Kltr Aratrmalar Dernei Blten 21

1

Eyll-Ekim 2005 ki ayda bir yaymlanr

iinnddeekkiilleerr...... eeddiittrrddeenn OOnnuurr NNAALL .............................................................. 22 KKllttrr AArraattrrmmaallaarr DDeerrnneeii GGeenneell KKuurruulluu YYaapplldd .............................................................. 33 zzttrrkkeeyyee lliikkiinn OOllaarraakk UUllaa BBaaaarr GGEEZZGGNN .............................................................. 44 NNiillffeerr NNaarrll iillee UUlluussllaarraarraass TTeerrrriizzmm vvee UUlluussaall GGvveennlliikk zzeerriinnee BBiirr SSyylleeii AAssll KKOOTTAAMMAANN .............................................................. 77 HHaabbeerrlleerr .............................................................. 1122 BBiillddiirrii aarrllaarr .............................................................. 1133 MMaakkaallee aarrllaarr .............................................................. 1199 AAkk PPoozziissyyoonn .............................................................. 2211 BBuurrssllaarr vvee ddlllleerr .............................................................. 2222 YYeennii YYaayynnllaarr .............................................................. 2244 YYeennii nntteerrnneett SSiitteelleerrii .............................................................. 3355 MMeessaajj PPaannoossuu .............................................................. 3366 KKnnyyee .............................................................. 3377

Kltr Aratrmalar Dernei Blten 21

2

Eyll-Ekim 2005 ki ayda bir yaymlanr

eeddiittrrddeenn...... bltenin Eyll-Ekim 2005 saysyla yirmi birinci kez karnzdayz. bltenin bu saysna Kltr Aratrmalar Derneinin getiimiz gnlerde yaplan genel kurul haberini duyurmakla baladk. Yorumlar blmnde bize doktora almasn yrtt Avustralyann Sydney kentinden yazan Ula Baar Gezginin ztrkeye ilikin grlerini okuyacaksnz. Ardndan, Kadir Has niversitesinden Asl Kotamann, ayn niversitede letiim Fakltesi dekanl grevini yrten Nilfer Narl ile son gnlerde yaanan uluslararas terrizm ve Trkiyeye etkileri zerine yapt rportaj bulacaksnz. Kltr Aratrmalar Derneinin Trkiye Kltr Aratrmalar Grubu olarak 2003 ylnda dzenlemi olduu Trk(iye) Kltrleri sempozyumuna sunulan bildirilerden bir sekinin gene Trk(iye) Kltrleri ad ile getiimiz haziran aynda yaymlanm olduunu daha nceki bltenlerimizde bildirmitik. Gnl Pultar ve Tahire Erman tarafndan derlenen kitap piyasa km ve bellibal kitaplarda bulunmaktadr. Datm konusunda Birleim datm irketi ile, ek bilgi iin de Tetragon Yaynevinden Seval Karabulut (s.karabulut@kablonet.com.tr) ile irtibata geilebilir. Yaz yava yava yerini sonbahara brakyor ve yeni akademik yl balyorken bltenseverlere son haberler, bildiri arlar, yeni yaynlar ve internet siteleri blmleriyle doyurucu bir blten sunmaya altk. Yeni akademik ylda tm yelerimize iyi almalar diliyoruz...

Onur nal Editr

Kltr Aratrmalar Dernei Blten 21

3

Eyll-Ekim 2005 ki ayda bir yaymlanr

KKLLTTRR AARRAATTIIRRMMAALLAARRII GGEENNEELL KKUURRUULLUU YYAAPPIILLDDII 18 Mart 2005 gn kurulan Kltr Aratrmalar Dernei, dernekler kanununa gre kuruluundan itibaren alt ay iinde yapmas gereken olaan genel kurulu gerekletirdi. Cumartesi 10 Eyll 2005 gn dernein Kabatataki ofisinde yaplaca yelere ilan edilen genel kurul, o gn ounluun salanamamas sonucu bir hafta sonra 17 Eyll gn gerekleti. Ynetim Kurulunun yeleri, saymanlk grevini yrtm olan ve Bakent niversitesinde grev yapmakta olduu Ankaradan toplantlara gelip gitmenin zor geldiini syleyerek Ynetim Kurulu yeliinden affn isteyen Selim Snterin dnda, ayn kald. Ynetim Kuruluna beinci ye olarak, dernein hazrlk almalarndan beri gnll olarak dernek almalarna katlm olan Mustafa Pultar seildi. Ynetim Kurulu, genel kurul toplantsndan sonra yapt ilk toplantda aralarnda grev dalmnn daha ncesi gibi kalmasna karar verdi ve Mustafa Pultar sayman seti. Danma Kuruluna Gnl Bakay, Suat Kolukrk, Semra Somersan, ule Tokta ve Himmet Umun seildiler. Henz toplanp aralarnda grev dalm yapmadlar. Denetleme Kuruluna ise Seval Karabulut, Selim Snter ve Fazl ahin seildiler. Genel kuruldan sonra dernek bakan Gnl Pultar, Tzk ve yelie bavuru dilekesi internet sitemizde, almalarmzla ilgilenen herkesi ye olarak aramza bekliyoruz dedi.

Kltr Aratrmalar Dernei Blten 21

4

Eyll-Ekim 2005 ki ayda bir yaymlanr

YYOORRUUMMLLAARR...... ZZTTRRKKEEYYEE LLKKNN OOLLAARRAAKK * Ula Baar Gezgin** Dil zerine konuacaksak, hele bir de belli bir dil zerine, Trke zerine konuacaksak ve konumamz kapsaml klmak gibi bir derdimiz varsa, ztrke konusunu ele almamak olanaksz. Konuya, bir ulus-devletin oluum tasarlarndan biri olarak da baklabilir, yeni bir sekincilik abas olarak da... Bu yazya, Doan Ccelolu ve nl ruhsal dilbilimci Dan I. Slobinin 1980de yaptklar almayla giri yapmak istiyorum: Ccelolu, makalede aktardna gre, 1973te Hacettepede retim yesiyken, dersine bir konuda sunu yapmak iin bir konumac aryor. Konumac, ellili yalarnn sonlarnda. Konumadan sonra, renciler, konumacnn sk sk Osmanlca szckler kullanmasndan, sac/gerici olduunu karyorlar. Bu durum, Ccelolunu akna eviriyor ve Trk Dil Dzeltiminin kii algs zerine etkisi konusunda bir alma yapmaya karar veriyor. Ortaya Doan Ccelolu ve Dan I. Slobin (1980) tarafndan kaleme alnm Effects of Turkish language reform on person perception (Kii algs zerine Trk Dil Dzeltiminin etkisi) (1980) balkl makale kyor. Yazarlar, yabanc okurlara hitap ettiklerinden, biz Trkiyelilere olaan gelen birtakm gerekleri ve saptamalar sralyorlar: renciler dilin szlyle yetiiyorlar. Solcular, gemie gnderme yapan her eyi silme yoluna girerken, dili de gayet normal olarak- bu tasarlarna dahil ediyorlar. Saclarsa, dilin durumundan bir hayli honutlar Ccelolu ve Slobin (1980) unun altn iziyorlar: ztrkecilik, srail ya da rlandada olduu gibi eski dilin canlandrlmas deildir. Norve ya da Hindistanda olduu gibi, konuulan eitli dillerden ya da eitli azlardan birinin resmilik kazanmas da deil. Endonezyadaki gibi, yerel bir dilin ulusal bir nitelie brndrlmesi hi deil. Yaptklar almay anlatmadan nce, ztrkeciliin sekinci yanna vurgu yapyorlar: nsanlar birbirlerini anlayamyor. Ccelolu ve Slobin (1980), yaptklar almada, 1975te, 18 ve 25 yalar arasnda olan rencilerin dnya grleri, eitim, bilim ve teknoloji, siyaset, kz-erkek ilikileri, tutumbilimsel yap (iktisat), emek, ve ahlaka ilikin tutumlar, geleneksel ve dzeltilmi (reforme) metinlere baklar ve metin yazarlarnn dnya grleri zerine dnceleri arasndaki ilikileri amlyorlar. Dilin, solcular iin daha nemli bir konu olduu anlalm. Kz olsun erkek olsun, sac olsun solcu olsun tm rencilerin, dnya grlerinin, metin yazarlarna dnya gr yklemede etkili olduu grlm. Bu, o dnem iin nemsiz bir bulgu olarak ve apak bir gereklik olarak grnyor. Ancak bu bulgu, imdiki genlere ilikin olsayd, o zaman bilin(sizlik) dzeyleri dnldnde- gerekten ilgin olurdu.

Kltr Aratrmalar Dernei Blten 21

5

Eyll-Ekim 2005 ki ayda bir yaymlanr

Bu almay andktan sonra, eitli alt balklar altnda deinilerde bulunmak istiyorum: 1.a) Hangi tarihle bark olmak, hangi tarihe sava amak: Dilde dzeltimcilik anlay, ulus-devletin olmazsa olmaz bir tasarsdr. Cumhuriyet, mmetilikten bir sapmadr ve dier kurumlar da dntrmesi alacak bir ey deildir. Asl sorun, yeni devletin, hangi tarihle bark olduu ve hangisiyle sava durumunda olduudur: Tarihi, 1923ten balatr, gerisini milattan nce sayp reddedersek, bir aralar kveren, Helence kkenli tm yer adlarnn deitirildii ynl genelgenin altna hepimiz imza atmak durumundayz. Ancak, Trkler-ncesi Anadolu uygarlklarna kar bir sava vermiyorsak ki bunun iin, kkl paranoyalarmz dnda hi bir gerekemiz olamaz, sz edilen yer adlarnn deitirilmemesinden yana olmalyz. 1.b) Dil, onunla yazan aydnlarn zenginlii lsnde zengindir: Eitim dzenimizin Batya dnk olmasndan olacak, Avrupa dillerinin zenginliiyle bylenen genlerle sklkla karlayoruz. Onlar, Trkeyi ok yavan buluyor ve ou zaman, birtakm kavramlarn Trkesinin olmamasndan yaknyorlar. Bu, zellikle toplum bilimlerinde, Trkenin varsll ya da yoksulluundan deil, bu genlerin Trkeyi iyi bilmemelerinden ve Trke yazan aydnlarn anlalmamak kaygsyla- Trke karlklar retmemelerinden ve bunlar kullanmamalarndan kaynaklanyor. 1.c) Dil, donmu bir biim deildir; her gn trl trl biimlerde yeniden kurulur Bir dilin ileriye dnk izgisi iin, ilkokullar ok belirleyicidir. Bugn, ellili yalardaki Trke konuanlar iin, snga szc kendilerini bilinli olarak yenilememekteyseler, yapay gelebilir. Ama bir ilkokul ocuu iin, yle grnmyor