Sadžak,M (2006):”Evropski menadžment”, Synopsis, Sarajevo i Zagreb,Hadžiahmetović,A. (2010) ili (2005):”Ekonomija Evrope”, UNSA -Ekonomski fakultet, SarajevoBodiroža,M (2005):”Evropska unija od Rima 1957 do Rima 2004”, Glas srpski, Banja LukaMisita,N. (2010):”Evropska unija –osnivanje i razvoj”, Revicon, SarajevoBajraktarević,F., Čolaković,N. (2013):”Privredno pravni sistem i politika EU”, UNT, Travnik

EU je danas zajednica 27 evropskih država. Utemeljena je na zajedničkim interesima,

institucijama i pravnim aktima zemalja članica Proces integracije, uvođenje jedinstvene valute i

progresivan razvoj zajedničke spoljne i odbrambene politike daju EU diplomatski status koji odgovara njenoj ekonomskoj moći

Uticaj EU na svjetska ekonomska, politička, kulturna i sva druga pitanja je ogromna

EU zajedno za USA i Japanom čini globalnu trijadu, odnosno polove globalne ekonomije EU je najveći trgovinski

partner na svijetu sa unutrašnjim trţištem od 500 miliona ljudi

Osnivači EU iz 1957 godine su:

-Belgija

-Holandija

-Luxemburg

-Francuska

-Njemačka

-Italija

• Prvo proširenje je bilo 1973: Velika BritanijaDanska Irska• Drugo proširenje -1981 godine :Grčka

• Treće proš. –1986: ŠpanijaPortugal• Četvrto proš. -1995:AustrijaŠvedskaFinska

Peto proširenje –2004: Poljska Češka Mađarska SlovačkaLitvanija LetonijaEstonijaSlovenijaKiparMalta

Nastavak petog proširenja –2007BugarskaRumunija

VI proširenje2013-Hrvatska

Izvan EU su sljedeće zemlje: Norveška (glasala protiv priključenja 1970) Švicarska (glasala protiv priključenja 1995) Island Lihtenštajn San Marino Monako

Makedonija, Crna Gorai Srbija su u statusu kandidata,

Albanija iBiH su“potencijalni kandidati”začlanstvo

Naziv potiče po mitskoj legendi od princeze sa Orijenta, kćerke kralja Agenora iz Fenikije, koju otima Zeus pretvorivši se u bika i odvodi je do otoka Krita.Po nalogu njenog oca, njena braća su krenula u potragu sa istočnog Mediterana, na sjever i zapad i otkrivaju nova područja i osnivaju gradove.Tako je Evropa postala simbol traženja smisla postojanja i usavršavanja sistema života.Upravo to kretanje sa istoka na zapad je rezultiralo obogaćivanjem kultura i civilizacija.

Etimološko značenje:•erp (asirska riječ) –tamno i mračno

Po ovom tumačenju, Evropa je azijski poluotok na zapadu, naseljen stanovnicima iz sjevernih šuma i bogatog Orijenta

Historijsko oblikovanje Evrope se veže za Rimsko carstvo i cara Konstantina, a kršćanska crkva postaje posrednik između ljudi i Nebeskog carstva.

Novo zapadno rimsko carstvo, Karlo Veliki, Princip vjerskog unilateralizma, nisu priznavane različitosti

Pojava humanizma i renesanse , preispitavanje uloge Crkve, pojava protestantizma..

Sve to je dovelo do afirmacije čovjeka, kao individue i slobode kao vrhunske vrijednosti.Ideja Evrope će biti shvaćena kao put slobode, ideja spasenja, kreacije ljudskog duha.

Kroz period (1492.-1815.) afirmiraju se države-nacije i dolazi do prepreka idejama ujedinjenja, premda postoje dva načela kojima je cilj europska organizacija –rađanje jednakosti država i svjesnost zajedničkih interesa. Opstojnost europske «doktrine» isticana je u «Velikom planu» francuskog političara Maximiliena de Béthune-a, vojvode od Sully-ja i ostalih mislilaca nadahnutih utemeljenjem Europskog federalnog društva.

Premda je ideja francuske revolucije bila u potpunosti inspirirana

europskim duhom, car Napoleon I. realizirao je europsko jedinstvo

vojnim putem.Sveta alijansa je pakt tadašnjih velikih sila o održavanju

mira.

1830. taj pakt je zamijenjen «Europskom slogom», asocijacijom zemalja voĎenih načelima nemiješanja u unutarnje poslove, traženja ravnotežnih rješenja između zemalja i sl.

MeĎutim, solidarnost među zemljama tadašnjeg razdoblja bila je više tehničke naravi nego političke (npr. komisije za plovidbu europskim rijekama, univerzalna telegrafska unija, poštanska unija).

P. Dubois: “De recuperatione terre sancte”, 1306.godine evropski politički kamen temeljac koji sadrži konstitutivni elemenat evropske ideje –“obezbjeđenje mira na unutrašnjoj sceni i expanzije prema vanjskom svijetu”.

Ser Winston Churchill je u Zurichu još 1943. godine izjavio: “Prije ili kasnije cijela Evropa će se morati ujediniti i sve

glavne branše evropske porodice će jednog dana postati partneri. Moramo postići najveći nivo integracije Evrope koji

je moguć, a da pri tome ne uništimo njene individualne karakteristike i tradiciju njenih drevnih naroda.”

Prvi su koraci u procesu integriranja nakon završetka II SR su:

EPU-a (Europska platna unija),

* stvaranje OEEC-a (Organizacija europske ekonomske saradnje, iz koje je nastao OECD),

• Sporazum o Zapadnoj uniji (17. marta 1948.), rezultat produžene prethodne vojne suradnje, Vijeće Europe, koje je osnovano Londonskim sporazumom 5. maja 1949. godine zbog osiguranja individualnih sloboda i unapreĎenja demokratskih vrijednosti u Europi.

Ova ideja je je mogla da ostane na tom nivou da 1948 godine nije došlo do usvajanja Marshalovog plana kojim se ţeljelo obezbjeĎivanje veće američke ekonomske pomoći zemljama zapadne Evrope. Plan je dobio ime po G.Marshalu, tadašnjem ministru inostranih poslova USA.Obzirom da je pomoć bila nepovratna, ona nije naprezala privredu zapadnoevropskih zemalja u kasnijim godinama

Da bi došlo do implementacije ovog plana bilo je neophodno ostvariti odreĎenu saradnju primalaca

pomoći. 1947 godine je sazvana međunarodna konferencija na

kojoj su učestvovali Velika Britanija, Francuska, Austrija, Belgija, Turska, Irska, Italija i Portugal.

Postignut je sporazum o provoĎenju Marshalovog plana.

• Razrađen je pojedinačni plan potreba za period od 5 godina. Planirano je da se u ove svrhe utroši 22 mld $, od toga USA je obezbijedila 15 mld$.Razlog ovakve strategije USA je u tadašnjoj političkoj situaciji tzv hladnog rata. U slučaju sukoba, zemlje zapadne Evrope su praktično bile prva odbrambena linija USA.

• Ali najvažnija prepreka u poduhvatu građenja Evrope je bilo pomirenje poražene Njemačke i pobjedničke Francuske, koje su u zadnjih 200 godina bile 4 puta u direktnim ratnim konfrontacijama.

• Ovom pomirenju su najviše doprinijeli Charles de Gaulle i Conrad Adenauer.

Francuska je odigrala odlučujuću ulogu u stvaranju Evropske unije i EEZ, uvodeći Zapadnu Njemačku u svjetsku politiku i ekonomiju.Najveću ekonomsku korist od integracija je imala Zapadna Njemačka

• Uticajni francuski ekonomist i biznismen Jean Monnet u ulozi de Gaullevog opunomoćnika za obnovu i razvoj francuske ekonomije nakon II s.r., je 1949. pokrenuo inicijativu za otklanjanje novih mogućih njemačko-francuskih trvenja zbog strateški vaţne rudarsko-čeličarske Rurske oblasti.

• Predloţio je da se na principu međuzavisnosti između proizvodnje i prerade ugljena i čelika, ustanove zajedničke ovlasti nad ovom industrijom.

• Ugovor o osnivanju Evropske zajednica za ugalj i čelik CECA ili tzv Montan unija potpisan je 18aprila 1951. u Parizu istupio je na snagu jula 1952. za razdoblje od pedeset godina.

• Od tada se taj datum obiljeţava kao Dan Evrope, jer su tada, smatra se, udareni temelji današnje Evropske unije.

• Rimski ugovori 1957. • Jedan ugovor se odnosi na osnivanje Evropske

ekonomske zajednice(EEZ), u okviru kojej e planirano stvaranje zajedničkog tržišta i zajedničke spoljne carine.

• Zajedničko tržište trebalo je da obezbjedi protok robe, usluga i kapitala i odgovarajuću koordinaciju politika zemaljapotpisnica.

• Drugi ugovor je osnivanje Evropske zajednice za atomsku energiju (EUROATOM), zajedničkiprojekatu oblastinuklearnepolitike.

EEZ je imala sljedeće ciljeve:•-uspostavljanje zajedničkog tržišta•-unapređenje uravnoteženog privrednog razvoja•-trajan i neinflatoran rast koji će čuvati i štititi životnu sredinu•-visok stepen usklađenosti ekonomskih rezultata•-visok nivo zaposlenosti i socijalne zaštite•-podizanje nivoa životnog standarda•-privrednu i društvenu povezanost•-solidarnost među državama članicama

Stvaranje EEZ prvenstveno je rezultat vojno-političkih zbivanja i u osnovi je stimulirano hladnim ratom i blokovskom podjelom svijeta. U takvoj konstelaciji odnosa EEZ je konstituirala nadnacionalne institucije. Vrhovni zakonodavni organ je Skupština Evrope.Operativno-izvršni organ je Savjet (vijeće) ministara, čiji je osnovni zadatak bio koordiniranje opće ekonomske politike

Od 1967. godine uveden je identičan sistem poreza na dodatu vrijednost roba i usluga (PDV) i proširen je na sve zemlje članice, ali stope nisu ujednačene

• 1957 -1973: Evropsko udruženje slobodne trgovine EFTA 1960–Stockholmska konvencija(Austrija, Švicarska, Danska, Norveška, Portugal, Švedska, Velika Britanija, Finska, Island Lihtenštajn),

• OEEC prerasta u OECD 1960.• Zajednička poljoprivredna politika CAP –1962.-Konvencija

Yaounde, saradnja sa ex evropskim kolonijama 1963.

• Razdoblje od 1975. do 1986. godine često se naziva razdoblje Europesimizma. U U tom razdoblju dolazi do odreĎenih političkih i ekonomskih šokova unutar integracije.

• Pojava demokratije u Španjolskoj, Portugalu i Grčkoj • Europski monetarni sistem (EMS) ustanovljen je 1979.

godine uz mehanizam deviznih tečajeva i ECU (europska obračunska jedinica), dogovor oko Budţetskih ugovora (1970. i 1975.g.),

Jedinstveni evropski akt inaugurira institucionalnu i pravnu reformu EZ. Projekat uklanjanja prepreka integriranja interesa i funkcija zemalja EZ i završetak druge i početak treće faze, predstavlja usvajanje Ugovora u Mastrichtu 07.02.1992. godine. Ovaj Ugovor je stupio na snagu 01.11.1993.

• Eliminiranje fizičkih barijerabilo je značajno zbog povećanja mobilnosti ljudi, a samim tim i ostalih faktora proizvodnje.

• Tehničke barijeresu se odnosile na tehničke, zdravstvene i druge standarde kao i procedure javnih nabavki u trgovini unutar Zajednice. U fiskalne barijerespadaju prvenstveno razlike u visini i metodi primjene poreza i različito zakonodavstvo. Ove barijere uspješno su eliminisane usklaĎivanjem stopa PDV-a, odreĎivanjem minimalne stope PDV-a za odreĎene robe, ukidanjem taksi na luksuzna dobra.