f;dr;=re ±k.eksfï whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ... · miqìu 2016 wxl 12 ork...
TRANSCRIPT
ckudOH wud;HdxYh2019
f;dr;=re ±k.ekSfï whs;sjdislï mk;l%shd;aul lsÍu i`oyd jk
ud¾f.damfoaY ix.%yh
m%:u uqøKh---- ¡ 2019 Tlaf;dan¾ISBN-
iïmdokhkS;s{ c.;a ,shk wdrÉÑ
WmfoaYl uKav,h• msh;siai rKisxy-ysgmq wOHCIl fckrd,a -f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdj• ud,d niakdhl- w;sf¾l f,alï- rdcH mßmd,k wud;HxYh• î'fla'tia'rùkaø- w;sf¾l f,alï -ckdêm;s f,alï ld¾hd,h• fla'cS'O¾u;s,l- w;sf¾l f,alï iajfoaY lghq;= wud;HxYh• ;s,ld chiqkaor- wOHCIl fckrd,a-rdcH jHdmdr fomd¾;fïka;=j• ã'tï't,a'nKavdrKdhl- Èia;%sla f,alï wïmdr• kS;s{ pñkaøs imrudÿ- ;dCIKsl WmfoaYl tlai;a cd;Skaf.a ixj¾Ok jevigyk (UNDP)
fufyhùu iy iïnkaëlrKh( fk!,s úu,r;ak - l<uKdlrK yd iïnkaëlrK WmfoaYsld (UNDP)
ckudOH wud;HdxYhwxl 163" weisÈis ueÿrlsre<mk udj;"fmd,afyakaf.dv fld<U 05'
ÿrl:kh - 011-2513459 | 011-2513460 | 0112512321 | 011-2513498 | 011-2515700Bfï,a - [email protected] / [email protected]í wvúh - www.media.gov.lk / www.rti.gov.lk *elaia - 011-2515701 uqøKh - wkq.%yh
f;dr;=re ±k.ekSfï whs;sjdislï mk;l%shd;aul lsÍu i`oyd jk
ud¾f.damfoaY ix.%yh
ckudOH wud;HdxY f,alïf.a m‚úvh
2016 wxl 12 ork f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| mk; iïu; ù ^2016 wf.daia;= ui
04& fï jk úg jir 03lg wdikak ld,hla .; ù we;s w;r YS% ,xldj ;=< mk; il%Sh f,i
n,d;aul lsÍfï ckudOH wud;Hjrhd fj; mejÍ we;s j.lSu ckudOH wud;HxYh u.ska bgq
lrkq ,efí'
oYl .Kkdjla mqrd mqreÿ mqyqKq l< f;dr;=re ieÕùfï ixialD;shl isg Bg yd;amiska u
fjkia jQ f;dr;=re Wmßu wkaoñka fy<sorõ lsÍfï ixialD;shla lrd rdcH wdh;k mßj¾;kh
flfrk fuu mk; ;=<ska YS% ,xldfõ wd¾Ól" foaYmd,k yd iudc .ukauf.a ÈYdk;sh b;du;a
fõ.fhka fjkia lrkq ,nk nj udf.a úYajdih hs'
fï jk úg f,dalfha rgj,a 128l l%shd;aul jk f;dr;=re mk;a w;ßka YS% ,xldfõ f;dr;=re
mk; cd;Hka;r fY%A‚.; lsÍï wkqj ^Centre For Law and Democracy& isõjk ia:dkfha
mj;sk w;r" f,dalfha f;dr;=re mk;a w;ßka b;du;a fõ.fhka ck;djg ióm jQ mk;la f,i
o ye`Èkaúh yelsh' tu ksid u uyckhd úiska b,a ï lrkq ,nk f;dr;=re iemhqïldr md¾Yajh
jk rdcH wdh;k we;=¿ fmdÿ wêldÍka f;dr;=re iemhSfï ld¾hh i|yd b;d uekúka iQodkï
fldg ;eîu w;HjYH ldrKhls'
ta wkqj" fuu wruqK idlaId;a lr .ekSu i|yd ckudOH wud;HxYh úiska .kq ,nk úúOdldÍ
l%shdud¾.hkag w;sf¾l j fmdÿ wêldÍkag u.fmkaùu i|yd tlai;a cd;Skaf.a ixj¾Ok
jevigyfka ^UNDP& wkq.%yh hgf;a ilia lrkq ,nk fuu ud¾f.damfoaY ix.%yh fnfyúka
m%fhdackj;a jkq we;' ;j o fuu ioald¾hh i|yd lem ù lghq;= l< tlai;a cd;Skaf.a
ixj¾Ok jevigykg;a iïm;a odhl;ajh iemhQ kS;s{ c.;a ,shkdrÉÑ uy;dg;a Wmfoia
iydh ,nd ÿka WmfoaYl lñgq idudðlhkag;a udf.a lD;fõ§;ajh mqo lrñ'
iqks,a iurùr
f,alï
ckudOH wud;HxYh
1' ud¾f.damfoaY ix.%yh ye¢kaùu 1
2' f;dr;=re mkf;a wruqKq 3
3' w¾: ksrEmK meyeÈ,s lsÍï 7
4' f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shdjg kexùu i`oyd fmdÿ wêldßhla iQodkï ùu 11
5' f;dr;=re ks,OdÍka m;a lsÍu 16
6' kï l< ks,OdÍ m;a lsÍu 19
7' fmdÿ wêldÍka ;=< m%o¾Ykh l< hq;= ±kaùï 22
8' f;dr;=re b,a,Sula ,o úg jev mshjr 25
9' f;dr;=re b,a,Sulg m%;spdr f,i f;dr;=re iemhsh yels wdldr 31
10' f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam l< yels wjia:d 35
11' f;dr;=re ks,OdÍ úiska kv;a;= l< hq;= f,aLk ,smsf.dkq yd wdlD;s m;% 44
12' kï l< ks,Odßhdg wNshdpkhla ,o úg jev mshjr 47
13' f;dr;=re b,a,Sula iïnkaO wNshdpkhla f;dr;=re fldñIka iNdj yuqfõ mj;sk úg fmdÿ wêldßfha N+ñldj 51
14' fldñIka iNdfõ mÍCIK iïnkaOfhka fmdÿ wêldßhl ld¾hhka 56
15' f;dr;=re jd¾;d l<ukdlrKh 59
16' w¾O jd¾Isl jd¾;d 61
17' jHdmD;s iïnkaOfhka ±kqï§ï 72
18' m%.dó f;dr;=re fy,sorõ lsÍu - f;dr;=re ksfhda. 20 79
19' jd¾Isl jd¾;d bÈßm;a lsÍu 82
20' ;SrKhla iïnkaOfhka fya;= fy<sorõ lsÍfï j.lSu 93
21' f;dr;=re mkf;a l%shdldÍ;ajh iudf,dapkh 94
22' f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdj úiska ,nd§ we;s ;SrKd;aul ksfhda. 95
23' Wm.%ka:h 106
24' CIKsl msúiqu 118
f;dr;=re whs;sjdislï mk;l%shd;aul lsÍu i`oyd jk
ud¾f.damfoaY ix.%yh
msgq wxlhwka;¾.;h
miqìu2016 wxl 12 ork f;dr;=re whs;sjdislï mk; 2016 wf.daia;= ui 4 jeks Èk isg n,d;aul jQ w;r
2017 fmnrjdß 3 jeks Èk isg mqrjeishkag fmdÿ wêldß fj; f;dr;=re b,a ïm;% fhduq lr
f;dr;=re ,nd.ekSfï wjia:dj Wodúh'
fuu mk; hgf;a fmdÿ wêldÍka hk w¾: ksrEmKh hg;g jefgk w;s nyq;rhla wdh;k
rdcH wdh;k jk neúka f;dr;=re mk; u.ska rdcH ks,OdÍka fj; mjrk j.lSï /ils' fuu
j.lSï ksjerÈ j bgqlsÍu ;=<ska f;dr;=re whs;sjdislï iys; Y%s ,xldjla f.dvke.Sug
yelshdj ,efnk w;ru" th újD; wdKavqlrKhg fuka u iyNd.S;aj m%cd;ka;%jdoh Yla;su;a
lsÍug o ufydamldÍ fõ'
Y%S ,dxlsl rdcH fiajh mqrjeishkag f;dr;=re ,ndfok ixialD;shl yev.eiqKq tlla fkdfõ'
fuf;la Ndú;d l< fndfyda kS;s ;=<ska fuka u mßphka ;=<skao rdcH fiajlhd Wkkaÿ lf<a
ck;djg rdcH wdh;k ;=< mj;sk f;dr;=re ,nd §u je<elaùug h' tneúka f;dr;=re
whs;sjdislï mk; wm rdcH fiajhg ;rula wuq;= w;a±lSula jkq we;'
kuq;a wm rdcH fiajh b;d fõ.fhka f;dr;=re mkf;a yrhd;aul lreKqj,g mqreÿ mqyqKq
fjñka mj;S' ta i`oyd rdcH fiajlhkag iyhla jkq msKsi fuu ud¾f.damfoaY ud,dj iïmdokh
lrk ,§'
wruqKq lKavdhurdcH fiajfha kshq;=
f;dr;=re ks,OdÍka
kï l< ks,OdÍka
f;dr;=re Ndrfha ika;lfha fyda md,kfha isák ks,OdÍka
f;dr;=re whs;sjdislï tallj, fiajfha kshq;= ks,OdÍka
rdcH fiajlhka mqyqKq lsÍï lghq;=j, kshq;= ks,OdÍkaf.a Ndú;h i`oyd
fuu ud¾f.damfoaY ix.%yh ilialrk ,§'
ud¾f.damfoaYhkays wka;¾.;hfuu ud¾f.damfoaY ix.%yh u.ska f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍfï kshq;=
ks,OdÍkag tlS mkf;a m%;smdok" f;dr;=re ksfhda." f;dr;=re Í;s yd f;dr;=re fldñIka iNdj
úiska ksl=;a lrk ,o kshuhka yd ud¾f.damfoaYhka ir, f,i yd úia;rd;aul meyeÈ,s lsÍula
fuka u fmdÿ wêldßhl myiqj i`oyd Ndú;d l< yels hymßphka (Best Practices) y`ÿkajd
§ula o isÿ flf¾'
1'
ud¾f.damfoaY ix.%yh ye`Èkaùu
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
1
ud¾f.damfoaY Ndú;fha§ fmdÿfõ ie,lsh hq;= lreKqfuu ud¾f.damfoaY Ndú;d lsÍfï§ ieuúg u 2016 wxl 12 ork f;dr;=re whs;sjdislï mk;
yd 2017 fmnrjdß ui 3 jeks Èk ksl=;a lrk ,o wxl 2004$66 ork w;súfYaI .eiÜ m;%fha
i`oyka f;dr;=re ksfhda. yd f;dr;=re Í;s ;uka ika;lfha ;nd.; hq;= h'
ud¾f.damfoaY ix.%yh ilia lsÍuWmfoaYl uKav,fha tl.;dj u; ud¾f.damfoaY ix.%yfha wka;¾.; mßÉfPao ;SrKh l<
w;r miqj tlS mßÉfPaohkays wka;¾.; lreKq ms<sn`oj rdcH wxYhg wh;a f;dr;=re
ks,OdÍka yd f;dr;=re whs;sh ms<sn`oj lghq;= lrk ks,OdÍka 60 fokl=f.a muK
iyNd.S;ajfhka hq;= j foÈkla mqrd mej;s jevuq`Mjl§ isÿlrk ,o mq`M,a idlÉPd u; uQ,sl
flgqïm; ilia lrk ,§" miqj tlS flgqïm; WmfoaYl uKav,h úu¾Ykhg Ndckh lr
ud¾f.damfoaY ix.%yh ilia lrk ,§'
w;sf¾l iyh ,nd.ekSï yd úia;rf;dr;=re ks,Odßhl=g" kï l< ks,Odßhl=g fyda f;dr;=re whs;sjdislï tallfha ks,Odßhl=g
fuu ud¾f.damfoaY ix.%yh u.ska úi`od .ekSug fyda meyeÈ,s lr.ekSug fyda fkdyels
m%Yakhla u;= jQ úg fyda w;sf¾l f;dr;=re ,nd.ekSula wjYH jQ úgl ckudOH wud;HxYfha
f;dr;=re whs;sjdislï tallh wu;d iyh ,nd.kak'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
2
f;dr;=re whs;shf;dr;=re ,nd.ekSfï whs;sh hkqfjka woyia lrkq ,nkafka fmdÿ wruqo,a Ndú;d lrkq ,nk
wdh;kj,g wod< f;dr;=re mqrjeishkag ,nd.ekSug whs;shla mej;Su hs' ckrchl
mrudêm;Hh mqrjeishka i;= neúka uyck wruqo,ska isÿlrk l%shdj,sh u`.ska tl;=jk
f;dr;=re ish,a, mqrjeishkag whs;sjk w;r rch tu f;dr;=rej, Ndrldr;ajh orhs'
fï jk úg f;dr;=re whs;sh udkj whs;shla f,i i,lkq ,nk w;r tlai;a cd;Skaf.a udkj
ysñlï úYaj m%ldYh u.ska o isú,a yd foaYmd,k whs;sjdislï ms<sn`o cd;Hka;r iïuq;sh u.ska
o fuu whs;sh ms<sf.k we;' flfia kuq;a f;dr;=re whs;sh hkq iSudjlska f;dr j N=la;súosh
yels whs;shla fkdfõ' th hï hï iSudjkag hg;a j N=la;súÈh hq;= whs;sjdisluls'
f;dr;=re whs;sh m<sn`o kS;sf;dr;=re whs;sh ms<sn`o kS;s mekùu iïnkaO j §¾> b;sydihla mj;S' uq,a u f;dr;=re mk;
kS;s.; lrkq ,nkafka 1766 § iaùvkh úisks' fï jk úg f,dj mqrd rgj,a 127 la f;dr;=re
whs;sjdislï ms<sn| j fyda f;dr;=re ksoyi ms<sn| fyda kS;s mkjd we;s w;r Y%s ,xldj
f;dr;=re mk;;a iïu; l< 114 jeks rghs'
uQ,sl whs;shla jQ f;dr;=re whs;sh2015 jif¾§ wdKavql%u jHjia:djg tlalrk ,o 19 jeks ixfYdaOkh u.ska f;dr;=re whs;sh
uQ,sl whs;sjdislula f,i wdKavql%u jHjia:djg tla lrk ,§' ta wkqj 14w jHjia:dj u.ska
f;dr;=re i`oyd m%fõY ùfï whs;sh uQ,sl whs;shla f,i ms,s.ekSulg ,laù we;' ta wkqj
wdKavql%u jHjia:dfõ 14w jHjia:dfõ fufia ±lafõ'
^1& iEu mqrjeishl=u (
^w& rch" wud;HxYhla fyda hï wdKavqfõ fomd¾;fïka;=jla fyda hï kS;shla u.ska fyda
hgf;a msysgqjkq ,enQ fyda we;s lrkq ,enQ hï jHjia:dms; uKav,hla i;=j mj;akd jQ¦
^wd& hï m<d;a wud;H uKav,hl wud;Hjrhl=f.a hï wud;HdxYhla fyda hï
fomd¾;fïka;=jla fyda m<d;a iNd m%{ma;shla u.ska msysgqjkq ,enQ fyda we;s lrkq ,enQ
hï jHjia:dms; uKav,hla fyda i;=j mj;akd jQ¦
^we& hï m<d;a md,k wdh;khla i;=j mj;akd jQ¦ iy
^wE& fï wkq jHjia:dfõ ^w&" ^wd& fyda ^we& fþoj, i|yka wdh;kj,g wod< j fjk;a hï
;eke;a;l= i;=j mj;akd jQ" iy mqrjeishl=f.a whs;shla l%shd;aul lsÍu i|yd fyda
wdrlaId lsßu i|yd wjYH jQ hï f;dr;=rla fj; kS;sfhka i,id we;s mßÈ m%fõY ùfï
whs;sjdislu we;af;a h'
2'
f;dr;=re mk; yd tys wruqKq
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
3
^2& cd;sl wdrlaIdj" fN!ñl wLKav;dj fyda uyck wdrlaIdj ;yjqre lsÍu msKsi o"
úIudpdr fyda wmrdO je<elaùu msKsi o" fi!LHh fyda iodpdrh wdrCId lsÍu msKsi o" wka
whf.a lS¾;sh fyda whs;sjdislï wdrCId lsÍu msKsi o" fm!oa.,sl;ajh wdrlaId lsÍu msKsi o"
wêlrKhg wmydi lsÍu je<elaùu msKsi o" md¾,sfïka;= jrm%ido wdrlaId lsÍu iïnkaOfhka
o úYajdih u; oekqï fok ,o f;dr;=re fy<sorõ lsßu je<elaùu msKsi o fyda wêlrKfha
wêldÍ n,h yd wmCImd;S;ajh mj;ajdf.k hdu msKsi o" m%cd;ka;%jd§ iudchlg wjYH
jkakd jQ kS;sfhka kshu lrkq ,eìh yels iSud lsÍï yer fjk;a ljr fyda iSudlsÍula fï
jHjia:dfjka m%ldY fldg ms<sf.k we;s whs;sjdislu u; fkdmekúh hq;af;a h'
^3& fï jHjia:dfõ zmqrjeishdZ hkakg" hï jHjia:dms; jQ fyda jHjia:dms; fkdjQ uKav,hl
idudðlhkaf.ka y;frka ;=klg fkdwvq ixLHdjla mqrjeishka jkafka kï" tjeks uKav,hla
we;=<;a fõ'
fï wkqj uQ,sl whs;sjdislula f,i ms<s.ekSug ,lajk f;dr;=re whs;sh mqrjeishka i;=
whs;sjdisluls' th ´kEu mqoa.,hl= i;= whs;sjdislula fkdfõ' tfia u th —kS;sfhka i,id
we;s mßos m%fõY˜ yelshdj mj;S' ta wkqj m%fõY úh yels wdldrh kS;s u.ska ie,ish hq;=h'
2016 wxl 12 orK f;dr;=re mk; f.k tkafka fuu —kS;sh u.ska ie,iSu˜ iïmQ¾K lsÍu
i`oyd h'
ta wkqj hï mqrjeishl=f.a f;dr;=re whs;sh úOdhl fyda mßmd,k l%shdjlska W,a,x>kh ùula
fyda w;Hdikak ;;ajhla Woa.; jqjfyd;a fY%aIaGdêlrKh bÈßfha uQ,sl whs;sjdislï kvqjla
f.dkq l< yels h'
2016 wxl 12 ork f;dr;=re whs;sjdislï mk;f;dr;=re whs;sjdislï mk; 2016 wf.daia;= ui 4 jeks od isg n,d;aulj mj;sk w;r 2017
ckjdß 20 jeks Èk ksl=;a lrk ,o wxl 2002$42 ork w;s úfYaI .eiÜ m;%h yd 2017 fmnr-
jdß 3 jeks Èk ksl=;a lrk ,o wxl 2004$66 ork w;súfYaI .eiÜ m;%h u.ska 2017 fmnrjdß
ui 3 jeks Èk isg mqrjeishkag ´kEu fmdÿ wêldßhlska f;dr;=re b,a,Sfï wjia:dj Wodúh'
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a wruqKq
f;dr;=re mkf;a ye`Èkaùfï mQ¾úldjg wkqj f;dr;=re mkf;a wruqKq 3ls'
wdKavql%u jHjia:dfõ 14w jHjia:dj u.ska f;dr;=re i|yd m%fõY ùfï whs;sh ;yjqre lr
we;s neúka" iy f;dr;=re ,nd .ekSfï whs;sjdislu n,d;aul lsÍu'
fmdÿ wêldßj, úksúoNdjh iy j.lSu ms<sn| ixialD;shla fmdaIKh lsÍu'
Y%S ,xldfõ uyck;djg hymd,kh i|yd jeä jYfhka iyNd.s úh yels iy rfÜ fmdÿ ck
Ôú;fha§ il%Sh f,i iyNd.s úh yels iudchla m%j¾Okh lsÍu'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
4
f;dr;=re mkf;a ld¾hhkaf;dr;=re whs;sjdislï mkf;a ye`Èkaùfï mdGhg wkqj f;dr;=re mkf;a ld¾hhka 6la we;'
1' f;dr;=rej,g m%fõYùug we;s whs;sjdislu iïnkaOfhka úêúOdk ie,iSu'
2' f;dr;=re fj; m%fõY ùu m%;slafIam l< yels fya;= ksYaÑ; j oelaùu'
3' f;dr;=re ±k.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| fldñIka iNdj msysgqùu'
4' f;dr;=re ks,Orhka m;a lsÍu'
5' f;dr;=re ,nd .ekSu i|yd jk l%shdmámdáh ksYaÑ; j oelaùu'
6' Bg iïnkaO fyda wdkqIx.sl ldrKd i|yd úêúOdk ie,iSu'
f;dr;=re mkf;a uQ,sl wx. f;dr;=re ,nd.ekSu we;s whs;sh
,nd oSu m%;sfCIam l< yels f;dr;=re
f;dr;=re mk; wfkla kS;s wìnjd hk nj
f;dr;=re iafõÉPdfjka m%isoaO lsÍfï j.lSu
f;dr;=re whs;sjdislu ms<sn| fldñIka iNdj msysgqùu
f;dr;=re ,nd.ekSfï l%shdmámdáh
mk; hgf;a jeros ^38 yd 39 jk j.ka;s&
w¾: ksrEmK
f;dr;=re whs;sjdislï mk; u.ska fmdÿ wêldÍka fj; mejfrk j.lSïf;dr;=re whs;sjdislï mk; u.ska iEu fmdÿ wêldßhlg u iqúfYaIs j.lSï 10la m%odkh lr
we;' tkï
1' f;dr;=re ixrCIKh lsÍfï j.lSu^mkf;a 7 jeks j.ka;sh&
2' m%.dó f;dr;=re fy<sorõ lsÍu^mkf;a 8"9 j.ka;s yd f;dr;=re ksfhda. 20&
3' f;dr;=re b,a,Sulg m%;spdr f,i f;dr;=re m%odkh ^mkf;a 23"24 yd 25 jeks j.ka;s&
4' ±kaùï m%o¾Ykh ^mkf;a 26 jeks j.ka;sh yd f;dr;=re ksfhda. 3&
5' f;dr;=re fldñIka iNdj fj; jd¾;d iemhSfï j.lsu ^mkf;a 10 jeks j.ka;sh&
6' ;SrKhla iïnkaOfhka fya;= fy<sorõ lsÍfï hq;=lu ^mkf;a 35 jeks j.ka;sh&
7' mk; hgf;a fy<sorõ lsÍfuka uqla; lr we;s f;dr;=re wdrCId lsÍu ^mkf;a 5 jeks j.ka.sh&
8' fldñIka iNdfõ wNshdpkd i`oyd fmkS isàu ^mkf;a 32^4& jeks j.ka;sh&
9' fldñIka iNdfõ mÍCIK i`oyd fmkS isàu ^mkf;a 42 jeks j.ka;sh hgf;a idok Í;s
hgf;a&
10' fldñIka iNdfõ ±kqï§u u; úkh l%shdud¾. f.k ±kqï§u ^mkf;a 38 jeks j.ka;sh&
f;dr;=re fldñIka iNdfõ n,;, yd ld¾hhka f;dr;=re b,a,Sï ms<sn`o wNshdpkd úNd. lsÍu'
f;dr;=re Í;s m%ldYhg m;a lsÍu'
f;dr;=re i`oyd whlrk .dia;= kshu lsÍu'
w¾O jd¾Isl yd jd¾Isl jd¾;d ms<sn`o ud¾f.damfoaY ksl=;a lsÍu'
mkf;a 39 jeks j.ka;sh hgf;a jk jerÈ iïnkaOfhka ufyaia;%d;a wêlrKfha kvq mejÍu'
mkf;a 39 jeks j.ka;sh hgf;a jk úkh jerÈ ms<sn`oj úkh lghq;= isÿ lr jd¾;d lrk
f,i úkh n,OdÍkag ±kqï§u'
mk; hgf;a isÿlrk jerÈ ms<sn`oj mÍCIK isÿ lsÍu'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
5
f;dr;=re whs;sh ms<sno uQ,sl kS;suh m%;smdok
wdKavql%u jHjia:dfõ 14w jHjia:dj
2016 wxl 12 ork f;dr;=re whs;sjdislï mk;
2017 ckjdß 20 ksl=;a lrk ,o wxl 2002$42 ork w;súfYaI .eiÜ m;%h
2017 fmnrjdß 03 jeks Èk ksl=;a lrk ,o wxl 2004$66 ork w;s úfYaI .eiÜ m;%fha
i`oyka f;dr;=re ksfhda. yd f;dr;=re Í;s
f;dr;=re fldñIka iNdj úiska ksl=;a lrk ,o w¾O jd¾Isl jd¾;d m< lsÍu ms<sno
ud¾f.damfoaY'
f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdj úiska ksl=;a lrk ,o jHdmD;s wdrïN lsÍfï§
±kqï§u ms<sn`o ud¾f.damfoaY
f;dr;=re whs;sjdislñ fldñIka iNdj úiska ksl=;a lrk ,o jd¾Isl jd¾;d bÈßm;a lsÍu
ms<sn`o ud¾f.damfoaY
md¾,sfïka;= m%;sixialrK yd ckudOH wud;HxYfha f,alïjrhd úiska ish¨ u wud;HxY
f,alïjreka$m<d; iNd m%Odk f,alïjreka yd fomd¾;fïka;= m%OdkSka fj; f;dr;=re
ks,OdÍka m;a lsÍu yd kï l< ks,OdÍka m;a lsÍu ms<sn`o j wjOdrKh lrñka 2016
Tlaf;dan¾ 10 osk ksl=;a lrk ,o wxl RTI/1/2016 ork pl%f,aLkh
m%.dó f;dr;=re fy<sorõ lsÍï iïnkaO j f;dr;=re ksfhda.hkays m%;smdok ms<sn`oj
wjOdrKh lrñka wud;HxY f,alïjreka$m<d;a m%Odk f,alïjreka$fomd¾;fïka;=
m%OdkSka$rdcH ixia:d" jHjia:dms; uKav, iNdm;sjreka$rch i;= iud.ï yd rdcH |
nexl=j, iNdm;sjreka fj; uqo,a yd ckudOH wud;HxYfha f,alïjrhd úiska 2017
iema;eïn¾ 25 jeks Èk ksl=;a lrk ,o wxl ^tï&1$2017 ork pl%f,aLkh
jHdmD;s wdrïN lsÍfï§ uyck;djg ±kqï§fï ld¾hh ms<sn`oj jQ mkf;a m%;smdok yd
f;dr;=re fldñIka iNdj úiska ksl=;a lrk ,o ud¾f.damfoaY ms<sn`oj wjOdrKh lrñka
ish¨u wud;HxY f,alïjreka yd m<d;a m%Odk f,alïjreka fj; cd;s; m%;sm;a;s yd
wd¾Ól lghq;= wud;HxYfha ie,iqï wud;HxYfha f,alï úiska 2018 uehs 18 Èk ksl=;a l<
wxl NMPEA/04/2018 ork pl%f,aLkh
f;dr;=re whs;sjdislï mk;g wkqj leìkÜ m;%sldjka ,nd§u ms<sn`oj .re ckdêm;s;=uka
úiska leìkÜ uKav,hg bÈßm;a lrk ,o 2017 ud¾;= 21 Èk ork leìkÜ m;%sldj
leìkÜ uKav,h úiska wkqu; lrk ,o leìkÜ m;%sld wod< wud;HxYh u.ska u ksl=;a |
lsßug wod<j 2019 fmnrjdß 26 jeks Èk .re ckdêm;s;=uka úiska ksl=;a lrk ,o
leìkÜ m;%sldj
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
6
ye`Èkaùuf;dr;=re whs;sjdislï mk; yd thg wod< ksfhda. yd Í;s fukau ud¾f.damfoaY ye±Ífï§
Ndú; jk iuyr jpk úfYaI w¾:hkaj,ska fhdod ;sfnk neúka tlS jpk fhÿï yd wdlD;s
ms<sn`o yeÈkaùula fuu mßÉfPaofhka isÿ lrkq ,nhs'
mkf;a w¾: ksrEmK j.ka;shf;dr;=re mkf;a ld¾hhka i`oyd úfYaI w¾:fhka fhfok mo iïnkaO w¾: ksrEmK 2016 wxl
12 ork f;dr;=re mkf;a 43 jeks j.ka;sh hgf;a olajd we;' tys my; ioyka jpkj, w¾:
olajd we;'
mqrjeishd kï l< ks,Orhd
Wiia wOHdmk wdh;kh f;dr;=re
f;dr;=re ks,Orhd m<d;a md,k wdh;kh
rdcH fkdjk ixúOdk fmdÿ wêldßh
ta wkqj f;dr;=re mkf;a ld¾hhka i`oyd fuu jpk u.ska woyia jkafka l=ulao hkak mkf;a
43 jeks j.ka;sh hgf;a fuu jpk i`oyd § we;s w¾: ksrEmKhka mÍCId lsÍfuka ±k.; yels
h'
fjk;a j.ka;sj, i`oyka jk w¾: ksrEmKmk;g wod< fuu fmdÿ w¾: ksrEmKhkag wu;r j mkf;a úúO m%;smdok i|yd my; mo
i`oyd ta ta j.ka;s hgf;a w¾: ksrEmK ,nd§ we;'
wud;Hjrhd - fuu mk; hgf;a w¾O jd¾Isl jd¾:d bÈßm;a lsÍfï yd jHdmD;s iïnkaO
f;dr;=re ±kqï§u ms<sn`o ld¾hhka i`oyd —wud;Hjrhd˜ hkafkka m<d;a iNdjl
wud;Hjrfhlao woyia jk nj mkf;a 8 yd 9 j.ka;sj,ska olajhs' ta wkqj fuu j.ka;sj,
m%;smdok iïnkaOfhka jk úg rcfha leìkÜ wud;Hjrhl=" leìkÜ fkdjk wud;Hjrhl="
rdcH wud;Hjrhl= fuka u m<d;a iNdjl wud;Hjrhl= yd m<d;a m%Odk wud;Hjrhd o woyia
fõ'
jHdmD;s - mkf;a 9 jeks j.ka;sfha ±lafjk jHdmD;s wdrïN lsÍug fmr ck;djg ±kqïÈh
hq;= jHdmD;s hg;g
^w& úfoaY wdOdr ,nk jHdmD;shla iïnkaOfhka jk úg" tlai;a ckmo fvd,¾
,laIhla blaujk¦ yd
^wd& foaYSh jYfhka wdOdr ,nk jHdmD;s iïnkaOfhka jk úg" remsh,a ,laI myla
blaujk" jHdmD;s we;=<;a jk nj mkf;a 9^3& j.ka;sh olajk w;r fuu —jHdmD;s˜ hk
fhÿug ish¨ u m%d.aOk úhoï fyda m%iïmdok lñgqj,ska wkqu; l< ish¨u m%iïmdok
3'
w¾: ksrEmK yd meyeÈ,s lsÍï
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
7
l%sshdldrlï we;=<;a jk kuq;a mqkrdj¾;S úhoï fuhska neyer jk nj f;dr;=re whs;sjdislï
fldñIka iNdj úiska ksl=;a lr we;s jHdmD;s ms<sn`oj úia;r ±kqï§u ms<sn`oj
ud¾f.damfoaYhkays olajhs'
,sÅ; - f;dr;=re b,a,Sula ,sì; j b,a,sh hq;= nj olajk mkf;a j.ka;sfha —,sÅ;˜ hkakg
úoHq;a ud¾.fhka lrkq ,nk ,sÅ; j jQ lreKq o we;=<;a jk nj j.ka;sh olajhs'
WÑ; f;dr;=re ks,Orhd - mkf;a 24 jeks j.ka;sh hgf;a f;dr;=re b,a,Sula isÿ l<
hq;af;a —WÑ; f;dr;=re ks,Orhd˜ fj;ska jk w;r —WÑ; f;dr;=re ks,Orhd˜ hkafkka
f;dr;=re b,a,d isák fmdÿ wêldßhg m;a lrkq ,en isák f;dr;=re ks,Orhd$ks,OdÍka
woyia jk nj 24˜ j.ka;sh olajhs'
mkf;a i`oyka jk iqúfYaI moj, w¾:
w¾O jd¾Isl jd¾;dj - uOHu wdKavqfõ yd m<d;a iNdfõ wud;Hjrhl= úiska iEu jirl
u cQks 30 jeks Èkg fmr yd foieïn¾ 31 jeks Èkg fmr ;u wud;HxYfha f;dr;=re we;=<;aj
ksl=;a l< hq;= jd¾;dj w¾O jd¾Isl jd¾;dj fõ' f;dr;=re mkf;a 8 jeks j.ka;sfha fï
ms<sn`oj m%;smdok we;=<;a fõ' fuu jd¾;dj wud;HxYfha ks, fjí wvúfha m< l< hq;=h' tu
jd¾;dj rdcH NdIdj,ska m< l< hq;= w;r" ´kEu mqrjeishl=g .dia;= f.jd msgm;a ,nd.ekSug
úêúOdk ie,eiaúh hq;= h'
jd¾Isl jd¾;dj - iEu fmdÿ wêldßhla úiskau f;dr;=re b,a,Sïj,g wod< f;dr;=re
we;=<;a lrñka f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdj fj; fhduq l< hq;= jd¾;dj fuu
mkf;a jd¾Isl jd¾:dj f,i ye`Èkafõ' jd¾Isl jd¾;dj ms<sno m%;smdok mkf;a 10 jeks
j.ka;sh hgf;a olajd we;'
m%.dó f;dr;=re fy<sorõ lsÍï - fmdÿ wêldßhla úiska iafõÉPdfjka isÿl< hq;=
f;dr;=re fy<sorõ lsÍï m%.dó f;dr;=re fy<sorõ lsÍï f,i yÿkajkq ,efí' fmdÿ wêldßhl
m%.dó f;dr;=re fy<sorõ lsÍï ms<sn| j kS;suh m%;smdok ;=kla mj;S' tkï mkf;a 8 jeks
j.ka;sfha w¾O jd¾Isl jd¾;d m<lsÍï" mkf;a 9 jk j.ka;sh hgf;a jHdmD;s iïnkaO
f;dr;=re m<lsÍï yd f;dr;=re ksfhda. 20 hgf;a m%.dó f;dr;=re fy<sorõ lsÍïh" fï w;ßka
mkf;a 8 yd 9 jeks j.ka;s hgf;a jk m%.dó f;dr;=re fy<sorõ lsÍï wud;HxYj, j.lSula
jk w;r f;dr;=re ksfhda. 20 ys i`oyka m%.dó fy<sorõ lsÍï iEu fmdÿ wêldßhlu j.lsula
fõ'
f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam l< yels wjia:d - f;dr;=re mk; hgf;a isÿlrkq ,nk
f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam l< yels wjia:djka ms<sn`oj mkf;a 5^1& jeks j.ka;sfha olajk
w;r fuu m%;smdok 5^2& j.ka;shg yd 5^4& j.ka;shg hg;a fõ'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
8
,>q kvq úNd.h - f;dr;=re mkf;a 39 jeks j.ka;sh hgf;a isÿlrkq ,nk jrola iïnkaOfhka
ufyaia;%d;a wêlrKhla fj; f;dr;=re fldñIka iNdj úiska mjrkq ,nkafka ,>q kvqjls' ,>q
kvqjla hkq hï úu¾IKhlska miqj rcfha ks,Odßhl= úiska tu meñKs,a, ikd: lsßfï Èjqreï
m%ldYhla iu`. bÈßm;a lrk kvqjla jk w;r fuu kvq b;d läkñka wid ksu flf¾' ,>q kvq
ms<sn`o kS;suh m%;smdok wmrdO kvq úOdk ix.%yfha XVII mßÉfPaofha ioyka fõ'
;=kajeks md¾Yjh - mkf;a 29^1& j.ka;sfha ;=ka jeks md¾Yjhlg wod< f;dr;=re yd ;=ka
jeks md¾Yajhla úiska imhk ,o f;dr;=re ms<sn`oj i`oyka fõ' fuys ;=kajeks md¾Yjh f,iska
woyia lrkafka f;dr;=re b,a¨ïlrejd o fkdjk fmdÿ wêldßh o fkdjk fjk;a md¾Yajhla
fyda mqoa.,hl= fõ'
2017 fmnrjdß 3 jeks Èk wxl 2004$66 ork w;súfYaI .eiÜ m;%h u.ska y÷kajd ÿka f;dr;=re ksfhda.hkays i`oyka RTI wdlD;s
wdlD;s wxlh wdlD;sfha Ndú;h
RTI1 f;dr;=re b,a¨ïm;% wdlD;sh
RTI2 f;dr;=re b,a¨ïm;%h ,o nj f;dr;=re b,a¨ïlreg f;dr;=re
ks,Odßhd úiska ±kqï§fï wdlD;sh
RTI3 f;dr;=re b,a¨ïm;a ,shdmÈxÑ lsÍfï f,aLkh
RTI4 f;dr;=re b,a¨ïm;%h ms<s.;a nj;a ta wkqj f;dr;=re ,nd§ug iQodkï nj b,a¨ïlreg ±kqï§fï wdlD;sh
RTI5 f;dr;=re b,a,Su m%;sfCIam lrk ,o nj okajñka f;dr;=re ks,Odßhd úiska b,a¨ïlreg hjk ksfõokfha wdlD;sh
RTI6 f;dr;=re ,nd§ug Èk 14l ld,h m%udKj;a fkdue;s neúka ta i`oyd jeämqr ld,hla ^Wmßu jYfhka Èk 21la& b,a,d f;dr;=re ks,OdÍ úiska b,a¨ïlre fj; hjk ksfõokfha wdlD;sh
RTI7 ;=kajeks md¾Yajhla úiska ryis.; j imhd we;s f;dr;=rela hï b,a¨ïlrejl= úiska b,a,d we;s wjia:djl§ tu f;dr;=re ,nd§fï leue;a; úuid f;dr;=re ks,OdÍ úiska ;=ka jeks md¾Yjh fj; hjk ksfõokfha wdlD;sh
RTI8 kï l< ks,Odßhd fj; wNshdpkhla ,enqKq úg tu wNshdpkh ,enqk njg wNshdpl fj; hjk ksfõokfha wdlD;sh
RTI9 kï l< ks,OdÍ úiska kv;a;= lrkq ,nk wNshdpkd frcsiagrfha wdlD;sh
RTI10 f;dr;=re ks,Odßhdf.a ;SrKfhka w;Dma;shg m;a f;dr;=re b,a¨ïlrefjl= úiska kï l< ks,OdÍ fj; wNshdpkd lsÍfï wlD;sh
RTI11 f;dr;=re b,a,Sï m%;sfCIam lsÍï ms<sn`oj f;dr;=re ks,Odßhd úiska mj;ajdf.k hkq ,nk frcsiagrh
RTI12 f;dr;=re ks,OdÍ yd kï l< ks,OdÍf.a úia;r ckudOH wud;HxYh fj; fhduqlrk ksfõokfha wdlD;sh
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
9
2017 fmnrjdß 3 jeks Èk wxl 2004$66 ork w;súfYaI .eiÜ m;%h u.ska y`ÿkajd ÿka
f;dr;=re Í;sj, i`oyka wdlD;s
wdlD;s wxlh wdlD;sfha Ndú;h
weuqKqï 1 f;dr;=re ±k.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| fldñIka iNdj fj;
lrkq ,nk wNshdpkh
weuqKqï 1 f;dr;=re fldñIka iNdj úiska kv;a;= l< hq;= wNshdpk
frðiagrfha wdlD;sh
weuqKqï 1 f;dr;=re ±k.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| fldñIka iNdj fj;
,enqKq W!k;d
weuqKqï 1 iys; wNshdpk ms<sn| frðiagrfha wdlD;sh
weuqKqï 1 wNshdpl fj; hjkq ,nk fkd;Sisfha wdlD;sh fmdÿ wêldßh iy$fyda ;=ka jeks md¾Yjhka fj; lrkq ,nk
fkd;Sisfha wdlD;sh
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
10
f;dr;=re mk; hgf;a fmdÿ wêldßh hk w¾: ksrEmKhg iEu rdcH wdh;khlau hg;a fõ' tneúka f;dr;=re mkf;a wfmaCIs; ld¾hhka isÿ lsÍu i`oyd fmdÿ wêldßhl ukd iQodkula ;sìh hq;= h'
4'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shdjg kexùu
i`oyd fmdÿ wêldßhla iQodkï ùufmdÿ wêldßhl iQodku ms<sn`o igyk
fmdÿ wêldßh
fmdÿ wêldßhl j.lSï fmdÿ wêldßhl iQodku
1' f;dr;=re b,a,Sulg f;dr;=re m%odkh lsÍu
2' jH;sf¾Lkj,g hg;ajk f;dr;=re y`ÿkd.ekSu
3' f;dr;=re ixrCIKh
4' w¾O jd¾Isl jd¾;d m%isoaO lsÍu ^wud;HxY muKs&
5' jd¾Isl jd¾;d fldñIka iNdj fj; fhduqlsÍu
6' jHdmD;s iïnkaOfhka f;dr;=re m%isoaO lsÍu ^wud;HxY muKs&
7' f;dr;=re ,nd§ug wod< ±kaùï m%o¾Ykh lsÍu
8' fldñIka iNdfõ wNshdpkd i`oyd fmkS isàu
9' fldñIka iNdfõ mÍCIK i`oyd fmkS isàu
10' fldñIka iNdfõ ±kqï§u u; úkh l%shdud¾. f.k ±kqï§u
f;dr;=re ks,OdÍka yd kï l< ks,OdÍka m;a lsÍu
f;dr;=re ks,OdÍka yd kï l< ks,OdÍ mqyqKqj
f;dr;=re whs;sh ms<sn`o ±kaùu m%o¾Ykh
uyck in`o;d ks,OdÍka ±kqj;a lsÍu
iuia: ld¾h uKav,hu ±kqj;a lsÍu
jH;sf¾Lkj,g hg;ajk f;dr;=re y`ÿkd.ekSu
l%shdldÍ;ajh ms<sn`o iudf,dapk
wjia:d ks¾udKh lsÍu
wNHka;r ixksfõokh fmdaru yd
l%fudamdh y`ÿkajd§u
f;dr;=re ;dCIKsl wxYh iu`. in`o;d f.dvke.Su
f;dr;=re ixrCIKh yd iQp.; lsÍu
m%.dó j fy<sorõlsÍï isÿlsÍu
fufyhqï yd Wmld¾l ljq`Mjla o iys;j
f;dr;=re whs;sjdislï tallhla ia:dmkh
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
11
f;dr;=re mk; hgf;a fmdÿ wêldßhlg mejfrk j.lSïf;dr;=re mk; wOHhkh lsÍfï§ my; j.lSï fmdÿ wêldßhla fj; mejfrk nj meyeÈ,s fõ'
1' f;dr;=re b,a,Sulg m%;spdr f,i 5^1& jeks j.ka;sfha jH;sf¾Ç wjia:dj,g hg;aj f;dr;=re
m%odkh lsÍu
2' f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 5^1& j.ka;shg hg;ajk f;dr;=re y`ÿkd.ekSu
3' f;dr;=re ixrCIKh
4' w¾O jd¾Isl jd¾;d m%isoaO lsÍu
5' jd¾Isl jd¾;d fldñIka iNdj fj; fhduqlsÍu
6' jHdmD;s iïnkaOfhka f;dr;=re m%isoaO lsÍu
7' f;dr;=re ,nd§ug wod< ±kaùï m%o¾Ykh lsÍu
8' fldñIka iNdfõ wNshdpkd i`oyd fmkS isàu
9' fldñIka iNdfõ mÍCIK i`oyd fmkS isàu
10' fldñIka iNdfõ ±kqï§u u; úkh l%shdud¾. f.k ±kqï§u
ta wkqj fmdÿ wêldßhla fuu by; ld¾hhka isÿ lsßug wjYH wdh;ksl miqìu ilialr.; hq;=
h'
fmdÿ wêldßhl j.lSï bgq lsÍu i`oyd wdh;ksl miqìu ilia lsßu i`oyd l< hq;= ld¾hhka
f;dr;=re ks,OdÍ yd kï l< ks,OdÍka m;a lsÍuf;dr;=re ks,Odßka wjYH m%udKhla yd kï l< ks,Odßhl= m;a lsÍu fmdÿ wêldßfha m%uqL
lghq;a;la úh hq;= h' ta i`oyd m;aùï ,smshla ksl=;a l< hq;= w;r tu ks,OdÍka ms<sn`oj f;dr;=re
RTI 12 wdlD;sh u.ska ckudOH wud;HxYh fj; fhduq l< hq;= fõ'
f;dr;=re ks,OdÍ yd kï l< ks,OdÍ mqyqKqj
f;dr;=re ks,OdÍka yd kï l< ks,OdÍka i`oyd mqyqKqjla ,nd§u wdh;k m%Odkshdf.a j.lSula nj
f;dr;=re whs;sjdislï mk; ioyka lrhs' tneúka ta i`oyd mshjr .; hq;=h' wod< ks,OdÍka fï jk
úg;a tjeks mqyqKqjla ,nd ;sfí kï kej; mqyqKqjla wjYH fkdfõ' fuu ks,OdÍ mqyqKqj i`oyd
ckudOH wud;HxYfha f;dr;=re tallh úiska mqyqKq fudähq,hla y`ÿkajd § we;s neúka tlS
fudähq,hg wkqj mqyqKqj ,nd§u jvd;a fhda.H fõ ' ;u wdh;hk ;=< f;dr;=re ks,OdÍka /ila
isà kï fjku mqyqKq jevigykla ixúOdkh l, yels w;r lsysm fokl= muKla isà kï fjk;a
fmdÿ wêldßhl mqyqKq jevigykla yd iïnkaO lsÍu iqÿiq h' ke;fyd;a Y%s ,xld ixj¾Ok
mßmd,k wdh;kh úiska mj;ajkq ,nk —f;dr;=re whs;sh ms<sn`o j ud¾..; mdGud,dj˜ (Online Cource on RTI) yeoEÍug fhduq lsÍu iqÿiq h'
f;dr;=re whs;sh ms<sn`o ±kaùu m%o¾Ykh
fmdÿ wêldßfha f;dr;=re ks,OdÍka yd kï l< ks,OdÍka ms<sno úia;r f;dr;=re ksfhda.haj,
±lafjk wdlD;sh u.ska fmdÿ wêldßfha m%Odk ld¾hd,h ;=< fukau ta hgf;a mj;sk ish¨u
ld¾hd, ;=< iy ish ks, fjí wvúh ;=< hdj;ald,Skj m%o¾Ykh l< hq;= h'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
12
ks,OdÍkag wod< rdcldÍ mejÍuf;dr;=re ks,OdÍka yd kï l< ks,OdÍkag muKla fkdj f;dr;=re ord isák ks,OdÍkag"
f;dr;=re ;dCIKsl wxYfha ks,OdÍkag uyck in`o;d wxYfha ks,OdÍkag" ÿrl:k
l%shdlrejka jeks fndfyda msßilg f;dr;=re mk;g wkqj rdcldÍ mejfrk neúka ta ms<sn`oj
wdh;k m%Odkshd úiska f;dr;=re ks,OdÍhdf.ao woyia ,ndf.k wod< ks,OdÍka fj; rdcldÍ
j.lSï mejßh hq;= h' ta wkqj f;dr;=re ±k.ekSfï whs;sjdislï mkf;a ls%shdldÍ;ajhg wod<
lreKq ^wod< mßos& rdcldÍ ,ehsia;=fõ jev úIhla f,i we;=`M lsÍu" ld¾hh idOk we.hSï
j,§ o fuu rdcldÍ we.hSug ,la lsÍu iqÿiq fõ"
ks,OdÍka ±kqj;a lsÍu
fmdÿ wêldßfha ish¨ u ks,OdÍkag f;dr;=re mk; ms<sn`o uQ,sl wjfndaOhla ,nd§ug fmdÿ
wêldßfha m%Odkshdf.a j.lSuls' th ±kqj;a lsÍfï jevigyka fyda ±kqj;a lsÍfï m;%sld u.ska
fyda ksfõok fyda wNHka;r pl% f,aLk u.ska isÿ l< yels h' úfYaIfhka u f;dr;=re úIh
mejÍ we;s ksOdÍka ±kqj;a lsÍu" f;dr;=re ord isák ks,OdÍka ±kqj;a lsÍu isÿ l< hq;= h'
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 5^1& j.ka;shg hg;ajk f;dr;=re y`ÿkd.ekSufmdÿ wêldßfha Ndrfha md,kfha fyda ika;lfha mj;sk f;dr;=re w;ßka f;dr;=re
whs;sjdislï mkf;a 5^1& j.ka;sh u.ska uqla; lr we;s f;dr;=re fudkjdo hkak ms<sn`oj wxY
m%Odkskaf.a idlÉPdjla le|jd y÷kd.ekSula isÿ l< hq;= h'
l%shdldÍ;ajh ms<sn`o iudf,dapk wjia:d ks¾udKh lsÍuf;dr;=re whs;sjdislï mkf;a l%shdldÍ;ajh ms<sno fmdÿ wêldßh ;=< m%.;sh úuid ne,Sula
yd f;dr;=re b,a,Sï bgqlsÍfï§ u;=jk wNsfhda. ms<sn`o j idlÉPd lsÍu i`oyd udislj fyda
wvqu ;rñka f;%hs udisl j wxY m%OdkSkaf.a yuqjla meje;aúh hq;= h' fï i`oyd úfYaI yuqùï
ke;;a wdh;ksl m%.;s iudf,dapk /iaùïj,§ fyda ld¾hh uKav, /iaúï fyda wxY m%OdkS
/iaùïj,§ kHdh m;%fha whs;uhla f,i f.k fï ms<sn`oj idlÉPd lsÍu isÿ l< yels h'
uyck in`o;d ks,OdÍka$ms<s.ekSfï ks,OdÍka ±kqj;a lsÍufmdÿ wêldßfha isák f;dr;=re ks,OdÍka$kï l< ks,OdÍ ms<sn`oj Tjqkaf.a ,smsk ÿrl:k
in|;d Bfï,a ,smshkhka wdÈh ms<sn|j;a fmdÿ wêldßfha uyck in|;d ks,OdÍka fyda
ms<s.ekSfï ks,OdÍka úuiSï ljqkagrj, fiajfha kshq;= ks,OdÍka fukau ÿrl:k l%shdlrejka o
±kqj;a l< hq;=hs' tfia u f;dr;=re whÿïm;% ,nd.; yels wdldrhka ms<sn|jo fuu
ks,OdÍkag wjfndaOhla ;sìh hq;= w;r fmdÿ wêldßh ;=< f;dr;=re whs;sjdislï tallhla
l%shd;aul jkafka kï tys in|;d ms<sn|j ±kqj;a lr f;dr;=re whs;sjdislï ms<sn|j úuiSï
tu tallhg fhduqlrk f,i Wmfoia ,ndÈh yels hs'
wNHka;r ikaksfõok fmdaru yÿkajd§u
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a l%shdldÍ;ajhg wod<j wNH;a;r jYfhka ixksfõokh lsÍu
i`oyd wjYH jk wdlD;s m;% y`ÿkajd §u pl%f,aLk u.ska isÿlsÍfuka jvd;a myiqfjka
f;dr;=re b,a,Sï bgqlsÍu fuka u m%.dó f;dr;=re m%isoaO lsÍu fukau jd¾Isl yd w¾O jd¾Isl
jd¾;d ilia lsÍu;a isÿ l< yelsfjkjd'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
13
f;dr;=re ;dCIKsl wxYh iu`. in|;d f.dvke.Suf;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shdjg ke.Sfï§ f;dr;=re ;dCIKh b;d jeo.;a fufyhla
isÿlrhs' tneúka fmdÿ wêldßfha fjí wvúh ;=< mkf;a m%;smdokj,g wod< f;dr;=re
we;=<;a lsÍu yd tu f;dr;=re hdj;ald,Sk lsÍu i`oyd f;dr;=re ikaksfõok wxYfha iyh
,nd.ekSu i`oyd wjYH iïnkaëlrKh isÿl< hq;= h'
f;dr;=re ixrCIKh yd iQp.; lsÍu yd l<uKdlrKhf;dr;=re ixrCIKh lsÍu fmdÿ wêldßhl m%uqL ld¾hhla jeks w;r f;dr;=re mkf;a 7 jk
j.ka;shg wkql+, f,i f;dr;=re iQÑhla ilia lsÍu yd jd¾;djka yels;dlaÿrg úoHq;a
wdldrhlska .nvd lsÍug wjYH mshjr .; hq;= h' f,aLkd.dr mßmd,kh" ,sms f,aLk yd
,smsf.dkq wxl.; lsÍu ta ta wxY" YdLd wkqj úêu;a kdudj,shlg" ms<s.;a l%ufõohlg wkqj
isÿ l< hq;= h'
m%.dój fy<sorõlsÍï isÿlsÍu yd tajdfha úoHq;a msgm;a yd tajdfha ,ehsia;=jla <. ;nd.ekSu f;dr;=re mkf;a 8"9 yd f;dr;=re ksfhda. 20 g wkqj ^wod< mßÈ& f;dr;=re m%.dó j fy<sorõ
lsÍug wjYH mshjr .; hq;= w;r tjeks m%.dó f,i fy,sorõ l< f;dr;=rej, ,ehsia;=jla
f;dr;=re ks,OdÍ ika;lfha ;nd.; hq;= h'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
14
f;dr;=re whs;sjdislï tallhla ia:dmkh lsÍu
f;dr;=re whs;sjdislï mk;g wod< j isÿ l< hq;= ld¾hhka iïnkaëlrKh yd fufyhùu i`oyd
wdh;kh ;=< —f;dr;=re whs;sjdislï tallhla ia:dmkh lsÍu jvd;a iqÿiqh' f¾Çh yd m<d;a
wud;HxY" fomd¾;fïka;=" Èia;%sla f,alï ld¾hd, yd uyk.r iNd jeks wdh;k i`oyd fujeks
tallhla msysgqùu b;d M,odhS fõ' f;dr;=re ks,Odßhdf.a wëCIKh hgf;a fuu tall l%shd;aul
l< yelsh' tla fmdÿ wêldßhla i`oyd f;dr;=re ks,OdÍka lsysm fokl= m;a lr we;s wjia:djl§
uQ,ia:dkfha isák fcHIaG f;dr;=re ks,Odßhdg fuu tallh mejÍu iqÿiq fõ'
f;dr;=re tallfha ld¾hhka f;dr;=re mk;g wod< ±kaùu m%o¾Ykh yd hdj;ald,Sk lsÍu
f;dr;=re b,a¨ïm;% Ndr.ekSu" f;dr;=re ks,OdÍkag fhduqlsÍu yd Tjqkaf.a Wmfoia u;
m%;spdr ±laùu
f;dr;=re b,a¨ïm;% u.ska b,a,d we;s f;dr;=re iïnkaOfhka wod< f;dr;=re ordisák
ks,OdÍka iu`. ikaksfõokh lr tu f;dr;=re ;sfío@ tajd 5^1& jH;sf¾Å wjia:dj,g
,lafõo ;=kafjks md¾Yajhla úiska imhk ,o ryis.; f;dr;=rla o hkdÈ jYfhka
y`ÿkd.ekSu yd ta ms<sn`oj f;dr;=re ks,Odßhd ±kqj;a lsÍu
m%.dó f;dr;=re m%isoaO lsÍug wod< lghq;= iïnkaëlrKh
ie,iqï yd ixj¾Ok lghq;= Ndr wxYh iu`. ikaksfõokfhka bÈß jHdmD;s ms<sn`o
f;dr;=re ,nd§u'
jHdmD;s ms<sn`o ±kqï§u i`oyd ie,iqï yd ixj¾Ok lghq;= Ndr wxY iu`.
iïnkaëlrKhla isÿ lsÍu'
f;dr;=re b,a¨ïlrejkag wjYH iyh yd WmfoaYkh
f;dr;=re i|yd whlrk .dia;= ,nd.ekSu yd igyka lsÍu
f;dr;=re ks,OdÍf.a Wmfoia u; wiïmQ¾K fyda fodaI iy.; j ,efnk f;dr;=re
b,a¨ïm;% iïnkaO j b,a¨ïlrejka f.kajd fyda ÿrl:kfhka jeäÿr Wmfoia b,a,Su
kï l< ks,Odßhdg wNshdpkd ,enqKq úg kï l< ks,OdÍhdg iyh ,nd§u- tlS ikaks
fõokhka iïnkaëlrKh
fldñIka iNdj úiska isÿlrkq ,nk wNshdpkd úNd.j,§ ,smsf,aLk bÈßm;a lsÍu
iïnkaëlrKh yd myiqlï ie,iSu
fldñIka iNdj úiska wNshdpkd wjidkfha§ ksl=;a lrk ksfhda. l%shd;aul lsÍug
wjYH lghq;= iïmdokh fyda tlS ksfhda.h iu`. fmdÿ wêldßh tlÕ fkdjkafka kï
udihla ;=< wNshdpkdêlrKh fj; wNshdpkd lsÍug wjYH lghq;= iïnkaëlrKh isÿ
lsÍu'
f;dr;=re wdrCId lsÍug wjYH lghq;= iïnkaëlrKh
uyck in|;d yd ms<s.ekSï wxYh iu`. iïnkaëlrKh
fuu tallh i`oyd m;ajk ks,OdÍkag f;dr;=re whs;sjdislï úIh iïnkaOfhka tla Èk
mqyqKqjla fyda ,nd§u isÿ l< hq;= w;r Tjqkag uyck in|;djka ms<sn`o hï oCI;djla mj;S
kï ld¾hh jvd;a myiq fõ' tfia u fuu tallh wdh;kfha my; ud,fha msúiSï fodrgqjg
jvd;a fyd`Èka fmfkk ia:dkhl ia:dmkh lr ;sìh hq;= w;r fkdtfia kï msúiqfï isg wod<
tallhg u.fmkaùï isÿl< hq;= fõ'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
15
2016 wxl 12 ork f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 23 jeks j.ka;shg wkqj iEu fmdÿ wêldßhla
i|yd u f;dr;=re ks,OdÍka tla whl= fyda jeä .Kkla m;a l< hq;=h' f;dr;=re ks,OdÍhl=
m;a lr fkdue;s fmdÿ wêldßhl m%Odk úOdhl ks,Odßhd fyda m%Odkshd fyda f;dr;=re
ks,Odßhdf.a ld¾hh wdjrKh l< hq;= nj mkf;a 23^wd& j.ka;sh olajhs' f;dr;=re
ks,Odßh;= m;alrk iEu wjia:djl§u f;dr;=re ks,Odßhd ksjdvq fyda fiajd ia:dkfhka neyer
j rdcldÍ isÿlrk úg tu rdcldÍ wdjrKh lsÍu i`oyd —wdfoaYl f;dr;=re ks,Odßfhl=˜ m;a
lrkafka kï fmdÿ wêldßhg fukau f;dr;=re b,a¨ïlrejkag o jvd;a myiq fõ'
f;dr;=re ks,Odßhdf.a ld¾hNdrhf;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 23^2& j.ka;shg wkqj ;u fmdÿ wêldßh fj; bÈßm;a l<
f;dr;=re b,a¨ïm;% i|yd f;dr;=re ,nd§u fukau tjeks f;dr;=re b,a,Sula iïnkaOfhka
mqrjeishl=g wjYH ish¨ iyh ,nd§u f;dr;=re ks,Odßhdf.a ld¾h fõ' thg wu;r j 2017
fmnrjdß ui 3 jeks Èk wxl 2004$6 ork w;súfYaI .eiÜ m;%fha i`oyka f;dr;=re ksfhda.
21 wkqj my; j.lSï f;dr;=re ks,Odßhdg mejf¾'
mkf;ys iy fr.=,disj, úêúOdkj,g wkql+, j wdh;kfhys wNHka;r ld¾h mámdá
ixúOdkh lr.ksñka f;dr;=re b,a,Sfï l%shdj,sh mj;ajdf.k hdu'
mkf;a 8 isg 10 olajd j.ka;sj, úêúOdk m%ldr f;dr;=re fy<sorõ lsÍfï fmdÿ wêldÍka
úiska lrkq ,nk njg iy;slùu'
fmdÿ wêldßh iïnkaOj fldñIka iNdj fj; ,efnk meñ‚,sj,g wod<j mQ¾K yd
úêu;a iyfhda.fhka l%shdlrk nj iy;sl ùu'
mkf;a 7 jeks j.ka;sh m%ldrj fmdÿ wêldßh úiska tys jd¾;d uekúka mj;ajdf.k hk
njg iy;sl ùu'
mkf;a 10 jeks j.ka;sh m%ldrj m%ldYhg m;a l< hq;= wod< jd¾;d m%ldYhg m;a lrkq
,nk njg iy;sl ùu'
mk; hgf;a jk fmdÿ wêldÍ i;= j.lSï ksis f,i bgq lsÍug yd fuu ksfhda. hgf;a kshu
lr we;s m%.dó f;dr;=re fy<sorõ lsÍug wod< l%shdldÍ ie,iqï iïmdokh lsÍu'
f;dr;=re ks,Odßhl=f.a iqÿiqlïby; ld¾hhka isÿ lsÍug yelshdjla we;s yd f;dr;=re b,a,Sula iïnkaOfhka iajdëk j
lghq;= l< yels ks,OdÍka f;dr;=re ks,OdÍka f,i m;a l< hq;= h' f;dr;=re ks,Odßhdf.a
iqÿiqlï iïnkaO j ksYaÑ; m%;smdok lsisjla f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a olajd ke;' kuq;a
2017 f;dr;=re ksfhda. 21 ys —fmdÿ wêldßhla úiska m;a lrkq ,nk f;dr;=re ks,OdÍka fmdÿ
wêldßfhys m%Odk úOdhl ks,Odßhdf.a u;h wkqj j.lsjhq;= ;k;=rla ork ks,Odßhl= úh
hq;=h˜ hkqfjka ioyka fõ' tfia u 2016 Tlaf;dan¾ 10 jeks md¾,sfïka;= m%;sixialrK yd
ckudOH wud;HxYfha f,alïjrhd úiska ksl=;a lrk ,o wxl wd¾àwhs$1$2016 u.ska ish¨u
wud;HxY f,alïjrekag yd m<d;a m%Odk f,alïjrekag ±kqï§ we;af;a fmdÿ wêldßhl fojeks
uÜgfï ks,Odßhl=$ ks,OdÍka f;dr;=re ks,OdÍka f,i m;a l< hq;= njhs ^n,kak weuqKqï
5'
f;dr;=re ks,OdÍka m;a lsÍu
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
16
3&' fuu lreK ms<sn`oj 2016-09-01 Èk mej;s wud;HxY f,alïjrekaf.a yd m<d;a wud;HxY
f,alïjrekaf.a jevuq`Mfõ§ ;SrKhla f.k we;s njo i`oyka fõ' tneúka f;dr;=re ks,OdÍhd
fyda ks,OdÍka fyda f,i m;a l< hq;af;a fmdÿ wêldßfha fojeks uÜgfï ks,OdÍka h'
fmdÿ wêldßhlg m;a l< hq;= f;dr;=re ks,Odßka .Kkfmdÿ wêldßhlg fl;rï f;dr;=re ks,Odßka .Kkla m;a l< hq;=o hkak ;SrKh l< hq;=
jkafka wod< fmdÿ wêldßfha wxY .Kk yd th jHdma; ù we;s wdldrh wkqj h' m%dfoaYsh
iNdjla jeks l=vd fmdÿ wêldßhla i|yd tla f;dr;=re ks,Odßhl= muKla m;a lsÍu iEfyk
w;r wOHdmk wud;HxYh jeks wxY .Kkdjla mj;sk wud;HdxYhlg f;dr;=re ks,OdÍka jeä
.Kkla m;a lsÍu jvd;a myiq fõ' tfia u ,xldfõ úúO YdLd ld¾hd, mj;ajdf.k hk fmd,sia
fomd¾;fïka;=j jeks wdh;khlg f;dr;=re ks,OdÍka úYd, m%udKhla m;a lsÍug isÿjkq
we;' YdLd ld¾hd, mj;sk fmdÿ wêldßhlg wvqu ;rñka Èia;%slalhla i|yd f;dr;=re
ks,Odßhl=j;a m;a lsÍu isÿ l< hq;= h'
f;dr;=re ks,Odßhd ksjdvq fyda ld¾hd,fhka neyer j rdcldÍ isÿlrk úg fyda f;dr;=re ks,OdÍ rdcldÍ wdjrKh isÿ lsÍuf;dr;=re ks,Odßhd Èk 10la fyda Bg jvd jeä ld,hla fmdÿ wêldßfhka neyerj isák úg
^ksjdvq fyda rdcldß u;& fjk;a ks,Odßhl= f;dr;=re ks,OdÍ f,i m;a lsÍu iqÿiq fõ' thg
jvd wvq ld,hla jk wjia:djl§ jev wdjrKh lsÍu —wdfoaYl f;dr;=re ks,Od͘ fyda fjk;a
ks,Odßhl= m;a lsÍug fmdÿ wêldßfha m%Odkshd lghq;= lsÍu iqÿiq h'
f;dr;=re ks,Odßhdf.a m;aùï ,smshkï l< ks,Odßhd m;a lsÍu ms<sn| j.lSula wdh;k m%Odkshdg mj;sk njg kS;suh úêúOdk
;sfnk w;r 2017 f;dr;=re ksfhda. 21 ys m;aùï ,smshla ksl=;a lsÍu wjYH nj olajd ;sfí'
tfia u ksl=;a l< hq;= m;aùï ,smsh i|yd u.fmkaùula o isÿ lr we;'
f;dr;=re ks,OdÍ ms<sn| úia;r jd¾;d lsÍumkf;a fuu j.ka;sfha wfmaCIs; l%shdj,sh ms<sn| mámdáh lreKq 2017 fmnrjdß ui 3 jeks
Èk ksl=;a lrk ,o w;súfYaI .eiÜ m;%fha i|yka f;dr;=re ksfhda.j, ioyka fõ' tys ksfhda.
wxl 18 ys ±lafjkafka f;dr;=re ks,OdÍka ms<sn| úia;r ckudOH wud;HxYhg RTI12 wdlD;sfhka jd¾;d l< hq;= nj;a f;dr;=re ks,OdÍka fjkia jk iEu úglu fuu ±kaùu isÿ
l< hq;= nj;a h' ^fuu wdlD;sh www.rti.gov.lk fjí wvúfhka nd.; l< yels h'&
kï l< ks,OdÍka yd f;dr;=re ks,OdÍka iïnkaO úia;r jd¾;dj
wdh;kfhafomd¾;fïka;=fõld¾hd,fha ku
kï l< ks,Odßhd of;dr;=re ks,Odßhd ohk j.
kuuhd$ñh
;k;=r rdcldß,smskh
ÿrl:kwxlh
*elaia$Bfï,a
--------------------------------------------------wdhk; m%Odkshdf.a w;aik ku yd ;k;=rks, uqødj Èkh
RTI12
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
17
f;dr;=re ks,Odßhd$ks,OdÍkaf.a mqyqKqjf;dr;=re ks,Odßhdg wod< ld¾hh iïnkaOfhka mqyqKqjla ,nd§ug$,nd.ekSug lghq;= l<
hq;= h' fï i|yd jevuq`M fyda mdGud,d i`oyd iyNd.Sùu fyda Y%S ,xld ixj¾Ok mßmd,k
wdh;kh u.ska fufyhjk ud¾..; ^online& mdGud,djla Tiafia ±kqu ,nd.; yels h' tfiau
fuu mqyqKqj i`oyd wjYH jk wka;¾.;h ckudOH wud;HxYh úiska ksl=;a lr we;s
—f;dr;=re ks,OdÍ mqyqKq fudähq,fha˜ wka;¾.; lr we;s w;r thg wkqrEm mqyqKqjla
,nd§ug lghq;= l< hq;= h'
f;dr;=re ks,Odßhdf.a ku wdh;k ;=< m%o¾Ykh lsÍuf;dr;=re mkf;a 26 jeks j.ka;sh wkqj yd 2017 fmnrjdß 3 jeks Èk wxl 2004$6 ork
w;súfYaI .eiÜ m;%fha f;dr;=re ksfhda. 3 wkqj —ksfõokhla˜ fmdÿ wêldßfha yd fmdÿ
wêldßh hgf;a mj;sk iEu ld¾hd,hlu m%o¾Ykh l< hq;= w;r tys f;dr;=re ks,Odßhdf.a
ku" ;k;=r" ,smskh yd ÿrl:k wxl i`oyka l< hq;= h'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
18
2016 wxl 12 ork f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 23 jeks j.ka;shg wkqj iEu fmdÿ wêldßhla
i`oydu kï l, ks,OdÍ f,i y`ÿkajkq ,nk ks,Odßhl= isáh hq;= h' tlS kï l< ks,Odßhd
m;a lsÍu fmdÿ wêldßfha j.lSuls'
kï l< ks,Odßhdf.a ld¾hh Ndrhf;dr;=re ks,Odßhl=f.a ;SrKfhka w;Dma;shg m;a f;dr;=re b,a¨ïlrejka úiska fhduqlrkq
,nk wNshdpkd i,ld n,d Èk 21la ;=< f;dr;=re b,a¨ïlre fj; ish ;SrKh ,nd§u kï l<
ks,Odßhdf.a j.lSu fõ'
kï l< ks,Odßhl=f.a iqÿiqlïkï l< ks,Odßhdf.a iqÿiqlï ms<sn`oj ksYaÑ; i|ykla mkf;a fyda f;dr;=re ksfhda.j,
ksYaÑ;j i`oyka j ke;' kuq;a wod< fmdÿ wêldßfha f;dr;=re ks,Odßkag jvd ;k;=ßka
fcHIaG ks,Odßhl= fï i`oyd m;a l< hq;= h' f;dr;=re mkf;a 23 jeks j.ka;shg wkqj fmdÿ
wêldßhla i`oyd m;a l< yelafla tla kï l< ks,Odßhl= muKs' tfia u 2016 Tlaf;dan¾ 10
jeks md¾,sfïka;= m%;sixialrK yd ckudOH wud;HxYfha f,alïjrhd úiska ksl=;a lrk ,o
wxl wd¾àwhs$1$2016 u.ska ish¨u wud;HxY f,alïjrekag yd m<d;a m%Odk f,alïjrekag
±kqï§ we;af;a fmdÿ wêldßhl wdh;k m%Odkshd kï l< ks,OdÍka f,i m;a l< hq;= nj hs
^n,kak weuqKqï 3&' fuu lreK ms<sn|j 2016-09-01 Èk mej;s wud;HxY f,alïjrekaf.a yd
m<d;a wud;HxY f,alïjrekaf.a jevuq`Mfõ§ ;SrKhla f.k we;s njo i`oyka fõ' ta wkqj yels
iEu wjia:djl§u wdh;k m%Odkshd kï l< ks,Odßhd f,i m;aúh hq;= h'
kï l< ks,Odßhdf.a m;aùï ,smshkï l< ks,Odßhd m;a lsÍu ms,sn| j.lSula wdh;k m%Odkshdg mj;sk njg kS;suh m%;smdok
;sfnk kuq;a tu ks,Odßhdg m;aùï ,smshla ksl=;a l< hq;= njg kS;suh m%;smdokhla fkdue;'
tkuq;a m;aùï ,smshla ksl=;a lsÍu jvd;a iqÿiq fõ' wdh;k m%Odkshdu kï l< ks,Odßhd f,i
lghq;= lrkafka kï m;a ùï ,smsfha wjYH;djla u;= fkdfõ'
6'
kï l< ks,OdÍ m;a lsÍu
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
19
^wdhk;sl ,sms Ys¾Ih&
Èkh -
ks,Odßhdf.a ku
;k;=r
wdh;kh
f;dr;=re whs;sjdislï mk; hgf;a kï l< ks,OdÍ f,i m;a lsÍu
wm wdh;kh i`oyd 2016 wxl 12 ork f;dr;=re whs;sjdislï mk; hgf;a kï l<
ks,Odßhd f,i Tnj m;a lrk nj okajd isáñ' fuu m;a lsÍu ^Èkh& isg n,d;aul
jk w;r fuu ;k;=rg wkqj my; ld¾hhka Tng mejf¾'
i. f;dr;=re ks,Odßhdf.a ;SrKhg tfrys j bÈßm;ajk wNshdpkd úNd. lsÍu'
ii. tlS wNshdpkd úNd.hkaf.a ;SrKhka wNshdplhkag ikaksfõokh lsÍu'
iii. ;u ;SrKfhka iEySulg m;a fkdjkafka kï udi foll ld,hla ;=< f;dr;=re fldñIka iNdj fj; wNshdpkh l< yels nj wNshdplg ±kqï §u'
iv. f;dr;=re fldñIka iNdfõ ikaksfõok i`oyd m%;spdr ±laùu'
v. f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdfõ mÍCIK i`oyd iyh ±laùu'
fuu ish¨ lghq;=j,§ 2016 wxl 12 ork f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdfõ yd
ta hgf;a ksl=;a lr we;s ksfhda. yd Í;skaj,g wkql+, j lghq;= l< hq;= njo fuu
ld¾hhka i`oyd Tnf.a wfkl=;a rdcldß w;r;=re m%uqL;dj ,ndÈh hq;= nj;a oekqï
foñ'
ia;+;shs
------------------
w;aik
ku yd ;k;=r
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
20
kï l< ks,Odßhd ksl=;a l< yels m;aùï ,smsfha wdo¾Yhla"
kï l< ks,OdÍ ms<sn`o úia;r jd¾;d lsÍumkf;a fuu j.ka;sfha wfmaCIs; l%shdj,sh ms<sn`oj mámdáh lreKq 2017 fmnrjdß ui 3 jeks
Èk ksl=;a lrk ,o w;súfYaI .eiÜ m;%fha i|yka f;dr;=re ksfhda.j, i`oyka fõ' tys
ksfhda. wxl 18ys ±lafjkafka kï l< ks,Odßhd ms<sn`o úia;r ckudOH wud;HxYhg RTI12
wdlD;sfhka jd¾;d l< hq;= nj;a kï l< ks,OdÍka fjkia jk iEu úgl u fuu oekaùu isÿl<
hq;= nj;ah' ^fuu wdlD;sh www.rti.gov.lk fjí wäúfhka nd.; l< yels h&
kï l< ks,Odßhdf.a mqyqKqjkï l< ks,Odßhdg wod< ld¾hh iïnkaOfhka mqyqKqjla ,nd§ug$,nd.ekSug lghq;= l<
hq;=h' fï i`oyd jevuq`M fyda mdGud,d i`oyd iyNd.Sùu fyda Y%S ,xld ixj¾Ok mßmd,k
wdh;kh u.ska fufyhjk ud¾..; ^online& mdGud,dj Tiafia ±kqu ,nd.; yelsh' tjeks
mqyqKqjla i|yd ld,fõ,djla fkdue;s kï 2016 wxl 12 ork f;dr;=re mk; yd 2017
fmnrjdß 3 jeks Èk ksl=;a lrk ,o wxl 2004$66 ork w;súfYaI .eiÜ m;%fha i|yka
f;dr;=re ksfhda. yd f;dr;=re Í;s ms<sn`o wjfndaOhla ,nd.; hq;= h'
kï l< ks,Odßhdf.a ku wdh;k ;=< m%o¾Ykh lsÍuf;dr;=re mkf;a 26 jeks j.ka;sh wkqj yd 2017 fmnrjdß 3 jeks Èk wxl 2004$66 ork
w;súfYaI .eiÜ m;%fha f;dr;=re ksfhda. 3 wkqj —ksfõokhla˜ fmdÿ wêldßfha yd fmdÿ
wêldßh hgf;a mj;sk iEu ld¾hd,hlu m%o¾Ykh l< hq;= w;r tys kï l< ks,Odßhdf.a
ku" ;k;=r" ,smskh yd ÿrl:k wxl i`oyka l, hq;= h'
kï l< ks,OdÍka yd f;dr;=re ks,OdÍka iïnkaO úia;r jd¾;dj
wdh;kfhafomd¾;fïka;=fõld¾hd,fha ku
kï l< ks,Odßhdof;dr;=re ks,Odßhdohk j.
kuuhd$ñh
;k;=r rdcldß,smskh
ÿrl:kwxlh
*elaia$Bfï,a
----------------------------------------------------------------------------------------------------wdhk; m%Odkshdf.a w;aik ku yd ;k;=rks, uqødj Èkh
RTI12
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
21
f;dr;=re mk; yd f;dr;=re ksfhda. wkqj fmdÿ wêldßhl m%o¾Ykh l< hq;= ±kaùï ms<sn`o
m%;smdok-
1' f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 26 jeks j.ka;sh
2' f;dr;=re ksfhda. 3
1' f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 26 jeks j.ka;sh hgf;a ±kaùï m%o¾Ykh ms<sn| m%;smdokf;dr;=re mkf;a 26 jeks j.ka;sh olajd isákafka iEu fmdÿ wêldßhla úiska u my; oelafjk
lreKq ksYaÑ;j olajñka ld¾hd, mßY%h ;=< m%lg j fmfkk ia:dkhl iy tu fmdÿ
wêldßfha fjí wvúhla we;akï tu fjí wvúfha ksfõokhla m%o¾Ykh lrkq ,eìh hq;= nj
hs(-
i. fldñIka iNdj yd iïnkaO ùfï úia;r iy fldñIka iNdfõ
idudðlhka ms<sn| j¦
ii. f;dr;=re ks,Orhdf.a iïnkaO ùfï úia;r¦
iii. kï l< ks,Orhdf.a iïnkaO ùfï úia;r¦ iy
iv. tu fmdÿ wêldßfhka ´kE u f;dr;=rla ,nd .ekSu i|yd whlrkq
,nk .dia;= ms<sn|j'
2' f;dr;=re ksfhda. 3 fuu ksfõokh iïnkaOfhka f;dr;=re ksfhda. 3ys ksfõok wdlD;shla olajd we;s w;r tu
ksfõokh iEu fmdÿ wêldßhla u ish wêldßfhys mßmd,kh hgf;a mj;akd iEu ld¾hd,hl u
my; oelafjk wdlD;sh mßÈ ksfõokhla m%lg j fmfkk ia:dkhl isxy, yd fou< NdId
udOHfhka m%o¾Ykh l< hq;= fõ'
tu ksfõok wdlD;sh u.ska
i. f;dr;=re ks,Orhdf.a iïnkaO ùfï úia;r¦ kï l< ks,Orhdf.a iïnkaO ùfï úia;r¦ iy f;dr;=re b,a,Sula isÿl, hq;= l%shdj,sh ms<ssn| úia;rhla wka;¾.; fõ kuq;a f;dr;=re mkf;a 26 jeks j.ka;sfha i`oyka
i. fldñIka iNdj yd iïnkaO ùfï úia;r iy fldñIka iNdfõ idudðlhka
ms<sn|j¦
ii. tu fmdÿ wêldßfhka ´kEu f;dr;=rla ,nd .ekSu i|yd whlrkq ,nk .dia;=
ms<sn| j'
f;dr;=re tu ksfõok wdlD;sh ;=<ska ;Dma; fkdfõ' tu ksid f;dr;=re ksfõok 3 ys ioyka
ksfõok wdlD;sh iïmQ¾K lr m%o¾Ykh lsÍug wu;r j f;dr;=re fldñIka iNdfõ ,smskh"
ÿrl:k wxl yd Bfï,a ,smsk iys; ±kaùula yd .dia;= Wmf,aLkhla m%o¾Ykh l< hq;=h'
ta wkqj my; i`oyka wdlD;s wkqj ±kaùï 3la m%o¾Ykh lsÍu iqÿiq h'
7'
fmdÿ wêldÍka ;=< m%o¾Ykh l< hq;= ±kaùï
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
22
wdlD;s 1( f;dr;=re ksfhda. 3ys i`oyka wdlD;sh (
ksfõokhhs2006 wxl 12 ork f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| mk;
by; mk; hgf;a fuu wdh;khg wod< f;dr;=re ,nd.ekSu i|yd my; i|yka f;dr;re ks,Odßhd fj; RTI 01 ork whÿï m;%h u.ska whÿï l< yelshs' fuu whÿïm;%h bÈßm;a lsÍu wksjd¾h fkdfõ'
f;dr;=re ks,Odßhd"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' uhd$ñh ^ku&'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ^;k;=r&'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ^,smskh&iïnkaO lr.; yels ÿrl:k wxl - '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''úoHq;a ;emE, - '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
01' f;dr;=re ,nd .ekSug ,sÅ; RTI 01 whÿïm;%h fyda ,smshla fyda jdÑl b,a,Sula fyda f;dr;=re ks,Odßhd fj; bÈßm;a lr th ,enqKq njg ,smshla ,nd.kak'
02' Tfí b,a,Sug wod< f;dr;=re iemhsh yels o hkak ms<sn|j yels blaukska" flfia jqjo Èk 14la ;=< okajkq ,efí'
03' b,a,d isák ,o f;dr;=re Tng §ug ;SrKh l<fyd;a fldñIka iNdj kshu l, .dia;=jla f.úh hq;= kï th Tng okajd tjkq we;' f;dr;=re ,nd .ekSug f;aÍula l< hq;= kï ta wkqj .dia;= f.ùu u; fyda .dia;= f.úh hq;= fkdfõ kï .dia;= rys; j Tng Èk 14la ;=< f;dr;=re ,ndfokq we;'
04' .dia;= f.ùfuka miq Èk 14la ;=< f;dr;=re ,nd§u wmyiq fõ kï f;dr;=re ks,Odßhd úiska tlS ld,h §¾> lsÍug wjYH fya;= i|yka lrñka Èk 21lg fkdjeä w;sf¾l ld,hla ;=< Tn b,a,d isá f;dr;=re ,ndfokq we;'
05' f;dr;=re ,nd.ekSu i|yd jk b,a,Su hï mqrjeisfhl=f.a Ôú;h iy mqoa.,sl ksoyi iïnkaOfhka jk wjia:djl b,a,Su i|yd m%;spdr oelaùu b,a,Su ,eî mh 48la lrkq we;'
06' f;dr;=re ,nd.ekSu i|yd lrk ,o b,a,Sulg wod< j"(i)' f;dr;=re ,nd.ekSu i|yd lrk ,o hï b,a,Sula Ndr.ekSu m%;slafIam lsÍu"(ii)' mkf;a 5 jeks j.ka;sh hgf;a m%odkh lsÍfuka uqla; lr we;s f;dr;=re fya;=fjka hï f;dr;=rla fj; m%fõY ùu i|yd wjia:dj ,nd§u m%;slafIam lsÍu"(iii)' mk; u.ska ksIaYaÑ;j olajd we;s ld,iSudjkag wkql+, fkdùu"(iv)' iïmQ¾K fkdjQ" fkdu. hjk fyda idjoH fyda f;dr;=re m%odkh lsÍu"(v)' jeämqr .dia;= whlsÍu"(vi)' b,a,d isákq ,nk wdlD;sfhka f;dr;=re iemhSug f;dr;=re ks,Odßhd úiska m%;slafIam lsÍu"(vii)' tu f;dr;=re fj; tu mqrjeishd m%fõYùu je<elaùu i|yd tu f;dr;=re úlD;slr" úkdY lr fyda wia:dk.; lr we;s njg f;dr;=re b,a,d isákq ,nk mqrjeishd yg idOdrK fya;= mejiSu"
u; wdlD;shg m;ajkafka kï my; i|yka kï l< ks,Odßhd fj; Èk 24la ;=< wNshdpkdjla bÈßm;a lrkak'
kï l< ks,Odßhd"'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' uhd$ñh ^ku&'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ^;k;=r&'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ^,smskh&iïnkaO lr.; yels ÿrl:k wxl - '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''úoHq;a ;emE, - '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
23
wdlD;s 2( f;dr;=re fldñIka iNdfõ úia;r we;=<;a ±kaùu ^wdo¾Yhls& (
2016 wxl 12 ork f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNd mkf;a 26 jeks j.ka;sh hgf;a isÿlrk ±kaùu
f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdjldur wxl 203$204
nKavdrKdhl iïuka;%K Yd,d mßY%hfn!oaOdf,dal udj;
fld<U-07ÿrl:kh -011-2691626$011-2691625
Bfï,a - [email protected]
f;dr;=re fldñIka iNdfõ idudcslhka1' iNdm;s - uyskao .ïukams, uy;d2' idudcsl - kS;s{ l%sId,s mskafgda chj¾Ok fukúh3' idudcsl - kS;s{ tia'cS'mqxÑfyajd uy;d4' idudcsl - wdpd¾h fi,aú ;srepkaøka uy;añh5' idudcsl - úY%dñl úksiqre frdaysKS j,a.u uy;añh
wdlD;s 3( .dia;= Wmf,aLkh (
2016 wxl 12 ork f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNd mkf;a 26 jeks j.ka;sh hgf;a isÿlrk ±kaùuf;dr;=re ,nd.ekSu i`oyd whlrk .dia;=
1'
2'
3'
4'
5'
6'
7'
8'
9'
10'
11'
12'
.dia;=jfkdñf,a
remsh,a 2
remsh,a 4
ienE úhou
remsh,a 4
remsh,a 4
ienE úhou
remsh,a 20
ienE úhou
ienE úhou
mehlg 50 uq,ameh fkdñf,a
fkdñf,a
f;dr;=re iemhSfï l%uh
b,a¨ïm;%hla i`oyd
A4 m%udKfha Pdhd msgm;la ^msgqjlg&
,S.,a yd A3 m%udKfha Pdhd msgm;la ^msgqjlg&
A3 m%udKhg jvd úYd, m%udKfha Pdhd msgm;la ^msgqjlg&
A4 m%udKfha mß>kl uqøKhla ^msgqjlg&
,S.,a yd A3 m%udKfha mß>kl uqøKhla
A3 m%udKhg jvd úYd, m%udKfha mß>kl uqøKhla
b,a¨ïlrejl= úiska imhk bf,lafg%dksl Wmdx.hlg f;dr;=re iemhSu - tla whs;uhla i`oyd
wdh;kh úiska imhk bf,lafg%dksl Wmdx.hlg f;dr;=re iemhSu
kso¾Yk idïm,a iemhSu
,shú,a,la fyda úIhhla mÍlaId lrkafka kï fyda wOHhkh lrkafka kï fyda bÈlsÍï lafIa;%hla mÍlaIdjg ,lalrkafka kï
úoHq;a ;eme,a u.ska f;dr;=re iemhSu
ie,lsh hq;=hs
msgq y;rla ^A4 m%udKfha& m%udKfha f;dr;=re wka;¾.; fyda ilik ,o Pdhdmsgm;a
fyda uqøs; msgm;a .dia;=jlska f;drj imhkq ,efí'
pl%f,aL fyda Í;s jYfhka óg fmr kshu l< fyda ksl=;a l< .dia;= Wmf,aLkhla hïlsis
fmdÿ wêldßhla i;=j mj;shs kï" tlS .dia;= Wmf,aLkh È.ska È.g u ls%hd;aul jkq
we;'
ie,lsh hq;=hs-
fldñIka iNdfõ ,smskh$ÿrl:k in`o;d$flduidßiajrekaf.a kï wdÈh wod< mߧ hdj;ald,Sk
úh hq;= h
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
24
8'f;dr;=re b,a,Sula ,o úg jev mshjr
f;dr;=re b,a ïm;%h ,eîu
f;dr;=re b,a ïm;%h ,shdmÈxÑ lsÍu
f;dr;=re b,a ïm;%h ,o nj ±kqï§u
f;dr;=re b,a ïm;%h úYaf,aIKh
f;dr;=re b,a,Sulafkdfõ hehs lSrKh lsÍu
5^1& j.ka;s wkqj m%odkh lsÍfuka uqla; lr ke;s
f;dr;=re
f;dr;=re b,a,Su m%;sfCIam lsÍu
f;dr;=re ksoyia lsÍu
.dia;= whlrf.k f;dr;=re ,nd§u
• ;eme,a u.ska• *elaia u.ska• Bfï,a u.ska• w;ska Ndr§fuka• ld¾hd,hg meñK jdÑl j f;dr;=re b,a,Sfuka
b,a,Su m%;sfCIam lsÍu
.dia;= wh fkdlsÍfï ;SrKh.dia;= whlsÍfï ;SrKh
f;dr;=re ord isákakka yd ikaksfõokh
f;dr;=re mj;sk wdh;kh okafka kï tlS wdh;khg
fhduq lsÍu
f;dr;=re mj;sk wdh;kh fkdokafka kï tu fya;=j
olajd b,a,Su m%;sfCIam lsÍu
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
25
f;dr;=re Ndrfha md,kfha ika;lfha fkd;sîu
f;dr;=re Ndrfha md,kfha ika;lfha ;sìu
f;dr;=re b,a,Sula hehs ;SrKh lsÍu
.dia;= f.jk f,i ±kqï§u
.dia;= .Kkh lsÍu
f;dr;=re b,a,Su ms,s.ekSu
5^1& j.ka;s wkqj m%odkh lsÍfuka uqla; lr ke;s
f;dr;=re
fmdÿ wêldßhlg f;dr;=re b,a,Sï ,eìh yels wdldr lsysmhla fõ' tkï1' f;dr;=re b,a¨ïm;%h w;ska Ndr§u'
2' f;dr;=re b,a¨ïm;%h ;eme,a u.ska ,eîu'
3' f;dr;=re b,a¨ïm;%h Bfï,a ,eîu'
4' b,a¨ïlre wdh;khg meñK jdÑl j f;dr;=re b,a,Sïla isÿlsÍu'
fuu l=uk wdldrhg f;dr;=re b,a,Sula isÿ l< o th Ndr.ekSug f;dr;=re ks,Odßhd lghq;=
l< hq;= h' ta wkqj tlS ld¾hhka i`oyd my; mshjr .; hq;= h'
f;dr;=re whÿïm; Ndr.ekSu yd ,shdmosxÑhf;dr;=re whÿïm; w;ska Ndrÿkafka kï fyda ,shdmÈxÑ ;eme,a u.ska ,eî ;sfí kï kï th
RTI3 wkqj ilialr.;a ,shdmoxÑ lsÍfï f,aLkhg we;=<;a lr wxlhla ,ndÈh hq;=h' Bfï,a
u.ska ,eî ;sfí kï tys uqøs; msgm;la ,ndf.k RTI3 f,aLkhg we;=<;a l< hq;=h' b,a¨ïlre
wdh;khg meñK f;dr;=re b,a,Su isÿlrkafka kï RTI1 wlD;shla iïmQ¾Klr thg
b,a¨ïlref.a w;aik fyda udmg we`.s,s il,l=K fhdod th RTI3 f,aLkhg we;=<;a l< hq;=hs'
f;dr;=re whÿïm;%h ,enqKq nj oekqï§uyels blaukska RT! 2 wdlD;sfhka hq;= ,smshla b,a¨ïlreg ksl=;a l< hq;=h' f;dr;=re b,a¨ï
m;%h w;ska Ndrfokafka kï tu wjia:dfõ§u wod< ,smsh ksl=;a lsÍu iqÿiqh' fï i`oyd
f;dr;=re ks,Odßhd fjkqfjka w;aika lsÍug n,h ,;a ks,Odßhl= f;dr;=re tallh ;=<
fiajfha fhoùu fyda f;dr;=re ks,Odßhdf.a w;aik uqøKh lr fjkqjg w;aika lr
ks,Odßhdf.a ku fh§u jeks l%uhla Ndú;d lsÍu iqÿiq h'
fuys§ wdh;kh ;=< f;dr;=re ks,OdÍka lsysmfokl= fiajfha fhdojd we;s úgl wod< wxYh
fyda ku i|yklska f;dr j —f;dr;=re ks,Od͘ hk fmdÿ fhduqj hgf;a ,efnk f;dr;=re
whÿïm;%j, b,a,Sfï iaNdjh wkqj ksjerÈ f;dr;=re ks,Odßhdf.a wjOdkhg fhduq lsÍu yd
tlS fhduq lsÍu ms<sn`oj RTI 3 f,aLkfha igykla ;nd.ekSu f;dr;=re whs;sjdislï tallfha
ld¾hhls'
f;dr;=re b,a¨ïm;%h úYaf,aIKh lsÍu,eî we;s f;dr;=re whÿïm;%h u.ska b,a,d we;af;a f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 43 jeks
j.ka;sh hgf;a w¾: ksrEmKh lr we;s wdldrfha f;dr;=rlao hkak m<uq j i,ld ne,sh hq;=
hs' tys§ f;dr;=re .Khg fkdjefgk fpdaokd$wNshdpkd$meñKs,s$ÿla.ekú,s$kS;s Wmfoia
b,a,Sï$wNsfhda. lsÍï$fhdackd wd§ fjk;a lreKq kï tajd mßmd,k jYfhka úi`§ug yels kï
wod< wxYj,g fhduqlr b,a¨ïlre fj; ta nj oekqïfokak' ta i`oyd RTI5 iqÿiq fjkialï
iys; j Ndú;d l< yelshs'
jerÈ f,i fyda wvqmdvq iys; b,a¨ïm;%hla ,eî ;sfí kï tu fya;+ u; b,a¨ïm;%h m%;sfCIam
fkdlr ksjerÈ f;dr;=re b,a¨ï m;%hla ilia lsÍu i|yd f;dr;=re ks,Odßhd b,a¨ïlre fj;
.dia;= whlsÍulska f;dr j Wmfoia ,ndÈh hq;= nj f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 24^1&
j.ka;sh olajhs'
b,a¨ïm;%fha i|yka b,a,Su f;dr;=rla iïnkaOfhka kï tu f;dr;=re wdh;kfha Ndrfha
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
26
f;dr;=re b,a,Sfï i|yka f;dr;=re wdh;kh ;=< mj;skafka kï B<.g i,ld ne,sh hq;=
lreKq 2la we;'
1' tu f;dr;=re 5^1& jeks j.ka;sh hgf;a jk fy<sorõ lsÍfuka uqla; lr we;s wjia:djlg
^f;dr;=rej,g m%fõYùu m%;slafIam l< yels wjia:djlg& Ndckh fõo hkak'
2' tu f;dr;=re mkf;a 29^2& j.ka;sh u.ska olajd we;s mßÈ hï ;=ka jeks md¾Yajhla úiska
ryis.; j imhd we;s f;dr;=rla o hkak'
tfia u f;dr;=re b,a,Sï m;%fha fyda ,smsfha hï wmyeÈ,s njla fyda b,a,d we;s f;dr;=re
iïnkaO úia;r m%udKj;a f,i imhd fkdue;s kï fyda f;dr;=re ks,OdÍ úiska b,a¨ïlref.ka
ta ms<sn`oj úuid n,d iïmQ¾K lr.; hq;= h'
b,a,d we;s f;dr;=re mkf;a 5^1& jeks j.ka;sfha i`oyka hï f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam l<
yels wjia:djlg Ndckh jkafka kï wod< wkq j.ka;sho i`oyka lr RTI 5 u`.ska m%;spdr
±laúh hq;= h' tu f;dr;=re ;=ka jeks md¾Yajhla úiska ryis.;j imhd we;s úgl kï ta ;=ka
jeks md¾Yajfha ,sÅ; wkque;sh ,nd.ekSu i`oyd RTI7 u`.ska tlS ;=ka jeks md¾Yajhg okajd ta
nj b,a¨ïlreg ±kqïÈh hq;= h' miqj ;=kajk md¾Yjh ta i`oyd ,sÅ; wkque;sh ,ndfokafka
kï fyda Èk 7la ;=< m%;spdr fkdolajkafka kï RTI4 u`.ska tu f;dr;=re ,ndÈh yels nj
b,a¨ïlreg ±kaúh hq;= w;r f;dr;=re ,nd§ug ;=ka jeks md¾Yajh úreoaO jkafka kï RTI 5 u.ska f;dr;=re b,a¨ïlreg ±kqïÈh hq;= h'
f;dr;=re ,nd§ug ;SrKh l< úg .dia;= ;SrKh lsÍuf;dr;=re b,a¨ïm;%hlg wkqj b,a,d we;s iïmQ¾K f;dr;=re fyda bka fldgila ,ndfok úg
ta i`oyd whlrk .dia;= ;SrKh l< hq;= fõ' tlS whlrk .dia;=j RTI 4 wdlD;sh u.ska
b,a¨ïlreg ±kaúh hq;=h' f;dr;=re i`oyd whlrk .dia;= ;SrKh l< hq;af;a 2017 fmnrjdß
03 jeks Èk ksl=;a lrk ,o wxl 2004$66 ork w;s úfYaI .eiÜ m;%fha i`oyka jk f;dr;=re
Í;sj,g wkql+,j h' ta wkqj b,a,d we;s f;dr;=re wka;¾.; f,aLk ,nd§u i`oyd wdh;kh ta
jk úg;a pl%f,aLk fyda Í;s u.ska .dia;=jla kshu lr ;sfí±hs i,ld ne,sh hq;=h' tfia
.dia;= ms<sn`oj wdh;kfha kshuhla mj;skafka kï ta wkqj .kKh lr ±kqïÈh hq;= w;r tfia
fkdue;s wjia:djl§ my; Wmf,aLKhg wkqj .dia;= ;SrKh l< hq;= h'
md,kfha fyda ika;lfha fyda mj;skafka o hkak B<.g i,ld ne,sh hq;= h' ta i`oyd wod<
wxYj,ska úuiSula isÿl< hq;= h' tu f;dr;=re ;u wdh;kh ;=< fkdue;s kï yd fjk;a fmdÿ
wêldßhla i;=j mj;sk nj okafka kï f;dr;=re ks,Odßhd úiska wod< f;dr;=re b,a,Sfuys
msgm;la ;ud <`. ;ndf.k b,a¨ïm;%h wdjrK ,smshla iys; j wod< fmdÿ wêldrfha
f;dr;=re ks,Odßhd fj; fhduqlr ta nj b,a¨ïlreg ±kqïÈh hq;= h'
tfia wod< f;dr;=re ;sfnk ia:dkhla fkdokafka kï RTI5 u.ska ta nj ±kaùu isÿ l< hq;=hs'
fuu m%;spdr ±laùu f;dr;=re b,a¨ïm;%h ,o Èk isg jevlrk Èk 14la ;=< isÿ l< hq;=hs'
tfiau tu f;dr;=re fï jk úg;a uyckhdg ,nd.ekSug m%isoaO lr ;sfí kï" tfia m%isoaO lr
we;af;a l=uk ,shú,a,la o yd th ,nd .; yelafla ljr wdldrfhka o okajd Èk 14 la we;=<;
RTI5 ork wdlD;sh u.ska okajd heúh hq;= nj f;dr;=re ksfhda. 8 olajd isáhs'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
27
.dia;= whlrk l%uh2017 fmnrjdß 03 jeks Èk ork f;dr;=re Í;s 7 olajkafka f;dr;=re iemhSu i`oyd .dia;= wh
lsÍu l%u 2la Tiafia isÿ l< yels njhs'
^i& f;dr;=re ks,Odßhdg w;amsg uqo,a jYfhka f.ùfuka
^ii& fmdÿ wêldßfha .sKqï ks,Odßhd fj; fhduq l< nexl=j fj; l< f.ùfuka fuu l=uk
wdldrhg f.ùï isÿ l< o f;dr;=re ks,Odßhd úiska f;dr;=re b,a¨ïlre fj; ßisÜ m;%hla
ksl=;a l< hq;= nj f;dr;=re Í;s 7 ys i`oyka fõ'
ie hq( 2017$02$03 w;s úfYaI .eiÜ ksfõokfha wxl 6 ys
^1& wkqj A4 m%udKfha msgq 4l f;dr;+re wka;¾.; fyda ilik ,o Pdhd msgm;a fyda uqøs;
msgm;a .dia;=jlska f;drj ,ndÈh hq;=h'
^2& iudkHfhka .dia;+jlska f;drj ,ndÈh yels f;dr;=re ;jÿrg;a .dia;=jlska f;drj
,ndÈh hq;=h'
f;dr;=re iemhSfï l%uh .dia;=j
1' b,a¨ïm;%hla i`oyd fkdñf,a
2. A4 m%udKfha Pdhd msgm;la ^msgqjlg& remsh,a 2
3' ,S.,a yd A3 m%udKfha Pdhd msgm;la ^msgqjlg& remsh,a 4
4' A3 m%udKhg jvd úYd, m%udKfha Pdhd msgm;la ^msgqjlg& ienE úhou
5' A4 m%udKfha mß>kl uqøKhla ^msgqjlg& remsh,a 4
6' ,S.,a yd A3 m%udKfha mß>kl uqøKhla remsh,a 4
7' A3 m%udKhg jvd úYd, m%udKfha mß>kl uqøKhla ienE úhou
8' b,a¨ïlrejl= úiska imhk bf,lafg%dksl Wmdx.hlg f;dr;=re iemhSu - tla whs;uhla i`oyd remsh,a 20
9' wdh;kh úiska imhk bf,lafg%dksl Wmdx.hlg f;dr;=re iemhSu ienE úhou
10'kso¾Yk idïm,a iemhSu ienE úhou
11' ,shú,a,la fyda úIhhla mÍlaId lrkafka kï fyda wOHhkh lrkafka kï mehlg 5 uq,a fyda bÈlsÍï lafIa;%hla mÍlaIdjg ,lalrkafka kï meh fkdñf,a
12'úoHq;a ;eme,a u.ska f;dr;=re iemhSu fkdñf,a
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
28
wh l< .dia;= f,aLK.; lsÍu
tfiau whlrk ,o .dia;= RTI3 ^f;dr;=re b,a,Sï ,shdmÈxÑ f,aLkh& ys 9 jeks ;Srefõ igyka
l< hq;= h' thg wu;r j f;dr;=re Í;s 17 olajkafka my; wd;drfha .dia;= ,nd.ekSug wod<
f,aLkhla mj;ajdf.k hdhq;= nj hs'
f;dr;=re ksfhda. 17 ;jÿrg;a olajd isákafka by; mßÈ whlrkq ,nk .dia;= rcfha fyda w¾O
rdcH wdh;k iïnkaOfhka wdodhï .sKqïj, úúO ,eîï YS¾Ihkag ner l< hq;= nj hs'
.dia;= whlsÍfï§ ie,lsh hq;= lreKqhï f;dr;=re b,a,Sulg wod< j wh l< hq;= .dia;=j tu .dia;= whlr.ekSug hk úhou jvd
jeä kï .dia;= wh fkdlr f;dr;=re ksl=;a lsÍu iqÿiq fõ' WodyrKhla f,i hï b,a,Sulg
wkqj f;dr;=re iemhSu i`oyd remsh,a 12 la wh l< hq;= wjia:djl§ tu uqo, f.jk f,i
okajd remsh,a 15l uqoaor .id ,shqula hjkjd fjkqjg tu f;dr;=r iDcqj u b,a¨ïlre fj;
fhduq lsÍu iqÿiq fõ' tfia isÿlrk ,o wjia:dj,oS ta ms<sn`o igykla RTI 3 ys 9 jeks ;Srefõ
ta nj igyka l< hq;=hs'
f;dr;=re b,a,Sula i`oyd meh 48la ;=< m%;spdr ±laúh hq;= wjia:djl§f;dr;=re mkf;a 25^3& j.k;a;sh olajkafka wod< f;dr;=re ,nd.ekSu hï mqrjeishl=f.a
cSú;h iy mqoa.,sl ksoyi iïnkaOfhka jk wjia:djl§ tu b,a,Su i`oyd m%;spdr ±laùu
wod< b,a,Su ,eîfuka meh 48la we;=<; isÿ l< hq;= njhs' tfiau tjeks yÈis f;dr;=re
b,a,Sula isÿlrk b,a¨ïlrejl= úiska tu f;dr;=re ,nd.ekSu hï mqrjeishl=f.a cSú;h fyda
mqoa.,sl ksoyi iïnkaO jk njg wjYH lreKq b,a¨ïm;%fha i`oyka l< hq;= nj mkf;a
24^4&^we& j.ka;sfha ±lafõ'
Èk 14la ;=< f;dr;=re iemhSu fkdl< yels wjia:djl§ f;dr;=re b,a,Sug wod< f;dr;=re ,nd§ug ;SrKh l< wjia:djl§ tu
^w& b,a,Su lrkqfha úYd, jd¾;d m%udKhla i|yd fõ kï iy Èk ody;rl ld,iSudjla
we;=<; f;dr;=re iemhSu wod< fmdÿ wêldßfha lghq;= iu`. widOdrK f,i
ueÈy;aùula isÿfõ kï¦ fyda
^wd& b,a,Su u.ska b,a,d we;s f;dr;=re ,nd.; hq;= fmdÿ wêldßfha ld¾hd,h tu f;dr;=re
ks,Orhdf.a uyd k.rfha" k.rfha fkdjk fyda fjk;a ia:dkhl msysgd we;s úg" jd¾;d
fidhd ne,Su fyda tu ld¾hd,fhka jd¾;d ,nd .ekSu f;dr;=re ks,Orhdg idOdrK j osk
ody;rla ;=< iïmQ¾K l< fkdyels wjia:djl oS"tu f;dr;=re ,nd§u i`oyd w;sf¾l Èk
21la olajd ld,hla b,a,d isáh yels nj f;dr;=re mkf;a 25^5& j.ka;sh olajhs' fuu
m%;smdokh ms<sn`o j meyeÈ,s lrk f;dr;=re ksfhda. 10 olajkafka f;dr;=re ,nd§fï
wkq wxlh whÿïmf;a,s'm'wxlh yd Èkh
whÿïlref.aku yd ,smskh
f.jk ,o.dia;=j re'
ksl=;a l<ßisÜm;a wxlh" Èkh
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
29
ld,h §¾> lsÍug wfmaCId lrk f;dr;=re ks,Odßhl= úiska §¾> lrk ld,iSudj yd thg
fya;= my; i`oyka RTI6 wdlD;sh u.ska Èk 14la ;=< b,a¨ïlreg okajd heúh hq;= nj hs'
m%;sfCIam l< yels f;dr;=re w;ßka ,ndosh yels f;dr;=re fjka lr ,nd§uf;dr;=re mkf;a 6 jeks j.ka;sh olajd isákafka —5 jk j.ka;sfha olajd we;s ljr fyda fya;=
u; f;dr;=re ,nd .ekSu i|yd jk b,a,Sula m%;slafIam lrk ,o wjia:djl" tu j.ka;sh
hgf;a fy<sorõ lsÍfuka uqla; fldg ke;s hï f;dr;=re we;=<;a jQ o" fy<sorõ lsÍu
m%;slafIam lrkq ,en we;s f;dr;=re we;=<;a jk hï fldgilska idOdrK f,i fjka l< yels
jQ o" hï jd¾;djl fyda f,aLkhl fldgilg m%fõYh ,nd Èh yels˜ nj hs' tneúka tjeks
f;dr;=re mj;sk úg ta ms<sn`oj f;dr;=re b,a¨ïlre fj; ikaksfõokh lsÍu i|yd Ndú;d
l< hq;af;a RTI4 wdlD;shhs tys tjeks fjka lsÍula isÿl< nj i`oyka l< hq;= h'
fï ms<sn`oj m%;smdok i,ik f;dr;=re ksfhda. 12 olajkafka —f;dr;=re ks,Odßhl= úiska
f;dr;=rej, we;=<;a jk hï fldgila lmd yßk úg th f;dr;=re iemhSug wod< j úêu;a
l%ufõohlg wkql+,j ^Pdhd msgm;a .ekSu" ialEka lsÍu" úoHq;a u`.ska fldgila bj;a lsÍu jeks
wjia:dj,§& bgq l< hq;= w;r b,a,Su lrk ,o mqrjeishdg mk; hgf;a fy<sorõ lsÍu
m%;slafIam l< fya;=j yd bj;a lrk ,oafoA l=uk fldgi o hkak meyeÈ,s l< hq;= nj hs'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
30
mqrjeishl=g f;dr;=re i`oyd m%fõY úh yels wldrh
f;dr;=re ±k.ekSfï whs;sjdislï ms<sn| mk;g wkqj mqrjeishl=g f;dr;=re i`oyd m%fõY
úh yels wdldr 4la we;' tlS wdldr 4 mkf;a 27^3& j.ka;sfha fufia i`oyka fõ'
i. wod< jev" f,aLk" jd¾;d wëlaIKh lsÍu u.ska¦
ii. wod< f,aLkfhka fyda jd¾;dj,ska igyka" WoaOD; fyda iy;sl msgm;a ,nd .ekSu¦
iii. wod< øjHj, iy;sl l< kso¾Yk ,nd .ekSu u.ska¦
iv. tu f;dr;=re mß.Klhl fyda fjk;a hï Wmdx.hl fyda .nvd lr we;s wjia:djloS"
äialÜ" maf,dms" má" oDIH leiÜmg fyda fjk;a hï úoHq;a l%uhlska fyda uqøs; msgm;a
jYfhka f;dr;=re ,nd .ekSu u.ska"
tfia u f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 27^1& j.ka;sh olajd isákafka b,a¨ïlre úiska f;dr;=re
b,a,d isák wdlD;sh yd NdIdj y`ÿkd.; hq;= njhs' ta wkqj wod< f;dr;=re i`oyd b,a¨ïlre
úiska m%fõYùug wfmaCId lrkq ,nkafka by; i`oyka wdldr 4ka l=uk wdldrhlgo hkak
b,a¨ïlre úiska y`ÿkd.; hq;=j we;' ta wkqj RTI1 wldD;sh u.ska f;dr;=re b,a,Sula isÿ lr
we;s wjia:djl§ b,a¨ïlre f;dr;=re b,a,d isák wdldrh ksYaÑ;j y`ÿkd.; hq;= h'
b,a¨ïlre f;dr;=re b,a,d isák wdldrh meyeÈ,s fkdue;s úgl
b,a¨ïlre f;dr;=re b,a¨ï m;%h u.ska meyeÈ,s j olajk iEu wjia:djl§ u tlS wldrfhka
f;dr;=re iemhSu i`oyd mshjr .; hq;= w;r b,a¨ïm;%h wkqj f;dr;=re wfmaCId lrk
wdldrh meyeÈ,s fkdjkafka kï b,a¨ïlre ÿrl:k u.ska fyda ,sms u.ska fyda Bfï,a u.ska fyda
iïnkaO lrf.k ta ms<sno j meyeÈ,s lsÍula ,nd.; hq;= h'
b,a,d isák wdlD;sfhka f;dr;=re iemhSug fkdyelsjk wjia:djl§
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 21^1& j.ka;sh olajd isákafka —f;dr;=re ,nd .ekSu i|yd jk
b,a,Sulg bv §ug ;SrKhla f.k we;s wjia:djl" tu f;dr;=re" b,a,d isák wdlD;sfhys
iemhSu wod< f,aLkfha fyda jd¾;dfõ iqrlaIs;Ndjhg fyda wdrlaIdjg w.;sodhl fkdjk nj
f;dr;=re ks,Orhdf.a u;h jkafka kï ñi" tu f;dr;=re b,a,d isák ,o wdlD;sfhys imhkq
,eìh hq;= h'˜ hkqfjka i`oyka fõ' ta wkqj f;dr;=re b,a,Sfï i|yka wdldrfhka f;dr;=re
iemhsug W;aidy l< hq;= w;r tfia isÿ lsÍu m%dfhda.sl j isÿ l< fkdyels wjia:djl§
.;hq;= mshjr ms<sno j f;dr;=re mkf;a 27^2& j.ka;sfha ±lafõ'
tkï —wod< b,a,d isák wdldrhg f;dr;=re iemhSu i|yd f;dr;=re ks,Orhl= wfmdfydi;a
jk wjia:djl oS" f;dr;=re fj; m%fõY ùfï WÑ; úl,am l%uhla ;SrKh lsÍu i|yd
9'
f;dr;=re b,a,Sulg m%;spdr f,i f;dr;=re iemhsh
yels wdldrh
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
31
mqrjeishdf.ka Wmfoia ,nd .ekSu iy yels ish,q iydh tu mqrjeishdg ,ndoSu fuka u tu
b,a,Su m%ldr j l%shd lsÍu i|yd myiqlï ie,eiaùu tlS ks,Orhdf.a ld¾hh jkafka h'˜
hkqfjka ioyka fõ'
tfia u 2017 fmnrjdß 03 jeks Èk f;dr;=re Í;s 8^1& ys ±lafjkafka"
—úYd, fj¿ïj,ska iemhsh hq;= f;dr;=re b,a,Sï iïnkaOfhka" tlS f;dr;=rej,g m%fõYh
,nd§ug fmrd;=j tu m%fõYh ,nd Èh yels úúO wdlD;s ms<sn| j iy tajdg wkql+, .dia;=
ms<sn|j fuka u igyka ,nd.ekSfï yelshdj" WOD; msgm;a lr .ekSfï yelshdj" fmdÿ
wêldßfha wNsu;h o we;=<;a j" iy tlS øjHfha PdhdrEm cx.u ÿrl:khla fyda wf;a we;s
leurdjla u.ska ,nd.ekSug we;s yelshdj iïnkaOfhka f;dr;=re ks,Odßhd mqrjeishd j
±kqj;a l< hq;= h'˜ hkqfjks'
fï wkqj b,a,d we;s wdldrhkaf.ka f;dr;=re iemhSug m%dfhda.sl j fyda fkdyels jk
wjia:djl§ ta nj f;dr;=re b,a¨ïlre fj; ÿrl:kfhka fyda Bfï,a u.ska fyda ,smshla u.ska
ta ms<sn`oj meyeÈ,s lrñka WÑ; úl,am l%u w;ßka iqÿiq l%uh l=ula±hs Wmfoia ,ndf.k ta
wkqj f;dr;=re iemhSu isÿ l< hq;= h'
tfia u fuu l=uk wldrfhka f;dr;=re iemhSula jqj o isÿ lsÍug fmr wod< .dia;= whlr.;
hq;= h'
^.dia;= whlsÍu wod< jkafka kï&
f;dr;=re imhk NdIdj
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 24^5& j.ka;sh olajkafka tu —mqrjeishd f;dr;=rej,g m%fõY
ùug wfmalaId lrkq ,nk wdlD;sfha iajNdjh yd NdIdj y÷kd .kq ,eìh hq;=˜ njhs¦ ta wkqj
2017 fmnrjdß 3 jeks Èk f;dr;=re ksfhda. 4(viii) olajkafka —b,a,d isákq ,nk f;dr;=re
tllg jeä NdId .Kklska mj;afka kï b,a¨ïlre b,a,d isák NdIdfjka th iemhsh hq;=˜ nj
hs'
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 3 jeks j.ka;shg wkqj mqrjeishkag f;dr;=re i`oyd m%fõY
ùfï whs;sh mj;skafka fmdÿ wêldßhl Ndrfha ika;fha fyda md,kfha mj;sk f;dr;=re
i`oydh' tneúka hï wjia:djl§ b,a¨ïlrejl= úiska b,a,d isák NdId udOHfhka tu f;dr;=r
fkdmj;sk úg mj;sk NdId udOHfhka tlS f;dr;=re ksl=;a l< hq;= h' f;dr;=re iemhSu i`oyd
f,aLk mßj¾:kh lsÍu fkdl< hq;= h'
tfy;a fmdÿ wêldßhlg ,efnk ,sms i`oyd m%;spdr ±laùu rdcH NdId m%;sm;a;shg wkql+,j
isÿlsÍug iEu fmdÿ wêldßhlgu j.lSula we;' tneúka mj;sk f,aLk weiqfrka hï
f;dr;=re ,nd§ula isÿlrkq ,nk wjia:dl§ tjeks f;dr;=re ,smshla u.ska imhkafka kï rdcH
NdId m%;sm;a;shg wkql+,j th isÿ l< hq;= hs'
WodyrKhla f,i hï fmdÿ wêldßhl mej;s hï /iaùula i`oyd meñKs whf.a w;aika
f,aLkhl msgm;la b,a,d isá wjia:djl§ tu w;aika f,aLkfha Pdhd msgm;la ksl=;a l< hq;=
h' tu /iaùug meñKs ixLHdj fldmuK o@ hk f;dr;=re b,a,d isák wjia:djl§ tu ixLHj
i`oyka lr b,a¨ïlreg hjk ,smsh Tyq b,a,d we;s NdIdfjka fyda wod< fmdÿ wêldßhg
wod<jk rdcH NdIdfjka heúh hq;= h'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
32
ixlS¾K f;dr;=re b,a,Sï i`oyd m%;spdrwe;eïúg f;dr;=re b,a,Sï fmdÿ wêldßh Ndrfha" ika;lfha fyda md,kfha fyda mj;sk
f;dr;=re iu`. in|;djla we;s kuq;a iDcqj u tlS f;dr;=r i`oyd lrk b,a,Sï fkdúh yels
hs' we;eï b,a,Sï fmdÿ wêldßfha jd¾;dj, ;=< we;s o;a; weiqfrka b,a,d isák f;dr;=re jk
w;r tlS f;dr;=re iemhSu i`oyd w¨;ska f;dr;=re úYaf,aYkh lr kj jd¾;d ilia lsÍug isÿ
fõ' tjeks b,a,Sul§ tu jd¾;dj ilia lsÍug fkdhd wod< jd¾;d fyda f,aLk fyda wëCIKh
lrk f,i b,a¨ïlreg fhdackd l< yelsh' fujeks lreKq ms<sno u.fmkaùula 2017 fmnrjdß
3 jeks Èk ksl=;a lrk ,o f;dr;=re ksfhda. 4(vii) ys fufia ±lafõ'
—f;dr;=re b,a,Sulg m%;spdr ±laùu Wfoid w¨;ska f;dr;=re tla/ia lsÍug fmdÿ wêldßhla
lghq;= lsÍu wjYH ke;' tfy;a b,a,Su m%;slafIam fkdlr" fmdÿ wêldßh i;=j mj;akd jd¾;d
iy idudkHfhka wêldßh i;= uQ,dY% fyda wêldßh i;= fjk;a jd¾;dj,ska imhd .; yels
f;dr;=re mokï fldgf.k b,a,Su bgq lsÍug idOdrK W;aidyhla ±ßh hq;=h˜ fï wkqj"
f;dr;=re ks,Odßhdf.a yd fmdÿ wêldßhl ks,OdÍkaf.a wdrCIdmk; hgf;a ld¾hhla bgqlsÍfï§ hï fmdÿ wêldßhl ks,Odßhl= úiska i;aNdjfhka isÿlrk
,o l%shdjla iïnkaOfhka isú,a fyda wmrdO j.lSulg hg;a fkdúh hq;= nj mkf;a 30 jeks
j.ka;sh olajhs' ta wkqj fuu /ljrKh f;dr;=re ks,Odßkag" kï l< ks,Odßhdg"f;dr;=re
whs;sjdislï tallfha ks,OdÍkag fuka u f;dr;=re whs;sjdislï mk; hgf;a mejreK
rdcldßhla bgqlrk ´kEu ks,Odßhl=g ysñ fõ'
fjk;a ks,OdÍka úiska f;dr;=re fy<sorõ lsÍumk; hgf;a ksoyia lsÍug n,h ,nd§ we;s f;dr;=re ksoyia lsÍu iïnkaOfhka fyda fy<sorõ
lsÍu iïnkaOfhka lsisÿ ks,Odßhl= úkhdkql+, fyda wkHdldr ovqjulg hg;a fkdl< hq;= nj
mkf;a 40 jeks j.ka;sfha i`oyka fõ' fï wkqj fjk;a ks,OdÍkag o wdh;kh i;= f;dr;=re
ksoyia lsÍfï yelshdj mj;S' tfy;a tfia l< yelsjkafka f;dr;=re mkf;a 5^1& j.ka;shg
hg;a fkdjk f;dr;=re muKs'
f;dr;=re fy<sorõ lsÍu ffO¾hu;a lsÍumkf;a 36 jeks j.ka;sh olajkafka —fï mkf;a lsisjla u.ska" kS;shg tl`. j h:d mßÈ l%shd
lsÍfï § hï f;dr;=re orkakka úiska f;dr;=re m%isoaO lsÍfuka fyda f;dr;=re fj; m%fõYh
,nd §fuka fyda hï ;eke;a;l= úiska f;dr;=re fiùfuka iy f;dr;=re ,nd.ekSfuka"
je<elaùula fyda wffO¾hu;a lsÍula isÿjk nj woyia fkdúh hq;=h'˜ hkqfjks' ta wkqj
f;dr;=re mkf;a jHd;sf¾Ç yd fjk;a kS;Sj,g hg;a j wdh;khla ;=< f;dr;=re mkf;a
m%;smdokj,ska neyer j jqj o f;dr;=re ,nd.ekSï yd ,nd§ï isÿúh yels nj olajhs'
f;dr;=re ks,Odßhdg iyh ùfï j.lSumkf;a 23^3& j.ka;sh olajkafka mkf;a mejÍ we;s ld¾hh bgqlsÍu i`oyd f;dr;=re ks,Odßhdg
fjk;a ks,OdÍkaf.a iyh b,a,d isáh yels w;r tjeks wjia:djl§ tu iyh ,nd§u wod<
ks,Odßhdf.a ld¾hhh jk nj hs' tfia u fufia f;dr;=re ks,Odßhl= úiska iyh b,a,d isá
úgl idOdrK fya;=jla fkdue;sj tfia iyh ,nd§u meyer yeÍu remsh,a mkaoyila olajd ov
kshu l< yels jrola nj mkf;a 39^2& j.ka;sfha oela fõ'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
33
ie,lsh hq;= fmdÿ lreKqwod< jev f,aLk wëCIKh lsÍfuka f;dr;=re ,nd.ekSu i`oyd isÿlrkq ,nk b,a,Sula i`oyd
bvlv ,nd§h hq;= jkafka wod< wdh;kfha rdcldÍj,g ndOdjla isÿ fkdjk mßÈ h' tfiau
b,a¨ïlrejl= fuu l%fõo Ndú;d lrñka f;dr;=re fj; m%fõY jk iEu wjia:djl§ u fmdÿ
wêldßfha ta i|yd n,h mejrE ks,Odßfhl=f.a ^yels iEu wjia:djlu udKav,sl ks,Odßhl=
bÈßfha& ióm wëCIKh hgf;a th isÿ l< hq;= h' f,aLk mÍCId lsÍfï§ 5^1& j.ka;sh hg;g
.efkk m%fõY úh fkdyels f;dr;=re yd f;dr;=re i`oyd m%fõYh ,ndÿka f;dr;=re tlu ,sms
f.dkqjla ;=< we;s wjia:djl§ m%fõYh m%;slafIam l< f;dr;=re b,a¨ïlreg mÍCId lsßug
wjia:dj fkd§ug tlS ks,Odßhd úiska j.n,d .; hq;= njg f;dr;=re ks,Odßhd úiska ksis
Wmfoia ,ndosh hq;= h'
f,aLkj,ska WOD; ,nd.ekSu tu f,aLkhg ydkshla isÿjkafka kï tfia isÿ fkdlsÍug
f;dr;=re ks,Odßhd úiska j.n,d.; hq;= h' tjeks wjia:djl§ tlS f,aLkh mÍCId lsÍug
wjia:djla ,nd§u iqÿiq h'
iy;sl l< kso¾Yl ,nd§fï§ tlS kso¾Yk ,nd§u yd iy;sl lsÍu uqød ;eîu ms<sn|j úêu;a
igykla f;dr;=re ks,Odßhd ika;lfha ;nd.ekSu iqÿiq h' tfia u kso¾Yl fyda idïm,
,nd§fï§ m%Odk moaO;shg ydkshla isÿ fkdjk njg j.n,d .; hq;= h' tfiau idïm,a fyda
kso¾Yl ,nd.ekSu hï wdldrhl ;dCIKsl lreKla jkafka kï ta i|yd ksis mqyqKqj yd
n,h,;a ks,Odßhl= ud¾.fhka th isÿ l< hq;= h'
mß.Khl fyda fjk;a úoHq;a Wmdx.hl fyda .nvd lr we;s f;dr;=re ,nd§fï§ Bfï,a u.ska
jqj o f;dr;=re ,nd§u isÿ l< yelsh' fuys§ woyia jkafka f;dr;=re b,a,Su isÿlrk wjia:dj
jk úg;a wdh;kh ;=< úoHq;a wdldrfhka .nvd lr we;s f;dr;=re ms<sn|j h' fmdÿ wêldßh
ika;lfha mj;sk oDv f,aLkhla (Hard Copy) ialEka lr Bfï,a u.ska ,nd§fï j.lSula
fuu.ska woyia fkdfõ'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
34
ye|skaùuf;dr;=re whs;sjdislï mk; hgf;a isÿlrkq ,nk f;dr;=re b,a,Sul§ tlS f;dr;=re b,a,Su
m%;sfCIam l< yels wjia:d ms<sn| j fuu mßÉfPaofhka meyeÈ,s lsÍula isÿ lrkq ,nhs' fuys§
fmdÿ wêldßhl ks,OdÍka ie,ls,a,g .;hq;= lreKq lsysmhla we;' tkï
lsisÿ rdcH wdh;khla f;dr;=re mk;ska uqla; lr fkdue;
lsisÿ f;dr;=re b,a,Sula kS;s úfrdaë fkdfõ
f;dr;=re whs;sjdislï mk; u.ska ,nd§u ;ykï lr we;s f;dr;=re fkdue;
f;dr;=re b,a,Su i`oyd fya;= ±laùug f;dr;=re b,a¨ïlre ne£ fkdue;'
mkf;a 5^1& j.ka;sfhka olajd isákafka f;dr;=re b,a,Sla m%;sfCIam l< yels wjia:dh
tfia u tu f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam l< yels wjia:dj,g .efkk iuyr f;dr;=re
jir 10lg jvd jeä kï ksoyia lsÍfï yelshdj we;
jeo.;a u lreK jkafka f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam l< yels wjia:djlg .efkk
f;dr;=rla jqj;a tlS f;dr;=r ksoyia lsÍfuka isÿjk uyck Wkak;sh (Public Interest) f;dr;=r ksoyia lsÍfuka isÿjk ydkshg jvd jeä kï tjeks f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam
fkdl< hq;= h'
f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam l< yels wjia:d ^m%fõY ùfï whs;sjdislu m%;slafIam l< yels wjia:d&'fmdÿ wêldßhla fj; mqrjeishl= úiska isÿlrkq ,nk f;dr;=re b,a,Sula iïnkaOfhka tlS
f;dr;=r i`oyd tlS mqrjeishdg m%fõY ùug we;s whs;sjdislu m%;sfCIam l< yels wjia:djka
ms<sn|j f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 5^1& j.ka;sfha i`oyka fõ' tjeks wjia:d 21 la ms<sn`oj
tlS j.ka;sfha ioyka fõ'
fuu m%fõYùfï whs;sh m%;sfCIam l< yels wjia:d ms<sn|j ye±Ífï§ meyeÈ,s jk lreKla
jkafka f;dr;=re b,a,Sfï iajNdjh yd wod< f;dr;=rej, wka;¾.;h ms<sn|j wOHhkhla
isÿlr tu f;dr;=re b,a,Su i`oyd m%fõYh ,nd§u fyda m%;sfCIam lsßu isÿ l< hq;= njhs' wod<
f;dr;=re we;=<;a jk f,aLkfha Ys¾I kduh muKla mÍCId lsÍfuka f;dr;=re b,a,Sula i`oyd
m%fõYh ,ndfokjd keoao hkak ;SrKh fkdl< hq;= h'
f;dr;=re i`oyd m%fõYùfï whs;sjdislu m%;sfCIam l< yels wjia:d ms<sn| ú.%yh1 - 5^1&w wkq j.ka;sfha m%;smdokh
—mqoa.,sl f;dr;=rej,g wod< f;dr;=re iïnkaOfhka jk úg" f;dr;=re fy<sorõ lsÍu hï fmdÿ
lghq;a;la fyda iïnkaO;djla i|yd lsisÿ iïnkaOhla fkdue;s wjia:djl§ fyda hï ;ks
mqoa.,hl=f.a mqoa.,sl;ajh wkjirfhka wdl%uKh lsÍula isÿfõ kï" tu f;dr;=re fy<sorõ
lsÍu úYd, jYfhka uyck iqNisoaêh úiska idOdrKslrKh lrhs kï" fyda wod< ;eke;a;d úiska
tu fy<sorõ lsÍu i|yd ,sÅ; j leue;a; ,nd § we;akï ñi¦˜
10'
f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam l< yels wjia:d
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
35
b,a,d we;s f;dr;=rla
mqoa.,sl f;dr;=rla jkafka kï tu f;dr;=re fy<sorõ lsÍu fmdÿ lghq;a;la iu`.
iïnkaO;djla fkdue;s kï
tu mqoa.,sl f;dr;=r ksoyia lsÍfuka hï ;ks mqoa.,hl=f.a mqoa.,sl;ajh wkjirfhka
wdl%uKh lsßula isÿjkafka kï"
tu f;dr;=r ,nd Èh hq;af;a tlS f;dr;=re ksoyia lsßfuka úYd, uyck iqNisoaêhla isÿjkafka
kï fyda tu f;dr;=rej,g wod< ;ekeka;d úiska tu f;dr;=re fy<sorõ lsÍu i`oyd ,sÅ; j
leue;a; ,nd§ we;akï muKs'
fï wkqj iEu mqoa.,sl f;dr;=rlau fuu m%;sfCIam lsÍfï wjia:djg wod< fkdfõ mqoa.,sl
f;dr;=rla jqj;a th fmdÿ lghq;a;la yd iïnkaO kï tu f;dr;=r ksoyia l< hq;= h'
WodyrKhla f,i rdcH wdh;khla úiska mj;ajk n|jd .ekSfï iïuqL mÍCIKhlska
wfmaCIlhka ,nd .kakd ,l=Kq mqoa.,sl f;dr;=re jqj;a th fmdÿ lghq;a;la yd iïnkaO
neúka ,ndÈh hq;= h'
rdcH ks,Odßhl=f.a mqoa.,sl nexl= .sKqul fYaIh jeks f;dr;=rla mqoa.,hl=f.a
fm!oa.,sl;ajh wkjirfhka wdl%uKh lsÍula neúka ,nd§u m%;sfCIam l< yels h'
fuu fldgig ^5^1&^w& wkq j.ka;shg& .efkk f;dr;=re jir 10la miqù jqj o ,nd§u
m%;sfCIam l< yels nj mkf;a 5^2& j.ka;sh olajhs'
2 - 5^1&wd^I& wkq j.ka;sfha m%;smdokh
tu f;dr;=re fy<sorõ lsÍu -
(i) rdcH wdrlaIdjg fyda tys fN!ñl wLKav;djg fyda cd;sl wdrlaIdjg fyda nrm;, f,i
w.;sodhl jk wjia:djl¦
b,a,d we;s f;dr;=re ksoyia lsÍu u.ska by; wjia:djla Woa.; jkafka hehs f;dr;=re ks,OdÍ
fyda kï l< ks,OdÍ ;SrKh lrhs kï tjeks wjia:djl tu f;dr;=re ,nd§u m%;sfCIam l<
yels h'
fuu fldgig ^5^1&^wd&I wkq j.ka;shg& .efkk f;dr;=re jir 10la miqù jqj o ,nd§u
m%;sfCIam l< yels nj mkf;a 5^2& j.ka;sh olajhs'
3 - 5^1&wd^II& wkq j.ka;sfha m%;smdokh
(ii) tu f;dr;=re hï rchla fyda cd;Hka;r kS;sh hgf;a jQ wka;¾cd;sl .súiqï fyda ne£ï
úiska ryis.; j ,nd ÿka fyda ryis.; j ,nd.;a wjia:djl" tu f;dr;=re fy<sorõ
lsÍu tu rch fyda cd;Hka;r kS;sh hgf;a jQ wka;¾cd;sl .súiqï fyda ne£ï iu`. Y%S
,xldfõ we;s in|;dj,g w.;s.dó jk fyda w.;s.dó úh yels wjia:djl¦
fuu jHd;sf¾Å wjia:dfjka úia;r lrkafka úfoaY rgj,a iu`. t<ô .súiqï ,nd§u m%;sfCIam
lsÍula ms<sn|j fkdfõ' tlS .súiqï Tiafia ryis.;Ndjh u; ,nd.;a fyda ,ndÿka f;dr;=re
ksoyia lsÍu u.ska tlS .súiqï u.ska we;slr.;a ne`§ï iïnkaOfhka YS% ,xldjg w.;shla jk
wjia:djl§ tu f;dr;=re b,a,Su m%;sfCIam l< yels njhs'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
36
fuu fldgig ^5^1&^wd&II wkq j.ka;shg& .efkk f;dr;=re jir 10la miqù jqj o ,nd§u
m%;sfCIam l< yels nj mkf;a 5^2& j.ka;sh olajhs'
4 - 5^1&^we&^1& j.ka;sfha m%;smdok
tu f;dr;=re fy<sorõ lsÍu -
(i) úksuh wkqm%udK fyda úfoaY yqjudre .kqfokq md,kh lsÍug¦
wod< wdKavqfõ wd¾Ól fyda uQ,Huh m%;sm;a;s fjkia lsÍug fyda fkdlvjd mj;ajdf.k
hEu iïnkaO ;SrK ksisl,g fmr fy<sorõ ùu u.ska Y%S ,xldfõ wd¾Ólhg nrm;,
w.;shla isÿúh yels wjia:djl¦
WodyrKhla f,i wod< f;dr;=re b,a,Su u.ska b,a,d we;s f;dr;=re fyda f,aLk ksoyia lsÍu
u.ska by; m%;smdokh W,a,x>kh jkafka kï tjeks b,a,Sula m%;sfCIam l, yels h'
WodyrKhla f,i fvd,rhg idfmaCIj remsh, wjm%udKh lsÍug ;SrKh lsÍula ms,sn|j
uqo,a uKav,fha /iaùï jd¾;djl msgm;la b,a,d we;s úgl tlS fldgi ,nd§u m%;sfCIam l<
yelsh'
fuu fldgig ^5^1&^we&I wkq j.ka;shg& .efkk f;dr;=re jir 10la miqù jqjo ,nd§u
m%;sfCIam l, yels nj mkf;a 5^2& j.ka;sh olajhs'
5 - 5^1&^we& ^1I& j.ka;sfha m%;smdok
(ii) nexl= lghq;= fyda Kh lghq;= úêu;a lsÍug¦
wod< wdKavqfõ wd¾Ól fyda uQ,Huh m%;sm;a;s fjkia lsÍug fyda fkdlvjd mj;ajdf.k
hEu iïnkaO ;SrK ksisl,g fmr fy<sorõ ùu u.ska Y%S ,xldfõ wd¾Ólhg nrm;,
w.;shla isÿúh yels wjia:djl¦
WodyrKhla f,i f;dr;=re b,a,Sula u.ska bÈßfha§ nexl= fmd,S wkqmd;h fjkia lsÍug
.kakd ,o ;SrKhla we;=<;a jk uqo,a wud;Hxfha /iaùï jd¾;djl msgm;la b,a,d we;s
wjia:djl§ tjeks b,a,Sula m%;sfCIam l< yelsh ^tu ;SrKh iys; fldgi ,nd§u&'
fuu fldgig ^5^1&^we&II wkq j.ka;shg& .efkk f;dr;=re jir 10la miqù jqj o ,nd§u
m%;sfCIam l< yels nj mkf;a 5^2& j.ka;sh olajhs'
6 - 5^1&^we&^1II& j.ka;sfha m%;smdok
(iii) nÿ mekùug¦
wod< wdKavqfõ wd¾Ól fyda uQ,Huh m%;sm;a;s fjkia lsÍug fyda fkdlvjd mj;ajdf.k
hEu iïnkaO ;SrK ksisl,g fmr fy<sorõ ùu u.ska Y%S ,xldfõ wd¾Ólhg nrm;,
w.;shla isÿúh yels wjia:djl¦
WodyrKhla f,i wdkhk nÿ jeä lsÍu iïnkaO nÿ m%;sY; yd Èk jljdkq ;SrKh l<
/iaùul jd¾;djl msgm;la tlS nÿ mekúug fmr fyda tu nÿ mekùu ms<sn`oj rch
m%ldYhg m;a lsÍug fmr f;dr;=re b,a,Sula u.ska b,a,d we;s wjia:djl§ tjeks b,a,Sula
m%;sfCIam l< yels h'
fuu fldgig ^5^1&^we&III wkq j.ka;shg& .efkk f;dr;=re jir 10la miqù jqj o ,nd§u
m%;sfCIam l< yels nj mkf;a 5^2& j.ka;sh olajhs'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
37
7 - 5^1&^we&^1V& j.ka;sfha m%;smdok
NdKav iy fiajdj, ñ, ia:djr j mj;ajd .ekSu" md,kh iy .e,mSug" l=,S iy wfkl=;a
msßjeh iy fõ;k wkqm%udK" jegqma iy wfkl=;a wdodhïj,g wod< wdKavqfõ wd¾Ól fyda
uQ,Huh m%;sm;a;s fjkia lsÍug fyda fkdlvjd mj;ajdf.k hEu iïnkaO ;SrK ksisl,g
fmr fy<sorõ ùu u.ska Y%S ,xldfõ wd¾Ólhg nrm;, w.;shla isÿúh yels wjia:djl¦
WodyrKhla f,i bÈß udifha§ w;HjYH NdKav f,i kïlr ñ, md,khg hg;a lsÍug .;a
;SrKhla iys; /iaùï jd¾;djl msgm;la tu md,k ñ, mekùug fmr fyda tlS lreKq rch
úiska m%isoaO lsÍug fmr f;dr;=re b,a,Sula u.ska b,a,d we;s wjia:djl§ tu b,a,Su m%;sfCIam
l< yels h'
fuu fldgig ^5^1&^we&IV wkq j.ka;shg& .efkk f;dr;=re jir 10la miqù jqj o ,nd§u
m%;sfCIam l< yels nj mkf;a 5^2& j.ka;sh olajhs'
8 - 5^1&^we&^V& j.ka;sfha m%;smdok
(v) úfoaY fjf<| .súiqïj,g we;=<;a ùug"
wod< wdKavqfõ wd¾Ól fyda uq,Huh m%;sm;a;s fjkia lsÍug fyda fkdlvjd mj;ajdf.k
hEu iïnkaO ;SrK ksisl,g fmr fy<sorõ ùu u.ska Y%S ,xldfõ wd¾Ólhg nrm;,
w.;shla isÿúh yels wjia:djl¦
bÈßfha§ w;aika lsÍug kshñ; úfoaY fjf<| .súiqulg wod< lreKq ms<sn|j jQ f;dr;=re
b,a,Sul§ tlS fjf<o .súiqug we;=<;a ùug wod<j wdKavqfõ wd¾Ól m%;sm;a;s fjkia lsÍulg
±äf,i w.;s.dó jk wjia:djl§ tu f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam l< yels h'
f;dr;=re mkf;a 5^3& j.ka;sfhka olajkafka wod< úfoaY .súiqï wjqreÿ oyhla bl=;a ùfuka
miqj jqj o wjika ù fkdue;s wjia:djl" ta iïnkaOfhka jQ f;dr;=re fy<s fkdl< hq;= nj hs'
9 - 5^1&^wE& j.ka;sfha m%;smdok
^wE& tu f;dr;=re fy<sorõ lsÍu úYd, jYfhka uyck iqNisoaêh i|yd fya;=jk njg
fmdÿ wêldßh úiska iEySug m;afõ kï ñi" 2003 wxl 36 ork nqoaêuh foam< mk;
hgf;a wdrlaId lr we;s jdKsc ryia" fjf<| ryia fyda nqoaêuh foam< we;=¿ f;dr;=re
fy<sorõ lsÍu hï ;=kajk md¾Yjhl ;r`.ldÍ ;;a;ajhg wys;lr f,i n,mdkq ,nkafka
kï¦
fuu fldgi hgf;a f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam l< yels wjia:d lsysmhla olajhs' tkï"
nqoaêuh foam< mk; hg;a wdrCId lr we;s jdksc ryia
nqoaêuh foam< mk; hgf;a wdrCId lr we;s fjf<| ryia
nqoaêuh foam< mk; hgf;a wdrCId lr we;s nqoaêuh foam< we;=`M f;dr;=re
fuu f;dr;=re fy<sorõ lsÍu u.ska hï ;=ka jeks md¾Yajhl ;r.ldÍ ;;a;ajhg wys;lr
f,i n,mdkq ,nkafka kï tjeks wjia:dlÈ tu f;dr;=re ksoyia l< hq;af;a úYd, uyck
iqnisoaêhla we;sjk wjia:djl§ muKs'
WodyrKhla f,i rcfha mqia;ld,hl we;s fmd;l iïmQ¾K Pdhd msgm;la b,a,d isák
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
38
wjia:djl§ th ,nd§u nqoaêuh foam< kS;shg wkqj tys m%ldYlf.a ;r`.ldÍ ;;ajhg
wys;lr f,i n,mdk neúka tjeks b,a,Sula m%;sfCIam l< yels h'
tfiau fgkav¾ le|ùula isÿlr ;sfnk wjia:djl§ tajd újD; lsÍug fmr fgkav¾ fhdackdj,
iy;sl msgm;a b,a,Sula o fï hgf;a m%;sfCIam l< yels h'
fgkavrh m%odkh lsÍfuka miqj jqjo fgkav¾lrejka úiska bÈßm;a lr we;s f,aLkj, jdksc
ryia fyda fjf<| ryia we;=<;a jk wjia:djl§ tjeks f,aLk ,nd§u m%;sfCIam l< yels h'
fuu fldgig 5^1&^wE&wkq j.ka;shg& .efkk f;dr;=re jir 10la miqù jqjo ,nd§u m%;sfCIam
l, yels nj mkf;a 5^2& j.ka;sh olajhs'
10 - 5^1&^b& j.ka;sfha m%;smdok
^b& tu f;dr;=re" hï ;eke;a;l=f.a ffjoH jd¾;d fy<sorõ lsÍug uÕ mdok wjia:djl"
tu ;eke;a;d úiska ish ffjoH jd¾;d ms<sn| f;dr;=re fy<sorõ lsÍu i|yd ,sÅ; j
wkqu;h ,nd § we;akï ñi¦
f;dr;=re b,a,Sula u.ska fjk;a mqoa.,hl=f.a ffjoH jd¾;djka fyda tlS ffjoH jd¾;d we;=<;a
jk ,sms f.dkq mÍCId lsÍug b,a,Sula isÿ l< wjia:djl§ tys ysñlrejkaf.a ,sÅ; wkque;sh
,nd§ fkdue;s wjia:djkays§ f;dr;=re b,a,Su m%;sfCIam l< yels h'
fuu fldgig 5^1&^b&wkq j.ka;shg& .efkk f;dr;=re jir 10la miqù jqj o ,nd§u m%;sfCIam
l< yels nj mkf;a 5^2& j.ka;sh olajhs'
11 - 5^1&^B& j.ka;sfha m%;smdok
^B& Tjqkaf.a fiajd iemhSfïoS kS;sm;sjrhd fyda kS;sm;sjrhdg iydh olajk hï ks,Orhl=
iy fmdÿ wêldÍka w;r mj;sk hï ikaksfõokhla we;=¿ j" hï ,sÅ; kS;shla hgf;a
fy<sorõ lsÍu i|yd wjir § fkdue;s jQ" jD;a;slhka iy tu jD;a;slhka úiska fiajd
imhkq ,nk hï fmdÿ wêldßhla w;r mj;sk hï ikaksfõokhl ixhqla; jkakd jQ
f;dr;=rla jk wjia:djl oS¦
fuu fldgi hgf;a jD;a;slhkaf.a ikaksfõokhka j¾. folla iïnkaO f;dr;=re m%;sfCIam
l< yels nj olajd ;sfí' tkï"
kS;sm;sjrhd fyda kS;sm;sjrhdg iyh olajk ks,Odßhl= iy fmdÿ wêldßhla w;r mj;sk
ikaksfõok ^WodyrKhla f,i m%dfoaYsh f,alï ld¾hd, fj; kS;sm;sjrhd úiska hï
wjia:djl ,ndfok kS;s WmfoaYhla&
hï ,sÅ; kS;shla hgf;a fy<sorõ lsÍu i|yd wjir § fkdue;s jQ" jD;a;Sh uÜgfï
ikaksfõok - fuu jHd;sf¾Åh wjia:djg .efkkafka hï jD;a;slhka úiska isÿlrkq ,nk
ikaksfõok hï ,sÅ; kS;shla hgf;a fy<sorõ lsÍu ;ykï lr we;s wjia:djkag .efkk
ikaksfõokh' tneúka iEu jD;a;shlau jD;a;shka yd fmdÿ wêldßh w;r isÿ flfrk
ikaksfõokhka fuu j.ka;sfhka wdjrKh fkdjk w;r iEu ,sÅ; kS;shla u.skau fy<sorõ
lsÍu ;ykï lr we;s ikaksfõok fuu fldgiska wdjrKh fkdfõ ^f;dr;=re mkf;a m%;smdok
yd wfkla ,sÅ; kS;shl m%;smdok yd .eàula mj;sk wjia:djl§ f;dr;=re kS;sfha m%;smdok
n,d;aul jk ksid&
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
39
fuu fldgig ^5^1&^B&wkq j.ka;shg& .efkk f;dr;=re jir 10la miqù jqjo ,nd§u
m%;sfCIam l< yels nj mkf;a 5^2& j.ka;sh olajhs'
12 - 5^1&^W& j.ka;sfha m%;smdok
^W& Ndrldr iïnkaO;djhla mej;Su fya;=fjka tu f;dr;=re ryis.; j ;nd .ekSu wjYH
jk wjia:djloS¦
b,a,d we;s f;dr;=re hï fmdÿ wêldßhl Ndrldr;ajhla hgf;a mj;sk úg yd tu f;dr;=re
tu fmdÿ wêldßh úiska tu f;dr;=re ryis.; j ;nd .ekSu wjYH jk wjia:djl§ tjeks
f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam l< hq;= h'
WodyrKhla f,i rdcH ks,Odßhl= úiska ;u by< ks,Odßhdg ,ndfok jd¾Isl j;alï nerlï
m%ldYh ±kaúh yels h'
fuu fldgig ^5^1&^W& wkq j.ka;shg& .efkk f;dr;=re jir 10la miqù jqjo ,nd§u m%;sfCIam
l< yels nj mkf;a 5^2& j.ka;sh olajhs'
13 - 5^1&^W!&^i& j.ka;sfha m%;smdok
^W!& tu f;dr;=re fy<sorõ lsÍu u.ska"
(i) hï wmrdOhla je<elaùu fyda ta ms<sn| fidhd.ekSu fyda jrolrejka w,a,d .ekSu fyda
Tjqkg tfrysj kvq mejÍu iïnkaOfhka n,j;a w.;shla isÿjk wjia:djl¦
fuu fldgi hg;g wjia:d lsysmhla u wka;¾.; fõ' tkï"
hï wmrdOhla je<elaùug n,j;a w.;shla jk f;dr;=re
hï wmrdOhla ms<sn| fidhd.ekSug n,j;a w.;shla jk f;dr;=re
jrolrejka w,a,d .ekSug n,j;a w.;shla jk f;dr;=re
jrolrejkag tfrys j kvq mejÍug n,j;a w.;shla jk f;dr;=re
fï wkqj hï f;dr;=re b,a,Sulg wod<j f;dr;=re ksoyia lsÍu u.ska wdh;ksl úkh
mÍCIKhlg n,j;a w.;shla isÿjkafka kï tjeks wjia:djl§ f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam
l< yelsh' kuq;a tys§ i,ld ne,sh hq;af;a fpdaÈ; ks,Odßhd jerÈlre lsÍug ndOdjla jk
f;dr;=re ,nd§u m%;sfCIam lsÍu fkdj jrolre w,a,d .ekSfï l%shdjg ndOdjla jk f;dr;=re
m%;sfCIam lsÍula isÿ l< yels njhs'
fuu fldgig ^5^1&^W!&I wkq j.ka;shg& .efkk f;dr;=re jir 10la miqù jqj o ,nd§u
m%;sfCIam l< yels nj mkf;a 5^2& j.ka;sh olajhs'
14 - 5^1&^W!&^ii& j.ka;sfha m%;smdok
^W!& tu f;dr;=re fy<sorõ lsÍu u.ska"
^ii& kS;sh n,d;aul lsÍu fyda cd;sl wdrlaIdjg wod< f;dr;=re ms<sn| ryis.; uQ,dY%hl
wkkH;dj fy<sjk wjia:djl§¦
b,a,d we;s f;dr;=rla u.ska fmd,Sisfha mqoa.,sl T;a;=lrejkaf.a wkkH;dj fy<sorõjk
wjia:djla fuhg WodyrKhla fõ'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
40
fuu fldgig ^5^1&^W!&II wkq j.ka;shg& .efkk f;dr;=re jir 10la miqù jqj o ,nd§u
m%;sfCIam l< yels nj mkf;a 5^2& j.ka;sh olajhs'
15 - 5^1&^t& j.ka;sfha m%;smdok
^t& 29 ^2& ^we& j.ka;sfha úêúOdkj,g hg;a j" tu f;dr;=re f;jeks md¾Yajhla úiska
wod< fmdÿ wêldßh fj; ryis.; j imhd we;s wjia:djloS" tu f;dr;=re fy<sorõ
lsÍu i|yd tu md¾Yajh úiska wkqu;h ,nd § fkdue;s wjia:djl¦
WodyrKhla f,i .%du ks,Odßjrhl=g tfrysj m%foaYsh f,alïjrhd fj; hï mqrjeishl=
isÿlrk ryis.; fm;aiul msgm;la hï f;dr;=re b,a¨ïlrejl= b,a,d isák úgl§ wod<
ryis.; fm;aiu bÈßm;a l, mqrjeishdf.ka ,sÅ;j úuid n,d ^RTI7 u.ska& Tyq Èk 7la ;=<
úfrdaO;djla fkd±lajqjfyd;a ñi tjeks f;dr;=rla ,nd fkdÈh hq;= h'
b,a,d we;s f;dr;=re fuu jHd;sf¾Å wjia:djg jefgk kuq;a jir 10 lg jvd merKs kï
tjeks wjia:djl§ f;dr;=re ,ndÈh yels h' ^mkf;a 5^2& j.ka;sh&
16 - 5^1&^ta& j.ka;sfha m%;smdok
^ta& tu f;dr;=re fy<sorõ lsÍu wêlrKhg wmydi lsÍula fyda wêlrKfha wêldß n,h
yd wmlaImd;S nj mj;ajdf.k hdug w.;shla isÿ jk wjia:djl§¦
fuu f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam l< yels wjia:dj u.ska olajkafka wêlrKfha mj;sk
kvqjlg wod< jk f;dr;=rla fyda tu f;dr;=r ksoyia lsÍfuka hï md¾Yajhlg jdis fyda
wjdis isÿjk f;dr;=re ksoyia fkdl< hq;= hs hkak fkdfõ'
fuu m%;smdokh u.ska woyia jkafka tlS f;dr;=r ,nd§u u.ska my; l%shdjka isÿfõ kï tu
b,a,Su m%;sfCIam l< hq;= njhs' tkï"
wêlrKhg wmydi ùu"
wêlrKfha wêldÍ n,h mj;ajdf.k hdug w.;shla isÿùu"
wêlrKfha wmCImd;S nj mj;ajdf.k hdug w.;shla isÿùu"
WodyrKhla f,i hï úksiqrejrhl= úiska ilia lr we;s kuq;a m%ldYhg m;a lr f;due;s kvq
;Skaÿjl iy;sl l< msgm;a b,a,d we;s wjia:djl o th ,nd§u fuu jHd;Sf¾L wjia:djkag
.efkk neúka tjeks b,a,Sula m%;sfCIam l< yelsh"
fuu fldgig 5^1&^ta&wkq j.ka;shg& .efkk f;dr;=re jir 10la miqù jqj o ,nd§u m%;sfCIam
l< yels nj mkf;a 5^2& j.ka;sh olajhs'
17 - 5^1&^T& j.ka;sfha m%;smdok
^T& tu f;dr;=re fy<sorõ lsÍu md¾,sfïka;= jrm%ido fyda kS;sh u.ska úêúOdk i,iajd
we;s wdldrhg m<d;a iNd jrm%ido W,a,x>kh lsÍula jk wjia:djl§¦
WodyrKhla f,i l:dkdhl;=ud úiska yekaid¾â jd¾;dfjka bj;a lsÍug ksfhda. l<
fldgil msgm;la b,a,d isá wjia:djl§ tjeks b,a,Sula m%;sfCIam l< yels h'
b,a,d we;s f;dr;=re fuu jHd;sf¾Å wjia:djg jefgk kuq;a jir 10 lg jvd merKs kï
tjeks wjia:djl§ f;dr;=re ,ndÈh yels h' ^mkf;a 5^2& j.ka;sh&
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
41
18 - 5^1&^´& j.ka;sfha m%;smdok
^´& úNd. fomd¾;fïka;=j fyda Wiia wOHdmk wdh;khla úiska mj;ajkq ,nk hï
úNd.hlg wod< f;dr;=re ryis.;j ;nd .ekSug kshñ; jkakd jQ wjia:djl§¦
fuu jHd;sf¾Ç wjia:dj wod< jkafka"
úNd. fomd¾;fïka;=j úiska mj;ajk úNd.
úYajúoHd, mk; u.ska msysgqjd we;s úYajúoHd, u.ska mj;ajk úNd.
fjk;a mk;la u.ska msysgqjd we;s úYajúoHd, u.ska mj;ajk úNd.
úYaj úoHd, fldñIka iNdj úiska ms<sf.k we;s úYaj úoHd, u.ska mj;ajk úNd.
n,kak 43 jeks j.ka;sfha w¾: ksrEmkh&
tjeks úNd.hlg wod<j ryis.; j ;nd.; hq;=hehs tlS wdh;k úiska ;SrKh we;s
f;dr;=rej,g wod<j isÿlrk f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam l< yels h'
b,a,d we;s f;dr;=re fuu jHd;sf¾Å wjia:djg jefgk kuq;a jir 10 lg jvd merKs kï
tjeks wjia:djl§ f;dr;=re ,ndÈh yels h' ^mkf;a 5^2& j.ka;sh&
19 - 5^1&^l& j.ka;sfha m%;smdok
^l& tu f;dr;=re ;SrKhla f.k fkdue;s wud;H uKav, ixfoaYhla iïnkaOfhka jk
wjia:djl§¦
;SrKhla f.k fkdue;s tkï leìkÜ uKav,hg bÈßm;a lsÍug iQodkï lr we;s fyda leìkÜ
uKav,h bÈßm;a lr ;snqKo ;ju;a leìkÜ uKav,h úiska wkqu; lr fyda m%;sfCIam lr
fkdue;s leìkÜ uKav, ixfoaY fyda tajdfha weuqKqï ms<sn| b,a,Sï fuu fldgi hgf;a
m%;sfCIam l< yels h'
b,a,d we;s f;dr;=re fuu jHd;sf¾Å wjia:djg jefgk kuq;a jir 10 lg jvd merKs kï
tjeks wjia:djl§ f;dr;=re ,ndÈh yels h' ^mkf;a 5^2& j.ka;sh&
20 - 5^1&^.& j.ka;sfha m%;smdok
^.& tu f;dr;=re wÞ< ue;sjrK kS;s u.ska ryis.; j ;eîug kshñ; jkakd jQ ue;sjrK
lduidßiajrhd úiska mj;ajkq ,nk ue;sjrKhlg iïnkaO f;dr;=re jk wjia:djl§¦
WoyrKhla f,i f;dr;=re b,a,Su u.ska ue;sjrK ks,OdÍkaf.a ryis.; Èjqreu u.ska
ryis.; j ;nd .ekSug wod< jQ f;dr;=rla b,a,d isák wjia:djl§ tjeks b,a,Sula m%;sfCIam
l< yels h'
b,a,d we;s f;dr;=re fuu jHd;sf¾Å wjia:djg jefgk kuq;a jir 10 lg jvd merKs kï
tjeks wjia:djl§ f;dr;=re ,ndÈh yels h' ^mkf;a 5^2& j.ka;sh&
uyck iqNisoaê m%quqL;djf;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 5^4& j.ka;sfha olajkafka
—^1& jk Wmj.ka;sfha l=ula i|yka jqj o" uyck iqNisoaêh tu f;dr;=re fy<sorõ lsÍfuka
jk ydkshg jvd jeä kï tjeks f;dr;=re i|yd jk b,a,Sula m%;slafIam fkdl< hq;= h'˜
hkqfjks' ta wkqj by;lS jH;sf¾Å wjia:djkag hg;ajk ´kE u f;dr;=re b,a,Sula th
m%;sfCIam lsÍug fmr tlS f;dr;=re ksoyia lsÍfuka isÿjk uyck iqN isoaêh ms<snoj
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
42
ie,ls,su;a ù m%;sfCIam lsÍu fyda ms<s.ekSu ms<sn`oj ;SrKh lsÍu w;HjYH kS;suh
wjYH;djls'
,ndÈh yels f;dr;=re yd m%;sfCIam l< yels f;dr;=re fjka lsÍfï yelshdjf;dr;=re mkf;a 6 jeks j.ka;sh olajd isákafka —5 jeks j.ka;sfha olajd we;s ljr fyda fya;=
u; f;dr;=re ,nd .ekSu i|yd jk b,a,Sula m%;slafIam lrk ,o wjia:djl" tu j.ka;sh
hgf;a fy<sorõ lsÍfuka uqla; fldg ke;s hï f;dr;=re we;=<;a jQ o" fy<sorõ lsÍu
m%;slafIam lrkq ,en we;s f;dr;=re we;=<;a jk hï fldgilska idOdrK f,i fjka l< yels
jQ o" hï jd¾;djl fyda f,aLkhl fldgilg m%fõYh ,nd Èh yels˜ nj hs' tneúka tjeks
f;dr;=re mj;sk úg ta ms<sn`oj f;dr;=re b,a¨ïlre fj; ikaksfõokh lsÍu i`oyd Ndú;d
l< hq;af;a RTI 4 wdlD;shhs' tys tjeks fjka lsÍula isÿl< nj ioyka l< hq;= h'
fï ms<sn`oj m%;smdok i,ik f;dr;=re ksfhda. 12 olajkafka —f;dr;=re ks,Odßhl= úiska
f;dr;=rej, we;=<;a jk hï fldgila lmd yßk úg th f;dr;=re iemhSug wod<j úêu;a
l%ufõohlg wkql+, j ^Pdhd msgm;a .ekSu" ialEka lsÍu" úoHq;a u`.ska fldgila bj;a lsÍu jeks
wjia:dj,§& bgq l< hq;= w;r b,a,Su lrk ,o mqrjeishdg mk; hgf;a fy<sorõ lsÍu
m%;slafIam l< fya;=j yd bj;a lrk ,oafoA l=uk fldgi o hkak meyeÈ,s l< hq;= nj hs'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
43
fuu mßÉfPoh fldgia 4lsI' f;dr;=re ks,OdÍka fj; mk; yd ksfhda. u.ska yÿkajd§ we;s wdlD;sII' f;dr;=re ks,OdÍka úiska myiqj ioyd Ndú;d l, yels wdlD;sIII' kï l< ks,OdÍka fj; mk; yd ksfhda. u.ska yÿkajd§ we;s wdlD;sIV' kï l< ks,OdÍka úiska myiqj ioyd Ndú;d l, yels wdlD;s
I' f;dr;=re ks,OdÍka fj; mk; yd ksfhda. u.ska yÿkajd§ we;s wdlD;s
11'
f;dr;=re ks,OdÍka yd kï l< ks,OdÍka úiska
kv;a;= l< hq;= f,aLk ,smsf.dkq yd wdlD;s m;%
wdlD;sh
RTI 03
RTI 02
RTI 04
RTI 05
RTI 06
RTI 07
RTI 11
ksYaÑ; wdlD;shla olajd ke;^f;dr;=re ksfhda. 17& my; weuqKqu fhdackd lrkq ,nhs
f,aLKh
f;dr;=re b,a¨ïm;% ,shdmÈxÑ lsÍfï f,aLKh
f;dr;=re b,a¨ïm;%h,a ,enqk nj ±kqï§fï wdlD;sh
f;dr;=re b,a,Su Ndr.;a nj ±kqï§fï wdlD;sh
f;dr;=re b,a,Su m%;sfCIm l, nj ±kqï§fï wdlD;sh
f;dr;=re ,nd §fï ld,h §¾> lsÍu
;=kajk md¾Yjhl leue;a; úuiSu ms,sno wdlD;sh
m%;slafIam lsÍï úia;r f,aLkh
f;dr;=re ioyd whlrk .dia;= igyka lsÍfï f,aLkh
1
2
3
4
5
6
7
8
f;dr;=re ioyd whlrk .dia;= igyka lsÍfï f,aLkh
1' f;dr;=re ks,Odßhd úiska f;dr;=re ord isák ks,Odßhd fj; hefjk ixksfõokh
wkq wxlh whÿïmf;a,s'm'wxlh yd Èkh
whÿïlref.aku yd ,smskh
f.jk ,o.dia;=j re'
ksl=;a l<ßisÜm;a wxlh" Èkh
II' f;dr;=re ks,OdÍka úiska myiqj ioyd Ndú;d l< yels wdlD;s
f;dr;=re b,a¨ïm;a wxlh---------- f;dr;=re ks,Odß ^fmdÿ wêldßh& Èkh---------- ^ks<Odßhdf.a ku&^;k;=r&
2016 wxl 12 orK f;dr;=re mk; hgf;a isÿlrk ,o b,a,Sula iïnkaOjhs
fï iu. wuqKd we;s f;dr;=re b,a,Sug wod,j f;dr;=re Tn Ndrfha mj;sk njg ud úYajdi lrk w;r tu f;dr;=re b,a¨ïlreg iemhSu ioyd udfj; ,ndfok f,i ldreKslj b,a,d isáñ'by;lS mkf;a 5^1& j.ka;sh hgf;a fyda 29^2& j.ka;sh hg;g tu f;dr;=re wod, fõ hehs Tn úYajdi lrkafka kï ta ms,Snojo ud ±kqj;a lrk fuka ldreKslj oekqï foñ'Tnf.a m%;spdrh fï iu. fhduqlrk wdlD;sh iïmq¾aK lr tjk fuka ;jÿrg;a b,a,d isáñ'
ia;+;shsúYajdiS--------------------^ku&f;dr;=re ks,OdÍ
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
44
III' kï l< ks,OdÍka fj; mk; yd ksfhda. u.ska y`ÿkajd§ we;s wdlD;s
2' f;dr;=re ord isák ks,Odßhl= úiska f;dr;=re ks,Odßhd fj; f;dr;=re ms<sn`oj tjk ikaksfõokh
f;dr;=re b,a¨ïm;a wxlh---------- ^ks<Odßhdf.a ku& ^;k;=r& Èkh---------
f;dr;=re ks,Odß^fmdÿ wêldßh&Èkh - ¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤
by; wxl yd---------- Èk ikaksfõokh iïnkaOjhs
1' tlS f;dr;=re b,a¨ïm;%fha ioyka f;dr;=re ud Ndrfha mj;S$ fkdmj;S'2' tu f;dr;=re ;=kajk md¾Yajhla úiska ryis.;j imhk ,oaols'3' f;dr;=re mkf;a 5^1& j.ka;sfha ioyka jHd;sf¾Å wjia:djlg wod, f;dr;=re jk njg fmkS hhs4' b,a,d we;s f;dr;=re fï iu. bÈßm;a lrñ'
ia;+;shs
úYajdiS
--------------------
wkjYH jpk lmd yrskak
f;dr;=re wNshdpkd wxlh----f;dr;=re b,a¨ïm;a wxlh------
wNshdpkh ms<s.ekSu u; f;dr;=re ,nd§u ms<sn`o ±kqï §uhs
by; wxl ork wNshdpkd úNd.h wkqj f;dr;=re ,nd§u ioyd .dia;= f,i remsh,a ---- uqo,la fuu wdh;kh fj; uqo,a u.ska fyda nexl= wk;r u.ska f.jk f,i ±kqï fokq ,efí'
ia;+;shsúYajdiS
--------f;dr;=re ks,OdßÈkh
3' f;dr;=re ordisák ks,Odßka iu. ikaksfõokh lsÍu ms<sn| frcsiagrh
f;dr;=re b,a¨ïm;awxlh
fhduq l< ks,Odßhdf.aku yd ;k;=r
Èkh m%;spdrh,o Èkh
m%;spdrh
f,aLkh
f;dr;=re b,a,d isàu ms<snowNshdpkh ,o nj oekaùu
wNshdpkd frcsiagrh
wdlD;sh
RTI 08
RTI 09
igyka
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
45
4' kï l< ks,OdÍ úiska wNshdpkhla ms<s.;a úg f;dr;=re ks,OdÍ úiska f;dr;=re b,a¨ïlre fj; hjk ikaksfõokh
4'1' kï l< ks,Odß úiska wNshdpkd mÍCIKhlska miqj wNshdpl fj; hjk ikaksfõokh(
4' kï l< ks,OdÍka úiska myiqj i`oyd Ndú;d l< yels wdlD;s(
-wNshdpkd wxlh
f;dr;=re wNshdpkfha ;SrKh ±kqï§u
Èk yd by; wxl ork wNshdpkd úNd.h wkqj my; ioyka f;dr;=re ,ndÈh yels nj Tn fj; ±kqï foñ ---
1------------------------------------------------------
2------------------------------------------------------
3------------------------------------------------------
4------------------------------------------------------
Tnf.a f;dr;=re b,a,Sfï ioyka my; ioyka f;dr;=re bÈßfha olajd we;s fya;+ka u; ,nd§u m%;sfCIam lrk nj
okajd isáñ
b,a,d we;s f;dr;=r m%;sfCIam lsÍug fya;=j
1-------------------------------------------------------
2-------------------------------------------------------
3-------------------------------------------------------
4---------------------------------------------------------------------------------
ia;+;shs
-----------
f;dr;=re ks,OdÍ
-msgm;a
f;dr;=re ks,OdÍ - f;dr;=re ,nd§ jd¾;d lsÍu i`oyd$±k.ekSu yd RTI 11 ys igyka lsÍu msKsi
IV' kï l< ks,OdÍka úiska myiqj i`oyd Ndú;d l< yels wdlD;s kï l< ks,Odß úiska wNshdpkd mÍCIKhlska miqj wNshdpl fj; hjk ikaksfõokh
wNshdpkd wxlh -
f;dr;=re wNshdpkfha ;SrKh ±kqï §u
'''''''''''''''''''''''''''''''''''' Èk yd by; wxl ork wNshdpkd úNd.h wkqj my; ioyka f;dr;=re ,ndÈh yels nj Tn fj; ±kqï foñ'
1 ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''2 ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''3 ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''4 ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
Tnf.a f;dr;=re b,a,Sfï i|yka my; i|yka f;dr;=re bÈßfha olajd we;s fya;+ka u; ,nd§u m%;sfCIam lrk nj okajd isáñ'
b,a,d we;s f;dr;=r m%;sfCIam lsÍug fya;=j1 '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''2 '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''3 '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''4 '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
ia;+;shs-----------kï l< ks,OdÍ ^ks, uqødj&
msgm;a-
f;dr;=re ks,OdÍ - f;dr;=re ,nd§ jd¾;d lsÍu i`oyd$±k.ekSu yd RTI 11 ys igyka lsÍu msKsi
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
46
12'
kï l< ks,Odßhdg wNshdpkhla ,o úg jev mshjr
f;dr;=re wNshdpkh ,eîu
wNshdpkh úYaf,aIKh lsÍu
wNshdpkd frcsiagrfha igyka lsÍu
wNshdpk m%;sfCIam l< nj okajd heùu
wNshdpkh úNd. lsÍu
wNshdplg ±kqï§u
f;dr;=re ks,OdÍg ±kqï§u
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
47
wNshdpkd frcsiagrfha igyka lsÍu
wNshdpkh ms<s.ekSuwNshdpkh
m%;sfCIam lsÍu
wNshdpkh úNd. lsÍu ;SrKh lsÍu
uQ,sl lreKq u; m%;sfCIam lsÍu
wNshdpkh ,o nj ±kqï§u
wNshdpkd frcsiagrhg we;=<;a lr wxlhla ,nd§u
f;dr;=re wNshdpkhf;dr;=re b,a,Sula iïnkaOfhka w;Dma;shg m;a mqrjeishl=g tlS ;SrKh ,eîfuka Èk 14la
we;=<; wod< fmdÿ wêldßfha kï l< ks,Odßhd fj; wNshdpkhla isÿ l< yels nj mkf;a
j.ka;sfha olajd ;sfí' 31^1& j.ka;shg wkqj my; i`oyka fya;+ka u; wNshdpkhla fhduq l<
yels h'
^w& f;dr;=re b,a,Su i|yd lrk ,o hï b,a,Sula Ndr .ekSu m%;slafIam lsÍu¦
^wd& 5 jeks j.ka;sh hgf;a m%odkh lsÍfuka uqla; lr we;s f;dr;=re fya;=fjka hï f;dr;=rla
fj; m%fõY ùu
i|yd wjia:dj ,nd §u m%;slafIam lsÍu¦
^we& fï mk; u.ska ksYaÑ; j olajd we;s ld,iSudjg wkql+, fkdùu¦
^wE& iïmQ¾K fkdjQ" fkdu. hjk fyda idjoH f;dr;=re m%odkh lsÍu¦
^b& jeämqr .dia;= whlsÍu¦
^B& b,a,d isákq ,nk wdlD;sfhka f;dr;=re iemhSug f;dr;=re ks,Orhd úiska m%;slafIam
lsÍu¦
^W& tu f;dr;=re fj; tu mqrjeishd m%fõYùu je<elaùu i|yd tu f;dr;=re úlD;slr"
úkdYlr fyda wia:dk.;lr we;s njg tu f;dr;=re b,a,d isákq ,nk mqrjeishd yg
idOdrK fya;= mej;Su"
fï i`oyd jk wNshdpkhla RTI 10 u.ska fyda ,smshla u.ska wNshdpkhla isÿ l< yels h'
wNshdpkhla ,shdmÈxÑ lsÍuwNshdpkhla kï l< ks,Odßhd fj; ,enqk miqj th RTI 9 f,aLkhg we;=<;a lr ta i`oyd
wNshdpkd wxlhla ,ndÈh hq;= h'
wNshdpkh ,enqK nj ±kaùubkamiqj Èk 3la we;=<; RTI 8 wdlD;sh u.ska f;dr;=re whÿïm;%h ,enqKq nj wNshdplg
±kqïÈh hq;= h' tfuka u tlS wdlD;sh hejQ Èkh RTI 9 f,aLkfha 5 jk ;Srfha igyka l< hq;=
h'
wNshdpkh i,ld ne,Sukï l< ks,Odßhd fj; ,enqKq wNshdpkh f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a úêúOdkj,g
wkql+,j isÿlr ;sfío hkak m<uqj i,ld ne,sh hq;=h' ta wkqj kï l< ks,Odßhdg
wNshdpkhla isÿ l< yels jkafka f;dr;=re ks,Odßhd fj; f;dr;=re b,a,Sula isÿlr ;sfí kï
muKs'
m%udo ù ,enqKq wNshdpkd ms<sn`oj ld¾hhf;dr;=re b,a¨ïlrejl= kï l< ks,Odßhd fj; wNshdpkh l< hq;af;a f;dr;=re ks,Odßhdf.a
;SrKh ,eîfuka miqj ;ukag wNshdpkhla isÿlsÍug idOdrK lreKq mj;sk nj ±k.ekSfuka
Èk 14la we;=<;h' kuq;a m%udo ù fhduqjk wNshdpkd jqjo idOdrK fya;= olajd ;sfíkï
f;dr;=re ks,Odßhd úiska th ms<s.; hq;= nj f;dr;=re mkf;a 31^5& j.ka;sh olajd isáhs'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
48
wNshdpkh úNd. lsÍuf;dr;=re wNshdpkhla úNd. lsÍfï§ kï l< ks,Odßhd úiska i,ld ne,sh hq;= m<uq lreK
jkafka wNshdpkd lsÍfï moku y÷kd .ekSu hs' mkf;a 31 jeks j.ka;shg wkqj th my;
mokïj,ska tlla fyda lsysmhla úh yels h'
f;dr;=re whÿïm;%h Ndr.ekSu m%;sfCIam lsÍula
mkf;a5^1& j.ka;sh hgf;a m%;smdok u; f;dr;=re ,nd§u m%;sfCIam lsÍula
wiïmQ¾K fyda idjoH f;dr;=re iemhSula
jeämqr .dia;= whlsÍula
mkf;a ld,iSudjj,g wkqj f;dr;=re ks,Odßhd úiska m%;spdr fkd±laùu
b,a¨ïlre b,a,d isák wdlD;sfhka f;dr;=re iemhSug wfmdfydi;a ùu
f;dr;=re ,nd§u je<elaùu i`oyd f;dr;=re úkdY lsÍula fyda ie`.ùula
iuyr wjia:djkays§ fuu mokïj,g fkdjefgk wjia:dj,g wod< wNshdpkhka o ;sìh yels
hs' WodyrKhla f,i wod< f;dr;=re b,a,Su f;dr;=re hk w¾: ksrEmKhg fkdjefgk nj
olajd f;dr;=re ks,Odßhd úiska m%;sfCIam lsÍu yd wod< f;dr;=re fmdÿ wêldßfha Ndrfha yd
md,kfha fkdue;s nj olajd b,a,Su m%;sfCIam l< wjia:djka ±laúh yels h'
fuu ish¨u wjia:djka§ f;dr;=re ks,OdÍ yd f;dr;=re ord isák wxYj,ska ,sÅ; j jd¾;d
le|jd wNshdpkh ms<sn`oj mÍCIKhla isÿ lsÍu iqÿiq fõ' úfYaIfhka u wod< f;dr;=re b,a,Su
m%;sfCIam lr ;sfnkafka mkf;a 5^1& j.ka;sh hgf;a hï wkq j.ka;shla wkqj kï m%dfhda.slj
l< yels iEu wjia:djl§u wod< f;dr;=re f.kajd wka;¾.;h mÍCId lr f;dr;=re
ks,OdÍhdf.a ;SrKh ms<sn`oj ;lafiarejla isÿ lsÍu jvd;au iqÿiq h' wjYH jkafka kï
wNshdplf.ka jdÑlj fyda ,sÅ;j lreKq úuiSula isÿ lsÍu isÿ l< yels h' fmdÿ wêldßh ;=<
f;dr;=re whs;sjdislï tallhla l%shd;aul fõ kï tys kï l< ks,Odßhdf.a iïnkaëlrK
ks,Odßhdg yd tu tallhg fuu ish¨ lreKqj,§ kï l< ks,Odßhdg iyhÈh yelsjkq we;'
wNshdpkh ms<sn`oj m%;spdr ±laùu i`oyd kï l< ks,Odßhdg we;af;a Èk 21l ld,hla muKla
nj fuu l%shdj,shg iïnkaO ish¨ ks,Odßkag wjfndaOhla ;sìh hq;= h'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
49
wNshdpkh ms<sn`o kï l< ks,Odßhdf.a ;SrKh ±kqï§ukï l< ks,Odßhd fj; ,enqK wNshdpkh ms<sn|j kï l< ks,Odßhdf.a ;SrKh Èk 21la ;=<
wNshdpl fj; ±kqïÈh hq;= h' tfia isÿlrk ;SrKfha ;uka tu ;SrKhg t<öug
mokïlr.;a fya;= ksYaÑ; j oekqïÈh hq;= h' fï i`oyd ksYaÑ; wdlD;shla f;dr;=re ksfhda.
u.ska y`ÿkajd § fkdue;' tneúka kï l< ks,Odßhdf.a ks, ,sms Ys¾Ifha wod< ;SrKh igyka
lr ±kqï§u iqÿiq h'
tu ;SrKh ±kqï§ug fmr th RTI 9 f,aLkfha 7yd 8 ;Srj, igyka lr wNshdpl fj; fhduq
l< hq;= h'
wNshdpkh id¾:l kï f;dr;=re ks,Odßhdg ±kaùukï l< ks,Odßhdf.a mÍCIKhg wkqj f;dr;=re ks,Odßhdf.a ;SrKhg jvd fjkia ;SrKhla
kï l< ks,Odßhd úiska t<U ;sfí kï ta ms<sn`oj wjYH lghq;= isÿ lsÍu úfYaIfhkau
f;dr;=re ,nd§u i`oyd f;dr;=re ks,OdÍhd fj; ,sÅ; ksfõohla isÿ lsÍu iqÿiq h' fujeks
mshjrla ms<sn`oj f;dr;=re mkf;a fyda ksfhda.hkays m%;smdokhla f;d;snqko f;dr;=re ,nd§fï
l%shdj,sh úêu;a lsÍu i`oyd fuka u mßmd,k lghq;= myiq lsÍu i`oydo fuu mshjr jeo.;a fõ'
úfYaIfhka u f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam l< wjia:djl§ thg tfrys j isÿ l< wNshdpkd
úNd.hl§ f;dr;=re ,nd§ug fyda fldgila ,nd§ug ;SrKh l< wjia:dl§ ta ;SrKh fuka u
f;dr;=re i`oyd whlrk .dia;= ms<snoj ;SrKh f;dr;=re b,a ïlre fj; ksYaÑ; Èk .Kkla ;=<
±kqïfok f,i Wmfoia kï l< ks,Odßhd úiska f;dr;=re ks,OdÍ fj; ,sÅ;j ±kqïÈh hq;=h'
tfiau tu RTI 11 f,aLkh hdj;a ld,Sk lrk f,io Wmfoia ,ndÈh hq;= h'
tfuka u ta ms<sn`oj igykla RTI 9 f,aLkhg w;sf¾l fld,ula tla lrñka ilia lsÍu iqÿiq
h' fuu wdlD;s m;% wjYH wjia:dj, fhda.H ixfYdaOk iys; j Ndú;d l< yels nj f;dr;=re
ksfhda. 22 ys i`oyka fõ'
f;dr;=re whs;sjdislï tallfha ld¾hhkaf;dr;=re b,a,Sula ms<sn`oj wNshdpkhla kï l< ks,Odßhdg ,enqKq wjia:djl§ kï l<
ks,Odßhdf.a Wmfoia u; f;dr;=re ks,OdÍ yd f;dr;=re Ndr j lghq;= lrk ks,OdÍka iu`.
iïnkaëlrKh ,sms ilia lsÍu RTI 9 f,aLkh hdj;ald,Sk lsÍu jeks lghq;= f;dr;=re
whs;sjdislï tallhg isÿ l< yels h' kï l< ks,OdÍ iïnkaëlrKh i`oyd fjku ks,Odßhl=
f;dr;=re whs;sjdislï tallh ;=< isákafka kï fuu lghq;= jvd;a myiq yd ksrjq,a jkq we;'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
50
13'
f;dr;=re b,a,Sula iïnkaO wNshdpkhla f;dr;=re
fldñIka iNdj yuqfõ mj;sk úg fmdÿ wêldßfha
N+ñldj
m<uqj fldñIka iNdj úiska wNshdpkdjla úNd. lsÍfï l%shdj,sfha mshjr yÿkd .ksuq
f,aLk.; ld¾h mámdáh
mqoa.,sl jYfhka úNd. lsÍu
wNshdplg yd fmdÿ wêldßhg fkd;Sis ksl=;a
lsÍu
;SrKh ±kqï§u
wNshdpkh ms<s.ekSu
wNshdpkh m%;sfCIam
lsÍu
wNshdpkh ms<s.ekSu
wNshdpkh m%;sfCIam lsÍu
wNshdplf.a m%;spdr ,eîu
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
51
fldñIka iNdjg wNshdpkhla ,eîu
iñmQ¾K wNshdpkd W!K;d iys; wNshdpk
wNshdpkd frcsiagrhg we;= M lsÍu yd wxlhla ,nd§u
W!K;d iys; wNshdpk frcsiagrhg we;= M lsÍu
wNshdpl fj; wx. iïmQ¾K wNshdpkhla isÿlrk f,i
±kqï§u
wNshdpkh kej; i,ld ne,Su
wNshdplf.ka yd fmdÿ
wêldßfhka m%;spdr
,nd.ekSu
fomd¾Yajh le|jd úNd.
lsÍu
wNshdplf.ka yd fmdÿ wêldßfhka m%;spdr ,nd.ekSu
wNshdplf.ka yd fmdÿ wêldßfhka
m%;spdr ,nd.ekSu
wNshdplg yd fmdÿ wêldßhg
±kqï§u
uQ,sl we.hSu
wNshdplg yd fmdÿ wêldßhg
fkd;Sis ksl=;a lsÍu
f;dr;=re fldñIka iNdfõ úNd. lrk wNshdpkdi. f;dr;=re b,a,Sï ms<sn| wNshdpkd
ii. ;SrKhlg t<öug fya;= fkd±laùu ms<sn`o wNshdpkd
f;dr;=re b,a,Sï ms<sn| wNshdpkd
f;dr;=re fldñIka iNdjg f;dr;=re b,a,Sula ms<sn| wNshdpkd lsÍu
f;dr;=re fldñIka iNdj fj; wNshdpkhla fhduq lsÍu i|yd wjYH;d lsysmhla iïmQ¾K lr
;sìh hq;= h' tkï"
1'fmdÿ wêldßhla fj; f;dr;=re b,a,Sula isÿlr ;sîu
2' f;dr;=re ks,Odßhdf.a m%;spdrh ms<sn`oj ;Dma;su;a fkdùu u; fmdÿ wêldßfha kï l<
ks,Odßhd fj; wNshdpkhla isÿlr ;sîu'
3' kï l< ks,Odßhdf.a ;SrKfhka ;Dma;shg m;a fkdùu fyda wNshdpkh l< Èk isg Èk 21la
;=< kï l< ks,Odßhd úiska ish ;SrKh wNshdplg ±kqï fkd§u'
fujeks mshjr miqlr fkd;sfí kï f;dr;=re fldñIka iNdj wNshdpkh Ndr fkd.kq we;'
kuq;a wNshdpkhla ms<sn`o ±kaùula fldñIka iNdfjka ,o úgl tlS f;dr;=re wNshdpkh
fuu mshjrhg wkql+,± hs mÍCIdlr ne,Su f;dr;=re ks,Odßhdf.a kï l< ks,Odßhdf.a yd
f;dr;=re whs;sjdislï tallfha m<uq ld¾hh hs'
wNshdpkhla isÿlsÍfï ld,hfldñIka iNdj fj; wNshdpkhla isÿ lsÍu kï l< ks,Odßhdf.a ;SrKfhka miqj udi 2la
we;=<; fyda kï l< ks,Odßhd fj; wNshdpkhla isÿ l< miq Èk 21 la miqùfuka miqj wdrïN
jk udi 2la we;=<; isÿ l< hq;=h' kuq;a m%udohg ms<s.; yels fya;= bÈßm;a lrñka fhduqlrk
wNshdpkd o fldñIka iNdjg Ndr.; yels nj f;dr;=re whs;sjdislï mk; olajd isáhs' tys§
idOdrK lreKq bÈßm;a lsßfï j.lSu wNshdpl fj; mejf¾'
fï ms<sn| kS;suh m%;smdok f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNd mkf;a 31 yd 32 j.ka;sj,
yd 2017 fmnrjdß 03 jeks Èk ksl=;a l< f;dr;=re Í;sj, i`oyka fõ'
f;dr;=re b,a,Sula ms<sn`o wNshdpkhla isÿ lsÍug mdol lr.; yels lreKq-
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 31^1& j.ka;shg wkqj wNshdpkhla isÿ l< yels fya;= jkafka'
^w& f;dr;=re b,a,Su i|yd lrk ,o hï b,a,Sula Ndr .ekSu m%;slafIam lsÍu -
^wd& 5 jeks j.ka;sh hgf;a m%odkh lsÍfuka uqla; lr we;s f;dr;=re fya;=fjka hï
f;dr;=rla fj; m%fõY ùu i|yd wjia:dj ,nd §u m%;slafIam lsÍu¦
^we& fï mk; u.ska ksYaÑ; j olajd we;s ld,iSudj,g wkql+, fkdùu¦
^wE& iïmQ¾K fkdjQ" fkdu. hjk fyda idjoH f;dr;=re m%odkh lsÍu¦
^b& jeämqr .dia;= whlsÍu¦
^B& b,a,d isákq ,nk wdlD;sfhka f;dr;=re iemhSug f;dr;=re ks,Orhd úiska m%;slafIam
lsÍu¦
^W& tu f;dr;=re fj; tu mqrjeishd m%fõYùu je<elaùu i|yd tu f;dr;=re úlD;slr"
úkdYlr fyda wia:dk.;lr we;s njg tu f;dr;=re b,a,d isákq ,nk mqrjeishdyg
idOdrK fya;= mej;Su"
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
52
fuu fya;= yer fjk;a fya;+ u; f;dr;=re b,a,Sula ms<sn| wNshdpkhla f;dr;=re fldñIka
iNdj wNshdpkh Ndr fkd.kq we;' kuq;a wNshdpkhla ms<sn|j ±kaùula fldñIka iNdfjka
,o úgl tlS f;dr;=re wNshdpkh fuu mshjrj,g wkql+,± hs mÍCIdlr ne,Su f;dr;=re
ks,Odßhdf.a kï l< ks,Odßhdf.a yd f;dr;=re whs;sjdislï tallfha j.lSuls'
f;dr;=re fldñIka iNdj wNshdpkdjka ms<sn| j fmdÿ wêldßh ±kqj;a lrk wdldr
^fkd;Sis ,nd fok l%u&
f;dr;=re ksfhda. 25 g wkqj fldñIka iNdfõ fkd;Sis Ndrfok l%u 4ls
i. wod< md¾Yajh u.ska
ii. wf;ka fnod §u u.ska
iii. ,enqKq njg iy;sl úh yels ,shdmÈxÑ ;emE, u.ska'
iv. ,enqKq njg iy;sl úh yels úoHq;a ,smskhla iys; úoHq;a ,sms ^Bfï,a& l%uh u.ska' ta wkqj
fuu ´kEu l%uhla u.ska ,efnk fkd;Sis i|yd m%;spdr ±laùu fmdÿ wêldßhl j.lSula
fõ'
f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdfõ wNshdpkd l%shdj,sh-
f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdfõ wNshdpkd úNd. lsÍfï l%shdj,sh ms<sn|j fmdÿ
wêldßhl f;dr;=re ks,OdÍkag kï l< ks,OdÍkag fuka u f;dr;=re whs;sjdislï tallfha
ks,Odßkag ukd wjfndaOhla mej;sh hq;= h' 2017 fmnrjdß ui 3 jeks Èk ksl=;a lrk ,o
wxlh ork w;súfYaI .eiÜ m;%fha i`oyka f;dr;=re whs;sjdislï Í;sj, f;dr;=re fldñIka
iNdj úiska isÿlrkq ,nk wNshdpkd l%shd,sh ms<sn| j ú.%y fõ' ta wkqj f;dr;=re fldñIka
iNdfõ meñKs,s úNd. mshjr 3la fõ'
uQ,sl w.ehqu
f,aLk.; ld¾hmámdáh
mqoa.,sl jYfhka úNd. lsÍu
uQ,sl w.ehqu- Í;s 18
id¾:l wNshdpkhla f,i wNshdpkh ms<s.;a wjia:djl§ fldñIka iNdj úiska tu
wNshdpkfha iajNdjh wkqj uQ,sl we.hSula isÿ l< wjia:djl§ tu wNshdpkh fldñIka iNdj
úiska úNd.hlg .ekSug idOdrK fya;= olajk f,i wNshdplf.ka úuiSu yd fuu wNshdpkh
úNd.hg fkd.;hq;af;a ukao hkak ms<sn| j wNshdplf.ka yd fmdÿ wêldßfhka úuiSu isÿ
fõ' tys§ wNshdpl fj; weuqKqï 4 u.ska o fmdÿ wêldßh fj; weuqKqï 5 u.ska o wjYH
fjkialï iys; j fhduq lrkq ,efí' tu fkd;Sishg wkqj Èk 7la ;=< md¾Yaj úiska
fomd¾Yajhg o msgm;a iys; j jd¾;d iemhsh hq;= h'
f,aLk.; ld¾hmámdáh -Í;s 19
f,aLk.; ld¾hmámdáfha§ isÿjkafka wNshdplf.ka yd fmdÿ wêldßfhka wod< ia:djrhka
ms<sn`o j jd¾;d le|jd ta i|yd m%;sW;a;r §ug o fomd¾Yajhg wjia:d ,nd§ tlS jd¾;d u;
fldñIka iNdfõ ;SrKh ±kqï §u hs' fï i|yd wjYH fjkialï iys; j weuqKqï 4
wdlD;sfhka wNshdpl fj; ±kqï§ï isÿ lrk w;r weuqKqï 5 wdlD;sfhka fmdÿ wêldßh fj;
±kqï§ï isÿlrkq ,efí'
tneúka f,aLk.; ld¾h mámdáh i`oyd weuqKqï 5 wdlD;sh u.ska fkd;Sishla ,o úg ta i`oyd
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
53
fmdÿ wêldßh Èk 7la ;=< j.W;a;rlreg o msgm;la iys;j ;u ia:djrh fldñIka iNdj
fj; ±kqïÈh hq;= h'
mqoa.,sl jYfhka úNd. lsÍu -20 jk Í;sh
mqoa.,sl jYfhka úNd. lsÍfï l%ufõofha§ isÿjkafka fomd¾Yajhu fldñIka iNdj fj;
le|jd ia:djrh fuka u fmdÿ wêldßh i;= f,aLk mÍCId lsÍu u.ska mÍCIKhla mj;ajd
fldñIka iNdfõ ;SrKh ±kqï§u hs' fuu leoùï i`oyd o fhduq lrkq ,nkafka hï
ixfYdaOkhka iys; weuqKqï 4 ^wNshdplg& yd weuqKqï 5 ^fmdÿ wêldßhg& wdlD;suh'
fuu Í;sh hgf;a úNd. lsÍug Èk kshulr weuqKqï 5 wdlD;sfhka fkd;Sishla ,o wjia:djl§
fmdÿ wêldßfha ia:djrh Èk 7la ;=< fkd;Sisfhka b,a,d we;s msgm;a ixLHdjlska ilia lr
fldñIka iNdjg o wNshdpl fj; o fhduq l< hq;=h' fuys§ ;u ia:djrh ±laùu i|yd wjYH
jk f,aLk yd lreKq fuys§ bÈßm;a l< hq;= h'
thg wu;rj wod< fkd;Sisfha wjidk fPaofhka b,a,d we;s f,aLk fldñIka iNdfõ úNd.h
meje;afjk Èkfha§ fldñIka iNdjg /f.k hdug j.n,d.; hq;= h'
TmamqlsÍfï Ndrh(
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 32^4& j.ka;sh olajkafka wNshdpkhla bÈßm;alr we;s
wjia:djl§" b,a,Sula ilia lsÍfï§ mk;g tl`. j l%shdlr we;s nj fmkajd§u i|yd jQ Tmamq
lsÍfï Ndrh fmdÿ wêldßh fj; mejÍ we;s nj hs'
tfia u fldñIka iNdj bÈßfha wNshdpkhla i,ld ne,SfïoS" ;uka mk;g wkqj ls%hd lr we;s
nj TmamqlsÍfï Ndrh mj;skafka fmdÿ wêldßh fj; nj f;dr;=re Í;s 24 olajd isáhs'
fï wkqj fldñIka iNdj bÈßfha isÿlrk wNshdpkd úNd.hl§ fmdÿ wêldßh úiska f;dr;=re
b,a,Su m%;sfCIam lsßu idOdrK nj Tmamq lsÍfï ld¾hh fmdÿ wêldßh fjkqfjka bÈßm;ajk
ks,OdÍkaf.a j.lSuls'
fldñIka iNdfõ fkd;Sishla ^weuqKqï 5& ,enqKq úg ie,lsh hq;= fmdÿ lreKq
fldñIka iNdj úiska fkd;Sish tjd we;af;a fldñIka iNd Í;s 18 19 20 hk Í;s w;ßka l=uk Í;sh hgf;a o hkak mÍCIdldÍ ùu
úNd. lsÍug kshñ; Í;shg wkqj fkd;Sishg Èk 7la ;=< m%;spdr ±laùu
tlS m%;spdr ±laùfï§ fkd;Sisfha i|yka msgm;a .kKla iemhSu
wNshdpl fj; o fldñIka iNdjg hjk jd¾;dfõ msgm;la heùu
Í;s 20 hgf;a úNd.hla isÿ lsÍu ms<sn| j fkd;SiShla ,o úgl tlS fkd;Sish u.ska úNd.fha§ bÈßm;a lsÍug kshulr we;s f,aLk iQodkï lr.ekSu
úNd. Èkhg f;dr;=re ks,Odßhd kï l< ks,Odßhd fyda udKav,sl ks,Odßhl= fhduq lsÍu
wNshdjkd úNd.hl§ fmdÿ wêldßh mk;g wkqj l%shd;aul ù we;s nj Tmamq lsÍfï Ndrh fmdÿ wêldßh i;=j mj;sk neúka ta mss<sn| j wjOdkh fhduq lsÍu'
fldñIka iNd wNshdpkd úNd.hla w;r;=r fmdÿ wêldßhl ld¾hhka
fldñIka iNdj bÈßm;a lrk f,i ±kqï§ we;s f,aLk bÈßm;a lsÍu
fldñIka iNdj úiska f;dr;=re mkf;a 38 jeks j.ka;sh hgf;a úkh mÍCIK isÿlrk f,i ±kqïÿka wjia:djkays§ udihla we;=<; ta ms<sn| j fldñIka iNdj fj; jd¾;d lsÍu'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
54
• fldñIka iNd wNshdpkd úNd.hlska wk;=re j ks¾foaYhla ,enqKq úg fmdÿ wêldßfha j.lSu-
ks¾foaYh ,enqKq miq wod< f;dr;=re b,a,Sug wkql+, j RTI 11 f,aLkh hdj;ald,Sk lsÍu
tu ks¾foaYh iu`. fmdÿ wêldßh tl. jkafka kï tlS ks¾foaY wkqj wm%udo j lghq;= lsÍu'
ks¾foaYh yd tl. fkdjkafka kï ks¾foaYh ,eîfuka udihla we;=<; wNshdpkdêlrKh fj; wNshdpkhla isÿ lsÍu'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
55
14'
fldñIka iNdfõ mÍCIK iïnkaOfhka
fmdÿ wêldßhl ld¾hhka
f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdfõ mÍCIK n,;,
mÍlaIK meje;aùu yd tu mÍlaIK i|yd fmkSisák f,i hï ;eke;a;l= fj; kshu lsÍfï
n,h fldñIka iNdjg mj;sk nj f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 15 jeks j.ka;sh olajhs'
fldñIka iNdj mÍCIK isÿlrkafka l=uk ldrKd iïnkaOfhka o
fldñIka iNdj mÍCIK isÿ lrkafka f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 39 jeks j.ka;sfha i|yka
jk jerÈ iïnkaOfhka yd 38 jeks j.ka;sfha i|yka jk jerÈ isÿlr ;sfí o hkak
iïnkaOfhks' tkï
f;dr;=re mkf;a 38 jeks j.ka;sh hgf;a fldñIka iNdj úiska isÿlrk úuiSï-
f;dr;=re b,a,Sï" m%;spdr ±laùu yd isÿlrkq ,nk jerÈ iïnkaOfhka f;dr;=re whs;sjdislï
fldñIka iNdjg mÍCIKh lsÍfï n,;, mkf;a 38 jeks j.ka;sfhka mjrd we;' ta wkqj
f;dr;=re b,a,Sulg m%;spdr f,i f;dr;=re ks,OdÍka úiska isÿlrkq ,nk jerÈ fuka u'
f;dr;=re wNshdpkhlg m%;spdr f,i kï l< ks,Odßhl= úiska isÿlrk jerÈ iïnkaOfhka o
úuiSï isÿlr tlS ks,OdÍkaf.a úkh n,OdÍka fj; jd¾;d lsÍu f;dr;=re fldñIka iNdj
úiska isÿlrkq ,nhs' tlS jerÈ jkafka
hï f;dr;=re ks,Orhl= úiska is;du;d u -
hï mqrjeishl=f.a f;dr;=re ,nd .ekSu i|yd jQ b,a,Sula ,nd .ekSu m%;slafIam lrk
wjia:djl§¦
m%;slafIam lsÍu ms<sn| fya;= oekaùulska f;dr j f;dr;=re i|yd jQ b,a,Sula m%;slafIam
lrk wjia:djl§¦
j.ka;sfha .dia;= Wmf,aLkh W,a,x>kh lrñkA by< .dia;= ks¾ÈIag lrkq ,nk
wjia:djl§¦
fuu mkf;a úêúOdkj,g wkql+, j b,a,Sula iïnkaOfhka lghq;= lsÍug wfmdfydi;a jk
wjia:djloS
hï kï l< ks,Orhl= úiska is;du;du -
fï mkf;a 5 jeks j.ka;sfha i|yka fya;=jla u; yer" fjk;a hï fya;=jla ksid 31 jeks
j.ka;sh hgf;a bÈßm;a lrk ,o hï wNshdpkhla m%;slafIam lrkq ,nk wjia:djl§¦
j.ka;sh hgf;a ksYaÑ; j olajd we;s ld,iSudj we;=<;" isÿlrk ,o wNshdpkhla ms<sn|
;SrKhla ,nd §ug lsisÿ idOdrK fya;=jla fkdue;sj meyer yeÍu isÿlrkq ,nk wjia:djl
§" fldñIka iNdj úiska tu lreK ms<sn|j ksis úkh n,Orhdf.a oek .ekSu i|yd
bÈßm;a l< hq;= nj;a tfia bÈßm;a l< wjia:djl§ wod< úkh n,Odßhd úiska tlS
ks,Odßhd iïnkaOfhka .;a úkh l%shdud¾.h udihla we;=<; fldñIka iNdjg ±kqïÈh
hq;= nj;a mkf;a 38 jeks j.ka;sh ;jÿrg;a ioyka lrhs'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
56
ta wkqj fmdÿ wêldßhl wod< f;dr;=re ks,Odßhdf.a fyda kï l< ks,Odßhdf.a úkh
n,Odßhdf.a j.lSula jkafka fldñIka iNdj úiska fhduqlr we;s fpdaokdj iïnkaOfhka
mÍCIKhla isÿlr tlS ks,Odßhd iïnkaOfhka .kq ,nk úkh l%shdud¾. jd¾;djla udihla
;=< f;dr;=re fldñIka iNdj fj; fhduq lsÍu hs'
f;dr;=re mkf;a 39 jeks j.ka;sh hgf;a isÿlrkq ,nk jerÈ ms<sn| mÍCIKh
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 39 1& jeks j.ka;shg wkqj my; l%shdjka jerÈ f,i y÷kdf.k
we;
² f;dr;=re iemhSu is;du;d wjysr lrkq ,nk fydA fÉ;kdkaú; j jerÈ iy.;" wiïmQ¾K
fyda ksjerÈ fkdjk f;dr;=re iemhSu¦
² tu fmdÿ wêldßfha Tyq fyda wehf.a fiajd kshqla;sh l%shd;aul lsÍu fya;=fjka ,nd .;a
oekqu fyda ;ud fj; m%fõYhla we;s" f;dr;=re fÉ;kdkaú; j úkdY lrkq ,nk" wj,x.=
lrkq ,nk" fjkia lrkq ,nk fyda mQ¾K fyda w¾O jYfhka jika lsÍu¦
² fldñIka iNdj úiska b,a,d isàfï§ fldñIka iNdj bÈßfha fmkS isàu meyer yeÍu
fyda m%;slafIam lsÍu¦
² fldñIka iNdj bÈßfha fmkS isg fldñIka iNdj úiska lrkq ,nk mÍlaIK meyer yßkq
,nk fyda m%;slafIam lrkq ,nk fyda Tyqf.a N=la;sfha fyda n,h hgf;a mj;sk hï f;dr;=re
bÈßm;a lsÍu meyer yßkq ,nk fyda m%;slafIam lrkq ,nk fyda Èjqreï §u fyda m%;s{d oSu
hgf;a fÉ;kdkaú; j idjoH f;dr;=re iemhSu¦
² fldñIka iNdfõ ;SrKhlg wkql+,ùu meyeÍu fyda m%;slafIam lsÍu¦
² fï mk; u.ska fldñIka iNdj fj; mejÍ we;s fyda tu fldñIka iNdfõ hï ks,Orhl=
fyda fiajdkshqla;slhl= fj; mejÍ we;s n,;, l%shd;aul lsÍfï §" fldñIka iNdj fyda tys
hï ks,Orhl= fyda fiajd kshqla;slhl= je<elaùu fyda wjysr lsÍu¦
fuu jrola isÿ lrk ;eke;a;l= ufyaia;%d;a wêlrKfha isÿlrkq ,nk kvq úNd.hl§
jrolre jqjfyd;a remsh,a mkiaodyla olajd ov yd jir folla olajd isr o~qjï kshu l<
yels nj mkf;a 39 ^1& j.ka;sfha ±la fõ
mkf;a 39^2& j.ka;sh u.ska yªkajd§ we;s jerÈ
² fmdÿ wêldßhl f;dr;=re ks,Odßhl= úiska mk; hgf;a Tyqg mejÍ we;s ld¾hhla
bgqlsßu i|yd hï ks,Odßhl=f.ka iyh b,a,d isá wjia:djl§ ^mkf;a 23 ^3& j.ka;sh mßÈ&
idOdrK fya;=jla fkdue;s j tu iyh ,nd§u meyer yßkq ,nk ks,Odßhl= remsh,a oioyila
olajd ov uqo,lg hg;a jk nj mkf;a 39^2& j.ka;sh olajhs'
fujeks jrola isÿlr ;sfnk nj fldñIka iNdj bÈßfha meje;afjk wNshdpdkd úNd.hl§
fyda fjk;a wdldrhlg fldñIka iNdjg jd¾;d jqjfyd;a ta ms<sn| j mÍCIKhla isÿlr
ufyaia;%d;a wêlrKfha ,>q kvqjla mejÍug fldñIka iNdjg f;dr;=re whs;Sjdislï mkf;a
39 jeks j.ka;sfhka n,h ,nd§ we;'
fï iïnkaO mÍËK isÿ lsÍu i|yd mqoa.,hka is;dis u.ska le|ùug'f,aLk bÈßm;a lrk
f,i ±kqï§ug fuka u Èjqreï u; idCIs ,nd.ekSug o fldñIka iNdjg n,h ,nd § we;'
mkf;a 19 jeks j.ka;sh olajkafka mk; hgf;a fldñIka iNdj úiska isÿlrkq ,nk iEu
mÍCIKhlau 1979 wxl15 ork wmrdO kvq ix.%yfha w¾:dkql+, j wêlrK l%shdmámdáhla
f,i i,lk njhs'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
57
tneúka by; lS jerÈ l%shdj,ska je<lSu iEu ks,Odßhl=f.a u j.lSula jk w;r u" fldñIka
iNdj úiska tjeks úu¾Ykhla isÿlrk wjia:djl§ ,efnk fkd;Sishla u; jd¾;d ,nd§u"
f,aLk bÈßm;a lsÍu yd m%ldY ,nd§u u.ska fldñIka iNdfõ mÍCIK i`oyd iyh ±laùug
fmdÿ wêldßhl iEu ks,Odßhl= u kS;sfhka ne§ isá hs'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
58
15'
f;dr;=re jd¾;d l<uKdlrKh
wjYH;dj
f;dr;=re b,a,Sulg m%;spdr f,i f;dr;=re iemhSu i`oyd fmdÿ wêldßhla i;=j f;dr;=re
wdrCId ù mej;sh hq;= h' tfiau tu f;dr;=re wjYH wjia:djl§ myiqfjka m%fõY úh yels
mßÈ .nvd lr ;sìh hq;= h' ke;fyd;a f;dr;=re fiùu i|yd wkjYH ld,hla yd Y%uhla jeh
fõ' ta i`oyd tu f;dr;=re ms<s.;a l%ufõohla Tiafia iQp.; lsÍu wjYH fõ'
kS;suh j.lSu
iEu fmdÿ wêldßhla úiskau —fï mkf;a úêúOdk i,id we;s wdldrhg f;dr;=rej,g
m%fõYùug we;s whs;sjdislu iqidOkh lsÍu i|yd ksis whqßka idokq ,nk kdudj,s iy iqÑhla
wkqj tys l%shd;aulùfï wjYH;d iu`. wkql+, jk wdldrhg iy wdlD;shlg wkqj iEu fmdÿ
wêldßhla úiskau ish jd¾;d mj;ajdf.k hEu tA iEu fmdÿ wêldßhlu j.lSu jkafka h'˜
hkqfjka f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 7^1& j.ka;sh olajd isáhs'
ta wkqj iEu fmdÿ wêldßhlgu f;dr;=re b,a,Sula i|yd f;dr;=re ,nd§fï ld¾hh myiq
lrkq msKsi wod< f;dr;=re kdud,sh yd iQÑhla wkqj ilialr yd .nvdlr mj;ajdf.k hdfï
kS;suh j.lSu f;dr;=re whs;sjdislï mk; úiska wjOdrKh lrhs'
f;dr;=re mj;ajdf.k hdfï l%ufõoh
f;dr;=re mkf;a 7^2& j.ka;sh olajkafka by; lS kdudj,s yd iQÑhg wkqj f;dr;=re
mj;ajdf.k hdu fldñIka iNdj úiska fokq ,nka kshuhkag wkqj isÿl, hq;= njhs' tneúka
fuu l%shdj,sfha§ f;dr;=re fldñIka iNdfõ kshuhka ms<sn|j ±ä wjOdkhla fhduq l,
hq;=h' ^fldñIka iNdj fuf;la tjeks kshuhka ksl=;a lr fkdue;'
f;dr;=re wdrCId l< hq;= ld,h
iEu fmdÿ wêldßhla úiskau mj;ajdf.k hkq ,nk ish¨ jd¾;d fï mk; l%shd;aulùfï
Èkfha § tjlg;a mj;sk jd¾;d iïnkaOfhka jk úg" fï mk; l%shd;aul ùfï Èk isg wjqreÿ
oyhlg fkdwvq ld,iSudjla i|yd¦ iy fï mk; l%shd;aulùfuka miqj ilikq ,nk w¨;a
jd¾;d iïnkaOfhka jk úg" tu jd¾;dj ilia l< Èk isg wjqreÿ fod<ylg fkdwvq
ld,iSudjla i|yd" wdrlaId lrkq ,eìh hq;= nj f;dr;=re mkf;a 7^3& jeks j.ka;sh olajhs'
tfiau hï f;dr;=re b,a,Sula iïnkaOfhka wNshdpkhla fyda kvq lghq;a;la mj;sk úg ta
i`oyd úIh jk f;dr;=re jir 12la .;ù ;snqko wNshdpkh fyda kvqj ksudjg m;ajk f;la
úkdY fkdl=, hq;= nj f;dr;=re mkf;a 7^4& j.ka;sh olajhs'
úoHq;a f,aLkdlD;sfhka jd¾;d wdrCId lsÍu-
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 7^5& j.ka;sh olajkafka —2 jk Wmj.ka;sfha úêúOdkj, l=ula
i|yka jqj o" th fkdi<lñka" iEu fmdÿ wêldßhla úiska u iïm;aj, mej;Sug hg;aj"
idOdrK ld,hla we;=<; iajlSh ish¨ jd¾;d úoHq;a f,aLkdlD;sfhka wdrlaId lr ;eîu i|yd
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
59
W;aiql úh hq;= h'˜ hkqfjks'
ta wkqj iEu fmdÿ wêldßhlau úoHq;a f,aLkdlD;shlska f;dr;=re wdrCId lsÍu i`oyd W;aidy
.; hq;= nj;a tjeks W;aidyhl§ f;dr;=re fldñIka iNdj fuu mkf;a fojk j.ka;sh hgf;a
ksl=;a lr we;s kshuhkag mgyeksj lghq;= l, yels nj;a olajhs'
jd¾;d ilia lsÍu yd mj;ajd.k hdu ms<sn| fmdÿ wêldßhla .; hq;== mshjr-
ish¨ u fmdÿ wêldÍj,g fuu jd¾;d ilia lsÍu iïnkaO l%shdldÍ ie,eiaula ilia l<
hq;= w;r tys§ úoaj;a iyh ,nd.; hq;= w;r iEu wxYhl u ksfhdackh iys; j
iyNd.S;aj l%ufõoh Tiafia th isÿ lsÍu iqÿiq h'
jd¾;d ilia lsÍu kdudj,s ilia lsÍu iQÑ.; lsÍu wdÈh ms<sn| j ld¾hh uKav,hg
mqyqKqjla ,nd§ug lghq;= l< hq;= h' úfYaIfhka u f;dr;=re whs;sjdislï tallh fï
ms<sn| j cd;sl f,aLkdrCIl fomd¾;fïka;=j" f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdj yd
ckudOH wud;HxYfha f;dr;=re whs;sjdislï tallh iu`. iïnkaêlrKh isÿ l< hq;=h'
fujeks mqyqKqùï yd jd¾;d ilia lsÍu i`oyd jd¾Isl jeh weia;fïka;=fõ fjk u jeh
YS¾Ihla fjka l< hq;= h'
fmdÿ wêldßfha l%shdldÍ ie,eiau ;=<o fuu ld¾hh y`ÿkd.; hq;= w;r j.lSï mejÍula
o isÿ l< hq;= h'
jd¾;d mj;ajdf.k hdu iïnkaOfhka jd¾Isl ú.Kkhla isÿlsÍu
jd¾;d úêu;a f,i .nvd lsÍu i`oyd bvlv imhd .ekSu
tlS jd¾;d Ndrlrejka yd wëCIK j.lSï mejÍu
úoHq;a f,aLkdlD;sfhka mj;ajdf.k hd yels f,aLk iïnkaOfhka fmdÿ wêldßfha
f;dr;=re ;dCIKsl wxYfha iyh ,ndf.k th bgqlsÍu fyda ndysr iyh ,ndf.k isÿ
lsÍu'
jd¾;d ilia lsÍu yd mj;ajd.k hdu ms<sn| fmdÿ wêldßhla ie,lsh hq;= lrKq-
fuu m%;smdokh hgf;a wdrCId lsÍfï j.lsu mj;skafka f;dr;=re fkdj jd¾;d h'
tneúka fmdÿ wêldßhla ;=< mj;sk jd¾;d fudkjdo hkak y÷kd.; hq;=h^fï i`oyd
f;dr;=re fldñIka iNdfõ kshuhka WmldÍ fõ&
fuu jd¾;d wdrCId lsÍfï j.lSu fmdÿ wêldßhla fj; jir 10l fyda 12l ld,hlg kshu
lr we;af;a f;dr;=re b,a,Sul§ f;dr;=re ,nd§fï ld¾hh iïnkaOfhka muKs' fjk;a
ld¾hhka i`oyd tu f;dr;=re fyd jd¾;d thg jvd jeä ld,hla wdrCId l<
hq;= jkafka kï tajd tlS kS;suh m%;smdok u.ska imhd we;s ld,hla olajd wdrCId l<
hq;= h'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
60
16'
w¾O jd¾Isl jd¾;d
w¾O jd¾Isl jd¾;d bÈßm;a lsÍfï kS;suh m%;smdok
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 8 jeks j.ka;sh u.ska wud;Hjreka ^f¾Çh yd m<d;a iNd& fj;
mejfrk iqúfYaIS j.lSuls' fuu jd¾;d iEu j¾Ihlu cQks ui 30 jeks Èkg fmr yd
foieïn¾ ui 31 jk Èkg fmr bÈßm;a l< hq;= h' fuu jd¾;d bÈßm;a lsÍu iïnkaOfhka
f;dr;=re fldñIka iNdj úiska ud¾f.damfoaY ksl=;a lr we;' wud;Hjrhd úiska jd¾;dj
bÈßm;a l< hq;= jqj o wud;HxYh hgf;a mj;sk iEu fmdÿ wêldßhl u úia;r tlS jd¾;dfõ
we;=<;a jk neúka iEu fmdÿ wêldßhla u fuu w¾O jd¾Isl jd¾;dj ms<sno`j ie,ls,a,la
±kaúh hq;= h'
w¾O jd¾Isl jd¾;dj bÈßm;a lrk wdldrh-
f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdj úiska ksl=;a lr ;sfnk wdlD;shg wkqj ilia lrk ,o
jd¾;djla uqøKh lr mqrjeishkag wjYH jQ úgl ,nd.ekSu i`oyd fmdÿ wêldßh i;= j
;nd.; hq;= h' thg wu;r j tu jd¾;dj fmdÿ wêldßfha fjí wvúhg we;=`M l< hq;= h'
fuu jd¾;dj m%ldYhg m;a lsÍu yd fjí wvúfha m<lsÍu úkd f;dr;=re fldñIka iNdj fj;
fyda ckudOH wud;HxYh fj; fyda fhduq lsÍula mk; u.ska wfmaCId fkdlr hs'
w¾O jd¾Isl jd¾;dj bÈßm;a lsÍfï NdIdj
iEu w¾O jd¾Isl jd¾;djla u isxy," fou< yd bx.%sis NdIdjkaf.ka m< l< hq;= nj fldñIka
iNd ud¾f.damfoaYj, ±la fõ'
jd¾;dj ilia lsÍu-
fuu jd¾;dj ilia lsÍu wud;Hjrhdf.a ld¾hNdrh neúka ilia lsÍfï uQ,sl j.lSu
mejfrkafka wud;HxY ^m<d;a yd f¾Çh& ;=< ;sfnk f;dr;=re whs;sjdislï tall fj; h'
tneúka m<uq jd¾;dj ilia lsÍu i`oyd iEfyk fjfyila ±Íug isÿ fõ' kuq;a bka miqj fuu
jd¾;d hdj;ald,Sk lsÍu t;rï wmyiq ld¾hhla fkdjkq we;' flfia kuq;a fuu jd¾;dj ilia
lsÍï ld¾hh i`oyd wud;HxYfha f;dr;=re tallh ta hgf;a mj;sk f;dr;=re whs;sjdislï
tall fyda f;dr;=re ks,OdÍka iu`. ukd in|;djla mj;ajdf.k hd hq;=h'
jd¾;dj m< lsÍu iEu jirl u cQks 30 yd foieïn¾ 31 jeks Èk jk úg isÿ l< hq;= neúka
wud;HxYfha f;dr;=re whs;sjdislï tallh úiska ta hgf;a mj;sk ish¨ u fmdÿ wêldß fj;ska
Tjqkaf.a jd¾;d wod< Èkg i;s follgj;a l,ska ,nd.; hq;= h ^wdlD;sh fï iu`. my; m<
fõ&
w¾O jd¾Isl jd¾;dj ilia lsÍug fmr f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdj ta i`oyd ksl=;a
lr we;s my; i`oyka ud¾f.damfoaY fyd¢ka lshjd f;areï.; hq;= h'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
61
2016 wxl 12 ork f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| mkf;a 8(1 j.ka;sh wkqj f;dr;=re
oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| fldñIka iNdj úiska ksl=;a lrk ,o ud¾f.damfoaYk
1' 2016 wxl 12 ork f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| mk; ^f;dr;=re mk;& hgf;a
ia:dms; l< f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| fldñIka iNdj úiska mkf;a 8 jeks
j.ka;sh m%ldr j l%shdlrñka iy"mkf;a 8 jeks j.ka;sfhka oelafjk wjYH;d mßÈ iEu
j¾Ihl u cQks ;sia jeks od iy foieïn¾ ;sia tla jeks odg fmr w¾O jd¾Isl j jd¾;d m<
lsÍug iEu wud;Hjrhl=gu yels jk fia f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| fldñIka
iNdj úiska my; ud¾f.damfoaYk ksYaph lrkq ,nhs'
2' jd¾;d isxy, yd oñ< niska o yels iEu wjia:djl§ u bx.%Sis niska o wod< wud;HdxY fjí
wvúj, m< l< hq;= fõ' 8^4&^w& j.ka;sfha úêúOdk wkqj wud;HdxYfha l,ska kshu l<
ia:dkhl fulS jd¾;dj, msgm;a uyck;djg myiqfjka ,nd.; yels jk mßÈ iy myiqfjka
m%fõY úh yels ia:dkhl ;eìh hq;= jk w;r ta ms<sn| jeä úia;r iqÿiq mßÈ m%isoaO l< hq;=
h' kshñ; .dia;=j f.jQ úg mqrjeishdg msgm;a ksl=;a lrkq we;' ;j o"wud;Hjrhdg iqÿiq hehs
yef`.k mßÈ" fulS jd¾;d yels;dla fmdÿ udOH Tiafia m%ldYhg m;a lsÍu iy m%isoaO lsÍu l<
hq;= jk w;r úfYaIfhka u wka;¾cd, myiqlï fkdue;s m%foaYj, ck;djg .%du fiajd
ks,OdÍka" Èid f,alï ld¾hd, iy m%dfoaYSh n,OdÍka yryd fuu jd¾;d ,nd .ekSug úêúOdk
iïmdokh l< hq;= h'
3' my; oelafjk f;dr;=re myiqfjka jgyd.; yels iy yels;dlaÿrg idOkSh ir, NdIdjlska
bÈßm;a l< hq;= jk w;r ;dlaI‚l jpk Ndú;d lr ;sfí kï tajd meyeÈ,s l< hq;= h'
4' f;dr;=re ksis mßÈ hdj;ald,Sk l< hq;= h'
5' my; ,ehsia;=.; lr ;sfnk hï f;dr;=rla fkdue;s kï tn÷ f;dr;=re ;uka i;= j
fkdue;s nj i|yka lr tfia ùug fya;= oelaùu fhda.H fõ'
6' f;dr;=re iemhSu fmdÿ m%;sm;a;sh jkafka h'
2016 wxl 12 ork f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| mkf;a 8 jekss j.ka;sh m%ldrj m<
l< hq;= jd¾;dj
wud;HxYfha ku (''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
,smskh$ÿrl:k wxlh$ úoHq;a ;eme,a ,smskh$fjí wvúh ('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
8^2&^w&$ 8^2&^wd&^i& j.ka;s
1' mkf;a 8^2&^w&$ 8^2&^wd&^i& j.ka;s i|yd ud¾f.damfoaYk-—wud;HxYfha ixúOdkh"l¾;jH˜
l%shdldrlï iy ld¾hhka iy ks,OdÍka yd fiajd kshqla;slhkaf.a n,;," ld¾hh" l¾;jHh iy
Tjqka úiska ish ;SrK .ekSfï§ wkq.ukh lrkq ,nk wod< l%shdmámdá˜
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
62
w;=re úOdk 8^2&^w& iy 8^2&^wd&^i& hgf;a wkdjrKh lsÍug wjYH jk f;dr;=rej, uQ,sldx."
wud;HxYfha iy wud;HxYfha wëlaIKh hg;g .efkk fmdÿ wêldÍkaf.a ^mk; hgf;a w¾:
ksrEmKh lr we;s mßÈ&" m%Odk l<ukdlrK ;eke;a;ka" jd¾;d.; lsÍu iy wëlaIK
l%shdud¾. o we;=<;a j Tjqkaf.a uQ,sl l%shdjka" l%shdldrlï" ld¾hhka iy n,;,"
ixúOdkd;aul jHQyh jgyd.; yels wdldrhlska ^´.efkda.%d*hla jYfhka& mqrjeishl=g
wjfndaOhla we;s jk wdldrfhka wkdjrKh l< hq;= h' wod< ks,OdÍkaf.a tla tla n,;,"
ld¾hhka iy l¾;jH" wNHka;r wëlaIKh iy jd¾;d.; lsÍu ms<sn| mqrjeishkaj oekqj;a
lsÍu fuys wruqK fõ' fuhg wkqj wud;Hjreka my; oelafjk f;dr;=re ksjerÈ f,i
iemhSug;a tajdg isÿlrk hï fjkialï ;sfí kï tajd tie‚ka u hdj;ald,Sk lsÍug;a yels
iEu W;aidyhla u .; hq;= h' my; oelafjk wdlD;sh tlS wkdjrK ld¾hhg myiqjla jYfhka
imhkakla jk w;r my; ,ehsia;=.; lr ;sfnk ish¨ f;dr;=re ksis mßÈ wkdjrKh lr
;sfnkafka kï fulS wdlD;sh ms<sme§u wksjd¾h fkd fõ'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
63
wud;Hjrhd$ksfhdacH wud;Hjrhd$f,alï
w;sf¾l f,alïjrekaf.a$fÊHIaG iyldr f,alïjrekaf.a$iyldr f,alïjrekaf.a ku iy l%shdldÍ ;k;=r
ks, jYfhka iïnkaO úh yels l%uh ^,smskh$ÿrl:k wxlh$ úoHq;a ;emE,&
wud;Hjrhdf.a ku(
f,alïjrhdf.a ku(
ksfhdacH wud;Hjrhdf.a ku(
ks, jYfhka iïnkaO úh yels l%uh ^,smskh$ÿrl:kwxlh$ úoHq;a ;emE,&
ld¾hhka" l%shdldrlï
iy l¾;jH^rdcldß
úia;rh iy rdcldß
fnodyefrk
wdldrh-m%Odk lafIa;% iy
m%Odk m%;sM,$m%;HlaI
m%;sM,$mqrjeishkaf.a
whs;sjdislï$wud;Hjrhd
" ksfhdacH wud;Hjrhd
iy f,alï úiska
uyckhd fj; iemhSug
j.lsj hq;= NdKav yd
fiajd&
ld¾hhka" l%shdldrlï iy l¾;jHhka rdcldß úia;rh iy rdcldß fnodyefrk wdldrh-m%Odk lafIa;% iy m%Odk m%;sM,$m%;HlaI m%;sM,$mqrjeishkaf.a whs;sjdislï$wud;Hjrhd" ksfhdacH wud;Hjrhd iy f,alï úiska uyckhd fj; iemhSug j.lsj hq;= NdKav yd fiajd&
n,;, iy ³;SrK .ekSfï ld¾hmámdá^mk;a" Í;s yd pl%f,aL iy fiiq ffk;sl fuj,ïj,g fhfok wjia:dj,§ thg wod< j wud;Hjrhdf.a" ksfhdacH wud;Hjrhdf.a iy wud;HxY f,alïjrhdf.a úfYaIs; n,;, y÷kd.kak' tu n,;, iy ;SrK .ekSfï ld¾hmámdá ,eî we;af;a fldfyka o hkak y÷kd.kak' wud;HxYfha n,;,j, ffk;sl moku ms<sn| meyeÈ,s lsÍula wjYH fõ' ³uQ,H wêldß;ajh mejÍu ms<sn| f;dr;=re o we;=<;a j&
n,;, iy ³;SrK .ekSfï ld¾hmámdá^mk;a" Í;s yd pl%f,aL iy fiiq ffk;sl fuj,ïj,g fhfok wjia:dj,§ thg wod< j wud;Hjrhdf.a" ksfhdacH wud;Hjrhdf.a iy wud;HdxY f,alïjrhdf.a úfYaIs; n,;, y÷kd.kak' tu n,;, iy ;SrK .ekSfï ld¾hmámdá ,eî we;af;a fldfyka o hkak y÷kd.kak' wud;HxYfha n,;,j, ffk;sl moku ms<sn| meyeÈ,s lsÍula wjYH fõ' ³uQ,H wêldß;ajh mejÍu ms<sn| f;dr;=re o we;=<;a j&
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
64
)fmdÿ wêldß
fmdÿ wêldßfha ku(''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
,smskh$ÿrl:k wxlh$úoHq;a ;emE,$fjí wvúh('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
wOHlaIjrekaf.a$ksfhdacH wOHlaIjrekaf.a$w;sf¾l wOHlaIjrekaf.a$iy l%shdldÍ ;k;=r ^;sfí kï&
ks, jYfhka iïnkaO úh yels l%uh ^,smskh$ÿrl:kwxlh$ úoHq;a ;emE,&
ld¾hhka" l%shdldrlï iy l¾;jHh ^rdcldß úia;rh iy rdcldß fnodyefrk wdldrh-m%Odk lafIa;% iy m%Odk m%;sM,$m%;HlaI m%;sM,$mqrjeishkaf.a whs;sjdislï$wud;Hjrhd" ksfhdacH wud;Hjrhd iy f,alï úiska uyckhd fj; iemhSug j.lsj hq;= NdKav yd fiajd&
n,;, iy ³;SrK .ekSfï ld¾hmámdá ^mk;a" Í;s yd pl%f,aL iy fiiq ffk;sl fuj,ïj,g fhfok wjia:dj,§ thg wod< j wud;Hjrhdf.a" ksfhdacH wud;Hjrhdf.a iy wud;HdxY f,alïjrhdf.a úfYaIs; n,;, y÷kd.kak' tu n,;, iy ;SrK .ekSfï ld¾hmámdá ,eî we;af;a fldfyka o hkak y÷kd.kak' wud;HdxYfha n,;,j, ffk;sl moku ms<sn| meyeÈ,s lsÍula wjYH fõ' ³uQ,H wêldß;ajh mejÍu ms<sn| f;dr;=re o we;=<;a j&
fomd¾;fïka;=j$wxY m%OdkS$úOdhl ldKavfha ks,OdÍkaf.a ku iy l%shdldÍ ;k;=r
ks, jYfhka iïnkaO úh yels l%uh ^,smskh$ÿrl:kwxlh$ úoHq;a ;emE,&
ld¾hhka" l%shdldrlï iy l¾;jH^rdcldß úia;rh iy rdcldß fnodyefrk wdldrh-m%Odk lafIa;% iy m%Odk m%;sM,$m%;HlaI m%;sM,$mqrjeishkaf.a whs;sjdislï$wud;Hjrhd" ksfhdacH wud;Hjrhd iy f,alï úiska uyckhd fj; iemhSug j.lsj hq;= NdKav yd fiajd&
n,;, iy ³;SrK .ekSfï ld¾hmámdá^mk;a" Í;s yd pl%f,aL iy fiiq ffk;sl fuj,ïj,g fhfok wjia:dj,§ thg wod< j wud;Hjrhdf.a" ksfhdacH wud;Hjrhdf.a iy wud;HdxY f,alïjrhdf.a úfYaIs; n,;, y÷kd.kak' tu n,;, iy ;SrK .ekSfï ld¾hmámdá ,eî we;af;a fldfyka o hkak y÷kd.kak' wud;HdxYfha n,;,j, ffk;sl moku ms<sn| meyeÈ,s lsÍula wjYH fõ' ³uQ,H wêldß;ajh mejÍu ms<sn| f;dr;=re o we;=<;a j&
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
65
fmdÿ wêldßfha m%OdkS$úOdhl fYa%‚fha ks,OdÍka$ks,OdÍka iy ;SrK .ekSfï
iïnkaO lr .; yels ks, úia;r ^,smskh$ÿrl: wxl$úoHq;a ;emE,&
ld¾h" l%shdldrlï iy l¾;jH rdcldß úia;rh iy rdcldß fnodyefrk -m%Odk lafIa;%hka iy m%Odk m%;sM,$m%;HlaI m%;sM,$mqrjeishkaf.a
n,;, iy ³;SrK .ekSfï ld¾mámdáh^mk;a" Í;s yd pl%f,aL iy fiiq ffk;sl fuj,ïj,g fhfok wjia:dj,§ thg wod< j wud;Hjrhdf.a" ksfhdacH wud;Hjrhdf.a iy wud;HdxY f,alïjrhdf.a úfYaIs; n,;, y÷kd.kak' tu n,;, iy ;SrK .ekSu
n,;, iys; fiajd kshqla;sl ^wdh;k m%Odkshdf.a mgka my<g&
wxl$úoHq;a ;emE,& whs;sjdislï$ks,OdÍka iy fiajd kshqla;slhka úiska uyckhd fj; iemhSug j.lsj hq;= NdKav yd fiajd&
ld¾hmámdá ,eî we;af;a fldfyka o hkak y÷kd.kak' wud;HdxYfha n,;,j, ffk;sl moku ms<sn| meyeÈ,s lsÍula wjYH fõ' ³uQ,H wêldß;ajh mejÍu ms<sn| f;dr;=re o we;=<;a j&
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
66
³;SrK .ekSfï ld¾hmámdáh - ;SrK .ekSfï ld¾hmámdáfha§ wkq.ukh lrk l%shdoduh"
tkï tn÷ ;SrK .ekSug mdol jQ o;a; iy ,sms f,aLk o we;=<;a j" uQ,H wêldß;ajh mejÍu"
wëlaIK l%u iy j.ùu we;=<;a l%shdoduh my; oelafjk ud¾f.damfoaYk u; mokï j
meyeÈ,s f,i fy<sorõ l< hq;= h'
w& ;SrK .ekSfï l%shdj,sh" thg iïnkaO ù we;s fmdÿ wêldßuh ks,OdÍkaf.a fYa%‚h$ks,h
iy ;SrK .ekSfï OQrdj,sfha úfYaI wjia:d meyeÈ,s lrk .e,Sï igykla u.ska y÷kd.; yels
jkq we;' fmdÿ mqrjeishdf.a w¾: isoaêh i|yd fulS ;SrK .ekSfï l%shdj,sh bÈßm;a l< hq;af;a
ir, l%uhlsks'
wd& ks,OdÍkaf.a wëlaIK iy jd¾;dlrk ud¾. myiqfjka wjfndaO lr.; yels wdlD;shlska
hq;= j" tkï j.=.; wdlD;shlska" .e,Sï igyklska fyda Tfkda.%Euhlska jeks wdlD;shlska
y÷kd.; yels jkq we;'
we& Wm m%OdkSka j wëlaIKh lsÍfï n,;, we;=<;a j ;SrK .ekSfï l%shdj,shg iïnkaO tla
tla ks,Odßhdf.a n,;, o .e,Sï igykg hdno j fyda fjka fjka jYfhka lreKq f,i olajñka
oelaúh hq;= h' fuu idudkH ;SrK .ekSfï l%shdj,sh w;sl%uKh lrk jHd;sf¾Ç wjia:d iy
tfia lrk ,oafoa ld úiska o hkak meyeÈ,s j oelaúh hq;=h' fmdÿ wêldßj,g úYd,
iajdêldßhla msßkeóu i|yd ;SrK .ekSfï l%shdj,sh úuOH.; ù we;s wjia:dj,§" tn÷
ld¾hmámdàka o meyeÈ,s j oelaúh hq;= h'
wE& tf;la l,a mej;s ;SrK .ekSfï l%shdj,sh fjkiajk fyda iïmQ¾Kfhka u w¨;a
l%shdmámdáhla y÷kajd fok wjia:dj,§" tn÷ fjkialï ck;djg myiqfjka wjfndaO lr
.ekSug yels jk mßÈ ir, NdIdjlska meyeÈ,s lr Èh hq;= h'
wud;HxYfha$fmdÿ wêldßj, isák úOdhl fY%a‚fha fyda ;SrK .ekSfï n,;, iys; ks,OdÍka
o fuhg we;=<;a lrkak' ;j o tn÷ tla tla ks,Odßfhla iïnkaOfhka o by; lS f;dr;=re
imhkak'
wkqu; l< kshñ; ;k;=re" oekg mj;sk kshñ; ;k;=rej,g wod< f;dr;=re o olajkak'
³wud;HxYfha úIh md;%;dj hgf;a mj;sk ish¨ fmdÿ wêldÍka ,ehsia;=.; lrkak' ish¨ u
fmdÿ wêldÍkaf.a ,ehsia;=jla ^mkf;a 43 jeks j.ka;sfhka w¾: olajd we;s mßÈ& wkdjrKh
lrkak' mkf;a 8 jeks j.ka;sh hgf;a fy<sorõ lrk f,i b,a,d isák tn÷ tla tla fmdÿ
wêldßhla ms<sn| f;dr;=re" fuys imhd we;s ud¾f.damfoaYkj,g wkql+,j imhkak' tla tla
fmdÿ wêldßhla i|yd fjk fjk u weuqKqula fyda fjk u msgqjl úia;r imhkak' tla tla
fmdÿ wêldßhla iïnkaOfhka my; olajd we;s mßÈ tlS weuqKqu$fjk u msgqj yria fhduq u.ska
olajkak'
WodyrK(-
fmdÿ wêldßfha ku-weuqKqu1$msgqj 1 n,kak'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
67
fmdÿ wêldßfha ku-weuqKqu 2$ msgqj 2 n,kak'
8^2& ^wd&^ii& j.ka;sh
2' mkf;a 8^2& ^wd&^ii) j.ka;sh i|yd ud¾f.damfoaYk-l¾;jH bgqlsÍfï§" ld¾h lsÍfï§ iy
n,;, l%shd;aul lsÍfï§ tys kshñ; iïu;hka '
uQ,sl jYfhka"fï Wm j.ka;sfha wruqK jkafka iEu fmdÿ wêldßhla úiska u" ;u m%.;sh
úksYaphg ,lalrk m%dud‚lhka$m%ñ;s m%.dó f,i fy<sorõ l< hq;= h hkakhs' tn÷ m%ñ;s my;
oelafjk foa úh yels h'
w& iajNdjfhka .=Kd;aul fyda m%udKd;aul"
wd& ld,h wkqj-WodyrKhla jYfhka hï kshu lrk ,o ld,hla we;=<; úfYaIs; ld¾hhla
isÿlsÍu$iïmQ¾K lsÍu
fuu Wm j.ka;sh iu`. wkql+, jk njg iy;sl ùu i|yd" wud;HxYh$fmdÿ wêldßh úiska
l%shdjg kxjkq ,nk m%Odk ld¾hhka i|yd jk kshñ; iïu;hka wud;Hjreka úiska fy<sorõ
l< hq;= h' ish¨ wud;Hjreka my; oelafjk oE" wod< jk mßÈ m%.dó f,i fy<sorõ l< hq;=
h'
i) m%;sm;a;s$oelau$fufyjr$wruqKq
ii) l%fudamdh
iii) ixj¾Ok m%;sM, iy m%Odk ld¾h o¾Yl
iv) wud;HxYh$fmdÿ wêldßh úiska iDcq f,i ^fyda fjkhï
ksfhdað;dh;khla$fldka;%d;alrejl= yryd jl% f,i& imhk NdKav iy$fyda m%Odk
fiajdjka w¾: olajñka
v) ;ukag ysñlu we;s NdKav iy$fyda fiajdjka fj; msúiSug iy$fyda ,nd.ekSug fmdÿ
ck;dj fj; mj;sk l%uh y÷kd.kak iy th úia;r lrkak' fmdÿ m%iïmdok
ld¾hmámdáh" Wmudk iy fgkav¾ whÿïm;a iïnkaOfhka .kakd ;SrKj, m%;sM,"
fldka;%d;aj, msgm;a" fldka;%d;a iïmQ¾K lsÍu ms<sn| jd¾;d" iy" wêldßh ;=< mj;sk
hïlsis idOdrK iy úksúoNdjfhka hq;= meñ‚,s yiqrejk hdka;%Khla ;sfí kï ta ms<sn|
iúia;rd;aul úia;r imhkak'
vi) idudkH Ndú;hla fkdjk fjk;a wdldrhlg wud;HxYh$fmdÿ wêldßh úiska ish
l¾;jH fnod yer ;sfnk wjia:djl§ tn÷ Ndú;djka úia;r lrkak'
vii) hï ;e;e;af;la NdKav iy$fyda fiajdjka i|yd iqÿiqlï ,nkafka l=uk fldkafoais" ldKav
iy m%uqL;d hgf;aoehs úia;r lrkak' ;j o ta wkqj NdKav iy$fyda fiajdjka ,eîug
ck;dj ysñlï lshkafka l=uk ldKav hgf;aoe hs úia;r lrkak'
viii) fhdað; m%;sM," ndrfok jev
ix) m%dudKd;aul iy m%;HlaI mrdñ;Ska ^nr" m%udKh" jdr .Kk hkdÈh& iy NdKav iy$fyda
fiajdjka fj; uyckhdg m%fõY úh yels ld, rduq" úfYaIfhka u ljr ks,OdÍka ljr
ld,
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
68
rduqjla ;=< jev l< hq;=o yd NdKav iy$fyda fiajd mqrjeishka fj; ,ndÈh hq;= o hkak
jd¾;dj, úfYaIs; j i|yka l< hq;= h'
x) NdKav iy$fyda fiajdjka fnod§u u.ska wud;Hjrhd úiska bgqlr .ekSug ie,iqï lrk
.=Kd;aul iy m%udKd;aul m%;sM, ^m%;sM, iqÑh&
xi) ;SrK .ekSfï l%shdj,sh oekqï fok kshñ; iïu;hka$m%ñ;Ska y÷kd.kak'
xii) hï jHjia:d" Í;s" Wmfoia" pl%f,aL" w;afmd;a fyda wdKavqfõ ksfhda.j,ska" hïlsis
l¾;jHhla bgqlsÍu i|yd kshñ; iïu;hka$m%ñ;s úfYaIs; j olajd we;s úg§ tajd by;ska
iúia;rd;aul f,i olajd we;s ;SrK .ekSfï l%shdj,shg iïnkaO lrñka m%.dó f,i fy<sorõ
l< hq;= fõ' WodyrKhla jYfhka —mqrjeis m%{ma;sh˜" wdpdr O¾u moaO;sh" fiajd w;afmd;a
hkdÈh oelaúh yel'
8^2& ^wd&^iii& j.ka;sh
3' mkf;a 8^2& ^wd&^iii& j.ka;sh i|yd ud¾f.damfoaYk-—Í;s" ksfhda." WmfoaY" w;afmd;a iy
fjk;a hï m%fNaoj, jd¾;dZZ' ish¨u mk;a" ksfhda." uQ,H fr.=,dis" w;afmd;a" ud¾f.damfoaYk"
WmfoaY" pl%f,aL" m%ñ;s.; fufyhqï ld¾mámdá" wdpdrO¾u hkdÈh ;sfí kï tajd iy" fjk;a
wdlD;sj, ndysr fyda wNHka;r Í;s iy úêúOdk ;sfí kï" fjk;a lreKq w;r" fmdÿ m%iïmdok
ld¾hmámdáh ms<sn| f;dr;=re" fmdÿ jev l< hq;af;a flfia o@" tajd iSud l< hq;af;a iy
l%shdfjys fhÈh hq;af;a flfiao" ksfhdackh lsÍï" fm;aiï iy mqrjeishkaf.ka ,efnk
whÿïm;a iu`. lghq;= l< hq;af;a flfia o" úfYaIs; n,;, iy wêldßh l%shdjg kexúh
hq;af;a flfia o" úfYaIs; fiajdj,g wod< j .dia;= iy whlsÍï f.úh yelafla flfia o"
whÿïm;a bÈßm;a l< yels wjika Èkh hkdÈh" tn÷ fuj,ïj,ska wduka;%Kh lrk úIh
lreKg wod< j wod< iïnkaO lrñka oelaúh hq;= h' tn÷ fuj,ï ^wka;¾cd,h&" myiqfjka
,nd.; yels kï tajd ,ndÈh hq;= h' fï j.ka;sh hgf;a oelafjk ish¨ f;dr;=re Tka,hska
l%uhg ,nd.; yels jk mßÈ oelaúh hq;= jk w;r ks;sm;d hdj;ald,Sk l< hq;= fõ'
fun÷ fuj,ï ixfYdaOkh l< úg fyda hdj;ald,Sk l< úg" tlS ixfYdaê;$hdj;ald,Sk l<
úia;rh m%dfhda.sl j yels;dla blaukska" tkuq;a ixfYdaê;$hdj;ald,Sk l< Èkfhka i;s 3 la
blau fkdhk mßÈ wmaf,daâ l< hq;= h'
wud;HxYh$fmdÿ wêldßh úiska ,ndfok fiajd$NdKav i|yd whÿï lsÍfï§ Ndú;d lrk
fmdaru ^whÿïm;%&$wdlD;s wud;HxY fjí wvúj,g wmaf,daâ l< hq;= h' tn÷ fmdaru j,g
wka;¾cd, wE£ï ^,skalaia& ;sfí kï tajd o oelaúh hq;=h'
wud;HdxYh$fmdÿ wêldß úiska mj;ajdf.k hkq ,nk" fiajd iy$fyda NdKav iemhSï ms<sn|
úia;r fyda NdKav iy$fyda fiajd m%iïmdokhg iïnkaO f;dr;=re wvx.= fjk;a ldKavj,g
wh;a jd¾;d fyda wud;HxYh$fmdÿ wêldßh úiska mj;ajdf.k hk jev fldka;%d;a;= we;=<;a
lr ;sfnk" jd¾Isl jd¾;d o we;=<;a j" ish¨ m%ldYk" ,ehsia;=" frðiagr" f.dkq" o;a; ixÑ;"
/iaùïj, yq~q igyka hkdÈh tn÷ jd¾;d wjYH jQ úg mqrjeishkag b,a,d isáh yels jk mßÈ
ksis f,i y÷kd.; hq;=h'
fun÷ ,shlshú,s mj;skafka úoHq;a f,aLkdlD;shlska ^Tka,hska& kï" tajd fkdñf,a ,nd.; yels
jk mßÈ mj;skafka kï fkdñf,a o .dia;= wh l< hq;= jkafka kï .dia;= wh lsÍfuka o tlS
f;dr;=re iemhsh hq;= h' wud;HxYHla$fmdÿ wêldßhla úiska ork fun÷ ,shlshú,s ;sfí kï
ta ish,a, oelafjk iqÑhla kv;a;= l< hq;= h'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
69
8^2& ^wd&^iv& j.ka;sh
4' mkf;a 8^2& ^wd&^iv& j.ka;sh i|yd ud¾f.damfoaYk-zzf;dr;=re ,nd.ekSu i|yd mqrjeishka
fj; mj;sk myiqlï ms<sn| iúia;rd;aul úia;r˜'
wud;HdxYh ;=< iy fmdÿ wêldß ;=< ;sfnk uyckhdyg msúish yels fjí wvú" fmd;a msxp
iy m;%sld we;=<;a mqrjeishdg f;dr;=re ,nd.; yels uQ,dY% iy myiqlï" úuiqï fïi iy tajd
l%shd;aul jk ia:dk"f;dr;=re §u Ndrj isák ks,OdÍkaf.a kï iy Tjqka iïnkaO lr .; yels
úia;rh" mqrjeishkag m%fõY úh yels f;dr;=rej, iajNdjh" tn÷ f;dr;=re ,nd.ekSfï
ld¾hmámdáh" f;dr;=re ,nd.; yels ld, iSudj" f.úh hq;= .dia;= ;sfí kï tajd hkdÈh
y÷kd.kak'
fï yd iudk j" uyck iyNd.s;ajh" WmfoaYkh fyda uyck ksfhdackh i|yd hï ieliqula
mj;skafka kï ta ms<sn| j úia;r o" uyckhd fj; újD; j we;s /iaùï o iy tajdg meñ‚h
yelafla flfia o hk úia;r o jd¾;dj úiska fy<sorõ l< hq;=h'
8^2& ^wd&^v& j.ka;sh
5' mkf;a 8^2& ^wd&^v& j.ka;sh i|yd ud¾f.damfoaYk-—uqo,a m%;smQrKh lsÍfï ish¨ ie,iqï"
fhdað; úhoï yd jd¾;d fmkakqï lrñka tla tla ksfhdað; wdh;k fj; fjka lrk ,o whjeh˜'
fuu w;=re úOdkfha wruqK jkafka fmdÿ wêldÍka w;r uQ,H úksúoNdjfhka hq;= ixialD;shla
we;s lsÍu hs' wdKavqfõ whjehj, ;dlaI‚l iajNdjh i,ld ne,sfï§ wud;HdxY$fmdÿ
wêldÍka úiska ish whjeh" fhdað; úhoï o we;=<;a uqo,a fjkalsÍï" úhoï jd¾;d iy m%;smQrK
jd¾;d fmdÿ uyckhdg myiqfjka jgyd.; yels jk mßÈ ir, wdlD;sj,ska ilia lsÍu iy tajd
fmdÿ úIhm:h ;=< ia:dk.; lsÍu w;HdjYH fõ' whjeh o mßYS,lhdg myiq jk wkaoñka j.=
iy m%ia:dr hkdÈh fhdod.ksñka bÈßm;a l< hq;= h' my; oelafjk lreKq fulS mkf;a
8^2&^wd&^v& hgf;a fy<sorõ l< hq;= h'
jd¾Isl whjeh fjkalsÍu iy bÈß ih udih i|yd whjeh fjka lsÍu'
l%fudamdhsl ie,eiau$ixia:dms; ie,eiau
uQ,H wruqKq iy fN!;sl wruqKq o we;=<;a j wud;HxYfha jd¾Isl ld¾h ie,eiau
bÈß ih ui i|yd m%laIsma; úhoï$m%;smQrK
bÈß ih ui i|yd i;H m%;smQrK" my; oE we;=<;a j
- m%d.aOk úhoï
- mqkrdj¾;S iy fjk;a úhoï$bÈß ih ui i|yd m%;smQrK
- ish¨ jeh iy úhoïj," tkï l=,S" Wmfhda.s;d jeh" jegqma" fõ;k iy §ukd" .uka úhoï
^.=jka .uka úhoï iy b÷ï ysgqïúhoï o we;=<;a j úfoaY iy foaYSh hk foj¾.h u&"
,smsf,aLk" bkaOk" fjk;a myiqlï i|yd" tkï jdyk w¨;a jeähdjka" fjk;a w¨;ajeähdjka"
kùlrKh lsÍï" jeäÈhqKq lsÍï iy f.dvke.s,s yd ks¾ñ; kej; ilia lsÍfï úhoï hkdÈh
we;=<;a j kuq;a fïjdg iSud fkdù'
- m%iïmdok ie,eiau
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
70
ld¾hidOk m%.;s jd¾;dj
uQ,H ú.Kk
m%lafIams; iy i;H wdodhu iy úhou" m%iïmdokh iy fldka;%d;a ms<sn| uQ,H úia;rh
fy<sorõ l< hq;= h' m%iïmdok ie,iqï" mqoa.,sl uQ,H uq,msÍï iy fmdÿ-mqoa.,sl yjq,aldr
.súiqï we;=<;a j m%d.aOk úhoï i|yd jQ m%Odk fmf<a ie,iqï ms<sn| f;dr;=re ,nd.; yels
jk mßÈ ;sìh hq;= h'
iEu wud;HxYhlu$iEu fmdÿ wêldßhl u tla tla wxYhg úfYaIs; jQ whjeh fjkalsÍï ;sfí
kï tajd yels wjia:dj,§ biau;= lr oelaúh hq;=h' ia;%S mqreI iudcNdjh" <ud iqnidOkh"
iudc iqrlaIK jeks nyqúO Odrd f;aud i|yd jk whjeh fjka lsÍï" tlS iudc fldgiaj,g
fmdÿ wêldÍj, whjeh ms<sn| ukd wjfndaOhla ,nd.; yels jk mßÈ ir, wdlD;shlska hqla;
j úfYaIfhka biau;= lr oelaúh hq;= h'
iykdOdr jevigyka ms<sn| f;dr;=re iemhSu( iykdOdrj, w¾:,dNSka" wruqKq" uqo,a m%udKh
yd iykdOdr jevigyka l%shd;aul lrk wdldrh we;=<;a j tajdfha l%shdjg kexùu ms<sn|
f;dr;=re'
8^2& ^wd&^vi& j.ka;sh
6' mkf;a 8^2& ^wd&^vi& j.ka;sh i|yd ud¾f.damfoaYk-—m;afldg we;s f;dr;=re ks,Orhd fyda
ks,Orhkaf.a ku" ;k;=r iy wfkl=;a úia;r˜'
mk; hgf;a m;alr we;s f;dr;=re ks,Odßhd iy kï l< ks,Odßhdf.a kï yd iïnkaO lr.;
yels rdcldß úia;r iy ta tla tla ks,Orhd m;a l< Èk fy<sorõ l< hq;= h'
by; oelajQ uQ,dY%j,ska f;dr;=re b,a,Su kshu lrk l%uhla ilia l< hq;= h'
by;ska ,ehsia;=.; lr we;s f;dr;=rej,g w;sf¾l j wud;Hjreka úiska 8 jeks j.ka;sfha
jd¾;d o tn÷ jd¾;d" fjk;a foa w;r fmdÿ hym; i|yd o fya;= fõ kï" uyckhdg tu
f;dr;=re mk; Ndú;d lrñka b,a,Sug isÿùfï wjYH;dj iSud lrkq ms‚i" fuhg we;=<;a
lsÍug n,j;a f,i W;aidy oeßh hq;= h'
by; f;dr;=rej,g" fmdÿ ck;djg n,mdk jeo.;a m%;sm;a;s ilia lsÍu fyda ;SrK oekqï §u
isÿlsÍfï§ i,ld n,k ,o wod< ish¨ lreKq we;=<;a úh hq;= h'
idudkH Í;shla jYfhka fulS Í;Ska hgf;a tk ish¨ f;dr;=re" tlS f;dr;=r iïnkaê; úIh
ldrKh ms<sn| ksjerÈ iy i;H oelaula imhk wod<" w¾:iïmkak" iy jgyd.; yels
wdldrhlska bÈßm;a l< hq;= fõ'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
71
17'
jHdmD;s iïnkaOfhka ±kqï§ï
jHdmD;s iïnkaO f;dr;=re ±kqï§ï j.lSu-
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 9 jeks j.ka;shg wkqj hï jHdmD;shla wdrïN lsÍug udi udi
;=klg fmrd;=j" tu jHdmD;shg wod< j úIh wh;ajk f¾Çh fyda m<d;a iNd wud;Hjrhd
úiska ta jk úg tu jHdmD;shg wod<j ;ud i;=j mj;sk ish¨ u f;dr;=re fmdÿfõ uyckhdg
iy tu jHdmD;sfhka n,mEug ,laùug bv we;s ksYaÑ; ;eke;a;kag ikaksfõokh l< hq;= h'
ta wkqj fuu ±kqï§u isÿ lsÍfï j.lSu mj;skafka wod< jHdmD;sfha úIh Ndr ke;fyd;a tu
jHDmD;sh i`oyd uqo,a fjkalrk wud;Hjrhd fj; h'
±kqïÈh hq;= ld,h-
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 9 jeks j.ka;sfha w¾: ksrEmKhg .efkk jHdmD;shla wdrïN
lsßug udi 3lg fmr fuu f;dr;=re ±kqï§u isÿ l< hq;= nj f;dr;=re whs;sjdislï mk;
olajd isá hs' kuq;a hï wdldrhl yÈis jHdmD;shla kï wdrïN lsÍug i;shlg fmr th
±kqï§u i`oyd mkf;a 9^1&^w& j.ka;sh u.ska wjir ,nd § we;' tjeks wjia:djl§ tu yÈis
;;a;ajh i|yd jQ fya;=" fldñIka iNdj fj; ikaksfõokh lrkq ,eìh hq;= h'
tfia u fuu ikaksfõokh u.ska fhdað; jHdmD;sh yÈisfha l%shdjg kexùug fya;= yd ta nj
ikd: lsÍu i`oyd jk idCIs ,sì; j f;dr;=re fldñIka iNdj fj; ±kqï§u wud;HxYfha
j.lSu hs' wud;HxYh fjkqfjka fuu ld¾hhka iïnkaëlrK f;dr;=re whs;sjdñlï tallh
úiska isÿ l< hq;= h'
jHdmD;sh hkq-
fuys§ jHdmD;sh f,i i,lkq ,nkakfka úfoaY wdOdr ,nk jHdmD;shla iïnkaOfhka jk
úg tlai;a ckmo fvd,¾ ,laIhla blaujk iy foaYSh jYfhka wdOdr ,nk jHdmD;s
iïnkaOfhka jk úg remsh,a ,laI myla blaujk jHdmD;s nj mkf;a 9^3& j.ka;sfha ±la fõ'
tfia u f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdj fï ms<sn`o j ksl=;a lr we;s ud¾f.damfoaYj,
wkqj —jHdmD;s hk fhÿug" ish¨u m%d.aOk úhoï fyda m%iïmdok lñgqj,ska wkqu; l< ish¨
u m%iïmdok l%sshdldrlï we;=<;a jk kuq;a mqkrdj¾;S úhoï fuhska neyer jk nj olaj hs'
jHmD;s wdrïN lsÍu iïnkaO j f;dr;=re ±kqï §fï wdldrh-
jHdmD;s wdrïN lsÍu isÿ l< hq;af;a f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdj úiska ksl=;a lrkq
,nk ud¾f.damfoaY wkqj nj mkf;a 9 jeks j.ka;sh olaj hs' ta wkqj f;dr;=re whs;sjdislï
fldñIka iNdj úiska wod< ud¾f.damfoaY ksl=;a lr we; ^fï iu`. my; oela fõ'& tlS
ud¾f.damfoaY wkqj fuu f;dr;=re ±kqï§u wdldr follg isÿl, hq;=h'
1'jHdmD;sfha úia;r iys; jd¾;djla wud;HxYfha ks, fjí wvúhg we;=<a lsÍu^wod< wdlD;sh
my;ska ±lafõ&
2' jHdmD;sh isÿlrkq ,nk ia:dkfha jHdmD;sfha úia;r iys; ì,afndaâ tlla iúlsÍu^wod< wdlD;sh my;ska ±la fõ&fuu jd¾;d isxy, yd fou< udOH j,skao yelskï bx.%sis udOHfhkao m< l< hq;= nj ud¾f.damfoaY olajhs'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
72
jHdmD;s iïnkaO f;dr;=re tla/ia lsÍfï l%ufõoh-
iEu wud;HxYhl u f;dr;=re whs;sjdislï tallh tu wud;HxYfha ie,iqï yd ixj¾Ok wxY
iu`. ióm in`o;djla mj;ajd.; hq;= w;r kj jHdmD;s wdrïN lsÍu iïnkaOfhka tlS wxY
u.ska f;dr;=re ,nd.; hq;= h' ta i`oyd fuu f;dr;=re m< lsÍfï kS;suh wjYH;dj ms<sn`o tu
wxY ±kqj;a lr ;eîu jvd;a myiq fõ' úfYaIfhka u f;dr;=re m%isoaO l< hq;= wdlD;s
iïnkaOfhka ukdj ±kqj;a lsÍula isÿ l< hq;= h'
tfia u fuu jd¾;d isxy," fou< yd bx.%sis NdIdfjka ilia l< hq;= neúka wud;HxYfha NdId
mßj¾:k wxYj, fyda ndysr mßj¾:lhkaf.a fiajh ,nd .; hq;= fõ' wud;HxYfha fjí
wvúfha m%o¾Ykh l< hq;= jd¾;d iïnkaOfhka wud;HxYfha fjí wvú l<uKdlre iu`.
idlÉPd lr ta i`oyd fjí wvúfha iqÿiq m%uqL;djla ,nd.; hq;=h'
f;dr;=re ksjerÈ j m<lsÍfï yd hdj;ald,Sk lsÍfï kS;suh j.lSu
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 9 jeks j.ka;sh
9 jeks j.ka;sh hg;g .efkk jHdmD;s iïnkaO f;dr;=re ksjerÈ j m<lSÍfï yd hdj;ald,Sk
lsÍfï j.lSula wod< wud;HxY fj; f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 9 jeks j.ka;sfha mjrd
;sfí
f;dr;=re ksfhda. 20
wu;r j tlS lreKq ms<sn|j mqrjeishkag úuiSï yd meñKs,s lsÍug whs;shla 2017 fmnrjdß
03 jeks Èk ksl=;a lr we;s f;dr;=re ksfhda. 20^4& isg 20^6& olajd ksfhda.j, ±lafõ'
taa wkqj f;dr;=re fy<sorõ lsÍug wod< j hï wud;HxYhla úiska m%ldYhg m;a lr we;s
f;dr;=re idjoH fyda jHdc fyda hdj;ald,Sk fkdjk nj fyda hï mqrjeisfhl=g ta;a;= hkafka kï
wod< wud;HxYfha f,alïjrhd fj; meñKs,s l< yels h' f,alïjrhd tlS f;dr;=re ksjerÈ
lsÍug mshjr fkd.kafka kï udi 3 la we;=<; f;dr;=re fldñIka iNdjg ksYaÑ; fya;=
olajñka whÿïm;la bÈßm;a l< yels h'
fldñIka iNdj úiska tu lreKq ms<sn| j mÍlaIKhla lr olajd we;s fya;= idOdrK jkafka
kï" tlS f;dr;=re ksjerÈ lr udihla we;=<; jd¾;d lrk f,i fldñIka iNdj úiska
wud;HxYhg úOdk l, yels h'
tfiau tjeks úOdkhla isÿl, wjia:djl§ isÿ lrk ,o mÍlaIK yd .kakd ,o mYapd;a mshjr
.ek úia;r mkf;a 37 jeks j.ka;sh hgf;a md¾,sfïka;=fõ iNd.; lsÍug yd ckdêm;sjrhd
fj; heùug kshñ; jd¾;dfõ wka;¾.; l< yelsh'
tu ksid ksjerÈ f;dr;=re m%ldYhg m;a lsÍu yd f;dr;=re hdj;ald,Sk lsÍu ms<sn| j iEu
wud;HxYhla u ksis wjOdkhla fhduq l< hq;=h' úfYaIfhkau f;dr;=re whs;sjdislï tallh fï
ms<sn|j wjOdkhla fhduq l< hq;=h'
cd;sl m%;sm;a;s yd wd¾Ól lghq;= wud;HxYfha pl%f,aLkh
cd;sl m%;sm;a;s yd ie,iqï wud;HxYfha f,alïjrhd úiska 2018 uehs 18 jeks Èk wxl MNPEA/ PLN/GEN/2018 ork pl%f,aLkh ish¨ u wud;HxY f,alïjrekag yd m<d;a m%Odk
f,alïjrekag fhduqlrñka f;dr;=re mkf;a 9 jeks j.ka;sh hgf;a jk j.lSï yd f;dr;=re
whs;sjdislï fldñIka iNdj úiska ksl=;a lr we;s —2016 wxl 12 ork f;dr;=re oek.ekSfï
whs;sjdislu ms<sn| mkf;a 9^1&^wd& j.ka;sh m%ldr j f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn|
fldñIka iNdj úiska ksl=;a lrkq ,enQ ud¾f.damfoaYk˜ ms<sn`o j wjOdrKh lr we;'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
73
jHdmD;s ms<sn`o ±kqï§u iïnkaO j mj;sk .eg¨ ksrdlrKh-
w¨;ska wdrïN lrk jHdmD;s ms<sn| j ±kqï§u iïnkaO kS;suh m%;smdok wkqj lghq;= lsÍfï§
u;=jk m%Odku wNsfhda.h jkafka jHdmD;sh wdrïN lsÍug udi 3lg fmr ±kqïfok úg ta
ms<sn| j wud;HxYh i;= f;dr;=re wju ùu hs' kuq;a jHmD;sh wdrïN lsÍug ld, jljdkq
;SrKh .;a úg thg udi 3lg fmr ;sfnk f;dr;=re u; wdlD;s wkqj f;dr;=re m<lsÍu iEu
wud;HxYhlu j.lSula fõ' f;dr;=re iïmq¾K jk f;la isàu fkdl< hq;= h'
miqj f;dr;=re ,efnk mßÈ wdlD;s hdj;ald,Sk lsÍu iqÿiq h'
2016 wxl 12 ork f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| mkf;a 9^1&^wd& j.ka;sh m%ldr j
f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| fldñIka iNdj úiska ksl=;a lrkq ,enQ
ud¾f.damfoaYk
2016 wxl 12 ork f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| mkf;a 9 jeks j.ka;sh hgf;a
isÿlrkq ,nk ikaksfõok wjYH lrkqfha weußldkq tlai;a ckmo fvd,¾ 100"000 la blaujk
^úfoaY wdOdr ,nk jHdmD;s iïnkaOfhka jk úg& iy Y%S ,xld remsh,a ,laI 5 la blaujk
^foaYSh jYfhka wdOdr ,nk jHdmD;s iïnkaOfhka jk úg& jHdmD;s i|yd mu‚' tfia fyhska
—fhdað; jHdmD;sh˜ fyda zzjHdmD;s hk fhÿïj,ska fu;eka mgka woyia jkafka tlS w.h
blaujk jHdmD;s fõ'
fuys wvx.= jkafka" fiiq kS;s"Í;s yd ud¾f.damfoaYkj, wvx.= jk oekqï§ï yd fy<sorõ
lsÍfï wjYH;djkag wu;r j fy<sorõ l< hq;= lreKq ms<sn| wjYH;djka fõ'
9 jeks j.ka;sfha wNsm%dh i|yd —jHdmD;s hk fhÿug ish¨ u m%d.aOk úhoï fyda
m%iïmdok lñgqj,ska wkqu; l< ish¨u m%iïmdok l%sshdldrlï fyda we;=<;a jk kuq;a
mqkrdj¾;S úhoï fuhska neyer fõ'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
74
2016 wxl 12 ork f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| mkf;a 9 jeks j.ka;sh hgf;a
kshu lrkq ,nk fhdað; jHdmD;shlg uq,msÍfï tlS oekqï§u" Í;shla jYfhka tn÷ jHdmD;shla
wdrïN lsÍug wju jYfhka udi ;=klgj;a fmr ,ndÈh hq;= nj i,lkak' tn÷ jHdmD;shla
jHd;sf¾Ç wjia:djl mj;skafka kï muKla tkï yÈis jHdmD;shla jkafka kï muKla
wud;Hjrhl=yg tu oekqï§u i;shlg fmr ,ndÈh yels h' flfia kuq;a yÈis jHdmD;s
iïnkaOfhka mjd wud;Hjrhd úiska my; oelafjk ldrKd f;dr;=re fldñIka iNdj fj;
,sÅ; j oekqï Èh hq;af; h'
w& fhdað; jHdmD;sh yÈisfha l%shdjg kexùug fya;=
wd& by; lS fya;= ikd: lrk idlaIs'
fhdað; jHdmD;shlg wod< j uyckhd fj; fyda tn÷ jHdmD;shlska n,mEug ,lajk
fjk;a úfYaI ;eke;a;ka fyda isáhs kï Tjqka fj; my; oelafjk f;dr;=re" my; oelafjk
udOHh u`.ska fy<sorõ l< hq;=h'
w& wud;HdxY fjí wvúfha äðg,a bf,lafg%dksl wdlD;shlska isxy, yd oñ< udOHfhka o"
yels kï bx.%Sis udOHfhka o
2016 wxl 12 ork f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| mkf;a 9 jeks j.ka;sh hgf;a
fhdað; jHdmD;shla iïnkaO j m< lrkq ,nk oekaùu
oskh(''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
wud;HxYh$ fomd¾;fïka;=j$ wdh;kh( ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
jHdmD;sh ls%hd;aul lrk wdh;kh('''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
w' fhdað; jHdmD;sh ms<sn| iúia;rd;aul f;dr;=re
1' fhdacs; jHdmD;sfha úia;r(
2' jHdmD;sfha ia:dk.; ùu ^jHdmD;s l%shdldrlï isÿlrk ia:dkh m<d;" Èia;%slalh"
fldÜGdih" ia:dkh jYfhka olajkak' udhsu meyeÈ,s j iSud ks¾Kh l< fkdyels kï
w;sf¾l úia;r imhkak'&
3' jHdmD;sh wdrïN ùug fhdað; Èkh(
4' jHdmD;sh wjika ùug fhdað; Èkh(
wd' jHdmD;sfha uQ,ldrKh$;d¾lsl;ajh ^ixj¾Ok m%;sM, i|yd l<ukdlrK rduqjla
jHdmD;sh i|yd ilia lr ;sfí kï th o fy<sorõ lrkak&
5' jHdmD;sfha wruqKq$b,lal(
6' jHdmD;sfha wfmalaIs; m%;sM,$m%;s,dN(
7' b,lal.; w¾:,dNSka$mrÿ orkakka(
8' fhdað; jHdmD;sh l%shdjg kexùu fya;=fjka lsishï mqrjeishl= n,mEug ,laùfï bvla ;sfí
o@ ^WodyrKhla jYfhka" jHdmD;sh i|yd mqoa.,sl foam< w;am;a lr .ekSu" Ôjfkdamdhg
n,mEï we;sùu" fyda lsishï ;eke;a;l=f.a whs;sjdislïj,g n,mEula isÿfõ o@& Tõ$ke;
9' Tõ kï" Tjqkag m%udKj;a oekqï§ula isÿ lr ;sfí o iy$fyda jHdmD;sh iïnkaOfhka
Tjqkaf.a woyia úuid ;sfí o@ Tõ$ke;
10' ke; kï" tu fkdlr yeÍug fya;= meyeÈ,s lrkak'
11' n,mEug m;a md¾Yajj,g jkaÈ f.ùug$ydksmQrKh lsÍug f.k we;s mshjr ms<sn|
iúia;rd;aul úia;rhla ,ndfokak' jkaÈ ,nd.ekSu i|yd whÿïlsÍug wod< wdh;ksl j.lSu
iïnkaO úia;r ,ndfokak'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
75
12' idOdrKSlrKh ^Wod( uQ,H msßjeh jdish" wd¾Ól msßjeh jdish wdÈh&(
wd& wu;r j" úfYaIs; ia:dkj, l%shd;aul lsÍug kshñ; fhdað; jHdmD;s iïnkaOfhka
uyckhdg fmfkk mßÈ" fuys oelafjk 1 jeks weuqKqfuka kshu lrk úia;r m< lrñka tlS
jHdmD;s jevìïj, t<suyka mqjre ^ì,afndaâ& uyckhdg fmfkk mßÈ kexúh hq;= h'
we& jHdmD;sh l%shd;aul lrk wod< m%foaYj, wka;¾cd, m%fõYh iïnkaOfhka .eg¨jla mj;shs
kï fuys 1 jeks weuqKqfï olajd ;sfnk f;dr;=re"tlS m%foaYj, ck;dj w;r yels;dla
m%dfhda.sl f,iska .%du fiajd ks,OdÍjreka" m%dfoaYSh f,alïjreka iy Èia;%sla n,OdÍka iy
wud;Hjrhd iqÿiq hehs is;k fjk;a ´kE u udOHhla fyda wdldrhlska fnod yeßh hq;= h'
we' jHdmD;s whjeh iy uQ,H f;dr;=re
13' jHdmD;sfha iïmQ¾K weia;fïka;=.; msßjeh
14' tlÕ jQ ñ, .Kka ^fuh" f.ùu isÿlrk jHjydr uqo,a tallfhka fuka u Y%S ,xld
remsh,aj,ska o olajkak&
15' uqo,a ,efnk uQ,dY%h ^úfoaY$foaYSh$fjk;a-WodyrKhla jYfhka fmdÿ fm!oa.,sl
yjq,aldß;ajh&-jHdmD;sh i|yd uqo,a fhoùug iïnkaO úfoaYSh fyda foaYSh wdiaÓ;s$wdh;k
y÷kd .kak'
16' fhdað; jHdmD;sh fmdÿ mqoa.,sl yjq,aldß;aj moku hgf;a l%shdjg kexfõ kï wdKavqj iy
mqoa.,sl wxY md¾Yaj w;r mj;sk tlÕ;dfõ m%Odk fldkafoais iy kshu imhkak' ^fldgia
ms<sn| úia;r" ,dN fnfok moku yd wdKavqfõ wêldßh u; mqoa.,sl wxY md¾Yjj,g tl;=
lr .; yels .dia;=" nÿ fyda fjk;a wdldrj, wdodhï ms<sn| úia;r fuhg we;=<;a úh hq;= h'&
17' fhdað; jHdmD;sh l%shdjg kexùu ;=< Y%S ,xld rcfha$wdKavqfõ jeh$úhoï jYfhka
fldka;%d;alreg fyda mqoa.,sl md¾Yaj,g ,efnk w;sf¾l jdis$,dN ish,a, ,ehsia;=.; lrkak'
WodyrKhla jYfhka nÿ úY%du" nÿ iyk" iykodhS ñ, .Kka$uqo,lg bvï
úlsKSu$iskaklalr ,nd§u hkdÈh'
wE' w;HdjYH ksYaldIK
18' fhdað; jHdmD;sh cd;sl ie,iqïlrK$wd¾Ól ixj¾Ok lñgqj$ leìkÜ
uKav,h$wdfhdack uKav,h$m<d;a iNdj$m%dfoaYSh iNdj$wod< md,kdêldßh hkd§ wod<
wêldßfhka wkque;sh ,nd.;a Èkh i|yka lrkak'
19' my; oelafjk ld¾hhka jHdmD;sh l%shdjg kexùfï§ wod<fõ o@
w& ,xiq w.ehSï( Tõ$ke;
wd& idOH;d wOHhkh( Tõ$ke;
we& ;dlaI‚l w.ehSï( Tõ$ke;
wE& uQ,H w.ehSï( Tõ$ke;
Tõ kï tu ld¾hhka ms<sn| jd¾;dj,g wod< Èk ,ndfokak' úfYaIfhka u m%iïmdok lñgq
jd¾;d" ,xiq w.ehSï lñgq jd¾;d" ;dlaI‚l w.ehSï lñgq jd¾;d fyda tjeks fjk;a jd¾;d fyda
;sfí kï tajdfha Èk yd fhduq wxl ,ndfokak'
20' fN!;sl" Ôj úoHd;aul" iudc ixialD;sl fyda fi!kao¾hd;aul fyda wxYj,ska isÿúh yels
hï mdßißl n,mEula ;sfí kï tajd úia;r lrkak'
21' wod< wjia:dj,§ mdßißl n,mEï ;lafiarejla ,ndf.k ;sfí o@ Tõ$ke;
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
76
22' Tõ kï mdßißl n,mEï ;lafiarej isÿ l< tlS wdh;kfha$wdiaÓ;sfha úia;rh" iy
jd¾;dj,$jd¾;dfõ Èk^h& olajkak'
23' ke; kï mdßißl n,mEï ;lafiarejla ,ndfkd.ekSug fya;= olajkak'
24' wjYH wjia:dj,§ wod< kshduk wdh;kj,ska wkque;sh ,ndf.k ;sfí o@ Tõ$ke;
25' Tõ kï" tn÷ wkque;shla ,ndf.k ;sfnk wdh;k iy Èk ljf¾ o@
26' bÈßfha§ ,efnkakg kshñ; wkque;sh ljf¾o@
b' iemhqïlre$úlsKqïlre$fldka;%d;alre
27' jHdmD;sh b,a,Sula u; isÿlrk ,oaola o@ ke;s o@
28' b,a,Sula u; isÿlrk jHdmD;shla fkdfõ kï jHdmD;sfha fhdaclhd" jHdmD;s fhdackdj iy
tu fhdackdj isÿ l< Èkh ms<sn| úia;r olajkak'
29' b,a,Sula u; isÿlrk jHdmD;shla fkdjk úg§ tn÷ jHdmD;s ndysr uQ,dY% iys; kï"
29'1' wruqo,a imhkakdf.a ku(
29'2' uqo,a ,nd§fï fldkafoais(
30' jHdmD;sh l%shd;aul lsÍug kshñ; iemhqïlre$úl=Kqïlre$fldka;%d;alref.a úia;r
olajkak'
31' jHdmD;sh l%shd;aul lrkafka fldka;%d;a moku u; o@ Tõ$ke;
32' Tõ kï fldka;%d;a;=j m%odkh lr ;sfí o@ Tõ$ke;
33' w& Tõ kï .súiqug t<UqKq Èkh@
wd& ke; kï .súiqug t<ôh hq;= Èkh@
34' jHdmD;sh i|yd ,xiq bÈßm;a l< ,xiqlrejkaf.a ixLHdj fuka u wod< kï iy Tjqka
iïnkaO lr .; yels úia;rhla o i|yka lrkak'
35' by; oelajQ ish,a, iïnkaOfhka" fmdÿ ck;djg m%fõY úh yels" idOdrK;ajfha iy
úksúoNdjfha ms<s.;a m%ñ;s ;yjqre lrk hï meñ‚,s yiqrejk hdka;%Khla fõ kï th
olajkak'
hïlsis jeäÿr úuiSï fyda meyeÈ,s lr.ekSï fyda wjYH kï
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' jHdmD;sh ms<sn| uyckhdg úia;r iemhSu Ndr j lghq;=
lrk ks,Odßhdf.a ks,h&" ÿrl:k wxlh$úoHq;a
,smskh''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
77
weuqKqu 1
jHdmD;s lafIa;%fha t<suyka mqjrej, ^ì,afndaâj,& m< l< hq;= f;dr;=re
oskh('''''''''''''''''''''''''''''''
wud;HxYh$ fomd¾;fïka;=j$ wdh;kh( ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
jHdmD;sh isÿlrk
wdh;kh(''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
fhdað; jHdmD;sh ms<sn| úia;rh(
jHdmD;sfha ia:dk.; ùu ^jHdmD;s l%shdldrlï isÿlrk ia:dkh m<d;" Èia;%slalh"
fldÜGdih
jYfhka olajkak' udhsu meyeÈ,s j iSud ks¾Kh l< fkdyels kï w;sf¾l úia;r
imhkak'&
jHdmD;sh wdrïN ùug fhdað; Èkh(
jHdmD;sh wjika ùug fhdað; Èkh(
jHdmD;sfha wruqKq$b,lal(
jHdmD;sfhka wfmalaIs; m%;sM,h$jdish(
n,mEug m;a md¾Yaj,g jkaÈ f.ùug$ydksmQrKh lsÍug f.k we;s mshjr ms<sn|
iúia;rd;aul
úia;rhla ,ndfokak' jkaÈ ,nd.ekSu i|yd whÿïlsÍug wod< wdh;ksl j.lSu
iïnkaO úia;r ,ndfokak'
jHdmD;sfha iïmQ¾K weia;fïka;=.; msßjeh(
tlÕ jQ ñ, .Kka ^fuh" f.ùu isÿlrk jHjydr uqo,a tallfhka fuka u Y%S ,xld
remsh,aj,ska o olajkak&
uqo,a ,efnk uQ,dY%h ^úfoaY$foaYSh$fjk;a-WodyrKhla jYfhka fmdÿ fm!oa.,sl
yjq,aldß;aj&-jHdmD;sh i|yd uqo,a fhoùug iïnkaO úfoaYSh fyda foaYSh
wdiaÓ;s$wdh;k y÷kd .kak'
jHdmD;sh l%shd;aul lrk iemhqïlre$úlsKqïlre$fldka;%d;alref.a úia;r
imhkak'
hïlsis jeäÿr úuiSï fyda meyeÈ,slr .ekSï wjYH kï ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
jHdmD;sh ms<sn| uyckhdg úia;r iemhSu Ndr j lghq;= lrk ks,Odßhdf.a ks,h& ÿrl:k
wxlh$úoHq;a ,smskh'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
78
18'
m%.dó f;dr;=re fy<sorõ lsÍu-f;dr;=re ksfhda. 20
ye`Èkaùu-
iafõÉPdfjka f;dr;=re m%isoaO lsÍu fyj;a m%.dó f;dr;=re m%isoaO lsÍu i`oyd fmdÿ wêldß
fj; isÿlrk tla ksfhda.hla f,i f;dr;=re ksfhda. 20 hgf;a jk m%.dó fy<sorõ lsÍu ms<sn|
j jQ ks;suh m%;smdok ye¢kaúh yels h'
f;dr;=re ksfhda. 20 hgf;a m%.dó fy<sorõlsÍï isÿ l< hq;= wdldrh
f;dr;=re ksfhda. 20 ys i`oyka jk wdldr 16lg wod< f;dr;=re mkf;a 15 ^wE& j.ka;sfhys
úêúOdk mßÈ iEu fmdÿ wêldßhla úiska u wju jYfhka my; i`oyka f;dr;=re úoHq;a fyda
;dlaIKsl wdlD;shlska m%ldYhg m;a l< hq;= nj f;dr;=re ksfhda. 20^1& ys ±lafõ' ta wkqj
fuu ksfhda.fha i`oyka jk f;dr;=re wod< fmdÿ wêldßfha ks, fjí wvúfha m< lsÍu jvd;a
WÑ; l%uh fõ' ta i`oyd ks< fjí wvúfha ksis m%uqL;djla ,efnk mߧ tu f;dr;=re m<lsÍu
i|yd fjí wvú l<uKdlre iu`. ukd in|;djla f.dvk.d .; hq;h'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
79
• f;dr;=re ksfhda. 20 u.ska m%.dó f,i m%ldYhg m;a l< hq;= f;dr;=re
wkq YS¾Ih m%ldYhg m;a l< hq;= f;dr;=re wxlh
i. wdh;ksl f;dr;=re - wdh;kfhys ffk;sl moku" wNHka;r fr.=,dis" ld¾hhka yd n,;,
ii. ixúOdk f;dr;=re - úOdhl ;k;=re orkakkaf.a kï" Tjqka iïnkaO lr.; yels f;dr;=re" Tjqkaf.a jegqma mßudK yd §ukd we;=Mj ixúOdk jHqyh'
iii. fufyhqï f;dr;=re - m%;sm;a;s" ie,iqï iy Wmdh ud¾." l%shdldrlï" ld¾h mámdá" jd¾;d iy we.hSï f;dr;=re yd tajdg mokï lr.;a o;a; yd f;dr;=re iys;
iv. ;SrK yd l%shdldrlï ;SrK yd úfYaIfhka u fmdÿ ck;djg n,mdk fia .;a l%shdud¾. yd tajdg mokï lr.;a o;a; yd ,shú,s iu`.
v. uyck fiajd f;dr;=re fmdÿ uyck;djg ,nd fok ,o fiajd" Bg wod< j ksl=;a lr we;s Wmfoia" fmd;a" m;%sld" wdlD;s m;%" .dia;= yd tajdg wod< ld, mrdi
vi. whjeh f;dr;=re - wfmalaIs; whjeh i;H úhoï yd wdodhï" fjk;a uQ,H f;dr;=re yd ú.Kk jd¾;d ^ úOdhl fY%aKs yd Bg by< ks,OdÍkaf.a jegqma mßudK yd §ukd iys; j &
vii. újD; /iaùï f;dr;=re újD; /iaùï f;dr;=re yd tajdg iïnkaO úh yels wdldrh
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
80
xi. ,ehsia;=" f,aLk yd ,ehsia;=" fmdÿ wêldßh ;ndf.k we;s o;a; f;dr;=re Tka,hska u`.ska fyda o;a; f;dr;=re - Tka,hska u`.ska uyckhdg m%fõY úh yels ,ehsia;=" f,aLk" o;a;
xii. mj;ajdf.kq ,nk ;ndf.k we;s ,shú,s" o;a; f;dr;=re yd tajdfhys wvx.= f;dr;=re f;dr;=re ms<sn`o we;=<;a kdudj,sh f;dr;=re -
xiii. m%ldYk f;dr;=re - ksl=;a lr we;s m%ldYk iïnkaOfhka f;dr;=re yd tajd fkdñ,fha fyda uqo,a f.jd ,nd.; hq;=kï tajdfhys ñ,
xiv. f;dr;=re whs;sjdislu f;dr;=rej,g m%fõYùu ms<sn`o f;dr;=re" f;dr;=re b,a,d isáh yels ms<sn`o f;dr;=re - wdldrh" ta i`oyd wdh;kfhys iïnkaO lr.; yels mqoa.,hka yd Tjqka iïnkaO lr.; yels wdldrh
xv. fy<sorõ lrk wkHhkaf.a wjOdkhg jeo.;a jk b,a,Sula u; fy<sorõ lrkq f;dr;=re - ,nk f;dr;=re
viii. ;SrK - ;SrK .ekSfï l%shdj,sh" uyck iyNd.s;ajh ,nd .kakd wdldrh" ;SrK .ekSfï l%shdj,sfha§ uyckhd iu`. flfrk ikaksfõokh yd ta i`oyd we;s hdka;%Kh
ix. iykdOdr f;dr;=re- iykdOdr iïnkaOfhka fok iykdOdr" m%;s,dNSka" wruqKq" jeh lrk uqo,a yd l%shd;aul lsÍu
x. m%iïmdok f;dr;=re - m%iïmdok l%shdj,sh ms<sn`o j ld¾hmámdáh" ks¾Kdhl" .kakd ,o ;SrK" fgkav¾ wh`ÿïm;a Ndr .ekSu" .súiqï msgm;a" f.jqï jd¾;d" fldka;%d;a iïmQ¾K lsÍu we;=M úia;rd;aul f;dr;=re
ie,lsh hq;= hs- fuu f;dr;=re m%ldYhg m;a lsÍfï§ uyckhdg n,mdk ;SrK yd m%;sm;a;s
iïmdokh lsÍfï§ wod< jk ish¨ u f;dr;=re yd lreKq by; i`oyka f;dr;=re m%ldY lsÍfï§
wka;¾.; l< hq;= nj XVI wkq j.ka;sfha ±la fõ
fuhg wu;r j f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 8 jeks j.ka;sh wkqj m%ldYs; jd¾;dj, we;=<;a
jk uyckhdg m%fhdackj;a úh yels f;dr;=re Tjqkg ,nd.; yelsjk fia wka;¾.; l< hq;=
nj f;dr;=re ksfhda. 20^2& j.ka;sh olajhs'
• f;dr;=re tla/ia lsÍu i`oyd fhdackd-
fuu f;dr;=re fjí wäúfha we;=<;a lsÍu i`oyd tajd úêu;a f,i /ialsÍu fuka u w¨;ska
tl;=jk f;dr;=re ms<sn|j ±kqj;a ùu;a wjYH fõ' tneúka fuu f;dr;=re m%ldYhg m;a lsÍu
id¾:l j isÿùug kï fmdÿ wêldßfha ish¨ wxYj, ±kqj;aNdjh fuka u ukd iyfhda.h;a
,eìh hq;= h' tu ksid my; l%shdud¾. fï i`oyd fhdackd lrkq ,nhs'
f;dr;=re ks,OdÍf.a m%Odk;ajfhka yd f;dr;=re whs;sjdislï tallfha ixúOdkfhka
fmdÿ wêldßfha ish¨u wxY m%OdkSkaf.a /iaùula ixúOdkh lr tla tla YS¾I hgf;a
m%ldYhg m;a l< hq;= f;dr;=rej, ksYaÑ; ,ehsia;=jla ilia l< hq;= h'
tu ,ehsia;=jg wod< f;dr;=rej, uDÿ msgm;a f;dr;=re whs;sjdislï tallhg
,nd.ekSu i`oyd Èk jljdkq yd wxYj, thg wod< j.lsjhq;= ks,OdÍka y÷kd.ekSu'
hdj;ald,Sk jk f;dr;=re" f;dr;=re whs;sjdislï tallhg ,nd§u ms<sn`oj j.lSï
ork ks,OdÍka iEu wxYhlska u y`ÿkd .ekSu'
fjí wvúfha m< l< hq;= wdldrh ms<sn`oj fjí wvú l,uKdlre iu`. idlÉPd lr
tlÕ;d ,nd.eksu
hdj;ald,Sk lrk Èk ;SrKh lsßu' WodyrKhla f,i udihlg jrla'
tlÕ;d wkqj l%shd;aul ùu
udi 3lg jrla m%.;sh iudf,dapkh lsÍu
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
81
19'
jd¾Isl jd¾;d bÈßm;a lsÍu
• jd¾Isl jd¾;dj bÈßm;a lsÍu ms<sn| kS;suh m%;smdok
iEu fmdÿ wêldßhla úiska u f;dr;=re whs;sjdislu l%shd;aul lsÍug wod< j jd¾Isl jd¾;dj
wo< jk j¾Ihg blaì;sj u t<fUk j¾Ifha foieïn¾ ui ;sia tla jeks Èkhg fmrd;=j
fldñIka iNdj fj; bÈßm;a lrkq ,eìh hq;= nj f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 9 jeks
j.ka;sfha ±la fõ'
• jd¾Isl jd¾;dj uyck;djg m%o¾Ykh l< hq;= nj-
tfia u tu jd¾;d fmdÿ wêldßfha ld¾hd,fha fuka u ks, fjí wvúfha o m%o¾Ykh l< hq;=
nj f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 10 jeks j.ka;sh ;jÿrg;a olajhs' fï wkqj fuu m%;smdok
yd rdcH NdId m%;smdok tla j .;a úg fuu jd¾;d isxy, yd fou< NdId foflka u fuka u
yelshdjla mj;S kï bx.%sis NdIdfjka o ilia l< hq;= j we;' tfia u hï mqrjeishl= úiska fmdÿ
wêldßhl fuu jd¾;dj b,a,d isá wjia:djl§ f;dr;=re fldñIka iNdfõ Í;s u.ska kshulr
we;s .dia;= whlrf.k wod< jd¾;dj ,nd§u iEu fmdÿ wêldßhl u j.lSula fõ'
• jd¾Isl jd¾;dj ilia lsÍu m%o¾Ykh lsÍu yd fhduq lsÍfï j.lSu
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a m%;smdok wkqj fuu jd¾;dj iïnkaO j.lSu mj;skafka wod<
fmdÿ wêldßhg neúka ta ms<sn`o uQ,sl j.lSu wdh;k m%Odkshd$m%Odk úOdhl ks,Odßhd úiska
.; hq;= h' th w;aika lsÍfï j.lsu o ta wkqj Tyqg mejf¾' tfiau jd¾;dj ilia lsÍfï
ld¾hh wod< fmdÿ wêldßfha f;dr;=re whs;sjdislï taallh úiska isÿ lsÍu jvd;a m%dfhda.sl
fõ'
• jd¾Isl jd¾;d wdlD;sfha Ys¾I
f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdj úiska m< lr we;s jd¾Isl jd¾;d wdlD;sh wkqj jd¾Isl
jd¾;dj m%Odk Ys¾Ihka 15la Tiafia ilia l< hq;=j we;' tkï
1' fmdÿ wêldßh ms<sn| úia;r
2' fmdÿ wêldßfha úê kshu iy fiajdj, iajNdjh o< jYfhka úia;r lrkak'
3' f;dr;=re ks,Odßhd iy kï l< ks,Odßhdf.a kï yd iïnkaO lr .; yels wdldrh
4' wkql+,;d iudf,dapkh
5' jir mqrd ,o f;dr;=re b,a,Sïj, úia;r
6' f;dr;=re b,a,Sïj, iajNdjh
7' f;dr;=re b,a,d isákakd ms<sn| me;slv
8' f;dr;=re iemhSu m%;slafIam lsÍu ksid hï ;eke;af;la iïnkaOfhka hïlsis o~qjula$úkh
l%shdud¾.hla ,ndÿkafka o@ ^lreKdlr úia;r imhkak&
9' wNshdpk iy fldñIka iNdfõ ud¾f.damfoaYk
10' f;dr;=re l<ukdlrKh iy jd¾;d ixÑ; lsÍu
11' jd¾;d mj;ajdf.k hdu" l<ukdlrKh iy úkdY lsÍu ms<sn| Ndú;h jeäÈhqKq lsÍu
iy ta iïnkaO ndOl bj;alsÍu i|yd Tn bÈßm;a lrk fhdackd ljf¾ o@
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
82
12' mqrjeishkag f;dr;=re ,nd.ekSu i|yd ;sfnk myiqlï fudkjd o@ j¾Ih ;=< tlS
myiqlïj, hï jeäÈhqKq lsÍula lf<a kï th o we;=<;a j lreKdlr úia;r olajkak'
13' f;dr;=re b,a,Sï Tiafia fmdÿ wêldßh úiska j¾Ih ;=< fldmuK .dia;=jla tl;= lr
.;af;a o@
14' úksúoNdjh jeäÈhqKq lsÍu ms‚i Tng bÈßm;a l< yels fhdackd ljf¾ o@
15' fjk;a hï f;dr;=rla fyda úfõpkhla iemhSug n,dfmdrd;a;= jkafka kï tajd fuys
olajkak'
• jd¾Isl jd¾;dj ilia lsÍu i`oyd f;dr;=re ,nd .ekSu
jd¾Isl jd¾;dfõ Ys¾I 15ka 4 jeks YS¾Ij,g yer wka ish¨ YS¾Ihkag wod< f;dr;=re fï jk
úg;a f;dr;=re whs;sjdislï tallh i;=j mj;S' úfYaIfhka u f;dr;=re ksfhda.j, ±lafjk
mßÈ úêu;a f,i wdlD;s m;% iïmQ¾K lrñka yd hdj;ald,Sk l< úg tu f;dr;=re
fndfyduhla f;dr;=re whs;sjdislï tallhg ,efí'
tfia u fuu jd¾;dj ilia lrk wjia:dj jk úg f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 8 jeks
j.ka;sh hgf;a jk w¾O jd¾Isl jd¾;d iy f;dr;=re ksfhda. 20 hgf;a jd¾:djka m< lr we;s
ksid by; lS Ys¾I 4 hgf;a jk f;dr;=re o f;dr;=re whs;sjdislï tallh i;= j mej;sh hq;=
h' ta i`oyd wjYHjk w;sf¾l f;dr;=re ie,iqï wxYh" ixj¾Ok wxYh u.ska ,nd.ekSug
f;dr;=re whs;sjdislï tallh lghq;= l< hq;= h'
tfuka u iEu j¾Ihl u ckjdß udifha meje;afjk wdh;kfha ld¾huKav, /iaùfï§ fuu
jd¾;dj ilia lsÍu ms<sn| j ld¾huKav, ±kqj;a lr wjYH f;dr;=re ,nd.ekSu isÿ l< yels
h' thg wu;r j f;dr;=re ksfhda. 20 i`oyd iy w¾O jd¾Isl jd¾;d i`oyd f;dr;=re
tla/ialrk úg jd¾Isl jd¾;djg wod< jk f;dr;=re o fjkalr ;nd .ekSfï fuu ld¾hh
jvd;a myiq jkq we;'
• jd¾Isl jd¾;d fhduq l< hq;= wdh;k-
iEu jd¾Isl jd¾;djla u t<fUk j¾Ifha foieïn¾ 31 jeks Èkg fmr f;dr;=re whs;sjdlï
fldñIka iNdj fj; fhduq l< hq;= w;r thg wu;r j m<d;a md,k wdh;k iy" fldgiaj,ska
51]lg jvd rchg ysñldß;ajh we;s jHdmdr fuka u tn÷ fmdÿ wêldßhl úIh md;%;djg
hg;a jk jHdmdr yereKq úg" fmdÿ wêldßhla úiska ish jd¾Isl jd¾;dfõ msgm;a cd;sl
f,aLkdrlaIl fomd¾;fïka;=j iy cd;sl mqia;ld,h fj; heúh hq;= nj;a '
fmdÿ wêldßh m<d;a md,k wdh;khla jk úg§ fyda m<d;a md,k wdh;kfha fldgia
ysñldß;ajh 51]lg jvd jeä wjia:dj,§ fyda tlS fmdÿ wêldßh ish jd¾Isl jd¾;dfõ msgm;a
cd;sl f,aLkdrlaIl fomd¾;fïka;=j iy n, m%foaYh ;=< we;s úYd,;u uyck mqia;ld,h
fj; heúh hq;= nj;a f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdj úiska ksl=;a lr we;s
ud¾f.damfoaYj, ±la fõ'
• jd¾Isl jd¾;dfõ ksjerÈ nj ms<sn| j.lSu
fuu jd¾Isl jd¾;dfõ ksjerÈ ms<sn| j mqrjeishkag úuiSï yd meñKs,s lsÍug whs;shla 2017
fmnrjdß 03 jeks Èk ksl=;a lr we;s f;dr;=re ksfhda. 20^4& isg 20^6& olajd ksfhda.j, ±la
fõ'
taa wkqj jd¾Isl jd¾;dfõ i`oyka lreKq i;H fkdjk nj hï mqrjeishl=g ta;a;= hkafka kï
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
83
wod< fmdÿ wêldßfha m%Odk úOdhl ks,Odßhd fj; meñKs,s l< yels h' m%Odk úOdhl
ks,Odßhd tlS f;dr;=re ksjerÈ lsÍug mshjr fkd.kafka kï udi 3 la we;=<; f;dr;=re
fldñIka iNdjg ksYaÑ; fya;= olajñka wh`ÿïm;la bÈßm;a l< yels h'
fldñIka iNdj úiska tu lreKq ms<sn`o j mÍlaIKhla lr olajd we;s fya;= idOdrK jkafka kï
tlS f;dr;=re ksjerÈ lr udihla we;=<; jd¾;d lrk f,i fldñIka iNdj úiska wod< fmdÿ
wêldßfha m%Odk úOdhl ks,Odßhd úOdk l< yelsh'
tfia u tjeks úOdkhla isÿ l< wjia:djl§ isÿ lrk ,o mÍlaIK yd .kakd ,o mYapd;a mshjr
.ek úia;r mkf;a 37 jeks j.ka;sh hgf;a md¾,sfïka;=fõ iNd.; lsÍug yd ckdêm;sjrhd
fj; heùug kshñ; jd¾;dfõ wka;¾.; l< yels h'
tu ksid ksjerÈ f;dr;=re m%ldYhg m;a lsÍu yd f;dr;=re hdj;ald,Sk lsÍu ms<sn`oj iEu fmdÿ
wêldßhla u ksis wjOdkhla fhduq l< hq;=h' úfYaIfhka u f;dr;=re whs;sjdislï tallh fï
ms<sn`oj wjOdkhla fhduq l< hq;=h'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
84
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
85
weuqKqu-
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a 10 jeks j.ka;sh m%ldr j f;dr;=re whs;sjdislï
fldñIka iNdj úiska jd¾Isl jd¾;d bÈßm;a lsÍu iïnkaO j ksl=;a lr we;s ud¾f.damfoaY
yd jd¾Isl jd¾;d wdlD;sh- fuu wdlD;sh www.ritcommisson.lk hk fjí wvúfhka nd.;
l< yelsh'
f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| fldñIka iNdj fj; bÈßm;a lrk jd¾Isl jd¾;dj
Wmfoia iy moku
1& 2016 wxl 12 ork f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| mkf;a 10 jeks j.ka;sh wkqj
iEu fmdÿ wêldßhla úiska u fldñIka iNdj fj; jd¾Isl jd¾;djla bÈßm;a l< hq;= h'
2& iEu jd¾;djla u fldñIka iNdj fj; bÈßm;a lrk wjia:dfõ§ u uyck;djg ,nd
.ekSug ie,eiaúh hq;= w;r fmdÿ wêldßfhys fjí wvúfhys m%isoaO l< hq;= hs' '
3& jd¾Isl jd¾;dfõ msgm;a" hï ;eke;a;l= úiska b,a,d isákq ,nk wjia:djl§ fldñIka
iNdj úiska kshu l< .dia;=j,g wkql+,j ,ndÈh hq;= h' ^2017 fmnrjdß 3 jeks Èk .eiÜ
l< ^.dia;= iy wNshdpk ld¾hmámdáh 2017 f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn|
Í;s& 9 Í;sh n,kak'
4& m<d;a md,k wdh;k iy fldgiaj,ska 51]lg jvd rchg ysñldß;ajh we;s jHdmdr fuka u
tn÷ fmdÿ wêldßhl úIh md;%;djg hg;a jk jHdmdr yereKq úg" fmdÿ wêldßhla
úiska ish jd¾Isl jd¾;dfõ msgm;a cd;sl f,aLkdrlaIl fomd¾;fïka;=j iy cd;sl
mqia;ld,h fj; heúh hq;= h'
5& fmdÿ wêldßh m<d;a md,k wdh;khla jk úg§ fyda m<d;a md,k wdh;kfha fldgia
ysñldß;ajh 51]lg jvd
jeä wjia:djkaj,oS tlS fmdÿ wêldßh ish jd¾Isl jd¾;dfõ msgm;a cd;sl f,aLkdrlaIl
fomd¾;fïka;=j iy n, m%foaYh ;=< we;s úYd,;u uyck mqia;ld,h fj; heúh hq;= h'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
86
01' fmdÿ wêldßh ms<sn| úia;r'
1'1( ku(
1'2( ,smskh(
2016 wxl 12 ork f;dr;=re oek.ekSfï whs;sjdislu ms<sn| mkf;a 43 jeks j.ka;sh hgf;a zfmdÿ wêldßhZ hkafka w¾: ksrEmKh mßYS,kh lrkak'
1'3( fjí ine¢h
1'4(f¾Çh wud;HdxYfha ku$m<d;a wud;HdxYfha ku ^fmdÿ wêldßh wud;HxYhla fyda m<d;a wud;HxYhla fkdjk úg§&
2' fmdÿ wêldßfha úê kshu iy fiajdj, iajNdjh o< jYfhka úia;r lrkak'
3' f;dr;=re ks,Odßhd iy kï l< ks,Odßhdf.a kï yd iïnkaO lr .; yels wdldrh
f;dr;=re ks,Orhd
kï l< ks,Orhd
4' wkql+,;d iudf,dapkh
by; ^1& ys úia;r lr we;s fmdÿ wêldßh wud;HxYhla fkdjk úg§
lreKdlr úia;r imhkak
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
87
^fldñIka iNdfõ Í;s iy kshu iu`. mkf;a 7"8 iy 9 j.ka;s lshjkak&
1' jd¾;d mj;ajdf.k hdu" ldKav.; lsÍu iy iqÑ.; lsÍu isÿlrkafka flfia o hkak úia;r lrkak'
2' úoHq;a wdlD;sfhka jd¾;d mj;ajdf.k hdu ms<sn| úia;r imhkak'
3' my; oelafjk f;dr;=re" mqrjeishka fj; oek.ekSug i,iajkafka flfia o hkak ms<sn| úia;r imhkak'
4' f;dr;=re NdId ;=fkka u ,nd.; yels o@
mkf;a 8 jeks j.ka;sh iu`. lshjk 10^W!& Wm j.ka;sh úiska kshu lrk mßÈ
fmdÿ wêldßfha ks,Orhkaf.a yd
fiajlhkaf.a n,;," rdcldß yd
;SrK .ekSfï l%shdj,sfha§
wkq.ukh lrk ld¾hmámdá
fmdÿ wêldßfha ks,Orhkaf.a yd
fiajlhkaf.a l%shdldß;ajh
,nd§fï" rdcldß ld¾hidOkfha
iy n,;, l%shd;aul lsÍfï§
fhdod.kakd iïu;
ish l%shdldß;ajh ,nd§fï§"
rdcldß ld¾hidOkfha§ iy ish
n,;, l%shd;aul lsÍfï§ fmdÿ
wêldßfha ks,Odßka yd fiajlhka
úiska Ndú; lrkq ,nk Í;s"
fr.=,dis" Wmfoia" w;afmd;a iy
fjk;a ldKav.; jd¾;d
f;dr;=re mk; hgf;a f;dr;=re
,nd.ekSfï§ mqrjeishkag ,efnk
myiqlï ms<sn| úia;r
fjka l< whjeh olajk
ie,iqï.; úia;r fhdað; úhoï
iy úhoï f.ùu ms<sn| úia;r
5'1 úfoaY wruqo,a ,o jHdmD;s ^wdrïN ùug udi 3lg fmr&
5'2 foaYSh wruqo,a ,o jHdmD;s ^wdrïN ùug udi 3lg fmr&
5'3 úfoaY wruqo,a ,o yÈis jHdmD;s ^wdrïN ùug Èk 7lg fmr&
5'4 foaYSh wruqo,a ,o yÈis jHdmD;s ^wdrïN ùug Èk 7lg fmr&
5' fmdÿ wêldßh wud;HdxYhla fõ kï j¾Ih ;=< yÈis iy fjk;a jHdmD;s fldmuK ixLHdjla ms<sn| úia;r mqrjeishdg oek.ekSug ie,eiaù o@
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
88
5' jir mqrd ,o f;dr;=re b,a,Sïj, úia;r
ixLHdj
ixLHdj
1' jir mqrd ,o f;dr;=re b,a,Sï ixLHdj
2' f;dr;=re iïmQ¾Kfhka u iemhQ f;dr;=re b,a,Sïj, ixLHdj
3' f;dr;=re fldgila muKla iemhQ f;dr;=re b,a,Sïj, ixLHdj
4' mkf;a 5 jeks j.ka;sh hgf;a m%;slafIam lrk ,o f;dr;=re b,a,Sï ixLHdj
5' mkf;a 5 jeks j.ka;sh hgf;a fkdjk fya;= u; ^Wod( f;dr;=re fkdue;s ùu& m%;slafIam l< f;dr;=re b,a,Sï ixLHdj
6' f;dr;=re b,a,Sulg m%;spdr oelaùu i|yd .kq ,enQ idudkH ld,h ^jevlrk Èk .Kk& fld;rï o@
7' ;emEf,ka ,enqKq f;dr;=re b,a,Sï .Kk fldmuK o@
8' úoHq;a ;emEf,ka ^B fï,a& ,enqKq f;dr;=re b,a,Sï .Kk fldmuK o@
9' ;emEf,ka fyda úoHq;a ;emEf,ka fkdjk l%u u.ska ,enqKq f;dr;=re b,a,Sï .Kk fldmuK o@
6' f;dr;=re b,a,Sïj, iajNdjh
f;dr;=re b,a,Sï jeä u m%udKhla iy fojeksjg jeäu m%udKhla ,eî ;sfnkafka l=uk iajNdjfha ^mkf;a 27 j.ka;sh hgf;a úfYaIs; j olajd we;s mßÈ& f;dr;=re iïnkaOfhka o@
jeäu m%udKhla-
fojeksjg jeäu m%udKhla-
my; oelafjk ldKav hgf;a fldmuK f;dr;=re b,a,Sï m%udKhla ,eî ;sfío@
m%iïmdokh iïnkaO j
wdh;ksl .eg¨
foaYmd,k úkaÈ;Ndjh
uQ,H ^whjeh iy jHdmD;s we;=<;a j&
mdßißl
m%;sm;a;s
fjk;a ^lreKdlr i|yka lrkak&
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
89
7' f;dr;=re b,a,d isákakd ms<sn| me;slv
iuia;fhka ]
f;dr;=re b,a,Sï ixLHdj
;ks mqoa.,hka úiska isÿ l< f;dr;=re b,a,Sï .Kk
ixúOdk úiska isÿ l< f;dr;=re b,a,Sï .Kk
my; oelafjk m<d;aj,ska ,eî we;s f;dr;=re b,a,Sï ixLHdj i|yka lrkak'
uOHu m<d;
kef.kysr m<d;
W;=re-ueo m<d;
W;=re m<d;
jhU m<d;
inr.uqj m<d;
ol=Kq m<d;
W!j m<d;
niakdysr m<d;
8' f;dr;=re iemhSu m%;slafIam lsÍu ksid hï ;eke;af;la iïnkaOfhka hïlsis
o~qjula$úkh l%shdud¾.hla ,ndÿkafka o@ ^lreKdlr úia;r imhkak&
ixLHdj
9' wNshdpk iy fldñIka iNdfõ ud¾f.damfoaYk
kï l< ks,Odßhd fj; bÈßm;a l< wNshdpk
kï l< ks,Odßhd fj; bÈßm;a l< wNshdpk ixLHdj
kï l< ks,Odßhdf.a u.fmkaùu u; f;dr;=re ,ndÿka jdr .Kk
f;dr;=re fldñIka iNdj fj; bÈßm;a l< wNshdpk
fmdÿ wêldßh fkd;Sis ,o iy f;dr;=re ,nd fkd§u ksid fldñIka iNdjg meñ‚,s bÈßm;a jQ iïmQ¾K wNshdpkd .Kk
f;dr;=re imhk f,i fldñIka iNdj úiska ksfhda. l<$u.fmkaùï isÿ l< ^wNshdplg jdis iy.; jQ id¾:l wNshdpkd .Kk& iïmQ¾K jdr .Kk
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
90
10' f;dr;=re l<ukdlrKh iy jd¾;d ixÑ; lsÍu
10'1' f;dr;=re l<ukdlrKh lrk wdldrh iy jd¾;d ixÑ; lrk wdldrh ms<sn| úia;r imhkak'
10'2' jir ;=< tu l%uh hdj;ald,Sk lf<a o@ Tõ kï úia;r imhkak'
10'3' jd¾;d ixÑ; lrk wdldrh ms<sn| úia;r imhkak' ^Wod( jd¾;d ldurh" úoHq;a o;a; nexl=j iys; j$rys;j f,aLk msgm;a" lafIa;%h ;=<$lafIa;%fhka msg;&
10'4' myiqfjka fidhd.; yels wdldrhg jd¾;d ixÑ;h mßYS,k" iqÑ.;lrKh iy ixÑ; lsÍu isÿfõo@ ^úia;r imhkak&
10'5' by;ska oela jQ jd¾;d iqÑ.;lrKh iy mßYS,k l%uh" .; jQ j¾Ih ;=< jeäÈhqKq lf<a o hkak ms<sn| úia;r imhkak'
10'6' tn÷ jd¾;d ixÑ;hl§ jd¾;djla fidhd bÈßm;a lsÍu i|yd o< jYfhka fldmuK ld,hla .; fõ o@
10'7' fN!;sl jd¾;d ixÑ;hl§ tlS jd¾;d lafIa;%h ;=<$lafIa;%fhka msg; hk fohdldrfhka u ixÑ; flf¾o@ ^úia;r imhkak&
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
91
10'8' mj;akd jd¾;d ^2017 fmnrjdß 3 jeks Èk olajd& jir 10lg;a kj jd¾;d ^2017 fmnrjdß 4 jeks odhska miq& jir 12lg;a mj;ajd .ekSug l%uhla ilia lr ;sfí o@ ^úia;r imhkak&
10'9' jd¾;d ixÑ; lsÍu iy l<ukdlrKh i|yd whjeh fjka lr ;sfí o@
10'10' jd¾;d äðg,a l%uhg mj;ajdf.k fkdhkafka kï" jd¾;d mj;ajd.ekSu i|yd j¾Ih ;=< .kq ,enQ mshjr fyda jd¾;d äðg,a wdlD;shlg .ekSu i|yd j¾Ih ;=< fhdackd l< mshjr olajkak'
10'11' jd¾;d äðg,a l%uhg ixÑ; lf<a kï" th isÿlf<a fmdÿ wêldßh ;=< o ke;skï ndysr wdh;khla ;=< o@ ^úia;r olajkak&
10'12' äðg,a l%ufhka ixÑ; l< jd¾;d$o;a; wka;¾cd,h yryd ,nd.; yel s o@
10'13' Tõ kï" cd,.; wdrlaIdj wju jYfhka uilg jrla hdj;ald,Sk lf<ao@
11' jd¾;d mj;ajdf.k hdu" l<ukdlrKh iy úkdY lsÍu ms<sn| Ndú;h jeäÈhqKq lsÍu
iy ta iïnkaO ndOl bj;alsÍu i|yd Tn bÈßm;a lrk fhdackd ljf¾ o@
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
92
12' mqrjeishkag f;dr;=re ,nd.ekSu i|yd ;sfnk myiqlï fudkjd o@ j¾Ih ;=< tlS myiqlïj, hï jeäÈhqKq lsÍula lf<a kï th o we;=<;a j lreKdlr úia;r olajkak'
13' f;dr;=re b,a,Sï Tiafia fmdÿ wêldßh úiska j¾Ih ;=< fldmuK .dia;=jla tl;= lr .;af;a o@
15' fjk;a hï f;dr;=rla fyda úfõpkhla fyda iemhSug n,dfmdrd;a;= jkafka kï tajd fuys olajkak'
14' úksúoNdjh jeäÈhqKq lsÍu ms‚i Tng bÈßm;a l< yels fhdackd ljf¾ o@
fmdÿ wêldßh ;=< isÿ l< hq;= jeäÈhqKq lsÍï
jeäÈhqKq lsÍï fmdÿ jYfhka
w;aik(
ku iy ;k;=r(
Èkh(
20'
;SrKhla iïnkaOfhka fya;= fy<sorõ lsÍfï j.lSu
^35 jeks j.ka;sh&
mkf;a 35 jeks j.ka;sh olajd isákafka hï ;eke;a;l=g ljr fyda wdldrhlska n,mdk
;SrKhla ,nd fok hï fmdÿ wêldßhl iEu ks,Orhl= u" wod< ;eke;a;d úiska ;;ald¾hh
i|yd lrkq ,nk b,a,Sul§" tu ;SrKhg t<öu i|yd jQ fya;= tu ;eke;a;dg ,sÅ; j
fy<sorõ l< hq;= nj hs'
fuu m%;smdok wkqj fuu fya;= b,a,d isàu f;dr;=re b,a,Sula f,i u bÈßm;a úh hq;= ke;s w;r
tu b,a,Su mqrjeishl=g tlS ;SrKh .;a ks,Odßhdf.ka iDcqj u b,a,d isàfï whs;sjdislu mj;S'
tfia u tu b,a,Su ,sì; j fyda jdÑlj isÿ l< yels h'
ta wkqj 35 jeks j.ka;sh hgf;a jk b,a,Sula fmdÿ wêldßhlg ,enKq úg m%;spdr ±laùu isÿ
l< hq;= jkafka f;dr;=re ks,Odßhd fkdj wod< b,a,Sfï i`oyka ;SrKh .;a ks,Odßhd úisks' tlS
ks,Odßhd ,sÅ;j u fya;= ±laùug fuu j.ka;sh wkqj ne§ isáhs'
fï wkqj f;dr;=re mkf;a w¾: ksrEmKhg fkdjefgk f;dr;=rla jk —fya;= ±laùu˜ fuu
j.ka;sh u.ska iEu fmdÿ wêldrhlg u w;Dma;shlg m;a jQ mqrjeishl=f.a b,a,Sula u; l< hq;=
fõ'
wod< fya;= ±laúfï b,a,Sug ,enqKq m%;spdrfhka ;Dma;shg m;a fkdjqK mqrjeishl=g f;dr;=re
whs;sjdislï fldñIka iNdfõ wNshdpkhlska mÍCId l< yels nj 2017 fmnrjdß 3 jeks Èk
ksl=;a l< f;dr;=re fldñIka iNd Í;s 26 ys fufia i`oyka fõ
—mkf;a 35 jeks j.ka;sfhka úfYaIs; j olajd we;s" hï ;eke;a;l=g ljr fyda wdldrhlska
n,mdk ;SrKhla ,ndfok hï fmdÿ wêldßl iEu ks,Odßhl=u" wod< ;eke;a;d úiska
;;ald¾hh i|yd lrkq ,nk b,a,Sul§" tu ;SrKhg t<öu i|yd jQ fya;=" tu ;eke;a;dg
,sÅ; j fy<sorõ l< hq;= njg jk wksjd¾h rdcldßh bgqlsÍug wiu;a ù ;sfí o hkak˜
fï wkqj f;dr;=re mkf;a 35 jeks j.ka;sh hgf;a fmdÿ wêldßhla fj; isÿlrk b,a,Sula
iïnkaO j f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdjg mÍCId lsÍfï j.lSula mj;sk nj
ie,ls,a,g .; hq;= h
tfia u fmdÿ wêldßj,g fuu fya;= ±laùfï j.lSu kS;sfhka mekjqK j.lSula jk neúka
idOdrK ld,hla ;=< id¾:l m%;spdr fkd,enqKq mqrjeishl=g wNshdpkdêlrKfha ßÜ wd{djla
b,a,d isáh yels h'
fya;= ±laùu i`oyd ksYaÑ; ld, rduqjla mk; u.ska fyda fr.=,dis u.ska fyda kshulr fkdue;'
tfia u fujeks b,a,Sula ms<sn`o ikaksfõokh i|yd ksYaÑ; wdlD;s m;% y`ÿkajd§ula o isÿlr
fkdue;' .dia;= whlsÍula isÿlr fkdue;'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
93
21'
f;dr;=re mkf;a l%shdldß;ajh iudf,dapkh
ye¢kaùu
fmdÿ wêldßh ;=< f;dr;=re mkf;a l%shdldÍ;ajh ukdj isÿjkafka o"ta ms<sno j hï hï .eg¨
;sfí o@ f;dr;=re mkf;a l%shdldÍ;ajh fmdÿ wêldßfha ks,OdÍkag idudkH lghq;= mj;ajdf.k
hdug ndOdjla jkafka o@ jeks lreKq hï lsis úêu;a l%shdj,shla Tiafia fidhdne,Su jeo.;a fõ"
f;dr;=re mkf;a l%shdldß;ajh iudf,dapkh l< yels wjia:d
fmdÿ wêldßfha m%.;s iudf,dapk /iaùï
ld¾h uKav, /iaùï
wxY m%OdkSkaf.a /iaùï
udKav,sl ks,OdÍkaf.a /iaùï
f;dr;=re mkf;a l%shdldß;ajh ms<sn| iudf,dapkhl§ i,ld ne,sh hq;= YS¾I
f;dr;=re ks,OdÍka kï l< ks,OdÍ m;a lr ;sfí o@
f;dr;=re ks,OdÍka yd kï l< ks<OdÍka mla lsÍï ckudOH wud;HdxYhg jd¾;d lr
;sfí o@
m;a l< we;s f;dr;=re ks,Odßka m%udKj;a o@
f;dr;=re ks,OdÍ yd kï l< ks,Odßg f;dr;=re whs;sh ms<sn| j mqyqKqjla ;sfí o@
f;dr;=re whs;sjdislï mkf;a yd f;dr;=re ksfhda. m%ldr j ±kaùï m%o¾Ykh lr
;sfí o@
f;dr;=re mkf;a 8 jeks j.ka;sh m%ldr j w¾O jd¾Isl jd¾;dj i`oyd f;dr;=re ;u
wud;HxYh^f¾Çh fyda m<d;a iNd& fj; fhduq lr ;sfí o@
fmdÿ wêldßfha ks, fjí wvúh ;=< m%.dó f;dr;=re ^f;dr;=re ksfhda. 20 m%ldr j&
m< lr ;sfí o@
f;dr;=re b,a,Sï i`oyd m%;spdr ±laùfï§ úúO wxYj,ska ,efnk iyh$ndOd
.eg¨ u.yrjd .ekSug Ndú; lr we;s mßp
f;dr;=re whs;sjdislï tallfha l%shdldß;ajh flfia o@
iudf,dapkfha m%;sM, jd¾;d.; lsÍu yd ;SrK l%shd;aul lsÍu-
fuu iudf,dapk wjia:dj,oS u;= lrk m%Yak yd ;SrK jd¾;d lsÍu f;dr;=re whs;sjdislï tall-
fha ld¾hhla jk w;r tlS ;SrK l%shd;aul lsÍug wjYH hdka;%Kh fmdÿ wêldßfha wdh;k
jHqyhg wkqj l%shdfõ fhoùug f;dr;=re whs;sjdislï tallh iïnkaëlrKh fuka u fufyh
ùu o isÿ l< hq;= h'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
94
22'
f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdj úiska ,nd §
we;s ;SrKd;aul ksfhda.
1' f;dr;=re ,nd.ekSu i|yd úl,am wdh;ksl l%ufõo mj;sk fya;=j u; f;dr;=re b,a,Su la m%;sfCIam l, yels o@ tÉ'iS'tia'o'fidhsid isßj¾Ok tÈß j Y%s ,xld hqO yuqodj- RTIC/89/2017 f;dr;=re b,a,Su (
;uka úiska isÿlrk ,o meñKs,a,lg wod<j yuqodj úiska isÿlrk ,o uQ,sl mÍCIK
Widúfha my; i``oyka f;dr;=re ,ndfok f,i wNshdpl úiska Y%s ,xld hqO yuqodfõ f;dr;=re
ks,OdÍ fj;ska b,a,d isák ,§'
1' uQ,sl mÍCIK Widúfha le|ùï ksfhda.fha fkd;Sisfhys iy;sl l< msgm;a
2' w;a wl=ßka ioyka l< uQ,sl mÍCIK Widú jd¾;dfõ iy;sl msgm;a
3' ksÍCIK yd ks.ukj, iy;sl msgm;a
4' Bg wod< fjk;a f,aLk msgm;a
5' hqoaO yuqodm;s ks.ukhla ilialr we;akï tu ks.ukfhys iy;sl msgm;a
6' fuu uQ,sl mÍCIK Widúfha kS;s ks,OdÍka o idCIlrejka o jQ neúka hqoaO yuqodm;s
ks.ukhla ksl=;a lr we;akï tu ks.ukh flgqïm;a lr ilia l< ks,Odßhd $
ks,OdÍkaf.a f;dr;=re yd jD;a;Sh iqÿiqlï'
fmdÿ wêldßfha m%;spdrh (
fuu f;dr;=re b,a,Sug ms<s;=re foñka Y%s ,xld hqO yuqodfõ f;dr;=re ks,OdÍ úiska f;dr;=re
b,a ïldßhg ±kqï § we;af;a f;dr;=re b,a ïldßh yuqod ks,Odßkshla f,i hqoaO yuqod
mk;g hg;a j fiajfha fh§ isák neúka b,a,d we;s f;dr;=re ,nd.ekSu i`oyd wkqms<sfj<ska
hqo yuqodm;s wu;k fukah' fï iïnkaO ;Dma;su;a fkdjQ b,a ïldßh hqo yuqodfõ kï l<
ks,OdÍ fj; o wNshdpkhla isÿ lr we;s w;r kï l< ks,OdÍ úiska m%;spdr olajd fkdue;s
w;r ta fya;=fjka f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdj fj; wNshdpkh lrk ,§'
wNshdpkd wjia:dfõ§ fmdÿ wêldßh ksfhdackh lrñka meñKs f;dr;=re ks,OdÍ yd kS;s
ks,OdÍkaf.ka fldñIka iNdj m<uqj úuid isáfha f;dr;=re ,nd§u fmdÿ wêldßh m%;sfCIam
lrkjd o hkak hs' tu wjia:dfõ§ fmdÿ wêldrfha ksfhdacs;hka m%ldY lf<a hqo yuqodj
f;dr;=re b,a,Su m%;sfCIam fkdlrk nj;a wNshdpl fiajfha fh§ isák ks,Odßhla ksid
f;dr;=re b,a,Su ms<snoj hqoaO yuqod mkf;a wNHka;r l%shdmámdáj,g wkql+, f,i yqfola
b,a,d isák nj;a h'
f;dr;=re fldñIka iNdfõ ksfhda.h (
fuu ;¾lh iïnkaOfhka f;dr;==re fldñIka iNdfõ ksfhda.h jQfha —fmdÿ wêldßh jk Y%S
,xld hqO yuqodj f;dr;=re b,a,Sfuka úuid ;snQ f;dr;=re imhd fkdue;s w;r wNshdplg
f;dr;=re ,nd .ekSu msKsi hqoaO yuqod mkf;a olajd we;s wNHka;r l%shdmámdáj,g wkql+, j
l%shdlrk f,i okajd we;' f;dr;=re mkf;a 25 jeks j.ka;sfha meyeÈ,s f,i olajd we;s mߧ
f;dr;=re ks,Orhl= úiska b,a,d isák ,o f;dr;=re iemhSug fyda fuu mkf;a 5 jeks j.ka;sfha
olajd we;s fya;=j,ska hï tla fya;=jla fyda Bg jeä .Kk;a u; tu b,a,Su m%;sfCIam lsÍug
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
95
fyda ;SrKh l< hq;= w;r tu ;SrKh b,a,Su l< mqrjeishdyg jydu ikaksfõokh l< hq;= h'
f;dr;=re fldñIka iNdjg mkf;a we;s kS;sh l%shd;aul lsÍu i`oyd jHjia:dms; j.lSula we;'
ta wkqj mkf;a uQ,sl uQ,O¾u jk —Wmßu f;dr;=re wkdjrKh lsÍu˜ hkakg wkql+, j
f;dr;=re m%odkh uqla; l< yelafla mkf;a 5^1& Wmj.ka;sfha ksYaÑ; j i`oyka fldg we;s
jH;sf¾Lfha moï lrf.ku muKs' Y%S ,xld hqo yuqodj o f;dr;=re mkf;a úIh m:hg wod<
jk fmdÿ wêldßhla ksid f;dr;=re mkf;a we;s úêúOdk wkqj lghq;= lsÍug jHjia:dms;
j.lSulska ne`§ we;' tfy;a wNshdplf.a 2017-05-02 od;ñka bÈßm;a lr f;dr;=re b,a,Su
iïnkaO j fmdÿ wêldßh lghq;= lr we;s wdldrh f;dr;=re mkf;a 25 jeks j.ka;shg fyda 5
jeks j.ka;shg wkql+, fkd fõ'˜
fï wkqj f;dr;=re fldñIka iNdj hqo yuqodjg ksfhda. lrk ,oafoa b,a,d we;s f;dr;=re
m%odkh lsÍu m%;sfCIam lsÍug 5 jeks j.ka;sfha olajd we;s fya;=jla fyda fya;= jeä .kKla
fyda ó<. úNd. Èkfha§ bÈßm;a lrk f,i hs'
fï wkqj hï fmdÿ wêldßhl f;dr;=re ,nd§fï hï l%uhla mj;sk ksid f;dr;=re b,a,Sula
l< b,a¨ïlrejl=g f;dr;=re b,a,Sfuka neyer j tlS l%uh Ndú; lrk f,i b,a,Sfï
yelshdjla fkdue;s nj;a f;dr;=re ,nd.ekSfï fya;=j bÈßm;a lrñka f;dr;=re b,a,Sula
m%;sfCIam lsÍula mk;g wkql+, fkdjk nj;a fuu ;Skaÿfjka meyeÈ,sfõ'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
96
2'fmdÿ wêldßfha idudkH mßmd,khg ndOd meñKúh yels ùu f;dr;=re ,nd§u m%;sfCIam lsÍu i`oyd Ndú; l< yels mokula fkd fõ'´'ví,sõ'fla'{dkodi tÈß j ,xld nexl=j- RTIC$131$2017
f;dr;=re b,a,Su (
f;dr;=re b,a ïlre úiska my; f;dr;=re fmdÿ wêldßfhka b,a,d isák ,§'
1' 27-09-2016 Èke;s wxl 78$2016 pl%f,aLhg wkqj l<ukdlrK fY%aKsfha ;snQ mqrmamdvq .Kk
2' iïuqL mÍCIKh meje;aùug fmr 20-02-2017 Èke;s wxl 17$2017 pl%f,aLkhg wkqj
l<ukdlrK fY%aKshg Wiiaõï ysñ jQ ks,OdÍka 58 fokd ,nd.;a ,l=Kq
3' fuu 58fokd iïuqL mÍCIKfha§ ,nd.;a ,l=Kq
4' by; ;k;=re ,nd§u i|yd i,lkq ,enQ lvbï ,l=Kq
5' 27-09-2016 Èke;s wxl 78$2016 pl%f,aLkhg wkqj 19-01-2017 Èke;s iïuqL mÍCIKfha§
´'ví,sõ'fla'{dkodi^fkd 0099350& ,nd.;a uq¿ ,l=Kq
fmdÿ wêldßfha m%;spdrh (-
fuu f;dr;=re b,a,Su f;dr;=re ks,Odßhd úiska 5^1&^wd& j.ka;sh hgf;a m%;sfCIam lrk ,§'
thg tfrys j wNshdpkhla isÿ l< w;r kï l< ks,Odßhdf.ka m%;spdrhla fkd,enqKq neúka
b,a ïlre fldñIka iNdj fj; wNshdpkhla isÿlrk ,§'
fldñIka iNdfõ ksfhda.h (
fï ms<sn`oj fldñIka iNdfõ ksfhda.h ,ndfoñka fldñIka iNdj m%ldY lrk ,oafoa —fmdÿ
wêldßh ,ndÿka f;dr;=re ksÍCIKh lsÍfuka wk;=re j meyeÈ,s jkafka wNshdpl b,a,d isák
,o f;dr;=re ryiyHNdjh iïnkaO f;dr;=re fkdjk nj hs' fmdÿ wêldßfha idudkH
mßmd,khg ndOd meñKúh yels ùu f;dr;=re ,nd§u m%;sfCIam lsÍu i|yd Ndú;d l< yels
mokula f,i ie,lsh fkdyel'˜
fï wkqj fuys i|yka jQ f;dr;=re fuu ;Skaÿjg iSñ; j jk f,i ,nd§ug ksfhda. lrk ,§'
3' kvqjla úNd. fjñka mej;Su muKla mk; hgf;a f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam lsÍug fya;=jla fkd fõ-'mS'hQ'rx. nKavdr tÈß j Y%s ,xld uyje,s wêldßh- RTIC/55/2017
f;dr;=re b,a,Su (-
uyje,s wêldßh úiska mjrd.ekSug kshñ; fyda mjrd.ka;d ,o nj lshQ bvula iïnkaOfhka
my; úia;r b,a,d isák ,§'
1' tlS bvu Y%s ,xld uyje,s wêldßh úiska mjrd.kaf;a l=uk kS;sh hgf;a o iy tlS ,sÅ;
kS;sfha úfYaIs; m%;smdok fudkjd o@
2' tfia isÿ lf<a hï úêu;a iy úfYaIs; ksfhda.hla hgf;a o@ tfia kï tu ksfhda.h ;ju;a
n,d;aul o@
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
97
3' i;Hnjg Tn úiska iy;sl l< tu ksfhda.fha iy;s; l< msgm;la
4' my;ska i|yka lrk bvfï ysñlu fkd;snqfKa kï uyje,s wêldßh úiska wod< bvu mjrd
.;af;a ,sÅ; kS;sfha
l=uK úfYaIs; úêúOdk wkqj o@
5' Tõ kï tjeks mjrd.ekSula isÿlf<a ,sÅ; kS;sfha l=uk m%;smdok hgf;a o@
6' tn÷ w;am;a lr.ekSula isÿ lf<a hï .eiÜ ksfõokhla hgf;a kï tu .eiÜ ksfõokfha
iy;sl l< msgm;la'
fmdÿ wêldßfha m%;spdrh (-
f;dr;=re ks,Odßhd úiska fuu b,a,Su mkf;a 5^1&^B&-^fiajd iemhSfï§ kS;sm;sjrhd fyda
kS;sm;sjrhdg iydh olajk hï ks,Orhl= iy fmdÿ wêldÍka w;r ikaksfõokhla we;=Mj hï
,sÅ; kS;shla hgf;a fy<sorõ lsÍu i|yd wjir § fkdue;s ikaksfõokhla iy tu jD;a;slhka
úiska fiajd imhkq ,nk hï fmdÿ wêldßhla w;r mj;akd hï ikaksfõokhla ixhqla; jk
f;dr;=rla& iy ^ta& ^wêlrKfha wêldß n,h iy wmCImd;S j mj;ajdf.k hdug w.;shla
isÿjk f;dr;=rla& Wmj.ka;s hgf;a m%;sfCIam l< w;r kï l< ks,Odßhdg wNshdpkhla isÿ
l< miq kï l< ks,OdÍhd úiska tu f;dr;=re ,ndÈh hq;= njg ks¾foaY lrk ,§' kuq;a
f;dr;=re ks,Odßhd úiska f;dr;=re ,nd fkd§u u; wNshdpl úiska f;dr;=re fldñIka iNdj
fj; wNshdpkh lrk ,§'
fldñIka iNdfõ w;=re ksfhda.h (-
fuu wjia:dfõ§ 2016 wxl 12 ork f;dr;=re ±k.ekSfï whs;sjdislï ms<sn| mkf;a 5^1&^B& iy
5^1&^ta& j.ka;s u; mokï j f;dr;=re ks,Orhd ^m%Odk ld¾hd, wOHCI-fufyhqï& úiska uq,a
f;dr;;=re b,a,Su m%;sfCIam lr we;af;a b,a,d isá f;dr;=re ms<sfj<ska jrm%ido ,;a f;dr;=re
iy tlS f;dr;=re ksoyia lsÍu —wêlrKfha wêldÍ;ajh iy wêlrKfha wmCImd;S;ajh
mj;ajdf.k hdug w.;shla fõ h˜ hk moku u; h' flfia kuq;a f,aLk mÍCIdfjka lshùu
iy úNd.h i`oyd meñK isá kï l< ks,Odrhd ;jÿrg;a m%Yak lsÍu u.ska fmkS hkafka by;
lS jHd;sf¾Lhka wheo isàu tlfy,d u Y%S ,xld uyje,s ixj¾Ok wêldßh ^fmdÿ wêldßh&
.ïfmd< ufyaia;%d;a wêlrKfha mjrk ,o kvqj u; r|d mj;sk nj hs'
wêlrKhl yqfola kvqjla úNd. fjñka mej;Su muKla mk; hgf;a f;dr;=re b,a,Sula
m%;sfCIam lsÍug fya;=jla fkdjk nj iy mkf;a 5^1&^B& j.ka;shg wod< j f;dr;=re fy<s l<
fkdyels jD;a;Sh jrm%ido iukaú; jkafka hï ,sÅ; kS;shla hgf;a fy<s l< fkdyels
f;dr;=rej,g nj o fuys§ i`oyka l< hq;= h' fulS m%;sfCIam lsÍfï mokï' m%isoaO f,aLk jk
mjrd.ekSfï ksfhda. iy .eiÜ ksfõok iïnkaOfhka fkdfhfoa'
fï wkqj b,a,d we;s f;dr;=re fmdÿ wêldßh iïnkaO kvqjlg wod< ùu fyda tlS f;dr;=re
ksoyia lsÍfuka fmdÿ wêldßh iïnkaO kvqfõ§ fmdÿ wêldßhg wjdishla fõ h hk moku u;
lghq;= lrñka f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam l< fkdyels nj fuu ksfhda.fhka meyeÈ,s fõ'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
98
4'f;dr;=re b,a,Sulg m%;spdr f,i ixfYdaOkh úh yels kS;s flgqïm;a ,nd§h yels o@
udßfhda f.dauia tÈß j uyck iún, .ekaùï iqn idOk iy lkao Wvrg Wreuh ms<sno
wud;HxYh- RTIC/51/2018
f;dr;=re b,a,Su'-
f;dr;=re b,a ïlre úiska —wdndO iys; mqoa.,hkaf.a whs;sjdislï ms<sn`o kS;s flgqïmf;ys
kj;u ixialrKfhys msgm;la iy tu kS;s flgqïmf;ys j¾;udk ;;a;ajh ^bx.%sis iy
fí%,a"fou<"isxy,& ;j o wod< kS;s flgqïm;g leìkÜ wkque;sh ,eî md¾,sfïka;=fõ
,ehsia;=.; ùu flÈkl úh yelso hkako˜ hk f;dr;=re b,a,d we;"
fmdÿ wêldßfha m%;spdrh (-
f;dr;=re ks,Odßhd úiska m%;spdr olajd we;af;a wod< kS;s flgqïm; rcfha kS;s flgqïm;a
iïmdok úiska wud;HxYfha kSÍCIK i`oyd fhduq lr we;s nj;a wod< ksÍCIK iemhSu i`oyd
wjYH mshjr f.k we;s nj;a kS;s flgqïm; .eiÜ lrk ;=re iemhsh fkdyels nj;a h'
kï l< ks,Odßhdg wNshdpkhla isÿ l< w;r tu.ska o id¾:l m%;sM,hla fkdjQ neúka
b,a ïlre f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdj fj; wNshdpkh lrk ,§'
wNshdpkd úNd.fha§ fmdÿ wêldßh fjkqfjka meñKs ks,OdÍka mjid isáfha fuu flgqïm; ;u
wud;HxYfha iudc ixj¾Ok wdh;kfha cd;sl md,l iNdj fj; fhduq lr we;s nj;a fï
olajd iudf,dapkh lsÍug fkdyels ù we;s nj;a tu ksidfjka wNshdpl yg mk;a flgqïmf;a
msgm;la ,nd§ug fkdyels jQ nj hs' tfuka u mj;akd l%shdj,sfha wúksYaú;Ndjh ;+< flÈkl§
mk;a flgqïm;g leìkÜ wkque;sh ,eî md¾,sfïka;=jg bÈßm;a lrkafka,o hkak iïnkaO j
fmdÿ wêldßhg ksYaÑ;j u m%ldY lsÍug fkdyels nj ;jÿrg;a m%ldY lrk ,§'
wNshdpl úiska u;= lrk ,oafoa fuu b,a,Su uyck iqN isoaêh Wfoid uy;a fia n,mdk w;r
flgqïmf;a wka;¾.;h úfYaIfhka .;a l, wdndê; md¾Yajj,g m%fhdackj;a nj hs'
fldñIka iNdfõ ksfhda.h (
—wod< md,l iNdj f;dr;=re b,a,Sfuka úuid we;s kS;s flgqïm; i,ld fkd;sîu 2016 wxl 12
ork f;dr;=re ±k.ekSfï whs;sjdislï ms<sn`o mkf;a 5 jeks j.ka;sh hgf;a olajd we;s
f;dr;=rej,g m%fõY ùfï whs;sjdislï m%;sfCIam l< yels wjia:dj,g wh;a fkdfõ' tfukau
43 jk j.ka;sh hgf;a olajd we;s —f;dr;=re˜ hk w¾: ksrEmKh hgf;a —kS;s flgqïm;a hkak
o tys úIh iSudj hgf;a úfYaIfhkau olajd we;s njo i|yka lsÍu iqÿiq h' ol=Kq wdishdfõ
fuka u f,dalfha fndfyda rgj, kS;s flgqïm;a .eiÜ lsÍug m%:u j uyckhdg bÈßm;a l< hq;=
j we;af;a flgqïmf;ys wka;¾.;h ms<sn`oj uyck m%;spdr ,nd.ekSu ud¾.fhka wod<
flgqïm; ilia lsÍu iïnkaOfhka ck iïuq;shlg t<U.ekSu Wfoid th M,odhs l%shdud¾.hla
f,i ie,flk neúks'˜
fï wkqj fldñiu úiska tu flgqïm; isxy, fou< yd bx.%Sis msgm;a wNshdplg ,ndfok f,i
ksfhda. lrk ,§'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
99
5'rcfha ks,Odßfhl=f.a jegqm f;dr;=rla f,i ,ndÈh yels o@
Y%s ,xld .=jka kshuqjkaf.a ixioh tÈß j Y%S ,xlka .=jka fiajh-RTIC/99/2017
f;dr;=re b,a,Su (
wNshdpl ixúOdkh úiska f;dr;=re b,a,Su u.ska b,a,d isák ,o wfkl=;a f;dr;=re w;r my;
f;dr;=reo b,a,d ;sìKs'
Y%s ,xld .=jka fiajfha fiajh lrk my; kï i`oyka ks,OdÍkaf.a jegqma iy fjk;a
m%;s,dN$§ukd
úOdhl ks,OdÍ
udkj iïm;a l<ukdlrK m%Odks
m%Odk fjf<o ks,OdÍ
fuu f;dr;=re b,a,qï m;%fha m<uq whs;uh f,i by; f;dr;re b,a,d isá w;r ;j;a whs;u
6 la b,a,d ;sìKs'
fmdÿ wêldßfha m%;spdrh (-
f;dr;=re ks,OdÍ úiska by; lS f;dr;=re ,nd§u m%;sfCIam lr ;snqfKa 5^1&w yd 5^1&^W&
j.ka;shg hg;ajk nj mjiñks' f;dr;=re ks,OdÍf.a ;SrKhg tfrys j kï l< ks,OdÍ fj;
wNshdpkhla isÿ l< w;r kï l< ks,OdÍ o tlS moku u; u f;dr;=re b,a,Su m%;sfCIam lrk
,§' wk;=re j wNshdpl f;dr;=re fldñIka iNdjg wNshdpkhla bÈßm;a lrk ,§'
f;dr;=re fldñIka iNdj úiska fuu whs;uh iïnkaO ish ;SrKh ,ndfoñka fufia ksfhda.
lrk ,§
fldñIka iNdfõ ksfhda.h (-
— fuu f;dr;=re fmdÿ wêldßfha uyck uqo,a iïnkaO uQ,Huh j.lSu iy úksúoNdjhg iDcqj
u iïnkaO jk ksid wkdjrKh l< hq;= f;dr;=re fõ' fuu f;dr;=re ,nd§u jvd;a jeo.;a
jkafka fmdÿ wêldßh rfÜ cd;sl .=jka fiajh f,i i,lk wdh;kh ksidh' fuys uQ,H
l<uKdlrKh iïnkaOfhka uyckhdg wjeis f;dr;=re ,nd§ug fldñIka iNdj ne§ isá hs'
óg wu;r j whs;ï wxl 1ys i`oyka f;dr;=re" f;dr;=re fr.=,dis 20^1&^II& m%ldr j m%.dó
f,i wkdjrKh lsÍug fmdÿ wêldßh ne§ isák njg wjOdrKh flf¾'
wNshdpl úiska b,a,d isák ,o f;dr;=re kï i`oyka úOdhl ks,OdÍka ;sfokl=f.a jegqma iy
fjk;a m%;s,dN$§ukd ms<sn`o jk fyhska fuu úYajikSh iïnkaO;djla mej;Su u; m%;sfCIam
l< fkdyel' ;j o fiajd .súiqfï wvx.= ish¨ f;dr;=re ms<sn`o b,a,Sula fkdjk fyhska fmdÿ
wêldßh fuu f;dr;=re ,nd§u m%;sfCIam l< moku" tkï j.ka;s 5^1&^w& iy ^W& Ndú;h
j,x.= fkd fõ'
tfyhska fuu f;dr;=re ,nd§u m%;sfCIam lsÍu i`oyd fmdÿ wêldßh úiska yqjd ±la jQ lreKq
fuu mkf;a u j.ka;s 5^4& olajk jH;sf¾Ç wjia:dj,g hg;a fõ'^uyck hym; ms<sno
m%uqL;dj&
fuu ksfhda.h u.ska wjOdrK jQ lreKla jkafka rcfha jegqma ,nk ks,OdÍhl=f.a jegqm
f;dr;=re b,a,Sula u.ska ,nd .; yels nj hs' tfia u f;dr;=re ksfhda. 20 ys olajk udKav,sl
ks,OdÍkaf.a jegqm m%.dó j fy,sorõ l< hq;= nj hs'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
100
6'ixLHdf,aLk ,ndoSu u.ska mqoa.,sl f;dr;=re wkdjrKh fkd fõ
ä,x.kS ksfrdaIsld tÈß j fnda.ïnr nkaOkd.drh -RTIC/228/2018
f;dr;=re b,a,Su (
wNshdÑldj úiska fnda.ïnr nkaOkd.rh fj;ska my; f;dr;=re b,a,d isák ,§'
1'2017-12-1 yd 2018-01-02 Èk jk úg /`oúhkaf.a ia;%S mq¾INdjh wkqj my; ±lafjk whs;uj,
f;dr;=re
1'1' rCIsl nKaOdkd.dr.; lr we;s isrlrejka
1'2' wÉpq ú¢k isrlrejka
1'3' urKSh oKavkh i`oyd r|jd we;s isrlrejka
1'4' urKsh oKavkh i`oyd r|jd we;s isrlrejkaf.a úia;r
2'my; ±lafjk úia;r ms<sn| ixLHd o;a;
2'1' jhi wjqreÿ 16 g wvq /|úhka
2'2' wjreÿ 16-22;a w;r /|úhka
2'3' wjqreÿ 5g wvq orejka
2'4' wjqreÿ 5-10 w;r orejka
2'5' .¾NkS ;;a;ajfhka miqjk /`oúhka
3'wjqreÿ 16-22;a w;r /|úhkaf.a ixLHd o;a; Tjqkaf.a ia;%S mQ¾INdjh wkqj
4' nkaOkd.drfha r`ojd ;eìh yels iïmQ¾K isrlrejka .Kk'
fmdÿ wêldrfha m%;spdrh(
f;dr;=re ks,OdÍ fj;ska lsisÿ m%;spdrhla fkd,o neúka wNshdpl nkaOkd.drfha kï l<
ks,Odß fj; wNshdpkh lrk ,§' kï l< ks,OdÍ úiska wNshdpl fj; okajk ,o m%;spdrfhka
;Dma;su;a fkdjq wNshdpl f;dr;=re fldñIka iNdj fj; wNshdpkhla isÿlrk ,§'
f;dr;=re fldñIka iNd wNshdpkd mÍCIKfha§ fmdÿ wêldßh f;dr;=re ,nd fkd§u
iïnkaOfhka fya;= folla bÈßm;a lrk ,§' tlla kï f;dr;=re iemhSug m%:u tu f;dr;=re
b,a,Sfï fya;=j fidhd ne,Su ;u wdh;kfha m%;sm;a;sh nj hs' wfkl kï fuu f;dr;=re
wdh;kfha ryiH f;dr;=re nj hs'
fldñIka iNdfõ ksfhda.h (
fldñIka iNdj ish ksfhda.h ,ndfoñka m%ldY lrk ,oafoa f;dr;=re mk;g wkqj f;dr;=re
b,a,Sfï§ fya;= ±laùula wjYH fkdjk nj;a b,a,d we;af;a ixLHf,aLk neúka tu.ska
/oúhkaf.a ryiHNdjh fy<sorõ ùula isÿ fkdjk njhs' tneúka wod< f;dr;=re wNshdplg
,ndÈh hq;= njg fldñIka iNdj ksfhda. lrk ,§'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
101
7'úfoaY .súiqï f;dr;=re whs;sh hgf;a ,nd.; yelshs*hsid,a iu;a tÈß j Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYh -RTIC/201/2017
f;dr;=re b,a,Su (
wNshdpl úiska úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYfha f;dr;=re ks,OdÍ fj; f;dr;=re b,a ïm;%hla
bÈßm;a lrñka b,a,d isák ,oafoa Y%S ,xld rch iy lgd¾"l=fõÜ yd fi!È wrdì rdcH w;r
mj;ajkq ,nk wjfndaO;d .súiqï iy oaúmd¾Yaúl .súiqï msgm;a ,ndfok f,i hs'
fmdÿ wêldßfha m%;spdrh (
f;dr;=re ks,OdÍ úiska fuu b,a,Su m%;sfCIam lrk ,o w;r kï l< ks,OdÍ fj; isÿlrk ,o
wNshdpkhg m%;spdr olajñka kï l< ks,OdÍ o b,a,Su m%;sfCIam lrk ,o w;r ta wkqj
wNshdpl f;dr;=re whs;sjdislï fldñIka iNdj fj; wNshdpkhla isÿlrk ,§'
wNshdpkh i,ld neÆ fldñIka iNdj my; ksfhda.h ksl=;a lrk ,§
fldñIka iNdfõ ksfhda.h (
wNshdpl úiska úuid we;s f;dr;=re ryis.; jkafka l=uk whqßka o iy flfia o hkak
fldñIka iNdjg i;=gqodhl f,i lreKq ±laùug fmdÿ wêldßh wfmdfydi;a ù we;' úuid
we;s f;dr;=re ixl%uKsl fiajlhka iïnkaO Y%S ,xld rch iy$fyda lgd¾'l=fõÜ iy fi!È
wrdì rdcH w;r mj;sk wjfndaO;d .súiqï iy oaùmd¾Yaúl .súiqï iïnkaOfhka jk w;r ta
wkqj tu rgj, /lshdfjys ksr; jk Y%S ,dxlsl mqrjeishkaf.a whs;sjdislï iq/lSu jk uyck
iqN isoaêhg wod< fõ"
;j o" úuid we;s f;dr;=re wod< jkafka iudma; l< wjfndaO;d .súiqï iïnkaOfhka jk w;r
t<eöug we;s .súiqï fkdjk ksid .súiqïj, md¾Yajlrejkag nrm;< w.;s.dó úh fkdyel'
tu ksid" fmdÿ wêldßh úiska olajd we;s5^1&^wd&^ii& iy 5^1&^we&^v& hk j.ka;ss hgf;a f;dr;=re
m%odkh m%;sfCIam lsÍu l< fkdyel'
fï wkqj fldñIka iNdj úiska fmdÿ wêldßhg ksfhda. lrk ,oafoa f;dr;=re b,a,qïm;%h u.ska
b,a,d we;s f;dr;=re wNshdplg ,ndfok f,i hs'
8'mqoa.,sl ld¾h uKav,fha kï ,nd§u u.ska m,d;a iNd jrm%ido lv fkdfõ-
cS'È,sma wuqoka tÈß j m%Odk f,alï ld¾hd,h" W;=re m<d;a iNdj -RTIC/17/2017
f;dr;=re b,a,Su (-
wNshdpl úiska W;=re m<d;a iNdj fj; f;dr;=re whÿïm;%hla bÈßm;a lrñka b,a,d isák
,oafoa W;=re m<d;a wud;Hjreka we;=Mj uyck ksfhdacs;hka 31 fokl= fj; ,nd§ we;s
l<ukdldr iyhljrekaf.a yd ld¾hd, ld¾h iyhlhkaf.a kï iy ,smshk ,nd fok f,i hs'
fmdÿ wêldrfha m%;spdrh (
fmdÿ wêldßfha f;dr;=re ks,OdÍ fuu b,a,Su 5^1&^T& j.ka;sh^^tu f;dr;=re fy<sorõ lsÍu
md¾,sfïka;= jrm%ido fyda kS;sh u.ska úêúOdk i,iajd we;s wdldrhg m<d;a iNd jrm%ido
W,a,x>kh lsÍula jk wjia:djl §¦& hgf;a m%;sfCIam lrk ,§' kï l< ks,OdÍg wNshdpkd
lrk ,ÿj Tyq o tu b,a,Su m%;sfCIam lrk ,o neúka wNshdpl úiska f;dr;=re fldñIka iNdj
fj; wNshdpkhla isÿlrk ,§'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
102
fldñIka iNdfõ ksfhda.h (
fldñIka iNdj ish ksfhda.h ,ndfoñka fufia m%ldY lrk ,§ —f;dr;=re ks,Orhd úiska by;
f;dr;=re fy<sorõ lsÍula lf<a kï túg kS;sh u.ska úêúOdk i,id we;s mßÈ fmdÿ wêldßfha
lsisÿ jrm%idohla thska W,a,x>kh fkdjk fyhska 5^1&^T& u.ska fmdÿ wêldßfha ^W;=re m<d;a
iNdfõ& lsisÿ jrm%idohla §¾> lsÍula isÿfkdjk nj fldñIka iNdfõ u;h fõ'˜
ta wkqj fldñIka iNdj fmdÿ wêldßhg ksfhda. lrk ,oafoa f;dr;=re b,a ï m;%fha i`oyka
f;dr;=re b,a ïlre fj; ,nd fok f,i hs'
9'msgm;a ,nd §fuka fm!oa.,sl;ajh wdl%uKh lsÍula isÿjk wjia:djl§ f,aLk mÍCId lsÍu
i`oyd m%fõYh ,nd§u
iuka ldßhjiï tÈß j m%dfoaYSh f,alï ld¾hd,h f.dakmSkqj,$ud¾. ixj¾Ok wêldßh
-RTIC/50/2017
f;dr;=re b,a,Su (
wNshdpl úiska f.dakmSkqj, m%dfoaYsh f,alï ld¾hd,fhka b,a,d we;af;a wdishdkq ixj¾Ok
nexl=fõ wxl 2217-SRI uQ,H wdOdr .súiqu hgf;a l%shd;aul jQ yslalvqj-noafoa.u-ks,afyak ^B
153& ud¾. ixj¾Ok$jeäÈhqKq lsÍfï jHdmD;s i`oyd w;am;a lr.;a bvï yd foam< i`oyd jkaÈ
f.ùïj,g wod< bvï w;am;a lr.ekSï ^ksYaÑ; bvï lÜá b,a ïm;%fha olajd ;sìKs& iy
kej; mÈxÑ lsÍfï lñgqj (LARC) ;SrK igykaj, kvq mjrd we;s foam< yer& iy;sl msgm;a
,ndfok f,i hs'
fmdÿ wêldrfha m%;spdrh (
f.dakmSkqj, m%dfoaYsh f,alïld¾hd,fha f;dr;=re ks,OdÍ úiska tu b,a ï m;%h ud¾. ixj¾Ok
wêldßh fj; fhduqlr ;snq w;r tys f;dr;=re ks,OdÍ úiska fukau kï l< ks,OdÍ úiska o
f;dr;=re ,nd§u m%;sfCIam lr ;sìKs'
fldñIka iNdfõ wNshdpkh i`oyd fmdÿ wêldÍka folu iyNd.S jQ w;r f.dakdmSkqj, m%dfoaYSh
f,alï ld¾hd,fha f;dr;=re ks,OdÍ úiska tla tla mqrjeishdg wo< :ARC ;SrK lsysmhla
fldóIka iNdfõ ±l .ekSu i`oyd bÈßm;a l< w;r fldñiu ksÍCIKh lrk ,oafoa tajd ÄRC yd wod< bvï ysñhd w;r mj;akd jkaÈ f.ùï iïnkaO .súiqïla nj hs' fmdÿ wêldßh fuu
wjia:dfõ§ fldñiu bÈßfha m%ldY lrk ,oafoa fuu f;dr;=re mkf;a 5^1&^w& j.ka;sfha
m%;smdok u; ,ndÈh fkdyels nj hs'
^5^1&^w& j.k;a;sh-—mqoa.,sl f;dr;=rej,g wod< f;dr;=re iïnkaOfhka jk úg" f;dr;=re
fy<sorõ lsÍu hï fmdÿ lghq;a;la fyda iïnkaO;djla i|yd lsisÿ iïnkaOhla fkdue;s
wjia:djl§ fyda hï ;ks mqoa.,hl=f.a mqoa.,sl;ajh wkjirfhka wdl%uKh lsÍula isÿfõ kï"
tu f;dr;=re fy<sorõ lsÍu úYd, jYfhka uyck iqnisoaêh úiska idOdrKslrKh lrhs kï"
fyda wod< ;eke;a;d úiska tu fy<sorõ lsÍu i|yd ,sÅ;j leue;a; ,nd § we;akï ñi¦:&
fmdÿ wêldrh ;jÿrg;a ;¾l lr isáfha fuu f;dr;=re b,a,Su u.ska mqoa.,hka úYd,
.Kklf.a mqoa.,sl f;dr;=re lsisÿ uyck iqN isoaêhla fkdfmkajd ksl=;a lsÍula isÿjk nj;a
tu.ska uyck Woaf>daIKhlg ;=vqÈh yels njhs' ta ksid LARC ;SrK igyka mÍCId lsÍug
wNshdplg bvÈh yels njhs'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
103
fldñIka iNdfõ ksfhda.h'-
fuu lreKq i,ld ne,q fldñIka iNdj ;SrKh lrk ,oafoa b,a,d we;s f;dr;=re ksoyia lsÍu
u.ska bvï ysñhkaf.a .súiqï m%isoaOùu u.ska tu bvï ysñhkaf.a fm!oa.,sl;ajh wkjYH f,i
wdl%ukh lsÍula isÿjk w;r fuu jkaÈ f.ùï iïnkaOfhka o fpdaokd t,a,ù we;s neúka tu
.súiqï mÍCId lsÍug bv ,nd§u iqÿiq nj hs' tu mÍCId lsÍfï§ wNshdplg wjjdo lrk ,oafoa
PdhdrEm .ekSu isÿ fkdlrk f,i;a h'
10' fmdÿ wêldßhla úiska fï jk úg;a kS;sm;sjrhd fj; fhduqlr we;s f,aLkhl msgm;la
f;dr;=re b,a,Sula hgf;a ,ndÈh yels o@
wis; wfí.=Kj¾Ok tfrys j ue;sjrK fldñIka iNdj-
RTIC /19/2017 iy RTIC/31/2017
f;dr;=re b,a,Su (-
wNshdpl úiska ue;sjrK fldñIka iNdj fj; f;dr;=re b,a,Sula lrñka my; f,aLk b,a,d
isák ,§'
wNshdplf.a mÈxÑh iïnkaOfhka 2016'11'02 od;ñka hqla; j fndaUqfj, W;=r .%du fiajl
úiska ksl=;a l< ,smsh
ue;sjrK fldñiu úiska 2016'08'30 od;ñka hqla; j ksl=;a l< wxl PE1/64/2016 ork
,smsh hs'
fmdÿ wêldßfha m%;spdrh (-
ue;sjrK fldñIka iNdj úiska tu f;dr;=re ,nd§u fmdÿ wêldßh úiska m%;sfCIam l< neúka
wNshdpl f;dr;=re whs;sjdislï fldñiu fj; wNshdpkh isÿlrk ,§'
fldñIka iNd mÍCIKfha§ fmdÿ wêldßfha ksfhdacs;hska m%ldY lr isáfha fuu b,a,Su
m%;sfCIm lrk ,oafoa 5^1&^B& j.ka;sh wkqj nj hs'^Tjqkaf.a fiajd iemhSfï § kS;sm;sjrhd fyda
kS;sm;sjrhdg iydh olajk hï ks,Orhl= iy fmdÿ wêldÍka w;r mj;sk hï ikaksfõokhla
we;=¿ j" hï ,sÅ; kS;shla hgf;a fy<sorõ lsÍu i|yd wjir § fkdue;s jQ" jD;a;slhka iy
tu jD;a;slhka úiska fiajd imhkq ,nk hï fmdÿ wêldßhla w;r mj;sk hï ikaksfõokhl
ixhqla; jkakd jQ f;dr;=rla jk wjia:djl§¦&
thg fya;= f,i fmdÿ wêldßh fldñIka iNdjg okajd isáfha fuu f,aLk fol u ud;r Èid
wêlrKfha úNd. fjñka mej;s iy wNshdpl úiska mjrkq ,enQ kvq wxl SPL/918 g wod< j
b,a,d isák f,aLk oaú;ajh u ue;sjrK fldñIka iNdj úiska kS;sm;sjrhd fj; ikaksfõokh
lr we;s njhs'
tfia u tu f,aLksh fmdÿ wêldßfha wNHka;r pl%f,aLkhla nj;a m%ldY lrk ,§' wNshdpl
mjid isáfha ;ukaf.a mÈxÑh ikd; lsÍfï ld¾hh i`oyd fuu f,aLk wjYH jk njhs'
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
104
fldñIka iNdfõ w;=re ksfhda.h (
fuu lreKq i,ld neÆ fldñiu PE1/64/2016 f,aLkh iïnkaOfhka my; w;=re ksfhda.h
ksl=;a lrk ,§
—fmdÿ wêldßh úiska .kq ,enQ ia:djrh iïnkaOfhka i|yka l< hq;af;a wNHka;r pl%f,aL
f;dr;=re mk; hgf;a jHd;sf¾Lj, úIhmd;%;djg hg;a fkdjk nj hs' b,a,d isá f,aLkh
fmdÿ wêldßh úiska wNHka;r pl%f,aLhla jYfhka ie,lSu kue;s yqÿ ldrKh muKla th
mk; hgf;a iy mk; m%ldr j ryis.; fyda jrm%ido,dNS f;dr;=rla jYfhka ie,lSug
m%udKj;a fkd fõ'
tfia u" fmdÿ wêldßhla úiska kvq f.dkq lsÍfï wruqK i|yd kS;sm;s ld¾hd,hg iemhQ ^tu
fmdÿ wêldßhg fjk;a rdcH wdh;khla úiska& f,aLkhla ,nd§u u.ska tu f,aLkh
w;HjYHfhka u mkf;a 5^1&^B& úIhm:hg f.k tkq fkd,nkafka 5^1&^B& j.ka;sh u.ska
jHd;sf¾Ç lrkqfha lsisÿ ,sÅ; kS;shla hgf;a ^wjOdrKh wmf.a h& wkdjrKh lsÍug wjir
ke;s f;dr;=re mu‚' fmdÿ wêldßh fï wruqK fjkqfjka lsisÿ wod< kS;s j.ka;shla Wmqgd
fkdoelaù h' ´kE u wjia:djl§ mkf;a 5^4& ys iúia;rd;aul j olajd we;s uyck iqnisoaêh
m%uqL ùfï uQ,O¾uh" ish¨ jHd;sf¾L wìnjd hñka fhfoa'
fuys m%;sM,hla jYfhka ue;sjrK fldñiu úiska ish ks,OdÍkaf.a mßmd,k lghq;=j,g
ud¾f.damfoaYk ,ndfoñka ksl=;a l< mßmd,k Wmfoia iïnkaO 2016'08'30 Èke;s PE1/64/2016
,smsh wNshdpl fj; iemhsh hq;= njg ksfhda.hla ksl=;a flß‚'˜
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
105
23' Wm.%ka:h
23(1' md¾,sfïka;= m%;sixialrK yd ckudOH wud;HxYfha f,alïjrhd úiska ish¨ u wud;HxY f,alïjreka$m<d;a iNd m%Odk f,alïjreka yd fomd¾;fïka;= m%OdkSka fj; f;dr;=re ks,OdÍka m;a lsÍu yd kï l< ks,OdÍka m;a lsÍu ms<sn| j wjOdrKh lrñka 2016 Tlaf;dan¾ 10 jeks osk ksl=;a lrk ,o wxl RTI/1/2016 ork pl%f,aLkh'
23(2' f;dr;=re whs;sjdislï mk;g wkqj leìkÜ m;%sldjka ,nd§u ms<sn`oj .re ckdêm;s;=uka úiska leìkÜ uKav,hg bÈßm;a lrk ,o 2017 ud¾;= 21 jeks Èk ork leìkÜ m;%sldj'
23(3' m%.dó f;dr;=re fy<sorõ lsÍï iïnkaO j f;dr;=re ksfhda. m%;smdok ms<sn`oj wjOdrKh lrñka wud;HxY f,alïjreka $ m<d;a m%Odk f,alïjreka $ fomd¾;fïka;= m%OdkSka $ rdcH ixia:d" jHjia:dms; uKav, iNdm;sjreka$ rch i;= iud.ï yd rdcH nexl=j, iNdm;sjreka fj; uqo,a yd ckudOH wud;HxYfha f,alïjrhd úiska 2017 iema;eïn¾ 25 jeks Èk ksl=;a lrk ,o wxl ^tï&1$2017 ork pl%f,aLkh'
23(4' jHdmD;s wdrïN lsÍfï§ uyck;djg ±kqï§fï ld¾hh ms<sn|j jQ mkf;a m%;smdok yd f;dr;=re fldñIka iNdj úiska ksl=;a lrk ,o ud¾f.damfoaY ms<sn`oj wjOdrKh lrñka ish¨u wud;HxY f,alïjreka yd m<d;a m%Odk f,alïjreka fj; cd;s; m%;sm;a;s yd wd¾Ól lghq;= wud;HxYfha yd ie,iqï wud;HxYfha f,alï úiska 2018 uehs 18 Èk ksl=;a l< wxl NMPEA/04/2018 ork pl%f,aLkh
23(5' f;dr;=re whs;sjdislï mk;g wkqj leìkÜ m;%sldjka ,nd§u ms<sn`oj .re ckdêm;s;=uka úiska leìkÜ uKav,hg bÈßm;a lrk ,o 2019 fmnrjdß 26 Èk ork leìkÜ m;%sldj
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
106
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
107
23'1'wxl RTI/1/2016 ork pl%f,aLkh
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
108
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
109
23'2 2017 ud¾;= 21 Èk ork .re ckdêm;s;=uka bÈßm;a l< leìkÜ m;%sldj
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
110
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
111
23'3 wxl ^tï& 1$2017 ork pl%f,aLkh
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
112
23'4 wxl ^MNP.EA& 4$2018 ork pl%f,aLkh
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
113
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
114
23'5 .re ckdêm;s ;=ud úiska 2019 ud¾;= 6 jk Èk bÈßm;a l< leìkÜ m;%sldj
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
115
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
116
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
117
f;dr;=re whs;sjdislï mk; l%shd;aul lsÍu i`oyd jk ud¾f.damfoaY ix.%yhckudOH wud;HxYh | 2019
118
24' CIKsl msúiqu
msgqju.fmkaùu
w¾: ksrEmk yd meyeÈ,s lsÍï 7$8$9
jd¾Isl jd¾;d 82
w¾O jd¾Isl jd¾;d 61
fmdÿ wêldßhl m%o¾Ykh l, hq;= ±kaùï 22
f;dr;=re ks,Odßhd m;a lsÍu 16
kï l< ks,Odßhd m;a lsÍu 19
f;dr;=re ,nd§fï l%shdj,sh 25
wNshdpkd l%shdj,sh- kï l< ks,Odßhdf.a 47
wNshdpkd l%shdj,sh-f;dr;=re fldñiu 51
f;dr;=re b,a,Sula m%;sfCIam l, yels wjia:d 35
Ndú;d l, hq;= wdlD;s 44
f;dr;=re whs;sjdislï tallh 15
m%.dój f;dr;=re m%ldYhg m;a lsÍu 79
f;dr;=re wdrCId l, hq;= ld, jljdkq 59
jHdmD;s wdrïN lsÍfï§ m<l, hq;= ±kaùï 72
pl%f,aLK 107$111$112
leìkÜ ;SrK 109$114
f;dr;=re fldñIka iNdfõ n,;, yd ld¾hhka 5
fmdÿ wêldßhl j.lSï 12
f;dr;=re imhkakkaf.a wdrCIdj 33
úkh lghq;= 56
mk; hgf;a jerÈ 56
f;dr;=re ioyd whlrk .dia;= 28
wdKavl%u jHjia:d m%;smdok 6
mÍCIK lghq;= 55
f;dr;=re whs;sfha kS;s uQ,dY% 6
f;dr;=re ks,Odßhl=f.a iqÿiqlï 16
kïl, ks,Odßhl=f.a iqÿiqlï 19
fya;= bÈßm;a lsÍfï j.lSu 93
f;dr;=re fjka lsÍfï yelshdj 43
wkq.%dyl odhl;ajh