ETKİLİ ÖĞRETMENLİK ETKİLİ ÖĞRETMENLİK TEKNİKLERİTEKNİKLERİ

SEMİNERİNE HOŞ SEMİNERİNE HOŞ GELDİNİZGELDİNİZ

Günümüzde gelişen teknoloji, iletişimin Günümüzde gelişen teknoloji, iletişimin çeşitliliği, ucuzluğu ve hızı insanların fiziki çeşitliliği, ucuzluğu ve hızı insanların fiziki

çevrelerinin çok uzağındaki çevrelerle çevrelerinin çok uzağındaki çevrelerle etkileşim içinde bulunmalarını sağlamaktadır. etkileşim içinde bulunmalarını sağlamaktadır.

Bu insan davranışlarının daha da Bu insan davranışlarının daha da küreselleşmesine yol açmaktadır. Olumlu küreselleşmesine yol açmaktadır. Olumlu veya olumsuz davranışlar öğrencilerimize, veya olumsuz davranışlar öğrencilerimize, dolayısıyla sınıf ortamına yansımaktadır. dolayısıyla sınıf ortamına yansımaktadır.

Okullarımızda geçen her gün sorunlar çığ gibi Okullarımızda geçen her gün sorunlar çığ gibi büyümekte ve karmaşıklaşmaktadır. büyümekte ve karmaşıklaşmaktadır.

Öğretmen olarak –ki öğretmenlik mesleği bir Öğretmen olarak –ki öğretmenlik mesleği bir iletişimdir- kendimize ve öğrencilerimize iletişimdir- kendimize ve öğrencilerimize

daha iyi yardımcı olmak için, sınıf içinde ve daha iyi yardımcı olmak için, sınıf içinde ve dışında, en etkili iletişim tekniklerini dışında, en etkili iletişim tekniklerini

araştırmak, okumak, bilmek ve uygulamak, araştırmak, okumak, bilmek ve uygulamak, bir silah gibi kullanmak zorundayız. bir silah gibi kullanmak zorundayız.

Bu tek çıkar yolumuzdur. Bu tek çıkar yolumuzdur.

ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLİŞKİSİ ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLİŞKİSİ Öğretme evrensel bir uğraştır. Herkes birbirine bir şeyler Öğretme evrensel bir uğraştır. Herkes birbirine bir şeyler

öğretir.öğretir. Bu sunuda, "öğretme” nin nasıl daha etkili yapılacağını, Bu sunuda, "öğretme” nin nasıl daha etkili yapılacağını,

öğrencilerin bilgilendirilip, olgunlaştırılırken çatışmaları öğrencilerin bilgilendirilip, olgunlaştırılırken çatışmaları azaltıp sistemin süresinin nasıl artırılacağını anlatıyor.azaltıp sistemin süresinin nasıl artırılacağını anlatıyor.

"Etkili öğretmenlik eğitimi" öğreten herkesin etkisini "Etkili öğretmenlik eğitimi" öğreten herkesin etkisini

arttıracak niteliktedir. arttıracak niteliktedir.

Öğretme-Öğrenme sürecinin etkili olabilmesi için Öğretme-Öğrenme sürecinin etkili olabilmesi için öğreten ve öğrenen arasında çok özel bir ilişkinin öğreten ve öğrenen arasında çok özel bir ilişkinin kurulması gerekir. kurulması gerekir.

Bu sunu öğretmenin söz konusu bağlantıları Bu sunu öğretmenin söz konusu bağlantıları sağlayabilmesine yarayacak iletişim becerilerini ele alır. sağlayabilmesine yarayacak iletişim becerilerini ele alır.

Amaç, öğrencilerin büyümesi ve gelişmesidir, fakat Amaç, öğrencilerin büyümesi ve gelişmesidir, fakat birçok öğretmen tarafından kullanılan ve okul idaresi birçok öğretmen tarafından kullanılan ve okul idaresi tarafından salık verilen öğretme yöntemleri öğrencilerin tarafından salık verilen öğretme yöntemleri öğrencilerin bağımlı, gelişmemiş ve çocuksu kalmalarını sağlamaktan bağımlı, gelişmemiş ve çocuksu kalmalarını sağlamaktan ileri gitmez. EÖE'de bütün bunların çözümünü bulmaya ileri gitmez. EÖE'de bütün bunların çözümünü bulmaya çalışacağızçalışacağız

ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLİŞKİSİ ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLİŞKİSİ İÇİN ETKİLİ BİR MODEL İÇİN ETKİLİ BİR MODEL

Öğretmenler okuldaki öğrencilerdeki Öğretmenler okuldaki öğrencilerdeki problemlerden dolayı hayal kırıklığına problemlerden dolayı hayal kırıklığına uğrayabilir ya da problemin çözümünde uğrayabilir ya da problemin çözümünde başarısız görülebilir. başarısız görülebilir.

Yapılan araştırmalara göre, onların Yapılan araştırmalara göre, onların başarısız olmadığını, tersine çoğunun başarısız olmadığını, tersine çoğunun öğretmenlik hakkında çok şey bildiği öğretmenlik hakkında çok şey bildiği fakat bunu uygulamak için yeterli fakat bunu uygulamak için yeterli fırsatları bulamadığını göstermektedir.fırsatları bulamadığını göstermektedir.

ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLİŞKİSİ İÇİN ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLİŞKİSİ İÇİN ETKİLİ BİR MODEL ETKİLİ BİR MODEL

İyi öğretmen tanımları genelde çok kişi İyi öğretmen tanımları genelde çok kişi tarafından kabul edilmiş yaygın inançlara tarafından kabul edilmiş yaygın inançlara dayanır. dayanır.

Misaller: Misaller: 1. İyi öğretmen sakindir, telaşlanmaz, 1. İyi öğretmen sakindir, telaşlanmaz,

sinirlenmez, soğuk kanlıdır. sinirlenmez, soğuk kanlıdır. 2. İyi öğretmen önyargılı ve yanlı değildir, 2. İyi öğretmen önyargılı ve yanlı değildir,

öğrencilere eşit davranır. öğrencilere eşit davranır. 3. İyi öğretmen her şeyden önce tutarlıdır. 3. İyi öğretmen her şeyden önce tutarlıdır.

Değişmez, unutulmaz, hata yapmaz. Değişmez, unutulmaz, hata yapmaz. 4. İyi öğretmen her sorunun cevabını bilir. 4. İyi öğretmen her sorunun cevabını bilir.

ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLİŞKİSİ ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLİŞKİSİ İÇİN ETKİLİ BİR MODEL İÇİN ETKİLİ BİR MODEL

İşte bir öğretmen kendisini bu İşte bir öğretmen kendisini bu yaygın inanç modellerine göre yaygın inanç modellerine göre değerlendirir ve kendisini başarısız değerlendirir ve kendisini başarısız kabul eder. kabul eder.

EÖE' nde tuzaklardan kurtulup, EÖE' nde tuzaklardan kurtulup, durum ne olursa olsun gerçek bir kişi durum ne olursa olsun gerçek bir kişi olarak davranmayı ve gerçek olarak davranmayı ve gerçek kendiniz olmayı göreceksiniz. kendiniz olmayı göreceksiniz.

ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLİŞKİSİ ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLİŞKİSİ İÇİN ETKİLİ BİR MODEL İÇİN ETKİLİ BİR MODEL

Öğretmen ve öğrenci arasındaki Öğretmen ve öğrenci arasındaki ilişki, ilişki,

1. Açıklık 1. Açıklık 2. Önemsenmek 2. Önemsenmek 3. Birbirine ihtiyaç duymak3. Birbirine ihtiyaç duymak 4. Birbirinden ayrı olmak 4. Birbirinden ayrı olmak 5. İhtiyaçlarını karşılıklı olarak 5. İhtiyaçlarını karşılıklı olarak

giderebilmek özelliklerini içerirse, iyi giderebilmek özelliklerini içerirse, iyi bir öğretmen-öğrenci ilişkisi kurulmuş bir öğretmen-öğrenci ilişkisi kurulmuş demektir.demektir.

ÖĞRENCİ ÖĞRENCİ SORUNUNU SORUNUNU

DİLE GETİRİR. DİLE GETİRİR.

BİZ ÖĞRETMENLER GENELLİKLE BİZ ÖĞRETMENLER GENELLİKLE AŞAĞIDAKİ ÇÖZÜM AŞAĞIDAKİ ÇÖZÜM

(DAHA DOĞRUSU (DAHA DOĞRUSU ÇÖZÜMSÜZLÜK) İLETİLERİNE ÇÖZÜMSÜZLÜK) İLETİLERİNE

BAŞVURURUZ.BAŞVURURUZ.

KABUL ETMEME DİLİKABUL ETMEME DİLİ

(12 İLETİŞİM ENGELİ)(12 İLETİŞİM ENGELİ)

ÇÖZÜM (ÇÖZÜM (SÜZLÜKSÜZLÜK) İLETİLERİ) İLETİLERİ Çözüm iletileri, öğrencilere tam olarak Çözüm iletileri, öğrencilere tam olarak

davranışlarını nasıl değiştireceklerini, ne davranışlarını nasıl değiştireceklerini, ne yapmaları gerektiğini, ne yaparlarsa daha iyi yapmaları gerektiğini, ne yaparlarsa daha iyi olacağını ya da ne yapabileceklerini gösterir. olacağını ya da ne yapabileceklerini gösterir.

Çoğu öğretmen çözüm iletilerini, kendi Çoğu öğretmen çözüm iletilerini, kendi gereksinmelerini kısa yoldan elde etmek için gereksinmelerini kısa yoldan elde etmek için kullanırlar. kullanırlar.

Yanlış olan, işe yaramaması ve yaradığı Yanlış olan, işe yaramaması ve yaradığı zaman bile taşıdığı gizli iletiler neden ile zaman bile taşıdığı gizli iletiler neden ile öğrenciyi küstürüp uzaklaştırmasıdır.öğrenciyi küstürüp uzaklaştırmasıdır.

Çözüm iletileri, öğrencilerinin Çözüm iletileri, öğrencilerinin öğretmenlerine aynen karşılık verme öğretmenlerine aynen karşılık verme tehlikesini taşırlar.tehlikesini taşırlar.

ÇÖZÜM (ÇÖZÜM (SÜZLÜKSÜZLÜK) İLETİSİ ( 1-5 ARASI) : ) İLETİSİ ( 1-5 ARASI) : 1.1. EMİR VERME : EMİR VERME :

“Yakınmayı bırakta ödevini yap.”“Yakınmayı bırakta ödevini yap.”2.2. UYARMAK – GÖZDAĞI VERMEK : UYARMAK – GÖZDAĞI VERMEK :

“İyi not almak istiyorsan biraz kıpırdan.”“İyi not almak istiyorsan biraz kıpırdan.”3.3. AHLAK DERSİ VERMEK : AHLAK DERSİ VERMEK :

“ Okulda yalnızca çalışmalısın.”“ Okulda yalnızca çalışmalısın.”4.4. ÖĞÜT VERMEK,ÇÖZÜM GETİRMEK : “ÖĞÜT VERMEK,ÇÖZÜM GETİRMEK : “Şimdi Şimdi

senin yapacağın şey,zamanını iyi senin yapacağın şey,zamanını iyi planlamak. O zaman ödevlerini planlamak. O zaman ödevlerini bitirebilirsin.”bitirebilirsin.”

5.5. NUTUK ÇEKMEK: “Ödevini tamamlamak NUTUK ÇEKMEK: “Ödevini tamamlamak için yalnızca 3 günün kaldığını hatırlasan için yalnızca 3 günün kaldığını hatırlasan iyi olur.”iyi olur.”

BASTIRICI İLETİLER : BASTIRICI İLETİLER : Öğretmen yanlışlarının Öğretmen yanlışlarının

yüzüne vurulmasının yüzüne vurulmasının öğrenciye yardımcı olacağını öğrenciye yardımcı olacağını düşünür.düşünür.

Öğrenciler tarafından ya Öğrenciler tarafından ya önemsenmez ya da yetersizlik önemsenmez ya da yetersizlik duygularını pekiştirir.duygularını pekiştirir.

Öğrenciler genelde bunlara Öğrenciler genelde bunlara gülüp geçerler.gülüp geçerler.

BASTIRICI İLETİLER ( 6-8) :BASTIRICI İLETİLER ( 6-8) :6.6. YARGILAMAK,ELEŞTİRMEK,SUÇLAMAK YARGILAMAK,ELEŞTİRMEK,SUÇLAMAK

: : “Sen tembelsin, yada işi ağırdan “Sen tembelsin, yada işi ağırdan alıyorsun.”alıyorsun.”

7.7. AD TAKMAK ,ALAY ETMEK : AD TAKMAK ,ALAY ETMEK : ““1. Sınıf öğrencisi gibi 1. Sınıf öğrencisi gibi

davranıyorsun.”davranıyorsun.”

8.8. YORUMLAMAK,ÇÖZÜMLEMEK,TANI YORUMLAMAK,ÇÖZÜMLEMEK,TANI KOYMAK : KOYMAK :

““Sen açıkça bu ödevi yapmaktan Sen açıkça bu ödevi yapmaktan kaçıyorsun.”kaçıyorsun.”

BASTIRICI İLETİLER ( 9-10) : BASTIRICI İLETİLER ( 9-10) :

Öğretmen öğrencinin kendisini iyi Öğretmen öğrencinin kendisini iyi hissetmesi için sorunlarını yadsır.hissetmesi için sorunlarını yadsır.

9.9. ÖVMEK , AYNI DÜŞÜNCEYİ ÖVMEK , AYNI DÜŞÜNCEYİ PAYLAŞMAK , OLUMLU PAYLAŞMAK , OLUMLU DEĞERLENDİRME YAPMAK : DEĞERLENDİRME YAPMAK : “Sen iyi “Sen iyi bir öğrencisin, yaparsın.”bir öğrencisin, yaparsın.”

10.10. AVUTMAK, DESTEKLEMEK : AVUTMAK, DESTEKLEMEK :

““Her şey düzelecek, yarın kendini Her şey düzelecek, yarın kendini daha iyi hissedeceksin.”daha iyi hissedeceksin.”

BASTIRICI İLETİLER ( 11) : BASTIRICI İLETİLER ( 11) :

Öğretmen kendi bulacağı çözümün Öğretmen kendi bulacağı çözümün en iyi çözüm olduğunu öğrenciye en iyi çözüm olduğunu öğrenciye kabul ettirmek için onu sorgular.kabul ettirmek için onu sorgular.

11.11. SINAMAK, SORGUYA ÇEKMEK, SINAMAK, SORGUYA ÇEKMEK, ÇAPRAZ SORGULAMAK : ÇAPRAZ SORGULAMAK :

“ “Ödevini yapmaya ne zaman Ödevini yapmaya ne zaman başladın ? Ben sana bu ödevi ne başladın ? Ben sana bu ödevi ne zaman verdim ? Kaç gündür ne zaman verdim ? Kaç gündür ne yapıyorsun ?”yapıyorsun ?”

DOLAYLI İLETİ : Öğretmen konuyu DOLAYLI İLETİ : Öğretmen konuyu değiştirmek, ilgilenmemek için değiştirmek, ilgilenmemek için kullanır. Öğrenciye kabul kullanır. Öğrenciye kabul edilmediğini hissettirir.edilmediğini hissettirir.

12. OYALAMAK,ALAY ETMEK, 12. OYALAMAK,ALAY ETMEK, KONUYU SAPTIRMAK : KONUYU SAPTIRMAK :

““Boşver daha zevkli şeylerden Boşver daha zevkli şeylerden konuşalım. Şimdi zamanı değil. konuşalım. Şimdi zamanı değil. Dersimize dönelim.”Dersimize dönelim.”

Bu engellerin öğrenci üzerinde etkileri Bu engellerin öğrenci üzerinde etkileri çok olumsuz olabilir. Öğrenciye çok olumsuz olabilir. Öğrenciye uymayan uymayan İYİ DEĞERLENDİRMELERİYİ DEĞERLENDİRMELER ise ise öğrencide kızgınlık uyandırır. Beni öğrencide kızgınlık uyandırır. Beni kandırıyor ,beni değiştirmek için kandırıyor ,beni değiştirmek için söylüyor mesajını algılar.söylüyor mesajını algılar.

Tüm bu engeller aynı zamanda Tüm bu engeller aynı zamanda öğretmende de olumsuz etkiler yaratır. öğretmende de olumsuz etkiler yaratır. Öğretmen sinirli,gergin hale gelir. Hatta Öğretmen sinirli,gergin hale gelir. Hatta bazı öğretmenler bu sorunları okul dışı bazı öğretmenler bu sorunları okul dışı çevreye de taşırlar. Ve tepki alırlar. çevreye de taşırlar. Ve tepki alırlar. Öğrencin değilim diye :)Öğrencin değilim diye :)

12 İletişim engeli kabul etmeme 12 İletişim engeli kabul etmeme dilidir.dilidir.

Peki bunları kullanmayacaksak, Peki bunları kullanmayacaksak, yerine ne kullanacağız?yerine ne kullanacağız?

KABUL ETME DİLİKABUL ETME DİLİ

EÖE kurslarındaki öğretmenler bir EÖE kurslarındaki öğretmenler bir kişiye yardım etmenin yolunun hiç bir kişiye yardım etmenin yolunun hiç bir şey yapmaksızın yalnızca orada şey yapmaksızın yalnızca orada olmak olduğunu öğrenince şaşırır ve olmak olduğunu öğrenince şaşırır ve inanmazlar. inanmazlar.

Usta danışmanlar başarılarını Usta danışmanlar başarılarını temelinin, kişiyi konuşmaya temelinin, kişiyi konuşmaya başlatmak ve onu dinleyerek yolunu başlatmak ve onu dinleyerek yolunu açmak olduğunu söylerler. açmak olduğunu söylerler.

ETKİLİ BİÇİMDE YARDIMCI OLMANIN ETKİLİ BİÇİMDE YARDIMCI OLMANIN DÖRT FARKLI YOLU: DÖRT FARKLI YOLU:

1. Edilgen Dinleme (sessizlik):1. Edilgen Dinleme (sessizlik): Öğrenciye gerçekten kabul Öğrenciye gerçekten kabul edildiğini duyumsatan ve sizinle daha fazla paylaşması için edildiğini duyumsatan ve sizinle daha fazla paylaşması için yüreklendiren çok güçlü bir iletidir. yüreklendiren çok güçlü bir iletidir.

2. Kabul Ettiğini Gösteren Tepkiler:2. Kabul Ettiğini Gösteren Tepkiler: Dinlerken, özellikle Dinlerken, özellikle duraklamalarda gerçekten dinlediğinizi göstermek için sözlü duraklamalarda gerçekten dinlediğinizi göstermek için sözlü ya da sözcük belirtileri vermeye "kabul tepkileri" denir. "Hı-ya da sözcük belirtileri vermeye "kabul tepkileri" denir. "Hı-hı", "evet", "anlıyorum" gibi... hı", "evet", "anlıyorum" gibi...

3. Kapı Aralayıcı İletiler Ne Yapılabilir?:3. Kapı Aralayıcı İletiler Ne Yapılabilir?: Öğrenciler, bazen Öğrenciler, bazen daha çok konuşmak e başlamak için bile ek yüreklendirme daha çok konuşmak e başlamak için bile ek yüreklendirme beklerler. Bu iletilere "kapı aralayıcılar" denir. "İlginç, beklerler. Bu iletilere "kapı aralayıcılar" denir. "İlginç, devam etmek ister misin?" "Söylediklerin çok ilginç", gibi devam etmek ister misin?" "Söylediklerin çok ilginç", gibi

44. Etkin Dinlemenin Gereği:. Etkin Dinlemenin Gereği: daha fazla etkileşim ve daha fazla etkileşim ve dinleyenin yalnız duyduğunu değil, aynı zamanda doğru dinleyenin yalnız duyduğunu değil, aynı zamanda doğru olarak anladığını da gösterir. Bu nedenle usta dinleyici olarak anladığını da gösterir. Bu nedenle usta dinleyici "etkin dinleme“ yi daha yaygın kullanır. "etkin dinleme“ yi daha yaygın kullanır.

ÖĞRENCİ: Gazeteyi çıkaramayacağım galiba. Pes ediyorum.ÖĞRENCİ: Gazeteyi çıkaramayacağım galiba. Pes ediyorum.

ÖĞRETMEN: (Sesizilik, baş sallama.)ÖĞRETMEN: (Sesizilik, baş sallama.)

ÖĞRENCİ: Sabahtan beri koşturuyorum. Gazetecilik kolu başkanı ÖĞRENCİ: Sabahtan beri koşturuyorum. Gazetecilik kolu başkanı olduğum için her işi benim yapmam bekleniyor.olduğum için her işi benim yapmam bekleniyor.

ÖĞRETMEN: Hıı.ÖĞRETMEN: Hıı.

ÖĞRENCİ: Ahmet yazıları bilgisayara geçmedi. Ayşe okul ÖĞRENCİ: Ahmet yazıları bilgisayara geçmedi. Ayşe okul müdürüyle röportajı hala yapmadı.müdürüyle röportajı hala yapmadı.

ÖĞRETMEN: (Kafasını sallar.)ÖĞRETMEN: (Kafasını sallar.)

ÖĞRENCİ:(Biraz sustuktan sonra.) Herkesin yapacağı işi belirten ÖĞRENCİ:(Biraz sustuktan sonra.) Herkesin yapacağı işi belirten bir liste yapmam lazım.bir liste yapmam lazım.

ÖĞRETMEN: Anlıyorum.ÖĞRETMEN: Anlıyorum.

ÖĞRENCİ: Bu listeyi bu akşam yapacağım.ÖĞRENCİ: Bu listeyi bu akşam yapacağım.

ÖĞRETMEN: Tamam.ÖĞRETMEN: Tamam.

ETKİN DİNLEMEETKİN DİNLEME

ETKİN DİNLEME NASIL ÖĞRENİLİR ETKİN DİNLEME NASIL ÖĞRENİLİR Etkin dinleme öğrencinin ilettiğini doğru Etkin dinleme öğrencinin ilettiğini doğru

anlamanızı sağlar. anlamanızı sağlar. Öğretmen, öğrenciyi anladığını gösteren geri Öğretmen, öğrenciyi anladığını gösteren geri

iletiler verir.iletiler verir. İletişim işlemlerinde çözümleme çok İletişim işlemlerinde çözümleme çok

önemlidir. önemlidir. Öğrencinin de, sizin, kendisini doğru mu Öğrencinin de, sizin, kendisini doğru mu

yanlış mı çözümlediğinizi bilmemesi de aynı yanlış mı çözümlediğinizi bilmemesi de aynı derecede önemlidir. derecede önemlidir.

Bu nedenle, öğrencinin iletisini yanıtlamadan Bu nedenle, öğrencinin iletisini yanıtlamadan önce, onu doğu çözümleyip önce, onu doğu çözümleyip çözümlemediğinize karar verdiğiniz çözümlemediğinize karar verdiğiniz düşünelim. düşünelim.

Tek yapılacak, çözümleme sonuçlarınızı kendi Tek yapılacak, çözümleme sonuçlarınızı kendi sözcüklerini kullanarak geri iletmektir. sözcüklerini kullanarak geri iletmektir.

Bu Bu geri iletimgeri iletim yöntemine "etkin dinleme" yöntemine "etkin dinleme" denir. denir.

ETKİN DİNLEME İÇİN NELER GEREKLİDİR? ETKİN DİNLEME İÇİN NELER GEREKLİDİR? Öğretmen, öğrencinin kendi sorunlarını Öğretmen, öğrencinin kendi sorunlarını

çözebileceğine kesinlikle inanmalıdır. çözebileceğine kesinlikle inanmalıdır. Öğretmen, öğrencinin dile getirdiği duygu ve Öğretmen, öğrencinin dile getirdiği duygu ve

düşüncelerini, bir öğrencide olması gereken düşüncelerini, bir öğrencide olması gereken düşünceler saysa bile gerçekten kabul edilmelidir. düşünceler saysa bile gerçekten kabul edilmelidir.

Öğretmen, duyguların genelde geçici ve anlık Öğretmen, duyguların genelde geçici ve anlık olduğunu bilmelidir.olduğunu bilmelidir.

Öğretmenler, öğrenciye sorunlarında yardımcı Öğretmenler, öğrenciye sorunlarında yardımcı olmayı istemeli ve bunun için zaman ayırmalı.olmayı istemeli ve bunun için zaman ayırmalı.

Öğretmen, sorunu olan öğrenci ile birlikte olmalı Öğretmen, sorunu olan öğrenci ile birlikte olmalı ama kendi kimliğini korumalıdır. ama kendi kimliğini korumalıdır.

Öğretmenler, öğrencilerin sorunlarını paylaşmak ve Öğretmenler, öğrencilerin sorunlarını paylaşmak ve konuya başlamak için zorlanabileceklerini bilmelidir. konuya başlamak için zorlanabileceklerini bilmelidir.

Öğretmenler, öğrencilerin sorunlarının gizliliğine Öğretmenler, öğrencilerin sorunlarının gizliliğine saygı duymalıdır. saygı duymalıdır.

Etkin Dinleme (E.D.) öğrenmeyi kolaylaştırmada, Etkin Dinleme (E.D.) öğrenmeyi kolaylaştırmada, yüreklendirmede, öğrencilerin düşünme, tartışma, yüreklendirmede, öğrencilerin düşünme, tartışma, soru sorma ve araştırmada kendilerini özgür soru sorma ve araştırmada kendilerini özgür hissedecekleri ortamı oluşturmada güçlü bir araçtır.hissedecekleri ortamı oluşturmada güçlü bir araçtır.

ETKİN DİNLEMEDE ZAMAN KAZANMA ETKİN DİNLEMEDE ZAMAN KAZANMA NEDENLERİ:NEDENLERİ:

E.D. öğrencilerin sorunları ile başa E.D. öğrencilerin sorunları ile başa çıkabilmelerine ve onları çözümlemelerine çıkabilmelerine ve onları çözümlemelerine yardım eder. yardım eder.

E.D. öğrencilerin duygularından E.D. öğrencilerin duygularından korkmamalarına ve duygularını kötü korkmamalarına ve duygularını kötü olmamalarını anlamalarına yardım eder.olmamalarını anlamalarına yardım eder.

E.D. sorunu çözmesine yardımcı olur.E.D. sorunu çözmesine yardımcı olur. E.D. sorunu çözümleme ve çözme E.D. sorunu çözümleme ve çözme

sorumluluğunu öğrencide bırakır.sorumluluğunu öğrencide bırakır. Öğretmen kendilerini dinlerken düşünce, Öğretmen kendilerini dinlerken düşünce,

görüş ve duygularını ve kabul ettiğini görüş ve duygularını ve kabul ettiğini görür, bu nedenle görüşlerini almaya hazır görür, bu nedenle görüşlerini almaya hazır olurlar. olurlar.

E.D. Öğrenci ile öğretmen arasında da E.D. Öğrenci ile öğretmen arasında da yakın ve anlamlı bir ilişkinin kurulmasını yakın ve anlamlı bir ilişkinin kurulmasını sağlar. sağlar.

Öğrenci okulun açıldığı ilk gün dalgın dalgın dışarı bakmaktadır:Öğrenci okulun açıldığı ilk gün dalgın dalgın dışarı bakmaktadır:

ÖĞRETMEN: Ne yapıyorsun Mehmet?ÖĞRETMEN: Ne yapıyorsun Mehmet?

ÖĞRENCİ: Hiç. Bütün gün okulda kalmak zorunda mıyız?ÖĞRENCİ: Hiç. Bütün gün okulda kalmak zorunda mıyız?

ÖĞRETMEN: Sınıfta oturacağına dışarı çıkmak istiyorsun.ÖĞRETMEN: Sınıfta oturacağına dışarı çıkmak istiyorsun.

ÖĞRENCİ: Evet,. Burada yapacak bir şey yok.ÖĞRENCİ: Evet,. Burada yapacak bir şey yok.

ÖĞRETMEN: Bütün yaz yaptığın gibi dışarıda oynamak istiyorsun.ÖĞRETMEN: Bütün yaz yaptığın gibi dışarıda oynamak istiyorsun.

ÖĞRENCİ: Evet oyun oynamak, yüzmek, ağaçlara çıkmak ÖĞRENCİ: Evet oyun oynamak, yüzmek, ağaçlara çıkmak istiyorum.istiyorum.

ÖĞRETMEN: Bütün bunları bırakıp okula gelmek çok zor olmalı.ÖĞRETMEN: Bütün bunları bırakıp okula gelmek çok zor olmalı.

ÖĞRENCİ: Evet, ah yaz bir gelse!ÖĞRENCİ: Evet, ah yaz bir gelse!

ÖĞRETMEN: Sen gerçekten yazı dört gözle bekliyorsun.ÖĞRETMEN: Sen gerçekten yazı dört gözle bekliyorsun.

ÖĞRENCİ: Yaz gelince istediğim her şeyi yapabileceğim. ÖĞRENCİ: Yaz gelince istediğim her şeyi yapabileceğim.

ÖĞRETMEN: Bende.ÖĞRETMEN: Bende.

Burada öğretmen Mehmet’ in bir Burada öğretmen Mehmet’ in bir sorunu olduğunu anlamış, ona sorunu olduğunu anlamış, ona hemen cevap verme yerine sorunun hemen cevap verme yerine sorunun altında yatan duyguları anlamıştır.altında yatan duyguları anlamıştır.

SEN İLETİLERİNE SEN İLETİLERİNE KARŞI BEN İLETİLERİKARŞI BEN İLETİLERİ

Sınıf içi iletişimde “sen iletileri” Sınıf içi iletişimde “sen iletileri” yerine “ben iletilerini” kullanmak yerine “ben iletilerini” kullanmak öğrencileri yaptıkları davranış öğrencileri yaptıkları davranış üzerinde düşünmeye iter.üzerinde düşünmeye iter.

sen iletileri öğrenciyi yargılar ve sen iletileri öğrenciyi yargılar ve öğrencide kızgınlığa sebep olur.öğrencide kızgınlığa sebep olur.

Sen iletileri yükümlülüğü Sen iletileri yükümlülüğü karşıdakine verir.karşıdakine verir.

Ben iletisi sorumluluğu karşıdakine yükler.Öğrenci öğretmeni değerlendirir.

Sen iletisi öğrencisi öğrenciyi olumsuz etkiler. Öğrenci kendisini değerlendirir._______________________________________

Ancak en iyi kurgulanmış ben Ancak en iyi kurgulanmış ben iletileri bile öğrencilerin incinmesine iletileri bile öğrencilerin incinmesine sebep olabilir. Öğrencinin sebep olabilir. Öğrencinin mesajındaki kodlamayı iyi anlayıp mesajındaki kodlamayı iyi anlayıp uygun ben iletisi kullanmak gerekir.uygun ben iletisi kullanmak gerekir.

SEN İLETİSİSEN İLETİSİ

ÖĞRETMEN: Fatma, derse geç gelmen sorun ÖĞRETMEN: Fatma, derse geç gelmen sorun oluyor. Dersi bölmek zorunda kaldığımdan oluyor. Dersi bölmek zorunda kaldığımdan rahatsız oluyorumrahatsız oluyorum. (1. Ben iletisi. (1. Ben iletisi))

ÖĞRENCİ: Evet ama evde çok iş olduğundan ÖĞRENCİ: Evet ama evde çok iş olduğundan derse yetişemiyorum. derse yetişemiyorum.

ÖĞRETMEN: Seni anlıyorum ama görmezlikten ÖĞRETMEN: Seni anlıyorum ama görmezlikten gelemem. gelemem. (2. Ben iletisi olumsuz kurgu(2. Ben iletisi olumsuz kurgu))

ÖĞRENCİ: Niye bu kadar büyütüyorsunuz. ÖĞRENCİ: Niye bu kadar büyütüyorsunuz. Sadece bir-iki dakika geç geliyorum.Sadece bir-iki dakika geç geliyorum.

ÖĞRETMEN: Bundan sonra zamanında ÖĞRETMEN: Bundan sonra zamanında geleceksin. geleceksin. (Sen iletisi(Sen iletisi))

ÖĞRENCİ: (Kızgın bir şekilde yerine geçer.) Ne ÖĞRENCİ: (Kızgın bir şekilde yerine geçer.) Ne sinirli şey.sinirli şey.

BEN İLETİSİBEN İLETİSİ

ÖĞRETMEN: Fatma, derse geç gelmen sorun oluyor. Dersi ÖĞRETMEN: Fatma, derse geç gelmen sorun oluyor. Dersi bölmek zorunda kaldığımdan rahatsız oluyorumbölmek zorunda kaldığımdan rahatsız oluyorum. (1. Ben . (1. Ben iletisiiletisi))

ÖĞRENCİ: Evet ama evde çok iş olduğundan derse ÖĞRENCİ: Evet ama evde çok iş olduğundan derse yetişemiyorum. yetişemiyorum.

ÖĞRETMEN: Seni anlıyorum son günlerde yeni sorunların ÖĞRETMEN: Seni anlıyorum son günlerde yeni sorunların var. var. (Etkin dinleme)(Etkin dinleme)

ÖĞRENCİ: Doğru. Annem hasta ev işlerine yardımcı ÖĞRENCİ: Doğru. Annem hasta ev işlerine yardımcı oluyorum.oluyorum.

ÖĞRETMEN: Annene yardım ettiğin için çok memnun ÖĞRETMEN: Annene yardım ettiğin için çok memnun olmalısın. olmalısın. (Etkin dinleme)(Etkin dinleme)

ÖĞRENCİ: Evet. Zor günlerinde yardımcı olmam gerekiyor. ÖĞRENCİ: Evet. Zor günlerinde yardımcı olmam gerekiyor. Ona hakkını ödemen gerektiğini anlıyorum. Ona hakkını ödemen gerektiğini anlıyorum. (Etkin dinleme)(Etkin dinleme)

ÖĞRETMEN: Çok güzel düşünüyorsun. Bende neden bu ÖĞRETMEN: Çok güzel düşünüyorsun. Bende neden bu sıralar geç kalıyor diye düşünüyordum. sıralar geç kalıyor diye düşünüyordum. (Etkin dinleme)(Etkin dinleme)

ÖĞRENCİ: teşekkür ederim. Annem yakında iyileşir. Bende ÖĞRENCİ: teşekkür ederim. Annem yakında iyileşir. Bende evden erken çıkmaya çalışacağım.evden erken çıkmaya çalışacağım.

İSTENMEYEN ÖĞRETMEN İSTENMEYEN ÖĞRETMEN DAVRANIŞLARIDAVRANIŞLARI

1. Notla tehdit etme1. Notla tehdit etme

2.Ceza olarak ödev verme2.Ceza olarak ödev verme

3.Sadece anlatım yöntemini kullanma 3.Sadece anlatım yöntemini kullanma derse güdülememe, cesaretlendirmeme, derse güdülememe, cesaretlendirmeme, espiritüel olmamaespiritüel olmama

4. Ödevleri kontrol etmeme4. Ödevleri kontrol etmeme

5.Sınıfa sırtını dönme5.Sınıfa sırtını dönme

6.Sandalyede oturup ders anlatma6.Sandalyede oturup ders anlatma

7. Sadece başarılı olanlara söz hakkı 7. Sadece başarılı olanlara söz hakkı vermeverme

8. Yanlış davranışı veya cevabı aşırı 8. Yanlış davranışı veya cevabı aşırı eleştirme, olumsuz sözlerle etiketlemeeleştirme, olumsuz sözlerle etiketleme

9.  Öğretmediği konularda sınav yapma9.  Öğretmediği konularda sınav yapma

10. Dersi iyi planlayamama, öğrencileri 10. Dersi iyi planlayamama, öğrencileri boş bırakmaboş bırakma

11. Zorlama ile disiplin sağlama11. Zorlama ile disiplin sağlama

12.  Sınıfta herkesin görebileceği yerde 12.  Sınıfta herkesin görebileceği yerde durmamadurmama

13. Öğrencilerin psikolojik,sosyal,akademik 13. Öğrencilerin psikolojik,sosyal,akademik yeterlik ve gelişim dönemleri gibi yeterlik ve gelişim dönemleri gibi özelliklerini tanımamaözelliklerini tanımama

14. Öğrencilerin ekonomik durumuna 14. Öğrencilerin ekonomik durumuna bakmadan araç gereç istemebakmadan araç gereç isteme

15. İstenen davranış hakkında 15. İstenen davranış hakkında bilgilendirmemebilgilendirmeme

16. Öğretmenin kendi davranışları ve diğer 16. Öğretmenin kendi davranışları ve diğer öğretmenlerin davranışları arasındaki öğretmenlerin davranışları arasındaki tutarsızlıktutarsızlık

17. Öğrencinin davranışı yerine kişiliğini 17. Öğrencinin davranışı yerine kişiliğini eleştirmeeleştirme

18. İstenen davranış için uygun ortam 18. İstenen davranış için uygun ortam oluşturmamaoluşturmama

19. İstenen davranış için uygun pekiştireci 19. İstenen davranış için uygun pekiştireci zamanında vermemezamanında vermeme

20. Haklı ile haksız öğrenciyi ayırt 20. Haklı ile haksız öğrenciyi ayırt edememeedememe

21. Cinsel,sosyal,ekonomik ve başarı 21. Cinsel,sosyal,ekonomik ve başarı durumu vb. özelliklere göre ayrım durumu vb. özelliklere göre ayrım yapma,sürekli aynı öğrencilere sosyal yapma,sürekli aynı öğrencilere sosyal alanlarda görev vermealanlarda görev verme

22. Başarı zevkini tattıramama22. Başarı zevkini tattıramama

23. Derse girip dersi işleyip dersten 23. Derse girip dersi işleyip dersten çıkma; kitap öğretmeni olma, dersi çıkma; kitap öğretmeni olma, dersi soğuk atmosferde işlemesoğuk atmosferde işleme

24. İstenmeyen davranışlar üzerinde 24. İstenmeyen davranışlar üzerinde istenenlerden daha fazla durma, her istenenlerden daha fazla durma, her an konuyu kesip ayrıntılarla fazla an konuyu kesip ayrıntılarla fazla ilgilenmeilgilenme

25. Bazı öğrencilere ismi ile hitap 25. Bazı öğrencilere ismi ile hitap ederken diğerlerine hitap etmemeederken diğerlerine hitap etmeme

26. Ödül ve cezayı adil kullanmama26. Ödül ve cezayı adil kullanmama

27. Körü körüne itaate alıştırmak için disiplin 27. Körü körüne itaate alıştırmak için disiplin cezası verme, başarısız olarak cezası verme, başarısız olarak değerlendirmedeğerlendirme

28. Argolu konuşma.28. Argolu konuşma.

29. Başarılı ile başarısız öğrencileri akademik 29. Başarılı ile başarısız öğrencileri akademik açıdan ayırt edememe ( örn. Her ikisine de açıdan ayırt edememe ( örn. Her ikisine de aynı notu verme )aynı notu verme )

30. Fiziksel ceza verme30. Fiziksel ceza verme

TEŞEKKÜR TEŞEKKÜR EDERİZEDERİZ

KAYNAKKAYNAKEtkili Öğretmenlik EğitimiEtkili Öğretmenlik Eğitimi

Dr. Thomas GORDONDr. Thomas GORDONÇeviri Çeviri

Emel KASAY – Birsen ÖZKANEmel KASAY – Birsen ÖZKANYA-PA YayınlarıYA-PA Yayınları