factsheet gezondheid van vrouwen en mannen2013
DESCRIPTION
richtTRANSCRIPT
18,7 9,1
Factsheet gezondheid van vrouwen en mannen
migraine of ernstige hoofdpijn
hoge bloeddruk
gewrichtsslijtage heupen of knieën
aandoening nek of schouder
aandoening rug
incontinentie
astma, chronische bronchitis, cara
aandoening elleboog, pols of hand
suikerziekte totaal
chronisch eczeem
17,4 13,8
1
4,2 4,8
8,8 7,4
8,8 2,3
2
10
5
6
10,1 6,6
8,4 6,8
5,4 4,7
6,7 4,1
17,0 9,5
7
9
3
4
8
Aandeel vrouwen en mannen dat in het afgelopen jaar last heeft gehad van de 10 meest voorkomende langdurige aandoeningen/ziekten bij vrouwen*, 2011/2012
1
aandeel vrouwen in procenten van alle vrouwen
aandeel mannen in procentenvan alle mannen
rangorde meest voorkomendelangdurige aandoeningen/ziekten bij vrouwen(1=meest voorkomend)
* Bron: cbs StatLine, Gezondheidsenquête 2011/2012
Gezondheid en ziekteLichamelijke aandoeningen en ziektes
1 langdurige aandoening
2 langdurige aandoeningen
3 langdurige aandoeningen
24,1 23,3
13,0 9,5
16,3 9,3
Bron: cbs StatLine, Gezondheidsenquête 2011/2012
Percentage vrouwen en mannen met 1, 2 of 3 langdurige aandoeningen/ziektes
Psychische problemen
Door vrouwen en mannengerapporteerde psychische problemen
score < 60 mhi*
12,9 8,9
* Mental Health Inventory, een meet- instrument met vragen over nervositeit, neerslachtigheid en geluk
Bron: cbs StatLine, Gezondheidsenquête 2011/2012
Voorkomen van psychische problemen in afgelopen 12 maanden (vrouwen en mannen 18-64 jaar, in procenten, 2008-2009)
stemmingsstoornis 7,4 4,8 waarvan depressie 6,3 4,1angststoornis 12,5 7,7middelenstoornis 3,6 7,6 waarvan alcohol- afhankelijkheid 1,8 5,5
Bron: De Graaf et al. 2010, Trimbos-instituut (Nemesis-2, 2008-2009)
o +↗o
Ervaren gezondheid
allen
Turkse migranten
Marokkaanse migranten
Surinaamse migranten
Antilliaanse migranten
22 18
38 20
25 19
28 19
27 21
Bron: cbs StatLine, Gezondheidsenquête 2011/2012, scp, Survey Integratie Minder-heden 2010
Percentage vrouwen en mannendie eigen gezondheid ervaren alsminder dan goed
Alle langdurige aandoeningen in de top-10 (zie infographic voorblad) komen bij vrouwen en mannen in 2011-2012 meer voor dan in 2005-2007 (verg. Keuzenkamp en Van Mens-Verhulst 2009). Veroudering van de bevolking, maar ook bijvoor-beeld verbeterde diagnostiek en een hoger per-centage overgewicht (diabetes) spelen hier een rol.
Vrouwen hebben vaker dan mannen meerdere aandoeningen tegelijk (multi-morbiditeit).
0
20
40
60
80
100
1981 1991 2001 2011
201282,879,1
201221,218,3
27,9 26,5
27,2 34,7
9,7 10,9
8,3 3,8
4,4 3,4
4,0 5,0
4,0 3,4
2,8 2,3
Levensverwachting, ziektelast en doodsoorzaken Levensverwachting en ziektelast
De ziektelast is een getal dat wordt bepaald door: - het aantal mensen dat aan de ziekte lijdt - de ernst van de ziekte- de sterfte aan de ziekte- de leeftijd waarop de ziekte optreedt. De totale ziektelast is voor vrouwen iets groter dan voor mannen. Het verschil komt vooral door een grotere ziek-telast van psychische stoornissen en aandoeningen aan het bewegingsapparaat bij vrouwen. De ziektelast van hart- en vaatziekten is echter iets groter bij mannen dan bij vrouwen (Gommer et al. 2010 ).
Doodsoorzaken
Levensverwachting bij geboorte en op 65-jarige leeftijd, vrouwen en mannen, 1980-2012
Levensverwachting, gezonde levensverwachting en levens- verwachting zonder chronische ziekten, mannen en vrouwen, 2012
als minder dan goed ervaren gezondheid
een of meer chronische aandoeningen
Bron: cbs StatLine, Gezondheidsenquête 2011/2012
908070605040302010 0
Belangrijkste doodsoorzaken in percentage van het aantal overleden vrouwen en mannen, 2012
hart- en vaatziekten
kanker
ziekten van deademhalingsorganen
psychische stoornissen
ziekten van zenuwstelsel en zintuigen
niet-natuurlijkedoodsoorzaken
ziekten van spijs-verteringsorganen
endocriene, voedings- enstofwisselingsziekten
Totaal aantal overleden vrouwen en mannen, 2012
† † 72.906 67.907
Bron: cbs StatLine, Doodsoorzakenstatistiek
Bron: cbs StatLine, Doodsoorzakenstatistiek
levensverwachting bij geboorte vrouwenlevensverwachting bij geboorte mannenlevensverwachting op 65-jarige leeftijd vrouwenlevensverwachting op 65-jarige leeftijd mannen
Bron: cbs StatLine, Doodsoorzakenstatistiek
Mannen overlijden veel vaker aan kanker dan vrouwen, maar vrouwen overlijden (iets) vaker aan hart- en vaat-ziekten. Vrouwen sterven vaker door psychische stoornissen dan mannen. Hierbij gaat het meestal om dementie op hoge leeftijd.Meer mannen dan vrouwen overlijden aan niet-natuurlijke doodsoorzaken; bij mannen is het de vierde doodsoorzaak. Mannen plegen vaker zelfmoord en zijn veel vaker slachtoffer van verkeersongevallen en geweldsmisdrijven dan vrouwen.
Belangrijkste doodsoorzaken van vrouwen en mannen, 1950-2012
Sinds de jaren tachtig is de sterfte van vrouwen en man-nen aan hart- en vaatziekten flink afgenomen als gevolg van betere behandeling en meer preventie. De sterfte aan kanker is iets toegenomen. Weliswaar is het risico om aan kanker te overlijden gedaald, maar het aantal mensen dat kanker krijgt, stijgt door de vergrijzing. Bij vrouwen is de sterfte aan borstkanker gedaald, maar de sterft aan long-kanker toegenomen doordat vrouwen 20-30 jaar geleden veel meer zijn gaan roken.
Doodsoorzaken (vervolg)
100
150
200
250
300
200
250
300
350
450
400
1950 1958 1966 1974 1982 1998 2006 20121990
1950 1958 1966 1974 1982 1998 2006 20121990
hart- en vaatziekten als doodsoorzaak bij vrouwen en mannen
kwaadaardige nieuwvormingen als doodsoorzaak bij vrouwen en mannen
man vrouw
77 66
42 34
80 77
24 18
7 6
8 7
Zorggebruik Contact met zorgaanbieders
Percentage vrouwen en mannen met contact in afgelopen jaar, 2012
huisarts
specialist
tandarts
fysio- en oefentherapeut
ziekenhuisopname(met overnachting)
dagopnameziekenhuis
Percentage vrouwen en mannen met opname in afgelopen jaar, 2012
Vrouwen hebben meer contacten dan mannen met artsen en fysiotherapeuten. Vooral het verschil in bezoek van/contact met de huisarts is groot. Dat verschil heeft te maken met bezoek/contacten van vrouwen vanwege anticonceptie, zwangerschap en bevalling (Lagro-Janssen en Noordenbos 1997) en met de gemiddeld hogere leef-tijd van vrouwen (Hupkens en Swinkels 2013).
In de tweedelijns geestelijke gezondheidszorg vinden ongeveer evenveel behandeltrajecten plaats bij man-nen en vrouwen. Bij vrouwen werden in 2010 de meeste behandelingen gegeven voor stemmingsstoornissen, angststoornissen en aanpassingsstoornissen. Bij mannen waren de drie belangrijkste groepen: stoornissen in de kindertijd (o.a. adhd), stemmingsstoornissen en aan mid-delengebruik gebonden stoornissen (cbs, dis).
Bron: cbs StatLine, Gezondheidsenquête 2012
41 33
38 27
door arts voorgeschrevenmedicijnen
zelfzorgmiddelen
Medicijngebruik in de afgelopen 2 weken, percentage vrouwen en mannen, 2012
Bron: cbs StatLine, Gezondheidsenquête 2012
Mantelzorg
Mantelzorgers van 18 jaar en ouderpercentage vrouwen en mannen, 2009
61 39
Bron: De Boer en Keuzenkamp, 2009
Vrouwelijke en mannelijke mantelzorgers geven even vaak emotionele steun. Vrouwen doen wat vaker huis-houdelijke taken en persoonlijke verzorging, mannen doen wat vaker de administratie. De sekseverschillen zijn echter niet zo groot als vaak wordt gedacht.
De duur (aantal maanden) en intensiteit (aantal uren per week) van de mantelzorg die vrouwen en mannen verle-nen, verschillen niet.
Vrouwelijke mantelzorgers voelen zich zwaarder belast dan mannelijke mantelzorgers. Dit geldt zowel voor wer-kende als niet-werkende mantelzorgers.
Mantelzorg is gedefinieerd als hulp die mensen in de afgelopen twaalf maanden hebben gegeven aan hun zieke of gehandicapte huisgenoten, familieleden of vrienden.
Bron: cbs StatLine, Gezondheidsenquête 2012
Medicijnen worden niet of nauwelijks op vrouwen uit-getest. De werking van medicijnen kan voor vrouwen en mannen verschillen. Ook hebben vrouwen vaker (1,5 tot 1,7 keer) last van bijwerkingen van medicijnen dan man-nen (ZonMw 2012).
Colofon
Samenstelling: Ans Merens, Sociaal en Cultureel PlanbureauVormgeving: bureau Stijlzorg, UtrechtFoto voorzijde: Ien van Laanen, GeldermalsenDecember 2013
Boer, Alice de en Saskia Keuzenkamp (2009). Vrouwen, mannen en mantelzorg. Beelden en feiten. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
cbs (2013). Gezondheid en zorg in cijfers 2013. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek.cbs StatLine. Gegevens over langdurige aandoeningen, levensverwachting en doodsoorzaken.Gommer, A.M., N. Hoeymans en M.J.J.C. Poos. Ziektelast in daly’s: Welke verschillen zijn er
tussen mannen en vrouwen? In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning. Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: rivm (geraadpleegd via http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/sterfte-levensverwachting-en-daly-s/ziektelast-in-daly-s/welke-verschillen-zijn-er-tussen-mannen-en-vrouwen).
Graaf, Ron de, Margreet ten Have en Saskia van Dorsselaer (2010). De psychische gezondheid van de Nederlandse bevolking. nemesis-2: Opzet en resultaten. Utrecht: Trimbos-instituut.
Hupkens, Christianne en Henk Swinkels (2013). Ongeveer drie kwart bezoekt jaarlijks huisarts en tandarts. In: cbs-Webmagazine, 2 juli 2013 (geraadpleegd via: http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/gezondheid-welzijn/publicaties/artikelen/archief/2013/2013-3854-wm.htm).
Keuzenkamp, Saskia en Janneke van Mens-Verhulst. Gezondheid: In: A. Merens en B. Hermans (2009). Emancipatiemonitor 2008, p. 250-274. Den Haag: Sociaal en Cultureel
Planbureau/Centraal Bureau voor de Statistiek.Lagro-Janssen, Toine en Greta Noordenbos (1997). Sekseverschillen in ziekte en gezondheid. Nijmegen: sun.Sociaal en Cultureel Planbureau, Survey Integratie Minderheden 2010.ZonMw (2012). Vrouwen zijn anders. ZonMw-Signalement Seksespecifieke gezondheidszorg. Den Haag:
ZonMw.
Literatuur en bronnen