FarmakologiaW-4

„Leki moczopędne”

lek. Tomasz Gutowski

Podstawowe zastosowania leków moczopędnych:

schorzenia nerek:– zaburzenia funkcji nerek (niewydolność)

– zaburzenia metaboliczne (np. kwasica cewkowa)

– zaburzenia elektrolitowe

– zatrucia

choroby układu krążenia:– niewydolność krążenia (ostra, przewlekła, lewo- i

prawokomorowa)

– nadciśnienie tętnicze

Podział leków moczopędnych:silnie działające (powodują utratę > 15% filtrowanego sodu; działają głównie na pętlę

Henlego)- kwas etakrynowy- grupa furosemidu (furosemid, piretanid, bumetanid)- tiazolidony (etazolamid)

średnio aktywne (powodują utratę 5-10% (max 15%) filtrowanego sodu)- tiazydy- chlortalidon (Hygroton)- chinazolinony (metolazon)- chlorobenzamidy (indapamid, klopamid)- kwasy fenoksyoctowe – diuretyki urykozuryczne, kwas tienylenowy, indakrynon

słabe (uzupełniające, o różnych mechanizmach działania)- antagoniści aldosteronu (Verospiron) i inne oszczędzające potas (amilorid, triamteren)- acetazolamid (Diuramid) → w jaskrze, obniża ciśnienie śródgałkowe- ksantyny (kofeina, eufilina)- mannitol (leczenie obrzęku mózgu; podany doustnie ma działanie przeczyszczające),

izosorbid, inne

Siła działaniamoczopędnego

Początekdziałania (h)

Czasdziałania (h)

Ryzyko działańniepożądanych

Furosemid ++++++++ 0,5 – 1 6 – 8 ++++

Hydrochlorotiazyd +++ 1 – 2 12 +++

Chlortalidon +++ 2 48 – 72 ++

Spironolakton + 24 24 – 48 +

Furosemid:podstawowy lek moczopędny; i.v. lub p.o.

wskazania:- zastoinowa niewydolność krążenia (z obrzękiem płuc)

• i.v. bo najpierw rozszerza naczynia żylne = ↓ nawrotu krwi żylnej do serca = ↓ preload

• ↑ diureza = ucieczka wody = ↓ preload• często z Verospironem (żeby zatrzymać potas)

- stany gwałtownego wzrostu ciśnienia tętniczego (przełom nadciśnieniowy, zwyżki ciśnienia)

- niewydolność nerek (ostra i przewlekła)- zatrucia z koniecznością stosowania wymuszonej diurezy- obrzęk mózgu (lek z wyboru → bardzo ładnie odciąga wodę)- marskość wątroby z wodobrzuszem- leczenie hiperkalcemii- leczenie kwasicy cewkowej dystalnej- ucieczka: Na, K, Ca, Mg!!!

Furosemid:

przeciwwskazania:

- niedrożność dróg moczowych z bezmoczem (bo wodonercze!)- uczulenie na lek- śpiączka wątrobowa

- hipokaliemia, hipokalcemia, hiponatremia

- przedawkowanie glikozydów naparstnicy (bo hipokaliemia zwiększa siłę ich działania)

- ciąża i laktacja (zmniejsza przepływ łożyskowy)- hipowolemia, hipotensja

efekty działania Furosemidu:Efekt biologiczny i kliniczny Potencjalne działania niepożądane

Na wzmożone wydalanie, wzmożona diureza

hiponatremia, odwodnienie

K, Mg wzmożone wydalanie niestabilność elektrolitowa komórkimożliwość arytmii, kurcze,

parestezje

Ca wzmożone wydalanie

Kwas moczowy ↓ wydalania przy leczeniu przewlekłym

hiperurykemia, kamica moczanowamożliwe sprowokowanie napadu

dny

Łożysko żylne rozkurcz naczyń pojemnościowych, ↓ preload

hipotensja

Metabolizm glukozy

upośledzenie tolerancji glukozy hiperglikemia, możliwość dekompensacji jawnej cukrzycy

Metabolizm lipidów

↑ CH, LDL, VLDL, TG nasilenie procesu miażdżycowego

TIAZYDY - leki moczopędne o średniej sile działania

wskazania:- nadciśnienie tętnicze- zastoinowa niewydolność krążenia (CHF)- inne obrzęki (m.in. w przebiegu łagodnej /

umiarkowanej niewydolności wątroby lub nerek)

- kwasica cewkowa proksymalna

Hydrochlorotiazyd, Chlortalidonindapamid, klopamid, ksipamid

TIAZYDY - leki moczopędne o średniej sile działania

przeciwwskazania:

- zaburzenia jonowe: oporna na leczenie hipokaliemia, ciężka hiponatremia, hiperkalcemia

- ciężkie uszkodzenie wątroby lub nerek

- nadwrażliwość na tiazydy lub sulfonamidy

- ciąża i okres karmienia

Wpływ niektórych leków moczopędnych na bilans elektrolitów:

Diuretyki pętlowe

Tiazydy i leki tiazydopodobne

Diuretyki oszczędzające potas

Na ↓↓↓↓ ↓↓ ↓

K ↓↓ ↓ ↑ lub ↔

Mg ↓ ↓ ↔ lub ↑

Ca ↓↓ ↑ ↑ lub ↔

Tiazydy (DN):

RKZ i GWE ↓K, ↓Mg, ↓Na, alkaloza

Gospodarka Ca ↑Ca

Gospodarka lipidowa ↑CH całk., ↑LDL, ↑TG, ↓HDL-CH

Gospodarka wodorowęglanowa

możliwe upośledzenie tolerancji glukozy

Układ ruchu hiperurykemia, możliwe nasilenie objawów dnykurcze mięśni, zmniejszenie gęstości kostnej

Układ płciowy zaburzenia erekcji, impotencja

Nerki ↓GFR i przepływu nerkowego, ↑ poziomu mocznika i kreatyninyśródmiąższowe zapalenie nerek

Układ pokarmowy zaburzenia żołądkowo-jelitowe (nudności, bóle brzucha, biegunki lub zaparcia)

zapalenie trzustki, żółtaczka, ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego

Układ krwiotwórczy niedokrwistość, leukopenia, trombocytopenia

OUN bóle i zawroty głowy, parestezje, gorączka, dreszcze, zaburzenia widzenia

Skóra wysypka, nadwrażliwość na światło

Układ krążenia hipotonia ortostatyczna

LEKI ZATRZYMUJĄCE POTAS:

spironolakton: hamuje receptory aldosteronu, działa na cewkę zbiorczą

wskazania:- nadciśnienie tętnicze- niewydolność krążenia- pierwotny hiperaldosteronizm- obrzęki na tle wtórnego hiperaldosteronizmu: marskość

wątroby, zespół nerczycowy, wodobrzusze- miastenia- zespół napięcia przedmiesiączkowego- hirsutyzm

LEKI ZATRZYMUJĄCE POTAS:

przeciwwskazania:

- hiperkaliemia i stany zagrożenia hiperkaliemią (na tle istniejących chorób lub na skutek podawania innych leków)

- kwasica metaboliczna i stany zagrożenia kwasicą zdekompensowana cukrzyca, krańcowa niewydolność nerek

- ciąża i okres karmienia- niewydolność nerek