Vroege signalering en vroege actie: exoten voorkomen is beter dan beherenBaudewijn Odé, Jeroen van Delft en Jeroen van Zuidam

20 januari 2017

Foto: Piet Bremer

Invasies van exoten kennen veel parallellen 1 op 10 exoten overleeft

1 op 100 exoten groeit uit tot invasie

MAAR

welke soort?

Wanneer?

Waar?

Vroege signalering Op internationale lijsten

Vroege signalering Op internationale lijsten

5/20

ontdekking

introductie

besef bij groot publiek

KO

STE

N

Invasiecurve

ACTIE

JAAR

GR

OO

TTE

G

EB

IED

preventie / uitroeiing mogelijk

Locale controle

Uitroeing onwaarschijnlijk, Intensieve inspanningen vereist

6/20

preventie / uitroeiing mogelijk

Locale controle

Uitroeing onwaarschijnlijk, Intensieve inspanningen vereist

KO

STE

N

JAAR

SIGNALERINGACTIE

GR

OO

TTE

G

EB

IED

Invasiecurve

Aanlooptijd Veel soorten kennen een lange aanlooptijd (fase 1), waarin de

problemen niet groot zijn of lijken te zijn

Meestal reden om niets te doen

Voorbeelden:

Watercrassula,

Bezemkruiskruid,

Damhert,

…

Bron: Oostermeijer, 2016

Vroege signalering Mede dankzij de vele waarnemersogen/burgerparticipatie

(samenwerking soortenorganisaties)

Soms zeer deskundig (bekend met buitenlandse literatuur e.d.)

Zoekkaart/determinatiehulp helpt enorm

Tijdschrift “Kijk op exoten”

Waarnemingen over de grenzen van soortgroepen en door niet-deskundigen

Bewijsmateriaal in collecties (Naturalis)

Samenbundeling in NDFF (incl. validatie)

Duiding door soortenorganisaties / NEC-E / NVWA

Vroege signalering (voorbeelden) Brulkikker

Aziatische veldkers

Bsal (Vuursalamander) Science-publicatie

Appelslak

…

Vroege signalering (Brulkikker) Bewezen invasieve soort (IUCN)

Schadelijk voor inheemse soorten

Bekende grote populaties in België

Zoekkaart

(lokale) persaandacht

Burger reageert in 2010: twee tuinvijvers

Populatie wordt binnen 2 jaar vernietigd

Vroege signalering (Aziatische veldkers) Eenjarig onkruid ontsnapt bij

kwekers/importeurs, via tuin- en kamerplanten

Vooralsnog geen probleem met invasiviteit

Eerste jaar na ontdekking en verspreiden kenmerken meer dan 100 waarnemingen door heel Nederland

Monitoring, want “lijkt” geen probleemsoort

Vroege actie (na snelle signalering) Vanuit zowel theorie als praktijk meest kosteneffectieve oplossing

Gebeurt bijna nooit en nooit zo mooi als bij Brulkikker

Niet alleen nodig bij nieuwe binnenkomers, maar

Juist ook van belang voor regionaal beheersbaar houden van soorten die nu wijdverspreid voorkomen

Beheer van exoten is meer dan ruimen of wegvangen van soorten in verpeste ecosystemen

IS GEEN GANGBAAR BEHEER

OplossingsrichtingNieuwkomers:

“Alle nieuwkomers uit andere continenten meteen aanpakken” (Gerard Oostermeijer, IBED UVA)

Betekent goede ondersteuning voor determinatie en beschikbaarheid basisinformatie (lastig voor grote of meer cryptische groepen)

Sommige door mens binnengehaalde Europese soorten ook behoorlijk invasief

OplossingsrichtingBestaande exoten:

Beheer compartimenten

Bouw voort op (en draag bij aan) snelle signalering

• Voorkom (her)besmetting van compartimenten

• Monitor effectiviteit beheer

• Doe aan nazorg

Werk samen in de Nationale Databank Flora en Fauna

Dank, zijn er nog vragen?

? ????