Ασύρματα δίκτυα καιπολιτισμός

Πολιτιστικές επιδράσεις καιπροεκτάσεις της κινητής

τηλεφωνίας

Τι θα συζητήσουμε…

• “Seven ways mobile phones have changed lives in Africa”, των Tolu Ogunlesi και Stephanie Busari, CNN, 14 Σεπτεμβρίου 2012– http://edition.cnn.com/2012/09/13/world/africa/mobile-

phones-change-africa/• “Mobile-phone culture: The Apparatgeist calls”,

The Economist, 30 Δεκεμβρίου 2009– http://www.economist.com/node/15172850/print

“Seven ways mobile phones have changed lives in Africa”

http://edition.cnn.com/2012/09/13/world/africa/mobile-phones-

change-africa/

Το θέμα…

• Τα κινητά τηλέφωνα αποτελούν πλέον ουσιώδεςμέρος της καθημερινότητάς μας

• Το άρθρο εξετάζει πώς τα κινητά τηλέφωνα και οιηλεκτρονικές ταμπλέτες (tablets) επηρεάζουν τοντρόπο που ζούμε– Μελετάται η περίπτωση της Αφρικής

Η κατάσταση…• Νιγηρία:

– Πριν μία δεκαετία: περίπου100,000 σταθερέςτηλεφωνικές συνδέσεις(μέσω της κρατικήςεταιρείας NITEL)

– Σήμερα: η NITEL δενυπάρχει – υπάρχουν όμωςπερίπου 100 εκατομμύριακινητές συνδέσεις ⇒ ηχώρα αποτελεί μία από τιςμεγαλύτερες αγορέςτηλεπικοινωνιών

Η κατάσταση…

• Κένυα:– 2000-2010: οι

συνδρομητές τηςεταιρείας κινητήςτηλεφωνίας Safaricom500-πλασιάστηκαν

Η κατάσταση…

• Ρουάντα:– 2010: ο αριθμός των

χρηστών κινητώντηλεφώνων αυξήθηκεκατά 50%...

Η κατάσταση…• Τα κινητά τηλέφωνα μετατρέπονται ραγδαία σε Προσωπικούς

Υπολογιστές (PC) στην Αφρική και … πράγματι στις μέρες μαςτίποτα δεν είναι πιο «προσωπικό» από ένα κινητό τηλέφωνο…– Νιγηρία-Οκτώβριος 2011: ο αριθμός χρηστών που συνδέονταν στο

internet μέσω κινητών τηλεφώνων ξεπέρασε κατά πολύ τον αριθμό τωνχρηστών που συνδέονταν στο internet μέσω επιτραπέζιων (desktop) υπολογιστών…

• Φθηνά κινητά τηλέφωνα Nokia, αλλά και …• Ακριβότερα "smartphones" (π.χ., Blackberry)

• Google: σχεδιάζεται η πώληση 200 εκατ. κινητών συσκευών Androidστην Αφρική– Εκτιμάται ότι μέχρι το 2016 θα υπάρχουν ένα δισεκατομμύριο κινητά

τηλέφωνα στην Αφρική

• Paul Kagame – Πρόεδρος Ρουάντα [2007]: «Σε 10 χρόνια, τα κινητάτηλέφωνα – που κάποτε ήταν ενδεικτικά πολυτέλειας καιαποτελούσαν προνόμιο – θα αποτελούν είδος βασικής ανάγκης στηνΑφρική»

7 τρόποι που τα κινητά τηλέφωναέχουν επηρεάσει την Αφρική

• Οικονομία: Τραπεζικές συναλλαγές• Πολιτική: Ακτιβισμός• Κοινωνία:

– Παιδεία– Ψυχαγωγία– Διαχείριση καταστροφών– Γεωργία– Υγεία

Τραπεζικές συναλλαγές• M-PESA: κινητή υπηρεσία μεταφοράς χρημάτων που παρέχεται

από το 2007 από τις εταιρείες Safaricom (τη μεγαλύτερη στηνΚένυα) και Vodafone– 2012: το σύστημα M-PESA εξυπηρετεί 15 εκατ. Κενυάτες (> 1/3 του

πληθυσμού της χώρας) – Μέσω αυτού διακινείται το 1/5 του ΑΕΠ της χώρας

• Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ή ΑΕΠ) (Gross Domestic Product - GDP) = σύνολο προϊόντων και υπηρεσιών που παράγει μια οικονομία εκφρασμένο σεχρηματικές μονάδες

– Κένυα, Σουδάν, Γκαμπόν: <1/2 ενηλίκων χρησιμοποιούν κινητάτηλέφωνα για τραπεζικές συναλλαγές [Ίδρυμα Gates, ΠαγκόσμιαΤράπεζα]

– Παρόμοιες πρωτοβουλίες αναπτύσσονται σε όλη την Αφρική: στιςπεριοχές κάτω από τη Σαχάρα, μόνο 1 στους 5 ενήλικες διαθέτειτραπεζικό λογαριασμό…

• Πολλοί Αφρικανοί χρησιμοποιούν «κινητά χρήματα» και mobilebanking για να:– να πληρώσουν λογαριασμούς και χρόνο ομιλίας– να αγοράζουν αγαθά και να καταβάλλουν πληρωμές– να δέχονται/διαχειρίζονται εμβάσματα από συγγενείς που ζουν στο

εξωτερικό

Ακτιβισμός• = Δραστηριοποίηση των πολιτών για τα πολιτικά, πολιτιστικά ή

οικονομικά ζητήματα που προβληματίζουν μια κοινωνία

• Εξεγέρσεις 2011 στη Βόρεια Αφρική: τα κινητά τηλέφωνα – με τιςπεπερασμένες δυνατότητες διασύνδεσης και επικοινωνίας πουπαρέχουν – μπορούν να μετατρέψουν συνηθισμένους πολίτεςαπογοητευμένους από τις κυβερνήσεις τους σε επαναστάτες…– 28 Ιανουαρίου 2011: Δεν είναι τυχαίο ότι το καθεστώς Mubarak πίεσε

τους παρόχους κινητής τηλεφωνίας στην Αίγυπτο να διακόψουν τηνπαροχή των υπηρεσιών τους για να επιβραδύνει το ρυθμόεπαναστατικών δραστηριοτήτων

• Εκλογές 2008 στην Κένυα: οι πολίτες μπορούσαν να αναφέρουνπεριστατικά βίας μέσω μηνυμάτων κειμένου (SMS) (μέσω τηςπλατφόρμας Ushaidi) τα οποία ο υπόλοιπος κόσμος μπορούσε ναδει κατά την εξέλιξή τους…

• Σε ολόκληρη την ήπειρο τα κινητά τηλέφωνα έχουν οδηγήσει σεπρωτοφανή επίπεδα δημοσιότητας και διαφάνειας στην εκλογικήδιαδικασία και την ενδυνάμωση των πολιτών

Παιδεία• Νότια Αφρική – Nokia: επένδυσε στην αυξανόμενη δημοτικότητα

των κοινωνικών δικτύων ξεκινώντας το πρόγραμμα MoMath– εργαλείο διδασκαλίας μαθηματικών– απευθύνεται σε χρήστες της πλατφόρμας Mxit για αποστολή SMS

• Mxit: δημοφιλέστερη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης στην Ν. Αφρική με > από 10 εκατ. ενεργούς χρήστες στη χώρα

• Τα κινητά τηλέφωνα που σε σύγκριση με PC είναι φθηνότερα καιευκολότερα στη χρήση, κερδίζουν συνεχώς έδαφος ως εργαλείαπαροχής εκπαιδευτικού υλικού– Συνεισφέρουν σημαντικά στη βελτίωση του δυσλειτουργούντος

εκπαιδευτικού συστήματος της ηπείρου

• Εκπαίδευση μέσω της κοινωνικής δικτύωσης: αναμένεται νασυμβάλει σημαντικά στη μείωση του αριθμού παιδιών σχολικήςηλικίας στην Αφρική που δεν έχουν λάβει καμία επίσημη εκπαίδευση

Ψυχαγωγία• [2009, Νιγηρία, έρευνα για «ψυχαγωγία και πληροφορία»]

– Οι πιο δημοφιλείς δραστηριότητες για τις οποίες χρησιμοποιούνται κινητάτηλέφωνα είναι:

• κλήσεις σε ραδιοφωνικές εκπομπές, • ψηφοφορία σε reality shows, • download και share τραγουδιών, φωτογραφιών και video• tweeting

• Δημιουργούνται πλατφόρμες μόνο για κινητά τηλέφωνα στην Αφρική– Kulahappy: δημοφιλές «κανάλι ψυχαγωγίας» στην Κένυα ειδικά υλοποιημένο για

οθόνες κινητών τηλεφώνων– AfriNolly: …«Αφρικανικές ταινίες στην τσέπη σας»

• Νιγηρία: βιομηχανία «κινητής μουσικής» πολλών εκατομμυρίων δολαρίων– από mobile downloads μέχρι συνδρομές για ringtones

• Eskimi: site κοινωνικής δικτύωσης μέσω κινητών τηλεφώνων στη Λιθουανία– Δεύτερο σε επισκεψιμότητα στη Νιγηρία μετά το Facebook και στη λίστα των 10

κορυφαίων σε αρκετές Αφρικανικές χώρες– Μισοί από τους > εκατομμύριο ενεργούς χρήστες του site είναι Νιγηριανοί

Διαχείριση καταστροφών• Πρωτότυπη χρήση κινητών τηλεφώνων σε στρατόπεδα

προσφύγων: επανασύνδεση ατόμων με οικογένεια καιαγαπημένα πρόσωπα

• Refugees United:– Μη Κυβερνητική Οργάνωση που συνεργάζεται με εταιρείες

κινητής τηλεφωνίας για τη δημιουργία βάσης δεδομένων για νακαταχωρούν οι πρόσφυγες τα προσωπικά τους στοιχεία

• Οι διαθέσιμες πληροφορίες στη βάση δεδομένων επιτρέπουν τηναναζήτηση αγνοουμένων …

• 2008 - Νότια Αφρική - ξενοφοβικές επιθέσεις: ενέπνευσαν την ανάπτυξη συστημάτων αποστολής SMSγια καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και παροχή βοήθειας

Γεωργία• Τα κινητά τηλέφωνα έχουν επηρεάσει καταλυτικά τη ζωή των αγροτών σε

μια ήπειρο με εξαιρετικά σημαντικό γεωργικό τομέα– Οι περισσότεροι αγρότες είναι «μικροκαλλιεργητές» χωρίς δυνατότητα

πρόσβασης σε χρηματοδότηση ή τεχνολογία• Με χρήση κινητών τηλεφώνων οι Αφρικανοί αγρότες λαμβάνουν

σωστότερες αποφάσεις ⇒ δυνατότητα αύξησης κερδών– Τα κινητά τηλέφωνα αποτελούν πλατφόρμες για διαμοιρασμό μετεωρολογικών

πληροφοριών, τιμών αγοράς, τρόπων ασφάλισης…• Οι αγρότες με ένα SMS μπορούν να ενημερωθούν για τιμές καλλιεργειών χιλιάδες

χιλιόμετρα μακριά...• 2003, Υπ. Γεωργίας Κένυας σε συνεργασία με Safaricom δημιουργούν το

SokoniSMS64: πλατφόρμα παροχής πληροφοριών για τις τιμές στουςαγρότες μέσω αποστολής/λήψης απλών μηνυμάτων κειμένου, δηλ., SMS– Παραπλήσια υπηρεσία παρέχεται και από την πλατφόρμα M-Farm

• iCow: εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα που αποτελεί «πρώτο παγκοσμίωςημερολόγιο αγελάδων σε κινητό τηλέφωνο»– Υπηρεσία SMS και φωνητική που επιτρέπει στους παραγωγούς γαλακτοκομικών

προϊόντων να παρακολουθούν την κύηση των αγελάδων τους λειτουργώνταςουσιαστικά ως κτηνίατροι

– Οι αγρότες λαμβάνουν, επίσης, συμβουλές σχετικά με την αναπαραγωγή και τηδιατροφή των ζώων τους

Υγεία• Bright Simons, 28-χρονος φοιτητής Ιατρικής από τη Γκάνα: λύση

βασισμένη σε αποστολή/λήψη μηνυμάτων κειμένου (SMS) για τηναντιμετώπιση των παραποιημένων φαρμάκων σε χώρες τηςΑφρικής– Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας: 30% των φαρμάκων που παρέχονται

στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι παραποιημένα• 2009, Νιγηρία: σχεδόν 100 βρέφη πέθαναν αφού έλαβαν οδοντιατρικό

φάρμακο που περιείχε διαλύτη που συνήθως βρίσκεται σε αντιψυκτικά!!!!! • ΛΥΣΗ Simons: απόδοση μοναδικών κωδικών σε κάρτες που

ξύνονται και είναι κολλημένες στη συσκευασία του φαρμάκου– Οι καταναλωτές μπορούν να στείλουν τους κωδικούς αυτούς μέσω SMS

σε συγκεκριμένο αριθμό για να διαπιστώσουν αν ένα φάρμακο είναι ήόχι γνήσιο

• Το σύστημα χρησιμοποιείται πλέον από διάφορες χώρες στηνΑφρική αλλά και στην Ασία, όπου υπάρχουν παρόμοια προβλήματαμε παραποιημένα φάρμακα

Υγεία• Impilo: 24ωρη υπηρεσία στη Ν. Αφρική για να βρίσκουν

οι πολίτες παρόχους υγειονομικής περίθαλψης σεολόκληρη την χώρα χρησιμοποιώντας τα κινητά τουςτηλέφωνα

• Οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας συνειδητοποιούν ότι τακινητά τηλέφωνα είναι πολύ αποτελεσματικά - καιδυνητικά επικερδή - για τη διάδοση συμβουλών για τηνυγεία και τον τρόπο ζωής καθώς και την αποστολήυπενθυμίσεων για ραντεβού με γιατρούς– ⇒ Τα κινητά τηλέφωνα θα διαδραματίζουν ολοένα και

σημαντικότερο ρόλο στην παροχή καλύτερης υγειονομικήςπερίθαλψης στους πολίτες των αφρικανικών χωρών

• Ιούνιος 2011, Κέιπ Τάουν: κοινοπραξία mHealth Allianceοργάνωσε Κινητή Σύνοδο Κορυφής για την Υγεία– Δραστηριοποιείται στη χρήση των κινητών τεχνολογιών για τη

βελτίωση της υγείας παγκοσμίως

“Mobile-phone culture: The Apparatgeist calls

http://www.economist.com/node/15172850/print

Το θέμα…

• Apparatgeist (γερμανικά) = το πνεύμα μιαςσυσκευής

• Το πώς χρησιμοποιούμε το κινητό μαςτηλέφωνο είναι ενδεικτικό του πού ζούμε

• Μπορεί άραγε το πνεύμα των συσκευών αυτώννα εξαλείψει πολιτισμικές διαφορές;

Το θέμα…

• Οι πολιτισμικές καταβολές κατευθύνουν τηχρήση των κινητών τηλεφώνων;

• Ή• Η χρήση των κινητών τηλεφώνων κατευθύνει την

εξάλειψη πολιτισμικών διαφοροποιήσεων;

Η κατάσταση…• Οι τεχνολογίες τείνουν να είναι καθολικές/παγκόσμιες και

στην ουσία και στην ονομασία τους– Οι λέξεις “television”, “computer” ή “internet” είναι κατανοητές

παντού• ΑΛΛΑ για την διάχυτη τεχνολογία των κινητών

τηλεφώνων φαίνεται να υπάρχει ένα σύνδρομο «ΠύργουΒαβέλ»…– Βόρεια και Νότια Αμερική: cell phones ή celulares– Βρετανία – Ισπανία: mobiles - móviles– Γερμανία – Φιλανδία: Handys – kännykät (γιατί χωράνε στο χέρι

μας)– Κίνα: sho ji = “μηχανή χειρός”– Ιαπωνία: keitai = “κάτι που μπορούμε να μεταφέρουμε μαζί μας”

Διαφορετική ονομασία = διαφορετικέςπολιτισμικές καταβολές… (???)

• Αυτή η ποικιλία λέξεων είναι αποκαλυπτική για ένα αντικείμενο που, σε διάστημα μιας δεκαετίας, έχει γίνει τόσο σημαντικό για τηνανθρώπινη ζωή…: Τα κινητά τηλέφωνα δεν μοιράζονται μία ενιαίαπαγκόσμια ονομασία επειδή η προέλευση των ονομάτων τους, είναιβαθιά πολιτισμική– “Cellular”: ο όρος αναφέρεται στο πώς είναι δομημένα τα σύγχρονα

ασύρματα δίκτυα και αποκαλύπτει μια τεχνολογική θεώρηση στηνΑμερική

– “Mobile”: ο όρος τονίζει ότι η συσκευή είναι «προσδεδεμένη» καιπαραπέμπει στο κάποτε αυτοκρατορικό βρετανικό στυλ της περιαγωγής

– “Handy”: ο όρος υπογραμμίζει τη σημασία της λειτουργικότητας πουχαίρει υψηλής εκτίμησης στη Γερμανία

• Είναι οι διαφορές αυτές μόνο κοσμητικές; • Θα εξακολουθούν να υφίστανται ή να δώσουν τη θέση τους σε έναν

παγκόσμιο «κινητό» πολιτισμό;

Ραγδαία εξάπλωση χρήσηςκινητών τηλεφώνων…

– [Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών (ITU)] Πριν απόμια δεκαετία, υπήρχαν λιγότερες από 500 εκ. συνδρομές κινητής τηλεφωνίας - Τώρα υπάρχουνπερίπου 4,6 δισ.: τα ποσοστά διείσδυσης έχουναυξηθεί κατακόρυφα παντού…

– Στις πλούσιες χώρες οι συνδρομές ξεπερνούν τονπληθυσμό

– Ακόμα και στις φτωχές χώρες περισσότεροι από τουςμισούς κατοίκους διαθέτουν πλέον κινητό τηλέφωνο

• Αν καλέσουμε έναν αριθμό, με πιθανότητα 1/3, θα αντιστοιχεί σε κάποιο κινητό (όχι σταθερό) τηλέφωνο κάπου στον πλανήτη

Φθηνός χρόνος ομιλίας και SMS…

• Ο χρόνος ομιλίας γίνεται φθηνότερος ⇒ Οι άνθρωποιχρησιμοποιούν τα κινητά τους τηλέφωνα περισσότερο– [GSM Association (GSMA)]: Στις αρχές του 2000 ένας μέσος

χρήστης μιλούσε 174 λεπτά το μήνα στο κινητό του τηλέφωνο– Από τις αρχές του 2009, ο μέσος χρόνος ομιλίας που είχε

ανέλθει στα 261 λεπτά ⇒ η ανθρωπότητα δαπανά πάνω από1.000 δισεκατομμύρια λεπτά το μήνα ή σχεδόν 2 εκατομμύριαχρόνια σε κινητά τηλέφωνα…

• Εκτιμήσεις σχετικά με μηνύματα κειμένου (SMS)υποδεικνύουν ότι μόνο οι αμερικανοί συνδρομητέςέστειλαν πάνω από 1 τρισεκατομμύριο SMS το 2008 (σχεδόν 3πλάσιο αριθμό από το προηγούμενο έτος)

iPhone - “smartphones” -υποδομές…

• Μια περαιτέρω επανάσταση της κινητής τηλεφωνίαςβρίσκεται σε εξέλιξη καθοδηγούμενη από το iPhone καιάλλες «έξυπνες» συσκευές οι οποίες επιτρέπουν στουςχρήστες να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο και νακατεβάζουν κινητές εφαρμογές, όπως παιχνίδια, προγράμματα κοινωνικής δικτύωσης, εργαλείαπαραγωγικότητας, …– Τα έξυπνα τηλέφωνα ή smartphones αποτέλεσαν πάνω από το

13% των 309 εκατ. συσκευών που αγοράστηκαν το τρίτοτρίμηνο του 2009

– Εκτιμάται ότι μέχρι το 2015 σχεδόν όλα τα κινητά τηλέφωνα θαείναι «έξυπνα»

– Οι πάροχοι υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας έχουν αρχίσει ναδημιουργούν δίκτυα που θα επιτρέπουν μεγαλύτερες ταχύτητεςσύνδεσης για ακόμη μεγαλύτερη ποικιλία εφαρμογών καιυπηρεσιών…

Όλα ίδια και όλα τόσοδιαφορετικά…!

• Αυτές οι παγκόσμιες τάσεις κρύβουν εκ διαμέτρου διαφορετικές εθνικές καιπεριφερειακές ιστορίες

• [Vittorio Colao, γενικός επικεφαλής Vodafone η οποία λειτουργεί ή κατέχειεν μέρει δίκτυα σε 31 χώρες]: «όσο πιο νότια πάμε, τόσο περισσότεροιάνθρωποι χρησιμοποιούν τα κινητά τους τηλέφωνα - ακόμη και μετά από τονισημερινό…»– «…όπου η ζωή είναι λιγότερο οργανωμένη, οι άνθρωποι χρειάζονται ένα

εργαλείο π.χ., για να αλλάξουν ένα ραντεβού…»– "Ο πολιτισμός επηρεάζει τον τρόπο ζωής και ο τρόπος ζωής επηρεάζει τον

τρόπο που επικοινωνούμε: π.χ., αν δεν άφηνε κανείς το τηλέφωνό του ανοιχτόσε μια συνάντηση στην Ιταλία, θα ήταν πιθανό να χάσει την επόμενη…»

• Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την παγκόσμια χρήση των κινητώντηλεφώνων– Σε χώρες όπου πολλοί άνθρωποι διαθέτουν εξοχικά, συνήθως δίνουν για

επικοινωνία κάποιο κινητό τηλέφωνο που στη συνέχεια αποτελεί και το βασικότρόπο επικοινωνίας (αντί για κάποιο σταθερό τηλέφωνο)

– [Mizuko Ito, ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Irvine]: «Οιτεχνολογίες πάντα αφενός δημιουργούν αφετέρου δημιουργούνται από ιστορικά, κοινωνικά και πολιτιστικά πλαίσια» αναφερόμενος στον Ιαπωνικό πολιτισμό σεσχέση με τη χρήση κινητών τηλεφώνων

Το παράδειγμα της Ιαπωνίας…– Δεκαετία 1990: Αμερικανοί και Σκανδιναβοί υιοθέτησαν από νωρίς τη χρήση

κινητών τηλεφώνων– Δεκαετία 2000: η Ιαπωνία θεωρείται ευρέως ως το πρότυπο για ένα «κινητό»

μέλλον δεδομένου του ότι από νωρίς υιοθέτησε το κινητό (mobile) internet• Για αρκετό διάστημα το τεχνολογικό περιοδικό Wired συντηρούσε στήλη με τίτλο

“Japanese schoolgirl watch” που παρείχε στους αναγνώστες τεχνικές λεπτομέρειες γιαχρήση κινητών τηλεφώνων: η ιδέα ήταν πως ότι συμβαίνει στην Ιαπωνία σήμερα, θασυμβεί στον υπόλοιπο κόσμο αύριο…

• Η εκρηκτική χρήση κινητών τηλεφώνων στην Ιαπωνία ενθαρρύνθηκε καιαπό βαθύτερες κοινωνικές συνθήκες– Οι περισσότεροι έφηβοι χρησιμοποιούσαν για αρκετό καιρό συσκευές

τηλεειδοποίησης (pagers) για επικοινωνία– [1999] η NTT, κυρίαρχος πάροχος κινητής τηλεφωνίας στην Ιαπωνία, ξεκίνησε το

i-mode, μια πλατφόρμα για την παροχή υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας καιinternet, επιτρέποντας φθηνά emails μεταξύ δικτύων και φυσικά οι Ιάπωνεςέγιναν μαζικά συνδρομητές για mobile internet…

– [Mizuko Ito]: «η Ιαπωνία είναι μια πυκνοκατοικημένη χώρα με πολλούς κανόνεςμε συνέπεια … οι έφηβοι να έχουν εξαιρετικά λίγες ευκαιρίες για ιδιωτικέςσυζητήσεις ενώ οι δημόσιες τηλεφωνικές συνομιλίες αν όχι παράνομες είναισίγουρα επικριτέες…⇒ για αυτό και επικράτησαν οι κινητές υπηρεσίεςδεδομένων

Ο προαστιακός καθρεφτίζει τονιαπωνικό «κινητό» πολιτισμό…

• Στον προαστιακό στην Ιαπωνία υπάρχουν πολλέςταμπέλες που ενημερώνουν για τη ΜΗ ΧΡΗΣΗ κινητώντηλεφώνων ενώ συνεχώς γίνονται και σχετικέςανακοινώσεις– Αν κανείς δεχτεί τηλεφωνική κλήση, κινδυνεύει από τα

αποδοκιμαστικά βλέμματα και σύντομα θα δεχτεί και αθόρυβηαλλά αυστηρή παρατήρηση από φύλακα “dame desu” = “δενεπιτρέπεται»

– Σύμφωνα με μελέτες, η συνομιλία σε κινητό τηλέφωνο σε τραίνοστην Ιαπωνία θεωρείται χειρότερη από ό,τι σε ένα θέατρο: Οπότε οι επιβάτες σιωπηρά πληκτρολογούν ή διαβάζουνμυθιστορήματα στα κινητά τους (αφού τα ιαπωνικά εμφανίζονταιευκολότερα σε μικρές οθόνες κινητών σε σχέση με κείμενα σεγλώσσες που χρησιμοποιούν το λατινικό αλφάβητο)

Ο προαστιακός καθρεφτίζει τονιαπωνικό «κινητό» πολιτισμό…

• Οι Ιάπωνες φαίνεται να μην έχουν πρόβλημα με το να μημιλάνε στα κινητά τους τηλέφωνα– [2002] ο μέσος Ιάπωνας χρήστης κινητού μιλά σε αυτό για 181

λεπτά/μήνα: πολύ περισσότερο από το παγκόσμιο πρότυπο– [αρχές 2009] ο μέσος χρόνος ομιλίας πέφτει στα 133

λεπτά/μήνα: μόνο στο μισό του παγκόσμιου μέσου όρου…– Δεν υπάρχει ακριβής εκτίμηση για το πλήθος των SMS που

στέλνονται αλλά μάλλον οι Ιάπωνες είναι περισσότεροπαραγωγικοί από τους Ινδονήσιους που στέλνουν κατά μέσοπερισσότερα από 1.000 SMS/μήνα (για κάποιους παρόχους)

• Φαίνεται ότι οι έφηβοι του Τόκυο θα αποτελέσουν τη«γενιά του αντίχειρα» (“thumb generation”)…

«Handy» για τους φειδωλούςΓερμανούς

• Και άλλοι λαοί είναι σιωπηροί…• Ο μέσος Γερμανός (με δεδομένη τη ρήση “η ομιλία είναι

ασήμι, η σιωπή χρυσός”) ξοδεύει μόνο 89 λεπτά/μήνα σεκλήσεις για συνομιλίες σε κινητά τηλέφωνα (“Handy” = πρακτικός → κινητό τηλέφωνο)– Αιτία 1: Η πολιτική των εθνικών τηλεφωνικών εταιρειών στην

πρώην Ανατολική και Δυτική Γερμανία προέτρεπε για χρόνιατους συνδρομητές προς «σύντομες συνομιλίες»

• ελλιπείς επενδύσεις στην Ανατολική Γερμανία + ταχεία οικονομικήανάπτυξη ⇒ υπερφόρτωση δικτύου στη Δυτική Γερμανία

– Αιτία 2: Οι Γερμανοί είναι λιτός λαός και για κλήσεις μεγαλύτερηςδιάρκειας καταφεύγουν στην πολύ φθηνότερη σταθερήτηλεφωνία [Anastasia Lauterbach, Deutsche Telekom]

Αμερικανοί και Πορτορικανοί…• Οι Αμερικανοί δεν φαίνεται να είναι διατεθειμένοι να μείνουν

σιωπηροί…– Ο μέσος μηνιαίος χρόνος ομιλίας τους σε κινητά είναι 788 λεπτά

(στατιστικά δεν είναι ακριβής αριθμός γιατί οι συνδρομητές πληρώνουνκαι για εισερχόμενες κλήσεις)

– Οι συνομιλία είναι φθηνή: δεν υπάρχει χρέωση περιαγωγής (roaming) εντός των Ηνωμένων Πολιτειών

– Οι Αμερικανοί είναι συχνά στα αυτοκίνητά τους, ένα ιδανικό σημείο γιατηλεφωνικές κλήσεις,

• σε πολλές πολιτείες η χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγησηπαραμένει νόμιμη

Αμερικανοί και Πορτορικανοί…• Οι Πορτορικανοί είναι οι πιο «ομιλητικοί»

– Έχουν μακράν το υψηλότερο μηνιαίο μέσο όρο παγκοσμίως: 1.875 λεπτά/μήνα

– Ίσως λόγω εξαιρετικά φθηνών προγραμμάτων “all-you-can-talk” ($40) που περιλαμβάνουν κλήσεις προς την ηπειρωτική χώρα

– ⇒ Οι Πορτορικανοί μπορούν να συνομιλούν ασταμάτητα με τους φίλουςτους π.χ., στη Νέα Υόρκη και να πραγματοποιούν φθηνές διεθνείςτηλεφωνικές κλήσεις.

Ισπανοί, Γάλλοι και Βρετανοί…

• [Amapro Lasén, κοινωνιολόγος στοUniversidad Complutense στη Μαδρίτη]: «Το πώς συμπεριφέρονται οι άνθρωποιόταν μιλάμε σε κινητό τηλέφωνο είναι –πρωτίστως - ζήτημα πολιτισμού»– Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η Amapro

Lasén μελέτησε τη χρήση κινητών τηλεφώνωνστην Μαδρίτη, στο Παρίσι και στο Λονδίνο…

Ισπανοί, Γάλλοι και Βρετανοί…• Μαδρίτη, Παρίσι: τα κινητά αποτελούσαν συνηθισμένο θέαμα και οι

άνθρωποι αισθάνονταν ελεύθεροι να μιλούν στο δρόμο, ακόμη και στη μέσητου οδοστρώματος…

• Λονδίνο: οι άνθρωποι είχαν την τάση να συγκεντρώνονται σε ορισμένεςζώνες, π.χ., στις εισόδους των σταθμών ηλεκτρικού (Lasén: αυτοσχέδιοιυπαίθριοι ασύρματοι τηλεφωνικοί θάλαμοι)

• Παρίσι, Λονδίνο: οι άνθρωποι τείνουν να διαχωρίζουν τις τηλεφωνικές απότις πρόσωπο-με-πρόσωπο συνομιλίες, π.χ.., αποσυρόμενοι σε μια ήσυχηγωνιά– Παρίσι: οι άνθρωποι διαμαρτύρονταν ανοιχτά όταν ενοχλούνταν από άλλους που

μιλούσαν δυνατά για ιδιωτικά θέματα– Λονδίνο: οι άνθρωποι σπάνια διαμαρτύρονταν σε ανάλογες περιπτώσεις

• Μαδρίτη: οι άνθρωποι δεν διαχωρίζουν τις τηλεφωνικές από τις πρόσωπο-με-πρόσωπο συνομιλίες και συνήθως επιτρέπουν και σε άλλους να λάβουνμέρος σε τηλεφωνικές συνομιλίες τους– Οι Ισπανοί σχεδόν πάντα απαντούν τις κλήσεις που δέχονται και οι περισσότεροι

απενεργοποιούν τον τηλεφωνητή

Ισπανοί, Γάλλοι και Βρετανοί…• [Lasén, έχοντας ζήσει και στις τρεις πόλεις

Μαδρίτη, Παρίσι, Λονδίνο]: «οι διαφορέςσυμπεριφοράς στη χρήση κινητών τηλεφώνωναντικατοπτρίζουν το πώς οι άνθρωποιχρησιμοποιούν παραδοσιακά τον αστικό χώρο»– Λονδίνο: οι δρόμοι είναι κυρίως για μετακίνηση– Παρίσι: οι δρόμοι είναι για χαλαρό περπάτημα– Μαδρίτη: οι άνθρωποι βγαίνουν στους δρόμους για

να επικοινωνήσουν• αποστροφή Ισπανών για τηλεφωνητή: θεωρείται αγένεια να

μην απαντηθεί μια κλήση, ακόμα κι αν αυτό είναι άβολο– Ίσως λόγω ισχυρής αίσθησης κοινωνικής υποχρέωσης προς

τους φίλους και την οικογένεια…

Χρήση κινητού τηλεφώνου = f(πολιτισμός, ιστορία)

• Γενικά: ο πολιτισμός και η ιστορία βοηθάστον προσδιορισμό του αν οι άνθρωποιμιλούν δημόσια ή απαντούν μια κλήση– Κίνα: συχνά διακόπτουν μια συνομιλία φοβούμενοι ότι

διαφορετικά θα μπορούσαν να χάσουν μιαεπιχειρηματική ευκαιρία

– Ουζμπεκιστάν: σπάνια χρησιμοποιούν τα κινητά τουςδημόσια γιατί μπορεί να ακούει η αστυνομία…

– Γερμανία: μπορεί να γίνουν αρκετά επιθετικοί, ανκάποιος παραβιάσει κανόνες, ακόμα και άγραφους

• [1999] ένας Γερμανός έχασε τη ζωή του σε τσακωμό πουπροκλήθηκε από ανάγωγη χρήση κινητού τηλεφώνου

Χρήση κινητού τηλεφώνου = f(οικονομική κατάσταση)

• Το οικονομικό κόστος διαμορφώνει τις συνήθειες…• [Olaf Swantee, επικεφαλής της εταιρείας κινητής τηλεφωνίας

Orange]: – Βέλγιο-Βρετανία: ακριβές συσκευές είναι λιγότερο δημοφιλείς στο Βέλγιο

από ό,τι στη Βρετανία γιατί οι Βέλγοι πάροχοι – σε αντίθεση με τουςΒρετανούς - δεν προσφέρουν σχετικές επιδοτήσεις

– Ιταλία: χαμηλές επιδοτήσεις, πολλές καλές συσκευές, συνδρομητές πουδεν θέλουν να ξοδέψουν πολλά για χρόνο ομιλίας, αλλά είναι πρόθυμοινα αγοράσουν ένα εντυπωσιακό τηλέφωνο…

– Κίνα: διαφορετική λόγω οικονομίας και σχετικά χαλαρών κανονισμών• Πολλοί καταναλωτές χρησιμοποιούν απομιμήσεις γνωστών συσκευών

(“Nckia”, “Sumsung”) ή συσκευές όχι συγκεκριμένης μάρκας (πουσυναρμολογούνται π.χ. στην Ταϊβάν)

• Καινοτόμοι κατασκευαστές έχουν αναπτύξει εξειδικευμένες συσκευές όπως, π.χ.,:

– Δίκαρτες συσκευές– Μοντέλα με μεγάλα ηχεία για αγρότες με θορυβώδη τρακτέρ

Χρήση κινητού τηλεφώνου = f(φυσικού περιβάλλοντος)

• [Younghee Jung, ειδική σχεδιάστρια στη Nokia]: πολλές φορές τοφυσικό περιβάλλον καθορίζει ποια είδη συσκευών επικρατούν

• Ινδία: λόγω ζέστης– ⇒ οι άνδρες σπάνια φορούν ζακέτες ⇒ οι μπλούζες έχουν τσέπες ⇒

απαίτηση για συσκευές μικρού μεγέθους– ⇒ οι γυναίκες φυλάνε τα κινητά τους σε πολύχρωμα τσαντάκια όχι τόσο

για λόγους μόδας αλλά για την προστασία των συσκευών και τηδιατήρηση της αξίας μεταπώλησης τους

• Ιαπωνία: αξιοσημείωτη αντίθεση με Ινδία– Οι γυναίκες φυλάνε τα κινητά τους σε τσαντάκια και τα διακοσμούν αλλά

αυτό δεν οφείλεται σε οικονομικό λόγο: αντικατοπτρίζει απλά τηνανάγκη προσαρμογής της εικόνας της συσκευής στο προσωπικόγούστο

– Οι συσκευές κινητών τηλεφώνων επιδοτούνται σημαντικά στην Ιαπωνία⇒ η αξία μεταπώλησης είναι ουσιαστικά μηδενική (αφού δεν υπάρχειαντίστοιχη ζήτηση)

Πολιτισμικές επιδράσεις και«κινητή» βιομηχανία

• Σε ορισμένες χώρες, οι συνδρομητές διαθέτουν περισσότερες από μίασυσκευές για απόδοση ιδιαίτερης σημασίας στον τύπο της επικοινωνίας– Ιαπωνία: οι εργαζόμενοι έχουν συχνά δύο κινητά: ένα ιδιωτικό και ένα

επαγγελματικό (το οποίο συχνά απενεργοποιούν…) – Μέση Ανατολή [πωλητής από μελέτη της Motorola]: «Έχω ένα τηλέφωνο για την

εργασία, ένα για την οικογένεια, ένα για τη διασκέδαση και ένα για το αυτοκίνητο»– Λατινική Αμερική: οι managers, π.χ., για να δείξουν πόσο καλά δικτυωμένοι είναι

έχουν επιπλέον ειδική συσκευή για το «αφεντικό»…• Ηπιότεροι παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν την επιλογή και το σχεδιασμό

των συσκευών ακόμη και των δικτύων, π.χ., κάλυψη– Αμερική: η κάλυψη είναι αποσπασματική αλλά οι συνδρομητές είναι ανεκτικοί και

είναι δύσκολο να αλλάζουν πάροχο– Ιταλία: απαιτείται καλή κάλυψη σε πίστες σκι αλλιώς οι συνδρομητές θα

αλλάξουν εταιρεία– Ελλάδα: απαιτείται καλή κάλυψη στα νησιά αλλιώς οι συνδρομητές θα αλλάξουν

εταιρεία– Φιλλανδία: απαιτείται καλή κάλυψη σε οδικές σήραγγες αλλιώς οι συνδρομητές

θα αλλάξουν εταιρεία…

Πολιτισμικές επιδράσεις και«κινητή» βιομηχανία

• Ελλιπής/Αξιόπιστη πληροφόρηση γιαπιθανές συνέπειες χρήσης κινητώντηλεφώνων [έρευνα 2007]: ανησυχούν"πολύ" ή "αρκετά"– 86 % Ελλήνων– 69 % Ιταλών– 51 % Βρετανών– 35 % Γερμανών– 27% Σουηδών

Πολιτισμικές επιδράσεις και«κινητή» βιομηχανία

• Ανεξάρτητα από τους λόγους, η αντίδραση του κοινούεξηγεί γιατί οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας– Στην Ιταλία είναι συχνά «καμουφλαρισμένες»

• Σαν καμάρες σε εστιατόρια• Σαν φοίνικες• Σαν σταυρός σε γνωστό καθεδρικό ναό

– Στη Μολδαβία αντιμετωπίζονται σα «μνημεία στην ευημερία»• [Swantee, ORANGE]: «Κάθε φορά που τοποθετείται κεραία, ο

κόσμος κάνει πάρτυ επειδή διευρύνεται η δυνατότητα επικοινωνίαςτους»

• Οι ψηφιακές τεχνολογίες αλλάζουν γρήγορα όπως και ηστάση απέναντί τους– Τέτοιες διαφορές μεταξύ των πολιτισμών θα εξακολουθήσουν να

υπάρχουν και να μεγαλώνουν ή θα εξαλειφθούν με την πάροδοτου χρόνου;

• Οι εταιρείες χρειάζονται την απάντηση γιατί κοστίζει περισσότερο ηπαροχή διαφόρων συσκευών και υπηρεσιών σε διαφορετικά μέρητου κόσμου από ό,τι θα κόστιζε η προσφορά των ίδιων παντού…

Apparatgeist = «το πνεύμα τηςμηχανής»

• Δεν συμφωνούν όμως όλοι με το ότι η τεχνολογία είναι πάντα κοινωνικάκατασκευασμένη [Ito]

• [James Katz, καθηγητής επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Rutgers στο NewJersey]: υπάρχει το Apparatgeist (στα γερμανικά «το πνεύμα της μηχανής»)– «Οι άνθρωποι αντιδρούν λίγο-πολύ με τον ίδιο τρόπο σε τεχνολογίες

προσωπικής επικοινωνίας με μερικές αποκλίσεις σε εθνικό επίπεδο. Ανεξάρτητααπό τον πολιτισμό, όταν οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με τεχνολογίες προσωπικήςεπικοινωνίας, τείνουν να τυποποιούν τις υποδομές και κλίνουν προς συνεπήγούστα και καθολικά χαρακτηριστικά»

• Όταν η Lasén ξαναεπισκέφθηκε λίγα χρόνια αργότερα Λονδίνο, Παρίσι και Μαδρίτη, ησυμπεριφορά των ανθρώπων ως προς τη χρήση κινητών τηλεφώνων είχε σε μεγάλοβαθμό γίνει η ίδια.

• Όμως η αλλαγή αυτή δεν οφείλεται μόνο στο «πνεύμα της μηχανής»… Καιστις 3 πόλεις, οι άνθρωποι διάγουν εξαιρετικά πολύπλοκη ζωή καιχρειάζονται τα κινητά για να τη διαχειρίζονται… [Lasén, Ito]

• …και πλέον οι Αμερικανοί έφηβοι στέλνουν μανιωδώς SMS εν μέρει γιατίπλέον η ζωή τους πρέπει να υπακούει σε κανόνες όπως και αυτή τωνΙαπώνων εφήβων… [Ito]

Τελικά, τι μέλλει γενέσθαι;• Η σύγκλιση αυτή είναι πιθανό να συνεχιστεί

αφού είναι προς το συμφέρον της σχετικήςβιομηχανίας…– Οι συσκευές είναι πλέον εξοπλισμένες με αισθητήρες

και στη Nokia σχεδιάζεται μια διεθνής γλώσσαχειρονομιών για τον έλεγχο τέτοιων συσκευών πουέχουν επίγνωση του περιβάλλοντός τους [Jung, Nokia]

• Η ομάδα προσπαθεί να βρει μια διεθνώς αποδεκτήχειρονομία για τη σίγαση ενός τηλεφώνου που χτυπάει, αλλάη απάντηση δεν είναι προφανής: το να αγριοκοιτάξουμε τησυσκευή ή το να της κάνουμε «σσστ» δεν θα δουλέψει

– Το να μεταχειριζόμαστε αντικείμενα σαν έμβια όντα μπορεί ναείναι αποδεκτό στην Ινδία – όπου σχεδόν τα πάντα διαθέτουνψυχή – αλλά όχι στη Μέση Ανατολή όπου οι θρησκευτικέςπεποιθήσεις κάνουν κάτι τέτοιο απαράδεκτο

Τελικά, τι μέλλει γενέσθαι;• Μακροπρόθεσμα οι περισσότερες εθνικές

διαφορές θα εξαφανιστούν• Θα παραμείνουν διαφορές που οφείλονται σε

οικονομικούς λόγους– Στις φτωχότερες χώρες οι συνδρομητές θα

μεταχειρίζονται τα κινητά τους τηλέφωνα μεδιαφορετικό τρόπο μόνο και μόνο λόγω έλλειψηςοικονομικών πόρων

• Στην Αφρική, ο χρόνος ομιλίας είναι προπληρωμένος…• Οι συνδρομητές – ελλείψει χρημάτων – θα συνεχίσουν να

κάνουν αναπάντητες κλήσεις για να τους καλέσουν…

[Scott Campbell, Πανεπιστήμιο του Michigan, συγγραφέας πολλώνεργασιών για χρήση κινητών τηλεφώνων]

Τελικά, τι μέλλει γενέσθαι;Kathryn Archibald @ Nokia, προσπαθεί να καταλάβει τουςκαταναλωτές σε διάφορα μέρη του κόσμου:

• «Βλέπουμε περισσότερες διαφορές στο εσωτερικό των χωρών απόό,τι μεταξύ τους»– Μόνο λίγες χώρες, κυρίως στην Αφρική και την Ασία, εξακολουθούν να

χρειάζονται ιδιαίτερη πολιτιστική προσοχή κατά το σχεδιασμό ενόςτηλεφώνου

• Οι χρήστες κινητών τηλεφώνων χωρίζονται σε διάφορες κατηγορίεςόχι με βάση τη γεωγραφία αλλά με τα χαρακτηριστικά τωνσυσκευών στα οποία δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα– Στο ένα άκρο, όσοι αναζητούν την απλότητα και χρησιμοποιούν τα

κινητά τους τηλέφωνα μόνο σε επείγουσες περιπτώσεις– Στο άλλο άκρο, οι «ηγέτες της τεχνολογίας» θέλουν πάντα τις τελευταίες

συσκευές και αισθάνονται μισοί χωρίς τα τηλέφωνά τους– Όσοι ζουν έντονα χρειάζονται τα κινητά τους τηλέφωνα για να

συντονίσουν τα πολλά κομμάτια της ζωής τους• ΑΛΛΑ…

Τελικά, τι μέλλει γενέσθαι;• …όταν πρόκειται για το περιεχόμενο, τις υπηρεσίες που

προσφέρονται μέσω των τηλεφώνων και τις εφαρμογέςπου έχουν εγκατασταθεί σε αυτά δίνεται ιδιαίτερηπροσοχή στην τοπική κουλτούρα– Στην Ινδία και άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, η Nokia έχει

ξεκινήσει να προσφέρει μια σειρά από υπηρεσίες πουονομάζονται "Life Tools“ και καλύπτουν από γεωργικήενημέρωση αγροτών μέχρι εκπαιδευτικές υπηρεσίες, όπωςμαθήματα γλώσσας

– Σε πολλές πλούσιες χώρες, αντίθετα, οι συσκευές συνοδεύονταιαπό συνδρομή για να κατεβάζει κανείς μουσική.

• …αφού η εταιρεία πρέπει να λειτουργεί σε παγκόσμιοεπίπεδο λαμβάνοντας υπόψη τα κατά τόπους ιδιαίτεραπολιτισμικά χαρακτηριστικά…

Επίλογος…• Καθώς οι διαφορές εξομαλύνονται, οι άνθρωποι γίνονται σκλάβοι

του «πνεύματος της μηχανής»;• [Katz] “Λόγω της εξελικτικής κληρονομιάς μας, θέλουμε να είμαστε σε

διαρκή επαφή με τους άλλους” και «όπως η τεχνολογία επιτρέπειστους ανθρώπους να τρώνε παραπάνω από ό,τι χρειάζονται, τώρατους αφήνει και να επικοινωνούν παραπάνω από ό,τι χρειάζονται»οπότε «…φανταστείτε τι θα συνέβαινε αν ήταν δυνατή η τηλεπάθεια…»

• Η σκέψη αυτή δεν είναι εντελώς «τραβηγμένη»:– Ερευνητές της Intel προσπαθούν να βρουν τρόπους χρησιμοποίησης

των κυμάτων του εγκεφάλου για έλεγχο υπολογιστών ⇒– Η δυνατότητα ύπαρξης τηλεφώνου που θα μπορεί να εμφυτευτεί στο

κεφάλι μας μπορεί να απέχει μόλις λίγα χρόνια• …και τότε οι Γερμανοί δεν θα μπορούν πλέον να το αποκαλούν Handy… ☺☺