Bestelako sare sozial batzuk posible dira:Bestelako sare sozial batzuk posible dira:FedibertsoaFedibertsoa

Asier Iturralde Sarasola@aldatsa@mastodon.eus

Donostia, 2019ko urriak 24

https://www.euskarabildua.eus/http://mastodon.eus/@aldatsahttps://www.iametza.eus/

ARGIAko lagunek aste honetanaurkeztu dute

Kazetaritza ez da eta ezin da neutralaizan

Software eta teknologia ere ez diraneutralak

Softwarea eta teknologia ez dira neutralakSoftwarea eta teknologia ez dira neutralak

“Ez gara neutralak”liburua

https://www.argia.eus/albistea/kazetaritza-burujabe-euskaldunaren-aldeko-aldarria

Softwarea eta teknologia ez dira neutralakSoftwarea eta teknologia ez dira neutralak

Softwarea eta teknologia ez dira neutralakSoftwarea eta teknologia ez dira neutralak

Softwarea helburu jakin batzuekin sortzen da

Erabiltzaileak ala erabiliak?

Erabiltzailea erdigunean jarri daiteke eta bere askatasunaerrespetatu

Edo irabaziak lehenetsi, horretarako erabiltzaileak zukutuz

Fedibertsoa = Federazioa +Unibertsoa

Sare sozial desberdinak bainaelkarren artean bateragarriak

Elkarren artean komunikatudaitezkeen milaka komunitatez osatua

Software librea direnez norberekomunitatea sortzeko aukera

Fedibertsoa - Sare sozialen beste eredu batFedibertsoa - Sare sozialen beste eredu bat

Erabat zentralizatuak daude

Jabeak kontrol osoa du

Zentsurarako aukera

Jabeak irabazi asmoa duten enpresakdira

Publizitatea

Erabiltzailea bera merkantziabihurtzen da

Elkarren artean konektatutakokomunitateak

Komunitate bakoitza burujabea da

Gertuko moderazioa. Beti dago bestekomunitate batera joateko aukera

Orokorrean ez dago irabazi asmorik

Ez dago publizitaterik

Ikuspuntu humanoagoa, erabiltzaileaez da produktu bat

Sare sozial komertzialak vs FedibertsoaSare sozial komertzialak vs Fedibertsoa

Sareen arkitekturakSareen arkitekturak

Paul Baran ikerlariaren "On distributed communications"(1964)

Zerbitzu erabat zentralizatuak dira.

Erabiltzaile guztiak instantziabakarrera konektatzen dira.

Instantziaren jabea den enpresa edoerakundeak du kontrol osoa.

Adibideak: Twitter, Facebook,Instagram...

Sareen arkitekturak - Sare zentralizatuaSareen arkitekturak - Sare zentralizatua

Elkarren artean komunikatudaitezkeen hainbat instantziakosatutako sarea.

Ez dago erdigune bakarra, mailabereko erdigune asko baizik.

Instantzia bakoitzak bere arauak jarditzake.

Erabiltzaileak zein instantzia erabilinahi duen hautatu dezake edo berepropioa sortu.

Gaur egun sare federatua ere deitzenzaio

Adibideak: E-maila, XMPP, Mastodon,Pixelfed, Peertube...

Sareen arkitekturak - Sare deszentralizatuaSareen arkitekturak - Sare deszentralizatua

Sareko nodo guztiak maila bereandaude.

Ez dago erdigunerik.

Elkarrekintzak parekoen arteanematen dira, ez dago bezero/zerbitzaribereizketarik.

Adibideak: BitTorrent, TsunamiDemocratic aplikazioa...

Sareen arkitekturak - Sare banatuaSareen arkitekturak - Sare banatua

Zer da software librea?Zer da software librea?

Softwarea edozein helbururekin erabiltzeko askatasuna

Softwarea aztertu eta norbere beharretara egokitzekoaskatasuna

Softwarea kopiatu eta kopiak banatzeko askatasuna

Softwarea hobetu eta hobetutako bertsioa banatzekoaskatasuna

Mikroblogintza: , ...

Argazkiak:

Bideoak:

Blogak: , ,

...

Fedibertsoko proiektuakFedibertsoko proiektuak

Mastodon Pleroma

Pixelfed

Peertube

Wordpress (ActivityPubplugina) WriteFreely Plume

https://joinmastodon.org/https://fedibertsoa-euskarabildua.iametza.eus/index.html?print-pdfhttps://pixelfed.org/https://joinpeertube.org/https://wordpress.org/plugins/activitypub/https://writefreely.org/https://joinplu.me/

Azken aldi honetan EuskalFedibertsoa indartzen ari da, bainabadu bere historia

2010eko hamarkadaren hasieranStatusNet software librekoproiektuaren kodea erabiliz instantziabatzuk sortu ziren Euskal Herrian:

status.blogsoviet.com

status.manillar.es

Orduan ere ri esker erabilzitekeen euskaraz

Euskal Fedibertsoaren jatorriakEuskal Fedibertsoaren jatorriak

Librezale

https://librezale.eus/

Artsuaga CC-BY-SA 3.0 (Wikimedia Commons)

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Statusnet.1.0.1.png

Fedibertsoko mikroblogintza saresozial bat da

Mezuek gehienez 500 karaktere

Irudiak, audioak eta bideo laburrak...

Mezuak ordena kronologikoanagertzen dira denbora-lerroan

Komunitate bakoitzak emojipertsonalizatuak

Milaka instantzia: ,, ...

Euskaraz erabil daiteke iesker

Mastodon Mastodon

mastodon.socialmastodon.art mastodont.cat

Librezale.eus

https://mastodon.eus/https://mastodon.eus/https://mastodon.eus/https://www.librezale.eus/

2018an ia aldi berean bi Mastodonkomunitate sortu ziren Euskal Herrian

Bien artean 2.000 erabiltzaileerregistratu baino gehiago

Komunitate bateko erabiltzaileekbestekoak jarraitu ditzakete

Euskararen arnasguneak bainamundura irekiak

Mastodon.eus eta Mastodon.jalgi.eus euskal instantziakMastodon.eus eta Mastodon.jalgi.eus euskal instantziak

mastodon.eus

mastodon.jalgi.eus

https://mastodon.eus/https://mastodon.jalgi.eus/

Sorreran , , , ,

, ...

Gaur egun Mastodon.eus erabiltzailekomunitate bat da

Komunitateak hitza eta erabakiaizatea nahi dugu

Laster partehartze prozesu batabiaraziko dugu

Mastodon.eusMastodon.eus

PuntuEUS Fundazioa AzkueFundazioa iametza Talaios Koop.Dinahosting laborategia.eus

https://www.domeinuak.eus/eu/http://www.azkuefundazioa.eus/https://www.iametza.eus/https://talaios.coop/https://dinahosting.com/https://fedibertsoa-euskarabildua.iametza.eus/laborategia.eus

Fedibertsoko mikroblogintza saresozial bat da

Mezuek 5000 karaktere arte izanditzakete

Instantzia barneko txata dauka

Ehunka instantzia: , ...

Euskal Herrian sortutakoinstantzia txiki bat dago:

Berak eta beste erabiltzaile batzuekproiektua euskarara itzuli dute

Pleroma Pleroma

pleroma.site

Tartekak

pleroma.libretux.com

https://pleroma.site/https://tarteka.net/https://pleroma.libretux.com/

Fedibertsoko argazkigintza sare sozialfederatu bat da

100 instantzia inguru daude:, ...

Euskal Herrian Urtzi Odriozolak( eko garatzailea,

...) mantentzen dueninstantzia bat dago:

Pixelfed Pixelfed

pixelfed.social pxlfd.me

CodeSyntax GameErauntsia

pixelfed.eus

https://pixelfed.social/https://pxlfd.me/https://www.codesyntax.com/euhttps://gamerauntsia.eus/https://pixelfed.eus/

Peertube Peertube

Fedibertsoko bideogintza sare sozial federatu bat da

Ehunka instantzia daude: ...

Instantziak elkarren artean federatu daitezke, bateko edukiabesteetan ikusi daiteke

Mastodonetik Peertubeko kanalak jarraitu daitezke etaerantzun bezala idatzitako tutak iruzkin bezala agertzen dirabideoan

Euskaraz erabil daiteke i esker

P2P streaming-a

peertube.social

Librezale.eus

https://peertube.social/https://www.librezale.eus/

peertube.euskarabildua.euspeertube.euskarabildua.eus

garapen taldean Euskarabilduaren 8 edizioetakohitzaldien bideoak biltzeko instantzia bat sortu dugu astehonetan:

iametzako

peertube.euskarabildua.eus

https://www.iametza.eus/https://peertube.euskarabildua.eus/

WriteFreely, Plume eta... Wordpress!WriteFreely, Plume eta... Wordpress!

eta Fedibertsoko blogintza sare sozialakfederatuak dira

Bien artean 200 bat instantzia dituzte

ek berriz ez dut uste azalpen handirik behar duenik.Webguneen guztien laurden bat baino gehiago Wordpress-enoinarrituta daude

Wordpress-era migratu dugu aurten eta ezustekopolita aurkitu dugu

erabiliz Wordpress Fedibertsoratu daiteke!

Oraindik Beta egoeran dago baina blogeko egileakFedibertsotik jarraitzeko aukera ematen du eta erantzun gisaidatzitako tutak iruzkin bezala agertzen dira artikuluan

WriteFreely Plume

Wordpress

iametza.eus

ActivityPub plugina

https://writefreely.org/https://joinplu.me/https://wordpress.org/https://www.iametza.eus/https://wordpress.org/plugins/activitypub/