etkili eğitim denetiminde yaşanan İletişim engelleri ve bu ... · pdf fileİnsan...

Download Etkili Eğitim Denetiminde Yaşanan İletişim Engelleri ve Bu ... · PDF fileİnsan kaynaklarının geliştirilmesine önem veren etkili eğitim denetimi, tanılama, değerlendirme,

If you can't read please download the document

Upload: duongdung

Post on 06-Feb-2018

234 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

  • Kuramsal Eitimbilim, 3 (2), 37-52, 2010 www.keg.aku.edu.tr

    37

    Etkili Eitim Denetiminde Yaanan letiim Engelleri ve Bu Engelleri Ama Yollar

    znur Yazc Artvin oruh niversitesi Eitim Fakltesi

    [email protected]

    Yksel Gndz Artvin oruh niversitesi Eitim Fakltesi

    [email protected]

    zet Bu almann amac, etkili bir denetimde iletiim engelleri oluturan unsurlarn neler olduunu ve bu

    unsurlardan meydana gelen engelleri amak iin nelerin yaplmas gerektiini ortaya koymaktr. Bu amala yaplan almada, etkili denetimde iletiim engelleri oluturan unsurlar olarak, stat farkllklar, kiisel engeller, dil glkleri, dinleme yetersizliinden doan glkler, ifade aklnn bulunmamasndan doan engeller, geri beslemeden doan glkler, empatik iletiim kuramama, grlt, drst ve gvenilir bulunmama, ar bilgi ykleme, zaman basks ve yer, iletiim ortam, kesintiler, bilgi eksiklii, gemi deneyimler, seici alglama, nyarg ve varsaymlar ile fiziksel mesafe incelenmitir.

    almada nce, iletiimde engel oluturan her bir unsurun ne olduu, iletiimi nasl engelledii ve denetim ortamna nasl yansd aklanm, daha sonra da etkili denetimde karlalabilecek bu iletiim engellerini en aza indirmek ya da ortadan kaldrmak iin yaplmas gerekenler belirtilmitir. Anahtar Kelimeler: Denetim, etkili denetim, iletiim, iletiim engelleri. Communication Barriers in Effective Educational Supervision and Strategies to Overcome

    These Barriers

    Abstract

    Aim of this study is to put forward what the components are communication barriers in an effective educational supervision and what the strategies are to overcome these barriers. Therefore in this study; status differences, personal barriers, language difficulties, difficulties related to listening insufficiency, inexplicit statements, difficulties related to feedback, not to build empathic communication, noise, not seem honest and reliable, extremely information loading, time pressure and place, the ambiance of communication, cutoffs, lack of knowledge, past experiences, selective perception, prejudices and assumptions, and physical distance have been investigated as the components that constitute communication barriers in an effective supervision.

    At first, each communication barrier component has been defined, and then it has been explained how to be a barrier for communication, and how to reflect supervision environment, and also it has been indicated that what it needs to be done to minimize and eliminate communication barriers in effective supervision. Keywords: Supervision, effective supervision, communication, communication barriers. Giri

    nsan kaynaklarnn gelitirilmesine nem veren etkili eitim denetimi, tanlama, deerlendirme, gelitirme ilevlerini ieren teknik ve sosyal bir sretir. retme renme srecinin gelitirilmesi, etkili eitim denetiminin temel amacdr (Hicks, 1960; Akt: Kkl, 1996, s. 260). Bu balamda denetimin amac, retmenlerin eitimsel performanslarnn geliimine yardm etmektir (Acheson ve Gall, 1997, s.1012). Gnmzde denetim, eitimle ilgili her iin

  • Kuramsal Eitimbilim, 3 (2), 37-52, 2010 www.keg.aku.edu.tr

    38

    dzeltilmesi ve gelitirilmesi olan etkinlikler btn olarak alglanmaktadr (Baar, 2006, s.158). Denetim sreci gelitirme ilevi, denetim srecinin olmazsa olmaz bir paras olarak varln korumak durumundadr (Akgz, 1990, s.168).

    Etkili denetimde, amalarn tutarllk gstermesi, plan durumuna gre tasarlanmas ve esnek olmas, yasalara uygun olmas, ibirlii ve karlkl anlaya dayanmas, uygun yntemler kullanlarak yaplmas, bilgi beceri ve tutum gerektirmesi, olumlu bir gdleme gcne sahip olmas, zmleyici ve birletirici olmas, gemie ve gelecee ynelik olmas, deerlendirme, dllendirme ve cezalandrmay da iermesi gibi zellikler bulunmaktadr (Taymaz, 1997, s. 30-31).

    Denetimin birinci grevi, rgtn g kaybetmesini nlemektir. Dier grevi ise, gelitirme odakl bir ilev iinde olmasdr. Bu adan bakldnda, zellikle retimin denetimi ve gelitirilmesi, eitim sisteminin amalarna ulamasnda en gerekli unsurlardan biri haline gelmitir (Aydn, 2005, s. 2-3). Byle olmasna ramen, denetimin etkililiinin nnde eitli engellerin bulunduunu kabul etmek gerekir. Bu konuda Kavas (2005), Yldrm (2001), Baaran (1986), Harman (1998) ve Doanay (2006) tarafndan yaplan aratrmalarda, iletiim eksikliinin veya yeterince iletiim kurulamamasnn, etkili denetim zerinde ciddi bir engel oluturduu ortaya konmutur. Etkili Denetimde letiim

    Kiiler aras ve toplumsal sorunlarn zm, eitimin yan sra karlkl iletiimi gerektirir. ada bir toplum olabilmek ve sorunlara demokratik zmler getirebilmek iin, o toplumu oluturan insanlarda, salkl iletiim becerileri gelitirilmelidir (ada, 2003, s. 6).Toplumsal yap ierisinde iletiime ihtiya duymayan hibir alan yoktur. letiim insann kendine zg olan toplumsallamasnn bir yansmasdr (Nazik ve Bayazt, 2004, s. 97). nsanlar, etkileimi salayan iletiimle alglarn, isteklerini, duygu ve deerlerini, tutumlarn ve ihtiyalarn aa vurabilirler (Can, 2002, s. 271)

    letiim, fikirleri, bilgileri, inanlar ve yaklamlar bir insandan bir insana transfer etme ve iletme anlamna gelmektedir (Nacino-Brown ve dierleri, 1982, s.14). Yani, iletiim eitli amalara varmak iin szcklerin ve dier simgelerin kullanlmasdr (Sayers ve dierleri, 1993, s.9). letiim, sadece kiilerarasnda ifade edilen kelimelerden ibaret deildir. Bunun yannda tm davranlar duygular, jestler, yz ifadeleri, mimikler, iaretler ve grafikler mesaj iletirken kullanlan iletiim aralardr (Eren, 2001, s. 368). letiim sreci ise, kaynak, mesaj, kanal, alc ve geri bildirim gibi elerden olumaktadr.

    letiim, denetim srecindeki temel gerekliliklerdendir. Gerekten deneticiler, retmenlerle olan ilikilerinde onlara yardmc olmak istiyorlarsa, etkili iletiim becerileri gelitirme konusunda hassas olmaldrlar. Ne yazk ki, deneticiler retmenlerle etkileimde bulunurken ounlukla konuan taraftrlar, retmenler ise daha ok dinleyici taraf tekil ederler (Hopkins ve Moore, 1993, s. 30). Bu durum bir iletiim sorununa iaret etmektedir. Oysa iletiimde bulunanlar, birbirini karlkl yantlamaldrlar. Buna gre, iki kii arasndaki iletiimde, kaynan alcya ynelik konumas, kaynan konuurken, alcnn tepkilerini ve anlama dzeyini lmek iin onun yz ifadesini, duruunu ve baka iaretlerini yorumlamas, alcnn kayna dinlemesi ve mesajn btnn anlamak iin onun yz ifadesine, duruuna ve baka iaretlere dikkat etmesi, alcnn mesaj aldn kaynaa gstermesi, kaynan mesaja daha

  • Kuramsal Eitimbilim, 3 (2), 37-52, 2010 www.keg.aku.edu.tr

    39

    fazla aklk getirmesi ya da alcnn tepkilerine bakarak konumay yeni bir yne kanalize etmesi gerekir (Sayers ve dierleri, 1993, s.10). letiimde ilerleme salayabilmek iin, insanlar arasndaki ilikilerde bir gelime, bir ilerleme gerekletirmek gerekir. Kiiler arasndaki ilikiler bozuk bir temele oturtulmusa, iletiimde kullanlan dil ne kadar kaliteli olursa olsun, iletiimde bir ilerleme grlmez (Ccelolu, 2008, s. 154).

    retmenler arasnda genel yarg olarak yer eden, deneticinin sadece ak arama ve retmeni aalama algsnn deitirilmesi gerekmektedir. Yaplan birok aratrmada retmenler deneticilerin kendilerine yeterince destek salamadn ve hatta srekli hata aradn belirtirken (Peken,1996; Uludz, 1996 ve Kavas, 2005), deneticiler yeterince yardmc olduklarn belirtmektedirler. Burada bir eliki vardr: Ya retmenler ne istediklerini ya da deneticiler yardmn nasl yaplacan yeterince bilememektedir (Yldrm, 1996, s. 44). Etkili Denetimde letiim Engelleri ve Engelleri Ama Yollar

    letiim engelleri, bir mesajn verilmesini ve alnmasn olumsuz ynde etkileyen engellerdir (Tutar ve Ylmaz, 2005, s. 71). letiimle ilgili alan incelendiinde, iletiimde engel oluturan deikenlerin eitli yazarlarca deiik ekillerde ifade edildii grlmektedir. letiim engellerini, Mosley, Megginson ve Pietri (2001), hiyerari kademeleri, otorite ve stat, uzmanlama ve bununla ilgili mesleki dil; Eren (2001), kiisel engeller, dil glkleri, dinleme yetersizliinden doan glkler, ifade aklnn bulunmamasndan doan engeller ve geri beslemeden doan glkler; Sayers, Bingamn, Graham ve Wheeler (1993), kesintiler, zaman kstlamas, bilgi eksiklii, gemi deneyimler, fiziksel uzaklk, rgtsel uzaklk, ok az ya da ok fazla ilgi, kiisel ihtiya ve beklentiler, seici alglama, nyarg ve varsaymlar; Solmu (2004), fiziksel mesafe, bak asndaki farkllklar, kararlara/yarglara varma, anlamsal problemler, szgeten geirme, grup ii dil (jargon), seici dinleme, stat farkllklar, zaman basks, gndericinin kredisi, ar iletiim yk; Demir (2003), iletiimin bireysel engelleri, szgeten geirme, seici alglama, grlt, duygular, dil, drstlk ve gvenirlilik, ar bilgi ykleme, zaman ve yer, iletiim ortam, stat farkllklar ve Sullivan ve Glanz (2000) ise yarglama (eletirme, ad takma ve etiketleme, tan koyma-dinleme yerine hareketleri analiz etme, deer biici biimde vme), zmler (emir verme, tehdit etme, ahlak dersi verme veya vaaz ekme, uygunsuz sorular veya iine karmalar, t verme, ders verme), bakalarnn ilgisinden kama (dikkatini baka yne ekme, sapma, gven verme, geri ekilme, ineleme) olarak nitelendirmilerdir.

    letiimde bulunmak, karmak ve zaman alc bir itir. Ama iletiim srecini daha iyi anlamak, bylece onu daha etkili bir ekilde kullanmak da mmkndr. Bunun kilit admlarndan biri, iletiimin etkili olmasn engelleyen etkenlerin farknda olmak ve bunlarn stesinden gelmenin yollarn bulmaktr (Sayers ve dierleri, 1993, s. 10). letiim engellerinin stesinden gelmenin bir yolu, var olan engelleri analiz etmektir. Bu analiz, engellerin neler olduunu, bireyleri nasl etkilediini anlamamza yardmc olacaktr.

    Buradan hareketle yaplan bu almann amac, etkili bir iletiimde engel oluturan unsurlarn neler olduunu, iletiimde nasl engel oluturduunu, bu engellerin denetim ortamna nasl yansdn ve bu engelleri amak iin nelerin yaplmas gerektiini ortaya koymaktr.

    almada, yntem olarak, literatr taramas ile ortaya konan iletiimde yaanan genel engellerden, etkili bir