Farmakoloji –İlaç Bilimi

İlaçların kullanılma amaçları – SağaltımRadikal (etyolojik) Nedene yönelikSemptomatik (palyatif) Bulgulara yönelik

Farmakolojinin Dalları Farmakodinami (deneysel farmakoloji)

İlaçların çeşitli organ ve sistemlerdeki etkileriorganizmanın ilaca yanıtıilaçların etki mekanizmalarının deneysel incelemesi

Farmakokinetik İlaçların organizmadaki hareketini inceler.İlaçların

emilim, yayılım, metabolizma ve atılımını nicel ve zamanla ilişkili olarak inceler; ilacın farmasötik kalite, etkinlik ve güvenilirliğini yansıtan farmakokinetik profilin belirlenmesine olanak sağlar.

Farmakoterapi (terapi)İlaçların

endikasyon alanlarıdozları kontrendikasyonları gibi doğrudan sağaltımla ilgili parametreleri uygulamalı olarak inceler.farmakografi(reçete yazma sanatı)

Kemoterapi Mikroorganizma parazit patolojik oluşumlara karşı sağaltım yöntem ve araçlarıyla ilgilidir.Antibakteriyel- Antiparaziter-Antineoplastik

Klinik Farmakoloji İlaçlarınklinik etkinlik ve güvenilirlikleri (farmakovijilans) hayvansal ürünlerde ilaç kalıntıları (rezidü) ilaçla sağaltımın ekonomik boyutu gibi parametrelerle ilgili daldır.

Galenik Farmasi (farmasi) Farmasötik şekillerinhazırlanma teknikleriözellikleri kalite-kontrolleriyle ilgili dalıdır. Eczacılıkla ilgili bir dal da farmakognozidir (drog bilimi)

İLAÇ Genelde hastalıkların sağaltımında kullanılan

kimyasal maddeler WHO (Dünya Sağlık Örgütü) “ alıcının

yararına olmak üzere fizyolojik bir fonksiyonu ya da patolojik bir bozukluğu değiştirmek veya incelemek amacıyla kullanılan ya da kullanılmak üzere hazırlanmış bir madde yada ürün”

Avrupa Birliği “ insan ve hayvan hastalıklarını önleyen veya sağaltan, tanı amacıyla kullanılan, organik fonksiyonları düzeltmek, değiştirmek yada canlandırmak için insan ve hayvanlarda kullanıma uygun her türlü madde veya bileşik

Veteriner ilaçları “ hayvanları hastalıklardan korumak, tedavi etmek ve biyolojik fonksiyonları istenen yönde değiştirmek amacıyla kullanılan kimyasal ve biyolojik kökenli maddelerdir”.

İlaçların Kaynağı1. Doğal kaynaklar

Doğal ilaç kaynakları;· Bitkiler · Hayvanlar· Mikroorganizmalar ve· Madenlerdir (mineraller)

2. Yarı sentetik (semisentetik), sentetik ürünler

3. Biyosentetik ürünler

Kimyasal özelliklerine göre bitkilerden elde edilen etkin maddelerin başlıcaları alkaloitler, glikozitler, tanenler ve yağlarAlkaloitler heterosiklik halka ya da lateral zincirlerinde azot içeren bazik karakterli, katı ve genellikle renksiz bileşiklerdir.

Alkaloit Kaynak bitkiAtropin Atropa belladonaKafein Coffea arabicaKokain Erytrhroxylon sp.Morfin Papaver somniferumNikotin Nicotiana tabacumStriknin Strychnos nux vomica

Glikozitler O-glikozitler ve S-glikozitler (kalp glikozitleri)

Tanenler Pirogallik ve kateşik tanenler

Sabit Yağlar, Uçucu Yağlar

Yarı sentetik (semisentetik), sentetik ürünlerSentez yoluyla üretimi mümkün olmayan kimi ilaçlar doğalmoleküllerden hareketle ya da farmokolojik etkinliği yetersiz olandoğal ürünler, yapıları yapay olarak değiştirilerek, ilaç halinedönüştürülebilir;6-aminopenisillanik asit semisentetik penisillinsefalosporin C semisentetik olarak tedavide kullanılan sefalotin,sefaleksin, sefaloridin moleküllerinin üretilmesi gibi

Biyosentetik ürünlerbüyüme hormonu ve interferonlar gibi kimi ilaçlar gen klonlama yöntemiyle elde edilmektedir

İLAÇLARIN SINIFLANDIRILMASISınıflandırmada temel kriterler şunlardır:

İlaçların dominant farmakolojik etkileri; anestezikler, bronkodilatatörler, diüretikler, sedatifler gibi.

Kimyasal yapıları; Barbituratlar, benzodiazepinler, salisilatlar, steroitler gibi.

Etki şekilleri; antihistaminikler, adrenerjik ilaçlar, b-blokörler, parasempatolitikler, kürarizan ilaçlar gibi.

Etki yeri; otonom sinir sistemi ilaçları, solunum sistemi ilaçları, Kalp, damar sistemi ve kan ilaçları, sindirim sistemi ilaçları gibi

Giderdikleri semptomlar; antipiretik, antitüssifler, antiemetikler

Kullanım Amaçları

İlaçlar kullanım amaçlarına göre dört grup altında toplanır

Koruyucu (profilaksi) amaçla kullanılan ilaçlarOlası bir hastalığa karşı koruyucu amaçla (viral ve

antimikrobiyel aşılar) ya da fizyolojik bir olayı geçici olarak değiştirmek için (kontraseptifler) kullanılırlar

Yerine koyma (ikame) sağaltımına olanak sağlayanlarOrganizmada eksojen ya da endojen orijinli bir yetmezliği gidermek amacıyla kullanılırlar Diabetlilerde insülin, hemoraji kan, plazma yerini tutanlar, elektrolit çözeltileri gibi.

Hastalık sebebini ortadan kaldıran ilaçlarHastalık sebebine yönelik sağaltım araçları antienfeksiyöz ve antiparaziter kemoterapi ajanları

Patolojik bir durumun semptomlarını gideren ilaçlarSemptomları gidermeye yönelik olarak kullanılırlar.Kimi durumlarda ağrı duyumsaması giderilir. Kimi zaman da bir organ ya da sistemin azalan veya artan fonksiyonları stimüle ya da inhibe edilir. Analjezikler, antipiretikler, antiinflamatuvarlar, antihipertansifler gibi

Reçeteye yazılış ve hazırlanış şekillerine göre ilaçlar

a) Ofisinel İlaçlar; formülleri ve hazırlanış şekilleri farmakopede kayıtlı olan ve eczanelerde hazır bulunan ya da istem üzerine hazırlanan ilaçlardır.

b) Majistral İlaçlar; Hekimin reçetesinde belirlediği formüle göre hazırlanan ilaçlardır.

c) Farmasötik Müstahzarlar (Spesiyaliteler, Hazır İlaçlar); Endüstriyel kuruluşlar tarafından yasal yükümlülükler (ruhsat) yerine getirilerek standart biçimde üretilen, özel isimle ve özel ambalaj içinde kullanıma hazır şekilde satışa sunulan ilaçlardır.

İLAÇLARIN ADLANDIRILMASI Bilimsel (k imyasal) Adlandırma

Kimyasal maddeler "International Union of Pure and Applied Chemistry" (IUPAC, Uluslararası kimya birliği, tarafından belirlenen nomenkülatüre göre adlandırılırlar. Genelde komplike olan ve konu uzmanları tarafından kullanılan bir adlandırmadır

Ticari Adlandırma (Marka) Üretici kişi ya da kuruluşlar tarafından ilaçlara verilen ticari isimlerdir. Bu tür isimler genelde italik harflerle yazılır ve bir sembol taşır (Amoklavin®, Aspirin® ) gibi.

Genel (jenerik) AdlandırmaBilimsel ve ticari adlandırmanın sakıncalarını gidermek için terapötikte kullanılan her aktif maddenin bütün ülkelerde kullanılabilen genel isimleri biçimindedir

YENİ İLAÇLARIN İNCELENME YÖNTEMLERİ

PreparasyonBir drogtan elde edilen ekstraksiyon ürünü veya sentetik maddebenzerlik ve saflık (purete) yönünden kontrol edilir,Uygun famasötik şekle dönüştürdükten sonra aktif madde dozajı ve stabilite testleri yapılır.

Hayvan deneyleri Toksisite

Akut toksisite Kronik toksisite