fefo årsrapport 2011 samisk

Jahkeraporta2011

årsrapport 2011

jahkeraporta 20112

almmuheaddji:

Finnmarkseiendommen – Finnmárkkuopmodat, Torget, 9711 Leavdnja l [email protected] l www.fefo.no ovdasiidogovva: Lena Marianne Kristiansenhábmen ja bordin: Morten Hernæs, 07 Aurskogdeaddileapmi: 07 Aurskog

www.fefo.no / tlf 09975 3

Ovdasánit

govva: arne johanson

2011 lea leamaš miellagiddevaš jahki FeFoi. Plánabargguin lea FeFo ovdánahttán nanu legitimitehta olles Finnmárkku álbmogis.

Áigodagas 2006–2010 lea FeFo áŋgiruššan leamaš organisašuvnna huksen ja njuolgga-dusaid ovdánahttin iešguhtetge valljodagaid hálddašeami várás FeFo eatnamiin. 2011:s lea FeFo eanet bargan dábálaš doaibmabargguid.

FeFo lea láhčán ahte finnmárkolaččat leat beassan guolástit, bivdit, murjet ja viežžat dálvvi muoraid, nugo mii finnmárkolaččat álo leat dahkan. FeFo ja gielddat leat bargan ovttas vai finnmárkolaččat geat leat háliidan hukset ožžot huksensaji. Mu árvvoštallama mielde lea Finnmárku gelddolaš, oadjebas ja buorre báiki eallit ja orrut.

Mun registreren hárvvit ja hárvvit negatiivvalaš dadjamušaid mediijas FeFo doaimma hárrái. Dat mii daddjojuvvo boahtá ainnas olbmuin geat leat leamaš vuostemielas FeFo ásaheapmái. Negatiivvalaš ja unnán konstruktiiva moaitá-mušat sáhttet dovdot leame sihke eahpe-vuoiggalažžan ja dárbbašmeahttumin, muhto dagaha ahte mii šaddat dárkileappot ja buorebut bargat.

Digaštallan FeFo ja dan leahkima birra lea oassi min demokratiija sátnefriddjavuođas. Dieđusge sáhtašii sávvat ahte digaštallan livččii eambbo doaimma birra ja unnit čearddalašvuođa birra. Finnmárkkuláhka lea čearddalaččat bealát-keahtes. Sorjákeahttá čearddalaš duogážis lea buohkain geat ásset Finnmárkkus ovttalágan vuoigatvuođat ávkkástallat FeFo eatnamiid valljodagaid, vaikko muhtumat geahččalit dan govvidit earaládje.

Sávvamis addá jahkedieđáhus lohkkiide lassi máhtu FeFo doaimma birra.

Buorre lohkamušLeavdnja cuoŋománu 15. beaivvi 2012

Jon Meløydirektevra

www.fefo.no / tlf 09975

jahkeraporta 2011Mii lea FeFo?FeFo lea sierra riektesubjeakta Finnmárkkus ja dat galgá hálddašit eatnama ja luonddu-valljodagaid jna. maid oamasta lága ulbmila ja Finnmárkkulága njuolggadusaid mielde muđui.

Finnmárkkulága váikkuhus lea ahte finnmárkolaččain dás galgá leat oamastan-ráđđejupmi, ja gielda ja stáhta galget fas čađahit válddi.

Kommunikašuvnnas Finnmárkku álbmogiin ja almmolaš váldeorgánaiguin lea dávjá dárbbašlaš deattuhit FeFo eananeaiggátrolla, danne go hirbmat oallugat oaivvildit ahte

FeFo doaimmaha almmolaš hálddašeami ja almmolaš váldegeavaheami.

EkonomiijaFeFo:s lei 2011:s su. 2,4 mill kr buorrinbáza ja mávssii 1,5 mill kr vearu sisaboađus ja opmodagain. Deaŧalaš váikkuhus Finnmárkku- lágas ja luondduvalljodagaid regionálalaš oamasteamis, lea ahte eananeaiggátdoaimma vejolaš buorrinbáza bissu Finnmárkkus.

FeFo dovddasvástádussan leat árvvut mat gullet buot finnmárkolaččaide. Go vuovdá areálaid lea danne deaŧalaš ahte FeFo gáibida rievttes hatti, amas FeFo sirdit árvvuid oktasašvuođas ovttaskas oastái/

Ruksesruoivil buot su čábbodagainis. govva: håvard larsen

4 jahkeRapoRta 2011

www.fefo.no / tlf 09975www.fefo.no / tlf 09975 55

FeFo ovttasbargá Finnmarksløpetin.govva: lena marianne kristiansen

láigolažžii, muhto fuolaha ahte árvvut mannet olles Finnmárkkuservodahkii.

FeFo lea iešruhtadeaddji iige oaččo makkárge doarjaga stáhtas. Dát ii mávsse dattetge ahte FeFos buot surggiin lea álo áiggošii dinet nu ollu go vejolaš, muhto mearkkaša ahte FeFo ferte dárkkistit ekonomiijas. Jahkásaš buorrinbáhcagat leat dagahan ahte FeFos lea buorre ja nanu ekonomiija.

Go guoská ođasmahtti valljodagaide nugo vuovdi, fuođđut, ja guolli ii leat FeFo ulbmil dinet nu ollu ruđa go vejolaš, muhto dásái-duvvon doaimmaheapmi. Hálbbes/nuvttá bivdu, ja guolásteapmi, muoraid njeaidin finnmárkolaččaide lea jotkojuvvon 2011:s. Daid buktagiid divadat/mávssut gokče dušše osiid FeFo goluin hálddašit ortnegiid. Ođasmahtti valljodagaid doaimmaheami vuolláibáza mii lei bivddu ja guolásteami siskkobealde gokčojuvvui eananláigoheami sisaboađuiguin ja čievra- ja minerálasisa-boađuiguin. Ulbmil go FeFo veahkeha meahccedoaimmaid ruđalaččat russolasat lea doallat vuollegis haddedási.

Eará valljodatsurggiid siskkobealde nugo biegga- ja čáhcefápmu, čievra- ja minerálat ja opmodagat lea FeFo:s guhkit áiggi sisaboađuid sihkkarastin oktasašvuhtii guovddážis. Dat ahte FeFo lea árjjalaš eananeaiggát lea deaŧalaš Finnmárkui, go árjjalaš eananeaiggát sáhttá veahkehit oččodit ođđa bargosajiid, regionála oamasteami ja báikkálaš árvoháhkama.

Ovttasbargu earáiguinFeFos lea iežas máŋggabealat doaimmas geažil olu oktavuohta olu iešguđetlágan servodatdoibmiiguin.

Deaŧaleamos ovttasbargu lea gielddaiguin, main lea areálahálddašeami bajimus ovddas-vástádus plána- ja vistelága bokte. Gielddat stivrejit visot gieldda areálageavaheami plána- ja huksenlága olis. Dát láhka addá areálageavaheami stivrejumi ollásit

gielddaide sorjákeahttá gii lea eanane-aiggát. FeFo rolla eananeaiggádin lea čuovvolit gielddaid areálaplánaid Finnmárkkulága rámmaid siskkobealde.

Eará surggiin lea FeFo:s viiddis ovttasbargu ollu almmolaš eiseválddiiguin, berošteaddji-organisašuvnnaiguin, báikkálaš organisašuvn-naiguin ja ealáhusaiguin. Árjjalaš eananeaig-gádin ferte FeFo ovttasbargguin ja servvo-štallamiin sihkkarastit ahte valljodatávk-kástallan ja árvoháhkan boahtá Finnmárkku álbmogii buorrin. Eaiggátáŋgiruššamiin ja buriid oktiisearvamiiguin sáhttá FeFo ovddidit eanavalljodagaid geavaheami ceavzilis lági mielde ja ná ollašuhttit Finnmárkkulága eananvalljodagaid.

FeFo orgánaid čoahkkáibidjuStivrra čoahkkáibidju Stivrras leat 2011:s leamaš čuovvovaččat:

Sámediggi nammadan:Nubbinjođiheaddji Toril Bakken Kåven – Isak Ole Hætta persovnnalaš várrelahttunNils Johan Gaup – Elisabeth Klogh Hegge persovnnalaš várrelahttunKlemet Erland Hætta – Elin Henriksen persovnnalaš várrelahttun

Finnmárkku fylkkadiggi nammadan:Jođiheaddji Harald Larssen – Lisbeth Sandtrøen persovnnalaš várrelahttuInga Manndal – Knut Mortensen persovnnalaš várrelahttunLise Svenning – Svein Iversen persovnnalaš várrelahttun

6 jahkeRapoRta 2011

jahkeraporta 2011

Stivrra barguStivra lea doallan čieža dábálaš stivra-čoahkkima ja meannudan 105 ášši.

Deaŧalaš áššit mat leat meannuduvvon stivrras 2011:s leat ee.:l Gulaskuddancealkámuš prošeaktajoavkku

doaibmaevttohusaide ráddjet bievlavuo-djima mii vaháguhttá

l Smávvafuođđobivddu muddenl Luossabivdu mearas ja jogas Finnmárkkus,

– gulaskuddancealkámuš – : Bivdin-njuolggadusaid earáhuhttin čázádagain mat lea luossa,valas ja guvžá

l Luossabivddu mudden Ánnejogasl Gulaskuddancealkámuš ođđa bivdin-

ja fáŋgenáiggiide 2012–2017l Njuolggadusat ruhtii mii lea várrejuvvon

bušeahtas ovttasbargodoaimmaide l FeFo njuolggadusat válddi sirdimii stivrras

direktevrii

l FeFo áŋgiruššan ja ovddasvástádus Finnmárkkukommišuvnna dokumeanta- ja diehtočoaggima ektui

l Nussira regulerenplána ja váikkuhusčielg-gadeapmi – almmolaš geahčadeapmi

l Gulaskuddan – meannudanprinsihpat visttiide meahcis main ii leat šiehtadus

l Guorranbeanagáibádus go ohcá ealgabivdui/ealgabivdohálddašeami njuolggadusaid rievdadeapmi

l Finadeddjiid boraspirebivddu meannudeapmi Finnmárkkuopmodagas.

l Offervann fápmorusttega gahčahat-eaiggáduššama šiehtadus.

l Šiehtadus láigohit gahčahatvuoigat-vuođaid Luostejoga fápmodoaimma-hahkii

l Šiehtadus láigohit eatnama bieggamillo-rusttegii gaskal FeFo ja Varanger Kraft produksjon AS

l Gakorimyra luli vuovdin Álttá gildii –digáštallanášši

l Finnmark Kraft ja emišuvdnadárbu.l Šiehtadallanfápmudus direktevrii

šiehtadallat huksensaji buohccivissui Andrevann lusa Mátta-Várjjagis

l Gáiddusliggenrusttega ásaheapmi man vuođđun leat Svanvika smáhkut – FeFo oassálastin

Stivrra čoahkkimat earáiguinFinnmárkkuláhka addá Sámediggái ja fylkkadiggái goabbáige mandáhta nammadit golbma miellahtu stivrii. Sihkkarastin dihte buori ságastallama gaskal stivrra ja nammadan orgánaid leat 2011:s čađahuvvon guokte gulahallan-čoahkkima Sámedikkiin ja Fylkkagielddain politihkalaš dásis, gos FeFo hástalusat digaštallojedje. Dasa lassin dollojedje ollu čoahkkimat gaskal fylkkagieldda, Sámedikki ja FeFo háldda-huslaš dásis.

Áššit mat digaštallojedje gulahallan-čoahkkimiin ledje evttohuvvon strategalaš plána, ja bargolávdegotti ásaheapmi mii galgá gávnnahit guđeládje FeFo vejolaš boahttevaš buorrinbáza galgá geavahuvvot.

FeFo finadeapmi Finnmárkku-kommišuvnnain Stiertnás. govva: sverre pavel

www.fefo.no / tlf 09975 7www.fefo.no / tlf 09975 7

Dárkkistanlávdegotti čoahkkáibidjuDárkkistanlávdegottis leat 2011:s leamaš čuovvovaččat:

Stáhta nammadan:vuosttaš jahkebeali

Kristin Bjella, – Hans Petter Graver jođiheaddji persovnnalaš várrelahttunnuppi jahkebeali

Marianne Olssøn – Hans Petter Graver persovnnalaš várrelahttu

Sámediggi nammadan:Josef Vedhugnes – Synnøve Solbakken- Härkönen persovnnalaš várrelahttun

Fylkkadiggi nammadan:Eva Danielsen Husby – Einar Johansen persovnnalaš várrelahttun

Dárkkistanlávdegotti barggutDárkkistanlávdegoddi lea FeFo siskkáldas orgána mii galgá gozihit stivrra doaimma. Earret eará geahčada dárkkistanlávdegoddi vuogádatlaččat buot stivrra beavdegirjjiid, ja fuolaha ahte stivrra mearrádusat čuvvot Finnmárkolága ja eará lágaid. Dasa lassin galgá dárkkistanlávdegoddi dohkkehit FeFo jahkerehketdoalu, jahkečilgehusa ja revišuvdnačilgehusa. Dárkkistanlávdegoddi lea doallan golbma čoahkkima jagis ja gieđahallan 14 ášši.

Vuoruhuvvon barggut 2011:s2011:s lea FeFo bargu leamaš stáđis. FeFo lea su viđa jagis ožžon sadjái njuolggadusaid ja bargovugiid iešguhtetge eananeaiggátvalljodagaide Finnmárkkus. Dát dahká ahte eai leat ovdánahtton ođđa njuolggadusat 2011:s. Almmatge leat muhtin njuolggadusat divoduvvon. Deaŧaleamos bargu 2011:s lea leamaš strategalaš plána barggu ollašuhttin.

Bargu strategalaš plánain 2010:s álggahuvvui bargu ođasmahttit FeFo strategalaš plána. Vuođđun bargui lei Norut-evalueren ja vásihusat mat FeFo leat leamaš strategalaš plána 2007- 2010 čuovvoleami

oktavuođas. Maŋŋil viiddis proseassa mas ledje olu rabas čoahkkimat ja gulaskudda-mat dohkkehuvvui FeFo strategalaš plána stivračoahkkimis cuoŋománu 1. beaivvi 2011:s. Ođđa strateglaš plána lea stivrra geaidnoválljen Finnmárkkulága rámmaid siskkobealde. Plána stivre FeFo doaimma boahttevaš jagiid.

DiehtojuohkinFeFo lea 2011:s earenoamážit bargan buoridit ođđa interneahttasiiddu. Dasa lassin lea álggahuvvon bargu ráhkadit plána siskkáldas ja olggobeale diehtojuohkima ja kommunikašuvnna várás. Áigumuš lea ahte stivra galgá meannudit plána 2012:s.

BargitFeFo:s leat 2011 loahpas 35 bargi. Lassáneapmi lea okta bargi 2010 rájes ja váldokantuvrra bargit Leavnnjas leat lassanan ođđajagemánu 1. beaivvi rájes. Ođđa bargi bargá ođasmahtti meahccevalljodagaid hálddašemiin.

FeFo:s lea dán lihkolaš dilis ahte lea leamaš unnán bargiidmolsašupmi. Dát addá dárbbašlaš muossáneami organisašuvdnii mii lea áibbas sorjavaš bargiid obbalaš fágalaš gelbbolašvuođas ja vásihusain. Bargit leat deaŧaleamos árjjat jus galgá sáhttit áimmahuššat daid iešguđetlágan ja hástaleaddji bargguid maid FeFo lea biddjon dahkat. Organisa-šuvnna gelbbolašvuohta ja návccat árvvoštallojuvvojit dađistaga ja odne eai leat plánat lasihit FeFo bargiidlogu.

Strategalaš plánamearriduvvon cuoŋománu 1. b. 2011

FeFo ođđa strategalaš plána mearriduvvui vuosttaš kvartálas 2011. plana almmuhuvvui ja juhkkojuvvui miehtá Finnmárkku miessemánus 2011.

2011:s jotkojuvvui bargu buoridit ruovttusiiddu www.fefo.no mii ilmmai 2010:s.

jahkeraporta 2011

Doaibma lea juhkkojuvvon golmma váldosuorgái – eanan- ja vuoigatvuođat, ealáhus ja meahcci. Dasa lassin leat veahkkedoaimmat nugo ekonomiija, bargoveahka, diehtojuohkin, IKT ja dulkon.

EANAN- JA VUOIGATVUOĐATFeFo:s lea giddodatvuođđu (grunnboks-hjemmel), ja eaiggáduššá 46 600 km2 dahje su. 96 % Finnmárkku fylkkas. Eananháldda- šeapmi lea čadnon čuovvovaš doaibma-surggiide:l eananláigohanšiehtadusatl eananláigohanohcamatl opmodatvuovdinl opmodatovdánahttinl opmodat- ja riektesihkkarastin

2011:s oaččui FeFo oktiibuot 1277 ohcama oažžut lobi geavahit eatnama oktan gullevaš vuoigatvuođaiguin. Dát lea sullii seamma dássi go 2010:s go bohte 1274 ohcama.

EananláigohanšiehtadusatFeFo:s leat badjelaš 12 000 doaibmi eanan-láigohanšiehtadusa. Ulbmil eananláigohan-šiehtadusaiguin lea ahte FeFo láigoha eatnama iešguhtetge huksenáigumušaide nugo viessosajiide, bartasajiide, eanandollui ja ealáhusvistesajiide. Sii geat láigohit eatnama mákset jahkásaš láiggu, eanan-láigohandivada, areála geavaheami ovddas.

Šiehtadusaid hálddašeapmái gullá ášše-meannudeapmi šiehtadusaid sirdima oktavuođas go viesut ja barttat molsot eaiggáda vuovdima ja árbbi geažil, šiehta-duseavttuid čuovvoleapmi, eananláigo-handivada mudden ja gáibideapmi, láigoregistara ođasmahttin, oktavuohta advokáhtaiguin, opmodatsoabahalliiguin ja Stáhta kártadoaimmahusa gulahusain (Statens kartverk tinglysningen).

2011:s gieđahallojedje 370 eananláigohan-rievtti sirdima gárvvisin, ja niedjan joatka-šuvai ain sihke 2009 ja 2010 ektui.

FeFo regulere láigohandivada kruvnnoárvvu rievdama mielde, namalassii konsumhadde-indeaksa rievdama mielde. Man dávjá dat regulerejuvvo mearriduvvo eananláigohan-šiehtadusas.

EananláigohanohcamatFeFo gieđahallá eananohcamiid iešguhtet-lágán áigumušaide Finnmárkkulága ja Sáme-dikki meahccegeavaheami earáhuhttima njuolggadusaid mielde. Dábálaččat dáhttu FeFo ahte ohcamat čuvvot gielddaid plánaid. Jus ohcan mieđihuvvo ásahuvvo vuoigat-vuođadokumeanta mii dábálaččat lea eananláigohanšiehtadus.

2011:s oaččui FeFo 54 viessosadjeohcama, mii lea veaháš lassáneapmi 2010 ektui go bohte 50 ohcama. Dan 54 ohcamis doarjjui-met 41 ja guhtta leat meannuduvvome. Njeallje ohcama leat hilgojuvvon ja golmmas leat cealkán eret viessosaji dahje geassán ohcama ruovttoluotta.

doaibmasuorggit

Sverre paveleanan ja vuoigatvuođaid jođiheaddji

Suoidnespáppat ja guovssahas. govva: lena marianne kristiansen

jahkeRapoRta 20118


doaibmasuorggit

Bossovuotna Stiertnás. govva: lena marianne kristiansen

Bohte 33 ohcama oažžut bartasaji olggo-bealde almmuhuvvon bartaguovlluid 2011:s, mii lea niedjan 2010 ektui. Ovcci leat mieđi-huvvon, 13 leat meannuduvvome, golbma leat geassáduvvon/eahpeáigeguovdilat ja gávcci leat hilgojuvvon.

Ledje gávcci ohcama oažžut lassieatnama dahje guohtunareála, mii lea niedjan 2010 rájes. Dán gávccis lea okta dorjojuvvon, njeallje hilgojuvvon ja golbma fas leat meannuduvvome.

2011:s mihtiduvvui areála Silisguovllus mii lea várrejuvvon caravančuožžumii doaibmi regulerenplánas. Boahtte jagi mielde ása-huvvo lihttoláigohanšiehtadus Norsk caravanklubba Álttá ossodagain dán areálii. Areála lea ráhkaduvvon FeFo doarjagiin.

FeFo evttohuvvon meannudannjuolgga-dusat visttiide meahcis main eai leat šiehtadusat sáddejuvvui gulaskuddamii 2011 čavčča. Cealkámušat mat bohtet gulaskuddamis šaddet vuođđun guhte njuolggadusaid stivra háliida galget gustot visttiid meannudeamis main eai leat šiehta-dusat. Stivra gieđahallá ášši 2012:s.

Opmodatvuovdin2011:s bohte 71 ohcama oastit eatnama, mii lea veaháš lassáneapmi 2010 ektui goas bohte 63 ohcama. Dát máksá ahte oastin- ohcamiid logu niedjan mii álggii 2008:s lea bissánan. Dan 71 ohcamis leat 39 juollu-

duvvon ja 12 hilgojuvvon. Earát leat fas ain meannuduvvome dahje ášši lea loahpa-huvvon dainna go ohcci ii leat dohkkehan fálaldaga.

Lassin dábálaš opmodatvuovdimii de luobahit eatnama almmolaš luoddaáigu-mušaide. Okta ovdamearka dasa lea ođđa luodda Idjavuonduoddara badjel ja E105 ođasmahttin Hessengas Storskogii Mátta-Várjjat gielddas.

FeFo lea opšuvdnašiehtadusa oktavuođas, maid lea dahkan Finnmárkku dearvvaš-vuođain, digaštallan heivvolaš huksen-sadjerájiid ođđa buohccivissui Stuorrajávrri buohta Mátta-Várjjat gielddas. Leat 2011:s šaddan ovttaoaivilii guhte areálaid FeFo galgá luobahit.

Álttá gielda lea reguleren FeFo-areála viessohuksemii, namalassii Gakorijeaggi lulli. Gielda dovddahii árrat ahte áiggui oastit areála. Haddešiehtadallamiid vuođđun leat guokte sorjákeahtes árvomeroštallama viessosajiid hárrái. 2011:s geahččaleimmet šaddat ovttaoaivilii vuovdima dáfus, muhto bealit eai lean ovttaoaivilis hatti dáfus ja šiehtadallamat eai ollašuvvan. Stivra lea danne rahpan molssaeavttu vuovdimii mii sisttisdoallá ahte gielda oažžu oastit areálaid várrejuvvon infrastruktuvrii ja friddja-guovlluide hálbái ja ahte FeFo dahká šiehta-dusa nugo dábálaččat láve viessohukse-jeddjiiguin.

9www.fefo.no / tlf 09975

10 jahkeraporta 201110

Opmodat- ja riektesihkkarastinFeFo lea stuorra ja mearrideaddji eanan-eaiggát ja oassálastá aktiivvalaččat gieldda-plánaproseassain áimmahuššan dihte FeFo beroštumiid. Earenoamážit dáhttu FeFo buktit árvalusaid gielddaplána areálaoassái. Go lea mearriduvvon gielddastivrras, de mearrida dat guđeládje buot eananareálat sáhttet geavahuvvot, sihke priváhta ja FeFo-eatnamat. Ollu gielddat barge 2011:s ođasmahttit gielddaplánaideaset ja FeFo buvttii evttohusaidis earret eará Hámmár-feasta, Álttá (LNFR-guovlluide), Čáhcesullo ja Guovdageainnu gielddaide.

Bargu Finnmárkkukommišuvnna FeFo-eatnamiid vuoigatvuođaid kártema ektui lea leamaš deaŧalaš ja vuoruhuvvon doaibman 2011:s masa leat geavahuvvon olu bargi-árjjat. Dát lea stivrra láidestemiid čuovvo-leapmi mas ovdal lea mearriduvvon ahte FeFo galgá veahkehit oažžut nu buori vuođđodieđuid go vejolaš kommišuvnna raportta hárrái. FeFo lea oassalastan golbma rabas gulaskuddančoahkkimiin mat čađahuvvojedje Unjárgga ja Stiertná/Sievjju čielggadanguovlluin. Dán oktavuođas lea FeFo ovdanbuktán olu áigeguovdilis doku-meanttaid maid lea addán kommišuvdnii. Gulaskuddančoahkkimiid maŋŋil lea FeFo leamaš fárus geahčadeame goappašat guovlluid. Dasa lassin lea FeFo oassálastán čoahkkimiin mat leat čadnon individuála gáibádusaide mat leat ovdanbiddjojuvvon kommišuvdnii. FeFo:s lea leamaš sierra čoahkkin kommišuvnnain digaštallan dihte FeFo rolla, dokumeantaviežžama, gáldo-

doaibmasuorggit

GIEldA sUpmI mEArkkAšUpmI

Áltá 80 000 Dálbmeluovtta, Reaššvuona ja Bollo guovddážat

Porsáŋgu ja Davvisiida 15 000 Bissojogas Čiestái

Mátta-Várjjat 80 000 Guovddášguovllut ja Høybuktmoen, Hesseng, Sandnes ja Bjørnevatn

Finnmárku oarji 100 000 Hámmárfeasta, Áltá ja Láhppi. Laserskannen buot gielddain ja FKB-dáhtat Álttás čadnon ođđa E6:žii nuortan ja oarjjabealde Álttá

Deatnu 25 000 Deanu šaldi-guovlu

Mátta-Várjjat 1 000 000 Báhčaveaji vuovddi árvomeroštallan, 3- jagáš prošeakta

taBealla 1. FeFo oassi Geovekstprošeavttain 2011:s.

káffeboddu lájuin. govva: arve johanson

www.fefo.no / tlf 09975 11www.fefo.no / tlf 09975

geavaheami ja eará áigeguovdilis váttis-vuođaid.

FeFo oassálasttii olu Geovekstprošeavttain 2011:s. Prošeavttain ovttasbarget ollu doaim-maheaddjit earret eará Stáhta kártadoaim-mahat, gielddat, geaidnodoaimmahat, fápmofitnodagat ja FeFo sihke divodemiin ja ođđasitkártemiin. Ulbmil lea oažžut buoh-kaid geat oččoše ávkki buriin ja ođasmaht-tojuvvon kárttain searvat. Dainna lágiin beassá kártet stuorát guovlluid go doaimma-headdjit ieža livčče nagodan. Prošeavttat main FeFo lei fárus 2011:s ledje dat mat orro leame ávkin FeFo:i. FeFo oasi iešguhtetge Geovekstprošeavttain oainnát tabeallas bajemusas gurutbealde 10.siiddus.

FeFo lei stevdnejuvvon beallin 19 eanan-molsunáššis 2011:s. Buohtastahttin dihte lei FeFo stevdnejuvvon 33 áššis 2010:s. Okta ášši mii lea prinsihpalaččat mávssolaš lea geava-

hanortnet maid eananmolsunriekti mearrida Detsikaluddii Álttás. Ášši álggahuvvui 2011 čavčča ja vurdojuvvo mearriduvvot 2012:s.

FeFo lea oasálaš Norge Digitialtas, mii lea našunála goavdi buot báikáigullevaš die-đuid (geodata) čohkkemii ja gieđahallamii Norggas. Dán oktavuođas searvá FeFo fylkka geodáhtalávdegoddái. FeFo:s lea lagas ovttasbargu gielddaiguin ja Stáhta kárta-doaimmahagain Finnmárkkus kvaliteahta-sihkkarastit matrikkela opmodatdieđuid (opmodatrájiid, vuoigatvuođadiliid jna).

Opmodatovdánahttin Juolluduvvojedje huksensajit guokte ođđa bartahuksenguvlui 2011:s. Okta lei Ráirrojávri Davvi bartaguovlu Álttá gielddas. Dáppe almmuhuvvojedje buot 17 huksensaji rabasin. Bohte 28 ohcama. Juolludeapmi dahkkojuvvui vuorbádemiin. Dušše njeallje

Bartahuksen Riehpovuonleagis, Fálesnuoris. govva: jan henrik hætta

11


Geaidnohuksen Ifjordfjellet/Idjavuonduoddara badjel. govva: lena marianne kristiansen

Bartahuksen vuorašjávrris, Guovdageainnus. govva: lena marianne kristiansen

ohcci leat dohkkehan huksensadjefálaldaga. 13:s leat ožžon fálaldaga, muhto eai leat vástidan. Nubbi guovlu lei Getnjeleahki Bearalvági gielddas gos almmuhuvvojedje oktiibuot 28 huksensaji. Áigemeari sisa ledje boahtán 16 ohcama. Dassážii leat dušše golbma ohcci dohkkehan huksensadjefálaldaga.

Maŋŋil vuorbádeami ja juolludeami ohcciide geain lea beroštupmi biddjojit bartasajit mat vejolaččat leat guoros www.finn.no:i.

Bartaguovlluid dássi lea ovdáneame. Olbmot háliidit luotta bartta lusa ja áinnas el-rávnnji bartii. Dát gáibida ollu eambbo plánema regulerenbarggu vuolde ja mielddisbuktá alit láhčingoluid ja dainna lágiin divraset sisabeassanbileahta bartasajiide.

Obbalaččat dieđuid guhte regulerenplán-aiguin bartaguovlluid várás lea bargojuvvon 2011:s oainnát vuolemusas olgešbealde.

Bargu gávdnat praktihkalaš čovdosiid infrastruktuvrra (luottaide ja biilabissán-ansajiide) doaibmaovddasvástádussii ásahuvvon bartaguovlluin jotkojuvvui 2011:s. FeFo ovttas Ávžži-Silis bartaservviin (Autsi-Silis hytteforening) ja Stáhta geaidno-doaimmahagain fitne 2011:s geahčadeame eretvuodjinluottaid ja biilabissánansajiid Ávžžijávrri ja Silisjávrri bartaguovlluin. Lea áigumuš joatkit geaidnolága prinsihpaid bargguin sirdit doaibmaovddasvástádusa

bartasearvái. 2011:s leat ceggen šilttaid buot biilabissánansajiide mat gullet daidda barta-guovlluide.

2011 čavčča álggahuvvui plánabargu Nedre Trangdal bartaguovllu hárrái Fálesnuori gielddas mas ulbmilin lea čorget luottaid ja biilabissánansajiid mat leat huksejuvvon lobi haga. Barggus lea lagas ovttasbargu gielddain ja guoskevaš boazodoallo-orohagain.

Leat šiehtaduvvon opšuvdnašiehtadusat iešguhtetge huksenberoštumiide Mátta-Várjjat gielddas. Okta prošeakta fátmmasta areálaid viessohuksemii Sandnesvannii. Nubbi lea industriija-/ealáhusareála Gerešnjárggas.

Opšuvdnašiehtadus Norsk hytteutviklingain hukset bartaguovllu Holmfossii Mátta-Várjjagii guhkiduvvui 2011:s.

GIEldA BArTAGUOVlU

Bearalváhki Guolleveadji

Fálesnuorri Bajit Skáiddečielgi

Davvisiida Gussanjárga

Porsáŋgu Lávkajávri davvi

Mátta-Várjjat Elgbekken

taBealla 2. Bartaguovlluid regulerenplánat.


Søren karlstrømveahkkedirektevra ja ealáhusa ja ovdánahttima jođiheaddji

doaibmasuorggit

Stivrra finadeapmi geahčadit Fálesnuoris 2011.

govva: jan henrik hætta

go

vva: ja

n hen

rik hæ

tta

EAlÁHUs JA OVdÁNAHTTINEaláhus- ja ovdánahttinossodagas lea ovddasvástádusat leat eambbo gávppálaš barggut, dán vuolde šiehtadusat čadnon čáhce- ja bieggafápmui, mineráladoaimmat ja vuovdevalljodagaid gávppálaš ávkkástallan.

BieggafápmuVaranger Kraftproduksjon AS oaččui 2010:s konsešuvnna bieggafápmorusttegii Rákko-čearus Bearalvági gielddas, ja 2011:s lea šiehtadus láigohit eatnama ja vuoigat-vuođaid šiehtadallon eananeaiggádin FeFoin. Bealit leat soahpan máksinmodealla ja vuođu guđeládje rehkenastit mávssu, ja šiehtadus vurdojuvvo árrat 2012:s.

Finnmark Kraft AS lea váldán badjelasas Statkrafta bieggafápmooasusčoakkáldaga Finnmárkkus, dása gullet Arctic Wind Havøy-gavelen ja 3 konsešuvdnaohcama. Oktii dain vurdojuvvo mieđihuvvon konsešuvdna- mearrádusas árrat 2012:s. Finnmark Kraft lea dasa lassin ovttasbargan Fred Olsen Renewables AS:ain ohcan konsešuvnna guovtti bieggafápmorusttegii Fálesnuoris, ja šiehtadallamat eananeaiggádin FeFo:in álggahuvvojit 2012:s.

Oljo- ja energiijadepartemeanta hilggui 2011.s FeFo váidaga NVE mearrádussii addit Varanger Kraftproduksjonii bággolotnunlobi.

ČáhcefápmuŠiehtadus Luostejok Kraftlagain láigohit gahčahatvuoigatvuođaid ođastuvvui 2011:s.

FeFo lea 2011:s leamaš riektenággu priváhta eananeaiggádiiguin gahčahatvuoigat-vuođaid hárrái Suolojogas Fálesnuoris. Tinfos AS lea šiehtadusa mielde priváhta eaiggádiiguin ohcan konsešuvnna fápmo-huksemii johkii. FeFo vuittii ášši diggegottis, muhto ášši lea guoddaluvvon viidáseappot lágamánneriektái.

FeFo ja Porsa Kraftlag AS leat goabbatoaivilis guđeládje ipmirdit 1959 šiehtadusa láigohit gahčahatvuoigatvuođaid čadnon fápmohuksemiidda Borse-čázádagas Fálesnuoris. Bealit leat ovttaoaivilis ahte nákku galgá čoavdit soabahemiin, ja čielggadeapmi vurdojuvvo 2012:s.

Finnmark Kraft pláne olu ođđa smávva-fápmohuksemiid Finnmárkkus, ja eanan-eaiggátbuhtadusa šiehtadallamat FeFo álggahuvvojit 2012.


VuovdiVuovdi árvomeroštallanFeFo álggahii barggu stáhta kártadoaimma-hagain (Statens Kartverk) oažžut buori diehtovuođu vuovddi árvomeroštallamii Mátta-Várjjagis. Dát dagahii ahte eanas oassi Mátta-Várjjaga goahccevuovdeareálain laserskannejuvvo ja govvejuvvo geasset ja 2011 čavčča.

Vuosttaš jahkebeali 2012 viežžat fálaldagaid vuovddi árvomeroštallanbargui . Árvomeroš-tallan čađahuvvo várra unnimusat guovtti jagi badjel. Árvvoštallojuvvon areála mii galgá árvomeroštallojuvvot lea 350 000 dekára.

Go árvomeroštallan Mátta-Várjjagis lea dahkkon, de lea buot goahccevuovdi mii gullá FeFo:i árvomeroštallojuvvon maŋemus viđa jagis.

JuovlamuoratFeFo eatnama vuovdi lea rievdame. Juovla-muorat váldojit nuorasmahttinduolbadasain. Dát vuovdi lea odne measta beare stuoris čuollat juovlamuoraid ja dahká juovlamuo-raid čuollama áddjábun. Dál vuvdojuvvojit sullii 500 juovlamuora ruohttasis, 169 Mátta-Várjjagis ja 330 Kárášjogas.

Dasa lassin addojuvvo olu muorat almmo- laš ásahusaide, servviide ja ovttastusaide Finnmárkkus mat besse čuollat juovlamuora juovlamuora alcceseaset go ožžo lobi mis.

VuovdekultuvraFeFo doaimmaha veahá vuovdekultuvrra opmodagas, eanas buvttadeaddji goahcce-vuovddi njárbudahttima. Njárbuduvvui oktiibuot 1080 daa, 630 daa Álttás ja 450 daa Mátta-Várjjagis. Álttás fáhtehalai oassi dán areálas biggii ja gáhčai 2010:s ja su 600 daa buvttadanvuovdi bosáduv- vui. Bargu čorget dán areála álggii dakka viđe ja loahpahuvvui 2011:s. Ávnnas geavahuvvui smáhkkobuvttadeapmái Álttás.

FeFo oassálasttii maiddái 2011:s ovttas-bargoprošeavttas njárbudit vuovddi luoddaguorain Finnmárkkus vai šaddá oainnus. Sihke Mátta- Várjjagis, Deanus, Álttás, ja Láhpis njeidojuvvo muorat luoddaguorain dahkan dihte oainnusin.

Oassin stuorát dutkanprošeavttas NINA/ Romssa universitehta olis álggahedje FeFo ja Finnmárkku fylkkamánni eanandoallo-ossodat 2011:s guorahallama mas geahččá man mávssolaččat vejolaš hálddašan- doaimmat mat ovddidit vuovddi lunddolaš ođđašitšaddama leat, earret eará njeaidin ja eatnama alde šattuid muosehuhttin. Prošeakta lea máŋggajagáš.

Beazi ja soagi ruohtasvuovdinNjeaidinmuddosaš beziid njeaidin lea niedjan. Mátta-Várjjagis njeidojuvvui 64 kbm ja Kárášjogas njeidojuvvui 35 kbm. Váldo-sivvan niedjamii lea go njárbudahttin-ávdnasat eai leat oažžumis. Veahá sáhttá geavahit dimbbarin ja fiellun.

Álttás vuvdojuvvui 3462 m3 njárbudahttin-ávnnas ruohttasis, mii lea alimus máŋgga jahkái. Sivvan dasa lea ávnnasdárbu smáhk-koboaldinrusttegii Álttá guovddážis.

Ruohtassoahkevuovdima juohkáseapmi lei 130 kbm soahki Kárášjogas, 202 kbm Porsáŋggus ja 190 kbm Davvisiiddas.

VuovdebiilaluottatBáhčeveaji vuovdebiilaluottaid luoddaráđđi (Vegrådet for skogsbilveiene i Pasvik) lea maiddái 2011:s divodan osiid Sametiluottas olu. Iežas ruđaiguin, almmolaš vuovderu-đaiguin dahkkui mađasindoallan 514 044 kruvnno ovddas earret vearu.

Dasa gullá maiddái luoddacakkaniid bidjan buot vuovdebiilaluottaide Báhčaveajis. Ulbmil daiguin lea sáhttit giddet luottaid giđđadulvin eastadan dihte dárbbašmeahttun luoddagollama dán áigodagas.

doaibmasuorggit

Beziid njárbudahttin Finnmárkkus.buot govat: ole andre hestmo

go

vva: len

a ma

rian

ne k

ristian

sen


doaibmasuorggit

go

vva: len

a ma

rian

ne k

ristian

sen

Áttánvuotna

Minerálaohcan helikopteriin. govva: gudmund løvø/ngu

Minerálaohcan Čorgažis. govva: tor erik finne/ngu

Golli ja veaikki ohcan Biedjovákkis. govva: norges geologiske undersøkelse

Sárggáaddimat (murrensadjeaddimat)2010:s addigođii FeFo vejolašvuođa ohcat sárggá (murrensaji) 3 jahkái hávális. 2011:s ohce 525 olbmo sárggá (murrensaji) ja dál leat 3164 sárggá (murrensaji) doaimmas FeFo eatnamiin. Bargu ođasmahttit sárggajuolludeami (murrensadjejuollu-deami) FeFo eatnamiin álggahuvvui 2011:s, ja dát bargu gárvvistuvvo boahtte jagi.

BioenergiijaOvttasbargguin báikkálaš ealáhusdoib-miiguin, lea FeFo iskan vejolašvuođaid divvut smáhkkoboaldinrusttega mii lea čadnon Byggmakkerii Girkonjárggas. Smáhkko-boaldinrusttet lei doaimmas 1996 rádjái, ja plána lei geavahit rusttega addit lieggasa gávpevisttiide mat leat birra. Barggu gask-kalduvai go hápmaneiseválddit Mátta-Várjjagis eai addán dárbbašlaš lobiid beassat rusttegii kájáreálaid bokte.

FeFo lea ovdal ovttasbargan Finnmárkku fylkkagielddain ja Mátta-Várjjat gielddain árvvoštallat lieggasa fállama Báhčaveaji álbmotallaskuvlii ja Báhčaveaji skuvlii smáhkkoboaldinrusttegiin. Prošeakta lea almmatge leamaš eahpegánnáhahtti. Lieggasa addin ođđa rádjefáktastašuvdnii aiddo álbmotallaskuvlla bálddas, buorida dattege gánnáheami. 2012:s mearriduvvo ásahuvvo go liggenrusttet.

BáktedoaibmaSihke Sibelco Stiertnás ja Elkem Tana leat buvttadan bures 2011.s. Luonddugeađ-geealáhus rahčá almmatge ain bisti finánsaroasuin olu osiin máilmmis.

Fitnodagas Kimberlitt AS mas lea opšuvdna diamántagávdnosiidda Mátta-Várjjat gielddas, lea leamaš stuorra ohcandoaibma 2011:s ja dieđihit lohpidahtti gávdnosiid. Biras- ja biogirjáivuođa universitehta (Universitetet for miljø- og biomangfold) lea joatkán Stiertná karbonatihtta iskamiid 2011:s.

Čievra ja cuovkageađgiSihkkarastinavádagaid huksen fylkka smávvagirdišiljuin lea nohkame, muhto 2011:s lea ain leamaš Mehamna ja Várggát girdišiljuide. Stuorra huksendoaibma Álttás ja Girkonjárggas mielddisbuktá maiddái stuorra čievra- ja cuovkageađgedárbbu. Eará osiin fylkkas lea muttolaš dárbu.

Guovlu aiddo oarjjabealde Jiepmaluovtta Álttás lea gielddaplána areálaoasis várre- juvvon álgoávnnasváldimii (geađgeviečča-hahkan). Guovllu ovdánahttingolut leat stuorrát, ja FeFo lea bovden sihke báikkálaš ja riikkaidgaskasaš entreprenevrraid bargat ovttas ovdánahttit guovllu. Ovttasbargoguoimmi válljen dahkko árrat 2012:s.

FeFo lea ovttasbargan Jørgensen Transport og Maskin As:ain ja ráhkadan doaibma- ja loahpahanplána Skafferhullet mássaguođá-hahkii Mátta-Várjjagis. Plána eaktuda geavahahtti mássaid váldima ovdal go doalvu (deponere) mássaid mat eai anit vurken láhkái.


mEAHCCIOđasmahtti valljodagat nugo fuođđut, guolli ja vuovdi leat FeFo eananeaiggát-ovddasvástádus.

StuorrafuođđobivduStuorrafuođđobivdu fátmmasta Finnmárkkuopmodagas eanas ealgabivddu. Dasa lassin hálddaša FeFo guovža- ja geatke-bivddu liseanssain ja albbasbivddu eriin.

Ealggabivddu hálddašeami vuođđun lea doaibmi 4-jagi máddodatplána. Doaibmi Máddodatplána (2011–2014) váldoulbmil lea, nugo ovddit plánas, bissehit hivvodaga stuorruma dárkkistit iešguhtetge oassemáddodagaid bivdduin. Olu osiin Finnmárkkus (Kárášjohka, Guovdageaidnu,

Porsáŋgu, Davvisiida, Deatnu ja Bearalváhki) lea ulbmil unnidit hivvodaga. Álttás, Unjárggas, Davvinjárggas ja Gáŋgaviikkas lea dásáiduhttin ulbmil, ja Fálesnuori, Báhcavuona, Mátta-Várjjaga ja Čáhcesullo hivvodat galgá fas lassánit. Ealgabivddu várás almmuhuvvojit 277 bivdoguovllu. Guokte guovllu ledje dasa lassin várrejuvvon oahpahusbivdui. Bohte ohcamat 399 bivdojoavkkus. Bivdiid lohku geat ohcet bivdit ealggaid Finnmárkkuopmodagas lassána, 2011:s ledje registrerejuvvon 1950 bivdi, mii lea sullii 100 eambbo go 2010:s (1840 bivdi).

2011:s goddojedje 834 ealli Finnmárkkuop-modagas earis mii lei 1164 ealli. Dát lea alimus bivdoboađus mii lea olahuvvon dássážii (Geahčá figuvra 1), vaikko Anárjoga

doaibmasuorggit

einar asbjørnsenmeahci jođiheaddji

ealgabivdu kárášjogas 2011. govva: einar asbjørnsen

du

og

ášg

ov

va: bern

t suh

r


bivdu bissehuvvui go ledje unnán olbmot geat serve.

Eanemus ealggat báhččojedje Kárášjoga gielddas, i gos goddojuvvo 245 ealgga 2011:s (figuvra 2).

Ledje 44 bivdi geat oste boraspirebivdo-koartta 2011:s. Bivddus goddojuvvojedje okta guovža, vihtta geatkki ja logi albasa Finnmárkkuopmodagas.

SmávvafuođđobivduStivra mearridii ođđa njuolggadusaid smávvafuođđobivddu várás ovdal bivdi-náigodaga ja dál lea vejolaš muddet bivddu báikkálaš dásis, hivvodatdili vuođul ja báikkálaš geavaheddjiid vuhtiiváldimiin. Álggahuvvui maiddái geatnegahtton bivdoraporteren mas lea divat jus váilu raporteren.

Finnmárkkuopmodagas registrerejuvvojedje 5174 vuvdojuvvon bivdokoartta kaleanddar- jagis 2011. Mii vuvddiimet 153 bivdokoartta ođđajagemánus njukčamánu lohpi (dálve-áigodaga) ja 5021 borgemánus juovlamánu lohppii (čakčaáigodaga) mat juohkásedje ná:l 1450 fylkkakoarttal 1881 beaivekoarttal 1690 gielddakoartta

2011:s bivde árvvu mielde 3150 finnmárko-lačča ja 2000 olbmo geat ásset olggobealde Finnmárkku. Vuvdojuvvojedje 71 gieldda-koartta, 69 fylkkakoartta ja 17 beaivekoartta olbmuide vuollel 20 jagi. Sis ledje 140:s Finn-márkkus eret. Neahttaportála www.smavilt.no ovttasbargu Statskogain jotkojuvvui.

Oktiibuot vuvdojuvvojedje bivdokoarttat sullii 2,0 mill kr ovddas 2011:s.

FIGuvRa 1. Goddon ealggat Finnmárkkus 2000–2011 áigodagas.

300

250

200

150

100

50

0

ÁltaGuovdageaid

nuKárá

sjohka

Porsáŋgu

Davvisiid

aM

átta-V

árjjat

Unjárga

Deatnu

Čáhcesu

oluEará

gield

dat

2008200920102011

900

800

700

600

500

400

300

200

100

0

2007200820092010

200020012002200320042005200620072008200920102011

Njeldonealggat

FIGuvRa 2. Goddon ealggaid logu juohkáseapmi gielddaide Finnmárkkus 2007–11.

du

og

ášg

ov

va: bern

t suh

r

Goahppil/čukčábivdu Mátta-várjjagis.

Rievssatbivdu. govva: yngve beddari

govva: yngve beddari

jahkeRapoRta 2011

FeFos leat šiehtadusat báikkálaš servviiguin čađahit árvomeroštallamiid rievssahiin. govva: jan henrik hætta

doaibmasuorggit

FIGuvRa 3. vuvdojuvvon smávvafuođđobivdoko-arttaid lohku Finnmárkkuopmodagas 1985–2011 áigodagas.

2007200820092010

19851987198919911993199519971999200120032005200720092011

9000

8000

7000

6000

5000

4000

3000

2000

1000

0

KOARTALOHKU

FinnmárkolaččatFinadeaddjitSupmi

Rievssatbivdu. govva: yngve beddari

Valjis smávvaciebanat dahke ahte hivvodat-meroštallamat borgemánus čájehedje buori vuoncáloddešattu eanas sajiin Finnmárkkus. Oktiibuot árvomeroštallojuvvui 490 km linnjá 2011:s. Árvomeroštallamiid vuođul álggahuvvui beaiveearri mas ledje vistelága rievssaha olles Finnmárkkuopmodagas ja dasa lassin 1 čukčá/goahppil Kárášjogas ja Mátta-Várjjagis. Dieđuid vuođul bivdodeattu ja rievssathivvodaga birra biddjui beaiveearri mas ledje 3 rievssaha Sállanis, Gádde-Iččáin, Fávle-Iččáin, Hjelmsøyas ja Muosáhis ja rievssahiid bivdináigi gáržžiduvvui Sállanis

(čakčamánu 10. beaivvi rájes juovlamánu 24. beaivvi rádjái) ja Gádde-Iččáin ja Fávle-Iččáin (golggotmánu 15. beaivvi rájes juovlamánu 24. beaivvi rádjái).

Bivdoraporteren lassánii ovddit jagiid ektui ja hivvodatmeroštallamat orro čájeheame buori gova man ollu lottit leat. Biddjojedje su 30 000 bivdobeaivvi doibmii ja 80 % buot bivdoraporttain bohte sisa. Oktiibuot registrerejuvvojedje 12 250 goddon rievs-saha ja 6229 girona čakčaáigodagas 2011, ja bivdit godde 0,9 rievssaha beaivvis.

18


taBealla 4. Galle olbmo leat oasttán sáivaoaggunkoartta 2000–2011 áigodagas.

Dain guollebivdiin ledje báhpirat ortnegis. govva: elisabeth kvivesen

2007 2008 2009 2010 2011

SMS vuovdin – – – 184 272

Girovuovdin 978 807 34 0 0

Webvuovdin 3197 3715 3449 3624 3123

Báikkálaš koartavuovdit 1373 1170 2320 2219 2193

Oktiibuot: 5548 5692 5803 6027 5588

taBealla 3 oaggunkoarttaid vuovdin juhkkojuvvon vuovdinkanálaide.

JAHkI OlBmOT GEAT ÁssET OlGGOBEAldE FINNmÁrkkU OlGOrIIkkAlAččAT OkTIIBUOT

2011 1107 4481 5588

2010 1464 4563 6027

2009 1512 4291 5803

2008 1625 4067 5692

2007 1573 3975 5548

2006 1657 3560 5217

2005 1070 3223 4293

2004 850 3308 4158

2003 834 3095 3929

2002 785 2775 3560

2001 655 2605 3260

2000 809 2864 3673

FeFo geassegilvu lihkkoguolli – lykkefisken oaččui olu mánáid ja bearrašiid fitnat oaggume. govva: marit helene hætta

SáivaguolásteapmiBuot finnmárkolaččat oggot nuvtta sáivaguliid eai ge dárbbaš bivdokoartta lonistit. Olbmot geat ásset olggobealde Finnmárkku fertejit oastit oaggunkoartta. 5588 olbmo oste oaggunkoartta Finnmárkkuopmodagas 2011:s. Dain vuvdojuvvojedje 4481 koartta olgoriik-kalaččaide, ja 1107 koartta vuvdojuvvojedje fas olbmuide geat ásset Norggas olggo-bealde Finnmárkku.

Koartavuovdin lea dađistaga lassánan maŋemus 10 jagi. Vuvdojuvvon koarttaid lohku 2011:s lea vuosttaš geardde go leat oaidnán logu man gallii olbmos lei oaggun-koarta diimmá ektui unnome. Vihkut 2005 rájes ahte leat finadeaddjit geat orrot olggo-bealde Norgga geat leat dagahan dán lassá-neami. Mearkkašan veara lea ahte oaggun-


koarttaid vuovdin sidjiide geat orrot Norggas lea unnon dássedit alimus jagi 2006 rájes.

Stággoprošeavttain «Lihkkoguolli – Min Lykkefisk» jugii FeFo stákkuid ja rudnebivdo-biergasiid mánáide ja nuoraide Finnmárkkus 2011:s. Prošeavtta ulbmil lei galggai oaččuhit mánáid ja nuoraid fitnat olgun ja oaggut eambbo. Gilvvut ja juohkin lágiduvvojit ovttas Finnmárkku báikkálaš aviissaiguin ja báikkálaš servviiguin ja ovttastusaiguin. Oktiibuot juhkko-juvvojedje 500 stákku ja 200 rudnebivdobiergasa (suovmuora) 2011:s.

19


Luossabivdu jogasFeFo:s lea hálddašanovddasvástádus sullii 50 čázádagas main lea luossa, guvžá ja valas. Báikkálaš organisašuvnnat háld- dašit daid Luossa- ja sáivaguolástanlága, Finnmárkkulága rámmaid ja njuolggadusaid siskkobealde maid FeFo stivra lea mearridan.

Nuppát gearddi bargojuvvui lea leamaš olu bargu ođđa luossa-, guvžá- ja valasbivdin- njuolggadusaiguin. Dán vuoru lea FeFo leamaš mielde bargojoavkkus mii lea bargan olles jagi ođđa njuolggadusevttohusaiguin luossabivdui mearas ja jogas.

doaibmasuorggit

luossaboardaga huksen Riehpovuonleagis.

govva: jan henrik hætta


Maiddái 2011:sgáržžiduvvui bivdu jogain mat eai deavdde gođđanlohkomihttu. Seammás leat olu jogat mat devdet mihtu. Dain leat bivdogáržžideamit buorre muddui bisuhuvvon. Ovttas galggašii dát addit buriid vejolašvuođaid hivvodatlassáneapmái. 2011 áigodat šattai fas ain buorre luossabivdo- jahki (figuvra 4).

Guvžásállašat leat dássedat ja valassállašat leat fas heittohat. Dađi bahábut lea maiddái máhttu dán guovtti náli birra beare heittot. Guokte maŋemus jagi lea bargojuvvon iskat valashivvodaga muhtun čázádagain. Dát čájehit positiiva bohtosiid, muhto dárbba-šuvvo ain eambbo máhttu valas- ja guvžá-hivvodagaid birra.

Bargojuvvo systemáhtalaččat ja bures lihtto-láigohuvvon čázádagaiguin. Dát vuhtto min bivdostatistihkain ja loguin gallis ohcet min doarjjaortnegiid. FeFo lea áibbas sorjavaš dán eaktodáhtolaš barggus jus galgá sáhttit hálddašit min oktasaš valljodagaid.

Skábmamánus čohkkii FeFo Lihttoláigo-heddjiidis seminárii ovttas Norske Lakse-elveriin ja Lakseelvene i Finnmarkain.

Goziheapmi lei váldofáddá. Golbmanuplogis min 37 lihttoláigoheddjiin ledje boahtán. Sii ledje hui duhtavaččat.

Luossabivdu mearasFinnmárkkuopmodagas gávdnojit sullii 1600 registrerejuvvon luossasaji. 443 dain ledje juolluduvvon 2011:s, ja ledje oktiibuot 271 mearraluossabivdi geat bivde Finnmárk-kuopmodagas.

2011:s bohte 104 ohcama. Juohke gieldda luossasajit ođasmahttojuvvojit juohke goalmmát jagi, ja 2011:s galge Áltá, Unjárga, Davvinjárga ja Čáhcesuolu ođasmahtto-juvvot. Dain gielddain juolluduvvojit luossasajit golmma jahkái. Bohte maiddái luossasadjeohcamat eará gielddain go dain mat galge ođasmahttojuvvot, ja doppe juolluduvvojedje luossasajit jahkái dahje guovtti jahkái. Luossasadješiehtadusat sáddejuvvojit jahkásaččat.

Leat unnán ođđa olbmot geat álget luossa-bivdin mearas, ja luossabivdiid lohku geat bivdet mearas ja luossadoaluid lohku lea niedjan sakka maŋemus jagiid (geahčá tabealla 5 ja 6). Almmolaš bivdináigegáržži-deamit, unnán vuođđoealáhusdoaim- maheaddjit, heajos luossahattit ja unnán guolleoastit leat muhtun sivat dasa ahte olb-mot geat bivdet luosaid mearas leat vátnon.

taBealla 6. Mearraluossa- bivdiid lohku 2001–2011.

taBealla 5. addon mearraluossasajit.

Áhčči ja nieida árbevirolaš mearraluossabivddus várnjárggas. govva: lena marianne kristiansen

JAHkI GAllE OlBmO

2011 271

2010 279

2009 306

2008 318

2007 331

2006 367

2005 382

2004 432

2003 442

2002 469

2001 488

FIGuvRa 4. Galle kg luossa goddui jogain Finnmárkkuopmodagas 2000–2011 áigodagas.

200020012002200320042005200620072008200920102011

KG

60000

50000

40000

30000

20000

10000

0

Luossadeaddu oppalaččatLuosat vuollel 3 kgLuosat 3–7 kgLuosat badjel 7 kg

GIEldA lOkHU

Alta 40Berlevåg 15Båtsfjord 3Gamvik 31Hammerfest 4Hasvik 15Kvalsund 15Lebesby 44Loppa 19Måsøy 25Nesseby 9Nordkapp 32Porsanger 31Sør-Varanger 100Tana 39Vadsø 10Vardø 1supmi 433


jahkeraporta 201122

Dát guoská sihke priváhta bivdinsajiide ja luossasajiide FeFo- eatnamiin.

Luossahivvodat maid goddet mearas Finn-márkkus lei 2011:s ain allelis go hivvodat mii váldo johkabivddus Finnmárkkus, geahčá figuvra 5.

MeahcástallanRuoná doarjjaGrønne midler en støtteordning for lag Ruoná doarjjaortnet lea doarjjaortnet ovttastusaide ja servviide Finnmárkkus, man ulbmil lea oažžut buot joavkkuid álbmogis meahcástallat eambbo, vuođđun loaktimii ja buoret álbmotdearvvašvuhtii.

Dan rájes go ortnet álggahuvvui 2007:s lea juolluduvvon 5,5 millijovnna ruvnno iešguđetlágan meahcástallanprošeavttaide. Ovttas eará sponsoriiguin ja viššalis eakto-dáhtolaš bargiiguin lea ruhta leamaš fárus oaččuheame meahcástallandoaimmaid stuorra árvvu ovddas maŋemus vihtta jagi.

Leat boahtán olu positiivvalaš dieđut ruovtto-luotta ruoná doarjagiid birra, nugo ahte dat movttiidahttá eaktodáhtolaš áŋgiruššama

báikkálaččat ja addá olu vejolašvuođaid álkis meahcástallandoaimmaide báikkálaš birrasis. 2011:s bohte badjelaš 200 ohcama, main dorjojuvvui bealli. Juolluduvvui 1 264 000 kr. Ruoná doarjjan servviide ja ovttastusaide. Sin gaskkas geat ožžo doarjaga ledje:l Berlevåg Turn- og Idrettsforening oaččui

doarjaga doaibmabeivviide bearrášiid várásl Eiby Ungdomslag Álttás oaččui doarjaga

meahccegohttemii ja dolgevuoggačat- nankursii

l Lembejavri Fiskarlag (Lembejávrri guolle-bivdisearvi) Guovdageainnus čađahii guolledikšun- ja luonddugeavahankursii mánáid ja nuoraid várás

MearasJogas

200020012002200320042005200620072008200920102011

300

250

200

150

100

50

0

TONNA

FIGuvRa 5. luossasállašat Finnmárkkus 2000–2011. alta klatreklubba (Álttá goarkŋun- searvvi) goarkŋunčoagganeapmi

himmeldalen goarkŋunguovllus Álttás masa leat ožžon ruoná doarjaga.

govva: bjørnulf håkenrud

Goavdi vuoraš- jávrris Guovda- geainnus.

jahkeRapoRta 2011

lembejávrre guolásteaddjisearvi doallá guolledikšun- ja luonddugeavahankurssa

mánáide ja nuoraide. govva: bendik hætta

jahkeraporta2011

govva: lena marianne kristiansen

FeFo doarju byløyperennet Álttás mas leat gosii 3000 oasseváldi. govva: aase-kristin h. abrahamsen


l NJFF Finnmark iešguđetlágan kurssaide ja doaimmaide daid gaskkas ealga-bivdooahpahus nissoniidda ja nuoraide

l Hammerfest og omegn turlag oaččui doarjaga hárjehallangilvui Turkortet 2011 ja vuoittuide

l Ingøy Grendeutvalg oaččui doarjaga luoddadaganii

l Finnmark Røde Kors oaččui doarjaga geassegohttemii mánáid várás Karalaksas

Geahčá olles juolludanlisttu ruovttusiiddus www.fefo.no

Doarjjaortnegat FeFo doarjjaortnegat leat leamaš veahkkin oččodeames olu báikkálaš lágidemiid ja doaimmaid Finnmárkkus.

Váikkuhandoarjagiiguin nugo sponsor/doarjjaortnegat, ruoná doarjagat ja prošeavt-taiguin dego «Lihkkoguolli – Lykkefisken» áigu FeFo oččodit doaimmaid, ássanhálu, buoret álbmotdearvvašvuođa, loaktima ja ealli báikkálaš servodagaid Finnmárkkus.

Ulbmil doarjja – ja sponsendoaimmaiguin lea maiddái profileren ja positiivvalaš beaggima huksen. FeFo háliida doarjut girjás ja viiddis valáštallama, kultuvrra viidodaga ja eará buriid doaimmaid main lea báikkálaš áŋgiruššan. Earenoamážit doarjut lágidemiid main leat mánát ja nuorat olahanjoavkun. Doarjaga sáhttá addit Organisašuvnnaide, servviide ja ovttastusaide ja eaŋkilolbmuide main/geain leat doaimmat Finnmárkkulága ulbmila mielde.

Doarjjaruhta veahkeha maiddái joksat FeFo váldoulbmila mii lea kulturgirjáivuođa, identitehta ja gullevašvuođa nannen.

FeFo mánáid čuoigangilvu Saami ski race bokte. govva: jan henrik hætta

MM-gilvvut heargevuodjimis Guovdageainnus. govva: jan henrik hætta

FeFo sponse máilmmimeaštáriid håvard klemetsen ja Finn-hågen krog. govva: jan henrik hætta

FeFo doarju jentebølgena Álttás. govva: susanne adler

Barvikmyra loddevákšunčiehká várnjárggas. poršeakta «Natur-

arven som verdiskaper». govva: svein harald holmen

FeFo doarjjui eM-gilvvuid skohtervuodjimis leavnnjas. govva: jan henrik hætta


jahkeraporta

jahkeraporta 201124

Dieđut doaimma ja báikádeami birraFinnmarkseiendommen Finnmárkkuop-modat (FeFo) lea iešheanalas riektesubjeakta ásahuvvon Finnmárkkulága olis. FeFo váldokantuvra lea Leavnnjas ja leat maiddái ossodatkantuvrrat Čáhcesullos, Álttás, Girkonjárggas, Unjárggas ja Kárášjogas.

FeFos lea giddodatvuođđu 96 % Finn- márkku fylkka eatnamiidda ja dát dahká su. 46 600 km2. Doaibma fátmmasta eatnama láigoheapmi viesso-, astoáigge- ja ealáhus-áigumušaide, čievra- ja minerálagávdnosiid láigoheapmi, biegga- ja čáhcegahčahat-vuoigatvuođaid láigoheapmi, opmodagaid vuovdin ja doaimmat čadnon bivdui ja guolásteapmái, ja vuovdedoibmii.

Stivrra ja dárkkistanlávdegotti barggutStivrras, maid Sámediggi ja Finnmárkku fylkkadiggi leat nammadan, leat 2011:s leamaš čuovvovaččat:l Harald Larssen, jođiheaddji l Toril Bakken Kåven, nubbinjođiheaddji l Lise Svenning l Inga Manndall Klemet Erland Hættal Nils Johan Gaup

Leat dollojuvvon 7 stivračoahkkima 2011:s ja gieđahallon 105 ášši. Stivra lea meannudan iešguđetlágan áššiid čadnon FeFo doibmii. Dasa lassin lea stivra 2011:s mearridan sierra stivra- ja váldesirdinnjuolggadusaid FeFoi. Stivra lea 2011:s čađahan guokte gulahallan-čoahkkima Sámedikkiin ja Finnmárkku fylkkadikkiin. Deaŧalaš fáttát dain čoahk-kimiin leat leamaš strategalaš plána barggu loahpaheapmi ja bargojoavkku namma-deapmi mii lea guorahallan gažaldagaid čadnon FeFo eaiggátstrategiijaide ja buorrinbázageavaheapmái.

Lassin stivrii, lea FeFo:s dárkkistanlávdegoddi mas leat golbma miellahtu, maid Sámediggi, Fylkkadiggi ja Gonagas leat nammadan. Dárkkistanlávdegoddi goziha ahte FeFo doaibma lea Finnmárkkulága ja eará lágaid mielde. Leat dollojuvvon golbma čoahkkima

gos buot stivrra beavdegirjjit leat geahčaduvvon ja leat meannuduvvon 14 ášši.

Doaimma joatkima eavttu čilgenRehketdoallu buktojuvvo doaimma joatkima eavttuin ja duođaštuvvo ahte dát eavttut leat sajis.

Jahkerehketdoalu čilgenFeFo jahkerehketdoallu čájeha buorrin-báhcaga mii lea 2,4 mill kr ovdal vearu ja 0,9 mill kr maŋŋil vearu. Dát lea su. 2,2 mill kr vuollel bohtosa mii lea biddjon bušehttii ovdal vearu.

2011 lea leamaš dábálaš doaibmajahki. Eai leat leamaš guđegelágan stuorra transakšuvnnat čadnon areálavuovdimii.

«Ruoná doarjja» doarjja ortnet man ulbmil lea addit doarjaga meahcásteapmái ja fysalaš doaimmaide, lea jotkojuvvon. Lea juolluduvvon 1,5 mill kr doarjjan.

Stivrra oaivila mielde addá jahkerehket-doallu rievttes gova FeFo opmodagain, vealggis ja bohtosis.

Stivra mearrida ahte dán jagi badjelbáza mii lea 928 555 kr sirdojuvvo eará iežas-kapitálii.

Eaiggátoassi eará fitnodagainOvttas daiguin eará čieža oasuseaiggá-diiguin lea FeFo i 2011:s dahkan vel ovtta emišuvnna ja kapitálaalideami oktiibuot 6 500 000 kr ovddas Finnmark Kraft AS:as. FeFo eaiggátoassi fitnodagas lea 7 250 000 kr ja lea ain 12,5 %.

Dasa lassin lea FeFo:s fitnodat FeFo Energi AS mas lea 100 % eaiggátoassi.

Ruhta-, márkan- ja máksinnákčavárraFeFo ruđalaš várra lea čadnon dasa gosa badjelbázalikviditehta biddjojuvvo. Dat lea biddjojuvvon buktagiidda main lea vuollegis várraprofiila.

harald larssen finnmárkku fylkkadiggi

toril Bakken kåven sámediggi

Nils johan j. Gaup boazodoalu áirras

stivrra jahkečilgehus2011

www.fefo.no / tlf 09975 25

FeFo ii ruhtat maidege loanain ja árvvoštallá fitnodaga máksinnávcca dearvvašlažžan ja buorrin.

Organisašuvdna, biras ja dásseárvuFeFo:s leat 2011:s leamaš 35 bargi, juhkko-juvvon 17 nissoniidda ja 18 dievdduide. Stivrras leat golbma nissona ja golbma dievddu ja dárkkistanlávdegottis leat guokte nissona ja guokte dievddu.

Organisašuvdna lea bargá áŋgirit sierra dásseárvoplánain mii lei gárvvis 2011:s.

Penšuvdnagáibádusat bargiide mat leat lágas leat áimmahuššon.

FeFo buozanvuođahealban lea 2011:s leamaš 4,1 %, mii lea veahá vuollelis go 2010:s.

Eai leat registrerejuvvon guđegelágan barguigullevaš lihkohisvuođat dahje roasmmehuvvamat FeFo:s 2011:s.

FeFo lea searvádahtti bargoeallinfit- nodat (IA).

Olgguldas biras FeFo eai leat alddis guđegelágan doaimmat mat hui sakka váikkuhit olgguldas birrasii. Eará doaimmaheaddjit, sihke gávppálaš ja eai gávppálaš, doaimmahit almmatge doaimmaid maid vuođđun leat FeFo valljo-dagat main sáhttá leat heajos váikkuhus olgguldas birrasii. Nuoskkideaddji doaimmat leat earenoamážit leamaš guovddážis 2011:s, earenoamážit opmodagain mat láigo-huvvojit. Dát bargu jotkojuvvo 2012:s.

FeFo lea ekonomalaččat dorjon guokte čorgenakšuvnna maid gielddaid háldda-šedje. Vuovdedoaibma doaimmahuvvo almmolaččat dohkkehuvvon prinsihpaid

mielde vuovdedoaimma várás, ja vuovdebearráigeahčus lea goziheapmi.

Bivdu ja guolásteapmi sáhttiba dagahit negatiivvalaš máddodatovdáneami fuođđo- ja guollemáddodagaide, vaikko ávkkástallan dáhpáhuvváge nugo almmolaš muddemat leat. Sihkkarastin dihte ceavzilis smávva-fuođđohálddašeami, lea FeFo álggahan ođđa hálddašanráđđejumi mii dagaha ahte sáhttá buorebut dárkkistit olu goddo ja bivdodeattu iešguhtetge guovllus. Dát mielddisbuvttii ahte muhtun bivdo-guovllut giddejuvvo finadeaddji bivdiide 2011 čavčča alla bivdodeattu geažil.

FeFo:s lea danne lagas ovttasbargu Minerála-hálddašeami direktoráhtain bearráigeahččat doaimmaid maid vuođđun leat FeFo valljo-dagat, gozihan dihte ahte doaibma doaimma-huvvo doarjjuhahtti ládje sihke birrasa ja sihkkarvuođa dáfus. 2011:s lea FeFos leamaš mássaválddahagat maid Stáhta geaidnodo-aimmahat (Statens vegvesen) hálde, guovd-dážis, muhto main lea leamaš unnán doaibma. Lea dárbbalaš sihke čorget ja heaittihit olusiid dain.

Meahccegeavaheami earáhuhttinEananohcamat mat eai leat gieldda plán- aid mielde meannuduvvojit Sámedikki meahccegeavaheami earáhuhttima njuolggadusaid mielde. 2011:s gulle birrasiid 31 ášši dása. Eanas ledje dát smávva areálat mat ledje eaŋkilhuksensajit viesuide, áittiide ja ođđagilvimii/lassieatnamii. Stuorát áššiin main ohccojuvvojit stuorát areálat mat eai leat doaibmi plánaid mielde bidjá FeFo regulerenplána ráhkadeami eaktun. FeFo eaktuda ahte evttoheaddji ráhkada plána Finnmárkkulága § 4 ja Sámedikki meahccegeavaheami earáhuhttima njuolggadusaid mielde.

klemet erland hætta sámediggi

Inga Manndal finnmárkku fylkkadiggi

lise Svenning finnmárkku fylkkadiggi

Áltá, cuoŋománu 11. beaivvi 2012

Harald Larssen Toril Bakken Kåven Inga Manndal Lise Svenning Sivrra jođiheaddji Nubbinjođiheaddji Stivralahttu Stivralahttu

Klemet Erland Hætta Nils Johan Gaup Jon Meløy Stivralahttu Stivralahttu Beaivválaš jođiheaddji

fefo årsrapport 2011 samisk

Documents