farmakologi dalam keperawatan

38
FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN BY : YOUSTIANA DWI RUSITA, S.Farm.,Apt.,M.Si.

Upload: youstiana-dwi-rusita

Post on 05-Jul-2018

241 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 1/38

FARMAKOLOGI DALAM

KEPERAWATAN

BY : YOUSTIANA DWI RUSITA,S.Farm.,Apt.,M.Si.

Page 2: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 2/38

Page 3: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 3/38

&abang'(abang ilmufarmakologi

A% Farmakognosi ) ilmu yg mempelajaripengetahuan * pengenalan bntkmakroskopis * mikroskopis berbagaitumbuh'tumbuhan, he+an mineral *organisme lainnya yg dpt digunakndlm pengobatan%

% Farmakoterapi )  (abang ilmu yangberhubungan dengan penggunaanobat dalam pen(egahan dan

pengobatan penyakit%

Page 4: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 4/38

&% Farmakodinamik ) mempelajari efekobat terhadap !siologi dan biokimiaberbagai organ tubuh sertamekanisme kerjanya%

D% Farmakokinetik )  ilmu yangmempelajari nasib obat dalamtubuh yaitu

AD#E"absorbsi,distribusi,metabolisme,dan ekskresinya$

E%  -oksikologi )  ilmu yg mempelajari

tentang .at ra(un dengan

Page 5: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 5/38

/stilah lain

Biofarmasetika :  ilmu ygmempelajari pengaruh formulasi

obat thdp efek teraupetiknya% Ketersediaan hayati (Biological Availability) : prosentase obat

yang diresorpsi tubuh dari suatudosis yang diberikan dan tersediauntuk melakukan efekterapeutiknya

Page 6: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 6/38

0esetaraan terapeutik

"-herapeuti(al E1ui2alent$ ) syaratyang harus dipenuhi oleh suatuobat paten yang meliputi

ke(epatan melarut dan jumlahkadar .at berkhasiat yang harusdi(apai didalam darah%

Bioassay   dan standardisasi :(ara menentukan akti2itas obatdengan menggunakan he+anper(obaan seperti kelin(i, tikus,kodok dll

Page 7: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 7/38

3kema Fase iofarmasetika,Farmakokinetik, Farmakodinamik

 -ablet dengan.at aktif 

 -ablet pe(ah

granul pe(ah

4at aktifterlepas dan

larut

5bat tersediauntuk absorbsi

•absorbsi•#etabolisme•Distribusi•Ekskresi

5bat tersediauntuk bekerja

/nteraksi denganreseptor di tempat

kerja

Efek

FASA BIOFARMASI

FASA FARMAKOKINETIK

FASA FARMAKODINAMIK

Page 8: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 8/38

Hubungan dengan faseiofarmasetika )

a% Formulasi

b% 0etersediaan Farmasi(% entuk sediaan sesuai dng

panggunaan obat

Page 9: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 9/38

 -ahap'tahap pada fase Farmakokinetik

Absorbsi Distribusi

#etabolisme biotransformasi

Ekskresi

Parameter farmakokinetik )

a% 6olume distribusi

b% 7aktu Paroh

(% &lirend%  -etapan laju order"ke(epatan

absorbsi$

e% AU&

Page 10: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 10/38

Kurva Antara Kadar Obat Dng Waktu Pemberian

1 2 ! " # $ % &'

2

!

#

%

1'

12

1!

OBAT B

OBAT AWAKTU (T)

KADAR OBAT (Cp)

MT(

MI(

Tma)

ME

(

Page 11: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 11/38

M*+ai-m* a-/r-i

1. Di0-i pa-i0 

 p*rpia3a ari +/-*tra-i ti44i +*

+/-*tra-i r*a3 4 5ara i0-i m66m*mra -*6 tapa **r4i

7 +/-*tra-i /at 8 +*6arta9a 6m6*ma+ 

Page 12: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 12/38

2. Tra-p/rt a+ti0 

P*rpia3a m/6*+6 t*ri/i-a-i 94

m*44a+a **r4i -*6

5/t/3: L*//pa ;L</pa= >tra-p/rta-am ami/

. Fi6tra-i

P*rpia3a m/6*+6 +r aa9a t*+aam66 p/ri<p/ri -*6

Page 13: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 13/38

Faktor'faktoryang mempengaruhi

absorbsi1. La- p*rm+aa

2. A6ira ara3

. P*4ar3 P*ra3a p?!. M/ti6ita- -a6. P*5*raa

". B*t+ /at

< Rapid rate ;t+<mt=: -6i4a6, I@,

i3a6a-i

< Intermediate rate ;1<2 am=: /ra6, IM, S(

< Slow rate ;am<3ari=: r*+ta6

Page 14: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 14/38

#. It*ra+-i /at ;/at<</at /at<<ma+aa=

$. E0*+ 6ita- p*rtama ;rp /at m*4a6amim*ta/6i-m* i 3ati ata *a p/rta6 -**6m

ma-+ +* -i-t.-ir+6a-i.

C5/t/3 /at: /pami, i-/pr/t*r*/6, 6i/+ai,

m/r0i, itr/46i-*ri, pr/pa/6/6, r*-*rpi, 8ar0ari.

C*0*+ 6ita- p*rtama > /-i- /ra6 /-i- I@

%. K*6arta /at&. Bi/aai6ai6it9 p*r-*ta-* /-i- /at 9a4

m*5apai -i-t. -ir+6a-i

Page 15: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 15/38

Distribusi

Pr/-*- -*3i44a /at *raa i 5aira

t3 a ari4a t3 :

a= A6ira ara3

 = A0iita- t3 ari4a

5= E0*+ i+ata pr/t*i

Page 16: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 16/38

#etabolismeiotransformasi

Pr/-*- +imia 9a4 m*4a3 *t+ a-6i9a

m*ai *t+ 9a4 6art<air ;m*ta/6it=

-*3i44a apat i*+-+r*-i+a

*i- r*a+-i i/tra-0/rma-i:

< r*a+-i -it*-i- ata +/4a-i :

+/mia-i 4 Hat */4*< r*a+-i /-it*-i- : 4 /+-ia-i,

r*+-i, ata 3ir/6i-i-

Page 17: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 17/38

E0308E3/ Pr/-*- m*ma4 m*ta/6it /at ari

t3.

C m66 -i-t. R*a6 ri*⇒

C m66 -i-t. Bi6iari- 0*-*-⇒

Page 18: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 18/38

FA8#A05D/NA#/0 “studi tentang pengaruh obat terhadap

 jaringan tubuh”

K*ra /at: Onset (mula kerja), Peak (puncak),

duration (lama kerja) waktu paruh

M*+ai-m* +*ra: r*-*pt/r, *Him, 3/rm/

Page 19: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 19/38

8eaksi yg tdk diharapkan

(Adverse reaction) E0*+ -ampi4

*0*+ 0i-i/6/4i- 9a4 tia+ *r+aita 4 *0*+ 94

i3arap+a  !d"erse reaction# e$ek %ang lebih berat dari

*0*+ -ampi4.

a. Efek toksik/ toksisitas : ia-a9a t a+iat /*r/-i- a+m6a-i /at

t*ri*ti0i+a-i r +aar /at 6m ara3 ;+aar

/at r*ta4 t*rap*ti+.

Page 20: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 20/38

b. Idiosinkrasi :

r*-p/- 94 t+ i3arap+a 8 a/rma6

 paa -4 +*5i6 p/p6a-i, -*ri49a *r+aita 4 +*6aia 4**ti+ 

Page 21: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 21/38

/N-E8A03/ 5A-It*ra+-i 0arma+/+i*ti+ 

1. A-/r-i : a+t p*4/-/4a 6am4,

+aar p?

2. Di-tri-i : i+ata 4 pr/t*i

. Bi/tra-0/rma-i : *Him -tim6a 8 *Him

 p*43amat

!. E+-+r*-i : J *+-+r*-i ri, m*4a3

 p? ri

Page 22: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 22/38

/nteraksi

farmakodinamik&'  Indi$$erence # e$ek kombinasi komponen %g

 p64 a+ti0 

'  !dditi"e # e$ek kombinasi jumlah e$ek setiapobat 

*' S%nergistic # e$ek kombinasi + e$ek masing

'  Potentiation # satu obat kerja obat -ain

.'  !ntagonistic # satu obat kerja obat lain

Page 23: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 23/38

Fa+t/r<0a+t/r 9a4 m*mp*4ar3i *0*+ /at

aktor interna! :

1. U-ia

2. B*rat aa

. S*) a +*3ami6a

!. P*9a+it a ADME". G**ti+ 

#. Ra-

aktor eksterna!

1. Oat ;-it*ti+, OT=

 p*r5*pata a6ira ara3

i+-iJi3ii-i *Him

3/rm/

2. Ma+aa

. Mima

!. P/6ta". Dira6 ;-ia4Jma6am=

#. Li4+4a

Page 24: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 24/38

 -oksikologi  -oksikologi eksperimental

a% uji farmakokinetik

b% uji farmakodinamik

(% uji toksikologi

  dengan he+an (oba men(it, tikus putih% #ekanisme terjadinya toksisitas obat

kelanjutan dari efek farmakodinamik ygberlebihan

misal ) la(tosa 9 kutoin dpt meningkatkanbioa2aibilitas sehingga kadar kutoinmeningkat dan dapat menimbulkankera(unan karena #E& dan #-& sempit%

Page 25: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 25/38

(ara<5ara p*m*ria /at :

a% Efek 3istemis:$ 5ral  Pemberiaannya melalui mulut

;$ 5romukosal ) pemberian melalui mokusa dirongga mulut, ada dua ma(am (ara yaitu )

3ub Lingual  obat ditaruh diba+ah lidah&ontoh obat ) isosorbid tablet

u(al  obat diletakkan diantara pipi dangusi

<$ /njeksi ) pemberian obat se(ara parenteral,yaitu diba+ah atau menembus kulitselaputlendir%

Page 26: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 26/38

Lata .

Macam-macam jenis suntikan : Subkutan / hipodermal (s.c) : penyuntikan

di baah kulit! hanya untuk obat yan"tidak meran"san" dan larut baik dalam air

atau minyak! efeknya a"ak lambatdibandin" cara i.m atau i#! mudahdi"unakan sendiri contohnya suntikaninsulin.

$ntra Muscular (i.m) : penyuntikandilakukan dalam otot! resorpsi obatberlan"sun" %&-'& menit untukmemperpanjan" kerja obat serta dipakailarutan atau suspensi dalam minyak.empat injeksi otot pantat atau len"an atas

Page 27: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 27/38

Lata ..

/ntra 6ena "i%2$ ) penyuntikan dilakukan didalampembuluh darah, efeknya paling (epat := detik

/ntra arteri "i%a$ ) penyuntikan kedalam pembuluhnadi, dilakukan untuk membanjiri suatu organmisalnya pada penderita kanker hati

/ntra (utan "i%($ ) penyuntikan dilakukan di dalamkulit, absorbsi sangat perlahan misalnyatuber(ulin test dari mantou>

/ntra lumbai ) penyuntikan dilakukan kedalamruas tulang belakang "sum'sum tulang belakang$misalnya anestetika umum

Page 28: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 28/38

Lata .

/ntra peritonial

penyuntikan kedalam ruang selaput"rongga$ perut

/ntra (ardial penyuntikan kedalam jantung

/ntra pleural

penyuntikan kedalam rongga pleura /ntra arti(uler

penyuntikan kedalam (elah'(elah sendi

Page 29: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 29/38

?$

/mplantasi ) obat dalam bentuk pelletsteril dimasukkan diba+ah kulitdenganalat khusus "tro(ar$% -erutamadigunakan untuk efek sistemik lama,

misalnya obat'obat hormon kelamin"estradiol dan testosteron$% Akibatresorbsi yang lambat satu pelletdapat melepaskan .at aktifnya

se(ara teratur selama <'@ bulan%@$ 8ektal ) pemberian obat melalui

rektal atau dubur

Page 30: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 30/38

$  -ransdermal ) (ara pemakaian melaluipermukaan kulit berupa plester, obatmenyerap se(ara perlahan dankontinyu masuk kedalam sistem

peredaran darah, langsung ke jantung&ontoh obat ) Nitrodisk dan Nitroderm

 --3 "-herapeutik -ransdermal 3ystem$,dan preparat hormon

Page 31: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 31/38

b% Efek lokal "pemakaian setempat$

:$ 0ulit "Per(utan$ ) obat diberika dengan jalan mengoleskan pada permukaankulit, bentuk obat salep, (ream danlotio

;$ /nhalasi ) obat disemprotkan untukdisedot melalui hidung atau mulut danpenyerapan dapat terjadi pada selaputmulut, tenggorokan, dan pernafasan%

&ontoh ) bentuk sediaan gas, .at padatatau aerosol

<$ #ukosa mata dan telinga ) obatdiberikan melalui selaput mukosa

mata atau telinga, bentuknya obat

Page 32: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 32/38

?$ /ntra 2aginal ) obat diberikan melalui

selaput lendir atau mukosa 2agina,biasanya berupa obat anti fungi danpen(egah kehamilan% Dapat 2er2entuko2ula, salep, (ream dan (airan bilas

@$ /ntranasal ) obat diberikan melaluiselaput lendir hidung untukmen(iutkan selaput atau mukosa

hidung yang membengkak, (ontohotri2in

Page 33: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 33/38

8ational pres(ribing

Bat6a3 ia4/-i- 94 -p*-i0i+ 

P*rtima4+a pat/0i-i/6/4i ari ia4/-i-

94 ipi6i3 Pi6i3 -at /*+ti0 t*rap*ti+ 94 -p*-i0i+ 

Pi6i3 /at

R*4im* /-i- -*-ai M/it/ri4

K/-*6i4

Page 34: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 34/38

JENIS DRPS YANG DIAMATI

OBAT SALAH

JENIS

DRPs

INSTRUKSITIDAK JELAS

KEPATUHAN

PENULISAN

 RESEP

DOSIS

TERLALU BESAR

DOSIS KURANG

INTERAKSI

OBAT 

Page 35: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 35/38

"rob!e#a terapi obat pada pasien dapat

dikate$orikan #en%adi & (de!apan) tipe 'ta#a:

. Indikasi an$ tidak diberi terapi. "asien #e#er!'kan

terapi obat 'nt'k indikasi spesifik tetapi pasien tidak

#e#pero!e*na.

+. "e#i!i*an obat an$ tidak tepat. Obat an$ diberikan

pada pasien tidak efektif ata' toksis.

,. Dosis s'bterapi. Dosis an$ diberikan pada pasien

ter!a!' ke-i!.

. Dosis ber!ebi*an. Dosis an$ diteri#a pasien ter!a!'

besar.

. "asien tidak #e#pero!e* obat. "asien tidak #e#in'#

ata' tidak #eneri#a obat.

Page 36: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 36/38

0. Reaksi obat tidak dike*endaki (ROTD). "asien

#e#pero!e* s'at' kondisi seba$ai akibat reaksi obat

an$ tidak dike*endaki.

1. Interaksi obat. "rob!e# #edik dapat ti#b'! seba$ai

akibat interaksi antara:

Obat 2 obat3 Obat 2 #akanan3 Obat 2 n'trisi4

 Obat 2 #in'#an3 Obat 2 penakit3 dan Obat 2

ba*an dari !in$k'n$an.

&. "asien #e#pero!e* obat tanpa ada indikasi. "asien

#e#pero!e* obat tetapi pasien it' tidak #e#p'nai

indikasi 5a!id ba$i obat terseb't

Page 37: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 37/38

tidak ada obat yang amanB semuaobat menimbulkan efek sampingBrespons terhadap obat sulit

diprediksi dan mungkin berubahsesuai dengan hasil interaksi obatBdan banyak obat yang mahal,

tidak stabil, dan sulit diberikan%

Page 38: FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

8/16/2019 FARMAKOLOGI DALAM KEPERAWATAN

http://slidepdf.com/reader/full/farmakologi-dalam-keperawatan 38/38

6at'r 7'8'n