αλληλοδιδασκαλία - eclass.uowm.gr£ημειώσεις...joseph lancaster n Σε...

αλληλοδιδασκαλία

στη διδασκαλία των μαθηματικών

επ. Κωνσταντίνος Π. Χρήστου

αλληλοδιδασκαλία/peer tutoringn η διδασκαλία γίνεται από μαθητές προς

μαθητέςn οι μαθητές επωφελούνται επειδή βοηθούν το

ένα το άλλο ή/και μέσα από τη διαδικασία της διδασκαλίας q ιδιαίτερα μαθήματα ή προς όλη την τάξη q εναλλαγή των ρόλων ή όχι


ιστορικά στοιχεία

n Το Αλληλοδιδακτικό Σχολείo, ήταν δημιούργημα του Joseph Lancaster (1805), εμφανίστηκε στις αρχές του 19ου αι. κατ’ αρχάς στην Αγγλία και λίγο αργότερα στο Μανδράς των Ινδιών με τον Andrew Bell (1807, 1808).


Andrew Bell, Μαντράς n Η συστηματική οργάνωση της μεθόδου

οφείλεται στον Σκωτσέζο Αγγλικανό κληρικό Andrew Bell, ο οποίος ανέλαβε το 1787 τη διεύθυνση ασύλου στο Μαντράς των Ινδιών.

n Στην διάρκεια της εκεί παραμονής του ο Μπελ είδε σ’ ένα σχολείο ιθαγενών παιδιά καθισμένα στο έδαφος να γράφουν στην άμμο.

n Ενθουσιασμένος από αυτή την ιδέα και στην προσπάθειά του να βελτιώσει την οργάνωση του ασύλου και το επίπεδο των μαθητών έδωσε στον υποδιδάσκαλο οδηγίες να διδάξει το αλφάβητο βάζοντας τα παιδιά να σχηματίσουν τα γράμματα πάνω σε άμμο, τοποθετημένη σ’ ένα ξύλινο πλαίσιο.


Andrew Bell

Andrew Bell, Μαντράς n Όταν όμως διαπίστωσε πως ο

υποδιδάσκαλος δεν προτίθετο να υιοθετήσει τη μέθοδο των ιθαγενών, ο Μπελ επέλεξε έναν οκτάχρονο μαθητή για το πείραμα.

n Η επιτυχία του μαθητή είχε ως αποτέλεσμα τη μονιμοποίησή του ως επικεφαλής της τάξης της αλφαβήτου και την εκπαίδευση επιλεγμένων συμμαθητών του για να τον βοηθούν.

n Η μέθοδος αυτή με τον καιρό εξαπλώθηκε και στις άλλες τάξεις πράγμα που επέφερε αυτόματα τη μείωση των δραστηριοτήτων των δασκάλων του ασύλου.

n Όταν ο Μπελ επέστρεψε στην Αγγλία το 1797 εξέδωσε έναν απολογισμό του πειράματος, ο οποίος, εντούτοις, είχε περιορισμένη απήχηση σε μερικά μόνο σχολεία βιομηχανικών περιοχών.


Madras College

Joseph Lancaster

n Παράλληλα με τον Μπελ και πιθανώς ανεξάρτητα, ο Άγγλος Joseph Lancasterυιοθέτησε το ίδιο σύστημα σε σχολείο που άνοιξε το 1796 στο Λονδίνο.

n Σε ένα έργο που εξέδωσε το 1803 ο Lancaster υποστήριξε πως εφάρμοσε το αλληλοδιδακτικό σύστημα για λόγους οικονομίας που ο αυξημένος αριθμός μαθητών του σχολείου και η αδυναμία του να προσλάβει περισσότερους δασκάλους επέβαλαν.

n Στράφηκε, λοιπόν, στα πιο μεγάλα και προχωρημένα παιδιά ζητώντας τους να βοηθήσουν στο έργο το δάσκαλό τους.


Joseph Lancaster

Joseph Lancastern Σε αντίθεση, όμως, με τον Μπελ ο Λαγκάστερ με ταξίδια και οικονομική

βοήθεια διέδωσε το σύστημά τουn Ο βασικός στόχος του Άγγλου Κουάκερ για μαζοποίηση της

στοιχειώδους εκπαίδευσης προωθούνταν μέσω της μεθόδου του η οποία στο μεταξύ είχε δανειστεί στοιχεία από αυτή του Μπελ, λόγω της συχνής επικοινωνίας των δύο αυτών πρωτεργατών.

n Το εκπαιδευτικό σύστημα του Lancaster απευθυνόταν σε όλα τα παιδιά χωρίς προσπάθεια προσηλυτισμού σε κάποιο δόγμα, όπως συνέβαινε με εκείνο του Μπελ.


Αλληλοδιδακτικό Σχολείο στην Ελλάδα

n Στη συνέχεια η μέθοδος αυτή τροποποιήθηκε στη Γαλλία από τον Charles Louis Sarazin (1829).

n To Αλληλοδιδακτικό Σχολείo εμφανίστηκε στον ελληνικό χώρο ήδη πριν το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821 αλλά οι πρώτες συστηματικές προσπάθειες εφαρμογής της αλληλοδιδακτικής μεθόδου τοποθετούνται στην περίοδο του Kαποδίστρια.

n Η αλληλοδιδακτική μέθοδος κατά το πρότυπο του Sarazin διδάχθηκε καταρχάς από το 1829 στο νεοϊδρυθέν πρότυπο σχολείο της Αίγινας, όπου εξασκούνταν στη νέα μέθοδο διδασκαλίας τόσο οι μελλοντικοί δάσκαλοι όσο και οι εν ενεργεία γραμματοδιδάσκαλοι.

επ. Κωνσταντίνος Π. ΧρήστουTombe de Charles Louis Sarazin

Αλληλοδιδακτικό Σχολείο στην Ελλάδα n Το εγχειρίδιο του Sarazin μεταφράσθηκε

και αναπροσαρμόσθηκε στα ελληνικά δεδομένα από το μαθητή του Ιωάννη Κοκκώνη ενώ με το διάταγμα 1032/12.7.1830 (ΓΕΕ, αρ. 68, 1830) του Καποδίστρια η αλληλοδιδακτική ορίσθηκε ως η μόνη επίσημη διδακτική μέθοδος του δημοτικού σχολείου.

n To εγχειρίδιο του Κοκκώνη έγινε γνωστό στον ελληνικό χώρο ως ‘οδηγός της αλληλοδιδακτικού μεθόδου’ ή απλά ως ‘οδηγός’.

n Η μέθοδος αυτή βρήκε πρόσφορο έδαφος στον ελληνικό χώρο και κυριάρχησε στο σχολείο κατά το 19ο αι, σε πόλεις και χωριά.



n Το Αλληλοδιδακτικό Σχολείο χωριζόταν σε οκτώ τάξεις (κλάσεις), και ο δάσκαλος επέλεγε τους ικανότερους μαθητές για να τον βοηθήσουν στη διδασκαλία.

n Οι μαθητές κατατάσσονταν σε κάθε τάξη με βάση τις γνώσεις τους και την πρόοδό τους σε κάθε μάθημα.

n Μπορούσαν, δηλαδή να ανήκουν σε μία ή περισσότερες τάξεις (κλάσεις), q π. χ. μπορούσε ο μαθητής να παρακολουθεί Γραμματική

στην 4 κλάση και Αριθμητική στην 6 κλάση, δηλαδή πήγαιναν από κλάση σε κλάση κατά μάθημα.

n Ο αριθμός των κλάσεων ήταν διαφορετικός για τα διάφορα μαθήματα. Για την Ανάγνωση, τη Γραφή και την Αριθμητική είχαν δημιουργηθεί 8 κλάσεις.



n Οι Πρωτόσχολοι είναι οι πιο δυνατοίμαθητές που με την καθοδήγηση του δασκάλου δίδασκαν στους υπόλοιπους ή οι μεγαλύτεροι μαθητές που δίδασκαν στους μικρότερους.

n Ο δάσκαλος επιτηρούσε την τάξη ενώ τη διδασκαλία έκαναν, όπως είπαμε, μαθητές με καλή διαγωγή και επιδόσεις και ανάλογα με τα καθήκοντά τους χωρίζονταν σε παραπέρα κατηγορίες, όπως γενικοί πρωτόσχολοι, μερικοί πρωτόσχολοι, ερμηνευτές, υπαγορευτές....


Καποδιστριακό σχολείο

Αλληλοδιδακτικό Σχολείο στην Ελλάδα n Η Γραμματική διδασκόταν στις κλάσεις 7 και 8, η

Ιχνογραφία στις κλάσεις 5 και 8. Τα Θρησκευτικά διδάσκονταν σε 3 τμήματα που δημιουργούνταν από τις 8 κλάσεις.

n Στις κλάσεις 1-4 δίδασκαν τις προσευχές, στις 5-7 την Ιερή Ιστορία και στην κλάση 8 Κατήχηση. Αλλά και η διδασκόμενη ύλη ήταν περιορισμένη. q Π.χ. σε ότι αφορά την Ανάγνωση και Γραφή: Στην κλάση 1

τα γράμματα του αλφαβήτου, στην 2 συλλαβές με 2 γράμματα, στην 3 συλλαβές με 3 γράμματα, στη 4 με 4 γράμματα, στις κλάσεις 5 και 6 μεμονωμένες λέξεις και στις κλάσεις 7 και 8 μικρές προτάσεις και συνεχής ανάγνωση.



n Στο τέλος κάθε έκτης εβδομάδας κάθε μαθητής εξεταζόταν από το δάσκαλο και όταν διαπιστωνόταν ότι γνώριζε την ύλη που αντιστοιχούσε στην κλάση του προαγόταν στην επόμενη κλάση.

n Με το σύστημα αυτό των συνεχών εξετάσεων ήταν δυνατό ο ίδιος μαθητής να παρακολουθεί π.χ. ανάγνωση στην 5η και αριθμητική στην 4η κλάση.

n Ο ρόλος των πρωτόσχολων ήταν πολύ σημαντικός, διότι είχαν επωμιστεί όχι μόνο την οργάνωση και τη διοίκηση της τάξης, αλλά και τη διδασκαλία των συμμαθητών τους.

n Ο δάσκαλος επιτηρούσε και επέβλεπε την ομαλή λειτουργία του σχολικού προγράμματος και όπου χρειαζόταν παρενέβαινε. Στις πιο ευνοϊκές συνθήκες ο μαθητής τελείωνε και τις 8 κλάσεις σε όλα τα μαθήματα σε 48 εβδομάδες


Αλληλοδιδακτικό Σχολείο - απαρχές

n Οι πρωτόσχολοι έχουν τις καταβολές τους στην Αρχαιότητα. n Στη Σπάρτη τα παιδιά χωρίζονταν σε ομάδες, τις «βουαι» με

επικεφαλείς τους «βουαγούς» που εκλέγονταν μεταξύ των ικανοτέρων, ενώ στην ελληνιστική και ρωμαϊκή εποχή βρίσκουμε τους «υποδιδάσκαλους» (proscholus ή subdoctor) που επιφορτίζονταν με την εμπέδωση της διδακτέας ύλης.

n Στα σχολεία του Μεσαίωνα οι μαθητές χωρίζονταν σε ομάδες, τις δεκαρχίες, με επικεφαλής το δεκάδαρχο (decurio) ή δευτερεύοντα (securio), ο οποίος στο βυζάντιο ονομαζόταν «μείζων».

n Τη χρησιμότητα των πρωτόσχολων στην εκπαιδευτική διαδικασία και κυρίως στην περίπτωση πολυπληθών τάξεων τόνισε την εποχή της Αναγέννησης (14ος-16ος μ.Χ.) εκτός των άλλων προσωπικοτήτων και ο μεγάλος φιλόσοφος-παιδαγωγός, Κομένιος.


Αλληλοδιδασκαλία – η εγκατάλειψη

n Οι αντιδράσεις προέρχονταν κυρίως από κληρικούς, που θεωρούσαν ότι η μέθοδος θα οδηγήσει στον παραγκωνισμό της θρησκευτικής εκπαίδευσης, προβάλλοντας κάποτε και το επιχείρημα ότι, αν όλοι μορφώνονταν,δεν θα βρισκόταν κανείς να εργάζεται (!)

n Ήδη από τα πρώτα χρόνια εμφάνισής της, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως άσκησε κριτική εναντίον ιεροδιδασκάλων που την εφάρμοζαν σε σχολεία της Κωνσταντινούπολης.

(βλ. Λεοντσίνης)



n Στη Γαλλία συγκεκριμένα η Καθολική Εκκλησία αντιδρά, θεωρώντας την αλληλο-διδακτική μέθοδο «παιδί της Επανάστασης», και όταν το 1820 η συντηρητική παράταξη ανέρχεται στην εξουσία, τα αλληλοδιδακτικά σχολεία μειώνονταικατά 83%

n στην Ελλάδα του 1830....«τα σχολεία των ιακωβινικών επαναστατών προήγαγαν τον αθεϊσμό και την παρανομία στις κοινωνίες των νησιών»

(Παπαδάκη,1992)



n «[…] Oι χωρικοί μας επιθυμούσαν άπαντες να μάθουν νααναγινώσκωσι και να γράφωσι, αμελούντες την καλλιέργειαν των σταφίδων.Οι τεχνίται αφήνουν το έργο των διά να ακροασθούν τι δημοσιεύεται εις τας κατηραμένας εφημερίδας, και ούτε υπηρέτην δυνάμεθα τώρα να εύρωμεν, διότι και οι ποταπότεροι των πολιτών ανατρέφουν τα τέκνα των διά τέχναςκαι επιστήμας, υπεράνω της αστικής αυτών θέσεως. Ποίαν ωφέλειαν, παραδείγματος χάριν, απήλαυσα εγώ, καταδαπανήσας είκοσι χιλιάδας δίστηλα διά την ανατροφήν των υιών μου εις την Ιταλίαν, όταν έκαστος των ξυλουργών και των σκυτοτόμων πέμπει σήμερον τους υιούς του εις τα σχολεία;»

Πλούσιος Επτανήσιος της περιόδου της Βρετανικής Προστασίας(βλ. Λεοντσίνης)



n Η νέα μέθοδος θα συναντήσει αντιδράσεις από την Εκκλησία η οποία εφάρμοζε τη συνδιδακτική μέθοδο που ευνοούσε την κατήχηση.

n Η καταγωγή της αλληλοδιδακτικής μεθόδου από έναν αγγλικανό κληρικό και από έναν Κουάκερ, όπως προαναφέραμε, έκανε τους εκκλησιαστικούς κύκλους επιφυλακτικούς.

n Η ανεπάρκεια της μύησης στη θρησκευτική κατήχηση της αλληλοδιδακτικής, που προκαλούσε ο μηχανικός τρόπος μετάδοσης των γνώσεων και του περιορισμένου ρόλου του δασκάλου στην παιδευτική διαδικασία, συναντούσε την πολεμική της Εκκλησίας.

n Η υποστήριξη, εξάλλου, του νέου συστήματος από οπαδούς της επανάστασης του 1789 (μέλη της Εταιρείας Στοιχειώδους Διδασκαλίας είχαν φιλελεύθερες αρχές) την καθιστούσε εχθρό της συντηρητικής Εκκλησίας η οποία επεδίωξε τη διατήρηση του παλαιού καθεστώτος.


Αλληλοδιδασκαλία

n Υιοθέτησε νεωτερισμούς και ουσιαστικές καινοτομίες και απώθησε σε μεγάλο βαθμό τημερικευμένη εκπαίδευση.

n Ανέδειξε πλουσιότερα περιεχόμενα και νέα αντικείμενα σπουδών όπως και ευκαιρίες επέκτασης της εκπαίδευσης σε περισσότεραεπίπεδα και των τριών βαθμίδων της εκπαίδευσης.

n Κυρίως διαμόρφωσε προϋποθέσεις ανάπτυξης κριτικής δημιουργικής σκέψης.



Αλληλοδιδασκαλία

n Το αλληλοδιδακτικό σχολείο, με ό,τι ουσιαστικό περαιτέρω αυτό δημιούργησε, συνυφάνθηκε με ριζοσπαστικές πολιτικές κινήσεις για τη διάδοση και κατάκτηση σε γενικευμένο επίπεδο της στοιχειώδους εκπαίδευσης των νέων



αλληλοδιδασκαλία

τρόποι οργάνωσης


είδη αλληλοδισκαλίας

Επιλέγουμε μέθοδο ανάλογα με το θέμα διδασκαλίας.

Είδη αλληλοδιδασκαλίας:n ανάμεσα σε μαθητές ίδιας ηλικίας // ο διδάσκων

είναι μεγαλύτερος από τον/τους διδασκόμενουςn ανάμεσα σε μαθητές ίδιου επιπέδου // ο

διδάσκων είναι κάποιος που ξέρει καλύτεραn εναλλαγή ρόλων / παγιωμένοι ρόλοι

q στην ίδια τάξη ή σε διαφορετικέςn μη δομημένη/καθημερινή - δομημένη


µη δοµηµένη - καθηµερινή

n Δε χρειάζεται ιδιαίτερη προετοιμασία αλλά εκπαίδευση της τάξης στο τρόπο διεξαγωγής της

Οδηγία: «δίδαξε στο διπλανό σου»n ορισμός του διδάσκοντα/διδασκόμενου, αλλαγή ρόλωνn παραδείγματα:

q πες στο διπλανό σου τον ορισμό....q βάλε στο διπλανό σου μια κάθετη πρόσθεση να λύσειq ανταλλάξτε τετράδια και διορθώστε η μία την άλληq πες στο διπλανό σου την προπαίδεια του 6q κάνε μια ερώτηση σε αυτά που είπαμεq βάλε ένα πρόβλημα


δοµηµένη

n Ορισμός διδακτικής ενότηταςn Ορισμός διδάσκονταn Προετοιμασία του διδάσκοντα, με υλικό, έλεγχο της

γνώσης του, κτλ.n Διεξαγωγή του μαθήματοςn Αρχειοθέτηση του υλικού για νέα χρήση στο μέλλονn Αξιολόγησή του από τους μαθητές και τον δάσκαλο

n (σαν πρωτόσχολος, δυνατότητα εναλλαγής ρόλου αλλά σε δεύτερο χρόνο)


πλεονεκτήµαταn Για τους διδασκόμενους:

q Τα παιδιά καταλαβαίνουν εύκολα τους δασκάλους που είναι παιδιά, δεδομένου ότι είναι γνωστικά πιο κοντά το ένα στο άλλοn κοντινό λεξιλόγιο, κοινές απορίες

q Η γνώση ως εργαλείο της κοινότητας – η απόκτησή της ως συμμετοχή στην κοινότητα (βλ. Vygotsky)

q θάρρος για έκφραση αποριών q αυξημένη συμμετοχή και προσοχήq οριζοντίωση της ιεραρχίας δασκάλου/ειδικού-μαθητή/αδαήq αυτο-οργάνωση της εκπαιδευτικής

διδισκασίας/αυτοθέσμηση των ρόλων, αυτοπειθάρχηση


πλεονεκτήµατα

n Για τους διδάσκοντες:q μεταγνώσηq αλλαγή στάσης απέναντι στα μαθηματικάq εμβάθυνση και περαιτέρω νοηματοδότηση της

γνώσηςq ανάπτυξη λεξιλογίου για την διδασκαλία

q αλλαγή στάσεων απέναντι στο ρόλο του δασκάλου, στη διδακτική πράξη, στο ρόλο του σχολείου, στη στάση των συμμαθητών


πλεονεκτήµαταn ανάπτυξη νέων τρόπων επικοινωνίαςn ανάπτυξη νέων κοινωνικών δεξιοτήτων –

σχέσεις μεταξύ μαθητών περιορισμός ρατσισμού και αποκλεισμών

n ανάπτυξη δεξιοτήτων έκθεσης με τα συνεπαγόμενα θετικά και αρνητικά αποτελέσματα

n οικονομικό σύστημα διδασκαλίαςn μείωση του αυταρχικού χαρακτήρα της

εκπαίδευσης (;)n γρήγορη διάχυση της γνώσης


n “Some studies have even shown the effects for peer tutors are greater than for learners…the effects were strongest for students who were

younger, in inner city schools, from poor families or members of minority groups.”

n Ενδείκνυται για συνθήκες εκπαίδευσης μεγάλων μαζών, με ελάχιστα μέσα, ειδικότερα πρακτικής γνώσης, σε περιπτώσεις οξυμένων αντιθέσεων (π.χ., λευκοί δάσκαλοι/μαύροι μαθητές) και για διάδοση ιδεών


χρήση στα βιβλία


βιβλίο Δ’ Δημοτικού

βιβλιογραφία που χρησιµοποιήθηκε

n Λυδίας Παπαδάκη, (1992) Η αλληλοδιδακτική μέθοδος διδασκαλίας στην Ελλάδα του 19ου αιώνα.

n Χρ. Λέφα, Ιστορία της Εκπαιδεύσεως.n Ευαγγελόπουλος, Σ. (1989) Ιστορία της

νεοελληνικής εκπαίδευσης. Οργάνωση και διοίκηση της εκπαίδευσης, Αθήνα: εκδ. Δανιά, σελ. 74 – 75.

n Γεώργιος Ν. Λεοντσίνης, Συνθήκες υποδοχήςτου αλληλοδιδακτικού συστήματος εκπαίδευσηςστον ελληνικό χώρο και στις παροικίεςhttp://www.academia.edu/376887/_


αλληλοδιδασκαλία - eclass.uowm.gr£ημειώσεις...joseph lancaster n Σε...

Documents