©e{Œt yt[tÞoðh y{]‚[kÿËqrh rðhr[‚ - vitragvani

C©e{ŒT yt[tÞoðh y{]‚[kÿËqrh rðhr[‚

©e©e©e©e©e

Ë{ÞËth-f÷þ

N

yæÞtí{hrËf …k. ©e hts{÷S ‘…tkzu’ f]‚

‘¾kztLðÞ Ërn‚ yÚto’Y… ZwkZthe xeft™tu

„wsht‚e y™wðtŒ

N

«ftþf :

©e rŒ„kƒh si™ MðtæÞtÞ{krŒh xÙMx,

Ëtu™„Z (Ëtiht»xÙ)

aaaaa bbbbb

ccccc ddddd

Shri Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust, Songadh - 364250

©e rŒ„kƒh si™ MðtæÞtÞ{krŒh xÙMx, Ëtu™„Z - 364250

XkCk^kkTkêkmAngRAngR-AckTkHwTk#kkïkYkk]kä UknaUk–106

BTkYk: bkYkZkbkk@kZk‹

êkmYkR~ ¢kFkkZkr^k@ ¢YkpPkFkgÜbkol@ l^k@lFkPk

êkm

Ë{ÞËth-f÷þË{ÞËth-f÷þË{ÞËth-f÷þË{ÞËth-f÷þË{ÞËth-f÷þ

XkCk^kPAngRAngRkFkkZkrRv kUk|OkmPk bkYkZkbkk@Tkm êkm ¢YkpPkFkgÜkFkkZkrRv kl^k@lFkPk

&¢kPYkBZkklPk" KmAkTkk A\k#k-è\kkvA PkQkk PkvTkk Uk@ NogNk@m

XkkakkYkkg ¢SZkkPYk@lbkA Ukgå êkm @kHYk\kÆ &UkkgMv"¢v

@Fkv\km &BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr"æUk KmAkTkk

Ukgå Vo\kFkgÜÆ lbkükTPk#kkïkmTkk ¢kSknlTkA

zcRm ¢Tkn kkRTkk CknH@kPkm

XkkakkgPk@ bklcPk

✽

: CknH@kPkm XkkakkgPk@ :

Wk|å FkgRn\kk\k BkmYkFkgR IkvWkkl]Zkk

bkkvTkCkN

✽

: Uk|Ak#kA :

êkm lRCkgWk@ HwTk b^kkSZkkZkYkglR@ K}bK

bkkvTkCkN (bkkw@kaK})

qqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqq

qqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

q

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

qq

q



: YknÜA :

AckTk YknÜOkk\kZk

HwTk l^kÛkQkmr Ckpc AgUkk§TMä bkkvTkCkN-364250

Phone : (02846) 244081

Uk|QkYk ¢k^kplûk : Uk|Pk 4500 ^km@ lTkå bkgå 2493 ✽ l^kå bkgå 2023

lÿPkmZk ¢k^kplûk : Uk|Pk 1500 ^km@ lTkå bkgå 2503 ✽ l^kå bkgå 2033

PkpPkmZk ¢k^kplûk : Uk|Pk 1000 ^km@ lTkå bkgå 2527 ✽ l^kå bkgå 2057

FkPknQkr ¢k^kplûk : Uk|Pk 2000 ^km@ lTkå bkgå 2531 ✽ l^kå bkgå 2061

êkm bkYkZkbkk@-A\k#k(CknH@kPkm)Tkk

bQkkZkm Uk|Ak#kTk-Ukn@bAPkkr

êkm XkmBkk\kk\k YkCkTk\kk\k #kkc-Ukl@^kk@ (RcvCkkYk^kk]k)

bkYk@PkWkvTk (SkYkrUkPTkm) cm@k\kk\k (UknÒk) ¢åbkkwå #kkTPkkWkvTk (UknÒk^kSko)

yt þt†™e …z‚h ®f{‚ Yt. 59=00 ÚttÞ Au. y™uf {w{wûtwytu™e ytŠÚtf

ËntÞÚte yt ytð]r¥t™e ®f{‚ Yt. 40=00 ÚttÞ Au. ‚u{tkÚte 50% ©e fwkŒfwkŒ-

fnt™ …th{tŠÚtf xÙMx nM‚u Mð. ©e þtkr‚÷t÷ hr‚÷t÷ þtn …rhðth ‚hVÚte

®f{‚ ½xtzðt{tk ytð‚tk yt „úkÚt™e ðu[tý ®f{‚ Yt. 20=00 ht¾ðt{tk ytðe

Au.

®f{‚ Yt. 20=00



¢UkrOk

HvYkTkkv ¢k UkkYk@ Uk@ ¢AQZk ¢TkgPk ¢TkgPk §UkAk@ ^kPkvr

Gvä HvYkTkm Ukk^kTk GÒkGkZkkYkkg @cmTkv bkYkZkbkk@-A\k#kTkng

¢k CknH@kPkm XkkakkgPk@ PkwZkk@ QkZkng Gvä Hv¢kv bkYkZkbkk@

A\k#kYkkg Xk@v\kk Uk@Yk A\ZkkOkAk@m ¢kSZkklPYkA

Xkk^kkvTkv Bkkv\kmTkv bkRnUkRv#k ÿk@k ^kmPk@kCk

HwTkSkYkrTkm YkckTk Uk|Xkk^kTkk A@m @õkk Gv

¢Tkv bkYkZkbkk@-A\k#kYkkg LvALvAkOkv CkkZkv\km

¢kPYkkTknXkolPkQkm l^kXkolakPk bkcH HvYkTkng

Æ^kTk Gvä Pkv Uk@Yk Uko%Zk Uk@Yk ApUkk]n

bkR~Ckn<Rv^k êkm AkTkÆb^kkYkmTkkg

Ukl^kÒk A@AYk]Ykkg ¢k ¢Tkn kkR-

UknaUk ¢PZkgPk Xkl$PkXkk^kv

bkYkUkrOk A@ng Gngå

—XkkakkgPk@Ak@

(3)



Íkm bkR~Ckn<Rv^k-bPknlPk

(cl@CkmPk)

bkgbkk@bkkCk@ Pkk@^kk lHTk^kkOkm Gv TkkwAk Xk\kmä

ekkTkm bknAkTkm Yk»Zkk l^kTkk ¢v Tkk^k UkOk Pkk@v Tkc{;

¢k Ak]Ykkg #knükPYkekkTkm bknAkTkm Wkcn Wkcn Rkvõk\kkvä

YknH UknOZk@kl#k V»Zkkv ¢ckv ! Ckn< A~ckTk Pkng Tkkl^kA Yk»Zkkvå

(¢TknìnUk)

¢ckv:! Xk$Pk lFkRkPYkkTkkä bkmYkgSk@-^km@-AngRTkk:!

WkkõkkgPk@ l^kXk^kkv Pkk@kä Pkk@v Tkk^k YknYkndknTkkgå

(l#kBkl@Okm)

bkRk Ólì Pkk@m l^kYk] lTkH FkwPkTZk Tkm@Bkvä

¢Tkv eklUPkYkkgcm R@^k-CknOk-UkZkkrZk l^k\kbkv;

lTkHk\kgWkmXkk^kv Ukl@OklPk b^kæUkv H¥ Xk]vä

lTklYkûkkv ^kcv^kk@kv lFkRDkTk l^kakv Akg¥ Tk Yk]vå

(#kkRor\kl^k¿mlMPk)

cwZkng &bkPk bkPkä ekkTk ekkTk" SkWkAv Tkv ^kÈ^kkOkm GoKvä

Hv ^kÈv bknYknYkndkn bkû^k I]Avä Uk@Ü^Zk TkkPkkv PkoKv;

—@kCkÿvak <Fkv Tkä HgUk Tk ^k]v Xkk^kxlÜYkkg–¢g#kYkkgä

KgAkvPAmOkr ¢AgUk ekkTk YklcYkk ñRZkv @cv bk^krRkå

(^kbkgPklPk\kAk)

lTkPZkv bknSkkI@Ok FkgÜ:! PkTkv TkYkng cngä

A<Okk ¢Ak@Ok bkYknÜ:! PkTkv TkYkng cng;

cv ekkTkUkkvakA bknYkvDk:! PkTkv TkYkng cngä

¢k RkbkTkk Æ^kTkl#k\Ukm:! PkTkv TkYkng cngå

(ukCSk@k)

ªMm ªMmä ªMvQkm bknBklTklSk bkPkTkk ^kkZkn lTkPZkv ^kcgPkmä

^kkOkm lFkTYkosPk:! Pkk@m §@-¢TknXk^kTkk bkodYk Xkk^kv Xk@v\km;

Xkk^kkv ªMk l^kFkk@mä ¢lXkTk^k YklcYkk lFkûkYkkg \kk^km \kk^kmä

BkkvZkv\kng @PTk UkkYkngä –YkTk@Qk YkTkTkkv; Uko@Hkv #kl$Pk#kk]m:!

—z c Y k P k \ k k \ k H v L k \ k k \ k # k k c

IJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJKLLLLLLLLLLLLLLLLLL

MMMMMMMMMMMMMMMMMM

NOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOP



¡TkYk: bkYkZkbkk@kZk‹

Uk|Ak#kAmZk lTk^kvRTk

&bkYkZkbkk@" Pkkv HCkPk~Fkdkn Gvå PkvTkm êkm ¢YkpPkFkgÜkFkkZkrApPk &¢kPYkBZkklPk" KmAk ¢kPYkkTkm

l^kl#kaK Uk|Ak@v Uk|lbklü A@v Gvå PkvYkkg ¢k^kv\k A]#kkv #knükYkpPkQkm Xk@v\kk Gvå Pkv A]#kkv §Uk@

HwTkSkYkrTkk YkYkmr UkglMPkUk| k@ êkm @kHYk\kÆ¢v Yko] NogNk@m XkkakYkkg KmAk A@m Gvå PkvTkkv ¢kSknlTkA

zcRmYkkg ¢Tkn kkR Ukgå êkm Vo\kFkgÜÆ lbkükgPk#kkïkm¢v A@v\k Gvå PkvTkm 3300 Uk|Pk Uk|lbkü A@^kkYkkg

¢k^km cPkmå Pkv Wkcn ¢\Uk bkYkZkYkkg BkUkm HPkkgä PkvTkm WkmÆ ¢k^kplûkæUkv 3300 Uk|Pk GUkk^k^kkYkkg

¢k^km Gvå Pkv Ck|gQk AvK\kkv Ykcû^kTkkv Gv ¢Tkv lHekkbkn¢kvTkv Pkv AvK\kkv lUk|Zk Gv PkvTkng YkkUk ¢k §Uk@Qkm

TkmA]m #kAv Gvå

Yko] NogNk@m PkQkk PkvTkk lcTRm ¢Tkn kkR §Uk@Qkm ¢k CknH@kPkm ¢Tkn kkR Uk|QkYk ^kk@ H

Uk|Akl#kPk A@Pkkg ñRZk ¢PZkkTkgR ¢TknXk^kv Gvå

bkYkZkbkk@æUk FkwPkTZk@PTkkA@Tkng ªMng ¢^kCkkcTk A@mTkvä ¢kPYkkTknXk^km bkgPk Uko%Zk

bkR~Ckn<Rv k êkm AkTkÆb^kkYkm¢v Hv ¢SZkkPYklTkSkkTk ^kPkrYkkTkAk]v HCkPk bkYkdk Uk|CkK A@v\k Gv Pkv

¢TkvA Xk^Zk Æ^kkvTkv ¢kPYkA\ZkkOkTkm ¢TkkvBkm Uk|v@Okk ¢kUkv Gv; Pkv PkvYkTkkv Ykck §UkAk@ Gvå PkvQkm

PkvYkTkkg Ukk^kTk Fk@Okk@z^kRYkkg ¢PZkgPk Xkl$PkXkk^kv TkYkbAk@ A@m¢v Gm¢vå

\kCkXkCk G^^km#k ^kakrQkm Uko%Zk Ckn<Rv kêkmTkk bkklTTkSZkYkkg lTk@gPk@ ^kbkm PkvYkTkm YkckYko\km

bkv^kkTkkv ¢TknUkYk \kck^kkv \kv^kkTkng YkckTk bkR~XkkCZk HvYkTkv bkkgUkM>kng Gv Pkv Wk|å êkm FkgRnXkk£¢v ¢k

CknH@kPkm ¢Tkn kkR PkwZkk@ A@m ¢kUZkkv Gvå

êkm FkgRnXkk£ AnYkk@Wk|ôFkk@m Gvå PkvYkOkv UkkvPkkTkng bkYkCk| Æ^kTk Uko%Zk Ckn<Rv kêkmTkkg Ukk^kTk

Fk@OkkvYkkg bkYkUkrOk AZkn‘ Gvå PkvYkTkm ¢v ¢UkrOkPkk ¢TknA@OkmZk Gvå Pkv¢kv HwTk #kkïkkvTkk Fkk@v

¢TknZkkvCkTkk bkk@k ¢XZkkbkm Gvå PkvYkTkm bYk@Ok#kl$Pk Pkm^k| Gv ¢Tkv PkvQkm Uko%Zk Ckn<Rv kêkmTkm ¢kekk

QkPkkg Pkv¢kv Akv¥ UkOk #kkïkTkkv ¢kSkk@ Pkn@Pk H AkNm ¢kUkv Gvå Pkv¢kv TkYk|ä l^kTkZkmä Xkl$Pk^kgPkä

bkkSkYkmr Uk|PZkv ^kkPbk\Zk Sk@k^kTkk@ä lTk@lXkYkkTkmä YkpRnXkkakmä ^kw@kCZk^kgPkä ¢SZkkPYk@lbkA bk%HTk

Gvå PkvYkOkv ¢k #kkïkTkkv CknH@kPkm ¢Tkn kkR lHTk^kkOkm Uk|PZkvTkm Xkl$Pk ¢Qkvr ¢PZkgPk Fkm^kKUko krAä

§\\klbkPk Ukl@OkkYkvä PkR~Tk lTk:bUkpcXkk^kv A@m ¢kUZkkv Gvå Pkv YkkKv ¢k bkgbQkk PkvYkTkm «Okm Gv

¢Tkv PkvYkTkv SkTZk^kkR ¢kUk^kk bkkQk ¢kXkk@ Uk|Rs#kPk A@v Gvå

¢k ¢kBkkZkv ¢Tkn kkRTkv bkodYkPkkQkm PkUkkbkm ¢kUk^kkYkkgä ZkkvCZk bk\kkc-bkoFkTkUko krA PkvTkng

ZkQkkvlFkPk bkg#kkvSkTk A@m ¢kUk^kkYkkg bk^krPkkvYknBkm bkckZk bküYkr kPbk\k Ukgå Xkk¥êkm zcYkPk\kk\k

HvLk\kk\k #kkcv ¢kUkm Gv; PkvQkm PkvYkTkkv ¢gPk@Qkm ¢kXkk@ YkkTk^kkYkkg ¢k^kv Gvå



¢lHPk YknÜOkk\kZkTkk Ykkl\kA êkm YkCkTk\kk\kÆ HwTkv An#k]PkkUko krA ¢k Ck|gQkTkm bkngR@ GUkk¥

¢klR AkZkr A@m ¢kUZkng Gv Pkv WkR\k PkvYkTkkv ¢kXkk@ YkkTkm¢v Gm¢vå

¢k bkYkZkbkk@-A]#kkvYkkg Xk@v\k ekkTkkYkpPkTkng UkkTk A@mTkv Xk^Zk Æ^kkv ¢YkpPkbkgÆ^kTkmTkm

Uk|klUPk A@kv ¢v km Xkk^kTkkå

bkkvTkCkN

VkCkOk ^kR R#kYkä

l^kå bkgå 2023

❁

Uk|Ak#kAmZk lTk^kvRTk

(FkkvQkm ¢k^kplûk Uk|bkgCkv)

&bkYkZkbkk@-A\k#k"Tkm ¢k CknH@kPkm FkkvQkm ¢k^kplûk ¢Ckk§Tkm ÒkmÆ ¢k^kplûk Uk|YkkOkv H

GUkk^km Gvå YknÜOkAkZkr &AckTk YknÜOkk\kZk"Tkk Ykkl\kA êkm ekkTkFkgRÆ HwTkv ¢\Uk bkYkZkYkkg

Ak]ÆUko^krA bkk@ng A@m ¢kUZkng Gvä Pkv WkR\k K}bK PkvYkTkkv ¢kXkk@ YkkTkv Gvå

¢k Ck|gQkTkk ¢SZkZkTk ^kMv YknYkndkn¢kv ¢kPYk\kdkm Pkû^kekkTk Uk|kUPk A@m ¢kPYkkQkrTkv l^k#kvak

Uknì A@v ¢v H Xkk^kTkkå

l^kå bkgå 2061ä VkCkOk ^kR-10ä

Ukoå WkvTkêkm FkgUkkWkvTk 73Ykm bkYZkA~P^kHZkgPkmä

Pkkå 4-4-2005

❁

bkklcPZkUk|Ak#kTkbklYklPkä

êkm lRå HwTk b^kkSZkkZkYkglR@ K}bKä

bkkvTkCkN

bkklcPZkUk|Ak#kTkbklYklPkä

êkm lRå HwTk b^kkSZkkZkYkglR@ K}bKä

bkkvTkCkN-364250 (bkkw@kaK})

( 6 )



¡TkYk: ÌkmbkR~CknéRv kkZk‹

§UkkvR~DkkPk

YkgCk\kg XkCk^kkTk~ ^km@kv YkgCk\kg CkkwPYkkv CkOkmú’úYkgCk\kg AnùTRAnùTRkZkkvr HkwTkSkYkkvrªbPn YkgCk\kYk~ú’’

#kkbkTkTkkZkA bk^krek^kmPk@kCkRv k Uk@Yk XkËk@A Uk@Yk Uko%Zk 1008 XkCk^kkTk êkm

Ykck^km@b^kkYkmTkm Xk^ZkHTkA\ZkkOkAk@m lR^Zk Rv#kTkkTkkv Hv ¢SZkkPYkUk| kkc l^k¿Yk bkg kPkTkk

Uk|QkYk bkwAkYkkg ¢k Xkk@Pk^kakrTkv Ukk^kTk A@Tkk@ ¢kFkkZkr XkCk^kkTk êkm AngRAngR YkckYknlTk^k@Tkv

Ckn<Uk@gUk@kQkm Uk|kUPk QkZkv\kkvä Pkv PkvYkOkv Zknl$Pkä ¢kCkYk ¢Tkv UkkvPkkTkk lTks^kA\Uk @bkkb^kkRæUk

b^kkTknXk^kTkk Wk] ^kMv êkm bkYkZkbkk@ä Uk| kFkTkbkk@ä lTkZkYkbkk@ ¢Tkv UkgFkklbPkAkZkbkgCk|c ^kCkv@v

¢TkvA Uk|kXkpPkæUk Uk|kApPkCkkQkkWkü Uk@YkkCkYkkvYkkg Xk@mTkv YknYkndkn Xk^Zk Æ^kkvTkk A\ZkkOk-¢Qkvr

PkvYkTkv XkvKæUkv ¢UkrOk AZkkvr Gvå XkCk^kkTk êkm AngRAngRkFkkZkrRv kUk|OkmPkä §Uk@kv$Pk Uk@YkkCkYkkvYkkg

êkm bkYkZkbkk@ Uk@YkkCkYk ¢k Ak]v lTk@Xk| TkXkYkgM]Ykkg PkvHb^km bkoZkr bkYkkTk ¢SZkkPYkPkû^kTkkv

bk^kk‘Ck Uk|Ak#kTkk@ YkckTk ¢R~XknPk bk^kkvrPApaK Ck|gQk Gvå PkvTkk Uk|OkvPkkä Hv kk §FFk AkvlKTkk

¢kPYkk Gv Pkv kkv H §ûkYk ¢k Ck|gQk Gvå

bkYkZkbkk@ Ck|gQk §Uk@ä êkm AngRAngRkFkkZkrRv k UkGm \kCkXkCk ¢vA cHk@ ^kakvr UkkvPkkTkkg

lR^Zk ekkTk-bkgZkYkQkm PkQkk ¢TknUkYk l^kÿûkkQkm Xkk@PkTkm Xk^Zk Sk@kTkv l^kXkolakPk A@Tkk@ êkm

¢YkpPkFkgÜkFkkZkrRv kv &¢kPYkBZkklPk" TkkYkTkm l^k#kRä ¢QkrCkgXkm@ä Yko] CkkQkk¢kvTkk ckRrTkv

Bkkv\kTkk@m PkQkk ¢SZkkPYk@bkQkm ¢kvPkUk|kvPk bkngR@ KmAk bkgbApPk XkkakkYkkg @Fkv\km Gvå HvYk

bkYkZkbkk@ Uk@YkkCkYkTkk Yko] APkkr XkCk^kkTk AngRAngRkFkkZkrRv k bkklPk#kZk ¢SZkkPYkUk|lPkXkkbkgUkTTkä

\kkvAkvûk@ä YkckTk ¢kFkkZkrUk@YkvaLm Gvä PkvYk &¢kPYkBZkklPk" KmAkTkk Uk|OkvPkk UkOk

¢SZkkPYkYkbPkmYkkg YkbPk Ykck bkYkQkr ¢kFkkZkr Gvå PkvYkOkv Uk| kFkTkbkk@ PkQkk UkgFkklbPkAkZkbkgCk|c

§Uk@ UkOk KmAk \kBkm Gvä ¢Tkv Pkû^kkQkrbkk@ä Ukn<akkQkrlbkü>knUkkZk ¢klR b^kPkgÒk Ck|gQkkv UkOk

\kBZkk Gvå Pkv bk^krYkkg &¢kPYkBZkklPk" KmAk ¢kFkkZkrRv kTkm bk^kkvrPApaK AplPk Gvå

¢k KmAkYkkg ¢kFkkZkrRv kvä Yko] CkkQkk¢kvYkkg Xk@v\kk ¢SZkkPYkPkû^kTkk CkoNPkYk ¢k#kZkkvTkv

Bkkv\kmTkvä Æ^kklR Tk^k Pkû^kkvTkng #knüTkZkTkm Uk|SkkTkPkkQkm lTkæUkOk A@m YkkvdkYkkCkrTkng ZkQkkQkr b^kæUk

HvYk Gv PkvYk WkPkk^Zkng Gvä ¢Tkv ¢TkklR Ak]Qkm Xk^kXk|YkOkTkv \kmSkv Rn:Bkm QkPkk Æ^kkvTkv Rn:BkQkm

Ykn$Pk Qk^kk YkkKv ¢vA YkkÒk bkYkH^kng WkkAm @cm CkZkng Gv ¢v kk ¢vAP^k-l^kXk$Pk ¢kPYkkTkk



b^kæUkTkv Zknl$Pkä ¢kCkYk ¢Tkv b^kkTknXk^kYko\kA lTkH ¢kPYk^kwXk^k ^kMv UkkvPkkTkm Ykkwl\kA #kw\kmQkm

¢PZkgPk bUkaKUkOkv bkYkHk^Zkng Gvå ¢k KmAk ^kkgFkPkkg Uk@YkkQkrPkû^kTkk YkSkn@ @bkkb^kkRm

SkYkrlHekkbkn¢kvTkk ñRZkYkkg lTk:bkgRvc ¢kPYkkTkkv ¢Ukk@ YklcYkk ¢k^kv Gvä AvYk Av ¢kFkkZkrRv kv

PkvYkkg Uk@Yk lcPkkvUkRv#kAä bk^krek^kmPk@kCk PkmQk‘A@ XkCk^kgPkkvTkkg ckRr Bkkv\kmTkv ¢SZkkPYkPkû^kTkkg

lTkSkkTkkv LkgbkmLkgbkmTkv Xk@m RmSkkg Gvå ¢SZkkPYkPkû^kTkk ckRrTkv bk^kk‘Ck Uk|Ak#kTkk@m ¢k

&¢kPYkBZkklPk" Hv km bkngR@ KmAk cHn bknSkm WkmHk Akv¥ HwTk ¢SZkkPYkCk|TQkTkm \kBkkZkv\km TkQkmå

¢k Al]Ak]Ykkg HvYk #kkbkTkYkkTZk XkCk^kkTk AngRAngRkFkkZkrRv kv HCkR~Ckn< PkmQk‘A@Rv k Hv kng AkYk

AZkn‘ Gv PkvYk êkm ¢YkpPkFkgÜkFkkZkrRv kvä HkOkv Av Pkv¢kv AngRAngRXkCk^kkTkTkk ñRZkYkkg Ukvbkm CkZkk

ckvZk Pkv @mPkv PkvYkTkk CkgXkm@ ¢k#kZkkvTkv ZkQkkQkrUkOkv ^Zk$Pk A@mTkvä PkvYkTkk CkOkSk@ Hv kng AkYk

AZkn‘ Gvå

&¢kPYkBZkklPk" KmAkTkkv Wkcn XkkCk Pkkv CkÛkPYkA Gv ¢Tkv QkkvMkv XkkCk UkÛkPYkA Gvå

Yko] CkkQkk Av CkkQkkHoQkTkm CkÛkPYkA KmAkTkk ¢gPkYkkg ¢k^kPkkg ¢SZkkPYk@bkQkm ¢Tkv

¢kPYkkTknXk^kTkm YkbPkmQkm Xk@Uko@ ¢k YkSkn@ UkÛkv lHTkYkglR@Tkk §TTkPk Sk^k\k l#kBk@ §Uk@

#kkvXkPkk bkn kOkrA\k#k bkYkkTk KmAkTkm #kkvXkkYkkg ¢PZkgPk ¢lXk^kplü A@v Gvå ¢k A\k#k-Ak^Zkkv

Ck|gQkYkkg lTksRaK l^kl^kSk l^kakZkkvTkk ¢kPYkbUk#kmr l^k^kvFkTkkPYkA CkÛkg#kTkm Fkol\kAkb^kæUk ckv kk

GPkkg PkvYkTkv UkpQkA~UkOkv \k¥¢v PkkvUkOk Pkv¢kv bkglSkWküä ¢QkrCkgXkm@ ¢Tkv Uk@YkkQkrPkû^kUk|lPkUkkRA

¢vA bkngR@ ¢SZkkPYkCk|gQk WkTkv Gvå PkvTkng TkkYk &bkYkZkbkk@-A\k#k" Gv ¢Tkv PkvTkk Uk@

¢SZkkPYk@lbkA UkglMPk êkm @kHYk\kÆ &UkkgMv"¢v KmAk \kBkm Gvä HvTkv ¢k #kkïkYkkg &BkgMkT^kZk

bklcPk ¢Qkr" ¢v TkkYkv ¢kUk^kkYkkg ¢k^km Gvå

A\k#k-KmAkTkk @FklZkPkk UkkgMv @kHYk\kÆ l^k¿Yk bkg kPkTkm bkûk@Ykm #kPkklWRYkkg Qk¥

CkZkv\kk Al^k^k@ êkm WkTkk@bkmRkbkÆQkm QkkvMkgA ^kakkvr Ukcv\kkg H Qk¥ CkZkk ckvZk ¢vYk l^kÿkTkkvTkng

YkkTk^kng Gvå PkvYkOkv ¢k A\k#kKmAk @kHbQkkTkTkk NogNk@ Uk|Rv#kYkkg Wkkv\kkPkm HoTkm NogNk@m XkkakkYkkg

\kBkv\km Gvå êkm ¢YkpPkFkgÜkFkkZkrRv kTkkg A\k#kAk^ZkkvYkkg ¢SZkkPYkPkû^kTkkg Hv CkoN @cbZkkv ¢lPk

bkgdkvUkQkm Xk@v\kkg Gv PkvTkv KmAkAk@ UkglMPkÆ¢v ¢k KmAkYkkg bkkYkkTZk WknlüTkk lHekkbkn Æ^kkv

UkOk bk@]PkkQkm bkYkÆ #kAv ¢v @mPkv l^kbPkk@Qkmä bUkaKPkkUko krA ¢Tkv Hkv@Rk@ #kw\kmQkm Bkn\\kkg

AZkk‘ Gvå ¢k KmAkYkkg bQkkTkv bQkkTkv lTks^kA\Uk bkcH b^kkPYkkTknXk^kTkng ¢lPk#kZk YkkckPYZk WkPkk^Zkng

Gv ¢Tkv PkvTkm Uk|klUPk A@^kk Uk|v@Okk ¢kUkm Gvå l^kekkTkDkTk lTkH ¢kPYkkTkk lTks^kA\Uk

@bkkb^kkRæUk ¢TknXk^k lbk^kkZk Æ^k Hv Akv¥ ^k|Pk-lTkZkYk-RZkk-RkTk-UkoHk-Xkl$Pk ^kCkv@v Wkkõk

l¿ZkkAkgMTkk ¢kFk@Okb^kæUk ^Zk^kck@Fkkl@ÒkTkk l^kA\UkkvYkkg CkogFkk£ @cv Pkv PkvTkkv ^kpQkk $\kv#k Gvä

PkvTkkQkm PkvTkv H@k UkOk b^kkPYkA\ZkkOkTkm Uk|klUPk TkQkm PkQkk Pkv Xk^kkTPkTkng \kv#kYkkÒk UkOk Ak@Ok

( 8 )



TkQkm; b^kkPYkA\ZkkOkTkm Uk|klUPk Uk@Ü^Zkä Uk@Ü^ZkTkk Xkk^kkv ¢Tkv Uk@Tkk bkgWkgSkv QkPkk UkkvPkkTkk

l^kAk@m Xkk^kkvQkm UkOk lXkTTkä UkkvPkkTkk lÒkAk]m #knü ekkTkkTkgRb^kXkk^km ¢XkvR ¢kPYkkTkk bkcH

¢kb^kkRQkm QkkZk Gv;—¢v kk bkYkZkbkk@-A\k#kYkkg bkgldkUPkæUkv Xk@v\kk Xkk^k ¢k KmAkYkkg ¢TkvA

bQk]v l^kbPkk@Uko krA ¢PZkgPk bUkaKPkkQkm ^Zk$Pk A@^kkYkkg ¢k^Zkk Gvå bkYkZkbkk@-A\k#kYkkg CkoNUkOkv

Xk@v\kk ¢kSZkklPYkA Xkk^kkvTkv bknCk|kõk QkkZk ¢v @mPkv l^kbPkk@mTkv Bkn\\kk A@v Gv Pkv ¢k KmAkTkm

¢vA l^kl#kaKPkk Gvå bkYkZkbkk@-A\k#kTkkv Hv Uk|SkkTk bko@ Uk@Qkmä l^kAk@Qkm ¢Tkv ¢UkoOkrPkkQkm

PkQkk XkvRXkk^kkvQkm @lcPk UkkvPkkTkk lÒkAk]mä #knüä lFkRkTkgRYkZkä lXkTTkä lTks^kAk@ä ¢kUkoOkr ¢Tkv

¢XkvR ¢kPYkkTkng ZkQkkQkr b^kæUk ñRZkCkPk A@k^kmTkv PkvTkkv bkkdkkPk ~ ¢PkmlTÜZk ¢TknXk^k A@k^k^kkTkkv

Gvä Pkv Uk|ZkkvHTkTkv Ukk@ UkkM^kkYkkg bkckZkA Qk^kk YkkKv ¢k KmAkYkkg KmAkAk@ l^kÿkTkv Yko] Ck|gQk

bkkQkv bknbkgCkPk ¢TkvA l^kakZkkvTkng UkkvPkkTkm bk@]ä @kvFkA ¢Tkv Hkv@Rk@ #kw\kmQkm bkngR@ Uk|lPkUkkRTk

AZkn‘ Gvå

KmAkAk@ UkglMPkÆ¢v Uk|PZkvA è\kkvATkm KmAkYkkg Uk|kZk: R@vA BkgMkT^kZkTkkv YkYkrXkZkkvr ¢Qkr

Bkkv\Zkk UkGm KogAk KogAk Xkk^kkQkrYkkg PkvTkkv ¢TknXk^kUk|SkkTk bkgldkUPk bkk@ Xk@mTkv l^k^kldkPk

l^kakZkTkv ¢kPYkbkkPk ~ A@k^km ¢kUZkkv Gvå PkvYkkg UkOk ^Zk^kck@Tkv YkkKv ¢XkoPkkQkrä ¢bkPZkkQkr ¢Tkv

CkkwOk ¢v kk #kWRkv ^kkUk@^kkTkv WkR\kv &HoLkv" ¢v kk Hkv@Rk@ #kWRTkkv ¢TkvA bQk]v §UkZkkvCk

A@mTkv PkvYkOkv ^Zk^kck@Tkm cvZkPkk bkFkkvKUkOkv ^Zk$Pk A@m Gvå

^k]m KmAkYkkgä Æ^kTkv ¢kPYkA\ZkkOkTkk ^kkbPkl^kA §UkkZkXkoPk bkYZkCR#krTkä bkYZkCekkTk

¢Tkv bkYZkA~Fkkl@ÒkTkng PkQkk PkvTkk l^kakZkXkoPk Æ^kklR Tk^k Pkû^k ^kCkv@vTkng XkoPkkQkrTkZkQkm bk@]

XkkakkYkkg ¢v kng bkngR@ bUkaKmA@Ok AZkn‘ Gv Av HvQkm Akv¥ PkvTkkv Nm\kkv-UkkvFkkv ¢Qk^kk WkmHkv

l^kUk@mPk ¢Qkr A@m H Tk #kAvå

bkYZkCR#krTk SkYkrTkng Yko] ckv kk GPkkgä PkvTkk ¢Xkk^kv WkmHng WkSkng ^ZkQkr ckv kk GPkkgä

bkYZkCR#krTkTkk ¢Qkr l^kakv Æ^kkvTkv DkOkm Xk|klTPk Uk| kPkvr Gv ¢Tkv PkvTkk DkOkk Nm\kk l^kUk@mPk

¢Qkkvr A@^kkYkkg ¢k^kv Gvå Akv¥ HwTkSkYkrTkm An]Uk@gUk@kCkPk êkükTkvä Akv¥ Rv k-Ckn<-SkYkrTkkg Wkkõk

\kdkOkkvTkm êkükTkv ¢Tkv Akv¥ Æ^kklR Tk^kPkû^kTkm ¢XkoPkkQkrTkZkkTknbkk@m êkükTkv bkYZkCR#krTk

YkkTkv Gvå Bk@vBk@ Pkkv bkYkZkbkk@-A\k#kYkkg ¢kFkkZkrRv kv ^kOkr Zkk Uk|YkkOkv Tk^k Pkû^kTkm

XkoPkkQkrTkZkkTknbkk@m êkükä Av Hv êkük #knükPYkkTknXkolPkUko krA ckvZk Gv Pkv Hä bkYZkCR#krTk Gvå

KmAkTkm ¢k Yko]XkoPk ^kkPkTkv bUkaK A@^kk UkglMPkÆ¢v LvALvAkOkv bkYZkCR#krTkTkv &&#knü

FkvPkTkkYkkÒk ^kbPknb^kæUkTkkv ¢kb^kkR""ä &&#knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k""ä &&bkYkbPk bkgA\Ukl^kA\UkQkm

@lcPk ^kbPknb^kæUkTkkv ¢TknXk^k"" ¢Tkv &&#knü Æ^k^kbPknTkkv Uk|PZkdkUkOkv ¢TknXk^k""—¢vYk CkkZkng

Gvå Pkv H ^kkPkTkv UkglMPkÆ¢v ¢k KmAkYkkg ¢TZkÒk ¢TkvA bQk]v bVnK A@m Gvå HvYk Av–GÍk

( 9 )



A\k#kYkkg &&£YkkYk~ Tk^kPÅ^kbkTPlPYk~ Ykn‘’^kk"" ¢v BkgMTkkv Xkk^kkQkr Xk@Pkkg Pkv¢kvêkm Acv Gv Avä

&&bkgbkk@-¢^kbQkkYkkg Æ^kÜ^Zk Tk^k Pkû^kæUk Ukl@OkYZkng Gv Pkv Pkkv l^kXkk^kUkl@OklPk Gvä PkvQkm

Tk^k Pkû^kæUk ^kbPknTkkv ¢TknXk^k lYkQZkkP^k Gv"" ¢Tkv Pkv H A\k#kYkkg &&ZkRbZkk’YkTk: £cæ^ZkkTP@vXZk: UpQkA~ù R#krTkYk~ lTkZkYkkP ~ .PRv^k bkYZkCR#krTkYk~"" ¢v BkgMTkkv ¢Qkr A@Pkkg PkvYkOkv Aõkng

Gv Avä &&Ak@Ok Av ¢k H Æ^kÜ^Zk bkA] AYkkvrUkklSkQkm @lcPk Hv kng Gv Pkv kkv H Uk|PZkdkUkOkv

PkvTkkv ¢TknXk^kä Pkv H lTkékZkQkm bkYZkCR#krTk Gvå""

bkYZkCR#krTkTkm YkkVA bkYZkCekkTk l^kakvTkm l^kUk@mPk YkkTZkPkk¢kv UkOk PkvYkOkv Hkv@Rk@

#kw\kmQkm ÓNPkkUko krA Ro@ A@m Gvå Akv¥ lHekkbkn Æ^k G Ü^Zkä Tk^k UkRkQkr ¢klRTkk Av HwTk

#kkïkkvTkk Av k] l^kA\UkUko krA HkOkUkOkkTkv bkYZkCekkTk YkkTkm \kv ¢v kkv ¢^kAk#k PkvYkOkv @cv kk

RmSkkv TkQkmå bkYZkCekkTkTkng b^kæUk WkPkk^kPkkg UkglMPkÆ¢v ¢TkvA bQk]v b^kkTknXk^kUk|SkkTk ekkTkTkv

H bkYZkCekkTk Aõkng Gvå HvYk Av—13Ykk A\k#kTkk &&lAù\k £ZkYk~ .^k ekkTkkTknXkolP: £lP WknáÂk""¢v BkgMTkk ¢QkrYkkg PkQkk Xkk^kkQkrYkkg PkvYkOkv PkvTkk ckRrTkng §R~DkkKTk A@Pkkg \kBZkng Gv Avä

&&lTkékZkQkm ¢k Hv ¢TknXkolPk Acm Pkv H ekkTkkTknXkolPk Gv ¢vK\kmYkkÒk HkOkmTkvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av Æ^k^kbPknTkkv Hv Uk|PZkdkUkOkv ¢kb^kkRä PkvTkv TkkYkQkm ¢kPYkkTknXk^k ¢vYk Acv kkZk ¢Qk^kk

ekkTkkTknXk^k ¢vYk Acv kkZk; TkkYkXkvR Gvä ^kbPknXkvR TkQkmå ¢vYk HkOk^kng Av ¢kPYkkTknXk^k

YkkvdkYkkCkr Gvå ¢k Uk|bkgCkv WkmHkv UkOk bkg#kZk QkkZk Gv Avä Akv¥ HkOk#kv Av ÿkR#kkgCkekkTk Akv¥

¢Uko kr \klWSk Gvå PkvTkng bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av ÿkR#kkgCkekkTk UkOk l^kA\Uk Gvå PkvYkkg UkOk ¢vYk

Aõkng Gv Av #knükPYkkTknXkolPk YkkvdkYkkCkr Gvå PkvQkm #knükPYkkTknXkolPk QkPkkg #kkïk XkOk^kkTkm Akg¥

¢KA (–WkgSkTk) TkQkmå"" ^k]mä 110 Ykk A]#kTkk &&ekkTk"" UkRTkkv ¢Qkr &&¢kPYkÜ^ZkTkng

#knüP^kæUk Ukl@OkYkTk"" ¢vYk AZkkvr Gvå ¢v @mPkv PkvYkOkv Xkk@Uko krA ÓN AZkn‘ Gv Av HvTkv

lTk@kAn]Pkk\kdkOk b^kkPYkkTkgRæUkv Ukl@OkPk b^kkTknXkolPk Qk¥ ckvZk PkvTkv H bkPZkkQkr bkYZkCekkTk

ckv¥ #kAv; Pkv lbk^kkZkTkng WkmHng Av k] Uk@\kdkm l^kA\Uk^kk]ng #kkïkekkTk Pkv bkYZkCekkTk TkQkmå

^k]mä bkkYkkTZkUkOkv Æ^kkv #knXkkvUkZkkvCkTkv H Fkkl@Òk YkkTkv Gv ¢Tkv #knü Ukl@OklPkæUk

Fkkl@ÒkTkkv PkvYkTkv Akg¥ H BZkk\k ckvPkkv TkQkmå ¢v kk Æ^kkvTkng ¢ekkTk Ro@ A@^kk YkkKv lYkQZkk

Fkkl@Òk ¢Tkv bkYZkA~ Fkkl@Òk l^kakvTkng bUkaK l^k^k@Ok ¢k KmAkYkkg ¢TkvA bQk]v Yk]m @cv Gvå

HvYk Av—142Ykk A\k#kTkk &&AùYkrlXk: l‘\k#ZkTPkg"" ¢v BkgMTkkv ¢Qkr A@Pkkg UkglMPkÆ \kBkv Gv

Avä &&l^k#knü #knXkkvUkZkkvCkæUk Ukl@OkkYkä HwTkkv$Pk bkoÒkkvTkng ¢SZkZkTkä Æ^kklR Ü^ZkkvTkk b^kæUkTkng

^kk@g kk@ bYk@Okä UkgFkUk@YkvaLmTkm Xkl$Pk ¥PZkklR Gv Hv ¢TkvA l¿ZkkXkvR Pkv ^kMv Wkcn ¢kdkvUk

(¢kMgWk@) A@v Gv Pkkv A@kvä PkQkklUk #knü b^kæUkTkm Uk|klUPk Qk#kv Pkv Pkkv #knü ekkTk ^kMv Qk#kvå""

PkQkk Pkv H A\k#kTkk &&Ykck^k|PPUkvXkk@vOk lFk@g XkCTkk: l‘\k#ZkTPkg"" ¢v BkgMTkk ¢QkrYkkg Acv Gv

( 10 )



Avä &&zcbkkä ¢TkpPkä bPkvZkä ¢Wk|ôä Ukl@Ck|cQkm @lcPkUkOkngä Ykck Ukl@akckvTkng bkc^kngä PkvTkk DkOkk

WkkvHk ^kMv DkOkk Ak] UkZk‘Pk Yk@mTkv Fko@kv QkPkk QkAk DkOkng AaK A@v Gv Pkkv A@kvä PkQkklUk ¢v kng

A@Pkkg AYkrdkZk Pkkv QkPkkv TkQkmå"" UkglMPkÆ b^kæUkkFk@Ok\kdkOk Fkkl@ÒkTkng bUkaK l^k^k@Ok

106 Ykk A\k#kTkm KmAkYkkg l^kbPkk@Qkm ¢k Uk|YkkOkv A@v Gv—&&#knü ^kbPknYkkÒkä PkvTkm

b^kæUklTkaUklûk PkvTkkQkm Hv b^kæUkkFk@OkFkkl@Òk Pkv Hä Pkv H YkkvdkYkkCkr Gv; ¢k ^kkPkYkkg bkgRvc

TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Avä Akv£ HkOk#kv Av b^kæUkkFk@OkFkkl@Òk ¢v kng Acv kkZk Gv Av ¢kPYkkTkk

#knü b^kæUkTkv l^kFkk@v ¢Qk^kk zFkPk^kv ¢Qk^kk ¢vAkCk|UkOkv YkCTk Qk£Tkv ¢TknXk^kvå UkOk ¢v kng

Pkkv TkQkmä ¢vYk A@Pkkg WkgSk QkkZk Gvä AvYk Av ¢v kng Pkkv b^kæUkkFk@OkFkkl@Òk TkQkmå Pkkv

b^kæUkkFk@OkFkkl@Òk Av kng Gv? HvYk UkkTkng (bkn kOkrUkÒk) PkUkk^k^kkQkm bkn kOkrYkkgTkm Akl\kYkk HkZk

Gvä bkn kOkr #knü QkkZk Gvä PkvYk Æ^kÜ^ZkTkv ¢TkklRQkm ¢#knüFkvPkTkkæUk @kCkklR Ukl@OkYkTk cPkng

Pkv HkZk Gvä #knüb^kæUkYkkÒk #knüFkvPkTkkæUkv Æ^kÜ^Zk Ukl@OkYkv Gvä PkvTkng TkkYk

b^kæUkkFk@OkFkkl@Òk Acv kkZk Gv; ¢k^kkv YkkvdkYkkCkr Gvå åååå¢k^kng Gv Hv #knüFkvPkTkkUkl@OkYkTkæUk

b^kæUkkFk@OkFkkl@Òk Pkv ¢kPYkÜ^ZkTkng lTkHb^kæUk Gvä #knXkk#knXk l¿ZkkTkm YkkVA §UkklSkæUk

TkQkmä PkvQkm ¢vA Æ^kÜ^Zkb^kæUk Gvå åååå¢k^kng #knüUkOkng YkkvdkTkng Ak@Ok Gvä ¢vTkk l^kTkk Hv

Akg£ l¿ZkkæUk Gv Pkv WkSkng WkgSkTkng Ak@Ok Gvå"" PkQkk 16Ykk A\k#kTkm KmAkYkkg Fkkl@ÒkTkm KogAm

^ZkkBZkk A@Pkkg &&#knüP^k#kl$PkTkng TkkYk Fkkl@Òk Gv"" ¢Tkv 19Ykk A\k#kTkm KmAkYkkg Fkkl@ÒkTkv

&&#knüb^kæUkTkng ¢kFk@Ok""—¢vYk Aõkng Gvå

^k]mä FkkvQkk CknOkbQkkTkv YkkÒk êkük H ckvZk Gvä ¢kPYkkTknXk^k Hv kng Akg¥ ckvPkng TkQkm—¢vYk DkOkk Æ^kkv YkkTkv Gvä PkvYkTkkv ¢k Xk|Yk UkglMPkÆ ¢TkvA bQk]v ¢TknXk^kTkng b^kæUk

bUkaKUkOkv ^kOkr kmTkv Ro@ A@v Gvå HvYk Av—9Ykk A\k#kTkk &&¢lbYkTk~ SkklYTk ¢TknXk^kYknUZkkPvçwPYkv^k Tk XkklP"" ¢v BkgMTkk Xkk^kkQkrYkkg Pkv¢kvêkm Acv Gv Avä &&¢TknXk^k Uk|PZkdk ekkTk Gvä

Uk|PZkdk ekkTk Gv ¢vK\kv ^kvÛ^kvRAXkk^kUkOkv ¢kb^kkRæUk Gv; Pkv ¢TknXk^k Uk@bkckZkQkm

lTk@UkvdkUkOkv Gvå ¢k^kkv ¢TknXk^k HkvAv ekkTkl^k#kvak Gv PkkvUkOk bkYZkA~P^kTkm bkkQkv ¢l^kTkkXkoPk

Gvä AvYk Av Pkv bkYZkCÓlaKTkv ckvZk Gvä lYkQZkkÓlaKTkv TkQkm ckvPkkv ¢v kkv lTkékZk Gvå ¢k^kkv

¢TknXk^k QkPkkg Æ^k^kbPkn UkkvPkkTkk #knü b^kæUkTkv Uk|PZkdkUkOkv ¢kb^kkRv Gvå PkvQkm HvK\kk Ak]

bknSkm ¢TknXk^k Gv PkvK\kk Ak] bknSkm ^kFkTk^Zk^kck@ bkcH H ¢KAm HkZk Gvä AvYk Av

^kFkTk^Zk^kck@ Pkkv Uk@kvdkUkOkv AQkA Gvå ¢k Æ^k Pkkv Uk|PZkdkUkOkv ¢TknXk^k#km\k Gvä PkvQkm

(¢TknXk^kAk]Ykkg) ^kFkTk^Zk^kck@ UkZkrTPk Akg£ @õkng Tklcå"" PkQkk 19Ykk A\k#kTkk

&&YkvFkAùkYkvFkAù’^kZkkv: ¢k’YkTk: lFkTPZkk .^k ¢\kg"" ¢v BkgMTkk Xkk^kkQkrYkkg UkglMPkÆ ¢TknXk^kTkng

b^kæUk WkPkk^kPkkg Acv Gv Avä &&¢c{ Akv£ Uk|èTk A@v Gv Av l^kFkk@Pkkg QkAkg Pkkv ¢TknXk^k TkQkmä

( 11 )



Pkkv ¢TknXk^k A>kkg Gv? §ûk@ ¢kYk Gv Av Uk|PZkdkUkOkv ^kbPknTkv ¢kb^kkRPkkg QkAkg ¢TknXk^k Gvå""

^k]mä bkYZkCÓlaK Æ^k ¢Tkv lYkQZkkÓlaK Æ^kTkm l¿Zkk ¢vAbk@Bkm ckv kk GPkkg WkgTkvTkk

Ü^ZkTkkv Hv Ukl@OkTkXkvR ckvZk Gv Pkv UkglMPkÆ¢v bkngR@ @mPkv bkYkHk^kv\k Gvå HvYk Av—67Ykk

A\k#kTkk &&Pn Pv bk^kvr ¢lU ¢ekklTkTk: ¢ekkTklTk^kprÅkk: Xk^klTP ¢v BkgMTkk Xkk^kkQkrYkkg PkvYkOkv bUkaK

§\\kvBk AZkkvr Gv Avä &&bkYZkCÓlaK Æ^kTkm ¢Tkv lYkQZkkÓlaK Æ^kTkm l¿Zkk Pkkv ¢vAbk@Bkm Gvä

l¿Zkk bkgWkgSkm l^kakZk-AakkZk UkOk ¢vAbk@Bkk Gvä Uk@gPkn Ü^ZkTkkv Ukl@OkYkTkXkvR Gvå l^k^k@Ok—bkYZkCÓlaKTkng Ü^Zk #knüP^kæUk Ukl@OkYZkng Gv PkvQkm Hv Akv¥ Ukl@OkkYk WknlüUko krA ¢TknXk^kæUk

Gv ¢Qk^kk l^kFkk@æUk Gv ¢Qk^kk ^k|Pk-l¿ZkkæUk Gv ¢Qk^kk XkkvCkklXk\kkakæUk Gv ¢Qk^kk

Fkkl@ÒkYkkvcTkk §RZkv ¿kvSkä YkkTkä YkkZkkä \kkvXkæUk Gv Pkv bkDk]kZk Ukl@OkkYk ekkTkHklPkYkkg

DkKv Gvä AvYk Av Hv Akv£ Ukl@OkkYk Gv Pkv bkg k@-lTkHr@kTkng Ak@Ok Gv;—¢v kkv H Akv£

Ü^ZkUkl@OkYkTkTkkv l^k#kvak Gvå lYkQZkkÓlaKTkng Ü^Zk ¢#knüæUk Ukl@OkYZkng Gvä PkvQkm Hv Akv£

lYkQZkkÓlaKTkk Ukl@OkkYk Pkv ¢TknXk^kæUk Pkkv ckvPkk H TkQkm; PkvQkm bkoÒklbkükTPkTkk UkkLæUk Gv

¢Qk^kk ^k|Pk-PkUkék@OkæUk Gv ¢Qk^kk ¿kvSkä YkkTkä YkkZkkä \kkvXkæUk Gvä—¢k^kk bkDk]k

Ukl@OkkYk ¢ekkTkHklPkTkk Gvä AvYk Av WkgSkTkng Ak@Ok Gvä bkg k@-lTkHr@kTkng Ak@Ok TkQkm;—Ü^ZkTkkv

¢v kkv H Ukl@OkYkTkl^k#kvak Gvå""

¢k Uk|YkkOkv KmAkAk@ Ukgå @kHYk\kÆ¢v bkYkZkbkk@-A\k#kYkkg ¢gPkCkrsXkPk

¢SZkkPYkPkû^kTkk Uk@Yk A\ZkkOkAk@m l^kl^kSk Xkk^kkvTkv ¢Tkv PkvTkk YkYkrTkv bkFkkvKUkOkvä bk@]

XkkakkYkkgä l^k#kRPkkUko krA ¢Tkv Hkv@Rk@ #kw\kmQkm ¢k KmAkYkkg Bkn\\kk AZkkr Gvå

KmAkAk@Tkm ¢k AplPk ¢vK\km YkTkkvc@ Gv Av ¢SZkkPYk@lbkA Al^k^k@ UkglMPk

WkTkk@bkmRkbkÆ §Uk@ PkvTkm bkngR@ GkUk UkMm cPkmå PkvTkk ¢kSkk@v Ukgå WkTkk@bkmRkbkÆ¢v

&TkkKA bkYkZkbkk@" TkkYkTkm zcRm UkRWkü @FkTkk A@m Gvå TkkKA bkYkZkbkk@Ykkg UkkgMv

@kHYk\kÆ PkQkk PkvYkTkk ÿk@k @FkkZkv\km ¢k KmAkTkk bkgWkgSkYkkg Ukgå WkTkk@bkmRkbkÆ \kBkv Av—

UkgMv @kHkYk\k lHkTkSkYkmrä bkYkZkbkk@ TkkKAùAvù YkYkmrú’úlPTcx Ck|TQkAùm KmAùk AùmTcmä Wkk\kWkkvSk bknCkYk Aùl@ RmTcmú’’£c l^klSk WkkvSk ^kFklTkAùk Vwú\kmä bkYkw Uk£ ¢SZkkPYk bkw\kmú’úÉkCkKm HkCkP Ykkgcm lHkTk^kkOkmä Dk@ Dk@ TkkKAù AùQkk WkBkkTkmú’’

§Uk@kv$Pk ¢k UkRYkkg Ukgå WkTkk@bkmRkbkÆ¢v UkkgMv @kHYk\kÆ ¢Tkv PkvYkTkm ¢k

Wkk\kk^kWkkvSk KmAkTkk bkgWkgSkYkkg Hv Akg¥ Acv kng cPkng Pkv bkgdkvUkYkkg WkSkng Acm RmSkng Gvå PkvYkOkv

&TkkKA bkYkZkbkk@"Tkm lcTRm XkkakkYkkg GgRWkü @FkTkk ¢k KmAkTkk ¢kSkk@v A@m Gv ¢v kkv

Xkk^k ^Zk$Pk A@Pkkg Pkv¢kvêkm \kBkv Gv Av—

( 12 )



TkkKAù bkYkwbkk@ lcP HkmAùkä bknCkYkêU @kHkYk\km KmAùkú’úAùl^kPWká @FkTkk Hkkv ckv£rä Xkkakk Ck|gQk UNw bkWk Aùkv£rú’’PWk WkTkk@bkm YkTkYkx ¢kTkmä AùmHkw Pkv ÉkCkKw lHkTk^kkTkmú’úUgFk UnéakAùm ¢kekk \kmTkmä Aùl^kPWkáAùm @FkTkk AùmTkmú’’

^k]mä TkkKA bkYkZkbkk@Tkk ¢gPkYkkg Ukgå WkTkk@bkmRkbkÆ \kBkv Gv Av–

¢TknXkkw-@bkAvù @lbkZkkTkvä PmTk ÉkAùk@ .AùÇk WkBkkTkwú’úbkYkZkbkk@ Aù\kbkk ¢lP TkmAùkä @kHkYk\km bknCkYk Zkc KmAùkú’’PkAvù ¢TknÓùYk Xkkakk AùmTkmä WkTkk@bkm ekkPk @bk \kmTkmú’ú.vbkk Ck|gQk ¢Uo@^k UkZkkä Pkbky bkWkAùk YkTkzc \knXkkZkkú’’

UkkvPkkTkm YkgM]mTkk ¢vA bkRbZk êkm YkkTkzbkcÆTkk ¢k Ck|gQk bkgWkgSkm Xkk^kkv ^Zk$Pk

A@Pkkg Ukgå WkTkk@bkmRkbkÆ TkkKA bkYkZkbkk@Ykkg Gv\\kv \kBkv Gv Av—

YkkTkzbkDk lFkTPTk lAùZkkvä ‘Zkky Uk^kw Zkc Ck|gQkú’úCkkvz^kRbkkx £PTkm Aùcmä bk@bk bk@bk Zkc Ck|gQkú’’

¢k Uk|YkkOkv UkkgMv @kHYk\kÆ ¢Tkv PkvYkTkk ¢k ¢SZkkPYk@bkXk@Uko@ KmAkCk|gQk l^kakv Ukgå

WkTkk@bkmRkbkÆTkk §R~Ckk@ Gvå HvYk Uko%Zk Ckn<Rv k êkm AkTkÆb^kkYkmTkm Uk| kFkTkWkgbk@mTkkv

YknBZk bko@ bkYZkCR#krTk PkQkk b^kkPYkkTknXk^kTkkv ¢zFkPZk ¢R~XkoPk YklcYkk Gv PkvYk ¢k KmAkTkng

UkOk Uk|SkkTk AkZkr bkYkZkbkk@-A\k#kYkkg ¢gPkCkrsXkPk bkYZkCR#krTk PkQkk b^kkPYkkTknXk^kTkng YkkckPYZk

bUkaKUkOkv ñRZkgCkYk A@k^k^kkTkng Gvå bkYkZkbkk@-A\k#kYkkg bkYkkZkv\kkg ¢kSZkklPYkA CkoN Pkû^kkv

bkkYkkTZk WknlüTkk Æ^kkvTkv UkOk bknCkYkPkkQkm bkYkHkZk Pkv @mPkv bUkaKUkOkv ^Zk$Pk A@mTkv UkglMPk

@kHYk\kÆ¢v ¢SZkkPYkPkû^kTkk lHekkbkn¢kv Uk@ Bk@vBk@ §UkAk@ AZkkvr Gvå

bkYkZkbkk@-A\k#kTkk ¢SZkkPYkXkk^kkvTkkg @cbZkTkv Bkkv\kTkk@m ¢k KmAk Hkvä Fkk\kn

Rv#kXkkakkYkkg PkvTkkv ¢Tkn kkR Qk£Tkvä Uk|Akl#kPk QkkZk Pkkv DkOkk Æ^kkvTkv Pkv ¢kSZkklPYkA Xkk^kkv

bknCkYkUkOkv bkYkH^kkTkkv bknZkkvCk WkTkv; —¢k^kkv A<Okk#km\k §UkAk@m Xkk^k Uko%Zk Ckn<Rv kêkmTkv

§R~Xk^k^kkQkm PkvTkkv ¢Tkn kkR Fkk\kn zcRm XkkakkYkkg QkZkkv ¢Tkv Gv kKv PkvTkng CknH@kPkmYkkg ¢k

XkkakkTPk@ QkZkngå

¢k @mPkv ¢k Ck|gQk YknYkndkn Xk^Zk Æ^kkvTkk ckQkYkkg ¢k^k^kkTkkv bkn¢^kbk@ Uk@Yk ApUkk]n

Uko%Zk Ckn<Rv k êkm AkTkÆb^kkYkmTkm ¢bkmYk ApUkkTkng bknBkR V] Gvå

( 13 )



¢k CknH@kPkm XkkakkTPk@ ¢kSknlTkA lcTRm ¢Tkn kkRTkk ¢kSkk@v Uk|kZk: #kWR#k:

A@^kkYkkg ¢k^Zkng Gv; Uk@gPkn AvK\kvA bQk]v ^kkFkAkvTkv Uko kkrUk@ bkgWkgSk bkYkH^kkv bknCkYk UkMv Pkv

cvPknQkm Akv£ ¢vAkR #kWRTkkv §Ykv@kv A@^kkYkkg ¢k^Zkkv Gv; HvYk Av —20Ykk A\k#kTkm KmAkYkkg

(UkpaL 21ä Ukgl$Pk 2) &&(¢k’YkHZkkvlP:) FkwPTZkÉkAùk#kAùkv"" ¢vTkng XkkakkTPk@ &&(¢k’YkHZkkvlP:)¢kPYk%ZkkvlPkTkv ¢QkkrPk ~ FkwPkTZkUk|Ak#kTkv""—¢vYk A@^kkYkkg ¢k^Zkng Gvå ^k]mä Akv£A bQk]v ¢vA

bk]gCk ^kkA>kTkm ^kFFkv UkglMPkÆ¢v l^k^k@Ok Av Xkk^kkQkr \kBZkkg ckvZk Gv; PZkkg ^kkA>kTkm

bk]gCkbkoÒkPkk Hk]^k^kk YkkKv ¢k CknH@kPkm XkkakkTPk@Ykkg Pkv l^k^k@Ok Av Xkk^kkQkr “ ” ¢k^kk

AkybkYkkg YkoA^kkYkkg ¢k^Zkkg Gv (Rkå Pkå Hn¢kv UkpaL 5ä Ukgl$Pk 16 ¢Tkv UkpaL 55ä Ukgl$Pk

9); Pkv lbk^kkZk PZkkg XkkakkTPk@Ykkg Akg£ Vv@Vk@ A@^kkYkkg ¢k^Zkkv TkQkmå XkkakkTPk@Ykkg bk^krÒk

\kv#k UkOk ¢k#kZkVv@ Tk QkkZk PkvTkm Uko@vUko@m Ak]Æ @kBk^kkYkkg ¢k^km Gvå

¢SZkkPYkÓlaK PkQkk b^kkTknXk^kbkgUklûkQkm Hv¢kv bkYkpü Gvä ^kmPk@kCkYkkCkrUk|Ak#kTkTkkv

HvYkTkv ¢R~XknPk ZkkvCk Gvä HvYkTkkv ¢k UkkYk@ §Uk@ ¢TkgPk ¢TkgPk §UkAk@ Gvä HvYkTkkg Ukl^kÒk

Æ^kTk PkQkk Fk@OkkvTkm ¢kTkgRRkZkm §UkkbkTkkQkm ¢k UkkYk@Tkv lTkH A\ZkkOk A@^kkTkm BkKA

HkCkpPk Qk£ PkQkk HvYkTkk UknTkmPk Uk|PkkUkv Pkv¢kvêkmTkk êkmYknBkQkm bkYkZkbkk@ ¢klR

¢SZkkPYk#kkïkkvTkk A\ZkkOkAk@m êk^kOkTkng Uk@Yk bkkwXkkCZk Uk|kUPk QkZkngä ¢v kk Uk@Yk ApUkk]n Uk@Yk

Uko%Zk bkR~Ckn<Rv k êkm AkTkÆb^kkYkmTkm YkSkn@m Ukl^kÒk GÒkGkZkkYkkg @cmTkv ¢k CknH@kPkm

¢Tkn kkRTkng bkgUkkRTkAkZkr QkZkng Gvå PkvQkm ¢k Uk|bkgCkv Uk@Yk ApUkk]n Uko%Zk Ckn<Rv kêkm Uk|PZkv

§UkAk@^k#kPkkTkm ñRZkCkPk Xkk^kTkkTkv ^Zk$Pk A@mä PkvYkTkkg Ukk^kTk Fk@Okk@z^kRYkkg ¢PZkgPk

Xkl$PkXkk^kv ^kgRTk A@ng Gngå ¢k ¢Tkn kkRYkkg Hv Akg£ bkk@ng ckvZk Pkv Uko%Zk Ckn<Rv k UkkbkvQkm

Uk|kUPk QkZkv\kng Gvä ¢Tkv Hv Akg£ dklPk @cm Ck£ ckvZk Pkv Ykk@m ¢\UkPkkTkk Ak@Okv Gvä Hv

YkkKv YknYkndkn¢kv YkTkv dkYkk ¢kUk#kv ¢vYk £FGng Gngå

¢k §Uk@kgPkä Uk@Yk Uko%Zk Uk|#kYkYkosPk XkCk^kPkm WkcvTkêkm FkgUkkWkvTk Av HvYkTkkv Uko%Zk

Ckn<Rv klTklYkûkA ^kmPk@kCklHTk#kkbkTk-Uk|Xkk^kTkkYkkg ¢R~XknPk bkcZkkvCk Gv ¢Tkv HvYkTkkvä

¢SZkkPYk#kkïk bkgWkgSkm ¢TkvA l^kakZkkv bkYkHk^k^kkTkkv PkQkk ^kmPk@kCk Rv k-Ckn< Uk|PZkv

Xkl$PkUk|v@OkkTkkv ¢Tkv ¢TZk UkOkä Ykk@k §Uk@ ¢TkvAl^kSk ¢Ukk@ §UkAk@ Gvä PkvYkTkkg

Ukk^kTkAk@m Fk@OkkvYkkg UkOk ¢k Uk|bkgCkv êkükgHl\kUko krA §UkAk@^k#kPkkTkm ¢gPk@Tkm ©sYk¢kv

^Zk$Pk A@ng Gngå

¢SZkkPYkPkû^k<lFk^kkTk ä ªMk ¢kR#kr ¢kPYkkQkmrä ^kw@kCZk#kk]mä l^kÿkTkWkgSknä

UkglMPk@PTk êkm zcYkPk\kk\k HvLk\kk\k #kkcTkkv ¢k XkkakkTPk@-AkZkrYkkg Uko@vUko@kv bkcZkkvCk Gv;

( 14 )



Pkv¢kvêkm¢v UkkvPkkTkkv AmYkPkm bkYkZk ¢kUkm ¢QkkA Ukl@êkYk \k¥Tkv ¢lPk Uk|bkTTkPkkUko krA ¢k

¢kBkng XkkakkTPk@ Ukkbkv WkvbkmTkv Wk@kWk@ SZkkTkUko krA bkkgXk»Zkng Gvä ¢TkvA bQk]kv¢v ¢k^k#ZkA

bknSkk@kv-^kSkk@kv A@k^Zkkv Gvä ¢kBk@m Uk|oVbkg#kkvSkTk A@m ¢kUZkng Gv PkQkk ¢k §UkkvR~DkkPk UkOk

PkUkkbkmTkv ZkkvCZk bknSkk@kv-^kSkk@kv A@k^Zkkv Gvå Bk@vBk@ Pkv¢kvêkmTkk bkñRZk bkcZkkvCkQkm H ¢k

XkkakkTPk@ YknÜOkZkkvCZk WkTZkng Gv; YkkKv Pkv¢kvêkmTkk AmYkPkm bkcZkkvCkTkv ÓlaK bkYkdk @kBkmTkv

PkvYkTkkv bkkR@ ¢gPk:A@OkUko krA ¢kXkk@ YkkTkng Gngå

¢k XkkakkTPk@ lRCkgWk@ HwTk bkYkkHTkk Uk|lbkü l^kÿkTk êkmYkkTk~ Ukgå Vo\kFkgRÆ

lbkükTPk#kkïkmä ^kk@kOkbkm^kk]kTkk ¢kSknlTkA lcTRm ¢Tkn kkRTkk ¢kSkk@v A@^kkYkkg ¢k^Zkng Gvä

PkvQkm PkvYkTkk ¢Tkn kkRTkkv §UkZkkvCk A@^kk WkR\k PkvYkTkkv UkOk bkkR@ ¢kXkk@ YkkTkng Gngå

¢gPkYkkgä ¢k ¢Tkn kkR Ykk@VPk ¢k bkYkZkbkk@-A\k#k Ck|gQkTkkv ¢kUkOkv bkkw ¢SZkkPYk-

Pkû^kUk|vYkm YknYkndkn ^kCkr b^kkTknXk^kTkm Uk|klUPk YkkKv ¢kPYk\kdkm ¢XZkkbk A@mTkv êkm UkÚTkgRm

YknlTk@kHTkk lTkYTk è\kkvA ¢Tknbkk@ Uk@Yk R#kkTkkg XkkHTk WkTkm¢v ¢v km YkgCk] Xkk^kTkk bklcPk

¢k §UkkvR~DkkPk UkoOkr A@ng Gng :

P’ÉklP ÉkmlPlFkÅkvTk ZkvTk ^kkPkrªlU lc ÌknPkú’lTklËkPg bk Xk^kvã^Zkkv Xkkl^klTk^kkrOkXkkHkTkYk~ú’’23’’

(UkÚTkglRUkgFkz^k#klPkAk–¢vAP^k ¢lSkAk@)

¢Qkr:—Hv Æ^kv Uk|bkTTk lFkûkQkm ¢k FkwPkTZkb^kæUk ¢kPYkkTkm ^kkPk UkOk bkkgXk]m Gv

Pkv Xk^Zk Ukn<ak Xkl^kaZkYkkg QkTkk@m Yknl$PkTkng ¢^k#Zk XkkHTk QkkZk Gvå

êkmAngRAngR-¢kFkkZkrUkRk@kvcOk-Uk^kr

(YkkCk#k@ ^kR ¢kLYk)ä l^kå bkgå 2023—¢Tkn^kkR

Wk|å FkgRn\kk\k Bkmå IkvWkkl]Zkkå

O

( 15 )



lHTk∆Tkm ^kkOkm

±@kCk-¢k#kkXkZkkr ¢Ykv ¢kl^kZkk²

bkmYkgSk@ YknBkQkm Vo\kMkg Bk@vä

¢vTkm AngRAngR CkogQkv Ykk] @vä

lHTkÆTkm ^kkOkm Xk\km @vå

^kkOkm Xk\kmä YkTk \kkCkv @]mä

HvYkkg bkk@-bkYkZk l#k@PkkH @vä

lHTkÆTkm ^kkOkm Xk\km @vååååååbkmYkgSk@0

CkogQZkkg UkkcnM Tkv CkogQZkng UkgFkklbPkä

CkogQZkng Uk|^kFkTkbkk@ @vä


CkogQZkng lTkZkYkbkk@ä CkogQZkng @ZkOkbkk@ä

CkogQZkkv bkYkZkTkkv bkk@ @vä

lHTkÆTkm ^kkOkm Xk\km @våååååååbkmYkgSk@0

bZkkR~^kkR Av@m bkn^kkbkv Xk@v\kkvä

lHTkÆTkkv ¡Ak@TkkR @vä


^kgRng lHTkvëk@ä ^kgRng cng AngRAngRä

^kgRng ¢v ¡Ak@TkkR @vä


cwMv cHkvä Ykk@k Xkk^kv cHkvä

Ykk@k SZkkTkv cHkv lHTk^kkOk @vä


lHTkvëk@Rv kTkm ^kkOkmTkk ^kkZk@kä

^kkHkv YkTkv lRTk@kPk @vä



A B

C D



Íkm bkYkZkbkk@-bPknlPkÍkm bkYkZkbkk@-bPknlPkÍkm bkYkZkbkk@-bPknlPkÍkm bkYkZkbkk@-bPknlPkÍkm bkYkZkbkk@-bPknlPk

(cl@CkmPk)

bkgbkk@m Æ^kTkkg Xkk^kYk@Okkv Kk]^kk A<Okk A@mä

bkl@Pkk ^kck^km bknSkk PkOkm Uk|Xkn ^km@ ! Pkx bkgÆ^kTkm;

#kkvakkPkm RvBkm bkl@PkTkv A<OkkXkmTkk ñRZkv A@mä

YknlTkAngR bkgÆ^kTkm bkYkZkUk|kXkpPk PkOkv XkkHTk Xk@må

(¢TknìnUk)

AngRAngRAngRAngRAngRAngRAngRAngRAngRAngR @FZkng #kkïkä bkklQkZkk ¢YkpPkv¢YkpPkv¢YkpPkv¢YkpPkv¢YkpPkv UkoZkkrä

Ck|gQkklSk@kH ! Pkk@kYkkg Xkk^kkv Wk|ôkgMTkk XkZkkrå

(l#kBkl@Okm)

¢ckv ! ^kkOkm Pkk@m Uk|#kYk@bk-Xkk^kv TkmPk@Pkmä

YknYkndknTkv UkkPkm ¢YkpPk@bk ¢gHl\k Xk@m Xk@m;

¢TkklRTkm YkoGkr l^kak PkOkm P^k@kQkm ©Pk@Pkmä

l^kXkk^kvQkm QkgXkm b^kæUk XkOkm RkvMv Ukl@OklPkå


Pkng Gv lTkékZkCk|gQk XkgCk bkDk]k ^Zk^kck@Tkk XkvR^kkä

Pkng Uk|ekkGmOkm ekkTk Tkv §RZkTkm bkglSk bkcn GvR^kk;

bkkQkm bkkSkATkkvä Pkng XkkTkn HCkTkkvä bkgRv#k Ykck^km@Tkkvä

l^kbkkYkkv Xk^kA~\kkgPkTkk ñRZkTkkvä Pkng UkgQk Yknl$Pk PkOkkvå

(^kbkgPklPk\kAk)

bknOZkv PkTkv @bklTkWkgSk l#klQk\k QkkZkä

HkOZkv PkTkv ñRZk ekkTkm PkOkkg HOkkZk;

Pkng <FkPkkg HCkPkTkm <lFk ¢k]bkv bkkwä

Pkng @mIPkkg bkA\kekkZkARv^k @mIvå

(¢TknìnUk)

WkTkk^kng UkÒk AngRTkTkkgä @PTkkvTkk ¢dk@kv \kBkm;

PkQkklUk AngRbkoÒkkvTkkg ¢gAkZkv Yko\Zk Tkk ARmå


nm

po



^k^kck@kvªXkoR’Qkkv XkoR’Qkkv RvlbkRkv Rn bknáOk¢kvú’úúXkoR’QkYklbbkRkv Bk\kn bkYYkklRÙm c^klR Hkm^kkvú’’

(—êkm bkYkZkbkk@ä CkkQkk 11)

¢Qkr:—^Zk^kck@TkZk ¢XkoPkkQkr Gv ¢Tkv #knüTkZk XkoPkkQkr Gv ¢vYk

«akmëk@kv¢v R#kkr Zkng Gv; Hv Æ^k XkoPkkQkrTkkv ¢kêkZk A@v Gv Pkv Æ^k lTkékZkQkm

bkYZkCÓlaK Gvå

❀



êkm bkYkZkbkk@-A\k#kTkm l^kakZkkTkn¿YklOkAk

¿Yk l^kakZk Ukpí

1 Æ^k ¢lSkAk@ 1–36

2 ¢Æ^k ¢lSkAk@ 37–48

3 APkkr-AYkr ¢lSkAk@ 49–84

4 UknOZk-UkkUk ¢lSkAk@ 85–100

5 ¢kïk^k ¢lSkAk@ 101–114

6 bkg k@ ¢lSkAk@ 115–121

7 lTkHr@k ¢lSkAk@ 122–152

8 WkgSk ¢lSkAk@ 153–168

9 Ykkvdk ¢lSkAk@ 169–182

10 bk^krl^k#knüekkTk ¢lSkAk@ 183–228

11 bZkkR~ kkR ¢lSkAk@ 229–250

12 bkkSZk-bkkSkA ¢lSkAk@ 251–264

êkm bkYkZkbkk@-A\k#kTkm l^kakZkkTkn¿YklOkAk

/Yk l^kakZk ----------------------------------------------------------------- UkpaL

1 Æ^k ¢lSkAk@ ------------------------------------------------------- 1-36

2 ¢Æ^k ¢lSkAk@ -------------------------------------------------- 37-48

3 APkkrAYkr ¢lSkAk@ -------------------------------------------------- 49-84

4 UknOZk-UkkUk ¢lSkAk@ --------------------------------------------- 85-100

5 ¢kuk^k ¢lSkAk@ ---------------------------------------------- 101-114

6 bkg k@ ¢lSkAk@ ------------------------------------------------ 115-121

7 lTkHr@k ¢lSkAk@ ---------------------------------------------- 122-152

8 WkgSk ¢lSkAk@ ------------------------------------------------- 153-168

9 Ykkvdk ¢lSkAk@ ------------------------------------------------- 169-182

10 bk^krl^k#knüekkTk ¢lSkAk@ --------------------------------------- 183-228

11 bZkkÿkR ¢lSkAk@ ---------------------------------------------- 229-250

12 bkkSZk-bkkSkA ¢lSkAk@ ----------------------------------------- 251-264

❁



CTkYk: Ìkmbk^krek^kmP@kCkkZkú’

#kkïk-b^kkSZkkZkTkng Uk|k@glXkA YkgCk\kkFk@Ok

✽

¢kxAùk@g lWkTRnbkgZknÒùg lTk’Zkg SZkkZklTP ZkkvlCkTk:ú’AùkYkRg YkkvdkRg Fkw k ¡Aùk@kZk TkYkkv TkYk:ú’’1’’

¢l^k@\k#kWRDkTkkwDkÉkdkkl\kPbkAù\kXkoP\kAù\kEœkú’YknlTklXkéUklbkPPmQkkr bk@b^kPm c@Pn Tkkv Rnl@PkTk ~ ú’’2’’

¢ekkTklPlYk@kTSkkTkkg ekkTkkJHkTk#k\kkAùZkkú’FkdknéTYkml\kPg ZkvTk PbYkw ÌkmCkn@^kv TkYk:ú’’3’’

’’ ÌkmU@YkCkn@^kv TkYk:ä U@YU@kFkkZkrCkn@^kv TkYk: ’’

bkAù\kAù\knakl^kS^kgbkAùgä ÌkvZkbkkg Ul@^kSkrAgùä SkYkrbkYWkTSkAùgä Xk^ZkHkm^kYkTk:ÉklPWkkvSkAùk@AgùäUnOZkÉkAùk#kAgùä UkUÉkOkk#kAùlYkRg #kkbÇkg Ìkm "bkYkZkbkk@-Aú\k#k"TkkYkSkvZkgä ¢bZkYko\kCk|TQkAùPkr@: Ìkmbk^krekRv kkbPRnÅk@Ck|TQkAùPkr@: ÌkmCkOkSk@Rv kk: ÉklPCkOkSk@Rv kkbPvakkg

^kFkTkkTknbkk@Ykkbkk< ¢kFkkZkrÌkmAnùTRAnùTRkFkkZkrRv kl^k@lFkPgä ÌkkvPk@: bkk^kSkkTkPZkk #kpO^kTPnú’’

YkE*\kg XkCk^kkTk ~ ^km@kv YkE*\kg CkkwPYkkv CkOkmú’YkE*\kg AnùTRAnùTRkZkkvr HkwTkSkYkkvrªbPn YkE*\kYk ~ ú’’1’’

bk^krYkE*\kYkkE*\Zkg bk^krAù\ZkkOkAùk@Aùgú’ÉkSkkTkg bk^krSkYkkrOkkg HkwTkg HkZkPn #kkbkTkYk ~ ú’’2’’



CUkglMPkUk|^k@ êkm @kHYk\kÆ ApPk KmAkTkk

CknH@kPkm ¢Tkn^kkR bklcPk

ê k m Y k R ~ ¢ Y k p P k F k g Ü k F k k Z k r R v ^ k l ^ k @ l F k P k

êkm

Ë{ÞËth-f÷þ–1–

Æ^k ¢lSkAk@

(¢TknaKnUk)

TkYk: bkYkZkbkk@kZk b^kkTknXko’Zkk FkAùkbkPvúú’úúúúúúúúúlFk’b^kXkk^kkZk Xkk^kkZk bk^krXkk^kkTP@lFGRvúú’’1’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Xkk^kkZk TkYk:"" (Xkk^kkZk) UkRkQkrå UkRkQkr bkgekk Gv

bkû^kb^kæUkTkmå ¢vQkm ¢k ¢Qkr LZkkvr—Hv Akv¥ #kkëkPk ^kbPknæUkä PkvTkv Ykk@k (TkYk:)

TkYkbAk@å Pkv ^kbPknæUk Av kng Gv? &&lFk’b^kXkk^kkZk"" (lFkP ~) ekkTk–FkvPkTkk Pkv H Gv

(b^kXkk^kkZk) b^kXkk^k–bk^krb^k HvTkngä PkvTkv Ykk@k TkYkbAk@å ¢k l^k#kvakOk AcvPkkg Wkv

bkYkkSkkTk QkkZk Gv :—¢vA Pkkv &Xkk^k" AcvPkkg UkRkQkr; Pkv UkRkQkr Akv¥ FkvPkTk Gvä Akv¥

¢FkvPkTk Gv; PkvYkkg FkvPkTk UkRkQkr TkYkbAk@ A@^kk ZkkvCZk Gv ¢v kkv ¢Qkr ©UkHv Gvå WkmHng

bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av ZkÛlUk ^kbPknTkkv CknOk ^kbPknYkkg CksXkPk Gvä ^kbPkn CknOk ¢vA H

bkû^k Gvä PkQkklUk XkvR §UkHk^kmTkv Acv kk ZkkvCZk Gv; l^k#kvakOk Aõkk l^kTkk ^kbPknTkng ekkTk

©UkHPkng TkQkmå ^k]m Av kkv Gv &Xkk^k"? &&bkYkZkbkk@kZk"" HkvAv &bkYkZk" #kWRTkk DkOkk ¢Qkr



Gv PkkvUkOk ¢k ¢^kbk@v &bkYkZk" #kWRQkm bkkYkkTZkUkOkv Æ^kklR bkA] UkRkQkr HkOk^kkå

PkvYkkg Hv Akv¥ &bkk@" Gvä &bkk@" AcvPkkg §UkkRvZk Gv Æ^k^kbPknä PkvTkv Ykk@k TkYkbAk@å

¢k l^k#kvakOkTkkv ¢k Xkk^kkQkr Gv–bkk@ UkRkQkr HkOkm FkvPkTk UkRkQkrTkv TkYkbAk@ Uk|YkkOk

@kBZkk; ¢bkk@UkOkng HkOkm ¢FkvPkTk UkRkQkrTkv TkYkbAk@ lTkakvSZkkå c^kv Akv¥ l^kPkAr A@v

Av &WkSkkZk UkRkQkr UkkvPkUkkvPkkTkk CknOkUkZkkrZkv l^k@kHYkkTk Gvä b^kkSkmTk Gvä Akv¥ Akv¥Tkv

¢kSkmTk TkQkm; Pkkv Æ^k UkRkQkrTkv bkk@UkOkng A¥ @mPkv DkKv Gv?" PkvTkng bkYkkSkkTk A@^kk YkkKv

Wkv l^k#kvakOk Acv Gv :–^k]m Av kkv Gv &Xkk^k"? &&b^kkTknXko’Zkk FkAùkbkPvä bk^krXkk^kkTP@lFGRv""(b^kkTknXko’Zkk) ¢k ¢^kbk@v &b^kkTknXkolPk" AcvPkkg lTk@kAn\kP^k-\kdkOk #knükPYkUkl@OkYkTkæUk

¢PkmlTÜZk bknBk HkOk^kngä Pkv-æUkv (FkAùkbkPv) ¢^kbQkk Gv HvTkm; (bk^krXkk^kkTP@lFGRv) &bk^kr

Xkk^k" ¢QkkrPk ~ ¢PkmPk-¢TkkCkPk-^kPkrYkkTk UkZkkrZk bklcPk ¢TkTPk CknOkv l^k@kHYkkTk HvK\kk

Æ^kklR UkRkQkrä PkvTkm &¢TPk@GvRm" ¢QkkrPk ~ ¢vA bkYkZkYkkg ZknCkUkR~ Uk|PZkdkæUkv

HkOkTk#km\k Hv Akv¥ #knü Æ^k^kbPknä PkvTkv Ykk@k TkYkbAk@å #knü Æ^kTkv &bkk@"UkOkng DkKv

Gvå bkk@ ¢QkkrPk ~ lcPkAk@mä ¢bkk@ ¢QkkrPk ~ ¢lcPkAk@må PZkkg lcPkAk@m bknBk HkOk^kngä

¢lcPkAk@m Rn:Bk HkOk^kng; Ak@Ok Av ¢Æ^k UkRkQkrTkv—UknR~Ck\kä SkYkrä ¢SkYkrä ¢kAk#kä

Ak]Tkv—¢Tkv bkgbkk@m Æ^kTkv bknBk TkQkmä ekkTk UkOk TkQkmä ¢Tkv PkvYkTkng b^kæUk HkOkPkkg

HkOkTkck@ Æ^kTkv UkOk bknBk TkQkmä ekkTk UkOk TkQkmä PkvQkm PkvYkTkv &bkk@"UkOkng DkKPkng TkQkmå

#knü Æ^kTkv bknBk Gvä ekkTk UkOk Gvä PkvTkv HkOkPkkg—¢TknXk^kPkkg HkOkTkck@Tkv bknBk Gvä

ekkTk UkOk Gvä PkvQkm #knü Æ^kTkv &bkk@"UkOkng DkKv Gvå 1å

(¢TknaKnUk)

¢TkTPSkYkrOkbPÅ^kg U#ZkTPm Ék’ZkCkk’YkTk:úú’úúúúúúúú¢TkvAùkTPYkZkm YkosPsTk’ZkYkv^k ÉkAùk#kPkYk~úú’’2’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&lTk’ZkYkv k ÉkAùk#kPkYk~"" (lTk’Zkg) bkRk–lÒkAk]

(ÉkAùk#kPkYk~) Uk|Ak#k A@kv; ¢vK\kng Acm TkYkbAk@ AZkkrå Pkv AkvOk? &&¢TkvAùkTPYkZkmYkosP:"" (¢TkvAùkTPYkZkm) &Tk .AùkTP: ¢TkvAùkTP:" ¢TkvAkTPk ¢QkkrPk ~ bZkkR~ kkRä Pkv-YkZk

¢QkkrPk ~ Pkv H Gv (YkosP:) b^kæUk HvTkngä ¢v km Gv bk^krekTkm ^kkOkm ¢QkkrPk ~ lR^ZkS^klTkå

¢k ¢^kbk@v ¢k#kgAk ©UkHv Gv—Akv¥ HkOk#kv Av ¢TkvAkTPk Pkkv bkg#kZk Gvä bkg#kZk

2 bkYkZkbkk@-A\k#k “ XkCk^kkTkêkmAngRAngR-



lYkQZkk Gvå PkvTkng ¢kYk bkYkkSkkTk A@^kng—¢TkvAkTPk Pkkv bkg#kZkTkkv Ro@mA@Ok#km\k Gv

¢Tkv ^kbPknb^kæUkTkkv bkkSkTk#km\k Gvå PkvTkng l^k^k@Ok—Hv Akv¥ bkûkkb^kæUk ^kbPkn Gv Pkv

Ü^Zk-CknOkkPYkA Gvä PkvYkkg Hv bkûkk ¢XkvRUkOkv Ü^ZkæUk Acv kkZk Gv Pkv H bkûkk

XkvRUkOkv CknOkæUk Acv kkZk Gv; ¢kTkng TkkYk ¢TkvAkTPk Gvå ^kbPknb^kæUk ¢TkklRlTkSkTk

¢k^kng H Gvä Akv¥Tkkv bkck@kv TkQkmä PkvQkm &¢TkvAkTPk" Uk|YkkOk Gvå c^kv Hv ^kkOkmTkv

TkYkbAk@ AZkkr Pkv ^kkOkm Av km Gv? &&Ék’ZkCkk’YkTkbPÅ^kg U#ZkTPm"" (Ék’ZkCkk’YkTk:) bk^krek

^kmPk@kCkä “PkvTkng l^k^k@Ok—&Ék’ZkA~ù" ¢QkkrPk ~ lXkTTk; lXkTTk ¢QkkrPk ~ Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-

TkkvAYkrQkm @lcPkä ¢v kkv Gv &¢k’Ykk" ¢kPYkk (–Æ^kÜ^Zk) HvTkkv Pkv Acv kkZk Gv

&Uk|PZkCkkPYkk"ä” PkvTkng (PÅ^kg) b^kæUkä PkvTkm (U#ZkTPm) ¢TknXk^kTk#km\k Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv—Akv¥ l^kPkAr A@v Av lR^ZkS^klTk Pkkv UknR~Ck\kkPYkA Gvä ¢FkvPkTk Gvä ¢FkvPkTkTkv

TkYkbAk@ lTklakü Gvå PkvTkng bkYkkSkkTk A@^kkTkv YkkKv ¢k ¢Qkr Aõkkv Av ^kkOkm

bk^krekb^kæUk-¢Tknbkkl@Okm Gvä ¢v kng YkkTZkk l^kTkk UkOk Fkk\kv Tklcå PkvTkng l^k^k@Ok—^kkOkm Pkkv ¢FkvPkTk Gvå PkvTkv bkkgXk]Pkkg Æ^kklR UkRkQkrTkng b^kæUkekkTk Hv Uk|Ak@v

©UkHv Gv Pkv H Uk|Ak@v HkOk^kng Av ^kkOkmTkng Uko%ZkUkOkng UkOk Gvå Av kk Gv bk^krek

^kmPk@kCk? &&¢TkTPSkYkrOk:"" (¢TkTP) ¢lPk DkOkk Gv (SkYkrOk:) CknOkkv HvYkTkv ¢v kk Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Akv¥ lYkQZkk^kkRm Acv Gv Av Uk@YkkPYkk lTkCknrOk Gvä CknOkTkkv

l^kTkk#k QkPkkg Uk@YkkPYkUkOkng QkkZk Gv; Uk@gPkn ¢v kng YkkTk^kng HoLng Gvä Ak@Ok Av CknOkkvTkkv

l^kTkk#k QkPkkg Ü^ZkTkkv UkOk l^kTkk#k Gvå 2å

(Ykkl\kTkm)

U@Ul@OklPcvPkvYkkvrcTkkYTkkvªTknXkk^kk-Rl^k@PYkTknXkk^Zk^ZkklÈkAù\YkklakPkZkk:úú’YkYk U@Ykl^k#knlá: #knálFkTYkkÇkYkoPvr-Xkr^kPn bkYkZkbkk@^ZkkBZkZkw^kkTknXkoPv:úú’’3’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&YkYk U@Ykl^k#knlá: Xk^kPn"" #kkïkAPkkr Gv

¢YkpPkFkgÜbkol@å Pkv¢kv Acv Gv—(YkYk) YkTkv (U@Ykl^k#knlá:) #knüb^kæUkUk|klUPk (PkvTkng

l^k^k@Ok—Uk@Yk–bk^kkvrPApaK l^k#knlü–lTkYkr\kPkk) (Xk^kPn) Qkk¢kvå #kkQkm?

AckTkHwTk#kkïkYkk]k ” Æ^k-¢lSkAk@ 3



&&bkYkZkbkk@^ZkkBZkZkk .^k"" (bkYkZkbkk@) #knü Æ^kä PkvTkk (^ZkkBZkZkk .^k) §UkRv#kQkm H ¢YkTkv

#knüb^kæUkTkm Uk|klUPk Qkk¢kvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—¢k #kkïk Uk@YkkQkræUk Gvä ^kw@kCZk-

§PUkkRA Gv; Xkk@Pk-@kYkkZkOk UkvLv @kCk^kSkrA TkQkmå Av kkv Gng cng? &&¢TknXkoPv:""¢TknXkolPk—¢PkmlTÜZk bknBkä Pkv H Gv b^kæUk HvTkng ¢v kkv Gngå ^k]m Av kkv Gng?

&&#knálFkTYkkÇkYkoPvr:"" (#kná) @kCkklR-§UkklSk@lcPk (lFkTYkkÇk) FkvPkTkkYkkÒk (YkoPvr:) b^kXkk^k Gv

HvTkkv ¢v kkv Gngå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Ü^ZkksQkATkZkQkm Ü^Zkb^kæUk ¢k^kng H Gvå ^k]m

Av kkv Gng cng? &&¢l^k@PYkTknXkk^Zk^ZkklÈkAù\YkklakPkZkk:"" (¢l^k@Pg) lTk@gPk@UkOkv ¢TkklR

bkTPkkTkæUkv (¢TknXkk^Zk) l^kakZk-AakkZkklRæUk ¢#knü FkvPkTkkä PkvTkm bkkQkv Gv (^ZkklÈk)

^ZkklUPk ¢QkkrPk ~ Pkv-æUk Gv l^kXkk^k-Ukl@OkYkTkä ¢v kng Gv (Aù\YkklakPkZkk:) A\kgAUkOkng HvTkv

¢v kkv Gngå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—UkZkkrZkksQkATkZkQkm Æ^k^kbPkn ¢#knüUkOkv ¢TkklRTkm

Ukl@OkYkm Gvå Pkv ¢#knüPkkTkkv l^kTkk#k QkPkkg Æ^k^kbPkn ekkTkb^kæUk bknBkb^kæUk Gvå c^kv

Akv¥ Uk|èTk A@v Gv Av Æ^k^kbPkn ¢TkklRQkm ¢#knüUkOkv Ukl@OkYkm Gvä PZkkg lTklYkûkYkkÒk

Akv¥ Gv Av Tkc{? §ûk@ ¢kYk Gv—lTklYkûkYkkÒk UkOk Gvå Pkv AkvOk? Pkv H Acv

Gv—&&YkkvcTkkYTkkvªTknXkk^kkP ~"" (YkkvcTkkYTk:) UknR~Ck\kzUkMæUk ¢kL AYkkvrYkkg Ykkvc ¢vA

AYkrHklPk Gvä PkvTkkv (¢TknXkk^kkP ~) §RZk ¢QkkrPk ~ l^kUkkA-¢^kbQkkå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—@kCkklR-¢#knü-Ukl@OkkYkæUk Æ^kÜ^Zk ^ZkkUZk-^ZkkUkAæUkv Ukl@OkYkv Gvä UknR~Ck\kzUkMæUk

YkkvcAYkrTkkv §RZk lTklYkûkYkkÒk Gvå HvYk Akv¥ SkPko@kv Ukm^kkQkm DkoYkv Gvä lTklYkûkYkkÒk

SkPko@kTkng PkvTkv Gvå Av kng Gv YkkvcTkkYkA AYkr? &&U@Ul@OklPcvPkv:"" (U@) ¢#knü (Ul@OklP)

Æ^kTkk Ukl@OkkYk HvTkng (cvPkv:) Ak@Ok Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Æ^kTkk ¢#knü

Ukl@OkkYkTkk lTklYkûkv ¢v kk @bk bklcPk YkkvcAYkr WkgSkkZk Gvä UkGm §RZkbkYkZkv

lTklYkûkYkkÒk QkkZk Gvå 3å

(Ykkl\kTkm)

¤XkZkTkZkl^k@kvSkS^kglbklTk bZkk’URkEœvúúúú

lHkTk^kFklbk @YkTPv Zkv b^kZkg ^kkTPYkkvck:úú’

bkUlR bkYkZkbkk@g Pv U@g HZkkvlPéÃkw-úúúú

@Tk^kYkTkZkUdkkdknOOkYkmdkTP .^kúú’’4’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Pv bkYkZkbkk@g £rdkTPv .^k"" (Pv) ¢kbkTTkXk^Zk

Æ^kkv (bkYkZkbkk@g) #knü Æ^kTkv (£rdkTPv .^k) Uk|PZkdkUkOkv UkkYkv Gvå &&bkUlR"" QkkvMk H

Ak]Ykkgå Av kkv Gv #knü Æ^k? &&¤Ãkw: U@g HZkkvlP:"" ¢lPk#kZkYkkTk ekkTk%ZkkvlPk Gvå

^k]m Av kkv Gv? &&¢Tk^kYk~"" ¢TkklRlbkü Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&¢TkZkUdkkdknOOkYk~""(¢TkZkUdk) lYkQZkk^kkRQkm (¢dknOOkYk~) ¢BkglMPk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—lYkQZkk^kkRm

WkkwüklR HoLm A\UkTkk DkOkk Uk|Ak@v A@v Gvä PkkvUkOk Pkv¢kv H HoLk Gv; ¢kPYkPkû^k

Hv kng Gv Pkv kng H Gvå c^kv Pkv Xk^Zk Æ^kkv #kng A@Pkk QkAk #knü b^kæUk UkkYkv Gvä

Pkv H Acv Gv—&&Zkv lHkTk^kFklbk @YkTPv"" (Zkv) ¢kbkTTkXk^Zk Æ^kkv (lHkTk^kFklbk)

lR^ZkS^klTk ÿk@k Acm Gv §UkkRvZkæUk #knü Æ^k^kbPkn PkvYkkg (@YkTPv) bkk^kSkkTkUkOkv

<lFk-êkük-Uk|PkmlPk A@v Gvå l^k^k@Ok—#knü Æ^k^kbPknTkkv Uk|PZkdkUkOkv ¢TknXk^k A@v Gv

PkvTkng TkkYk <lFk-êkük–Uk|PkmlPk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—^kFkTk UknR~Ck\k Gvä PkvTkm

<lFk A@Pkkg b^kæUkTkm Uk|klUPk TkQkm; PkvQkm ^kFkTk ÿk@k Acv kkYkkg ¢k^kv Gv Hv Akv¥

§UkkRvZk ^kbPknä PkvTkkv ¢TknXk^k A@Pkkg V]Uk|klUPk Gvå Av kng Gv lHTk^kFkTk?

&&¤XkZkTkZkl^k@kvSkS^kglbklTk"" (¤XkZk) Wkv (TkZk) UkdkUkkPkTkv (l^k@kvSk) Uk@bUk@ ^kw@Xkk^kä

“ l^k^k@Ok—¢vA bkû^kTkv Ü^ZkksQkATkZk Ü^ZkæUkä Pkv H bkû^kTkv UkZkkrZkksQkATkZk

UkZkkrZkæUk Acv Gvä PkvQkm Uk@bUk@ l^k@kvSk Gv; ” PkvTkng (S^kglbklTk) YkvKTk#km\k Gvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv—WkTTkv TkZk l^kA\Uk Gvä #knü Æ^kb^kæUkTkkv ¢TknXk^k lTks^kA\Uk Gvä PkvQkm

#knü Æ^k^kbPknTkkv ¢TknXk^k QkPkkg WkgTkv TkZkl^kA\Uk HoLk Gvå ^k]m Av kng Gv

lHTk^kFkTk? &&bZkk’URkEœv"" (bZkk’UR) bZkkR~ kkR ¢QkkrPk ~ ¢TkvAkTPk—HvTkng b^kæUk

UkkG] Aõkng Gv—Pkv H Gv (¢Eœv) lFkó HvTkngä ¢v kng Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Hv

Akv¥ ^kbPknYkkÒk Gv Pkv Pkkv lTkXkvrR Gvå Pkv ^kbPknYkkÒk ^kFkTk ÿk@k AcvPkkg Hv Akv¥

^kFkTk Wkkv\kkZk Gv Pkv H UkdkæUk Gvå Av kk Gv ¢kbkTTkXk^Zk Æ^k? &&b^kZkg^kkTPYkkvck:"" (b^kZkg) bkcHUkOkv (^kkTP) ^kYkm TkkBZkng Gvå (Ykkvck:) lYkQZkkP^k–l^kUk@mPkUkOkngä ¢v kk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—¢TkgPk bkgbkk@ Æ^kkvTkv XkYkPkkg QkAkg

HkZk Gvå Pkv bkgbkk@m Æ^k ¢vA Xk^Zk@kl#k Gvä ¢vA ¢Xk^Zk@kl#k Gvå PkvYkkg

¢Xk^Zk@kl#k Æ^k ÒkOkv Ak] Ykkvdk H^kkTkv ¢lSkAk@m TkQkmå Xk^Zk Æ^kkvYkkg AvK\kkA

Æ^kkv Ykkvdk H^kkTkv ZkkvCZk Gvå PkvYkTkv Ykkvdk UkckxFk^kkTkng Ak]Ukl@YkkOk Gvå

l^k^k@Ok—¢k Æ^k ¢kK\kkv Ak] ^kmPkPkkg Ykkvdk H#kv ¢v km TkkxSk Av k]ekkTkYkkg Gvå




Pkv Æ^k bkgbkk@Ykkg XkYkPkkg XkYkPkkg %Zkk@v ¢SkrUknR~Ck\kUk@k^kPkrTkYkkÒk @cv Gv PZkk@v

H bkYZkA~P^k ©UkH^kkTkv ZkkvCZk Gvå ¢kTkng TkkYk Ak]\klWSk Acv kkZk Gvå ZkÛlUk

bkYZkA~P^kæUk Æ^kÜ^Zk Ukl@OkYkv Gv PkQkklUk Ak]\klWSk l^kTkk A@kvM §UkkZk Hkv

A@^kkYkkg ¢k^kv PkkvUkOk Æ^k bkYZkA~P^kæUk Ukl@OkYkTkTkv ZkkvCZk TkQkm ¢v kkv lTkZkYk Gvå

¢kQkm HkOk^kng Av bkYZkA~P^k-^kbPkn ZkPTkbkkSZk TkQkmä bkcHæUk Gvå 4å

(Ykkl\kTkm)

^Zk^kc@OkTkZk: bZkk<<lU Ékk‘UR^Zkk-úúúúúúúúúúúúlYkc lTklcPURkTkkg cTP cbPk^k\kYWk:úú’úúúúúúúúPRlU U@YkYkQk‰ lFkÃkYk’Aùk@YkkÇkgúúúúúúúúúúúúU@l^k@lcPYkTP: U#ZkPkg Tkwak lAùlJFkP ~úú’’5’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&^Zk^kc@OkTkZk: Zk<lU cbPk^k\kYWk: bZkkP ~""

(^Zk^kc@OkTkZk:) HvK\kng AQkTkå PkvTkng l^k^k@Ok—Æ^k^kbPkn lTks^kA\Uk Gvå Pkv Pkkv ekkTkCkkvFk@

Gvå Pkv H Æ^k^kbPknTkv Acv kk YkkCkvä PZkk@v ¢vYk H Acv kkYkkg ¢k^kv Gv Av HvTkk CknOk

R#krTk-ekkTk-Fkkl@Òk Pkv Æ^kå Hkv Akv¥ Wkcn bkklSkA (-¢lSkA WknlüYkkTk) ckvZk PkkvUkOk

¢kYk H Acv kng UkMvå ¢kK\kng Acv kkTkng TkkYk ^Zk^kck@ Gvå ¢c{ Akv¥ ¢k#kgAk A@#kv

Av ^kbPkn lTks^kA\Uk Gvä PkvYkkg l^kA\Uk §UkHk^k^kkv ¢Zkn$Pk Gvå PZkkg bkYkkSkkTk ¢kYk Gv

Av ^Zk^kck@TkZk cbPkk^k\kYWk Gvå (cbPk^k\kYWk:) Hv km @mPkv Akv¥ TkmFkv UkM>kkv ckvZk Pkkv

ckQk UkAMmTkv (PkvTkv) ªFkkv \kv Gv Pkv km H @mPkv CknOk-CknOkmæUk XkvRAQkTk ekkTk

©UkH^kkTkng ¢vA ¢gCk Gvå PkvTkng l^k^k@Ok–&Æ^kTkng \kdkOk FkvPkTkk" ¢vK\kng AcvPkkg

UknR~Ck\kklR ¢FkvPkTk Ü^ZkQkm lXkTTkUkOkkTkm Uk|PkmlPk ©UkHv Gvå PkvQkm %Zkk@v ¢TknXk^k

QkkZk PZkkg bknSkm CknOk-CknOkmXkvRæUk AQkTk ekkTkTkng ¢gCk Gvå ^Zk^kck@TkZk HvYkTkv

cbPkk^k\kYWk Gv Pkv¢kv Av kk Gv? &&Ékk‘UR^ZkklYkc lTklcPURkTkkg"" (£c) l^kÛYkkTk ¢v km

Hv (Ékk‘UR^ZkkYk~) ekkTk ©UkHPkkg Uk|k@glXkA ¢^kbQkkä PkvYkkg (lTklcPURkTkkg) lTklcPk–bQkkUkv\k

Gv UkR–bk^krb^k HvYkOkvä ¢v kk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Hv Akv¥ bkcHUkOkv ¢ekkTkm

Gvä Æ^kklR UkRkQkkvrTkng Ü^Zk-CknOk-UkZkkrZkb^kæUk HkOk^kkTkk ¢lXk\kkakm Gvä PkvYkTkk YkkKv




CknOk–CknOkmXkvRæUk AQkTk ZkkvCZk Gvå &&cTP PRlU .ak: Tk lAùlJFkP ~"" HkvAv

^Zk^kck@TkZk cbPkk^k\kYWk Gv PkkvUkOk Akg¥ TkQkmä &TkkxSk" (ekkTkä bkYkH) A@Pkkg HoLkv

Gvå Pkv Æ^kkv Av kk Gv HvYkTkv ^Zk^kck@TkZk HoLkv Gv? &&lFkÃkYk’Aùk@YkkÇkg ¢Qk‰ ¢TP:

U#ZkPkg"" (lFkP ~) FkvPkTkk (FkYk’Aùk@) Uk|Ak#k (YkkÇkg) ¢vK\km H Gv (¢Qk‰) #knü Æ^k^kbPknä

PkvTkv (¢TP: U#ZkPkg) Uk|PZkdkUkOkv ¢TknXk^kv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—^kbPknTkkv ¢TknXk^k

QkPkkg ^kFkTkTkkv ^Zk^kck@ bkcH H GoKm HkZk Gvå Av km Gv ^kbPkn? &&U@Ykg"" §PApaK

Gvä §UkkRvZk Gvå ^k]m Av km Gv ^kbPkn? &&U@l^k@lcPg"" (U@) Ü^ZkAYkr-TkkvAYkr-Xkk^kAYkrQkm

(l^k@lcPg) lXkTTk Gvå 5å


.Aù’^kv lTkZkPbZk #knáTkZkPkv ^ZkkÈknZkrRbZkk’YkTk:

UoOkrekkTkDkTkbZk R#krTklYkc æ^ZkkTP@vXZk: UpQkA~ù ‹

bkYZkCR#krTkYkvPRv^k lTkZkYkkRk’Ykk Fk Pk^kkTkZkg

PTYkn‘’^kk Tk^kPÅ^kbkTPlPlYkYkkYkk’YkkZkYkvAùkvªbPn Tk: ’’6’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PP ~ Tk: ¢Zkg .Aù: ¢k’Ykk ¢bPn"" (PP ~) Pkv

Ak@OkQkm (Tk:) ¢YkTkv (¢Zkg) ¢k l^kÛYkkTk (.Aù:) #knü (¢k’Ykk) FkvPkTkUkRkQkr (¢bPn)

ckvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Æ^k^kbPkn FkvPkTkk\kdkOk Pkkv bkcH H Gvå Uk@TPkn Æ^k

lYkQZkkP^kUkl@OkkYkQkm Xk|lYkPk QkZkkv QkAkv UkkvPkkTkk b^kæUkTkv HkOkPkkv TkQkmä PkvQkm

¢ekkTkm H Acv kkZkå ¢kQkm ¢vYk Aõkng Av lYkQZkk Ukl@OkkYk H^kkQkm ¢k H Æ^k

UkkvPkkTkk b^kæUkTkkv ¢TknXk^kTk#km\k Qkk¢kvå #kng A@mTkv? &&£YkkYk~ Tk^kPÅ^kbkTPlPYk~

Ykn‘’^kk"" (£YkkYk~) ¢kCk] Acv kkYkkg ¢k^kTkk@ (Tk^kPÅ^k) Æ^k-¢Æ^k-¢kuk^k-WkgSk-bkg k@-

lTkHr@k-Ykkvdk-UknOZk-UkkUkTkk (bkTPlPYk~) ¢TkklR bkgWkgSkTkv (Ykn‘’^kk) GkvMmTkvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv—bkgbkk@-¢^kbQkkYkkg Æ^kÜ^Zk Tk^k Pkû^kæUk Ukl@OkYZkng Gv Pkv Pkkv l^kXkk^kUkl@OklPk

Gvä PkvQkm Tk^k Pkû^kæUk ^kbPknTkkv ¢TknXk^k lYkQZkkP^k Gvå &&ZkRbZkk’YkTk: £c æ^ZkkTP@vXZk:

UpQkA~ù R#krTkYk~ lTkZkYkkP ~ .PRv k bkYZkCR#krTkYk~"" (ZkP ~) Ak@Ok Av (¢bZkk’YkTk:) ¢k H

Æ^kÜ^Zk (æ^ZkkTP@vXZk: UpQkA~ù) bkA] AYkkvrUkklSkQkm @lcPk Hv kng Gv (£c R#krTkYk~) Pkv kkv H




Uk|PZkdkUkOkv PkvTkkv ¢TknXk^kä (.PRv k) Pkv H (lTkZkYkkP ~) lTkékZkQkm (bkYZkCR#krTkYk~)

bkYZkCR#krTk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—bkYZkCR#krTk Æ^kTkkv CknOk Gvå Pkv CknOk bkgbkk@-

¢^kbQkkYkkg l^kXkk^kæUk Ukl@OkYZkkv Gv; Pkv H CknOk %Zkk@v b^kXkk^kæUk Ukl@OkYkv PZkk@v

YkkvdkYkkCkr Gvå l^k^k@Ok—bkYZkA~P^kXkk^k QkPkkg TkoPkTk ekkTkk^k@OkklR Ü^Zk-AYkkruk^k YkKv

Gvä Uko krWkü AYkr lTkHr@v Gv; PkvQkm YkkvdkYkkCkr Gvå ¢c{ Akv¥ ¢k#kgAk A@#kv Av

YkkvdkYkkCkr bkYZkCR#krTk-ekkTk-Fkkl@Òk ¢v ÒkOkvTkk Yk]^kkQkm QkkZk Gvå §ûk@ ¢kYk

Gv—#knü Æ^kb^kæUk ¢TknXk^kPkkg ÒkOkvZk Gvå Av kkv Gv #knü Æ^k? &&#knáTkZkP:

.Aù’^kv lTkZkPbZk"" (#knáTkZkP:) lTks^kA\Uk ^kbPknYkkÒkTkm ÓlaKQkm HkvPkkg (.Aù’^kv) #knüUkOkng

(lTkZkPbZk) Pkv-æUk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Æ^kTkng \kdkOk FkvPkTkk Gvå Pkv FkvPkTkk ÒkOk

Uk|Ak@Tkm Gv–¢vA ekkTkFkvPkTkkä ¢vA AYkrFkvPkTkkä ¢vA AYkrV]FkvPkTkkå PkvYkkg ekkTkFkvPkTkk

#knü FkvPkTkk Gvä WkkAmTkm ¢#knü FkvPkTkk Gvå PkvYkkg ¢#knü FkvPkTkkæUk ^kbPknTkkv b^kkR

bk^kr Æ^kkvTkv ¢TkklRTkkv Uk|CkK H Gv; Pkv-æUk ¢TknXk^k bkYZkA~P^k TkQkmå #knü

FkvPkTkkYkkÒk ^kbPknb^kæUkTkkv ¢kb^kkR ¢k^kv Pkkv bkYZkA~P^k Gvå✽ øøø ^k]m Av km Gv

Æ^k^kbPkn? &&^ZkkÈkn:"" UkkvPkkTkk CknOk-UkZkkrZkkv bklcPk Gvå ¢kK\kng AcmTkv #knüUkOkng ÓN

AZkn‘ Gvå Akv¥ ¢k#kgAk A@#kv Av bkYZkA~P^kCknOk ¢Tkv Æ^k^kbPknTkkv XkvR Gv Av ¢XkvR

Gv? §ûk@ ¢kYk Gv Av ¢XkvR Gv—&&¢k’Ykk Fk Pk^kkTkZkYk~"" (¢ZkYk~) ¢k (¢k’Ykk)

Æ^k^kbPkn (Pk^kkTk~) bkYZkA~P^kCknOkYkkÒk Gvå 6å

(¢TknaKnUk)

¢P: #knáTkZkkZkÅkg Ék’ZkCHZkkvlPËkAùklbP PP ~úú’Tk^kPÅ^kCkP’^kvªlU ZkRvAù’^kg Tk YknJFklPúú’’7’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢P: PP ~ Ék’ZkCHZkkvlPËkAùklbP"" (¢P:) ¢c{Qkm

c^kv (PP ~) Pkv H (Ék’ZkCHZkkvlP:) #knü FkvPkTkkYkkÒk ^kbPkn (FkAùklbP) #kWRkv ÿk@k Zknl$PkQkm

Acv kkYkkg ¢k^kv Gvå Av km Gv ^kbPkn? &&#knáTkZkkZkÅkg"" (#knáTkZk) ^kbPknYkkÒkTkv (¢kZkÅkg)

* UkglMPk êkm @kHYk\kÆ ApPk KmAkYkkg ¢c{ &&UoOkrekkTkDkTkbZk"" UkRTkkv ¢Qkr A@^kkv @cm CkZkkv

Gvä Hv ¢Qkr ¢k Uk|YkkOkv A@m #kAkZk :—^k]m Av kkv Gv #knü Æ^k? &&UoOkrekkTkDkTkbZk"" UkoOkr b^k-

Uk@Ck|kcA#kl$PkTkkv UkngH Gvå

8 ” bkYkZkbkk@-A\k#k “ XkCk^kkTkêkmAngRAngR-



¢kSkmTk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—HvTkv ¢TknXk^kPkkg bkYZkA~P^k QkkZk Gv Pkv #knü b^kæUkTkv

Acv Gv :—&&ZkRvAù’^kg Tk YknJFklP"" (ZkP ~) Hv #knü ^kbPkn (.Aù’^kg) #knüUkOkkTkv (Tk YknJFklP)

TkQkm GkvMPkmå ¢c{ Akv¥ ¢k#kgAk A@#kv Av Æ^k^kbPkn %Zkk@v bkgbkk@Qkm GoKv Gv PZkk@v

#knü QkkZk Gvå §ûk@ ¢kYk Gv—Æ^k^kbPkn Ü^ZkÓlaK¢v l^kFkk@Pkkg ÒkOkv Ak] #knü Gvå

Pkv H Acv Gv—&&Tk^kPÅ^kCkP’^kvªlU"" (Tk^kPÅ^k) Æ^k-¢Æ^k-¢kuk^k-WkgSk-bkg k@-lTkHr@k-

Ykkvdk-UknOZk-UkkUk (CkP’^kv ¢lU) Pkv-æUk Ukl@OkYkm Gv PkkvUkOk #knüb^kæUk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv–HvYk ¢lCTk RkcA\kdkOk Gvä Pkv AkaLä PkpOkä GkOkkg ¢klR bkYkbPk RkõkTkv Rcv

Gvä RcPkkv QkAkv ¢lCTk RkõkkAk@ QkkZk Gv; Uk@gPkn PkvTkkv l^kFkk@ Gv Av Hkv PkvTkv AkaLä

PkpOk ¢Tkv GkOkkTkm ¢kAplPkYkkg Hkv kkYkkg ¢k^kv Pkkv AkaLTkkv ¢lCTkä PkpOkTkkv ¢lCTk ¢Tkv

GkOkkTkkv ¢lCTk ¢vYk Acv kng bkkFkng H Gvä ¢Tkv Hkv ¢lCTkTkm §aOkPkkYkkÒk

l^kFkk@^kkYkkg ¢k^kv Pkkv §aOkYkkÒk Gvä AkaLTkkv ¢lCTkä PkpOkTkkv ¢lCTk ¢Tkv GkOkkTkkv

¢lCTk ¢v kk bkYkbPk l^kA\Uk HoLk Gv; Pkv km H @mPkv Tk^k Pkû^kæUk Æ^kTkk Ukl@OkkYkkv

Gvä Pkv Ukl@OkkYkkv AvK\kkA #knüæUk Gvä AvK\kkA ¢#knüæUk Gv; Hkv Tk^k Ukl@OkkYkkvYkkg

H Hkv kkYkkg ¢k^kv Pkkv Tk^kv Pkû^k bkkFkkg Gv ¢Tkv Hkv FkvPkTkkYkkÒk ¢TknXk^k A@^kkYkkg

¢k^kv Pkkv Tk^kv l^kA\Uk HoLk Gvå 7å

(Ykkl\kTkm)

lFk@lYklP Tk^kPÅ^kFGTTkYknTTkmZkYkkTkgAùTkAùlYk^k lTkYkCTkg ^kOkrYkk\kkAù\kkUv ’

¢Qk bkPPl^kl^kÒùg ¥¥¥¥¥#ZkPkYkvAùêUgÉklPURlYkRYkk’YkHZkkvlPé<kvPYkkTkYk~ ’’8’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢k’YkHZkkvlP: ¥¥¥¥¥#ZkPkYk~"" (¢k’YkHZkkvlP:) ¢kPYk-

%ZkkvlPk ¢QkkrPk ~ Æ^kÜ^ZkTkng #knü ekkTkYkkÒk (¥¥¥¥¥#ZkPkYk~) bk^krQkk ¢TknXk^kæUk ckvå Av km

Gv ¢kPYk%ZkkvlPk? &&lFk@lYklP Tk^kPÅ^kFGTTkgä ¢Qk bkPPl^kl^kÒùg"" ¢k ¢^kbk@v

TkkK>k@bkTkm UkvLv ¢vA Æ^k^kbPkn ¢kékZkrAk@m ¢TkvA Xkk^kæUk ¢vA H bkYkZkv RvBkkZk

Gv; ¢v H Ak@OkQkm ¢k #kkïkTkng TkkYk TkkKA bkYkZkbkk@ Gvå Pkv H Acv Gv—(lFk@Yk~)




¢YkZkkrR Ak]Qkm (£lP) Hkv l^kXkk^kæUk @kCkklR Ukl@OkkYk–UkZkkrZkYkkÒk l^kFkk@^kkYkkg

¢k^kv Pkkv ekkTk^kbPkn (Tk^kPÅ^kFGTTkg) Uko kkvr$Pk Æ^kklR Tk^k Pkû^kæUkv ¢kFGklRPk Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^k^kbPkn ¢TkklR Ak]Qkm SkkPkn ¢Tkv UkkakkOkTkk bkgZkkvCkTkm UkvLv

AYkr-UkZkkrZk bkkQkv Yk]v\km H Fkk\km ¢k^kv Gv ¢Tkv Yk]m QkAm Pkv @kCkklR

l^kXkk^kUkl@OkkYkkv bkkQkv ^ZkkUZk–^ZkkUkAæUkv b^kZkg Ukl@OkYkv Gvå Pkv Ukl@OkYkTk Hkv kkYkkg

¢k^kvä Æ^kTkng b^kæUk Tk Hkv kkYkkg ¢k^kvä Pkkv Æ^k^kbPkn Tk^k Pkû^kæUk Gv ¢vYk

ÓlaKYkkg ¢k^kv Gv; ¢k^kng UkOk Gvä bk^krQkk HoLng TkQkmä AvYk Av l^kXkk^kæUk @kCkklR

Ukl@OkkYk#kl$Pk Æ^kYkkg H Gvå &&¢Qk"" c^kv &¢Qk" UkR ÿk@k WkmHkv Ukdk WkPkk^kv

Gv :—Pkv H Æ^k^kbPkn Ü^ZkæUk Gvä UkkvPkkTkk CknOk-UkZkkrZkv l^k@kHYkkTk Gvå Hkv #knü

Ü^Zkb^kæUk Hkv kkYkkg ¢k^kvä UkZkkrZkb^kæUk Tk Hkv kkYkkg ¢k^kv Pkkv Pkv Av km Gv?

&&bkPPl^kl^kÒùYk~"" (bkPP) lTk@gPk@ (l^kl^kÒùg) Tk^k Pkû^kTkk l^kA\UkQkm @lcPk Gvä #knü

^kbPknYkkÒk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k bkYZkA~P^k Gvå ^k]m Av km

Gv Pkv ¢kPYk%ZkkvlPk? &&^kOkrYkk\kkAù\kkUv AùTkAùlYk^k lTkYkCTkg"" &^kOkrYkk\kk" UkRTkk Wkv ¢Qkr

Gv—¢vA Pkkv 1WkTk^kk@mä ¢Tkv WkmHkv XkvRUkgl$Pk; Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av CknOk-CknOkmTkk

XkvRæUk XkvRUk|Ak#k; &A\kkUk"Tkkv ¢Qkr bkYkoc Gvå ¢kQkm ¢vYk ¢Qkr ©Uk%Zkkv Av HvYk

¢vA H bkkvTkng 2^kkTkXkvRQkm ¢TkvAæUk Acv kkZk Gv PkvYk ¢vA H Æ^k^kbPkn Ü^Zk-CknOk-

UkZkkrZkæUkv ¢Qk^kk §PUkkR-^ZkZk-Sk|kw ZkæUkv ¢TkvAæUk Acv kkZk Gvå &¢Qk" c^kv &¢Qk"

UkR ÿk@k V@mTkv WkmHkv Ukdk WkPkk^kv Gv :—&&ÉklPURYk~ .AùêUg"" (ÉklPURYk~) CknOk-

UkZkkrZkæUk ¢Qk^kk §PUkkR-^ZkZk-Sk|kw ZkæUk ¢Qk^kk ÓaKkgPkTkm ¢Ukvdkk¢v ^kkTkXkvRæUk

HvK\kk XkvRkv Gv Pkv WkSkk XkvRkvYkkg UkOk (.AùêUg) UkkvPkv (¢vA) H Gvå ^kbPknTkkv l^kFkk@

A@Pkkg XkvRæUk UkOk ^kbPkn H Gvä ^kbPknQkm lXkTTk XkvR Akv¥ ^kbPkn TkQkmå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av bkn kOkrYkkÒk Tk Hkv kkYkkg ¢k^kvä ^kkTkXkvRYkkÒk Hkv kkYkkg ¢k^kv Pkkv ^kkTkXkvR

Gv; bkkvTkkTkm #kl$Pk ¢v km UkOk Gv; Hkv ^kkTkXkvR Tk Hkv kkYkkg ¢k^kvä Av k]

bkn kOkrYkkÒk Hkv kkYkkg ¢k^kvä Pkkv ^kkTkXkvR HoLk Gv; Pkv km @mPkv Hkv #knü Æ^k^kbPknYkkÒk

Tk Hkv kkYkkg ¢k^kvä CknOk-UkZkkrZkYkkÒk Av §PUkkR-^ZkZk-Sk|kw ZkYkkÒk Hkv kkYkkg ¢k^kvä Pkkv

CknOk-UkZkkrZkkv Gvä §PUkkR-^ZkZk-Sk|kw Zk Gv; Æ^k^kbPkn ¢k^km UkOk Gv; Hkv CknOk-

1 WkTk^kk@m^[^bkkvTkng PkUkk^k^kkTkm Ao\kMmå

2 Rbk ^k\kngä FkkwR ^k\kng ¢klR bkkvTkkYkkg Hv XkvR Gv PkvTkv ^kkTkXkvR Acv Gvå




UkZkkrZkXkvR Av §PUkkR-^ZkZk-Sk|kw ZkXkvR Tk Hkv kkYkkg ¢k^kvä ^kbPknYkkÒk Hkv kkYkkg ¢k^kvä Pkkv

bkYkbPk XkvR HoLk Gvå ¢k^kkv ¢TknXk^k bkYZkA~P^k Gvå ^k]m Av km Gv ¢kPYk%ZkkvlPk?

&&¤TTkmZkYkkTkg"" FkvPkTkk\kdkOkQkm HOkkZk Gvä PkvQkm ¢TknYkkTkCkkvFk@ UkOk Gvå c^kv WkmHkv

Ukdk—&&¤<kvPYkkTkYk~"" Uk|PZkdk ekkTkCkkvFk@ Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av XkvRWknlü A@Pkkg

Æ^k^kbPkn FkvPkTkk\kdkOkQkm Æ^kTkv HkOkv Gvä ^kbPkn l^kFkk@Pkkg ¢vK\kkv l^kA\Uk UkOk HoLkv

Gvä #knü ^kbPknYkkÒk Gvå ¢k^kkv ¢TknXk^k bkYZkA~P^k Gvå 8å

(Ykkl\kTkm)

¤RZklP Tk TkZkÌkm@bPYkvlP ÉkYkkOkgúúúúúúúúúúúúÔùlFkRlU Fk Tk l^k>kv ZkklP lTkdkvUFkÓùYk~úú’úúúúúúúúlAùYkU@YklXkRSYkkv Skk†YTk bk^k‰AùakvªlbYkTk~úúúúúúúúúúúú¢TknXk^kYknUZkkPv XkklP Tk çwPYkv^kúú’’9’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢lbYkTk~ SkklYTk ¢TknXk^kYknUZkkPv çwPYkv k Tk

XkklP"" (¢lbYkTk~) ¢k–b^kZkglbkü (SkklYTk) FkvPkTkkPYkA Æ^k^kbPknTkkv (¢TknXk^kYk~) Uk|PZkdkUkOkv

¢kb^kkR (¤UZkkPv) ¢k^kPkkg (çwPYk~ .^k) bkodYk-bQko] ¢TPkHr\Uk ¢Tkv WklcHr\UkæUk

WkSkk l^kA\Ukkv (Tk XkklP) TkQkm #kkvXkPkkå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—¢TknXk^k Uk|PZkdk ekkTk

Gvä Uk|PZkdk ekkTk Gv ¢vK\kv ^kvÛ^kvRAXkk^kUkOkv ¢kb^kkRæUk Gv; Pkv ¢TknXk^k

Uk@bkckZkQkm lTk@UkvdkUkOkv Gvå ¢k^kkv ¢TknXk^k HkvAv ekkTkl^k#kvak Gv PkkvUkOk

bkYZkA~P^kTkm bkkQkv ¢l^kTkkXkoPk Gvä AvYk Av Pkv bkYZkCÓlaKTkv ckvZk Gvä lYkQZkkÓlaKTkv

TkQkm ckvPkkv ¢v kkv lTkékZk Gvå ¢k^kkv ¢TknXk^k QkPkkg Æ^k^kbPkn UkkvPkkTkk #knü b^kæUkTkv

Uk|PZkdkUkOkv ¢kb^kkRv Gvå PkvQkm HvK\kk Ak] bknSkm ¢TknXk^k Gv PkvK\kk Ak] bknSkm

^kFkTk^Zk^kck@ bkcH H ¢KAm HkZk Gvä AvYk Av ^kFkTk^Zk^kck@ Pkkv Uk@kvdkUkOkv

AQkA Gvå ¢k Æ^k Pkkv Uk|PZkdkUkOkv ¢TknXk^k#km\k Gvä PkvQkm (¢TknXk^kAk]Ykkg) ^kFkTk-

^Zk^kck@ UkZk‘Pk Akg¥ @õkng Tklcå Av km Gv Æ^k^kbPkn? &&bk^k‰Aùakv"" (bk^k‰) WkSkk

Uk|Ak@Tkk l^kA\UkkvTkm (Aùakv) dkZkA@Ok#km\k (dkZk A@^kkTkk b^kXkk^k^kk]m) Gvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv—HvYk bkoZkrUk|Ak#k ¢gSkAk@Qkm bkcH H lXkTTk Gv PkvYk ¢TknXk^k UkOk




bkYkbPk l^kA\UkkvQkm @lcPk H Gvå ¢c{ Akv¥ Uk|èkj A@#kv Av ¢TknXk^k QkPkkg Akv¥

l^kA\Uk @cv Gv Av HvYkTkng TkkYk l^kA\Uk Gv Pkv WkSkkZk YkKv Gv? §ûk@ ¢kYk Gv

Av WkSkkZk l^kA\Ukkv YkKv Gv; Pkv H Acv Gv—&&TkZkÌkm@lU Tk ¤RZklPä ÉkYkkOkYklU¢bPYkvlPä Tk l^k>: lTkdkvUFkÓùYklU ÔùlFkP ~ ZkklPä ¢U@Yk~ lAùYk~ ¢lXkRSYk:"" Hv

¢TknXk^k ¢k^kPkkg Uk|YkkOk-TkZk-lTkdkvUk UkOk HoLkg Gvä PZkkg @kCkklR l^kA\UkkvTkm #km

AQkk? Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av @kCkklR Pkkv HoLk H Gvä Æ^kb^kæUkQkm Wkkõk Gvå

Uk|YkkOk-TkZk-lTkdkvUkæUk Wknlü ÿk@k ¢vA H Æ^kÜ^ZkTkk Ü^Zk-CknOk-UkZkkrZkæUk ¢Qk^kk

§PUkkR-^ZkZk-Sk|kw ZkæUk XkvR A@^kkYkkg ¢k^kv Gv Pkv WkSkk HoLk Gv; ¢k WkSkk HoLk

QkPkkg Hv Ag¥ ^kbPknTkkv b^kkR Gv Pkv ¢TknXk^k Gvå (ÉkYkkOk) ZknCkUkR~ ¢TkvA SkYkrCk|kcA

ekkTk; Pkv UkOk l^kA\Uk Gvå (TkZk) ^kbPknTkk Akv¥ ¢vA CknOkTkng Ck|kcA ekkTk; Pkv UkOk

l^kA\Uk Gvå (lTkdkvU) §UkFkk@DkKTkkæUk ekkTk; Pkv UkOk l^kA\Uk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv

Av ¢TkklR Ak]Qkm Æ^k ¢ekkTkm Gvä Æ^kb^kæUkTkv TkQkm HkOkPkkvå Pkv %Zkk@v

Æ^kbkû^kTkm Uk|PkmlPk ¢k^k^km £FGv PZkk@v Hv km @mPkv Uk|PkmlPk ¢k^kv Pkv km H @mPkv

^kbPknb^kæUk bkkSk^kkYkkg ¢k^kv Gvå Pkv bkkSkTkk CknOk-CknOkmekkTk ÿk@k QkkZk Gvä WkmHkv

§UkkZk Pkkv Akv¥ TkQkmå PkvQkm ^kbPknb^kæUkTkv CknOk-CknOkmXkvRæUk l^kFkk@Pkkg Uk|YkkOk-TkZk-

lTkdkvUkæUk l^kA\Ukkv ©UkHv Gvå Pkv l^kA\Ukkv Uk|QkYk ¢^kbQkkYkkg Xk\kk H Gv PkkvUkOk

b^kæUkYkkÒk ¢TknXk^kPkkg HoLk Gvå 9å

(§UkHklPk)

¢k’Ykb^kXkk^kg U@Xkk^klXkTTk-YkkUoOkrYkk<TPl^kYknÒùYkvAùYk~ ’

l^k\kmTkbkgAù\Ul^kAù\UHkk\kgÉkAùk#kZkTk~ #knáTkZkkvªXZknRvlP ’’10’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&#knáTkZk: ¢XZknRvlP"" (#knáTkZk:) lTk<UkklSk

Æ^k^kbPknb^kæUkTkkv §UkRv#k (¢XZknRvlP) Uk|CkK QkkZk Gvå #kng A@Pkkv QkAkv Uk|CkK QkkZk Gv?

&&.AùYk~ ÉkAùk#kZkTk~"" (.AùYk~) #knüb^kæUk Æ^k^kbPknTkv (ÉkAùk#kZkTk~) lTkæUkPkkv QkAkvå Av kng Gv

#knü Æ^kb^kæUk? &&¢k<TPl^kYknÒùYk~"" (¢k<TP) bkYkbPk UkkG\kk ¢Tkv ¢kCkkYkm




Ak]Qkm (l^kYknÒùYk~) @lcPk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av #knü Æ^k^kbPknTkkv ¢klR UkOk

TkQkmä ¢gPk UkOk TkQkmå Hv ¢k^kng b^kæUk bkoFk^kv PkvTkng TkkYk #knüTkZk Gvå ^k]m Av km

Gv Æ^k^kbPkn? &&l^k\kmTkbkgAù\Ul^kAù\UHkk\kg"" (l^k\kmTk) l^k\kZk Qk¥ CkZkk Gv (bkgAù\U)

@kCkklR Ukl@OkkYk ¢Tkv (l^kAù\U) ¢TkvA TkZkl^kA\UkæUk ekkTkTkk UkZkkrZk HvTkv ¢v km Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av bkYkbPk bkgA\Uk-l^kA\UkQkm @lcPk ^kbPknb^kæUkTkkv ¢TknXk^k

bkYZkA~P^k Gvå ^k]m Av km Gv #knü Æ^k^kbPkn? &&U@Xkk^klXkTTkYk~"" @kCkklR Xkk^kkvQkm

lXkTTk Gvå ^k]m Av km Gv? &&¢kUoOkrYk~"" UkkvPkkTkk CknOkkvQkm Ukl@UkoOkr Gvå ^k]m Av km

Gv? &&¢k’Ykb^kXkk^kg"" ¢kPYkkTkkv lTkH Xkk^k Gvå 10å

(Ykkl\kTkm)

Tk lc l^kRSklP WkábUpìXkk^kkRZkkvªYkmúúúúúúúúúúúúúúúbVnúKYknUl@ P@TPkvª¶Zkv’Zk ZkÇk ÉklPíkYk~úú’úúúúúúúúúúúú¢TknXk^kPn PYkv^k <kvPYkkTkg bkYkTPkP ~úúúúúúúúúúúúúúúHkCkRUCkPYkkvcmXkoZk bkYZk‘b^kXkk^kYk~úú’’11’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&HkCkP ~ PYkv k b^kXkk^kYk~ bkYZkA~ù ¢TknXk^kPn""

(HkCkP ~) bk^kr Æ^k@kl#k (PYk~ .^k) lTkékZkQkm Uko kkvr$Pk (b^kXkk^kYk~) #knü Æ^k^kbPknTkv

(bkYZkA~ù) Hv km Gv Pkv km (¢TknXk^kPn) Uk|PZkdkUkOkv b^kbkg kvRTkæUk ¢kb^kkRkvå Av kkv Qk¥Tkv

¢kb^kkRkv? &&¢UCkPYkkvcmXkoZk"" (¢UCkP) K]m Ck¥ Gv (YkkvcmXkoZk) #k@m@klR Uk@Ü^Zk

bkkQkv ¢vAP^kWknlü HvTkm ¢v kkv Qk¥Tkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av bkgbkk@m Æ^kTkv bkgbkk@Ykkg

^kbkPkkg ¢TkgPk Ak] CkZkkvå #k@m@klR Uk@Ü^Zk-b^kXkk^k cPkkvä Uk@gPkn ¢k Æ^k UkkvPkkTkkv

H HkOkmTkv Uk| kPZkkvr; Pkkv %Zkk@v ¢k l^kUk@mPk Wknlü GoKv PZkk@v H ¢k Æ^k

#knüb^kæUk ¢TknXk^k^kkTkv ZkkvCZk QkkZk Gvå Av kng Gv #knüb^kæUk? &bkYkTPkP ~ <kvPYkkTkg""(bkYkTPkP ~) bk^kr Uk|Ak@v (<kvPYkkTkg) Uk|Ak#kYkkTk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢TknXk^kCkkvFk@

QkPkkg Akg¥ Xk|kglPk @cvPkm TkQkmå ¢c{ Akv¥ Uk|èTk A@v Gv Av Æ^k Pkkv #knüb^kæUk

Aõkkv ¢Tkv Pkv ¢v kkv H Gvä Uk@gPkn @kCkÿvakYkkvcæUk Ukl@OkkYkkvTkv ¢Qk^kk

bknBkRn:BkklRæUk Ukl@OkkYkkvTkv AkvOk A@v Gv?–AkvOk XkkvCk^kv Gv? §ûk@ ¢kYk Gv Av

¢k Ukl@OkkYkkvTkv A@v Pkkv Æ^k A@v Gv ¢Tkv Æ^k XkkvCk^kv Gvä Uk@gPkn ¢k Ukl@OklPk




l^kXkk^kæUk Gvä §UkklSkæUk Gv; PkvQkm lTkHb^kæUk l^kFkk@Pkkg Pkvä Æ^kTkng b^kæUk TkQkm

¢vYk Acv kkZk Gvå Av kng Gv #knüb^kæUk? &&ZkÇk ¢Ykm WkábUpìXkk^kkRZk: ÉklPíkg Tk lcl^kRSklP"" (ZkÇk) Hv #knükPYkb^kæUkYkkg (¢Ykm) l^kÛYkkTk (Wká) ¢#knü @kCkklR Xkk^kä

(bUpì) Uk@bUk@ zUkMæUk ¢vAdkvÒkk^kCkkc ¢Tkv (Xkk^kkRZk:) ¢klR #kWRQkm ¢TZkXkk^kä

¢lTkZkPkXkk^kä l^k#kvakXkk^k ¢Tkv bkgZkn$PkXkk^k £PZkklR Hv l^kXkk^kUkl@OkkYkkv Gv Pkv

bkYkbPk Xkk^kkv #knüb^kæUkYkkg (ÉklPíkg) #kkvXkk (Tk lc l^kRSklP) TkQkm Skk@Ok A@Pkkå Tk@ä

Tkk@Aä lPkZk‘Fk ¢Tkv Rv kUkZkkrZkæUk Xkk^kTkng TkkYk ¢TZkXkk^k Gv; ¢bkgBZkkPk

Uk|Rv#kbkgWkgSkm bkgAkvFk-l^kbPkk@æUk Ukl@OkYkTkTkng TkkYk ¢lTkZkPkXkk^k Gv; R#krTkä ekkTk

¢Tkv Fkkl@ÒkæUk XkvRAQkTkTkng TkkYk l^k#kvakXkk^k Gv; PkQkk @kCkklR §UkklSk bklcPkTkng

TkkYk bkgZkn$PkXkk^k Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Wküä bUkpaKä ¢TZkä ¢lTkZkPkä l^k#kvak

¢Tkv bkgZkn$Pk ¢v kk Hv G l^kXkk^k Ukl@OkkYkkv Gv Pkv bkYkbPkä bkgbkk@-¢^kbQkkZkn$Pk

Æ^kTkk Gvä #knü Æ^kb^kæUk ¢TknXk^kPkkg Æ^kTkk TkQkmå Av kk Gv WkübUkpaK ¢klR

l^kXkk^kXkk^k? &&bVnúKg"" Uk|CkKUkOkv &&.’Zk ¢lU"" ©Uk%Zkk QkAk l^kÛYkkTk H Gv

PkkvUkOk &&¤Ul@ P@TP:"" §Uk@ §Uk@ H @cv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^kTkkv

ekkTkCknOk lÒkAk]CkkvFk@ Gv Pkv km @mPkv @kCkklR l^kXkk^kXkk^k Æ^k^kbPknYkkg

lÒkAk]CkkvFk@ TkQkmå HkvAv bkgbkk@-¢^kbQkkYkkg l^kÛYkkTk H Gv PkkvUkOk Ykkvdk-

¢^kbQkkYkkg bk^krQkk TkQkmä PkvQkm ¢v kkv lTkékZk Gv Av @kCkklR Æ^kb^kæUk TkQkmå 11å


XkoPg XkkTPYkXkoPYkv^k @Xkbkk lTksXk< WkTSkg bknSkm-úúúúúúúúúúúúúúúúZkr<TP: lAù\k Aùkvª¶Zkckv Aù\kZklP ^Zkkc’Zk Ykkvcg cLkP ~úú’úúúúúúúúúú¢k’Ykk’YkkTknXk^kwAùCkYZkYklcYkk ^ZkÒùkvªZkYkkbPv Sk|n^kgúúúúúúúúúúúúúúúúlTk’Zkg AùYkrAù\kEœUEœl^kAù\kkv Rv^k: b^kZkg #kkÍkP:úú’’12’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢ZkYk~ ¢k’Ykk ^ZkÒù: ¢kbPv"" (¢ZkYk~) ¢kYk

(¢k’Ykk) FkvPkTkk\kdkOk Æ^k (^ZkÒù:) b^k-b^kXkk^kæUk (¢kbPv) QkkZk Gvå Av kkv QkkZk

Gv? &&lTk’Zkg AùYkrAù\kEœUEœl^kAù\k:"" (lTk’Zkg) lÒkAk]CkkvFk@ (AùYkr) ¢#knüUkOkkæUk

(Aù\kEœUEœ) A\knakPkk–AkR^kQkm (l^kAù\k:) bk^krQkk lXkTTk QkkZk Gvå ^k]m Av kkv Gv?




&&Sk|n kg"" Fkk@v CklPkYkkg XkYkPkkv ¢KAm CkZkkvå ^k]m Av kkv Gv? &&Rv k:"" Òkw\kkvA>kQkm

Uko%Zk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&b^kZkg #kkÍkP:"" Ü^ZkæUk l^kÛYkkTk H Gvå ^k]m Av kkv

QkkZk Gv? &&¢k’YkkTknXk^kwAùCkYZkYklcYkk"" (¢k’Yk) FkvPkTk^kbPknTkk (¢TknXk^k) Uk|PZkdkUkOkv

¢kb^kkRQkm (.Aù) ¢lÿPkmZk (CkYZk) CkkvFk@ Gv (YklcYkk) YkkvKUk HvTkm ¢v kkv Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^kTkkv HvYk ¢vA ekkTkCknOk Gv PkvYk ¢vA ¢PkmlTÜZk

bknBkCknOk Gv; Pkv bknBkCknOk bkgbkk@-¢^kbQkkYkkg ¢#knüUkOkkTkv \kmSkv Uk|CkK ¢kb^kkRæUk

TkQkmä ¢#knüUkOkng HPkkg Uk|CkK QkkZk Gvå Pkv bknBk ¢PkmlTÜZk Uk@YkkPYkkTkv ckvZk Gvå

Pkv bknBkTkv Acv kk YkkKv Akv¥ ÓaKkTPk Fkk@v CklPk¢kvYkkg TkQkmä AvYk Av Fkk@v CklPk¢kv

Rn:BkæUk Gv; PkvQkm ¢vYk Aõkng Av HvTkv #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k Gv Pkv Æ^k

Uk@YkkPYkkæUk Æ^kTkk bknBkTkv HkOk^kkTkv ZkkvCZk Gvä AvYk Av #knüb^kæUk ¢TknXk^kPkkg

¢PkmlTÜZk bknBk Gv—¢v kkv Xkk^k bkoFk^Zkkv Gvå Akv¥ Uk|èTk A@v Gv Av Av kng Ak@Ok

A@^kkQkm Æ^k #knü QkkZk Gv? §ûk@ ¢kYk Gv Av #knüTkkv ¢TknXk^k A@^kkQkm Æ^k

#knü QkkZk Gvå &&lAù\k ZklR AùkvªlU bknSkm: ¢TP: Aù\kZklP"" (lAù\k) lTkékZkQkm (ZklR)

Hkv (Aù: ¢lU) Akv¥ Æ^k (¢TP: Aù\kZklP) #knüb^kæUkTkv lTk@gPk@UkOkv ¢TknXk^kv Gvå

Av kkv Gv Æ^k? (bknSkm:) #knü Gv Wknlü HvTkmå #kng A@mTkv ¢TknXk^kv Gv? &&@Xkbkk

WkTSkg lTksXk<"" (@Xkbkk) PkPAk] (WkTSkg) Ü^ZkzUkMæUk lYkQZkkP^kAYkrTkk (lTksXk<) §RZkTkv

lYkKk^kmTkv ¢Qk^kk Yko]Qkm bkûkk lYkKk^kmTkvä PkQkk &&cLkP ~ Ykkvcg ^Zkkc’Zk"" (cLkP ~)

Wk]Qkm (Ykkvcg) lYkQZkkP^kæUk Æ^kTkk Ukl@OkkYkTkv (^Zkkc’Zk) Yko]Qkm §BkkMmTkvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av ¢TkklR Ak]Tkkv lYkQZkkÓlaK H Æ^k Ak]\klWSk UkkYkPkkg bkYZkA~P^kTkk

Ck|cOkAk] Ukcv\kkg ÒkOk A@Okkv A@v Gv; Pkv ÒkOk A@Okkv ¢TPkYknrcoPkrYkkg QkkZk Gv;

A@Okkv A@Pkkg Ü^ZkzUkMæUk lYkQZkkP^kAYkrTkm #kl$Pk YkKv Gv; Pkv #kl$Pk YkKPkkg

Xkk^klYkQZkkP^kæUk Æ^kTkk Ukl@OkkYk YkKv Gv;—HvYk SkPko@kTkk @bkTkkv UkkA YkKPkkg

Dkv\kGk YkKv Gv PkvYkå Av kkv Gv WkgSk ¢Qk^kk Ykkvc? &&XkoPg XkkTPYk~ ¢XkoPYk~ .^k""

(.^k) lTkékZkQkm (XkoPg) ¢PkmPk Ak]bkgWkgSkmä (XkkTPYk~) ^kPkrYkkTk Ak]bkgWkgSkmä (¢XkoPYk~)

¢kCkkYkm Ak]bkgWkgSkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—lÒkAk] bkgbAk@æUk Gv Hv #k@m@klR

bkkQkv ¢vAP^kWknlüä Pkv YkKPkkg Hv Æ^k #knü Æ^kTkv ¢TknXk^kv Gv Pkv Æ^k lTkékZkQkm

AYkkvrQkm Ykn$Pk QkkZk Gvå 12å




(^kbkTPklPk\kAk)

¢k’YkkTknXkolPl@lP #knáTkZkkl’YkAùk ZkkúúúúúúúúúúúúúúúekkTkkTknXkolPl@ZkYkv^k lAù\kvlP WknáÂkúú’úúúúúúúúúúúúúúú¢k’YkkTkYkk’YklTk lTk^kv#Zk bknlTkaÉkAùYU-úúúúúúúúúúúúúúúYkvAùkvªlbP lTk’ZkYk^kWkkvSkDkTk: bkYkTPkP ~úú’’13’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢k’Ykk bknlTkaÉkAùYUYk~ .Aù: ¢lbP"" (¢k’Ykk)

¢kPYkk ¢QkkrPk ~ FkvPkTkÜ^Zk (bknlTkaÉkAùYUYk~) ¢#knü Ukl@OkYkTkQkm @lcPk (.Aù:) #knü

(¢lbP) QkkZk Gvå Av kkv Gv ¢kPYkk? &&lTk’Zkg bkYkTPkP ~ ¢^kWkkvSkDkTk:"" (lTk’ZkYk~) bkRk

Ak] (bkYkTPkP ~) bk^kk‘Ck (¢^kWkkvSkDkTk:) ekkTkCknOkTkkv bkYkoc Gv—ekkTkUkngH Gvå #kng A@mTkv

¢kPYkk #knü QkkZk Gv? &&¢k’YkTkk ¢k’YklTk lTk^kv#Zk"" (¢k’YkTkk) UkkvPkkQkm (¢k’YklTk)

UkkvPkkYkkg H (lTk^kv#Zk) Uk|l^kaK Qk¥Tkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢kPYkkTknXk^k Uk@Ü^ZkTkm

bkckZk @lcPk Gv PkvQkm UkkvPkkYkkg H UkkvPkkQkm ¢kPYkk #knü QkkZk Gvå ¢c{ Akv¥ Uk|èTk

A@v Gv Av ¢k ¢^kbk@v Pkkv ¢vYk Aõkng Av ¢kPYkkTknXk^k A@Pkkg ¢kPYkk #knü QkkZk

Gv ¢Tkv A>kkgA ¢vYk Aõkng Gv Av ekkTkCknOkYkkÒk ¢TknXk^k A@Pkkg ¢kPYkk #knü QkkZk

Gvä Pkkv ¢kYkkg l^k#kvakPkk #kng Gv? §ûk@ ¢kYk Gv Av l^k#kvakPkk Pkkv Akg¥ UkOk TkQkmå

¢v H Acv Gv—&&Zkk #knáTkZkkl’YkAùk ¢k’YkkTknXkolP: £lP lAù\k £ZkYk~ .^k ekkTkkTknXkolP:£lP WknáÂk"" (Zkk) Hv (¢k’YkkTknXkolP:) ¢kPYk-¢TknXkolPk ¢QkkrPk ~ ¢kPYkÜ^ZkTkkv Uk|PZkdkUkOkv

¢kb^kkR Gvå Av km Gv ¢TknXkolPk? (#knáTkZkkl’YkAùk) #knüTkZk ¢QkkrPk ~ #knü ^kbPkn Pkv H

Gv ¢kPYkk ¢QkkrPk ~ b^kXkk^k HvTkkv ¢v km Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av lTk<UkklSkUkOkv

Æ^kÜ^Zk Hv kng Gv Pkv kkv H Uk|PZkdkUkOkv ¢kb^kkR ¢k^kv ¢vTkng TkkYk #knükPYkkTknXk^k Gvå

(lAù\k) lTkékZkQkm (£ZkYk~ .^k ekkTkkTknXkolP:) ¢k Hv ¢kPYkkTknXkolPk Acm Pkv H

ekkTkkTknXkolPk Gv (£lP WknáÂk) ¢vK\kmYkkÒk HkOkmTkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^k^kbPknTkkv

Hv Uk|PZkdkUkOkv ¢kb^kkRä PkvTkv TkkYkQkm ¢kPYkkTknXk^k ¢vYk Acv kkZk ¢Qk^kk

ekkTkkTknXk^k ¢vYk Acv kkZk; TkkYkXkvR Gvä ^kbPknXkvR TkQkmå ¢vYk HkOk^kng Av

¢kPYkkTknXk^k YkkvdkYkkCkr Gvå ¢k Uk|bkgCkv WkmHkv UkOk bkg#kZk QkkZk Gv Avä Akv¥ HkOk#kv

Av ÿkR#kkgCkekkTk Akv¥ ¢Uko kr \klWSk Gvå PkvTkng bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av ÿkR#kkgCkekkTk




UkOk l^kA\Uk Gvå PkvYkkg UkOk ¢vYk Aõkng Gv Av #knükPYkkTknXkolPk YkkvdkYkkCkr Gvå PkvQkm

#knükPYkkTknXkolPk QkPkkg #kkïk XkOk^kkTkm Akg¥ ¢KA (WkgSkTk) TkQkmå 13å

(UkpQ^km)

¢BklOMPYkTkkAnù\kg H^k\kRTkTPYkTPWkrlc-Ykrc: U@YkYkbPn Tk: bkcHkYknlç\kkbkg bkRkúú’lFkRnFG\kTklTkXkr@g bkAù\kAùk\kYkk\kYWkPvZkRvAù@bkYkn\\kbk\\k^kOklBk\Zk\km\kklZkPYk~úú’’14’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PP ~ Ykc: Tk: ¢bPn"" (PP ~) Pkv H (Ykc:) #knü

ekkTkYkkÒk ^kbPkn (Tk:) ¢YkTkv (¢bPn) ckvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k

§UkkRvZk Gvä WkmHng WkSkng cvZk Gvå Av kkv Gv Pkv &Ykc: (ekkTkYkkÒk ¢kPYkk)"? &&U@YkYk~""§PApaK Gvå ^k]m Av kkv Gv &Ykc:"? &&¢BklOMPYk~"" BkglMPk TkQkm—Ukl@UkoOkr Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av £lTÜZkekkTk BkglMPk Gv; Pkv HkvAv ^kPkrYkkTk Ak]v Pkv-æUk Ukl@OkYZkkv

Gv PkkvUkOk b^kæUk ¢PkmlTÜZk ekkTk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&¢TkkAnù\kg"" ¢kAn]Pkk @lcPk

Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ZkÛlUk bkgbkk@-¢^kbQkkYkkg AYkrHlTkPk bknBkRn:BkæUk Ukl@OkYkv

Gv PkQkklUk b^kkXkkl^kA bknBkb^kæUk Gvå✻ úøøø ^k]m Av kkv Gv? &&¢TPWkrlcH^kr\kP ~""(¢TP:) ¢gR@ (Wklc:) Wkck@ (H^k\kP ~) Uk|Ak#kæUk Ukl@OkYkm @õkkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av Æ^k^kbPkn ¢bkgBZkkPkUk|Rv#km Gvä ekkTkCknOk WkSkk Uk|Rv#kkvYkkg ¢vAbk@Bkkv Ukl@OkYkm

@õkkv Gvä Akv¥ Uk|Rv#kYkkg DkK-^kSk TkQkmå ^k]m Av kkv Gv? &&bkcHkg"" b^kZkglbkü Gvå ^k]m

Av kkv Gv? &&¤lç\kkbkg"" UkkvPkkTkk CknOk-UkZkkrZkv Skk@kUk| kkcæUk Ukl@OkYkv Gvå ^k]m Av kkv

Gv? &&ZkP ~ (Ykc:) bkAù\kAùk\kYk~ .Aù@bkYk~ ¢k\kYWkPv"" (ZkP ~) Hv (Ykc:) ekkTkUkngH

(bkAù\kAùk\kYk~) ÒkOkv Ak] (.Aù@bkYk~) ¢vA@bkTkv ¢QkkrPk ~ FkvPkTkkb^kæUkTkv (¢k\kYWkPv)

¢kSkk@XkoPk Gvå Av kkv Gv ¢vA@bk? &&lFkRnFG\kTklTkXkr@g"" (lFkP ~) ekkTk-(¤FG\kTk)

Ukl@OkYkTkQkm (lTkXkr@g) Xkl@Pkk^kbQk Gvå ^k]m Av kkv Gv ¢vA@bk? &&¤\\kbkP ~\k^kOklBk\Zk\km\kklZkPYk~ (\k^kOk) dkk@@bkTkm (lBk\Zk) AkgA@mTkm (&&¤\\kbkP ~"" \km\kklZkPYk~)

* Ukgå êkm @kHYk\kÆTkm KmAkYkkg ¢c{ &&¢TkTPYk~"" UkRTkkv ¢Qkr A@^kkv @cm CkZkkv Gvå




Ukl@OklPk bkYkkTk HvTkkv b^kXkk^k Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Hv km @mPkv \k^kOkTkm AkgA@m

bk^kk‘CkvZk dkk@ Gv Pkv km @mPkv FkvPkTkÜ^Zk bk^kk‘CkvZk FkvPkTk Gvå 14å

(¢TknaKnUk)

.ak ekkTkDkTkkv lTk’ZkYkk’Ykk lbkláYkXkm¶bknlXk:úú’úúúúúúúúúúúúbkkSZkbkkSkAùXkk^kvTk lçSkwAù: bkYknUkbZkPkYk~úú’’15’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&lbkláYkXkm¶bknlXk: .ak: ¢k’Ykk lTk’ZkYk~

bkYknUkbZkPkYk~"" (lbkláYk~) bkA]AYkrdkZk\kdkOk YkkvdkTkv (¢Xkm¶bknlXk:) §UkkRvZkUkOkv

¢TknXk^kTkk@k Æ^kkv¢v (.ak: ¢k’Ykk) ¢k ¢kPYkkTkv ¢QkkrPk ~ §UkkRvZk ¢v kk UkkvPkkTkk #knü

FkwPkTZkÜ^ZkTkv (lTk’ZkYk~) bkRk Ak] (bkYknUkbZkPkYk~) ¢TknXk^k^kkvå Av kkv Gv ¢kPYkk?

&&ekkTkDkTk:"" (ekkTk) b^k-Uk@Ck|kcA#kl$PkTkkv (DkTk:) UkngH Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&.Aù:""bkYkbPk l^kA\Uk @lcPk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&bkkSZkbkkSkAùXkk^kvTk lçSkk"" (bkkSZk)

bkA]AYkrdkZk\kdkOk Ykkvdkä (bkkSkAù) YkkvdkTkng Ak@Ok #knükvUkZkkvCk\kdkOk #knükPYkkTknXk^k—(Xkk^kvTk) ¢v km Hv Wkv ¢^kbQkkä PkvYkTkk XkvRQkmä (lçSkk) Wkv Uk|Ak@Tkkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av ¢vA H Æ^kÜ^Zk Ak@OkæUk UkOk UkkvPkkYkkg H Ukl@OkYkv Gv ¢Tkv AkZkræUk UkOk

UkkvPkkYkkg H Ukl@OkYkv Gvä PkvQkm Ykkvdk H^kkYkkg Akv¥ Ü^ZkkTPk@Tkkv bkck@kv TkQkmä YkkKv

#knü ¢kPYkkTkkv ¢TknXk^k A@^kkv Hkv¥¢vå 15å

(¢TknaKnUk)

R#krTkekkTkFkkl@ÇkwlbÇk’^kkRvAù’^kP: b^kZkYk~úú’úúúúúúúúúúúúYkvFkAùkvªYkvFkAùËkklU bkYkYkk’Ykk ÉkYkkOkP:úú’’16’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢k’Ykk YkvFkAù:"" (¢k’Ykk) FkvPkTkÜ^Zk (YkvFkAù:)

Ykl\kTk Gvå AkvTkm ¢Ukvdkk¢v Ykl\kTk Gv? &&R#krTk-ekkTk-Fkkl@ÇkwlbÇk’^kkP ~"" bkkYkkTZkUkOkv

¢QkrCk|kcA #kl$PkTkng TkkYk R#krTk Gvä l^k#kvakUkOkv ¢QkrCk|kcA #kl$PkTkng TkkYk ekkTk Gv

¢Tkv #knüP^k#kl$PkTkng TkkYk Fkkl@Òk Gv—¢kYk #kl$PkXkvR A@Pkkg ¢vA Æ^k ÒkOk Uk|Ak@v

QkkZk Gvä PkvQkm Ykl\kTk Acv kkTkkv ^Zk^kck@ Gvå &&¢k’Ykk ¢YkvFkAù:"" (¢k’Ykk) FkvPkTkÜ^Zk

(¢YkvFkAù:) lTkYkr] Gv; AkvTkm ¢Ukvdkk¢v lTkYkr] Gv? &&b^kZkYk~ .Aù’^kP:"" (b^kZkYk~) Ü^ZkTkng




bkcH (.Aù’^kP:) lTkXkvrRUkOkng ckv kkQkm;—¢k^kkv lTkékZkTkZk Acv kkZk Gvå &&¢k’YkkÉkYkkOkP: bkYkYk~ YkvFkAù: ¢YkvFkAù: ¢lU Fk"" (¢k’Ykk) FkvPkTkÜ^Zk (bkYkYk~) ¢vA H Ak]v

(YkvFkAù: ¢YkvFkAù: ¢lU Fk) Ykl\kTk UkOk Gv ¢Tkv lTkYkr] UkOk Gvå AkvTkm ¢Ukvdkk¢v?

(ÉkYkkOkP:) ZknCkUkR~ ¢TkvA SkYkrCk|kcA ekkTkTkm ¢Ukvdkk¢vå PkvQkm Uk|YkkOkÓlaK¢v HkvPkkg

¢vA H Ak]v Æ^kÜ^Zk XkvRæUk UkOk Gvä ¢XkvRæUk UkOk Gvå 16å

(¢TknaKnUk)

R#krTkekkTkFkkl@ÇkwlbÇklXk: Ul@OkP’^kP:úú’úúúúúúúúúúú.AùkvªlU lÇkb^kXkk^k’^kkçö^kck@vOk YkvFkAù:úú’’17’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.Aù: ¢lU ^Zk^kck@vOk YkvFkAù:"" (.Aù: ¢lU)

Ü^ZkÓlaKQkm HkvAv Æ^kÜ^Zk #knü Gv PkkvUkOk (^Zk^kck@vOk) CknOk-CknOkmæUk XkvRÓlaKQkm

(YkvFkAù:) Ykl\kTk Gvå Pkv UkOk AkvTkm ¢Ukvdkk¢v? &&lÇkb^kXkk^k’^kkP ~"" (lÇk) R#krTk-ekkTk-

Fkkl@Òkä Pkv ÒkOk Gv (b^kXkk^k’^kkP ~) bkcH CknOkkv HvTkkä ¢v kng ckv kkQkmå Pkv UkOk Av kng

ckv kkQkm? &&R#krTk-ekkTk-Fkkl@Çkw: lÇklXk: Ul@OkP’^kP:"" AvYk Av Pkv R#krTk-ekkTk-Fkkl@Òk ¢v

ÒkOk CknOkkvæUkv Ukl@OkYkv Gvä PkvQkm XkvRWknlü UkOk DkKv Gvå 17å

(¢TknaKnUk)

U@YkkQkvrTk Pn ^ZkÒùekkPp’^kHZkkvlPakwAùAù: ’

bk^krXkk^kkTP@S^kglbkb^kXkk^k’^kkRYkvFkAù:úú’’18’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Pn U@YkkQkvrTk .AùAù: ¢YkvFkAù:"" (Pn) &Pn" UkR

ÿk@k WkmHkv Ukdk AZkkv Gv Pkv ^Zk$Pk AZkn‘ Gvå (U@YkkQkvrTk) Uk@YkkQkrQkm ¢QkkrPk ~ #knü

Ü^ZkÓlaKQkm (.AùAù:) #knü Æ^k^kbPkn (¢YkvFkAù:) lTkYkr] Gv–lTks^kA\Uk Gvå Av kkv Gv

Uk@YkkQkr? &&^ZkÒùekkPp’^kHZkkvlPakk"" (^ZkÒù) Uk|CkK Gv (ekkPp’^k) ekkTkYkkÒk (HZkkvlPakk) Uk|Ak#k-

b^kæUk HvYkkg ¢v kkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av #knü–lTkXkvrR ^kbPknYkkÒkCk|kcA ekkTk

lTkékZkTkZk Acv kkZk Gvå Pkv lTkékZkTkZkQkm Æ^kUkRkQkr bk^krXkvR@lcPk #knü Gvå ^k]m Av kkv

ckv kkQkm #knü Gv? &&bk^krXkk^kkTP@S^kglbkb^kXkk^k’^kkP ~"" (bk^kr) bkYkbPk Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-

TkkvAYkr ¢Qk^kk ekvZkæUk Uk@Ü^Zk ¢v kk Hv (Xkk^kkTP@) §UkklSkæUk l^kXkk^kXkk^k PkvYkTkng




(S^kglbk) YkvKTk#km\k (YkKkM^kkTkk b^kXkk^k^kk]ng) Gv (b^kXkk^k’^kkP ~) lTkHb^kæUk HvTkngä ¢v kkv

b^kXkk^k ckv kkQkm #knü Gvå 18å

(¢TknaKnUk)

¢k’YkTklËkTPZkw^kk\kg YkvFkAùkYkvFkAù’^kZkkv:úú’úúúúúúúúúúúúR#krTkekkTkFkkl@Çkw: bkkSZklbkláTkr FkkTZkQkkúú’’19’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&YkvFkAùkYkvFkAù’^kZkkv: ¢k’YkTk: lFkTPZkk .^k ¢\kg""

¢kPYkk (YkvFkAù) &Ykl\kTk Gv" ¢Tkv (¢YkvFkAù) &lTkYkr] Gv"–¢kYk ¢k WkgTkv TkZkkv

UkdkUkkPkæUk Gv; (¢k’YkTk:) FkvPkTkÜ^ZkTkk ¢k^kk (lFkTPZkk) l^kFkk@Qkm (¢\kg) Wkbk Qkk¢kv;

¢k^kkv l^kFkk@ A@^kkQkm Pkkv bkkSZkTkm lbklü TkQkm QkPkm (.^k) ¢vYk Tkœm HkOk^kngå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av êknPkekkTkQkm ¢kPYkb^kæUk l^kFkk@Pkkg DkOkk l^kA\Ukkv ©UkHv Gv;

¢vA UkdkQkm l^kFkk@Pkkg ¢kPYkk ¢TkvAæUk Gvä WkmHk UkdkQkm l^kFkk@Pkkg ¢kPYkk

¢XkvRæUk Gv–¢kYk l^kFkk@Pkkg QkAkg Pkkv b^kæUk-¢TknXk^k TkQkmå ¢c{ Akv¥ Uk|èTk A@v

Gv Av l^kFkk@Pkkg QkAkg Pkkv ¢TknXk^k TkQkmä Pkkv ¢TknXk^k A>kkg Gv? §ûk@ ¢kYk Gv Av

Uk|PZkdkUkOkv ^kbPknTkv ¢kb^kkRPkkg QkAkg ¢TknXk^k Gvå Pkv H Acv Gv—&&R#krTk-ekkTk-Fkkl@Çkw:bkkSZklbklá:"" (R#krTk) #knüb^kæUkTkng ¢^k\kkvATkä (ekkTk) #knüb^kæUkTkng Uk|PZkdk HkOkUkOkngä

(Fkkl@Çk) #knüb^kæUkTkng ¢kFk@Ok—¢k^kkg Ak@Okkv A@^kkQkm (bkkSZk) bkA]AYkrdkZk\kdkOk

YkkvdkTkm (lbklá:) Uk|klUPk QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k A@Pkkg

YkkvdkTkm Uk|klUPk Gvå Akv¥ Uk|èkj A@v Gv Av ¢kK\kkv H YkkvdkYkkCkr Gv Av Ag¥ ¢TZk UkOk

YkkvdkYkkCkr Gv? §ûk@ ¢kYk Gv Av ¢kK\kkv H YkkvdkYkkCkr Gvå &&Tk Fk ¢TZkQkk"" (Fk)

Uk@gPkn (¢TZkQkk) ¢TZk Uk|Ak@v (Tk) bkkSZklbklü TkQkm QkPkmå 19å

(Ykkl\kTkm)

AùQkYklU bkYknUkÅklÇk’^kYk¶ZkvAùPkZkk:¢UlPPlYkRYkk’YkHZkkvlPéR~CkFGRFGYk~ ’

bkPPYkTknXk^kkYkkvªTkTPFkwPTZklFk/gTk Bk\kn Tk Bk\kn ZkbYkkRTZkQkk bkkSZklbklá:úú’’20’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£RYk~ ¢k’YkHZkkvlP: bkPPYk~ ¢TknXk^kkYk:"" (£RYk~)

Uk|CkK (¢k’YkHZkkvlP:) ¢kPYk%ZkkvlPkTkv ¢QkkrPk ~ FkwPkTZkUk|Ak#kTkv (bkPPYk~) lTk@gPk@ (¢TknXk^kkYk:)

Uk|PZkdkUkOkv ¢Ykv ¢kb^kkRm¢v Gm¢vå Av km Gv ¢kPYk%ZkkvlPk? &&AùQkYklU bkYknUkÅklÇk’^kYk~¢lU .AùPkZkk: ¢UlPPYk~"" (AùQkYk~ ¢lU) ^Zk^kck@ÓlaKQkm (bkYknUkÅklÇk’^kYk~) Ck|cOk AZkkr

Gv ÒkOk XkvR HvOkv ¢v km Gv PkkvUkOk (.AùPkZkk:) #knüUkOkkQkm (¢UlPPYk~) UkMPkm TkQkmå

^k]m Av km Gv ¢kPYk%ZkkvlPk? &&¤R~CkFGP ~"" Uk|Ak#kæUk Ukl@OkYkv Gvå ^k]m Av km Gv?

&&¢FGYk~"" lTkYkr] Gvå ^k]m Av km Gv? &&¢TkTPFkwPTZklFk/g"" (¢TkTP) ¢lPk DkOkng

(FkwPTZk) ekkTk Gv (lFk/g) \kdkOk HvTkng ¢v km Gvå Akv¥ ¢k#kgAk A@v Gv Av ¢TknXk^kTkv

Wkcn ÓN AZkkvr Pkv #kk Ak@Okv? Pkv H Acv Gv—&&ZkbYkkP ~ ¢TZkQkk bkkSZklbklá: Tk Bk\knTk Bk\kn"" (ZkbYkkP ~) Ak@Ok Av (¢TZkQkk) ¢TZk Uk|Ak@v (bkkSZklbklá:) b^kæUkTkm Uk|klUPk (Tk

Bk\kn Tk Bk\kn) TkQkm QkPkmä TkQkm QkPkmä ¢vYk Tkœm Gvå 20å

(Ykkl\kTkm)

AùQkYklU lc \kXkTPv XkvRl^kekkTkYko\kk-YkFkl\kPYkTknXkozP Zkv b^kPkv ^kkTZkPkv ^kkúú’ÉklPVú\kTklTkYkCTkkTkTPXkk^kb^kXkk^kw-YknrAnù@^kRl^kAùk@k: bkTPPg bZknbP .^kúú’’21’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Zkv ¢TknXkozP \kXkTPv"" (Zkv) Hv Akv¥ lTkAK

bkgbkk@m Æ^k (¢TknXkozP) ¢TknXkolPk ¢QkkrPk ~ #knü Æ^k^kbPknTkkv ¢kb^kkR (\kXkTPv) UkkYkv

Gvå Av km Gv ¢TknXkolPk? &&XkvRl^kekkTkYko\kkYk~"" (XkvR) b^kb^kæUk-Uk@b^kæUkTkv lÿSkk A@^kng

¢v kng Hv (l^kekkTk) HkOkUkOkng Pkv H Gv (Yko\kkYk~) bk^krb^k HvTkng ¢v km Gvå ^k]m Av km Gv?

&&¢Fkl\kPYk~"" lbQk@PkkæUk Gvå ¢k^km ¢TknXkolPk A¥ @mPkv UkYkkZk Gvä Pkv H Acv

Gv—&&AùQkYklU b^kPkv ^kk ¢TZkPkv ^kk"" (AúQkYklU) ¢TkgPk bkgbkk@Ykkg Xk|YkOk A@Pkkg AvYkvZk

A@mTkv Ak]\klWSk Uk|kUPk QkkZk Gv PZkk@v bkYZkA~P^k ©UkHv Gvä PZkk@v ¢TknXk^k QkkZk

Gv; (b^kP: ^kk) lYkQZkkP^kAYkrTkkv §Uk#kYk ckvPkkg §UkRv#k l^kTkk H ¢TknXk^k QkkZk Gvä

(¢TZkP: ^kk) ¢Qk^kk ¢gPk@gCkYkkg lYkQZkkP^kAYkrTkkv §Uk#kYk ckvPkkg ¢Tkv Wklc@gCkYkkg




Ckn<Tkm bkYkmUk bkoÒkTkkv §UkRv#k Yk]Pkkg ¢TknXk^k QkkZk Gvå Akv¥ Uk|èkj A@v Gv Av

Hv¢kv ¢TknXk^k UkkYkv Gv Pkv¢kv ¢TknXk^k UkkYk^kkQkm Av kk ckvZk Gv? §ûk@ ¢kYk Gv

Av Pkv¢kv lTks^kAk@ ckvZk Gvå Pkv H Acv Gv—&&Pv .^k bkTPPg YknAnù@^kP ~ ¢l^kAùk@k:

bZkn:"" (Pv .^k) Pkv H Æ^kkv (bkTPPg) lTk@gPk@UkOkv (YknAnù@^kP ~) ¢@mbkkTkm UkvLv (¢l^kAùk@k:)

@kCkÿvak @lcPk (bZkn:) Gvå #kkTkkQkm lTks^kAk@ Gv? &&ÉklPVú\kTklTkYkCTkkTkTPXkk^kb^kXkk^kw:""

(ÉklPVú\kTk) Uk|lPkzWkWkæUkv (lTkYkCTk) CksXkPk Hv (¢TkTPXkk^k) bkA] Ü^ZkkvTkk (b^kXkk^kw:)

CknOk-UkZkkrZkkvä PkvYkTkkQkm lTks^kAk@ Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Hv Æ^kTkk #knü b^kæUkTkv

¢TknXk^kv Gv PkvTkk ekkTkYkkg bkA] UkRkQkkvr §ÖmUPk QkkZk Gvä PkvYkTkk Xkk^k ¢QkkrPk ~

CknOk-UkZkkrZkkvä PkvYkTkkQkm lTks^kAk@æUk ¢TknXk^k Gvå 21å

(Ykkl\kTkm)

’ZkHkPn HkCklRRkTk{ YkkvcYkkHkTYk\kmNgúúúúúúúúúúúúúú@bkZkPn @lbkAùkTkkg @kvFkTkg ekkTkYkn<P ~úú’úúúúúúúúúúú£c AùQkYklU Tkk’YkkªTkk’YkTkk bkkAùYkvAù:úúúúúúúúúúúúúúlAù\k Aù\kZklP Aùk\kv ÔùklU PkRk’YZk^kplÅkYk~úú’’22’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&HkCkP ~ YkkvcYk~ ’ZkHkPn"" (HkCkP ~) bkgbkk@m Æ^k@kl#k

(YkkvcYk~) lYkQZkkP^kUkl@OkkYkTkv (’ZkHkPn) bk^krQkk GkvMkvå GkvM^kkTkkv ¢^kbk@ AZkkv? &&£RkTk{""

PkPAk]å Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av #k@m@klR Uk@Ü^Zkkv bkkQkv Æ^kTkm ¢vAP^kWknlü l^kÛYkkTk

Gvä Pkv bkodYkAk]YkkÒk UkOk ¢kR@ A@^kkZkkvCZk TkQkmå Av kkv Gv Ykkvc? &&¢kHkTYk\kmNg""

(¢kHkTYk) ¢TkklRAk]Qkm (\kmNg) \kkCkv\kkv Gvå &&ekkTkYk~ @bkZkPn"" (ekkTkYk~) ekkTkTkv ¢QkkrPk ~

#knü FkwPkTZk^kbPknTkv (@bkZkPn) b^kkTknXk^k-Uk|PZkdkUkOkv ¢kb^kkRkvå Av kng Gv ekkTk? &&@lbkAùkTkkg

@kvFkTkg"" (@lbkAùkTkkg) #knüb^kæUkTkk ¢TknXk^k#km\k bkYZkCÓlaK Æ^kkvTkv (@kvFkTkg) ¢PZkgPk

bknBkAk@m Gvå ^k]m Av kng Gv ekkTk? &&¤<P ~"" ÒkOkv Ak] Uk|Ak#kæUk Gvå Akv¥ Uk|èTk A@v

Gv Av ¢kYk A@Pkkg AkZkrlbklü Av km QkkZk Gv? §ûk@ Acv Gv—&&£c lAù\k .Aù: ¢k’Ykk¢Tkk’YkTkk bkkAùYk~ PkRk’YZk^kplÅkYk~ ÔùklU Aùk\kv AùQkYklU Tk Aù\kZklP"" (£c) YkkvcTkkv PZkkCkä

ekkTk^kbPknTkkv ¢TknXk^k—¢kYk ^kk@g kk@ ¢XZkkbk A@Pkkg (lAù\k) lTk:bkgRvcUkOkv (.Aù:)




#knü (¢k’Ykk) FkvPkTkÜ^Zk (¢Tkk’YkTkk) Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-TkkvAYkr ¢klR bkYkbPk

l^kXkk^kUkl@OkkYkkvTkm (bkkAùYk~) bkkQkv (PkRk’YZk^kplÅkYk~) Æ^k ¢Tkv AYkrTkk WkgSkkPYkA

¢vAdkvÒkbkgWkgSkæUkv (ÔùklU) Akv¥ UkOk ¢PkmPkä ¢TkkCkPk ¢Tkv ^kPkrYkkTkbkgWkgSkm (Aùk\kv)

bkYkZkä DkMmä Uk|c@ä lR^kbk Av ^kakvr (AùQkYklU) Akv¥ UkOk @mPkv (Tk Aù\kZklP) TkQkm @cvPkngå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av :—Æ^kÜ^Zk SkkPkn ¢Tkv UkkakkOkTkk bkgZkkvCkTkm UkvLv UknR~Ck\kAYkkvrTkm

bkkQkv Yk]v\kng H Fkk\Zkng ¢k^kv Gvä ¢Tkv Yk]v\kng ckv kkQkm lYkQZkkP^k-@kCk-ÿvakæUk l^kXkk^k-

FkvPkTkUkl@OkkYkv Ukl@OkYkPkng H ¢k^kv Gvå ¢vYk Ukl@OkYkPkkg ¢v km R#kk TkmUkÆ Av

Æ^kÜ^ZkTkng lTkHb^kæUk Hv Av k]ekkTkä Av k]R#krTkä ¢PkmlTÜZk bknBk ¢Tkv Av k]^kmZkrä

PkvTkkQkm ¢k Æ^kÜ^Zk Xk|aK QkZkng PkQkk lYkQZkkP^kæUk l^kXkk^kUkl@OkkYkv Ukl@OkYkPkkg

ekkTkUkOkng UkOk GoKm CkZkng; Æ^kTkng lTkH b^kæUk ¢TkgPkFkPknaKZk Gvä #k@m@ä bknBkä Rn:Bkä

Ykkvcä @kCkä ÿvak £PZkklR WkSkng UknR~Ck\kAYkrTkm §UkklSk Gvä Æ^kTkng b^kæUk TkQkm—¢v km

Uk|PkmlPk UkOk GoKm Ck¥å Uk|PkmlPk GoKPkkg Æ^k lYkQZkkÓlaK QkZkkv; lYkQZkkÓlaK QkZkkv QkAkv

ekkTkk^k@OkklR AYkrWkgSkA@Ok#km\k QkZkkvå Pkv AYkrWkgSkTkkv §RZk QkPkkg Æ^k Fkk@v CklPk¢kvYkkg

XkYkv Gvå ¢k Uk|Ak@v bkgbkk@Tkm Ukl@UkkKm Gvå ¢k bkgbkk@Ykkg Xk|YkOk A@Pkkg Akv¥ Xk^Zk

Æ^kTkkv %Zkk@v lTkAK bkgbkk@ ¢k^km HkZk Gv PZkk@v Æ^k bkYZkA~P^k Ck|cOk A@v Gvå

bkYZkA~P^k Ck|cOk A@Pkkg UknR~Ck\kzUkMæUk lYkQZkkP^kAYkrTkkv §RZk YkKv Gv PkQkk lYkQZkkP^kæUk

l^kXkk^kUkl@OkkYk YkKv Gvå l^kXkk^kUkl@OkkYk YkKPkkg #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k QkkZk Gvå

¢k^km bkkYkCk|m Yk]Pkkg Æ^kÜ^Zk UknR~Ck\kAYkrQkm PkQkk l^kXkk^kUkl@OkkYkQkm bk^krQkk lXkTTk

QkkZk Gvå Æ^kÜ^Zk UkkvPkkTkk ¢TkgPkFkPknaKZkTkv Uk|kUPk QkkZk Gvå ÓaKkgPk ¢kYk Gv Av Hv km

@mPkv bkn kOkrSkkPkn UkkakkOkYkkg H Yk]v\km Fkk\km ¢k^kv Gv PkkvUkOk ¢lCTkTkkv bkgZkkvCk UkkYkmTkv

UkkakkOkQkm bkn kOkr lXkTTk QkkZk Gvå 22å

(Ykkl\kTkm)

¢lZk AùQkYklU Ykp’^kk PÅ^kAùkwPoc\km bkTk~úúúúúúúúúúúúúúú¢TknXk^k Xk^k YkoPvr: UkÍkr^kPmr YkncoPrYk~úú’úúúúúúúúúúúUpQkCkQk l^k\kbkTPg b^kg bkYkk\kkv‘Zk ZkvTkúúúúúúúúúúúúúúú’ZkHklbk IklCklP Yko’Zkkr bkkAùYkvAù’^kYkkvcYk~úú’’23’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢lZk YkoPvr: UkÍkr kPmr Xk^kä ¢Qk YkncoP‰ UpQkA~ù¢TknXk^k"" (¢lZk) cv Xk^ZkÆ^k! (YkoPvr:) #k@m@Qkm (UkÍkr^kPmr) lXkTTkb^kæUk (Xk^k) Qkkå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢TkklRAk]Qkm Æ^kÜ^Zk (#k@m@ bkkQkv) ¢vAbkgbAk@æUk Qk¥Tkv

Fkk\Zkng ¢k^kv Gvä PkvQkm Æ^kTkv ¢kYk AcmTkv Uk|lPkWkkvSk^kkYkkg ¢k^kv Gv Av cv Æ^k!

¢k HvK\kk #k@m@klR UkZkkrZkkv Gv Pkv WkSkk UknR~Ck\kAYkrTkk Gvä Pkk@k TkQkm; PkvQkm ¢k

UkZkkrZkkvQkm UkkvPkkTkv lXkTTk HkOkå (¢Qk) lXkTTk HkOkmTkv (YkncoPrYk~) QkkvMkvA Ak] (UpQkA~ù)

#k@m@Qkm lXkTTk FkvPkTkÜ^ZkæUkv (¢TknXk^k) Uk|PZkdkUkOkv ¢kb^kkR A@å Xkk^kkQkr ¢kYk Gv

Av #k@m@ Pkkv ¢FkvPkTk Gvä l^kTkëk@ Gvä #k@m@Qkm lXkTTk Akv¥ Pkkv Ukn<ak (¢kPYkk)

Gv ¢v kng HkOkUkOkng—¢v km Uk|PkmlPk lYkQZkkÓlaK Æ^kkvTkv UkOk ckvZk Gvä Uk@gPkn

bkkSZklbklü Pkkv Akg¥ TkQkmå %Zkk@v Æ^kÜ^ZkTkkv Ü^Zk-CknOk-UkZkkrZkb^kæUk Uk|PZkdkUkOkv

¢kb^kkR ¢k^kv Gv PZkk@v bkYZkCR#krTk-ekkTk-Fkkl@Òk Gvä bkA]AYkrdkZk\kdkOk Ykkvdk

UkOk Gvå Av kkv Gv ¢TknXk^k#km\k Æ^k? &&PÅ^kAùkwPoc\km bkTk~"" (PÅ^k) #knü

FkwPkTZk^kbPknTkk (AùkwPoc\km bkTk~) b^kæUkTkv Hkv kk £FGv Gv ¢v kkv QkZkkv QkAkvå ^k]m Av kkv

Qk¥Tkv? &&AùQkYklU Ykp’^kk"" (AùQkYklU) Akv¥ UkOk Uk|Ak@v—Akv¥UkOk §UkkZkvä (Ykp’^kk)

Yk@mTkv UkOkä #knü Æ^kb^kæUkTkkv ¢TknXk^k A@å Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av #knü FkwPkTZkTkkv

¢TknXk^k Pkkv bkcHbkkSZk Gvä ZkPTkbkkSZk Pkkv TkQkmä Uk@gPkn ¢kK\kng AcmTkv ¢PZkgPk

§UkkRvZkUkOkng ÓN AZkn‘ Gvå ¢c{ Akv¥ Uk|èTk A@v Gv Av ¢TknXk^k Pkkv ekkTkYkkÒk Gvä

PkvTkkQkm #kng Akg¥ AkZkrlbklü Gv? Pkv UkOk §UkRv#k ÿk@k Acv Gv—&&ZkvTk Yko’ZkkrbkkAùYk~ .Aù’^kYkkvcYk~ IklCklP ’ZkHklbk"" (ZkvTk) Hv #knü FkwPkTZkTkk ¢TknXk^k ^kMv (Yko’Zkkr

bkkAùYk~) Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-TkkvAYkkrPYkA bkYkbPk AYkræUk UkZkkrZkkvTkm bkkQkv (.Aù’^kYkkvcYk~)

¢vAbkgbAk@æUk—&cng Rv k Gngä cng YkTknaZk Gngä cng lPkZk‘Fk Gngä cng Tkk@Am Gng"

£PZkklRæUkä &cng bknBkm Gngä cng Rn:Bkm Gng" £PZkklRæUkä &cng ¿kvSkm Gngä cng YkkTkm Gng"

£PZkklRæUkä PkQkk &cng ZklPk Gngä cng CkpcbQk Gng" £PZkklRæUk—Uk|PkmlPk ¢v kkv Gv

Ykkvc ¢QkkrPk ~ l^kUk@mPkUkOkng PkvTkv (IklCklP) ¢TknXk^k QkPkkg ^kxPk H (’ZkHklbk) cv Æ^k!

UkkvPkkTkm WknlüQkm Pkng H GkvMm#kå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢TknXk^k ekkTkYkkÒk ^kbPkn

Gvä ¢vAP^kYkkvc lYkQZkkP^kæUk Ü^ZkTkk l^kXkk^kUkl@OkkYk Gvä PkkvUkOk ¢vYkTkv

(¢TknXk^kTkv ¢Tkv lYkQZkkP^kTkk YkK^kkTkv) ¢kUkbkYkkg Ak@OkAkZkrUkOkng Gvå PkvTkng

l^k^k@Ok—Hv Ak]v Æ^kTkv ¢TknXk^k QkkZk Gv Pkv Ak]v lYkQZkkP^kUkl@OkYkTk YkKv Gvä




bk^krQkk ¢^k#Zk YkKv Gvå Hv Ak]v lYkQZkkP^kUkl@OkYkTk YkKv Gv Pkv Ak]v ¢^k#Zk

¢TknXk^k#kl$Pk QkkZk Gvå lYkQZkkP^kUkl@OkYkTk Hv @mPkv YkKv Gv Pkv @mPk Acv Gv :—&&b^kg bkYkk\kkv‘Zk"" (b^kg) UkkvPkkTkm #knü FkwPkTZk^kbPknTkkv (bkYkk\kkv‘Zk) b^kbkg kvRTkUk|PZkdkUkOkv

¢kb^kkR A@mTkvå Av kng Gv #knü FkvPkTk? &&l^k\kbkTPg"" ¢TkklRlTkSkTk Uk|CkKUkOkv

FkvPkTkkæUk Ukl@OkYkm @õkng Gvå 23å


AùkT’Zkw^k ÎkUZklTP Zkv R#k lR#kkv SkkYTkk lTkéTSklTP ZkvSkkYkkv+kYkYkclb^kTkkg HkTkYkTkkv YknaOklTP êUvOk Zkvúú’lR^ZkvTk S^klTkTkk bknBkg Ìk^kOkZkkv: bkkdkk’dk@TPkvªYkpPg^kT<kbPvªìbkcÏk\kdkOkSk@kbPmQkvrÍk@k: bko@Zk:úú’’24’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢c{ Akv¥ lYkQZkkÓlaK An kkRm YkPkkTPk@ bQkkUkv

Gv Av Æ^k ¢Tkv #k@m@ ¢vA H ^kbPkn Gvå HvYk HwTkkv YkkTkv Gv Av #k@m@Qkm Æ^kÜ^Zk

lXkTTk Gv PkvYk TkQkmä ¢vA H Gv; AvYkAv #k@m@Tkng bPk^kTk A@Pkkg ¢kPYkkTkng bPk^kTk

QkkZk Gvä ¢vYk HwTkkv UkOk YkkTkv Gvå ¢v H WkPkk^kv Gv—&&Pv PmQkvrÍk@k: ^kT<k:"" (Pv)

¢^k#Zk l^kÛYkkTk Gv ¢v kk (PmQkvrÍk@k:) PkmQk‘A@Rv kkv (^kT<k:) lÒkAk] TkYkbAk@

A@^kkZkkvCZk Gvå Av kk Gv Pkv PkmQk‘A@kv? &&Zkv AùkT’Zkk .^k R#k lR#k: ÎkUZklTP"" (Zkv)

PkmQk‘A@kv (AùkT’Zkk) #k@m@Tkm RmlUPk ÿk@k (.^k) Tkœm (R#k) Uko kr-UklékYk-§ûk@-RldkOk ¢v

Fkk@ lR#kkä Fkk@ BkoOkkæUk l^klR#kk PkQkk ©S^krlR#kk ¢Tkv ¢SkkvlR#kk ¢v Rbk (lR#k:)

lR#kk¢kvTkv (ÎkUZklTP) Uk|dkk\k A@v Gv—Ukl^kÒk A@v Gv; ¢v kk Gv Hv PkmQk‘A@kv PkvYkTkv

TkYkbAk@ Gvå (HwTkkvTkv PZkkg) ¢kYk Hv Aõkng Pkv Pkkv #k@m@Tkng ^kOkrTk AZkn‘ä PkvQkm ¢YkTkv

¢v km Uk|PkmlPk ©UkÆ Av #k@m@ ¢Tkv Æ^k ¢vA H Gvå ^k]m Av kk Gv PkmQk‘A@kv?

&&Zkv SkkYTkk ¤+kYkYkclb^kTkkg SkkYk lTkéTSklTP"" (Zkv) PkmQk‘A@kv (SkkYTkk) #k@m@Tkk PkvHQkm

(¤+kYkYkclb^kTkkg) §Ck| PkvH^kk]k A@kvMkv bkoZkrTkk (SkkYk) Uk|PkkUkTkv (lTkéTSklTP) @kvAv Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av PkmQk‘A@Tkk #k@m@Ykkg ¢v km RmlUPk Gv Av Hkv AkvlK bkoZkr ckvZk

Pkkv AkvlKZkv bkoZkrTkm RmlUPk @kvAk¥ HkZk; ¢v kk Pkv PkmQk‘A@kv Gvå ¢c{ UkOk #k@m@Tkm




H YkkvKUk Acm Gvå ^k]m Av kk Gv PkmQk‘A@kv? &&Zkv êUvOk HkTkYkTkkv YknaOklTP"" (Zkv)

PkmQk‘A@kv (êUvOk) #k@m@Tkm #kkvXkkQkm (HkTk) HvK\kkg Rv k-YkTknaZk-lPkZk‘Fk—¢v WkSkkgTkkg

(YkTk:) ¢gPk@gCkTkv (YknaOklTP) Fkkv@m \kv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^kkv PkmQk‘A@Tkk

#k@m@Tkm #kkvXkk RvBkmTkv Hv kng bknBk YkkTkv Gv Pkv kng bknBk Òkw\kkvA>kYkkg ¢TZk ^kbPknTkv

RvBkmTkv TkQkm YkkTkPkk; ¢v kk Pkv PkmQk‘A@kv Gvå ¢c{ UkOk #k@m@Tkm YkkvKUk A@m Gvå

^k]m Av kk Gv PkmQk‘A@kv? &&Zkv lR^ZkvTk S^klTkTkk Ìk^kOkZkkv: bkkdkkP ~ bknBkg ¢YkpPg dk@TP:""(Zkv) PkmQk‘A@Rv kkv (lR^ZkvTk) bkYkbPk Òkw\kkvA>kYkkg §PApaK ¢v km (S^klTkTkk) lTk@dk@m ^kkOkm

^kMv (Ìk^kOkZkkv:) bk^kr Æ^kkvTkm AOkvrlTÜZkkvYkkg (bkkdkkP ~) PkPAk] (bknBkg ¢YkpPg) bknBkYkZk

#kkTPk@bkTkv (dk@TP:) ^k@bkk^kv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av PkmQk‘A@Tkm ^kkOkm bkkgXk]Pkkg

bk^kr Æ^kkvTkv ^kkOkm <Fkv Gvä Æ^kkv Wkcn bknBkm QkkZk Gv; PkmQk‘A@kv ¢v kk Gvå ¢c{

UkOk #k@m@Tkm YkkvKUk Gvå ^k]m Av kk Gv PkmQk‘A@kv? &&¢ìbkcÏk\kdkOkSk@k:"" (¢ìbkcÏk)

¢kL ¢lSkA ¢vA cHk@ (\kdkOkSk@k:) #k@m@Tkkg lFkókv bkcH H Skk@Ok A@v Gv; ¢v kk

PkmQk‘A@kv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av PkmQk‘A@Tkk #k@m@Ykkg #kgBkä Fk¿ä CkRkä UkÚä

AYk]ä YkCk@ä YkFGä S^kHk £PZkklRæUk ¢kAplPk^kk]m @vBkk¢kv ckvZk Gvä Hv bkYkbPk

CkOkPkkg ¢vA cHk@ Tkv ¢kL QkkZk Gvå ¢c{ UkOk #k@m@Tkm YkkvKUk Gvå ^k]m Av kk

Gv PkmQk‘A@kv? &&bko@Zk:"" YkkvdkYkkCkrTkk §UkRvaKk Gvå ¢c{ UkOk #k@m@Tkm YkkvKUk Gvå

¢kQkm Æ^k-#k@m@ ¢vA H Gv ¢v km Ykk@m Uk|PkmlPk Gvä ¢v kng Akv¥ lYkQZkkYkPk^kkRm

YkkTkv Gvå PkvTkkv §ûk@ ¢kYk Uk|YkkOkv ¢kCk] Acv#kv : Ck|gQkAPkkr Acv Gv Av

^kFkTk^Zk^kck@YkkÒkQkm Æ^k-#k@m@Tkng ¢vAUkOkng Acv kkZk Gvå ¢kQkm ¢vYk Aõkng Gv Av Hv

#k@m@Tkng bPkkvÒk Gv Pkv Pkkv ^Zk^kck@YkkÒkQkm Æ^kTkng bPkkvÒk Gvå Ü^ZkÓlaKQkm HkvPkkg Æ^k-

#k@m@ lXkTTk lXkTTk Gvå PkvQkm Hv kng bPkkvÒk Aõkng Gv Pkv lTkH TkkYkQkm HoLng Gv (¢QkkrPk ~

PkvTkng TkkYk bPkkvÒk DklKPk QkPkng TkQkm)ä AvYk Av #k@m@Tkk CknOk AcvPkkg Æ^kTkm bPknlPk QkPkm

TkQkmä Æ^kTkk ekkTkCknOkTkm bPknlPk A@Pkkg (Æ^kTkm) bPknlPk QkkZk Gvå Akv¥ Uk|èTk A@v

Gv Av Hv km @mPkv TkCk@Tkkv b^kkYkm @kHk Gv PkvQkm TkCk@Tkm bPknlPk A@Pkkg @kHkTkm

bPknlPk QkkZk Gvä Pkv km H @mPkv #k@m@Tkkv b^kkYkm Æ^k Gv PkvQkm #k@m@Tkm bPknlPk A@Pkkg

Æ^kTkm bPknlPk QkkZk Gvå §ûk@ ¢kYk Gv Av ¢v @mPkv bPknlPk QkPkm TkQkm; @kHkTkk lTkH

CknOkTkm bPknlPk A@Pkkg @kHkTkm bPknlPk QkkZk Gvä Pkv km H @mPkv Æ^kTkk lTkH

FkwPkTZkCknOkTkm bPknlPk A@Pkkg Æ^kTkm bPknlPk QkkZk Gvå Pkv H Acv Gvå 24å




(¢kZkkr)

ÉkkAùk@Aù^kl\kPkYWk@YknU^kTk@kHkmlTkCkmOkrXkolYkP\kYk~ ’

lUWkPm^k lc TkCk@lYkRg Ul@Bkk^k\kZkvTk UkPk\kYk~úú’’25’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£Rg TkCk@Yk~ Ul@Bkk^k\kZkvTk UkPk\kYk~ lUWklP £^k""

(£Rg) Uk|PZkdk (TkCk@Yk~) TkCk@ ¢QkkrPk ~ @kHCk|kYk (Ul@Bkk^k\kZkvTk) Bkk¥ ^kMv Dkv@kZkv\kng ckv kkQkm

(UkPk\kYk~) ¢Skkv\kkvATkvä (lUWklP £^k) Bkk¥ ¢vK\km ªMm Gv HvQkm ¢vYk \kkCkv Gv Avä

Ukm @õkng Gvå Av kng Gv TkCk@? &&ÉkkAùk@Aù^kl\kPkYWk@Yk~"" (ÉkkAùk@) AkvK ^kMv (Aù^kl\kP) Ck]m

CkZkng Gv (¢YWk@Yk~) ¢kAk#kTkv Hvä ¢v kng TkCk@ Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av AkvK DkOkkv H

ªFkkv Gvå ^k]m Av kng Gv TkCk@? &&¤U^kTk@kHkmlTkCkmOkrXkolYkP\kYk~"" (¤U^kTk@kHkm) TkCk@Tkm

bkYkmUk Fkk@v Pk@V Vv\kkZkv\kk WkkCkkvQkm (lTkCkmOkr) <gSkkZkv\km Gv (XkolYkP\kYk~) bkYkbPk XkolYk

HvTkmä ¢v kng Pkv TkCk@ Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av TkCk@Tkm Wkck@ DkOkk WkkCk Gvå ¢k^km

TkCk@Tkm bPknlPk A@Pkkg @kHkTkm bPknlPk QkPkm TkQkmå ¢c{ Bkk¥-AkvK-WkkCkTkng ^kOkrTk AZkn‘

Pkv Pkkv @kHkTkk CknOkkv TkQkm; @kHkTkk CknOkkv Gv RkTkä Ukkw<ak (#ko@^km@Pkk) ¢Tkv

HkOkUkOkng; PkvYkTkm bPknlPk A@Pkkg @kHkTkm bPknlPk QkkZk Gvå 25å

(¢kZkkr)

lTk’ZkYkl^kAùk@bknlbQkPbk^kkrE*YkUo^krbkcHk\kk^kOZkYk~úú’¢dkkvXklYk^k bkYknæg lHkTkvTæêUg U@g HkZklPúú’’26’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&lHkTkvTæêUg HkZklP"" (lHkTkvTæêUg) lHTkvTÜæUk

¢QkkrPk ~ PkmQk‘A@Tkk #k@m@Tkm #kkvXkk (HkZklP) HZk^kgPk ckvå Av kng Gv lHTkvTÜæUk?

&&lTk’Zkg"" ¢kZknUkZkrTPk ¢vAæUk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&¢l^kAùk@bknlbQkPbk^kkrE*Yk~""(¢l^kAùk@) HvYkkg Wkk]UkOkngä Pk<OkUkOkng ¢Tkv ^kpüUkOkng Tkc{ ckv kkQkm (bknlbQkP)

bkYkkSkkTkæUk (bkk@m @mPkv CkkvL^kkZkv\kk) Gv (bk^kkrE*Yk~) bk^kr Uk|Rv#k HvTkk ¢v kng Gvå

^k]m Av kng Gv lHTkvTÜTkng æUk? &&¢Uo krbkcHk\kk^kOZkYk~"" (¢Uo kr) ¢kékZkrAk@m Gv PkQkk

(bkcHk) l^kTkk ZkPTkv #k@m@ bkkQkv Yk]v\kk Gv (\kk^kOZkYk~) #k@m@Tkk CknOkkv HvTkv ¢v kng Gvå

^k]m Av kng Gv? &&bkYknæYk~ £^k ¢dkkvXkYk~"" (bkYknæYk~ £^k) bkYknÜTkm YkkVA (¢dkkvXkYk~)




lTkék] Gvå ^k]m Av kng Gv? &&U@g"" §PApaK Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Hv km @mPkv

^kkZkn @lcPk bkYknÜ lTkék] ckvZk Gv Pkv km H @mPkv PkmQk‘A@Tkng #k@m@ lTkék] Gvå ¢k

@mPkv #k@m@Tkm bPknlPk A@Pkkg ¢kPYkkTkm bPknlPk TkQkm QkPkmä Ak@Ok Av #k@m@Tkk CknOk

¢kPYkkYkkg TkQkmå ¢kPYkkTkkv ekkTkCknOk Gv; ekkTkCknOkTkm bPknlPk A@Pkkg ¢kPYkkTkm bPknlPk

QkkZk Gvå 26å


.Aù’^kg ^Zk^kck@Pkv Tk Pn UnTk: AùkZkk’YkTkkvsTkËkZkkP ~Tkn: bPkvÇkg ^Zk^kck@PkvªlbP ^kUnak: bPn’Zkk Tk PÅkÅ^kP: ’

bPkvÇkg lTkËkZkPlËkPkv Xk^klP lFk’bPn’Zkw^k bkw^kg Xk^kvP ~TkkPbPmQkrAù@bP^kkvÅk@Wk\kkRvAù’^kYkk’YkkE*Zkkv: ’’27’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢P: PmQkrAù@bP^kkvÅk@Wk\kkP ~ ¢k’YkkE*Zkkv: .Aù’^kg

Tk Xk^kvP ~"" (¢P:) ¢k Ak@OkQkmä (PmQkrAù@bP^k) &Uk@Ykvëk@Tkk #k@m@Tkm bPknlPk A@Pkkg

¢kPYkkTkm bPknlPk QkkZk Gv" ¢vYk Hv lYkQZkkYkPkm Æ^k Acv Gv PkvTkk Uk|lPk (¤Åk@Wk\kkP ~)

&#k@m@Tkm bPknlPk A@Pkkg ¢kPYkkTkm bPknlPk QkPkm TkQkmä ¢kPYkkTkk ekkTkCknOkTkm bPknlPk

A@Pkkg ¢kPYkkTkm bPknlPk QkkZk Gvä" ¢k^kk §ûk@Tkk Wk]Qkm ¢QkkrPk ~ Pkv §ûk@ ÿk@k

bkgRvc TkaK Qk¥ H^kkQkmä (¢k’Yk) FkvPkTk^kbPknTkv ¢Tkv (¢E*Zkkv:) bkYkbPk AYkrTkm §UkklSkTkv

(.Aù’^kg) ¢vAÜ^ZkUkOkng (Tk Xk^kvP ~) QkPkng TkQkmå ¢kPYkkTkm bPknlPk Hv @mPkv QkkZk Gv Pkv Acv

Gv—&&bkk .^kg"" (bkk) Pkv Æ^kbPknlPk (.^kg) Hv km @mPkv lYkQZkkÓlaK AcvPkkv cPkkv Pkv km

@mPkv TkQkmä lATPkn Hv @mPkv c^kv Acv Gv Pkv @mPkv H Gv—&&AùkZkk’YkTkkv: ^Zk^kck@P:

.Aù’^kgä Pn UnTk: Tk lTkËkZkkP ~"" (AùkZkk’YkTkkv:) #k@m@klR ¢Tkv FkvPkTkÜ^Zk ¢v WkgTkvTkv

(^Zk^kck@P:) AQkTkYkkÒkQkm (.Aù’^kg) ¢vAUkOkng Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Hv km @mPkv bkkvTkng

¢Tkv æUkng ¢v WkgTkvTkv ¢kvCkk]mTkv ¢vA bkkvCkLm WkTkk^k^kkYkkg ¢k^kv Gvä PZkkg Pkv bkDk]ng

Acv kkYkkg Pkkv bkn kOkr H Acv kkZk Gvä Pkv km @mPkv Æ^k ¢Tkv AYkr ¢TkklRQkm

¢vAdkvÒkbkgWkgSkæUk Yk]v\kkg Fkk\Zkkg ¢k^kv Gv PkvQkm Pkv bkDk]ng AQkTkYkkg Pkkv Æ^k H

Acv kkZk Gvå (Pn UnTk:) WkmHk Ukdkv (Tk) Æ^k-AYkrTkv ¢vAUkOkng TkQkmå Pkv AZkk Ukdkv?




(lTkËkZkkP ~) Ü^ZkTkk lTkH b^kæUkTkv l^kFkk@Pkkgä Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Hv km @mPkv bkkvTkng

¢Tkv æUkng HkvAv ¢vAdkvÒkv Yk]v\kkg Gv–¢vAzUkMæUk Gv PkkvUkOk bkkvTkng Ukm]ngä Xkk@v ¢Tkv

FkmAOkng ¢v kk UkkvPkkTkk CknOkkv bklcPk Gvä æUkng UkOk UkkvPkkTkk ëkvPkCknOk bklcPk Gvä PkvQkm

¢vAUkOkng Acv kng HoLng Gvä Pkv km H @mPkv Æ^k ¢Tkv AYkr UkOk HkvAv ¢TkklRQkm

¢vAWkgSkUkZkkrZkæUk Yk]v\kkg Fkk\Zkkg ¢k^kv Gv–¢vAzUkMæUk Gv PkkvUkOk Æ^kÜ^Zk UkkvPkkTkk

ekkTkCknOkv lWk@kHYkkTk Gvä AYkr-UknR~Ck\kÜ^Zk UkOk UkkvPkkTkk ¢FkvPkTk CknOk bklcPk Gvä

PkvQkm ¢vAUkOkng Acv kng HkoLng Gvå Pkv Ak@Okv bPknlPkYkkg XkvR Gvå (Pkv H WkPkk^kv Gv—)

&&^Zk^kck@P: ^kUnak: bPn’Zkk Tkn: bPkvÇkg ¢lbPä Tk PP ~ PÅ^kP:"" (^Zk^kck@P:) WkgSkUkZkkrZkæUk

¢vAdkvÒkk^kCkkcÓlaKQkm HkvPkkg (^kUnak:) #k@m@Tkm (bPn’Zkk) bPknlPk A@^kkQkm (Tkn:) Æ^kTkm

(bPkvÇkg) bPknlPk (¢lbP) QkkZk Gvå (Tk PP ~) WkmHk Ukdkv l^kFkk@Pkkgä bPknlPk TkQkm QkPkmå A¥

¢Ukvdkk¢v TkQkm QkPkm? (PÅ^kP:) #knü Æ^kÜ^Zkb^kæUk l^kFkk@Pkkgå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

HvYk &ëkvPk bkn kOkr" ¢vYk HkvAv Acv kkYkkg ¢k^kv Gv PkkvUkOk ëkvPkCknOk æUkkTkkv Gvä PkvQkm

&ëkvPk bkn kOkr" ¢vYk Acv kng HoLng Gvä Pkv km H @mPkv—

&&Wkv @Åkk Wkv bkkg^k\kk Wkv Tkm\kn¶U\k^kTTkúú’úúúúúúúúYk@CkHk^kTTkk Rkv l^k lHkTk bkkv\kc AùgFkTk^kTTkúú’’""

&&“Xkk^kkQkr—” Wkv PkmQk‘A@kv @$Pk^kOkvrä Wkv ApaOkä Wkv Tkm\kä Wkv UkTTkk ¢Tkv

bkkv] bkn kOkr@gCkv Gvä"" HkvAv ¢kYk Acv kkYkkg ¢k^kv Gv PkkvUkOk è^kvPkä @$Pk ¢Tkv UkmPk

¢klR UknR~Ck\kÜ^ZkTkk CknOkkv Gvä Æ^kTkk CknOkkv TkQkmå PkvQkm ëkvPkä @$Pk ¢Tkv UkmPk

¢vYk AcvPkkg Æ^k TkQkm ckvPkkvä ekkTkCknOk AcvPkkg Æ^k Gvå Akv¥ Uk|èTk A@v Gv Av

#k@m@Tkm bPknlPk A@Pkkg Pkkv Æ^kTkm bPknlPk QkPkm TkQkmä Pkkv Æ^kTkm bPknlPk A¥ @mPkv

QkkZk Gv? §ûk@ ¢kYk Gv Av lFkÜoUk AcvPkkg QkkZk Gv—&&lTkËkZkP: lFk’bPn’Zkk .^klFkP: bPkvÇkg Xk^klP"" (lTkËkZkP:) #knü Æ^kÜ^ZkæUk l^kFkk@Pkkg (lFkP ~) #knü ekkTkklRTkkg

(bPn’Zkk) ^kk@g kk@ ^kOkrTk-bYk@Ok-¢XZkkbk A@^kkQkm (.^k) lTk:bkgRvc (lFkP: bPkvÇkg)

Æ^kÜ^ZkTkm bPknlPk (Xk^klP) QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Hv km @mPkv &Ukm]ngä Xkk@v

¢Tkv FkmAOkng bkn kOkr" ¢vYk AcvPkkg bkn kOkrTkm b^kæUkbPknlPk QkkZk Gvä Pkv km H @mPkv

&Av k]m ¢v kk Gv Av HvYkOkv Uk|QkYk H #knü Æ^kb^kæUkTkkv ¢TknXk^k AZkkvr Gv ¢vK\kv

Av £lTÜZk-l^kakZk-AakkZkTkv ÆPZkkg Gvä UkGm Yko]Qkm BkUkk^Zkkg Gvä bkA] AYkr dkZk AZkk‘




Gv ¢vK\kv Av Av k]ekkTkä Av k]R#krTkä Av k]^kmZkr ¢Tkv Av k]bknBkæUkv lWk@kHYkkTk Uk|CkK

Gv" ¢vYk AcvPkkg–HkOkPkkg–¢TknXk^kPkkg Av k]mTkm CknOkb^kæUk bPknlPk QkkZk Gvå ¢kQkm

¢k ¢Qkr lTklékPk AZkkvr Av Æ^k ¢Tkv AYkr ¢vA TkQkmä lXkTTk lXkTTk Gvå l^k^k@Ok—Æ^k ¢Tkv AYkr ¢vA ckvPk Pkkv ¢kK\kkv bPknlPkXkvR AvYk ckvPk? 27å

(Ykkl\kTkm)

£lP Ul@lFkPPÅ^kw@k’YkAùkZkwAùPkZkkgTkZkl^kXkHkTkZkn‘’Zkk’ZkTPYknFGklRPkZkkYk~ ’

¢^kP@lP Tk WkkvSkkv WkkvSkYkv^kk< AùbZkb^k@bk@XkbkApùì: ÉkbVnúKTTkvAù .^kúú’’28’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£lP AùbZk WkkvSk: WkkvSkYk~ ¢< Tk ¢^kP@lP""

(£lP) ¢k Uk|Ak@v XkvR ÿk@k bkYkHk^kPkkg (AùbZk) ÒkOk \kkvAYkkg ¢v kkv AZkkv Æ^k Gv

Av HvTkv (WkkvSk:) WkkvSk ¢QkkrPk ~ ekkTk#kl$Pk (WkkvSkYk~) b^kb^kæUkTkk Uk|PZkdk ¢TknXk^k#km\kUkOkv

(¢<) ¢kH UkOk (Tk ¢^kP@lP) Ukl@OkYkTk#km\k Tk QkkZk? Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^k-

AYkrTkng lXkTTkUkOkng ¢lPk#kZk Uk|CkK A@mTkv WkPkk^Zkng; ¢v bkkgXk]Pkkg Hv Æ^kTkv ekkTk

©UkHPkng TkQkm PkvTkv LUkAkv RmSkkv Gvå AZkk Uk|Ak@v XkvR ÿk@k bkYkHk^kPkkg? Pkv H

XkvRUk|Ak@ WkPkk^kv Gv—&&¢k’YkAùkZkwAùPkZkkg Ul@lFkPPÅ^kw: TkZkl^kXkHkTkZkn‘’Zkk ¢’ZkTPYk~

¤FGklRPkZkkYk~"" (¢k’Yk) FkvPkTkÜ^Zk ¢Tkv (AùkZk) AYkrzUkMTkk (.AùPkZkkg) ¢vAP^kUkOkkTkvä

(Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^k-AYkr ¢TkklRWkgSkUkZkkrZkæUk ¢vAzUkM Gv PkvTkvä) (Ul@lFkPPÅ^kw:)

bk^krekkv ÿk@k “l^k^k@Ok—(Ul@lFkP) Uk|PZkdkUkOkv HkOZkk Gv (PÅ^kw:) Æ^kklR bkA]

Ü^ZkkvTkk CknOk-UkZkkrZkkvTkv HvYkOkv ¢v kk bk^krekRv k ÿk@k” (TkZk) Ü^ZkksQkA ¢Tkv

UkZkkrZkksQkAæUk UkdkUkkPkTkk (l^kXkHkTk) l^kXkkCk—XkvRlTkæUkOkä (Zkn‘’Zkk) lXkTTkb^kæUk

^kbPknTkv bkkSk^kmä PkvTkk ^kMv (¢’ZkTPg) ¢lPk#kZk lTk:bkgRvcUkOkv (¤FGklRPkZkkYk~) §FGvR^kkYkkg

¢k^kv Gvå HvYk NkgAv\kkv lTklSk Uk|CkK A@^kkYkkg ¢k^kv Gv PkvYk Æ^kÜ^Zk Uk|CkK H Gvä

Uk@TPkn AYkrbkgZkkvCkQkm NgAkZkv\kng ckv kkQkm Yk@OkTkv Uk|kUPk Qk¥ @õkng cPkng; Pkv Xk|klTPk

Uk@YkCkn< êkm PkmQk‘A@Tkkv §UkRv#k bkkgXk]Pkkg YkKv Gvä AYkrbkgZkkvCkQkm lXkTTk #knü




Æ^kb^kæUkTkkv ¢TknXk^k QkkZk Gvå ¢k^kkv ¢TknXk^k bkYZkA~P^k Gvå Av kkv Gv WkkvSk?

&&b^k@bk@XkbkApùì:"" (b^k@bk) ekkTkb^kXkk^kTkkv (@Xkbk) §PAakr—¢lPk#kZk bkYkQkrUkOkng

PkvTkkQkm (Apùì:) Uko%Zk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&ÉkbVnúKTk~"" Uk|CkKUkOkv Gvå ^k]m Av kkv Gv?

&&.Aù: .^k"" lTkékZkQkm FkwPkTZkæUk Gvå 28å

(Ykkl\kTkm)

¢^kP@lP Tk Zkk^kçplÅkYk’ZkTP^kvCkk-RTk^kYkU@Xkk^k’ZkkCk¥¥¥¥¥ìkTP¥¥¥¥¥lì: ’

IklKlP bkAù\kXkk^kw@TZkRmZkws^kYknÒùkb^kZklYkZkYkTknXkolPbPk^kRkl^kWkrXko kúú’’29’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£ZkYk~ ¢TknXkolP: Pk^kP ~ IklKlP b^kZkYk~ ¢kl^kWkrXko k""(£ZkYk~) ¢k l^kÛYkkTk (¢TknXkolP:) ¢TknXkolPk ¢QkkrPk ~ #knüFkwPkTZk^kbPknTkng Uk|PZkdkUkOkv

HkOkUkOkng (Pk^kP ~) PkvK\kk Ak] bknSkm (IklKlP) Pkv H bkYkZkv (b^kZkYk~) bkcH H UkkvPkkTkk

H Ukl@OkYkTkæUk (¢kl^kWkrXko^k) Uk|CkK Qk¥å Av km Gv Pkv ¢TknXkolPk? &&¢TZkRmZkw:bkAù\kXkk^kw: l^kYknÒùk"" (¢TZkRmZkw:) #knüFkwPkTZkb^kæUkQkm ¢PZkgPk lXkTTk ¢v kkg Ü^ZkAYkr-

Xkk^kAYkr-TkkvAYkrbkgWkgSkm (bkAù\kXkk^kw:) &bkA]" ¢QkkrPk ~ HvK\kk Gv CknOkbQkkTk-

YkkCkrOkkbQkkTkæUk @kCk-ÿvak-Ykkvc £PZkklR ¢lPk DkOkk l^kA\Ukkv ¢v kk Hv &Xkk^k"

¢QkkrPk ~ l^kXkk^kæUk Ukl@OkkYk PkvYkTkkQkm (l^kYknÒùk) bk^krQkk @lcPk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv

Av HvK\kk UkOk l^kXkk^kUkl@OkkYkb^kæUk l^kA\Ukkv Gv ¢Qk^kk YkTk-^kFkTkQkm §UkFkk@ A@m

Ü^Zk-CknOk-UkZkkrZkXkvRæUk ¢Qk^kk §PUkkR-^ZkZk-Sk|kw ZkXkvRæUk l^kA\Ukkv Gv PkvYkTkkQkm @lcPk

#knüFkvPkTkkYkkÒkTkk ¢kb^kkRæUk ekkTk PkvTkng TkkYk ¢TknXk^k Acv kkZk Gvå Pkv ¢TknXk^k Hv

@mPkv QkkZk Gv Pkv Acv Gv—&&Zkk^kP ~ ¢U@Xkk^k’ZkkCk¥¥¥¥¥ìkTP¥¥¥¥¥lì: ¢’ZkTP^kvCkkP ~ ¢Tk^kYk~^kplÅkYk~ Tk ¢^kP@lP"" (Zkk^kP ~) HvK\kkv Ak]ä Hv Ak]v (¢U@Xkk^k) #knüFkwPkTZkYkkÒkQkm lXkTTk

Ü^ZkAYkrä Xkk^kAYkr ¢Tkv TkkvAYkræUk Hv bkYkbPk Xkk^kkv PkvYkTkk (’ZkkCk) &¢k Xkk^kkv

bkYkbPk HoLk Gvä Æ^kTkng b^kæUk TkQkm" ¢v kk Uk|PZkdkUkOkv ¢kb^kkRæUk ekkTkTkk bkoFkA

(¥¥¥¥¥ìkTP) §Rkc@OkTkm YkkVA—“l^k^k@Ok—Hv km @mPkv Akv¥ Ukn<akv SkkvWkmTkk Dk@vQkm

UkkvPkkTkk ^kïkTkk Xk|YkQkm WkmHkTkng ^kïk ¢k^kPkkg ¢kv]BZkk l^kTkk Ukcv@mTkv UkkvPkkTkng




HkOZkngä UkGm Pkv ^kïkTkkv SkOkm Hv Akv¥ cPkkv PkvOkv GvMkv UkAMmTkv Aõkng Av &¢k ^kïk

Pkkv Ykk<g Gvä" V@mTkv Aõkng Av &Ykk<g H Gvä" ¢kYk bkkgXk]Pkkg Pkv Ukn<akv lFkó PkUkkbZkng

¢Tkv HkOZkng Av &Ykk<g lFkó Pkkv Yk]Pkng TkQkmä YkkKv Tkœm ¢k ^kïk Ykk<g TkQkmä

WkmHkTkng Gvä" PkvTkv ¢k^km Uk|PkmlPk QkPkkg PZkkCk QkZkkv DkKv Gvä ^kïk Ukcv@v\kng H Gv

PkkvUkOk PZkkCk DkKv Gvä AvYk Av b^kklYkP^kUkOkng GoKm CkZkng Gv; Pkv km @mPkv ¢TkklR Ak]Qkm

Æ^k lYkQZkkÓlaK Gv PkvQkm AYkrbkgZkkvCkHlTkPk Gv Hv #k@m@ä Rn:BkbknBkä @kCkÿvak ¢klR

l^kXkk^kUkZkkrZkkv PkvYkTkv UkkvPkkTkkg H A@mTkv HkOkv Gv ¢Tkv Pkv-æUkv H Uk| kPkvr Gvä cvZk-

§UkkRvZk HkOkPkkv TkQkm; ¢k Uk|YkkOkv ¢TkgPk Ak] Xk|YkOk A@Pkkg %Zkk@v QkkvMkv bkgbkk@

@cv Gv ¢Tkv Uk@YkCkn<Tkkv §UkRv#k UkkYkv Gv—§UkRv#k ¢v kkv Gv Av &cv Æ^k! HvK\kkg

Gv Hv #k@m@ä bknBk-Rn:Bkä @kCk-ÿvak-Ykkvcä HvYkTkv Pkng UkkvPkkTkkg A@mTkv HkOkv Gv ¢Tkv

¢vYkkg @Pk QkZkkv Gv Pkv Pkkv bkDk]kgZk Pkk@kg TkQkmä ¢TkklR AYkrbkgZkkvCkTkm §UkklSk Gv"—PZkk@v ¢v kng ^kk@g kk@ bkkgXk]Pkkg Æ^k^kbPknTkkv l^kFkk@ ©Uk%Zkkv Av &Æ^kTkng \kdkOk Pkkv

#knü lFkÜoUk Gvä PkvQkm ¢k WkSkm §UkklSk Pkkv Æ^kTkm TkQkmä AYkrbkgZkkvCkTkm §UkklSk Gv";

¢k^kkv lTkékZk Hv Ak]v QkZkkv Pkv H Ak]v bkA] l^kXkk^kXkk^kkvTkkv PZkkCk Gv; #k@m@ä

bknBkä Rn:Bk HvYk cPkkg PkvYk H Gvä Ukl@OkkYkkvQkm PZkkCk Gvä AvYk Av b^kklYkP^kUkOkng GoKm

CkZkng Gvå ¢kTkng H TkkYk ¢TknXk^k Gvä ¢kTkng H TkkYk bkYZkA~P^k Gvå ¢k Uk|YkkOkv

ÓaKkTPkTkm YkkVA”—©UkÆ Gv ÓlaK ¢QkkrPk ~ #knü lFkÜoUkTkkv ¢TknXk^k HvTkv ¢v kkv Hv

Akv¥ Æ^k Gv Pkv (¢Tk^kYk~) ¢TkklR Ak]Qkm Fkk\Zkk ¢k^kPkk (^kplÅkYk~) Hv AYkrUkZkkrZk bkkQkv

¢vAP^kUkOkkTkk bkgbAk@ Pkv-æUkv (Tk ¢^kP@lP) Ukl@OkYkPkkv TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Akv¥

HkOk#kv Av HvK\kkg UkOk #k@m@ä bknBkä Rn:Bkä @kCkä ÿvakä Ykkvc Gv PkvYkTkm PZkkCkWknlü

Ag¥A ¢TZk Gv—Ak@OkæUk Gv PkQkk #knü lFkÜoUkYkkÒkTkkv ¢TknXk^k Ag¥A ¢TZk Gv—AkZkræUk Gvå PkvTkk Uk|PZkv §ûk@ ¢kYk Gv Av @kCkä ÿvakä Ykkvcä #k@m@ä bknBkä Rn:Bk

¢klR l^kXkk^kUkZkkrZkæUk Ukl@OkYkPkk Æ^kTkk Hv Ak]v ¢k^kk ¢#knü Ukl@OkYkTkæUk

bkgbAk@ GoKm HkZk Gv Pkv H Ak]v PkvTkv ¢TknXk^k Gvå PkvTkng l^k^k@Ok—#knü

FkvPkTkkYkkÒkTkkv ¢kb^kkR ¢k^Zkk l^kTkk ¢#knü Xkk^kæUk Ukl@OkkYk GoKPkk TkQkm ¢Tkv

¢#knü bkgbAk@ GoK>kk l^kTkk #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k QkPkkv TkQkmå PkvQkm Hv Akg¥ Gv

Pkv ¢vA H Ak]ä ¢vA H ^kbPknä ¢vA H ekkTkä ¢vA H b^kkR Gvå c^kv HvTkv #knü

¢TknXk^k QkZkkv Gv Pkv Æ^k Hv kkv Gv Pkv kkv H Acv Gvå 29å




(b^kkCkPkk)

bk^krP: b^k@bklTkXkr@Xkk^kgúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúú

FkvPZkv b^kZkYkcg b^klYkcwAùYk~úú’úúúúúúúúúúúúúúúúú

TkklbP TkklbP YkYk AùËkTk Ykkvc:úúúúúúúúúúúúúúúúú

#knálFkàTkYkckvlTklSk@lbYk ’’30’’úúúúúúúúúúúúúú

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£c ¢cg .AùYk~ b^kYk~ b^kZkYk~ FkvPZkv"" (£c)

l^kXkk^kUkl@OkkYkkv GoKm CkZkk ckv kkQkm (¢cg) ¢TkklRlTkSkTk lFkÜoUk ^kbPkn ¢v kkv cng

(.Aùg) bkYkbPk XkvRWknlüQkm @lcPk #knü ^kbPknYkkÒk (b^kg) #knü lFkÜoUkYkkÒk ^kbPknTkv

(b^kZkYk~) Uk@kvUkRv#k l^kTkk H UkkvPkkYkkg b^kbkg kvRTkUk|PZkdkæUk (FkvPZkv) ¢kb^kkRng Gng—(Ü^ZkÓlaKQkm) Hv kkv cng Gng ¢v kkv c^kv (UkZkkrZkYkkg) b^kkR ¢k^kv Gvå Av km Gv #knü

lFkÜoUk^kbPkn? &&bk^krP: b^k@bklTkXkr@Xkk^kg"" (bk^krP:) ¢bkgBZkkPk Uk|Rv#kkvYkkg (b^k@bk)

FkwPkTZkUkOkkQkm (lTkXkr@) bkgUkoOkr Gv (Xkk^kg) bk^krb^k HvTkng ¢v km Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Akv¥ HkOk#kv Av HwTklbkükTPkTkkv ^kk@g kk@ ¢XZkkbk A@^kkQkm ÓN Uk|PkmlPk QkkZk Gv

PkvTkng TkkYk ¢TknXk^k Gvä UkOk ¢vYk TkQkm; lYkQZkkP^kAYkrTkkv @bk-UkkA YkKPkkg

lYkQZkkP^kXkk^kæUk Ukl@OkYkTk YkKv Gv PZkk@v ^kbPknb^kæUkTkkv Uk|PZkdkUkOkv ¢kb^kkR ¢k^kv

Gv PkvTkng TkkYk ¢TknXk^k Gvå ^k]m ¢TknXk^k#km\k Æ^k Hv kng ¢TknXk^kv Gv Pkv kng Acv

Gv—&&YkYk AùËkTk Ykkvc: TkklbP TkklbP"" (YkYk) Ykk@v (AùËkTk) Ü^ZkzUkMæUk ¢Qk^kk

Æ^kbkgWkgSkm Xkk^kUkl@OkYkTkæUk (Ykkvc:) HvK\kk l^kXkk^kæUk ¢#knü Ukl@OkkYk Pkv WkSkk

(TkklbP TkklbP) bk^krQkk TkQkmä TkQkmå c^kv Pkv Hv kkv Gv Pkv kkv Acv Gv—&&#knálFkàTkYkckvlTklSk@lbYk"" (#kná) bkYkbPk l^kA\UkkvQkm @lcPk (lFkP ~) FkwPkTZkTkk (DkTk)

bkYkocæUk (Ykc:) §ÛkvPkTkkv (lTklSk:) bkYknÜ (¢lbYk) cng Gngå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Akv¥

HkOk#kv Av WkSkkZkTkng TkklbPkUkOkng QkkZk Gvä PkvQkm ¢vYk Aõkng Av #knü lFkÜoUkYkkÒk ^kbPkn

Uk|CkK Gvå 30å




(Ykkl\kTkm)

£lP bklP bkc bk^kwr@TZkXkk^kws^k^kvAvùb^kZkYkZkYknUZkkvCkkv lWkXk|Rk’YkkTkYkvAùYk~úú’ÉkAùlKPU@YkkQkwrRr#krTkekkTk^kpÅkw:ApùPUl@OklP@k’Ykk@kYk .^k Ék^kpÅk:úú’’31’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.^k ¢ZkYk~ ¤UZkkvCk: b^kZkYk~ Ék^kpÅk:"" (.^k)

lTkékZkQkm Hv ¢TkklRlTkSkTk Gv ¢v kng (¢ZkYk~) ¢k H (¤UZkkvCk:) Æ^kÜ^Zk (b^kZkYk~)

Hv kng Ü^Zk cPkng Pkv kng #knüUkZkkrZkæUk (Ék^kpÅk:) Uk|CkK QkZkngå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

Æ^kÜ^Zk #kl$PkæUkv Pkkv #knü cPkng Uk@TPkn AYkrbkgZkkvCkUkOkv ¢#knüæUk Ukl@OkYZkng cPkng;

c^kv ¢#knüUkOkng H^kkQkm Hv kng cPkng Pkv kng Qk¥ CkZkngå Av kng QkPkkg #knü QkZkng? &&£lP

bk^kwr: ¢TZkXkk^kw: bkc l^k^kvAvù bklP"" (£lP) Uko kkvr$Pk Uk|Ak@v (bk^kwr:) #knü lFkÜoUkYkkÒkQkm

lXkTTk ¢v kkg bkYkbPk (¢TZkXkk^kw: bkc) Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-TkkvAYkrQkm (l^k^kvAvù) #knü

FkwPkTZkTkng lXkTTkUkOkng (bklP) QkPkkgå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvYk bkn kOkrTkk UkkTkkTkv

PkUkk^kPkkg Akl\kYkk HPkm @cv kkQkm bkcH H bkn kOkrYkkÒk @cm HkZk Gv PkvYk Ykkvc-

@kCk-ÿvakæUk l^kXkk^kUkl@OkkYkYkkÒk HPkkg bkcH H #knü FkwPkTZkYkkÒk @cm HkZk Gvå

Av km QkPkm QkAm Æ^k^kbPkn Uk|CkK QkkZk Gv? &&.AùYk~ ¢k’YkkTkYk~ lWkXk|P ~"" (.AùYk~)

lTkXkvrR-lTks^kA\Uk lFkÜoUk ^kbPkn ¢v kkv Hv (¢k’YkkTkYk~) ¢kPYkb^kXkk^k Pkv-æUk (lWkXk|P ~)

Ukl@OkYkm Gvå ^k]m Av kkv Gv ¢kPYkk? &&R#krTkekkTk^kpÅkw: ApùPUl@OklP:"" (R#krTk) êkük-

<lFk-Uk|PkmlPkä (ekkTk) HkOkUkOkngä (^kpÅkw:) #knü Ukl@OklPk–¢v kkg Hv @PTkÒkZk Pkv-æUkv

(ApùP) AZkn‘ Gv (Ul@OklP:) Ukl@OkYkTk HvOkv ¢v kkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

lYkQZkkP^kUkl@OklPkTkkv PZkkCk QkPkkgä #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k QkPkkgä bkkdkkPk ~ @PTkÒkZk

DkKv Gvå Av kkg Gv R#krTk-ekkTk-Fkkl@Òk? &&ÉkAùlKPU@YkkQkvr:"" (ÉkAùlKP) Uk|CkK AZkkvr Gv

(U@YkkQkwr:) bkA\kAYkrdkZk\kdkOk Ykkvdk HvYkOkv ¢v kkg Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

&bkYZkCR#krTkekkTkFkkl@ÇkklOk YkkvdkYkkCkr:" ¢v kng AQkTk Pkkv bk^kr HwTklbkükTPkYkkg Gv ¢Tkv Pkv

H Uk|YkkOk Gvå ^k]m Av kkv Gv #knüÆ^k? &&¢k’Ykk@kYk"" (¢k’Yk) UkkvPkv H Gv




(¢k@kYk) ¿mMk^kTk HvTkng ¢v kkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av FkvPkTkÜ^Zk ¢#knü

¢^kbQkkæUkv Uk@Tkm bkkQkv Ukl@OkYkPkng cPkng Pkv Pkkv YkK>kngä bkkgUk|Pk (^kPkrYkkTkAk]v)

b^kæUkUkl@OkYkTkYkkÒk Gvå 31å

(^kbkTPklPk\kAk)

YkÄkTPn lTkXkr@YkYkm bkYkYkv^k \kkvAùkúúúúúúúúúúúúúúúú

¢k\kkvAùYknFG\klP #kkTP@bkv bkYkbPk:úú’úúúúúúúúúúúú

¢k¶\kk^Zk l^kXk|YklP@bAùl@Ok{ Xk@vOkúúúúúúúúúúúúúúúú

ÉkkvTYkCTk .ak XkCk^kkTk^kWkkvSklbkTSkn:úú’’32’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.ak XkCk^kkTk~ ÉkkvTYkCTk:"" (.ak) bkRk Ak]

Uk|PZkdkUkOkv FkvPkTkb^kæUk Gv ¢v kkv (XkCk^kkTk~) XkCk^kkTk ¢QkkrPk ~ Æ^kÜ^Zk (ÉkkvTYkCTk:)

#knükgCkb^kæUk RvBkkMmTkv Uk|CkK QkZkkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢k Ck|gQkTkng TkkYk TkkKA

¢QkkrPk ~ ¢BkkMkv Gvå PZkkg UkOk Uk|QkYk H #knükgCk TkkFkv Gv PkQkk ¢c{ UkOk Uk|QkYk

H Æ^kTkng #knü b^kæUk Uk|CkK QkZkngå Av kkv Gv XkCk^kkTk? &&¢^kWkkvSklbkTSkn:"" (¢^kWkkvSk)

ekkTkYkkÒkTkng (lbkTSkn:) UkkÒk Gvå ¢BkkMkYkkg UkOk UkkÒk TkkFkv Gvä ¢c{ UkOk ekkTkUkkÒk

Æ^k Gvå c^kv Hv @mPkv Uk|CkK QkZkkv Pkv Acv Gv—&&Xk@vOk l^kXk|YklP@bAùl@Ok{ ¢k¶\kk^Zk""

(Xk@vOk) Yko]Qkm §BkkMmTkv Ro@ A@må Pkv AkvOk? (l^kXk|Yk) l^kUk@mPk ¢TknXk^k—lYkQZkkP^kæUk Ukl@OkkYk Pkv H Gv (lP@bAùl@Ok{) #knüb^kæUk-¢kFGkRTk#km\k ¢gPkHr klTkAk

(¢gR@Tkkv UkMRkv) PkvTkv (¢k¶\kk^Zk) Yko]Qkm H Ro@ A@mTkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

¢BkkMkYkkg Uk|QkYk H ¢gPkHr klTkAk AUkMkTkm ckvZk Gvä PkvTkv Ro@ A@mTkv #knükgCk TkkFkv

Gv; ¢c{ UkOk ¢TkklR Ak]Qkm lYkQZkkP^kUkl@OklPk Gvä Pkv GoKPkkg #knüb^kæUk Ukl@OkYkv

Gvå #knüb^kæUk Uk|CkK QkPkkg Hv Akg¥ Gv Pkv H Acv Gv—&&¢Ykm bkYkbPk: \kkvAùk:

#kkTP@bkv bkYkYk~ .^k YkÄkTPn"" (¢Ykm) Hv l^kÛYkkTk Gv ¢v kk (bkYkbPk:) WkSkk (\kkvAùk:)

Æ^kkvä (#kkTP@bkv) Hv ¢PkmlTÜZkbknBkCksXkPk Gv ¢v kkv #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k PkvYkkg

(bkYkYk~ .^k) ¢vAm^kBkPkv H (YkÄkTPn) YkCTk Qkk¢kv—PkTYkZk Qkk¢kvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv

Av ¢BkkMkYkkg Pkkv #knükgCk RvBkkMv Gvä PZkkg HvK\kk RvBkTkk@k Gv Pkv WkSkk ¢vAmbkkQkv




H YkCTk Qk¥ RvBkv Gv; Pkv km @mPkv Æ^kTkng b^kæUk #knüæUk WkPkk^kkZkng QkAng

WkSkkZk Æ^kkv¢v ¢TknXk^k A@^kkZkkvCZk Gvå Av kkv Gv #kkTPk@bk? &&¢k\kkvAùYknFG\klP""

(¢k\kkvAùYk~) bkYkbPk Òkw\kkvA>kYkkg (¤FG\klP) bk^kkvrPApaK Gvä §UkkRvZk Gv ¢Qk^kk

\kkvAk\kkvATkkv ekkPkk Gvå c^kv ¢TknXk^k Hv kkv Gv Pkv kkv Acv Gv—&&lTkXkr@Yk~"" ¢lPk#kZk

YkCTkUkOkv Gvå 32å

K




–2–

¢Æ^k ¢lSkAk@


Hkm^kkHkm^kl^k^kvAùUnaAù\k¥¥¥¥¥#kk Ék’ZkkZkZk’UkakrRk-

Tkkbkgbkk@lTkWkáWkTSkTkl^klSkS^kgbkklç#knág bVnúKP ~ ’

¢k’Ykk@kYkYkTkTPSkkYk YkcbkkSZkdkvOk lTk’ZkkvlRPg

Skm@kvRkÅkYkTkkAnù\kg l^k\kbklP ekkTkg YkTkkv ôkRZkP ~ ’’1-33’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ekkTkg l^k\kbklP"" (ekkTkg) ekkTk ¢QkkrPk ~ Æ^kÜ^Zk

(l^k\kbklP) Hv kng Gv Pkv kng Uk|CkK QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢c{ bknSkm l^klSkæUkv

#knükgCkPkû^kæUk Æ^kTkng lTkæUkOk AZkn‘ä c^kv Pkv H Æ^kTkng Uk|lPkakvSkæUkv lTkæUkOk A@v Gvå

PkvTkng l^k^k@Ok—#knü Æ^k Gvä KgAkvPAmOkr Gvä lFkÜoUk Gv ¢vYk Acv kng Pkv l^klSk Acv kkZk

Gv; Æ^kTkng b^kæUk CknOkbQkkTk TkQkmä AYkr-TkkvAYkr Æ^kTkkg TkQkmä Xkk^kAYkr Æ^kTkng TkQkm

¢vYk Acv kng Pkv Uk|lPkakvSk Acv kkZk Gvå Av kng QkPkng QkAng ekkTk Uk|CkK QkkZk Gv? &&YkTkkv

ôkRZkP ~"" (YkTk:) ¢TPk:A@OkvlTÜZkTkv (ôkRZkP ~) ¢kTkTRæUk A@Pkng QkAngå ^k]m Av kng QkPkng

QkAng? &&l^k#knág"" ¢kL AYkkvrQkm @lcPkUkOkv b^kæUkæUkv Ukl@OkYZkng QkAngå ^k]m Av kng QkPkng

QkAng? &&bVnúKP ~"" b^kbkg kvRTkUk|PZkdk QkPkng QkAngå ^k]m Av kng QkPkng QkAng? &&¢k’Ykk@kYkYk~""

(¢k’Yk) b^kb^kæUk H Gv (¢k@kYkYk~) ¿mMk^kTk HvTkng ¢v kng QkPkng QkAngå ^k]m Av kng QkPkng

QkAng? &&¢TkTPSkkYk"" (¢TkTP) YkZkkrRkQkm @lcPk Gv (SkkYk) PkvH:UkngH HvTkkv ¢v kng QkPkng

QkAngå ^k]m Av kng QkPkng QkAng? &&¢SZkdkvOk Ykcbkk lTk’ZkkvlRPg"" (¢SZkdkvOk) lTk@k^k@Ok Uk|PZkdk

(Ykcbkk) FkwPkTZk#kl$Pk ^kMv (lTk’ZkkvlRPg) lÒkAk] #kkëkPk Gv Uk|PkkUk HvTkkv ¢v kng QkPkng QkAngå

A BA B

37



^k]m Av kng QkPkng QkAng? &&Skm@kvRkÅkYk~"" (Skm@) ¢Mkv\k ¢Tkv (¤RkÅkYk~ ) WkSkkQkm YkkvKng ¢v kng

QkPkng QkAngå ^k]m Av kng QkPkng QkAng? &&¢TkkAnù\kg"" £lTÜZkHlTkPk bknBkRn:BkQkm @lcPk

¢PkmlTÜZk bknBkæUk lWk@kHYkkTk QkPkng QkAngå ¢k^kkv Æ^k Hv @mPkv Uk|CkK QkZkkv Pkv Acv

Gv—&&¢kbkgbkk@lTkWkáWkTSkTkl^klSkS^kgbkkP ~"" (¢kbkgbkk@) ¢TkklR Ak]Qkm (lTkWká) Æ^k bkkQkv

Yk]v\kkg Fkk\Zkkg ¢k^kPkkg (WkTSkTkl^klSk) ekkTkk^k@OkAYkrä R#krTkk^k@OkAYkrä ^kvRTkmZkä

YkkvcTkmZkä ¢kZknä TkkYkä CkkvÒkä ¢TPk@kZk ¢v kkg Gv Hv Ü^ZkzUkMæUk ¢kL AYkr PkQkk

Xkk^kAYkræUk Gv Hv @kCk-ÿvak-YkkvcUkl@OkkYk–£PZkklR Gv Hv Wkcn l^kA\Ukkvä PkvYkTkk

(S^kgbkkP ~) l^kTkk#kQkm Æ^kb^kæUk Hv kng Aõkng Gv Pkv kng Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Hv km

@mPkv H] ¢Tkv AkR^k Hv Ak]v ¢vAÒk Yk]v\kkg Gv Pkv H Ak]v Hkv b^kæUkTkkv

¢TknXk^k A@^kkYkkg ¢k^kv Pkkv AkR^k H]Qkm lXkTTk Gvä H] UkkvPkkTkk b^kæUkv Gvä

Pkv km @mPkv bkgbkk@-¢^kbQkkYkkg Æ^k-AYkr WkgSkUkZkkrZkæUkv ¢vA dkvÒkv Yk]v\kkg Gv Pkv H

¢^kbQkkYkkg Hkv #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k A@^kkYkkg ¢k^kv Pkkv bkYkbPk AYkr

Æ^kb^kæUkQkm lXkTTk Gvä Æ^kÜ^Zk b^kFGb^kæUkv Hv kng Aõkng Pkv kng Gvå ¢k^km Wknlü Hv

@mPkv ©UkÆ Pkv Acv Gv—&&Zk’UkakrRkTk~ Ék’ZkkZkZkP ~"" (ZkP ~) Hv Ak@OkQkm (UkakrRkTk~)

CkOkSk@-YknTkmëk@kvTkv (Ék’ZkkZkZkP ~) Uk|PkmlPk §UkHk^kmTkvå A>kk Ak@OkQkm Uk|PkmlPk ©UkÆ Pkv

H Acv Gv—&&Hkm^kkHkm^kl^k^kvAùUnaAù\k¥¥¥¥¥#kk"" (Hkm^k) FkvPkTZkÜ^Zk ¢Tkv (¢Hkm^k) HM—AYkr-

TkkvAYkr-Xkk^kAYkr PkvYkTkk (l^k^kvAù) lXkTTklXkTTkUkOkkæUk (UnaAú\k) l^kbPkmOkr (¥¥¥¥¥#kk)

ekkTkÓlaKQkmå Æ^k ¢Tkv AYkrTkkv lXkTTklXkTTk ¢TknXk^k A@Pkkg Æ^k Hv kkv Aõkkv Gv

Pkv kkv Gvå 1–33å

(Ykkl\kTkm)

l^k@Yk lAùYkU@vOkkAùkZkrAùkv\kkc\kvTkb^kZkYklU lTkXkpP: bkTk~ U#Zk akOYkkbkYkvAùYk~ú’îRZkbk@lbk Ungbk: Unß\kklãTTkSkkYTkkvTkTkn lAùYkTknU\klWSkXkkrlP zAù FkkvU\klWSk:ú’’2-34’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&l^k@Yk ¢U@vOk ¢AùkZkrAùkv\kkc\kvTk lAúYk~"" (l^k@Yk)

cv Æ^k! l^k@$Pk Qkkä cL Tk A@ä (¢U@vOk) lYkQZkkP^kæUk Gv ¢Tkv (¢AùkZkr) AYkrWkgSkTkv




A@v Gv ¢v kk (Aùkv\kkc\kvTk lAùYk~) Hv HoLk l^kA\Ukkv PkvYkTkkQkm #kng? PkvTkng l^k^k@Ok—Akv¥

lYkQZkkÓlaK Æ^k #k@m@Tkv Æ^k Acv Gvä Akv¥ lYkQZkkÓlaK Æ^k ¢kL AYkkvrTkv Æ^k

Acv Gvä Akv¥ lYkQZkkÓlaK Æ^k @kCkklR bkodYk ¢SZk^kbkkZkTkv Æ^k Acv Gv—£PZkklRæUkv ¢TkvA Uk|Ak@Tkk Wkcn l^kA\Ukkv A@v Gvå cv Æ^k! Pkv WkSkkZk l^kA\Ukkv

GkvMä AvYk Av Pkv HoLk Gvå &&lTkXkpP: bkTk~ b^kZkg .AùYk~ U#Zk"" (lTkXkpP:) ¢vAkCk|æUk (bkTk~)

QkPkkv QkAkv (.AùYk~) #knü lFkÜoUkYkkÒkTkkv (b^kZkYk~) b^kbkg kvRTkUk|PZkdkUkOkv (U#Zk) ¢TknXk^k

A@å &&akOYkkbkYk~"" l^kUk@mPkUkOkng Hv @mPkv GoKv Pkv @mPkv GkvMmTkvå &&¢lU"" ^kk@g kk@ Wkcn

#kng Acv kng? ¢k^kkv ¢TknXk^k A@Pkkg b^kæUkUk|klUPk Gvä Pkv H Acv Gv—&&TkTkn îRZkbk@lbkUngbk: ¢TknU\klWSk: lAùYk~ XkklP"" (TkTkn) cv Æ^k! (îRZkbk@lbk) YkTkæUkm bk@kv k@Ykkg Gv

(Ungbk:) Hv Æ^kÜ^Zk PkvTkm (¢TknU\klWSk:) ¢Uk|klUPk (zAù XkklP) #kkvXkv Gv #kng? Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k A@Pkkg b^kæUkTkm Uk|klUPk Tk QkkZk ¢vYk Pkkv TkQkm;

&&Fk ¤U\klWSk:"" (Fk) Gv Pkkv ¢vYk H Gv Av (¤U\klWSk:) ¢^k#Zk Uk|klUPk QkkZk Gvå Av kng

Gv Æ^kÜ^Zk? &&Unß\kkP ~ lXkTTkSkkYTk:"" (Unß\kkP ~) Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-TkkvAYkrQkm (lXkTTkSkkYTk:)

lXkTTk Gv—FkvPkTkæUk Gv—PkvH:UkngH HvTkkvä ¢v kng Gvå 2–34å

(¢TknaKnUk)

lFkFGlÒù^ZkkÈkbk^krb^kbkk@kv Hkm^k £ZkkTkZkYk~ ’

¢PkvªlPl@Òùk: bk^kvrªlU Xkk^kk: Ukwßl\kAùk ¢Ykm ’’3-35’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢ZkYk~ Hkm^k: £ZkkTk~"" (¢ZkYk~) l^kÛYkkTk Gv

¢v^kng (Hkm^k:) FkvPkTkÜ^Zk (£ZkkTk~) ¢kK\kng H Gvå Av kng Gv? &&lFkFGlÒù^ZkkÈkbk^krb^kbkk@:""(lFkP ~-#klÒù) FkvPkTkkYkkÒk bkkQkv (^ZkkÈk) Yk]v\kk Gv (bk^krb^kbkk@:) R#krTkä ekkTkä Fkkl@Òkä

bknBkä ^kmZkr £PZkklR ¢TkgPk CknOkkv HvTkk ¢v kng Gvå &&¢Ykm bk^kvr ¢lU Ukwßl\kAùk:Xkk^kk: ¢P: ¢lPl@Òùk:"" (¢Ykm) l^kÛYkkTk Gv ¢v kkä (bk^kvr ¢lU) Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-

TkkvAYkræUk HvK\kk Gv Pkv WkSkkä (Ukwßl\kAùk:) ¢FkvPkTk UknR~Ck\kÜ^ZkQkm ©Uk%Zkk Gv

¢v kk (Xkk^kk:) ¢#knü @kCkklRæUk bkYkbPk l^kXkk^kUkl@OkkYkkv (¢P:) #knüFkvPkTkkYkkÒk

Æ^k^kbPknQkm (¢lPl@Òùk:) ¢PZkgPk lXkTTk Gvå ¢k^kk ekkTkTkng TkkYk ¢TknXk^k Acv kkZk

Gvå 3–35å

AckTkHwTk#kkïkYkk]k ” ¢Æ^k ¢lSkAk@ 39

(Ykkl\kTkm)

bkAù\kYklU l^kckZkk/kZk lFkFGlÒùl@ÒgùbVnúKP@Yk^kCkkò b^kg Fk lFkFGlÒùYkkÇkYk~ú’£YkYknUl@ Fk@TPg Fkké l^kÍkbZk bkkdkkP ~Aù\kZkPn U@Ykk’Ykk’YkkTkYkk’YkTZkTkTPYk~ú’’4-36’’✽

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢k’Ykk ¢k’YklTk £YkYk~ ¢k’YkkTkYk~ Aù\kZkPn"" (¢k’Ykk)

¢kPYkk ¢QkkrPk ~ Æ^kÜ^Zk (¢k’YklTk) UkkvPkkYkkg (£YkYk~ ¢k’YkkTkYk~) UkkvPkkTkv (Aù\kZkPn) lTk@gPk@

¢TknXk^kkvå Av kkv Gv ¢TknXk^kZkkvCZk ¢kPYkk? &&l^kÍkbZk bkkdkkP ~ ¤Ul@ Fk@TPg"" (l^kÍkbZk)

bkYkbPk Òkw\kkvA>kYkkg (¤Ul@ Fk@TPg) bk^kkvrPApaK Gvä §UkkRvZk Gv—(bkkdkkP ~) ¢v kkv H Gvä

^kSkk@mTkv TkQkm AcvPkkå ^k]m Av kkv Gv? &&Fkké"" bknBkb^kæUk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&U@Yk~""#knüb^kæUk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&¢TkTPYk~"" #kkëkPk Gvå c^kv Hv @mPkv ¢TknXk^k QkkZk

Gv Pkv H Acv Gv—&&lFkFGlÒùl@Ògú bkAù\kYk~ ¢lU ¢/kZk l^kckZk"" (lFkP ~-#klÒùl@Òùg)

ekkTkCknOkQkm #koTZk ¢v kkg (bkAù\kYk~ ¢lU) bkYkbPk Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-TkkvAYkkvrTkv (¢/kZk) Yko]Qkm

(l^kckZk) GkvMmTkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvK\km Akv¥ AYkrHklPk Gv Pkv bkYkbPk cvZk Gvä

PkvYkkg Akv¥ AYkr §UkkRvZk TkQkmå ^k]m ¢TknXk^k Hv @mPkv QkkZk Gv Pkv Acv Gv—&&lFkFGlÒùYkkÇkYk~ b^kg Fk bVnúKP@Yk~ ¢^kCkkò"" (lFkP ~-#klÒùYkkÇkYk~) ekkTkCknOk Pkv H Gv b^kæUk

HvTkng ¢v kk (b^kg Fk) UkkvPkkTkv (bVnúKP@Yk~) Uk|PZkdkUkOkv (¢^kCkkò) ¢kb^kkRmTkvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av HvK\kk l^kXkk^kUkl@OkkYkkv Gv Pkv WkSkkZk Æ^kTkk TkQkmä #knü FkwPkTZkYkkÒk Æ^k Gv

¢v kkv ¢TknXk^k APkr Zk Gvå 4–36å

(#kkl\kTkm)

^kOkkr<k ^kk @kCkYkkvckRZkkv ^kklXkTTkk Xkk^kk: bk^kr .^kkbZk Ungbk:ú’PvTkw^kkTPbPÅ^kP: U#ZkPkvªYkmTkkv ¥¥¥¥¥ìk: bZkn¥¥¥¥¥ rìYkvAgù U@g bZkkP ~ú’’5-37’’


✽ YknlÜPk &&¢kPYkBZkklPk"" KmAkYkkg è\kkvA Tkgå 35 ¢Tkv 36 ¢kCk] UkkG] ¢k^Zkk Gvå



BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢bZk Ungbk: bk^kvr .^k Xkk^kk: lXkTTkk:"" (¢bZk)

l^kÛYkkTk Gv ¢v kk (Ungbk:) #knü FkwPkTZkÜ^ZkQkm (bk^kvr) HvK\kk Gv Pkv WkSkk (Xkk^kk:) Xkk^k

¢QkkrPk ~ ¢#knü l^kXkk^kUkl@OkkYk (.^k) lTkékZkQkm (lXkTTkk:) lXkTTk Gv—Æ^kb^kæUkQkm

lTk@k]k Gvå Pkv A>kk Xkk^k? &&^kOkkr<k: ^kk @kCkYkkvckRZk: ^kk"" (^kOkkr<k:) ¢vA AYkr

¢FkvPkTk #knü UknR~Ck\kzUkMæUk Gv Pkv Pkkv Æ^kb^kæUkQkm lTk@k]k H Gv; (^kk) ¢vA Pkkv

¢v kk Gv Av (@kCkYkkvckRZk:) l^kXkk^kæUk-¢#knüæUk Gvä RvBkPkkg FkvPkTk Hv kk RvBkkZk Gvä

¢v kk Hv @kCk-ÿvvak-YkkvcæUk Æ^kbkgWkgSkm Ukl@OkkYkkv Pkv¢kv UkOkä #knü Æ^kb^kæUkTkv

¢TknXk^kPkkgä Æ^kb^kæUkQkm lXkTTk Gvå ¢c{ Akv¥ Uk|èTk A@v Gv Av l^kXkk^kUkl@OkkYkkvTkv

Æ^kb^kæUkQkm &lXkTTk" Aõkkä PZkkg &lXkTTk"Tkkv Xkk^kkQkr Pkkv cng bkYk%Zkkv Tklc; &lXkTTk"

AcvPkkgä &lXkTTk" Gv Pkv ^kbPknæUk Gv Av &lXkTTk" Gv Pkv ¢^kbPknæUk Gv? §ûk@ ¢kYk

Gv Av ¢^kbPknæUk Gvå &&PvTk .^k ¢TPbPÅ^kP: U#ZkP: ¢Ykm ¥¥¥¥¥ìk: Tkkv bZkn:"" (PvTk .^k)

Pkv Ak@Okv H (¢TP:PÅ^kP: U#ZkP:) #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k#km\k Gv Hv Æ^k PkvTkv (¢Ykm)

l^kXkk^kUkl@OkkYkkv (¥¥¥¥¥ìk:) ÓlaKCkkvFk@ (Tkkv bZkn:) TkQkm QkPkk; &&U@g .Agù ¥¥¥¥¥ìYk~ bZkkP ~""(U@g) §PApaK Gv ¢v kng (.Agù) #knü FkwPkTZkÜ^Zk (¥¥¥¥¥ìYk~) ÓlaKCkkvFk@ (bZkkP ~) QkkZk Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ^kOkkrlRA ¢Tkv @kCkklRA l^kÛYkkTk RvBkkZk Gv PkkvUkOk b^kæUk

¢TknXk^kPkkg b^kæUkYkkÒk Gvä PkvQkm l^kXkk^kUkl@OklPkæUk ^kbPkn Pkkv Akg¥ TkQkmå 5-37å

(§UkHklPk)

lTk^kr’ZkrPv ZkvTk ZkRÇk lAùlJFkP ~

PRv^k P’bZkkTTk AùQkgFkTkkTZkP ~ú’

é‘YkvOk lTk^kprÅklYkcklbkAùkv#kg

U#ZklTP é‘Ykg Tk AùQkgFkTkklbkYk~ú’’6-38’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢Çk ZkvTk ZkP ~ lAùlJFkP ~ lTk^kr’ZkrPv PP ~ PP ~ .^k

bZkkP~ä AùQkJFkTk Tk ¢TZkP ~"" (¢Çk) ^kbPknTkng b^kæUk l^kFkk@Pkkg (ZkvTk) Yko]Ak@OkæUk

^kbPknQkm (ZkP~ lAùlJFkP ~ ) Hv Akg¥ AkZkrlTkaUklûkæUk ^kbPknTkkv Ukl@OkkYk (lTk^kr’ZkrPv) UkZkkrZkæUk

TkmUkHv Gvä (PP ~ ) Hv TkmUk%Zkkv Gv Pkv UkZkkrZk (PP ~ .^k bZkkP ~ ) TkmUk%Zkkv QkAkv Hv




Ü^ZkQkm TkmUk%Zkkv Gv Pkv H Ü^Zk Gvä (AùQkJFkTk Tk ¢TZkP ~) lTkékZkQkm ¢TZk Ü^ZkæUk

TkQkm QkZkkvå Pkv H ÓaKkgPk ÿk@k Acv Gv—&&£c é‘YkvOk ¢lbkAùkv#kg lTk^kprÅkYk~"" (£c)

Uk|PZkdk Gv Av (é‘YkvOk) FkkgRmSkkPknQkm (¢lbkAùkv#kg) Pk\k^kk@Tkng YZkkTk (lTk^kprÅkYk~) DkMmTkv YkkvHoR

AZkn‘ PZkkg &&é‘Ykg U#ZklTPä AùQkJFkTk Tk ¢lbkYk~"" (é‘Ykg) Hv YZkkTk YkkvHoR QkZkng Pkv ^kbPkn

Pkkv FkkgRm H Gv (U#ZklTP) ¢vYk Uk|PZkdkUkOkv bk^kr \kkvA RvBkv Gv ¢Tkv YkkTkv Gv;

(AùQkJFkTk) &FkkgRmTkm Pk\k^kk@" ¢vYk AQkTkYkkg Pkkv Acv kkZk Gv PkQkklUk (Tk ¢lbkYk~)

FkkgRmTkm Pk\k^kk@ TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av FkkgRmTkk YZkkTkYkkg Pk\k^kk@ @cv Gv Pkv

Ak@Okv &FkkgRmTkm Pk\k^kk@" ¢vYk Acv kkYkkg ¢k^kv Gv PkkvUkOk FkkgRmTkng YZkkTk Gvä Pk\k^kk@

\kkvNkTkm Gvä FkkgRmTkm Pk\k^kk@ TkQkmå 6-38å

(§UkHklPk)

^kOkkrlRbkkYkCZ|klYkRg l^kRTPnlTkYkkrOkYkvAùbZk lc Unß\kbZkú’PPkvªlb’^kRg Unß\k .^k Tkk’YkkZkP: bk l^kekkTkDkTkbPPkvªTZk:ú’’7-39’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&lc £Rg ^kOkkrlRbkkYkCZ|kYk~ .AùbZk Unß\kbZk

lTkYkkrOkYk~ l^kRTPn"" (lc) lTkékZkQkm (£Rg) l^kÛYkkTk (^kOkkrlRbkkYkCZ|kYk~) CknOkbQkkTkä

YkkCkrOkkbQkkTkä Ü^ZkAYkrä Xkk^kAYkrä TkkvAYkr £PZkklR HvK\kk ¢#knü UkZkkrZkkv Gv Pkv

WkSkkZk (.AùbZk Unß\kbZk) ¢vA\kk UknR~Ck\kÜ^ZkTkng (lTkYkkrOkYk~) AkZkr Gv ¢QkkrPk ~

UknR~Ck\kÜ^ZkTkk lFkPk@kYkOk Hv kk Gv ¢vYk (l^kRTPn) cv Æ^kkv! lTk:bkgRvcUkOkv HkOkkvå

&&PP ~: £Rg Unß\k: .^k ¢bPnä Tk ¢k’Ykk"" (PP:) Pkv Ak@OkQkm (£Rg) #k@m@klR bkkYkCk|m

(Unß\k:) Hv UknR~Ck\kÜ^ZkQkm Qk¥ Gv Pkv H UknR~Ck\kÜ^Zk Gvä (.^k) lTkékZkQkm (¢bPn) Pkv

H Gv; (Tk ¢k’Ykk) ¢kPYkk ¢Æ^kÜ^ZkæUk QkZkkv TkQkmå &&ZkP: bk: l^kekkTkDkTk:"" (ZkP:)

HvQkm (bk:) Æ^kÜ^Zk (l^kekkTkDkTk:) ekkTkCknOkTkkv bkYkoc Gvä &&PP: ¢TZk:"" (PP:) PkvQkm

(¢TZk:) Æ^kÜ^Zk lXkTTk Gvä #k@m@klR Uk@Ü^Zk lXkTTk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

\kdkOkXkvRv ^kbPknTkkv XkvR ckvZk Gvä PkvQkm FkwPkTZk\kdkOkv Æ^k^kbPkn lXkTTk Gvä




¢FkvPkTk\kdkOkv #k@m@klR lXkTTk Gvå ¢c{ Akv¥ ¢k#kgAk A@v Gv Av Acv kkYkkg Pkkv

¢vYk H Acv kkZk Gv Av &¢vAvlTÜZk Æ^kä Wkv-£lTÜZk Æ^k" £PZkklR; Rv k Æ^kä

YkTknaZk Æ^k" £PZkklR; &@kCkm Æ^kä ÿvakm Æ^k" £PZkklRå §ûk@ ¢kYk Gv Av

Acv kkYkkg Pkkv ^Zk^kck@Qkm ¢vYk H Acv kkZk Gvä lTkékZkQkm ¢v kng Acv kng HoLng Gvå Pkv

(c^kv) Acv Gvå 7-39å

(¢TknaKnUk)

DkpPAnùYXkklXkSkkTkvªlU AnùYXkkv DkpPYkZkkv Tk FkvP ~ú’Hkm^kkv ^kOkkrlRYkÄkm^kkv Hk\UTkvªlU Tk PTYkZk:ú’’8-40’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—ÓaKkgPk Acv Gv—&&FkvP ~ AnùYXk: DkpPYkZk: Tk"" (FkvP ~)

Hkv ¢vYk Gv Av (AnùYXk:) DkMkv (DkpPYkZk: Tk) DkmTkkv Pkkv TkQkmä YkkKmTkkv Gvä &&DkpPAnùYXkklYkSkkTkv¢lU"" (DkpPAnùYXk) &DkmTkkv DkMkv" (¢lXkSkkTkv ¢lU) ¢vYk Acv kkZk Gv PkQkklUk DkMkv YkkKmTkkv

Gvä “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Hv DkMkYkkg Dkm @kBk^kkYkkg ¢k^kv Gv Pkv DkMkTkv HkvAv &DkmTkkv DkMkv"

¢vYk Acv kkZk Gv PkkvUkOk DkMkv YkkKmTkkv Gvä Dkm lXkTTk Gvä” Pkkv Pkv km @mPkv &&^kOkkrlRYkÄkm^k:Hk\UTkv ¢lU Hkm^k: PTYkZk: Tk"" (^kOkkrlRYkÄkm^k: Hk\UTkv ¢lU) HkvAv &#k@m@-bknBk-Rn:Bk-@kCk-

ÿvakbkgZkn$Pk Æ^k" ¢vYk Acv kkZk Gv PkkvUkOk (Hkm^k: PTYkZk: Tk) FkvPkTkÜ^Zk ¢v kkv Æ^k Pkkv

#k@m@ TkQkmä Æ^k Pkkv YkTknaZk TkQkm; Æ^k FkvPkTkb^kæUk lXkTTk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv

Av ¢kCkYkYkkg CknOkbQkkTkkvTkng b^kæUk Aõkng Gv PZkkg &Rv k Æ^kä YkTknaZk Æ^kä @kCkm Æ^kä

ÿvakm Æ^k" £PZkklR DkOkk Uk|Ak@v Aõkng Gvä UkOk Pkv bkDk]ngZk Acv kng ^Zk^kck@YkkÒkQkm Gv;

Ü^Zkb^kæUk HkvPkkg ¢v kng Acv kng HoLng Gvå Akv¥ Uk|èTk A@v Gv Av Æ^k Av kkv Gv? §ûk@–Hv kkv Gv Pkv kkv c^kv Acv Gvå 8–40å

(¢TknaKnUk)

¢Tkk<TkTPYkFk\kg b^kbkg^kv<YkWkklSkPYk~ú’Hkm^k: b^kZkg Pn FkwPTZkYknÃkwËkAùFkAùkZkPvú’’9-41’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Pn Hkm^k: FkwPTZkYk~ b^kZkg ¤Ãkw: FkAùFkAùkZkPv"" (Pn)

Ü^ZkTkng b^kæUk l^kFkk@Pkkg (Hkm^k:) ¢kPYkk (FkwPTZkYk~) FkwPkTZkb^kæUk Gvä (b^kZkg) UkkvPkkTkk




bkkYkQZkrQkm (¤Ãkw:) ¢lPk#kZkUkOkv (FkAùFkAùkZkPv) DkOkkv H Uk|Ak#kv Gvå Av kng Gv FkwPkTZk?

&&¢Tkk<TkTPYk~"" (¢TkklR) HvTkkv ¢klR TkQkmä (¢TkTPYk~) HvTkkv ¢gPk–l^kTkk#k TkQkmä ¢v kng

Gvå ^k]m Av kng Gv FkwPkTZk? &&¢Fk\kg"" HvTkv Fk]Pkk–Uk|Rv#kAgUk TkQkm ¢v kng Gvå ^k]m Av kng

Gv? &&b^kbkg kv<g"" UkkvPkkQkm H UkkvPkv HOkkZk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&¢WkklSkPYk~"" ¢YkmK

(YkKv Tklc ¢v kng ) Gvå Æ^kTkng b^kæUk ¢k^kng Gvå 9–41å


^kOkkr<w: bklcPbPQkk l^k@lcPkv çvSkkb’ZkHkm^kkv ZkPkvTkkYkoPr’^kYknUkbZk U#ZklP HkCkÄkm^kbZk PÅ^kg PP:ú’£’Zkk\kkvFZk l^k^kvFkAwù: bkYknlFkPg Tkk^Zkk¶ZklP^ZkklU ^kk^ZkÒùg ^ZklJHkPHkm^kPÅ^kYkFk\kg FkwPTZkYkk\kYWZkPkYk~ú’’10-42’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&l^k^kvFkAwù: £lP ¢k\kkvFZk FkwPTZkYk~ ¢k\kYWZkPkYk~""

(l^k^kvFkAwù:) HvYkTkv XkvRekkTk Gv ¢v kk Ukn<akkv (£lP) Hv Uk|Ak@v Acv kk#kv Pkv Uk|Ak@v

(¢k\kkvFZk) l^kFkk@mTkv (FkwPTZkYk~) FkwPkTZkTkkv–FkvPkTkYkkÒkTkkv (¢k\kYWZkPkYk~) ¢TknXk^k A@kvå Av kng

Gv FkwPkTZk? &&bkYknlFkPg"" ¢TknXk^k A@^kkZkkvCZk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&¢^ZkklU Tk""Æ^kÜ^ZkQkm A>kk@vZk lXkTTk ckvPkng TkQkmä (¢lP^ZkklU ^kk) Æ^kQkm ¢TZk Gv Hv UkkgFk

Ü^Zkkv PkvYkTkkQkm ¢TZk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&^ZkÒùg"" Uk|CkK Gvå ^k]m Av kng Gv?

&&^ZklÄkPHkm^kPÅ^kYk~"" (^ZklÄkP) Uk|CkK AZkn‘ Gv (Hkm^kPÅ^kYk~) Æ^kTkng b^kæUk HvOkvä ¢v kng Gvå

^k]m Av kng Gv? &&¢Fk\kg"" Uk|Rv#kAgUkQkm @lcPk Gvå &&PP: HkCkP ~ Hkm^kbZk PÅ^kg ¢YkoPr’^kg¤UkbZk Tk U#ZklP"" (PP:) Pkv Ak@OkQkm (HkCkP ~) bk^kr Æ^k@kl#k (Hkm^kbZk PÅ^kg) Æ^kTkk

lTkH b^kæUkTkv (¢YkoPr’^kYk~) bUk#krä @bkä CkgSkä ^kOkrCknOkQkm @lcPkUkOkng (¤UkbZk) YkkTkmTkv

(Tk U#ZklP) ¢TknXk^kPkkv TkQkm; “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Akv¥ HkOk#kv Av &Æ^k ¢YkoPkr"

¢vYk HkOkmTkv ¢TknXk^k A@^kkYkkg ¢k^kv Gv UkOk ¢v @mPkv Pkkv ¢TknXk^k TkQkmå Æ^k

¢YkoPkr Pkkv Gv Uk@gPkn ¢TknXk^kAk]Ykkg ¢vYk ¢TknXk^kv Gv Av &Æ^k FkwPkTZk\kdkOk;"”

&&ZkP: ¢Hkm^k: çvSkk ¢lbP"" (ZkP:) Ak@Ok Av (¢Hkm^k:) ¢FkvPkTkÜ^Zk (çvSkk ¢lbP) Wkv

Uk|Ak@Tkkg Gvå Pkv Wkv Uk|Ak@ AZkk Gv? &&^kOkkr<w: bklcP: PQkk l^k@lcP:"" (^kOkkr<w:) ^kOkrä




@bkä CkgSk ¢Tkv bUk#krQkm (bklcP:) bkgZkn$Pk Gvä AvYk Av ¢vA UknR~Ck\kÜ^Zk ¢v kng UkOk

Gv; (PQkk l^k@lcP:) PkQkk ^kOkrä @bkä CkgSk ¢Tkv bUk#krQkm @lcPk UkOk Gvä AvYk Av

SkYkrÜ^Zkä ¢SkYkrÜ^Zkä Ak]Ü^Zk ¢Tkv ¢kAk#kÜ^Zk ¢v Fkk@ Ü^Zkkv WkmHkg UkOk Gvä Pkv

¢YkoPkrÜ^Zkkv Acv kkZk Gvå Pkv ¢YkoPkrUkOkng ¢FkvPkTkÜ^ZkkvTkv UkOk Gv; PkvQkm ¢YkoPkrUkOkng

HkOkmTkv Æ^kTkkv ¢TknXk^k TkQkm A@kPkkvä FkvPkTk HkOkmTkv Æ^kTkkv ¢TknXk^k A@kZk Gvå

10–42å

(^kbkgPklPk\kAk)

Hkm^kkRHkm^klYklP \kdkOkPkv l^klXkTTkgekkTkm HkTkkvªTknXk^klP b^kZkYkn\\kbkTPYk~ú’¢ekklTkTkkv lTk@^klSkÉkl^kHkplYXkPkvªZkgYkkvcbPn P’AùQkYkckv WkP TkkTkKmlPú’’11-43’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ekkTkm HkTk: \kdkOkP: Hkm^kkP ~ ¢Hkm^kYk~ l^klXkTTkg

£lP b^kZkg ¢TknXk^klP"" (ekkTkm HkTk:) bkYZkCÓlaK Æ^kä (\kdkOkP:) Æ^kTkng \kdkOk FkvPkTkk

PkQkk ¢Æ^kTkng \kdkOk HM ¢v kkv YkkvKkv XkvR Gv PkvQkm (Hkm^kkP ~) Æ^kÜ^ZkQkm (¢Hkm^kYk~)

¢Æ^kÜ^Zk–UknR~Ck\k ¢klR (l^klXkTTkg) bkcH H lXkTTk Gvä (£lP) ¢k Uk|Ak@v (b^kZkg)

b^kkTknXk^kUk|PZkdkUkOkv (¢TknXk^klP) ¢kb^kkR A@v Gvå Av kng Gv ¢Æ^kÜ^Zk? &&¤\\kbkTPYk~""

UkkvPkkTkk CknOk-UkZkkrZkQkm Uk|Ak#kYkkTk Gvå &&PP ~ Pn ¢ekklTkTk: ¢Zkg Ykkvc: AùQkYk~ ¢ckv

TkkTkKmlP WkP"" (PP ~ Pn) ¢kYk Gv Pkkv UkGm (¢ekklTkTk:) lYkQZkkÓlaK Æ^kTkv (¢Zkg) Hv

Uk|CkK Gv ¢v kkv (Ykkvc:) Æ^k-AYkrTkk ¢vAP^kæUk l^kUk@mPk bkgbAk@ (AùQkYk~ TkkTkKmlP) AvYk

Uk| kPkmr @õkkv Gv (WkP ¢ckv) ¢v ¢kékZkr Gv! Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av bkcH H Æ^k-

¢Æ^k lXkTTk Gv ¢v kng ¢TknXk^kPkkg Pkkv Wk@kWk@ Gvä bkPZk Gv; lYkQZkkÓlaK Hv ¢vA

A@mTkv ¢TknXk^kv Gv Pkv ¢k^kkv ¢TknXk^k A¥ @mPkv ¢k^kv Gv ¢v YkkvKkv ¢FkgWkkv Gvå

Av kkv Gv Ykkvc? &&lTk@^klSkÉkl^kHkplYXkP:"" (lTk@^klSk) ¢TkklR Ak]Qkm (Ékl^kHkplYXkP:)

bkgPkkTkæUkv Uk|bk@m @õkkv Gvå 11–43å




(^kbkgPklPk\kAk)

¢lbYkTTkTkklRlTk Ykc’Zkl^k^kvAùTkkKöv^kOkkrlRYkkTTkKlP Unß\k .^k TkkTZk:ú’@kCkklRUnß\kl^kAùk@l^kéá#kná-FkwPTZkSkkPnYkZkYkosP@Zkg Fk Hkm^k:ú’’12-44’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢lbYkTk~ ¢l^k^kvAùTkkKöv Unß\k: .^k TkKlP""

(¢lbYkTk~) ¢TkgPk Ak]Qkm l^kÛYkkTk Gv ¢v kkv Hv (¢l^k^kvAù) Æ^k-¢Æ^kTkm

¢vAP^kWknlüæUk lYkQZkk bkgbAk@ Pkv-æUk Gv (TkkKöv) Skk@kbkgPkkTkæUk ^kk@g kk@

l^kXkk^kUkl@OkkYkä PkvYkkg (Unß\k:) UknR~Ck\k ¢QkkrPk ~ ¢FkvPkTk YkosPkYkkTk Ü^Zk (.^k)

lTkékZkQkm (TkKlP) ¢TkklR Ak]Qkm TkkFkv Gvä &&Tk ¢TZk:"" FkvPkTkÜ^Zk TkkFkPkng TkQkmå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—FkvPkTkÜ^Zk ¢Tkv ¢FkvPkTkÜ^Zk ¢TkklR Gvä UkkvPkUkkvPkkTkk b^kæUkv

Gvä Uk@bUk@ lXkTTk Gvå ¢k^kkv ¢TknXk^k Uk|CkKUkOkv bknCkYk Gv; HvTkv ¢vAP^kbkgbAk@æUk

¢TknXk^k Gv Pkv ¢FkgWkkv Gvå ¢v kng AvYk ¢TknXk^kv Gv? AvYk Av ¢vA FkvPkTkÜ^Zkä ¢vA

¢FkvPkTkÜ^Zk—¢v @mPkv ¢gPk@ Pkkv DkOkngå ¢Qk^kk ¢FkgWkkv UkOk TkQkmä AvYk Av

¢#knüUkOkkTkk Ak@Okv WknlüTkv Xk|Yk QkkZk Gvå Hv km @mPkv SkPko@kv UkmPkkg ÓlaK l^kFkl\kPk

QkkZk Gvä ëkvPk #kgBkTkv Ukm]kv RvBkv Gvä UkOk ^kbPkn l^kFkk@Pkkg ¢k^km ÓlaK bkcHTkm

Pkkv TkQkmä ÓlaKRkvak Gvä ÓlaKRkvakTkv SkPko@kv §UkklSk UkOk Gv; Pkv km @mPkv Æ^kÜ^Zk

¢TkklRQkm AYkrbkgZkkvCkæUkv Yk]v\kng H Fkk\Zkng ¢k^kv Gvä Yk]v\kng ckv kkQkm l^kXkk^kæUk

¢#knüUkOkv Ukl@OkYkm @õkng Gvä ¢#knüUkOkkTkk Ak@Okv ekkTkÓlaK ¢#knü Gvä Pkv ¢#knü

ÓlaK ^kMv FkvPkTkÜ^ZkTkv UknR~Ck\kAYkrTkm bkkQkv ¢vAP^kbkgbAk@æUk ¢TknXk^kv Gv—¢k^kkv

bkgbAk@ Pkkv l^kÛYkkTk Gvä UkOk ^kbPknb^kæUk l^kFkk@Pkkg ¢k^km ¢#knü ÓlaK bkcHTkm

Pkkv TkQkmä ¢#knü Gvä ÓlaKRkvak Gv ¢Tkv ÓlaKRkvakTkv UknR~Ck\kzUkMæUk lYkQZkkP^kAYkrTkkv

§RZk §UkklSk UkOk Gvå c^kv Hv km @mPkv ÓlaKRkvakQkm ëkvPk #kgBkTkv Ukm]kv ¢TknXk^kv Gv

Pkkv UkGm ÓlaKYkkg Rkvak Gvä #kgBk Pkkv ëkvPk H Gvä Ukm]kv RvBkPkkg #kgBk Pkkv Ukm]kv

QkZkkv TkQkm; Pkv km @mPkv lYkQZkk ÓlaKQkm FkvPkTk^kbPkn ¢Tkv ¢FkvPkTk^kbPknTkv ¢vA A@mTkv




¢TknXk^kv Gv Pkkv UkGm ÓlaKTkkv Rkvak Gvä ^kbPkn Hv km lXkTTk Gvå Pkv km H Gvä ¢vA

A@mTkv ¢TknXk^kPkkg ¢vA QkPkm TkQkmä AvYk Av DkOkng ¢gPk@ Gvå Av kng Gv ¢l^k^kvATkkK>k

(¢QkkrPk ~ Æ^k-¢Æ^kTkm ¢vAP^kWknlüæUk l^kXkk^kUkl@OkkYk)? &&¢TkklRlTk"" ¢TkklRQkm

¢vAP^k-bkgbAk@Wknlü Fkk\km ¢k^km Gv–¢v kng Gvå ^k]m Av kng Gv ¢l^k^kvATkkK>k?

&&YkclP"" HvYkkg QkkvMngA l^kUk@mPkUkOkng TkQkmä DkOkng l^kUk@mPkUkOkng Gvå Av kng Gv UknR~Ck\k?

&&^kOkkrlRYkkTk~"" bUk#krä @bkä CkgSkä ^kOkrCknOkQkm bkgZkn$Pk Gvå &&Fk ¢Zkg Hkm^k: @kCkklR-Unß\kl^kAùk@l^kéá#knáFkwPTZkSkkPnYkZkYkosP:"" (Fk ¢Zkg Hkm^k:) ¢Tkv ¢k Æ^k^kbPkn ¢k^km Gv:

(@kCkklR) @kCkä ÿvakä ¿kvSkä YkkTkä YkkZkkä \kkvXk ¢v kk ¢bkgBZkkPk \kkvAYkkÒk ¢#knüæUk

Æ^kTkk Ukl@OkkYk—(Unß\kl^kAùk@) ¢TkklR WkgSkUkZkkrZkQkm l^kXkk^kUkl@OkkYk—PkvYkTkkQkm

(l^kéá) @lcPk Gv ¢v kmä (#kná) lTks^kAk@ Gv ¢v km (FkwPTZkSkkPn) #knü lFkÜoUk ^kbPkn

(YkZk) Pkv-æUk Gv (YkosP:) bk^krb^k HvTkng ¢v km Gvå Xkk^kkQkr ¢k Uk|YkkOkv Gv Av HvYk

UkkOkm AkR^k Yk]Pkkg Ykv\kng Gvä PZkkg Pkv Ykv\kkUkOkng @gCk Gvä Pkv @gCkTkv ¢gCkmAk@ Tklc

A@Pkkg WkkAm Hv Akg¥ Gv Pkv UkkOkm H Gv; PkvYk Æ^kTkv AYkrWkgSkUkZkkrZkæUk ¢^kbQkkYkkg

@kCkklR Xkk^k @gCk Gvä Pkv @gCkTkv ¢gCkmAk@ Tklc A@Pkkg WkkAm Hv Akg¥ Gv Pkv

FkvPkTkSkkPknYkkÒk ^kbPkn Gvå ¢kTkng TkkYk #knüb^kæUk-¢TknXk^k HkOk^kngä Av Hv bkYZkCÓlaKTkv

ckvZk Gvå 12–44å

(YkgRk¿kTPkk)

£’Qkg ekkTkÓùAùFkAù\kTkkUkKTkg TkkKlZk’^kk

Hkm^kkHkm^kkw bVnúKl^kDkKTkg Tkw k Zkk^k’ÉkZkkP:ú’

l^k#^kg ^Zkk¶Zk ÉkbkXkl^kAùbkçöÒùlFkTYkkÇk#k‘’Zkk

ekkPpæ^Zkg b^kZkYklP@bkkÅkk^kRnÃkw#FkAùk#kvú’’13-45’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ekkPpæ^Zkg Pk^kP ~ b^kZkg ¢lP@bkkP ~ ¤Ãkw: FkAùk#kv""

(ekkPpæ^Zkg) FkvPkTk^kbPkn (Pk^kP ~) ^kPkrYkkTk Ak]v (b^kZkg) UkkvPkkTkm Ykv]v (¢lP@bkkP ~) ¢PZkgPk

UkkvPkkTkk b^kkR bklcPk (¤Ãkw:) bk^kr Uk|Ak@v (FkAùk#kv) Uk|CkK Qk£å #kng A@mTkv? &&l^k#^kg^Zkk¶Zk"" (l^k#^kg) bkYkbPkekvZkkvTkv (^Zkk¶Zk) Uk|PZkdkUkOkv Uk|lPkzWklWkPk A@mTkv ¢QkkrPk ~ HkOkmTkvå




ÒkOk \kkvATkv AkvTkk ^kMv HkOkv Gv? &&ÉkbkXkl^kAùbkR~ ZkÒùlFkTYkkÇk#k‘’Zkk"" (ÉkbkXk)

Wk\kkPAk@Qkm (l^kAùbkP ~) Uk|Ak#kYkkTk Gv (^ZkÒù) Uk|CkKUkOkv ¢v kkv Gv Hv (lFkTYkkÇk#k‘’Zkk)

ekkTkCknOkb^kXkk^k PkvTkk ^kMv HkOZkk Gv ÒkOk \kkvA HvOkv ¢v km Gvå ^k]m #kng A@mTkv?

&&£’Qkg ekkTkÓùAùFkAù\kTkkP ~ UkKTkg TkkKlZk’^kk"" (£’Qkg) Uko kkvr$Pk l^klSkQkm (ekkTk) XkvR-

WknlüæUkm (ÓùAùFk) A@^kPkTkk (Aù\kTkkP ~) ^kk@g kk@ ¢XZkkbkQkm (UkKTkg) Æ^k-¢Æ^kTkm

lXkTTkæUk Wkv VkM (l^kXkkCk) (TkkKlZk’^kk) A@mTkvå Akv¥ Uk|èTk A@v Gv Av Æ^k-¢Æ^kTkm

Wkv VkM Pkkv ekkTkæUkm A@^kPk ^kMv A@mä Pkv Ukcv\kkg Pkv¢kv Av kk æUkv cPkkg? §ûk@—&&Zkk^kP ~ Hkm^kkHkm^kkw bVnúKl^kDkKTkg Tk .^k ÉkZkkP:"" (Zkk^kP ~) ¢TkgPk Ak]Qkm YkkgMmTkv

(Hkm^kkHkm^kkw) Æ^k ¢Tkv AYkrTkkv ¢vAzUkMæUk UkZkkrZk (bVnúKl^kDkKTkg) Uk|CkKUkOkv lXkTTklXkTTk

(Tk .^k ÉkZkkP:) QkZkkv TkckvPkkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Hv km @mPkv bkn kOkr ¢Tkv UkkakkOk

Yk]v\kkg Fkk\Zkkg ¢k^kv Gvä ¢Tkv lXkTTklXkTTkæUk Gv PkkvUkOk ¢lCTkTkk bkgZkkvCk l^kTkk

Uk|CkKUkOkv lXkTTk QkPkkg TkQkmä ¢lCTkTkkv bkgZkkvCk %Zkk@v UkkYkv PZkk@v H PkPAk]

lXkTTklXkTTk QkkZk Gv; Pkv km @mPkv Æ^k ¢Tkv AYkrTkkv bkgZkkvCk ¢TkklRQkm Fkk\Zkkv ¢k^kv

Gvä ¢Tkv Æ^k-AYkr lXkTTklXkTTk Gv PkkvUkOk #knüb^kæUk-¢TknXk^k l^kTkk Uk|CkKUkOkv

lXkTTklXkTTk QkPkkg TkQkm; Hv Ak]v #knüb^kæUk-¢TknXk^k QkkZk Gv Pkv Ak]v lXkTTklXkTTk

QkkZk Gvå 13–45å

I




–3–

APkkrAYkr ¢lSkAk@

(YkgRk¿kTPkk)

.Aù: AùPkr lFkRclYkc Ykv AùYkr AùkvUkRZkkvªYkm£’ZkekkTkkg #kYkZkRlXkP: AùPprAùYkrÉk^kplÅkYk~ú’ekkTkHZkkvlP: bVnú@lP U@YkkvRkÅkYk’ZkTPSkm@gbkkdkk’Anù^krlTTkéUlSk UpQkCæ^ZklTkXkkrlbk l^k#^kYk~ú’’1-46’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ekkTkHZkkvlP: bVnú@lP"" (ekkTkHZkkvlP:) #knü

ekkTkUk|Ak#k (bVnú@lP) Uk|CkK QkkZk Gvå Av kkv Gv? &&U@YkkvRkÅkYk~"" bk^kkvrPApaK Gvå ^k]m

Av kkv Gv? &&¢’ZkTPSkm@g"" lÒkAk] #kkëkPk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&l^k#^kg bkkdkkP ~ Anù^krP ~""

(l^k#^kg) bkA] ekvZk^kbPknTkv (bkkdkkP ~ Anù^krP ~) ¢vA bkYkZkYkkg Uk|PZkdkUkOkv HkOkv Gvå ^k]m Av kkv

Gv? &&lTkéUlSk"" bkYkbPk §UkklSkQkm @lcPk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&UpQkCæ^ZklTkXkkrlbk""

(UpQkA~ù) lXkTTk-lXkTTkUkOkv (æ^ZklTkXkkrlbk) bkA] Ü^Zk-CknOk-UkZkkrZkTkkv HkOkTk#km\k Gvå #kng

A@Pkkv QkAkv Uk|CkK QkkZk Gv? &&£lP ¢ekkTkkg AùPrpAùYkrÉk^kpzÅk ¢lXkP: #kYkZkP ~"" (£lP)

§$Pk Uk|Ak@v (¢ekkTkkg) Hv lYkQZkkÓlaK Æ^kkv Gv PkvYkTkm (AùPprAùYkrÉk^kpzÅk) APkprAYkrUk| kplûkTkv

¢QkkrPk ~ &Æ^k^kbPkn UknR~Ck\kAYkrTkm APkkr Gv" ¢v km Uk|PkmlPkTkv (¢lXkP:) bkgUkoOkrUkOkv (#kYkZkP ~)

Ro@ A@Pkkv QkAkvå Pkv APkprAYkr-Uk| kplûk Av km Gv? &&.Aù: ¢cYk~ lFkP ~ AùPkr £c ¢YkmAùkvUkRZk: Ykv AùYkr"" (.Aù:) ¢vA\kkv (¢cYk~) cng Æ^kÜ^Zk (lFkP ~) FkvPkTkb^kæUk (AùPkr)

UknR~Ck\kAYkrTkv A<g Gngä (£c) ¢vYk ckvPkkg (¢Ykm AùkvUkRZk:) l^kÛYkkTkæUk Gv Hv

ekkTkk^k@OkklRA zUkM Pkv (Ykv) Ykk<g (AùYkr) ApPZk Gv;—¢k^kng Gv lYkQZkkÓlaKTkng

49

A BA B



l^kUk@mPkUkOkngä PkvTkv Ro@ A@Pkng QkAng ekkTk Uk|CkK QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢c{Qkm

APkprAYkr-¢lSkAk@Tkkv Uk|k@gXk QkkZk Gvå 1–46å

(Ykkl\kTkm)

U@Ul@OklPYknHIkP ~ BkOMZkãvR^kkRk-lTkRYknlRPYkBkOMg ekkTkYknÃkOMYknÃkw:ú’TkTkn AùQkYk^kAùk#k: AùPprAùYkrÉk^kpÅkv-l@c Xk^klP AùQkg ^kk Ukwß\k: AùYkrWkTSk:ú’’2-47’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£RYk~ ekkTkYk~ ¤lRPYk~"" (£RYk~) l^kÛYkkTk Gv

¢v km (ekkTkYk~) lFkÜoUk#kl$Pk (¤lRPYk~) Uk|CkK Qk¥å Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^kÜ^Zk

ekkTk#kl$PkæUkv Pkkv l^kÛYkkTk H Gvä Uk@gPkn Ak]\klWSk UkkYkmTkv UkkvPkkTkk b^kæUkTkng

¢TknXk^k#km\k QkZkngå Av kng QkPkng QkAng ekkTk (lFkÜoUk#kl$Pk) Uk|CkK QkZkng? &&U@Ul@OklPYk~¤HIkP ~"" (U@Ul@OklPYk~) Æ^k-AYkrTkm ¢vAP^kWknlüTkv (¤HIkP ~) GkvMPkng QkAngå ^k]m #kng A@Pkng

QkAng? &&XkvR^kkRkTk~ BkOMZkP ~"" (XkvR^kkRkTk~) §PUkkR-^ZkZk-Sk|kw Zk ¢Qk^kk Ü^Zk-CknOk-UkZkkrZk

¢Qk^kk &¢kPYkkTkv ekkTkCknOk ^kMv ¢TknXk^kv Gvä"—£PZkklR ¢TkvA l^kA\UkkvTkv

(BkOMZkP ~) Yko]Qkm §BkkMPkng QkAngå ^k]m Av kng Gv? &&¢BkOMg"" UkoOkr Gvå ^k]m Av kng

Gv? &&¤Ãkw: ¤ÃkOMYk~"" (¤Ãkw:) ¢lPk#kZkæUk (¤ÃkOMYk~) Uk|FkgM Gv ¢QkkrPk ~ Akv¥

^kHrTk#km\k TkQkmå &&TkTkn £c AùPprAùYkrÉk^kpÅkv: AùQkYk~ ¢^kAùk#k:"" (TkTkn) ¢ckv l#kaZk!

(£c) ¢c{ #knüekkTk Uk|CkK QkPkkg (AùPprAùYkrÉk^kpÅkv:) &Æ^k APkkr ¢Tkv ekkTkk^k@OkklR

UknR~Ck\kzUkM AYkr" ¢v kkv l^kUk@mPkUkOkv WknlüTkkv ^Zk^kck@ PkvTkkv (AùQkYk~ ¢^kAùk#k:)

¢^kbk@ Av kkv? Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvYk bkoZkrTkkv Uk|Ak#k QkPkkg ¢gSkAk@Tkkv ¢^kbk@

TkQkm PkvYk #knüb^kæUk-¢TknXk^k QkPkkg l^kUk@mPkæUk lYkQZkkP^kWknlüTkkv Uk| kv#k TkQkmå

¢c{ Akv¥ Uk|èTk A@v Gv Av #knüekkTkTkkv ¢TknXk^k QkPkkg YkkÒk l^kUk@mPk Wknlü YkKv

Gv Av AYkrWkgSk YkKv Gv? §ûk@ ¢kYk Gv Av l^kUk@mPk Wknlü YkKv Gvä AYkrWkgSk UkOk

YkKv Gvå &&£c Ukwß\k: AùYkrWkTSk: ^kk AùQkg Xk^klP"" (£c) l^kUk@mPk Wknlü YkKPkkg

(Ukwß\k:) UknR~Ck\kbkgWkgSkm Gv Hv Ü^ZkzUkMæUk (AùYkrWkTSk:) ekkTkk^k@OkklR AYkkvrTkng




¢kCkYkTk (^kk AùQkg Xk^klP) Pkv UkOk AvYk Qk¥ #kAv? 2-47å


£’Zkv^kg l^k@FkZZk bkYÉklP U@æ^ZkklTTk^kpzÅk U@kg

b^kg l^kekkTkDkTkb^kXkk^kYkXkZkkRklbPDTkn kkTk: U@Yk~ú’

¢ekkTkkvl’QkPAùPprAùYkrAù\kTkkP ~ ‘\kv#kklTTk^kpÅk: b^kZkg

ekkTkmXkoP £PËkAùklbP HkCkP: bkkdkm Un@kOk: UnYkkTk~ú’’3-48’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&UnYkkTk~ b^kZkg ekkTkmXkoP: £P: HkCkP: bkkdkm

FkAùklbP"" (UnYkkTk~) Æ^kÜ^Zk (b^kZkg ekkTkmXkoP:) UkkvPkkTkm Ykv]v UkkvPkkTkk #knü b^kæUkTkk

¢TknXk^kTkYkkg bkYkQkr QkZkng QkAngä (£P:) ¢c{Qkm #kæ A@mTkvä (HkCkP: bkkdkm) bkA]

Ü^Zkb^kæUkTkng HkOkTk#km\k Qk¥Tkv (FkAùklbP) #kkvXkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av %Zkk@v

Æ^kTkv #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k QkkZk Gv PZkk@v bkA] Uk@Ü^ZkæUk Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-

TkkvAYkr l^kakv §RkbkmTkUkOkng QkkZk Gvå Av kng Gv Æ^kÜ^Zk? &&Un@kOk:"" Ü^ZkTkm ¢Ukvdkk¢v

¢TkklRlTkSkTk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&‘\kv#kkP ~ lTk^kpÅk:"" (‘\kv#kkP ~) $\kv#kQkm ¢QkkrPk ~

Rn:BkQkm (lTk^kpÅk:) @lcPk Gvå Av kkv Gv $\kv#k? &&¢ekkTkkvl’QkPAùPprAùYkrAù\kTkkP ~"" (¢ekkTk)

Æ^k-AYkrTkk ¢vAbkgbAk@æUk HoLk ¢TknXk^kQkm (¤l’QkP) TkmUkÆ Gv (AùPprAùYkrAù\kTkkP ~)

&Æ^k APkkr ¢Tkv Æ^kTkng ApPZk ekkTkk^k@OkklR Ü^ZkzUkM" ¢v km l^kUk@mPk Uk|PkmlPk HvTkvä

¢v kkv Gvå ^k]m Av km Gv Æ^k^kbPkn? &&£lP .^kg bkYÉklP U@æ^ZkkP ~ U@kg lTk^kpzÅkl^k@FkZZk b^kg ¢klbPDTkn kkTk:"" (£lP) ¢kK\kk (.^kg) Uko kkvr$Pk Uk|Ak@v (bkYÉklP) l^kÛYkkTk

(U@æ^ZkkP ~) Uk@^kbPkn Hv Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-TkkvAYkr PkvTkkQkm (lTk^kpzÅk) bk^krQkk PZkkCkWknlü

(U@kg) Yko]Qkm (l^k@FkZZk) A@mTkv (b^kg) &b^k"Tkv ¢QkkrPk ~ #knü lFkÜoUkTkv (¢klbPDTkn^kkTk:)

¢kb^kkRPkm QkAmå Av kkv Gv &b^k"? &&l^kekkTkDkTkb^kXkk^kYk~"" (l^kekkTkDkTk) #knü ekkTkTkkv

bkYkoc Gv (b^kXkk^kYk~) bk^krb^k HvTkng ¢v kkv Gvå ^k]m Av kkv Gv &b^k"? &&U@Yk~"" bkRk

#knüb^kæUk Gvå &&¢XkZkkP ~"" (Æ^k^kbPkn #knü lFkÜoUkTkv) bkkPk XkZkQkm @lcPkUkOkv

¢kb^kkRv Gvå 3–48å

AckTkHwTk#kkïkYkk]k ” APkkrAYkr ¢lSkAk@ 51




^Zkk¶Zk^ZkkUAùPk PRk’YklTk Xk^kvTTkw kkPRk’YkTZklU

^Zkk¶Zk^ZkkUAùXkk^kbkYXk^kYkpPv Aùk AùPprAùYkrlbQklP:ú’

£’Zkn+kYkl^k^kvAùDkbYk@YkckvXkk@vOk lXkTRfbPYkkv

ekkTkmXkoZk PRk bk .ak \klbkP: AùPpr’^k#koTZk: UnYkkTk~ú’’4-49’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PRk bk .ak UnYkkTk~ AùPpr’^k#koTZk: \klbkP:"" (PRk)

Pkv Ak]v (bk .ak UnYkkTk~) Hv Æ^k ¢TkklR Ak]Qkm lYkQZkkP^kæUk Ukl@OkYZkkv cPkkv Pkv

H Æ^k (AùPpr’^k#koTZk: \klbkP:) AYkr A@^kkQkm @lcPk QkZkkvå Av kkv Gv Æ^k? &&ekkTkmXkoZk

PYk: lXkTRTk~"" (ekkTkmXkoZk) ¢TkklRQkm lYkQZkkP^kæUk Ukl@OkYkPkkg Æ^k-AYkrTkk

¢vAUkZkkrZkb^kæUk Ukl@OkYkPkkv cPkkv Pkv GoK>kngä #knüFkvPkTk-¢TknXk^k QkZkkvä ¢vYk QkPkkg

(PYk:) lYkQZkkP^kæUk ¢gSkAk@ (lXkTRTk~) GvRPkkv QkAkvå AkvTkk ^kMv lYkQZkkP^k-¢gSkAk@

GoK>kkv? &&£lP ¤+kYkl^k^kvAùDkbYk@YkckvXkk@vOk"" (£lP) Hv Aõkkv Gvä (¤+kYk) Wk]^kkTk Gv

¢v kk (l^k^kvAù) XkvRekkTkæUkm (DkbYk@Ykc:Xkk@vOk) bkoZkrTkk PkvHTkk bkYkoc ^kMvå c^kv Hv

l^kFkk@Pkkg XkvRekkTk QkkZk Gv Pkv H Acv Gv—&&^Zkk¶Zk^ZkkUAùPk PRk’YklTk Xk^kvP ~""(^Zkk¶Zk) bkYkbPk CknOkæUk ¢Tkv UkZkkrZkæUk XkvR-l^kA\Ukkv PkQkk (^ZkkUAùPk) ¢vA Ü^ZkæUk

^kbPkn (PRk’YklTk) ¢vA bkû^kæUk ^kbPknYkkg (Xk^kvP ~) ckvZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvYk

bkn kOkr Ukm]ngä Xkk@vä FkmAOkng ¢vYk Acv kk YkkKv Gvä Uk@gPkn ¢vA bkû^k Gv PkvYk

Æ^kÜ^Zk ekkPkkä ÓaKk ¢vYk Acv kk YkkKv Gvä Uk@gPkn ¢vA bkû^k Gvå ¢v Uk|YkkOkv ¢vA

bkû^kYkkg ^ZkkUZk-^ZkkUkAPkk ckvZk Gv ¢QkkrPk ~ XkvRWknlü A@^kkYkkg ¢k^kv Pkkv ^ZkkUZk-

^ZkkUkAPkk ckvZk Gvå l^k^k@Ok :—^ZkkUkA ¢QkkrPk ~ Ü^Zk-Ukl@OkkYkm UkkvPkkTkk Ukl@OkkYkTkkv

APkkr ckvZk Gv; ^ZkkUZk ¢QkkrPk ~ Pkv Ukl@OkkYk Ü^Zkv AZkkrå HvYkkg (¢vA bkû^kYkkg) ¢k^kkv

XkvR A@^kkYkkg ¢k^kv Pkkv QkkZk Gvä Tk A@^kkYkkg ¢k^kv Pkkv TkQkm QkPkkvå &&¢PRk’YklTk¢lU Tk .^k"" (¢PRk’YklTk) Æ^kbkû^kQkm UknR~Ck\kÜ^ZkTkng bkû^k lXkTTk Gvä (¢lU)

lTkékZkQkm (Tk .^k) ^ZkkUZk-^ZkkUkAPkk TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvYk §UkFkk@YkkÒkQkm

Ü^Zk UkkvPkkTkk Ukl@OkkYkTkkv APkkr Gvä Pkv H Ukl@OkkYk Ü^ZkQkm A@kZkv\kkv Gv PkvYk ¢TZk




Ü^ZkTkkv APkkr ¢TZk Ü^Zk §UkFkk@YkkÒkQkm UkOk TkQkmä Ak@Ok Av ¢vA bkû^k TkQkmä

lXkTTk bkû^k Gvå &&^Zkk¶Zk^ZkkUAùXkk^kbkYXk^kYk~ ,Pv AùPprAùYkrlbQklP: Aùk"" (^Zkk¶Zk^ZkkUAùXkk^k)

Ukl@OkkYk-Ukl@OkkYkmYkkÒk XkvRTkm (bkYXk^kg) §PUklûk (,Pv) l^kTkk (AùPprAùYkrlbQklP: Aùk)

&ekkTkk^k@OkklR UknR~Ck\kAYkrTkkv APkkr Æ^kÜ^Zk" ¢v kkv ¢TknXk^k DkKPkkv TkQkmä Ak@Ok Av

Æ^kÜ^Zk UknR~Ck\kÜ^Zk ¢vA bkûkk TkQkmä lXkTTk bkûkk Gvå ¢k^kk ekkTkbkoZkr ^kMv

lYkQZkkP^kæUk ¢gSkAk@ YkKv Gv ¢Tkv Æ^k bkYZkCÓlaK QkkZk Gvå 4–49å

(ukCSk@k)

ekkTkm HkkTkTTkUmYkkg b^kU@Ul@OkzP Unß\kËkk¶ZkHkkTkTk~

^ZkkÈkp^Zkk¶Zk’^kYkTP: Aù\klZkPnYkbkckw lTk’ZkYk’ZkTPXkvRkP ~ú’

¢ekkTkk’AùPprAùYkrXk|YkYklP@TkZkkvXkkrlP Pk^kTTk Zkk^kP ~

l^kekkTkksFkËkAùklbP ÓùAùFk^kRRZkg XkvRYkn’Uk< bk<:ú’’5-50’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Zkk^kP ~ l^kekkTkksFk: Tk FkAùklbP Pk^kP~ ¢TkZkkv:

AùPprAùYkrXk|YkYklP: ¢ekkTkkP~ XkklP"" (Zkk^kP ~) HvK\kkv Ak] (l^kekkTkksFk:) XkvRekkTkæUk

¢TknXk^k (Tk FkAùklbP) Uk|CkK QkPkkv TkQkm (Pk^kP ~) PkvK\kkv Ak] (¢TkZkkv:) Æ^k-UknR~Ck\k

l^kakv (AùPpr-AùYkr-Xk|YkYklP:) &ekkTkk^k@OkklRTkkv APkkr Æ^kÜ^Zk" ¢v km Gv Hv lYkQZkk Uk|PkmlPk

Pkv (¢ekkTkkP ~ XkklP) ¢ekkTkUkOkkQkm Gv; ^kbPknTkng b^kæUk ¢v kng Pkkv TkQkmå Akv¥ Uk|èTk A@v

Gv Av &ekkTkk^k@OkklRAYkrTkkv APkkr Æ^k" Pkv ¢ekkTkUkOkng Gvä Pkv A¥ @mPkv Gv? &&ekkTkm

Unß\k: Fk ^ZkkÈkp Zkk¶Zk’^kYk~ ¢TP: Aù\klZkPnYk~ ¢bkckw"" (ekkTkm) ekkTkm ¢QkkrPk ~ Æ^k^kbPkn

(Fk) ¢Tkv (Unß\k:) ekkTkk^k@OkklR AYkrzUkM (^ZkkÈkp-^Zkk¶Zk’^kYk~) Ukl@OkkYkm-Ukl@OkkYkXkk^kv

(¢TP: Aù\klZkPnYk~) ¢vA bkg¿YkOkæUk Qk^kkTkv (¢bkckw) ¢bkYkQkr Gvä AvYk Av &&lTk’ZkYk~¢’ZkTPXkvRkP ~"" (lTk’ZkYk~) Ü^Zkb^kXkk^kQkm (¢’ZkTPXkvRkP ~) ¢PZkTPk XkvR Gvå l^k^k@Ok–Æ^kÜ^ZkTkk lXkTTk Uk|Rv#k FkwPkTZkb^kXkk^kä UknR~Ck\k-Ü^ZkTkk lXkTTk Uk|Rv#k

¢FkvPkTkb^kXkk^kä—¢v @mPkv XkvR DkOkkv Gvå Av kkv Gv ekkTkm? &&£Ykkg b^kU@Ul@OkzP

HkkTkTk~ ¢lU"" (£Ykkg) Uk|lbkü Gv ¢v kkg (b^k) UkkvPkkTkkg ¢Tkv (U@) bkYkbPk ekvZk^kbPkn¢kvTkkg

(Ul@OkzP) Ü^Zk-CknOk-UkZkkrZkTkkv ¢Qk^kk §PUkkR-^ZkZk-Sk|kw ZkTkkv (HkkTkTk~) ekkPkk Gvå (¢lU)




(Æ^k Pkkv) ¢v kkv Gvå Pkkv UkGm Av kng Gv UknR~Ck\k? Pkv H Acv Gv—&&(£Ykkg

b^kU@Ul@OkzP) ¢HkkTkTk~"" (£Ykkg) Uk|CkK Gv ¢v kkg (b^k) UkkvPkkTkkg ¢Tkv (U@) ¢TZk

bkYkbPk Uk@Ü^ZkkvTkkg (Ul@OkzP) Ü^Zk-CknOk-UkZkkrZk ¢klRTkv (¢HkkTkTk~) TkQkm HkOkPkng—¢v kng

Gv UknR~Ck\kÜ^Zkå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^kÜ^Zk ekkPkk Gvä UknR~Ck\kAYkr ekvZk Gv—¢v kkv Æ^kTkv ¢Tkv AYkrTkv ekvZkekkZkAbkgWkgSk Gv PkkvUkOk ^ZkkUZk^ZkkUkAbkgWkgSk TkQkm;

Ü^ZkkvTkng ¢PZkTPk lXkTTkUkOkng Gvä ¢vAUkOkng TkQkmå Av kkv Gv XkvRekkTkæUk ¢TknXk^k?

&&ÓùAùFk^kP ~ ¢RZkg bk<: XkvRg ¤’Uk<"" HvOkv A@^kPkTkm YkkVA lTkRrZk @mPkv (§Ck| @mPkv)

#kmDk| H Æ^k ¢Tkv UknR~Ck\kTkkv XkvR §PUkTTk AZkkvr Gvå 5-50å

(¢kZkkr)

Zk: Ul@OkYklP bk AùPkr Zk: Ul@OkkYkkv Xk^kvÅkn P’AùYkrú’

Zkk Ul@OklP: lÓùZkk bkk ÇkZkYklU lXkTTkg Tk ^kbPnPZkkú’’6-51’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Zk: Ul@OkYklP bk AùPkr Xk^kvP ~"" (Zk:) Hv Akv¥

bkûkkYkkÒk ^kbPkn Pkv (Ul@OkYklP) Hv Akv¥ ¢^kbQkk Gv Pkv-æUk UkkvPkv H Gv PkvQkm (bk

AùPkr Xk^kvP ~) Pkv ¢^kbQkkTkm Pkv bkûkkYkkÒk ^kbPkn &APkkr" UkOk ckvZk Gv; ¢Tkv ¢kYk Acv kng

l^k<ü UkOk TkQkmä Ak@Ok Av ¢^kbQkk UkOk Gvå &&Zk: Ul@OkkYk: PP ~ AùYkr"" (Zk:

Ul@OkkYk:) Pkv Ü^ZkTkkv Hv Akv¥ b^kXkk^k—Ukl@OkkYk Gv (PP ~ AùYkr) Pkv—Ü^ZkTkkv

Ukl@OkkYk—&AYkr" ¢v TkkYkQkm Acv kkZk Gvå &&Zkk Ul@OklP: bkk lÓùZkk"" (Zkk Ul@OklP:)

Ü^ZkTkng Hv Ag¥ Uko kr ¢^kbQkkQkm §ûk@ ¢^kbQkkæUk Qk^kng (bkk lÓùZkk) PkvTkng TkkYk &l¿Zkk"

Acv kkZk Gvå Hv km @mPkv YkkKm DkKæUk QkkZk Gv PkvQkm YkkKm &APkkr" Acv kkZk Gvä

TkmUkHv\kkv DkMkv &AYkr" Acv kkZk Gv PkQkk YkkKmzUkMQkm DkMkæUk Qk^kng &l¿Zkk" Acv kkZk Gv;

Pkv km H @mPkv bkû^kæUk ^kbPkn &APkkr" Acv kkZk Gvä Pkv Ü^ZkTkkv TkmUkHv\kkv Ukl@OkkYk

&AYkr" Acv kkZk Gv ¢Tkv Pkv l¿ZkkæUk Qk^kng &l¿Zkk" Acv kkZk Gvå &&^kbPnPZkk ÇkZkg ¢lUTk lXkTTkg"" (^kbPnPZkk) bkûkkYkkÒk ^kbPknTkk b^kæUkTkkv ¢TknXk^k A@Pkkg (ÇkZkYk~) APkkr-AYkr-

l¿Zkk ¢v kk ÒkOk XkvR (¢lU) lTkékZkQkm (Tk lXkTTkg) ÒkOk bkû^k Pkkv TkQkmä ¢vA H

bkû^k Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av APkkr-AYkr-l¿ZkkTkng b^kæUk Pkkv ¢k Uk|Ak@v Gvä PkvQkm

ekkTkk^k@OkklR Ü^ZkzUkMæUk AYkrTkkv APkkr Æ^kÜ^Zk Gv ¢vYk HkOk^kng HoLng Gv; AvYk Av




Æ^kÜ^ZkTkng ¢Tkv UknR~Ck\kÜ^ZkTkng ¢vA bkû^k TkQkm (PZkkg) APkkr-AYkr-l¿ZkkTkm DkKTkk

Av km? 6–51å

(¢kZkkr)

.Aù: Ul@OkYklP bkRk Ul@OkkYkkv HkkZkPv bkRwAùbZkú’

.AùbZk Ul@OklP: bZkkRTkvAùYk¶ZkvAùYkv^k ZkP:ú’’7-52’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&bkRk .Aù: Ul@OkYklP"" (bkRk) ÒkOkv Ak]v (.Aù:)

bkûkkYkkÒk ^kbPkn (Ul@OkYklP) UkkvPkkTkkYkkg ¢^kbQkkTPk@æUk QkkZk Gv; &&bkRk .AùbZk Ul@OkkYk:HkkZkPv"" (bkRk) lÒkAk]CkkvFk@ (.AùbZk) bkûkkYkkÒk Gv ^kbPkn PkvTkm (Ul@OkkYk: HkkZkPv) ¢^kbQkk

^kbPknæUk Gv; “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvYk bkûkkYkkÒk ^kbPkn ¢^kbQkkæUk Gv PkvYk ¢^kbQkk

UkOk ^kbPknæUk Gv;” &&Ul@OklP: .AùbZk bZkkP ~"" (Ul@OklP:) l¿Zkk (.AùbZk bZkkP ~) Pkv UkOk

bkûkkYkkÒk ^kbPknTkm Gv; “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av l¿Zkk UkOk ^kbPknYkkÒk Gvä ^kbPknQkm lXkTTk

bkû^k TkQkm;” &&ZkP: ¢TkvAùYk~ ¢lU .AùYk~ .^k"" (ZkP:) Ak@Ok Av (¢TkvAùYk~) ¢vA bkû^kTkk

APkkr-AYkr-l¿ZkkæUk ÒkOk XkvR (¢lU)–¢v kng UkOk HkvAv Gv PkkvUkOk (.AùYk~ .^k) bkûkkYkkÒk

^kbPkn Gvä ÒkOkvZk l^kA\Ukkv HoLk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ekkTkk^k@OkklR Ü^ZkæUk

UknR~Ck\kzUkM-AYkrTkkv APkkr Æ^k^kbPkn Gv ¢v kng HkOkUkOkng lYkQZkkekkTk Gvä AvYk Av ¢vA

bkû^kYkkg APkkr-AYkr-l¿Zkk §UkFkk@Qkm Acv kkZk Gv; lXkTTk bkû^kæUk Gv Hv Æ^kÜ^Zk ¢Tkv

UknR~Ck\kÜ^Zk PkvYkTkv APkkr-AYkr-l¿Zkk A>kkgQkm DkK#kv? 7–52å

(¢kZkkr)

TkkvXkkw Ul@OkYkP: Bk\kn Ul@OkkYkkv TkkvXkZkkv: ÉkHkkZkvPú’¤XkZkkvTkr Ul@OklP: bZkk<RTkvAùYkTkvAùYkv k bZkkP ~ú’’8-53’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Bk\kn ¤Xkkw Tk Ul@OkYkP:"" (Bk\kn) ¢v kkv lTkékZk

Gv Av (¤Xkkw) ¢vA FkvPkTkk\kdkOk Æ^kÜ^Zk ¢Tkv ¢vA ¢FkvPkTk AYkr-zUkMæUk UknR~Ck\kÜ^Zk

(Tk Ul@OkYkP:) Yk]mTkv ¢vA Ukl@OkkYkæUkv Ukl@OkYkPkkg TkQkm; “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

Æ^kÜ^Zk UkkvPkkTkm #knü FkvPkTkkæUkv ¢Qk^kk ¢#knü FkvPkTkkæUkv ^ZkkUZk-^ZkkUkAUkOkv Ukl@OkYkv




Gvä UknR~Ck\kÜ^Zk UkOk UkkvPkkTkk ¢FkvPkTk \kdkOkæUkv—#knü Uk@YkkOknæUkv ¢Qk^kk

ekkTkk^k@OkklR AYkrzUkMæUkv UkkvPkkTkkYkkg ^ZkkUZk-^ZkkUkAUkOkv Ukl@OkYkv Gvä ^kbPknTkng b^kæUk

¢v kng Pkkv Gv Uk@gPkn Æ^kÜ^Zk ¢Tkv UknR~Ck\kÜ^Zk WkgTkv Yk]mTkvä ¢#knü FkvPkTkkæUk Gv Hv

@kCk-ÿvakæUk Ukl@OkkYk Pkv-æUkv Ukl@OkYkv Gv ¢vYk Pkkv TkQkm; ¢Qk^kk Æ^k ¢Tkv UknR~Ck\k

Yk]mTkv ekkTkk^k@OkklR UknR~Ck\kAYkrzUkMæUkv Ukl@OkYkv Gv ¢vYk Pkkv TkQkm;” &&¤XkZkkv:Ul@OkkYk: Tk ÉkHkkZkvP"" (¤XkZkkv:) Æ^kÜ^Zk ¢Tkv UknR~Ck\kÜ^Zk PkvYkTkk (Ul@OkkYk:) WkgTkv

Yk]mTkv ¢vAUkZkkrZkæUk Ukl@OkkYk (Tk ÉkHkkZkvP) QkPkk TkQkm; &&¤XkZkkv: Ul@OklP: Tk bZkkP ~""(¤XkZkkv:) Æ^k ¢Tkv UknR~Ck\kTkm (Ul@OklP:) Yk]mTkv ¢vA l¿Zkk (Tk bZkkP ~) QkPkm TkQkm;–^kbPknTkng b^kæUk ¢k^kng H Gv; &&ZkP: ¢TkvAùYk~ ¢TkvAùYk~ .^k bkRk"" (ZkP:) Ak@Ok Av

(¢TkvAùYk~) lXkTTk bkûkkæUk Gv Æ^k-UknR~Ck\k (¢TkvAùYk~ .^k bkRk) Pkv Pkkv Æ^k-UknR~Ck\k bkRkZk

lXkTTkæUk Gvä ¢vAæUk AvYk Qk¥ #kAv? Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^kÜ^Zk-UknR~Ck\kÜ^Zk

lXkTTk bkûkkæUk Gv Pkv Hkv Ukcv\kkg lXkTTk bkûkkUkOkng GkvMm ¢vA bkûkkæUk QkkZk Pkkv UkGm

APkkr-AYkr-l¿ZkkUkOkng DkKvå Pkv Pkkv ¢vAæUk QkPkkg TkQkm PkvQkm Æ^k-UknR~Ck\kTkng Uk@bUk@ APkkr-

AYkr-l¿ZkkUkOkng DkKPkng TkQkmå 8–53å

(¢kZkkr)

TkwAùbZk lc AùPkr@kw çkw bPkv çv AùYkrOkm Tk FkwAùbZkú’TkwAùbZk Fk lÓùZkv çv .AùYkTkvAùg ZkPkv Tk bZkkP ~ú’’9-54’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢c{ Akv¥ YkPkkTPk@ lTkæUk#kv Av Ü^ZkTkm

¢TkTPk #kl$Pk¢kv Gvä Pkkv ¢vA #kl$Pk ¢v km UkOk c#kv Av ¢vA Ü^Zk Wkv Ü^ZkkvTkk

Ukl@OkkYkTkv A@v; Hv km @mPkv Æ^kÜ^Zk UkkvPkkTkk ¢#knü FkvPkTkkæUk @kCk-ÿvak-

YkkvcUkl@OkkYkTkv ^ZkkUZk-^ZkkUkAUkOkv A@v Pkv km H @mPkv ekkTkk^k@OkklR AYkrzUkMTkv ^ZkkUZk-

^ZkkUkAUkOkv A@vå §ûk@ ¢kYk Gv Av Ü^ZkTkv ¢TkTPk #kl$Pk¢kv Pkkv Gv Uk@gPkn ¢v km

#kl$Pk Pkkv Akv¥ TkQkm Av HvTkkQkmä Hv km @mPkv UkkvPkkTkk CknOk bkkQkv ^ZkkUZk-^ZkkUkAUkOkv

Gv Pkv km H @mPkv Uk@Ü^ZkTkk CknOk bkkQkv UkOk ^ZkkUZk-^ZkkUkAUkOkv QkkZkå &&lc .AùbZkçkw AùPkr@kw Tk"" (lc) lTkékZkQkm (.AùbZk) ¢vA Ukl@OkkYkTkk (çkw AùPkr@kw Tk) Wkv Ü^Zk APkkr

TkQkm; “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢#knü FkvPkTkkæUk @kCk-ÿvak-YkkvcUkl@OkkYkTkng Hv km @mPkv




^ZkkUZk-^ZkkUkAUkOkv Æ^kÜ^Zk APkkr Gv Pkv km H @mPkv UknR~Ck\kÜ^Zk UkOk ¢#knü

FkvPkTkkæUk @kCk-ÿvak-YkkvcUkl@OkkYkTkng APkkr Gv ¢vYk Pkkv TkQkm; Æ^kÜ^Zk UkkvPkkTkk @kCk-

ÿvak-YkkvcUkl@OkkYkTkng APkkr Gvä UknR~Ck\kÜ^Zk APkkr TkQkm;” &&.AùbZk çv AùYkrOkm Tk bP:""

(.AùbZk) ¢vA Ü^ZkTkk (çv AùYkrOkm Tk bP:) Wkv Ukl@OkkYk ckvPkk TkQkm; “Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av Hv km @mPkv Æ^kÜ^Zk @kCk-ÿvak-YkkvcæUk ¢#knü FkvPkTkkUkl@OkkYkTkng ^ZkkUZk-

^ZkkUkAUkOkv APkkr Gv Pkv km @mPkv ekkTkk^k@OkklR ¢FkvPkTk AYkrTkkv APkkr Æ^k Gv ¢vYk

Pkkv TkQkm; UkkvPkkTkk Ukl@OkkYkTkkv APkkr Gvä ¢FkvPkTkUkl@OkkYkæUk AYkrTkkv APkkr TkQkm;”

&&Fk .AùbZk çv lÓùZkv Tk"" (Fk) ^k]m (.AùbZk) ¢vA Ü^ZkTkm (çv lÓùZkv Tk) Wkv l¿Zkk ckvPkm

TkQkm; “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^kÜ^Zk Hv km @mPkv FkvPkTkUkl@OklPkæUk Ukl@OkYkv Gv Pkv km

H @mPkv ¢FkvPkTkUkl@OklPkæUk Ukl@OkYkPkng ckvZk ¢vYk Pkkv TkQkm;” &&ZkP: .AùYk~ ¢TkvAùgTk bZkkP ~"" (ZkP:) Ak@Ok Av (.AùYk~) ¢vA Ü^Zk (¢TkvAùg Tk bZkkP ~) Wkv Ü^ZkæUk AvYk

QkkZk? Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^kÜ^Zk ¢vA FkvPkTkÜ^ZkæUk Gv Pkv Hkv Ukcv\kkg ¢TkvA

Ü^ZkæUk QkkZk Pkkv ekkTkk^k@OkklR AYkrTkng APkkr UkOk QkkZkä UkkvPkkTkk @kCk-ÿvak-YkkvcæUk

¢#knü FkvPkTkUkl@OkkYkTkng UkOk APkkr QkkZk; UkOk ¢vYk Pkkv Gv Tklcå ¢TkklRlTkSkTk

Æ^kÜ^Zk ¢vAæUk H Gvä PkvQkm UkkvPkkTkk ¢#knü FkvPkTkUkl@OkkYkTkng APkkr Gvä

¢FkvPkTkAYkrTkng APkkr TkQkmå ¢k^kng ^kbPknb^kæUk Gvå 9–54å


¢kbkgbkk@P .^k Skk^klP U@g Anù^kvrªclYk’ZknÃkAwù-

Rnr^kkr@g TkTkn YkkvlcTkklYkc YkckcEœk@êUg PYk:ú’

PãoPkQkrUl@Ck|cvOk l^k\kZkg Zk<vAù^kk@g ^k|HkvP ~

Pl’Agù ekkTkDkTkbZk WkTSkTkYkckv XkoZkkv Xk^kvRk’YkTk:ú’’10-55’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&TkTkn YkkvlcTkkYk~ ¢cYk~ Anù^kvr £lP PYk: ¢kbkgbkk@P:

.^k Skk^klP"" (TkTkn) ¢ckv Æ^k! (YkkvlcTkkYk~) lYkQZkkÓlaK Æ^kkvTkkv (¢cYk~ Anù^kvr £lP PYk:)

&ekkTkk^k@OkklR AYkrTkkv APkkr Æ^k Gv" ¢v kkv Gv Hv lYkQZkkP^kæUk ¢gSkAk@ Pkv

(¢kbkgbkk@P: .^k Skk^klP) ¢TkklR Ak]Qkm ¢vA-bkgPkkTkæUk Fkk\Zkkv ¢k^Zkkv Gvå Av kkv Gv




lYkQZkkP^kæUkm ¢gSkAk@? &&U@g"" Uk@Ü^Zkb^kæUk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&¤ÃkAwù: Rn kkr@g""

¢lPk#kZk SkmL Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&YkckcgAùk@êUg"" (YkckcgAùk@) &cng Rv kä cng YkTknaZkä

cng lPkZk‘Fkä cng Tkk@A" ¢v km Hv AYkrTkk UkZkkrZkYkkg ¢kPYkWknlü (êUg) Pkv H Gv b^kæUk

HvTkng ¢v kkv Gvå &&ZklR PR~ XkoPkQkrUl@Ck|cvOk .Aù^kk@g l^k\kZkg ^k|HkvP ~"" (ZklR) Hkv ARmä

(PP ~) ¢v kkv Gv Hv lYkQZkkP^k-¢gSkAk@ Pkv (XkoPkQkrUl@Ck|cvOk) #knüb^kæUk-¢TknXk^k ^kMv

(.Aù^kk@g) ¢TPkYknrcoPkrYkkÒk (l^k\kZkg ^k|HkvP ~) l^kTkk#kTkv UkkYkv Pkkvä “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

Æ^kTkv ZkÛlUk lYkQZkkP^k-¢gSkAk@ ¢TkTPk Ak]Qkm Fkk\Zkkv ¢k^Zkkv Gv PkQkklUk Hkv

bkYZkA~P^k QkkZk Pkkv lYkQZkkP^k GoKvä Hkv ¢vA ^kk@ GoKv Pkkvä” &&¢ckv PP ~ ¢k’YkTk:XkoZk: WkTSkTkg zAù Xk^kvP ~"" (¢ckv) cv Æ^k! (PP ~) Pkv Ak@OkQkm (¢k’YkTk:) ¢kPYkkTkv

¢QkkrPk ~ Æ^kTkv (XkoZk:) V@mTkv (WkTSkTkg zAù Xk^kvP ~) ¢vAP^kWknlü #kng QkkZk? ¢QkkrPk ~ Tk

QkkZkå Av kkv Gv ¢kPYkk? &&ekkTkDkTkbZk"" ekkTkTkkv bkYkoc Gvå Xkk^kkQkr—#knüb^kæUkTkkv

¢TknXk^k QkPkkg bkgbkk@Ykkg Ukl@Xk|YkOk QkPkng TkQkmå 10–55å

(¢TknaKnUk)

¢k’YkXkk^kkTk~ Aù@kv’Zkk’Ykk U@Xkk^kkTk~ bkRk U@:ú’

¢k’Ykw^k òk’YkTkkv Xkk^kk: U@bZk U@ .^k Pvú’’11-56’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢k’Ykk ¢k’YkXkk^kkTk~ Aù@kvlP"" (¢k’Ykk) Æ^kÜ^Zk

(¢k’YkXkk^kkTk~) UkkvPkkTkk #knüFkvPkTkkæUk ¢Qk^kk ¢#knüFkvPkTkkæUk @kCk-ÿvak-YkkvcXkk^kä

(Aù@kvlP) Pkv-æUkv Ukl@OkYkv Gvå &&U@: U@Xkk^kkTk~ bkRk Aù@kvlP"" (U@:) UknR~Ck\kÜ^Zk

(U@Xkk^kkTk~) UknR~Ck\kÜ^ZkTkk ekkTkk^k@OkklRæUk UkZkkrZkTkv (bkRk) ÒkOkv Ak]v (Aù@kvlP) A@v Gvå

&&lc ¢k’YkTk: Xkk^kk: ¢k’Ykk .^k"" (lc) lTkékZkQkm (¢k’YkTk: Xkk^kk:) Æ^kTkk Ukl@OkkYk

(¢k’Ykk .^k) Æ^k H Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av FkvPkTkkUkl@OkkYkTkv Æ^k A@v Gvä Pkv

FkvPkTkUkl@OkkYk UkOk Æ^k H Gvä Ü^ZkkTPk@ QkZkng TkQkmå &&U@bZk Pv U@: .^k"" (U@bZk)

UknR~Ck\kÜ^ZkTkk (Pv) Ukl@OkkYk (U@: .^k) UknR~Ck\kÜ^Zk Gvä Æ^kÜ^Zk QkZkng TkQkmå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av ekkTkk^k@OkklR AYkrTkng APkkr UknR~Ck\k Gv ¢Tkv ^kbPkn UkOk UknR~Ck\k Gvä

Ü^ZkkTPk@ TkQkmå 11–56å




(^kbkTPklPk\kAk)

¢ekkTkPbPn bkPpOkkXZk^kck@Aùk@mekkTkg b^kZkg lAù\k Xk^kTTklU @HZkPv Zk:ú’Um’^kk RSkmdknYkSkn@kY\k@bkklPCkpáökCkkg RkvlCSk RnCSklYk^k TkoTkYkbkkw @bkk\kYk~ú’’12-57’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Zk: ¢ekkTkP: Pn @HZkPv"" (Zk:) Hv Akv¥

lYkQZkkÓlaK Æ^k (¢ekkTkP: Pn) lYkQZkk ÓlaKQkm H (@HZkPv) AYkrTkm l^klFkÒkPkkYkkg UkkvPkkUkOkng

HkOkmTkv @gHkZkYkkTk QkkZk Gv Pkvä “Pkv Æ^k Av kkv Gv?” &&bkPpOkkXZk^kck@Aùk@m"" (bkPpOk)

Dkkbk bklcPk (¢XZk^kck@Aùk@m) ¢kck@ A@v Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvYk ckQkm ¢TTk-

Dkkbk Yk]v\kkg H Wk@kWk@ HkOkmTkv BkkZk Gvä DkkbkTkkv ¢Tkv ¢TTkTkkv l^k^kvA A@Pkkv TkQkmä

PkvYk lYkQZkkÓlaK Æ^k AYkrTkm bkkYkCk|mTkv UkkvPkkTkm HkOkv Gvä Æ^kTkkv ¢Tkv AYkrTkkv l^k^kvA

A@Pkkv TkQkmå Av kkv Gv? &&lAù\k b^kZkg ekkTkg Xk^kTk~ ¢lU"" (lAù\k b^kZkg) lTkékZkQkm

b^kæUkYkkÒkTkm ¢Ukvdkk¢v (ekkTkg Xk^kTk~ ¢lU) HkvAv ekkTkb^kæUk Gvå ^k]m Æ^k Av kkv Gv?

&&¢bkkw TkoTkYk~ @bkk\kYk~ Um’^kk Ckkg RnCSkYk~ RkvlCSk £^k"" (¢bkkw) ¢k Gv Hv l^kÛYkkTk Æ^k

(TkoTkYk~) lTkékZkQkm (@bkk\kYk~) l#kBkgM (Um’^kk) UkmTkv ¢vYk YkkTkv Gv Av (Ckkg RnCSkYk~ RkvlCSk £^k)HkOkv CkkZkTkng RoSk Ukm¢v Gvå #kkTkkQkm? &&RSkmdknYkSkn@kY\k@bkklPCkpáök"" (RSkmdkn) l#kBkgMYkkg

(YkSkn@kY\k@bk) YkmLk ¢Tkv BkkKk b^kkRTkm (¢lPCkpáök) ¢lPk#kZk ¢kbkl$PkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av b^kkR\kgUkK QkZkkv QkAkv l#kBkgM Ukm¢v Gvä b^kkRXkvR A@Pkkv TkQkmå ¢v kng lTkXkvrRUkOkng

YkkTkv Gv Av Hv kng CkkZkTkng RoSk UkmPkkg lTkXkvrRUkOkng YkkTk^kkYkkg ¢k^kv Gvå 12–57å


¢ekkTkkP ~ YkpCkPplaOkAùkg Hk\klSkZkk Skk^klTP UkPng YkpCkk¢ekkTkkÅkYklbk æ^klTP XknHkCkkSZkkbkvTk @Äkkw HkTkk:ú’¢ekkTkkÃk l^kAù\UFkÓùAù@OkkçkPkvÅk@E*klWSk^kP ~#knáekkTkYkZkk ¢lU b^kZkYkYkm AùÇkmrXk^kg’ZkkAnù\kk:ú’’13-58’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢Ykm b^kZkYk~ #knáekkTkYkZkk: ¢lU ¢ekkTkkP ~

¢kAnù\kk: AùÇkmrXk^klTP"" (¢Ykm) bk^kr bkgbkk@m lYkQZkkÓlaK Æ^k (b^kZkYk~) bkcHQkm

(#knáekkTkYkZkk:) #knüb^kæUk Gv (¢lU) PkkvUkOk (¢ekkTkkP ~) lYkQZkk ÓlaKTkv \kmSkv (¢kAnù\kk:)

¢kAnl\kPk QkPkk QkAk (AùÇkmrXk^klTP) Wk]Hkv@mQkm H APkkr QkkZk Gvå #kk Ak@OkQkm?

&&l^kAù\UFkÓùAù@OkkP ~"" (l^kAù\U) ¢TkvA @kCkklRTkk (FkÓù) bkYkocTkv (Aù@OkkP ~) A@^kkQkmå

AkvTkm YkkVA? &&^kkPkvÅk@E*klWSk^kP ~"" (^kkP) Uk^kTkQkm (¤Åk@E*) Mkv\kPkk-©G]Pkk (¢lWSk^kP ~)

bkYknÜTkm YkkVAå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Hv km @mPkv bkYknÜ b^kæUkv lTkék] Gvä Uk^kTkQkm

Uk|vl@Pk Qk¥Tkv ©G]v Gv ¢Tkv ©G]^kkTkkv APkkr UkOk QkkZk Gvä Pkv km @mPkv Æ^kÜ^Zk

b^kæUkQkm ¢APkkr Gvä AYkrbkgZkkvCkQkm l^kXkk^kæUkv Ukl@OkYkv Gv PkvQkm l^kXkk^kUkOkkTkkv APkkr

UkOk QkkZk Gv; Uk@TPkn ¢ekkTkQkmä b^kXkk^k Pkkv TkQkmå ÓaKkTPk Acv Gv–&&YkpCkk:YkpCkPplaOkAùkg ¢ekkTkkP ~ Hk\klSkZkk UkPng Skk^klTP"" (YkpCkk:) HvYk c@Okkv (YkpCkPplaOkAùkg)

YkpCkH]Tkv (¢ekkTkkP ~) lYkQZkk Xk|klTPkQkm (Hk\klSkZkk) UkkOkmTkm Wknlü¢v (UkPng Skk^klTP) Ukm^kk

YkkKv RkvMv Gv ¢Tkv &&HkTkk: @Äkkw PYklbk ¢ekkTkkP ~ XknHkCkkSZkkbkvTk æ^klTP"" (HkTkk:) HvYk

YkTknaZk Æ^kkv (@Äkkw) Rkv@MkYkkg (PYklbk) ¢gSkAk@ l^kakv (¢ekkTkkP ~) Xk|klTPkTkv \kmSkv

(XknHkCkkSZkkbkvTk) bkUkrTkm WknlüQkm (æ^klTP) M@v Gvå 13–58å

(^kbkgPklPk\kAk)

ekkTkklç^kvFkAùPZkk Pn U@k’YkTkkvZkkvrHkkTkklP cgbk £^k ^kk:UZkbkkvs^k#kvakYk~ú’FkwPTZkSkkPnYkFk\kg bk bkRklSkêNkvHkkTkmP .^k lc Aù@kvlP Tk lAùJFkTkklUú’’14-59’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Zk: Pn U@k’YkTkkv: l^k#kvakYk~ HkkTkklP"" (Zk: Pn) Hv

Akv¥ bkYZkCÓlaK Æ^k (U@) Ü^ZkAYkrzUkM ¢Tkv (¢k’YkTkkv:) #knü FkwPkTZkYkkÒkTkng (l^k#kvakYk~)

lXkTTkUkOkng (HkkTkklP) ¢TknXk^kv Gvå #kng A@mTkv ¢TknXk^kv Gv? &&ekkTkkP ~ l^k^kvFkAùPZkk""(ekkTkkP ~) bkYZkCekkTk ÿk@k (l^k^kvFkAùPZkk) \kdkOkXkvR A@mTkvå PkvTkng l^k^k@Ok—#knü

FkwPkTZkYkkÒk Æ^kTkng \kdkOkä ¢FkvPkTkUkOkng UknR~Ck\kTkng \kdkOk; PkvQkm Æ^k ¢Tkv UknR~Ck\k




lXkTTk lXkTTk Gv ¢v kkv XkvR XkvRekkTk Acv kkZk Gvå ÓaKkTPk Acv Gv—&&^kk:UZkbkkv:cgbk: £^k"" (^kk:) UkkOkm (UZkbkkv:) RoSk (cgbk: £^k) cgbkTkm YkkVAå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

HvYk cgbk RoSk-UkkOkm lXkTTk lXkTTk A@v Gv PkvYk Hv Akv¥ Æ^k-UknR~Ck\kTkv lXkTTk lXkTTk

¢TknXk^kv Gv &&bk: lc HkkTkmP .^kä lAùJFkTkklU Tk Aù@kvlP"" (bk: lc) Pkv Æ^k (HkkTkmP

.^k) ekkZkA Pkkv Gvä (lAùJFkTkklU) Uk@YkkOknYkkÒkTkv UkOk (Tk Aù@kvlP) A@Pkkv Pkkv TkQkmå Av kkv

Gv ekkTkm Æ^k? &&bk: bkRk ¢Fk\kg FkwPTZkSkkPng ¢lSkêN:"" Pkv bkRk lTkék\k

FkwPkTZkSkkPknYkZk ¢kPYkkTkk b^kæUkYkkg ÓNPkkQkm @õkkv Gvå 14–59å

(YkgRk¿kTPkk)

ekkTkkRv^k H^k\kTkUZkbkkv@kwaOZk#kw’Zk^Zk^kbQkkekkTkkRv kkv\\kbklP \k^kOkb^kkRXkvR^ZknRkbk:ú’ekkTkkRv^k b^k@bkl^kAùbklTTk’ZkFkwPTZkSkkPkv:ÓùkvSkkRvËk ÉkXk^klP lXkRk lXkTRPm AùPprXkk^kYk~ ’’15-60’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ekkTkkP ~ .^k b^k@bkl^kAùbklTTk’ZkFkwPTZkSkkPkv:

ÓùkvSkkRv: Fk lXkRk ÉkXk^klP"" (ekkTkkP ~ .^k) #knü b^kæUkYkkÒk ^kbPknTkkv ¢TknXk^k A@Pkkg H

(b^k@bk) FkvPkTkkb^kæUkQkm (l^kAùbkP ~) Uk|Ak#kYkkTk Gvä (lTk’Zk) ¢l^kTkëk@ Gvä—¢v kng Hv

(FkwPTZkSkkPkv:) #knü Æ^kb^kæUk PkvTkng ¢Tkv (ÓùkvSkkRv: Fk) bkYkbPk ¢#knü FkvPkTkkæUk

@kCkklR Ukl@OkkYkTkng (lXkRk) lXkTTkUkOkng (ÉkXk^klP) QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av–(Uk|èkj:) bkkYUk|Pk (ck\kYkkg) Æ^kÜ^Zk @kCkklR ¢#knü FkvPkTkkæUkv Ukl@OkYZkng Gv PZkkg

Pkkv ¢vYk Uk|lPkXkkbkv Gv Av ekkTk ¿kvSkæUk Ukl@OkYZkng Gv PkvQkm ekkTk lXkTTkä ¿kvSk

lXkTTk–¢v kng ¢TknXk^k^kng DkOkng H ALOk Gvå §ûk@ ¢kYk Gv Av bkkFkv H ALOk Gvä

Uk@gPkn ^kbPknTkng #knü b^kæUk l^kFkk@Pkkg lXkTTkUkOkkæUk b^kkR ¢k^kv Gvå Av kng Gv

lXkTTkUkOkng? &&AùPprXkk^kg lXkTRPm"" (AùPprXkk^kg) &AYkrTkkv APkkr Æ^k" ¢v km Xk|klTPkä PkvTkv

(lXkTRPm) Yko]Qkm Ro@ A@v Gvå ÓaKkTPk Acv Gv–&&.^k H^k\kTkUZkbkkv: ¢kwaOZk#kw’Zk^Zk^kbQkk

ekkTkkP ~ ¤\\kbklP"" (.^k) HvYk (H^k\kTk) ¢lCTk ¢Tkv (UZkbkkv:) UkkOkmTkk (¢kwaOZk)

§aOkUkOkk ¢Tkv (#kw’Zk) #kmPkUkOkkTkkv (^Zk^kbQkk) XkvR (ekkTkkP ~) lTkHb^kæUkCk|kcm ekkTkQkm




(¤\\kbklP) Uk|CkK QkkZk Gv PkvYkå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—HvYk ¢lCTkbkgZkkvCkQkm UkkOkm

©Tkng A@^kkYkkg ¢k^kv Gvä Acv kkYkkg UkOk &©Tkng UkkOkm" ¢vYk Acv kkZk Gvä PkkvUkOk

b^kXkk^k l^kFkk@Pkkg §aOkUkOkng ¢lCTkTkng Gvä UkkOkm Pkkv b^kXkk^kQkm #kmPk] Gv–¢k^kng

XkvRekkTkä l^kFkk@Pkkg ©UkHv Gvå WkmHng ÓaKkTPk &&.^k \k^kOkb^kkRXkvR^ZknRkbk: ekkTkkP ~¤\\kbklP"" (.^k) HvYk (\k^kOk) Bkk@kv @bkä PkvTkk (b^kkRXkvR) ^ZkgHTkQkm lXkTTkUkOkk ^kMv

&Bkk@kv \k^kOkTkkv b^kXkk^k" ¢v kng HkOkUkOkng PkvTkkQkm (^ZknRkbk:) &^ZkgHTk Bkk<g" ¢vYk

Acv^kkPkng–HOkkPkng Pkv GoK>kng; (¢k^kng) (ekkTkkP ~) lTkH b^kæUkTkk HkOkUkOkk ÿk@k

(¤\\kbklP) Uk|CkK QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvYk \k^kOkTkk bkgZkkvCkQkm ^ZkgHTkTkkv

bkgXkk@ A@^kkYkkg ¢k^kv Gv PZkkg &Bkk<g ^ZkgHTk" ¢vYk Acv kkZk Gvä HOkkZk UkOk Gv;

b^kæUk l^kFkk@Pkkg Bkk<g \k^kOk Gvä ^ZkgHTk Hv kng Gv Pkv kng H Gvå 15–60å

(¢TknaKnUk)

¢ekkTkg ekkTkYk¶Zkv^kg Anù^krTTkk’YkkTkYkJHkbkkú’bZkk’AùPkr’Ykk’YkXkk^kbZk U@Xkk^kbZk Tk ÔùlFkP ~ú’’16-61’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.^kg ¢k’Ykk ¢k’YkXkk^kbZk AùPkr bZkkP ~"" (.^kg)

bk^krQkk Uk|Ak@v (¢k’Ykk) ¢kPYkk ¢QkkrPk ~ Æ^kÜ^Zk (¢k’YkXkk^kbZk AùPkr bZkkP ~) UkkvPkkTkk

Ukl@OkkYkTkkv APkkr ckvZk Gvä &&U@Xkk^kbZk AùPkr Tk ÔùlFkP ~ bZkkP ~"" (U@Xkk^kbZk) AYkræUk

¢FkvPkTk UknR~Ck\kÜ^ZkTkkv (AùPkr ÔùlFkP~ Tk bZkkP ~) A>kk@vZk ÒkOkv Ak]v APkkr ckvPkkv TkQkmå

Av kkv Gv ¢kPYkk? &&ekkTkYk~ ¢lU ¢k’YkkTkYk~ Anù^krTk~"" (ekkTkYk~) #knü FkvPkTkkYkkÒk Uk|CkKæUk

lbkü-¢^kbQkk (¢lU) Pkv-æUk UkOk (¢k’YkkTkYk~ Anù^krTk~) UkkvPkv PkÜoUkv Ukl@OkYkv Gvå ^k]m Av kkv

Gv? &&¢ekkTkYk~ ¢lU ¢k’YkkTkYk~ Anù^krTk~"" (¢ekkTkYk~) ¢#knü FkvPkTkkæUk l^kXkk^kUkl@OkkYk

(¢lU) Pkv-æUk UkOk (¢k’YkkTkYk~ Anù^krTk~) UkkvPkv PkÜoUkv Ukl@OkYkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av–Æ^kÜ^Zk ¢#knü FkvPkTkkæUk Ukl@OkYkv Gvä #knü FkvPkTkkæUk Ukl@OkYkv Gvä PkvQkm Hv Ak]v

Hv FkvPkTkkæUk Ukl@OkYkv Gv Pkv Ak]v Pkv H FkvPkTkk bkkQkv ^ZkkUZk-^ZkkUkAæUk Gvä PkvQkm

Pkv Ak]v Pkv H FkvPkTkkTkng APkkr Gv; PkkvUkOk UknR~Ck\kzUkMæUk Hv ekkTkk^k@OkklR AYkr Gv

PkvTkm bkkQkv Pkkv ^ZkkUZk-^ZkkUkAæUk TkQkmä PkvQkm PkvTkng APkkr TkQkmå &&¢JHkbkk"" bkYkbPkUkOkv

¢k^kkv ¢Qkr Gvå 16–61å




(¢TknaKnUk)

¢k’Ykk ekkTkg b^kZkg ekkTkg ekkTkkRTZk’Aù@kvlP lAùYk~ú’úúúúúúúúúúúúúúúúúúúU@Xkk^kbZk AùPkr’Ykk YkkvckvªZkg ^Zk^kckl@OkkYk~ú’’17-62’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢k’Ykk ekkTkg Aù@kvlP"" (¢k’Ykk) ¢kPYkk ¢QkkrPk ~

FkvPkTkÜ^Zk (ekkTkg) FkvPkTkkYkkÒk Ukl@OkkYk (Aù@kvlP) A@v Gvå Av kkv ckv kkQkm? &&b^kZkg ekkTkg""Ak@Ok Av ¢kPYkk UkkvPkv FkvPkTkkUkl@OkkYkYkkÒkb^kæUk Gvå &&ekkTkkP ~ ¢TZkP ~ Aù@kvlP lAùYk~""(ekkTkkP ~ ¢TZkP ~) FkvPkTkUkl@OkkYkQkm lXkTTk Hv ¢FkvPkTk UknR~Ck\kUkl@OkkYkæUk AYkr PkvTkv

(lAùYk~ Aù@kvlP) A@v Gv #kng? ¢QkkrPk ~ TkQkm A@Pkkvä bk^krQkk TkQkm A@Pkkvå &&¢k’YkkU@Xkk^kbZk AùPkr ¢Zkg ^Zk^kckl@Okkg Ykkvc:"" (¢k’Ykk) FkvPkTkÜ^Zk (U@Xkk^kbZk AùPkr)

ekkTkk^k@OkklR AYkrTkv A@v Gv (¢Zkg) ¢v kng HkOkUkOkngä ¢v kng Acv kng (^Zk^kckl@Okkg Ykkvc:)

lYkQZkkÓlaK Æ^kkvTkng ¢ekkTk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Acv kkYkkg ¢vYk ¢k^kv Gv Av

ekkTkk^k@OkklR AYkrTkkv APkkr Æ^k Gvä Pkv Acv kng UkOk HnLng Gvå 17–62å

(^kbkgPklPk\kAk)

Hkm^k: Aù@kvlP ZklR Unß\kAùYkr Tkw kAùbPsc P’AnùéP £’ZklXk#kEœZkw^kú’.Psc Pm^k|@ZkYkkvclTk^kcrOkkZkbkEœm’ZkrPv #kpOknP Unß\kAùYkrAùPprú’’18-63’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Unß\kAùYkrAùPpr bkgAùm’ZkrPv"" (Unß\kAùYkr) Ü^ZkzUkMæUk

¢kL AYkrTkkv (AùPpr) APkkr (bkEœm’ZkrPv) HvYk Gv PkvYk Acv Gv; &&#kpOknP"" bkk^kSkkTk Qk¥Tkv

PkYkv bkkgXk]kvå Uk|ZkkvHTk Acv Gv–&.Psc Pm^k|@ZkYkkvclTk^kcrOkkZk"" (.Psc) ¢k ^kv]k

(Pm^k|@Zk) RnsTk^kk@ §RZk Gv HvTkkv ¢v kng Hv (Ykkvc) l^kUk@mPk ekkTk PkvTkv (lTk^kcrOkkZk) Yko]Qkm

Ro@ A@^kk YkkKvå l^kUk@mPkUkOkng #kkQkm HOkkZk Gv? &&£lP ¢lXk#kEœZkk .^k"" (£lP) Hv km

A@v Gv (¢lXk#kEœZkk) ¢k#kgAk Pkv ^kMv (.^k) Hå Pkv ¢k#kgAk Av km Gv? &&ZklR Hkm^k: .^kUnß\kAùYkr Tk Aù@kvlP Psc Aù: PP ~ AnùéPv"" (ZklR) Hkv (Hkm^k: .^k) FkvPkTkÜ^Zk (Unß\kAùYkr)




zUkMæUk ¢kL AYkrTkv (Tk Aù@kvlP) A@Pkng TkQkm (Psc) Pkkv (Aù: PP ~ AnùéPv) PkvTkv AkvOk A@v

Gv? Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Æ^kTkk A@^kkQkm ekkTkk^k@OkklR AYkr QkkZk Gv ¢v km

Xk|klTPk ©UkHv Gvä PkvTkk Uk|lPk §ûk@ ¢kYk Gv Av UknR~Ck\kÜ^Zk Ukl@OkkYkm Gvä b^kZkg

bkcH H AYkræUk Ukl@OkYkv Gvå 18–63å

(§UkHklPk)

lbQkPv’Zkl^kDTkk Bk\kn Unß\kbZkb^kXkk^kXkoPk Ul@OkkYk#klÒù:ú’PbZkkg lbQkPkZkkg bk Aù@kvlP Xkk^kgZkYkk’YkTkbPbZk bk .^k AùPkrú’’19-64’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£lP Bk\kn Unß\kbZk Ul@OkkYk#klÒù: lbQkPk"" (£lP)

¢k @mPkv (Bk\kn) lTkékZkQkm (Unß\kbZk) YkoPkr Ü^ZkTkkv (Ul@OkkYk#klÒù:) Ukl@OkYkTkb^kæUk b^kXkk^k

(lbQkPk) ¢TkklRlTkSkTk l^kÛYkkTk Gvå Av kkv Gv? &&b^kXkk^kXkoPk"" bkcHæUk Gvå ^k]m Av kkv

Gv? &&¢l^kDTkk"" lTks^kDTkæUk Gvå &&PbZkkg lbQkPkZkkg bk: ¢k’YkTk: ZkYk~ Xkk^kg Aù@kvlP bk:PbZk AùPkr Xk^kvP ~"" (PbZkkg lbQkPkZkkg) Pkv Ukl@OkkYk#kl$Pk ckvPkkg (bk:) UknR~Ck\kÜ^Zk (¢k’YkTk:)

UkkvPkkTkk ¢FkvPkTkÜ^ZkbkgWkgSkm (ZkYk~ Xkk^kg Aù@kvlP) Hv Ukl@OkkYkTkv A@v Gvä (bk:) UknR~Ck\kÜ^Zk

(PbZk AùPkr Xk^kvP ~) Pkv Ukl@OkkYkTkng APkkr QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—ekkTkk^k@OkklR

AYkræUkv UknR~Ck\kÜ^Zk Ukl@OkYkv Gv ¢Tkv Pkv Xkk^kTkkv APkkr UknR~Ck\kÜ^Zk QkkZk Gvå 19–64å

(§UkHklPk)

lbQkPvlP Hkm^kbZk lTk@TP@kZkkb^kXkk^kXkoPk Ul@OkkYk#klÒù:ú’PbZkkg lbQkPkZkkg bk Aù@kvlP Xkk^kgZkg b^kbZk PbZkw k Xk^kvP ~ bk AùPkrú’’20-65’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Hkm^kbZk Ul@OkkYk#klÒù: lbQkPk £lP"" (Hkm^kbZk)




Æ^k^kbPknTkm ¢QkkrPk ~ FkvPkTkÜ^ZkTkm (Ul@OkkYk#klÒù:) Ukl@OkkYk#kl$Pk ¢QkkrPk ~ Ukl@OkYkTkæUk

bkkYkQZkr (lbQkPk) ¢TkklRQkm l^kÛYkkTk Gv–(£lP) ¢v kng Ü^ZkTkng bkcH Gvå &&b^kXkk^kXkoPk""Hv #kl$Pk (b^kXkk^kXkoPk) bkcHæUk Gvå ^k]m Av km Gv? &&lTk@TP@kZkk"" Uk| kkcæUk Gvä

¢vA bkYkZkYkkÒk BkgM TkQkmå &PbZkkg lbQkPkZkkg"" Pkv Ukl@OkkYk#kl$Pk ckvPkkg &&bk: b^kbZkZkg Xkk^kg Aù@kvlP"" (bk:) Æ^k^kbPkn (b^kbZk) UkkvPkkbkgWkgSkm (Zkg Xkk^kg) Hv Akv¥ #knüFkvPkTkkæUk

¢#knüFkvPkTkkæUk Ukl@OkkYkTkv (Aù@kvlP) A@v Gv &&PbZk .^k bk: AùPkr Xk^kvP ~"" (PbZk) Pkv

Ukl@OkkYkTkm (.^k) lTkékZkQkm (bk:) Æ^k^kbPkn (AùPkr) A@Ok#km\k (Xk^kvP ~) QkkZk Gvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av Æ^kÜ^ZkTkm ¢TkklRlTkSkTk Ukl@OkYkTk#kl$Pk Gvå 20–65å

(¢kZkkr)

ekkTkYkZk .^k Xkk^k: AnùPkv Xk^kvR~ ekklTkTkkv Tk UnTk@TZk:ú’úúúúúúúúúú¢ekkTkYkZk: bk^kr: AnùPkvªZkYkekklTkTkkv TkkTZk:ú’’21-66’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢c{ Akv¥ Uk|èTk A@v Gv: &&ekklTkTk: ekkTkYkZk:

.^k Xkk^k: AnùP: Xk^kvP ~ UnTk: Tk ¢TZk:"" (ekklTkTk:) bkYZkCÓlaKTkv (ekkTkYkZk: .^k Xkk^k:)

XkvRl^kekkTkb^kæUk Ukl@OkkYk (AnùP: Xk^kvP ~) A>kk Ak@OkQkm ckvZk Gvä (Tk UnTk: ¢TZk:)

¢ekkTkæUk TkQkm ckvPkkv? Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av bkYZkCÓlaK Æ^k AYkrTkk §RZkTkv

XkkvCk^kPkkg l^klFkÒk @kCkklRæUk Ukl@OkYkv Gv PZkkg ekkTkXkk^kTkkv APkkr Gvä ¢Tkv (PkvTkv)

ekkTkXkk^k Gvä ¢ekkTkXkk^k TkQkm;—Pkv Av km @mPkv Gv ¢vYk Akv¥ UkoGv Gvå &&¢ZkYk~bk^kr: ¢ekklTkTk: ¢ekkTkYkZk: AnùP: Tk ¢TZk:"" (¢ZkYk~) Ukl@OkkYk–(bk^kr:) WkSkngZk Ukl@OkYkTk

(¢ekklTkTk:) lYkQZkkÓlaKTkv (¢ekkTkYkZk:) ¢#knü FkvPkTkkæUk—WkgSkTkng Ak@Ok—ckvZk Gvå

(AnùP:) Akv¥ Uk|èkj A@v Gv—¢kYk Gv Pkv A¥ @mPkv Gvä (Tk ¢TZk:) ekkTkHklPkTkng AvYk

TkQkm ckvPkng? Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av lYkQZkkÓlaKTkk Hv Akv¥ Ukl@OkkYk ckvZk Gv Pkv WkgSkTkng

Ak@Ok Gvå 21–66å

(¢TknaKnUk)

ekklTkTkkv ekkTklTk^kprÅkk: bk^kvr Xkk^kk Xk^klTP lcú’bk^kvrª¶ZkekkTklTk^kprÅkk Xk^kT’ZkekklTkTkbPn Pvú’’22-67’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&lc ekklTkTk: bk^kvr Xkk^kk: ekkTklTk^kprÅkk: Xk^klTP""

(lc) lTkékZkQkm (ekklTkTk:) bkYZkCÓlaKTkv (bk^kvr Xkk^kk:) HvK\kk Ukl@OkkYk Gv Pkv WkSkk

(ekkTklTk^kprÅkk: Xk^klTP) ekkTkb^kæUk ckvZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av bkYZkCÓlaKTkng Ü^Zk

#knüP^kæUk Ukl@OkYZkng Gv PkvQkm bkYZkCÓlaKTkkv Hv Akv¥ Ukl@OkkYk ckvZk Gv Pkv ekkTkYkZk

#knüP^kHklPkæUk ckvZk Gvä AYkrTkkv ¢WkgSkA ckvZk Gvå &&Pn Pv bk^kvr ¢lU ¢ekklTkTk:¢ekkTklTk^kprÅkk: Xk^klTP"" (Pn) ¢kYk UkOk Gv Av (Pv) HvK\kk Ukl@OkkYk (bk^kvr ¢lU)

#knXkkvUkZkkvCkæUk ¢Qk^kk ¢#knXkkvUkZkkvCkæUk Gv Pkv WkSkk (¢ekklTkTk:) lYkQZkkÓlaKTkv

(¢ekkTklTk^kprÅkk:) ¢#knüP^kQkm TkmUk%Zkk Gvä (Xk^klTP) l^kÛYkkTk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av–bkYZkCÓlaK Æ^kTkm ¢Tkv lYkQZkkÓlaK Æ^kTkm l¿Zkk Pkkv ¢vAbk@Bkm Gvä l¿ZkkbkgWkgSkm

l^kakZk-AakkZk UkOk ¢vAbk@Bkk Gvä Uk@TPkn Ü^ZkTkkv Ukl@OkYkTkXkvR Gvå l^k^k@Ok–bkYZkCÓlaKTkng Ü^Zk #knüP^kæUk Ukl@OkYZkng Gv PkvQkm Hv Akv¥ Ukl@OkkYk WknlüUko krA

¢TknXk^kæUk Gv ¢Qk^kk l^kFkk@æUk Gv ¢Qk^kk ^k|Pkl¿ZkkæUk Gv ¢Qk^kk

XkkvCkklXk\kkakæUk Gv ¢Qk^kk Fkkl@ÒkYkkvcTkk §RZkv ¿kvSkä YkkTkä YkkZkkä \kkvXkæUk Gv

Pkv bkDk]kZk Ukl@OkkYk ekkTkHklPkYkkg DkKv Gvä AvYk Av Hv Akv¥ Ukl@OkkYk Gv Pkv bkg k@-

lTkHr@kTkng Ak@Ok Gv;—¢v kkv H Akv¥ Ü^ZkUkl@OkYkTkTkkv l^k#kvak Gvå lYkQZkkÓlaKTkng Ü^Zk

¢#knüæUk Ukl@OkYZkng Gvä PkvQkm Hv Akv¥ lYkQZkkÓlaKTkk Ukl@OkkYk Pkv ¢TknXk^kæUk Pkkv

ckvPkk H TkQkm; PkvQkm bkoÒk-lbkükTPkTkk UkkLæUk Gv ¢Qk^kk ^k|Pk-PkUkék@OkæUk Gv ¢Qk^kk

RkTkä UkoHkä RZkkä #km\kæUk Gv ¢Qk^kk XkkvCkklXk\kkakæUk Gv ¢Qk^kk ¿kvSkä YkkTkä

YkkZkkä \kkvXkæUk Gvä–¢k^kk bkDk]k Ukl@OkkYk ¢ekkTkHklPkTkk Gvä AvYk Av WkgSkTkng Ak@Ok

Gvä bkg k@-lTkHr@kTkng Ak@Ok TkQkm;—Ü^ZkTkkv ¢v kkv H Ukl@OkYkTkl^k#kvak Gvå 22-67å

(¢TknaKnUk)

¢ekkTkYkZkXkk^kkTkkYkekkTkm ^Zkk¶Zk XkolYkAùk:ú’

æ^ZkAùYkrlTklYkÅkkTkkg Xkk^kkTkkYkvlP cvPnPkYk~ú’’23-68’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢vYk Aõkng Gv Av bkYZkCÓlaK Æ^kTkm ¢Tkv

lYkQZkkÓlaK Æ^kTkm Wkkõk l¿Zkk Pkkv ¢vAbk@Bkm Gv Uk@gPkn Ü^ZkTkkv Ukl@OkYkTkl^k#kvak

Gvä Pkv l^k#kvakTkk ¢Tknbkk@ R#kkr kv Gvä bk^krQkk Pkkv Uk|PZkdk ekkTkCkkvFk@ Gvå &&¢ekkTkm




æ^ZkAùYkrlTklYkÅkkTkkg Xkk^kkTkkYk~ cvPnPkYk~ .lP"" (¢ekkTkm) lYkQZkkÓlaK Æ^kä (æ^ZkAùYkr) Hv

Skk@kUk| kkcæUk lTk@TPk@ WkgSkkZk Gv–UknR~Ck\kÜ^ZkTkk UkZkkrZkæUk AkYkrOk^kCkrOkk

ekkTkk^k@OkklR AYkrzUkMæUk WkgSkkZk Gvä Æ^kTkk Uk|Rv#kkv bkkQkv ¢vAdkvÒkk^kCkkcm Gvä

Uk@bUk@ WkTSZk-WkTSkAXkk^k UkOk Gvä—PkvYkTkkg (lTklYkÅkkTkkg) Wkkõk Ak@OkæUk Gv

(Xkk^kkTkkYk~) lYkQZkkÓlaKTkk lYkQZkkP^k-@kCk-ÿvakæUk Hv ¢#knü Ukl@OkkYkä “Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av–HvYk A]#kæUkv YkplûkAk Ukl@OkYkv Gvä HvYk AngXkk@Tkk Ukl@OkkYk PkvTkng Wkkõk

lTklYkûk Ak@Ok Gvä ^ZkkUZk-^ZkkUZkAæUk TkQkm PkvYk ekkTkk^k@OkklRA AYkrzUkMæUk

UknR~Ck\kÜ^Zk b^kZkg ^ZkkUZk-^ZkkUZkAæUk Gvä PkkvUkOk Æ^kTkk ¢#knü FkvPkTkkæUk Ykkvc-

@kCk-ÿvakklR Ukl@OkkYk Wkkõk lTklYkûkAk@Ok Gvä ^ZkkUZk-^ZkkUZkAæUk Pkkv TkQkmå” Pkv

Ukl@OkkYkkvTkk (cvPnPkYk~) Ak@OkUkOkv (.lP) UkkvPkv Ukl@OkYkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av–Akv¥

HkOk#kv Av &Æ^kÜ^Zk Pkkv #knü Gvä §UkFkk@YkkÒk AYkrWkgSkTkng Ak@Ok QkkZk Gvä" Uk@gPkn

¢vYk Pkkv TkQkmå UkkvPkv b^kZkg Ykkvc-@kCk-ÿvak—¢#knüFkvPkTkkUkl@OkkYkæUk Ukl@OkYkv Gv

PkvQkm AYkrTkng Ak@Ok Gvå lYkQZkkÓlaK Æ^k ¢#knüæUk Hv @mPkv Ukl@OkYkv Gv Pkv Acv

Gv—&&¢ekkTkYkZkXkk^kkTkkYk~ XkolYkAùk: Ékk¶Zk"" (¢ekkTkYkZk) lYkQZkkP^kHklPkæUk Gv (Xkk^kkTkkYk~)

AYkrTkk §RZkTkm ¢^kbQkk PkvYkTkmä (XkolYkAùk:) HvTkv UkkYkPkkg ¢#knü Ukl@OkkYk QkkZk Gv

¢v km bkgCklPkTkv (Ékk¶Zk) UkkYkm lYkQZkkÓlaK Æ^k ¢#knü Ukl@OkkYkæUkv Ukl@OkYkv Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Ü^ZkAYkr ¢TkvA Uk|Ak@Tkng Gvä PkvTkkv §RZk ¢TkvA Uk|Ak@Tkkv Gvå

¢vA AYkr ¢v kng Gv HvTkk §RZkv #k@m@ QkkZk Gvä ¢vA AYkr ¢v kng Gv HvTkk §RZkv YkTk-

^kFkTk-AkZk QkkZk Gvä ¢vA AYkr ¢v kng Gv HvTkk §RZkv bknBk-Rn:Bk QkkZk Gvå ¢kYk

¢TkvA Uk|Ak@Tkkg AYkkvrTkkv §RZk ckvPkkg lYkQZkkÓlaK Æ^k AYkrTkk §RZkTkv UkkvPkkæUk

¢TknXk^kv Gvä PkvTkkQkm @kCk-ÿvak-YkkvcUkl@OkkYk QkkZk Gvä PkvYkTkkQkm TkoPkTk AYkrWkgSk QkkZk

Gvå PkvQkm lYkQZkkÓlaK Æ^k ¢#knü FkvPkTk Ukl@OkkYkTkkv APkkr Gvå HvQkm lYkQZkkÓlaK

Æ^kTkv #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k TkQkm PkvQkm AYkrTkk §RZk-AkZkrTkv UkkvPkkæUk ¢TknXk^kv

Gvå HvYk lYkQZkkÓlaKTkv AYkrTkkv §RZk Gv PkvYk H bkYZkCÓlaKTkv UkOk Gv; Uk@TPkn

bkYZkCÓlaK Æ^kTkv #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k Gv PkvQkm AYkrTkk §RZkTkv AYkrHklPkæUk

¢TknXk^kv Gvä UkkvPkkTkv #knüb^kæUk ¢TknXk^kv Gv; PkvQkm AYkrTkk §RZkYkkg @glHPk QkPkkv

TkQkmä PkvQkm Ykkvc-@kCk-ÿvakæUk Ukl@OkYkPkkv TkQkmä PkvQkm AYkrWkgSk QkPkkv TkQkmå PkvQkm

bkYZkCÓlaK ¢#knü Ukl@OkkYkTkkv APkkr TkQkmå—¢k^kkv l^k#kvak Gvå 23–68å




(§UkvTÜ^kÈk)

Zk .^k Ykn‘’^kk TkZkUdkUkPgb^kêUCknÈkk lTk^kbklTP lTk’ZkYk~ú’l^kAù\UHkk\kFZknP#kkTPlFkÅkk-bP .^k bkkdkkRYkpPg lUWklTPú’’24-69’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Zkv .^k lTk’ZkYk~ b^kêUCknÈkk: lTk^kbklTP Pv .^k

bkkdkkP ~ ¢YkpPg lUWklTP"" (Zkv .^k) Hv Akv¥ Æ^k (lTk’ZkYk~) lTk@TPk@ (b^kêU) #knü

FkwPkTZkYkkÒk ^kbPknYkkg (CknÈkk:) PkTYkZk QkZkk Gv—(lTk^kbklTP) ¢v kk Qk¥Tkv @cv Gv (Pv .^k)

Pkv H Æ^kkv (bkkdkkP ~ ¢YkpPg) ¢PkmlTÜZk bknBkTkkv (lUWklTP) ¢kb^kkR A@v Gvå #kng A@mTkv?

&&TkZkUdkUkPg Ykn‘’^kk"" (TkZk) Ü^Zk-UkZkkrZkæUk l^kA\UkWknlü PkvTkk (UdkUkPg) ¢vA UkdkæUk

¢gCkmAk@Tkv (Ykn‘’^kk) GkvMmTkvå Av kk Gv Pkv Æ^k? &&l^kAù\UHkk\kFZknP#kkTPlFkÅkk:""(l^kAù\UHkk\k) ¢vA bkû^kTkkv ¢TkvAæUk l^kFkk@ PkvTkkQkm (FZknP) @lcPk QkZkng Gv (#kkTPlFkÅkk:)

lTks^kA\Uk bkYkkSkkTkæUk YkTk HvYkTkngä ¢v kk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av–¢vA bkû^kæUk

^kbPkn Gv PkvTkvä Ü^Zk-CknOk-UkZkkrZkæUkä §PUkkR-^ZkZk-Sk|kw ZkæUk l^kFkk@Pkkg l^kA\Uk QkkZk Gvä

Pkv l^kA\Uk QkPkkg YkTk ¢kAn] QkkZk Gvä ¢kAn]Pkk Rn:Bk Gv; PkvQkm ^kbPknYkkÒk ¢TknXk^kPkkg

l^kA\Uk YkKv Gvä l^kA\Uk YkKPkkg ¢kAn]Pkk YkKv Gvä ¢kAn]Pkk YkKPkkg Rn:Bk YkKv Gvå

PkvQkm ¢TknXk^k#km\k Æ^k Uk@Yk bknBkm Gvå 24–69å

(§UkHklPk)

.AùbZk Wkákv Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’25-70’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&lFklP çZkkv: £lP çkw UdkUkPkw"" (lFklP)

68 ” bkYkZkbkk@-A\k#k “ XkCk^kkTkêkmAngRAngR-



FkwPkTZkYkkÒk ^kbPknYkkg (çZkkv:) Ü^ZkksQkA-UkZkkrZkksQkA—Wkv TkZkkvTkk (£lP) ¢kYk (çkw

UdkUkPkw) WkgTkv UkdkUkkPk Gvå &&.AùbZk Wká: PQkk ¢U@bZk Tk"" (.AùbZk) ¢#knü

UkZkkrZkYkkÒkCk|kcA ekkTkTkkv Ukdk A@Pkkg (Wká:) Æ^kÜ^Zk WkgSkkZkng Gv; “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv

Av–Æ^kÜ^Zk ¢TkklRQkm AYkrbkgZkkvCk bkkQkv ¢vAUkZkkrZkæUk Fkk\Zkng ¢k^Zkng Gvä l^kXkk^kæUk

Ukl@OkYZkng Gv–¢vYk ¢vA WkgSkUkZkkrZkTkv ¢gCkmAk@ A@m¢vä Ü^Zkb^kæUkTkkv Ukdk Tk A@m¢vä

Pkkv Æ^k WkgSkkZkkv Gv; ¢vA Ukdk ¢k @mPkv Gv;” (PQkk) WkmHkv Ukdk—(¢U@bZk)

Ü^ZkksQkATkZkTkkv Ukdk A@Pkkg (Tk) WkgSkkZkkv TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Æ^kÜ^Zk

¢TkklRlTkSkTk FkvPkTkk\kdkOk Gvä ¢kYk Ü^ZkYkkÒkTkkv Ukdk A@Pkkg Æ^kÜ^Zk WkgSkkZkng Pkkv

TkQkmä bkRk UkkvPkkTkk b^kæUkv Gv; AvYk Av Akv¥ UkOk Ü^Zk Akv¥ ¢TZk Ü^Zk-CknOk-

UkZkkrZkæUkv Ukl@OkYkPkng TkQkmä WkSkkgZk Ü^Zkkv UkkvPkkTkk b^kæUkv Ukl@OkYkv Gvå &&Zk: PÅ^k^kvRm""Hv Akv¥ #knü FkvPkTkkYkkÒk Æ^kTkk b^kæUkTkkv ¢TknXk^kTk#km\k Gv Æ^kä &&FZknPUdkUkP:""

Pkv Æ^k UkdkUkkPkQkm @lcPk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av–¢vA ^kbPknTkm ¢TkvAæUk A\UkTkk

A@^kkYkkg ¢k^kv Gv PkvTkng TkkYk UkdkUkkPk Acv kkZk Gvä PkvQkm ^kbPknYkkÒkTkkv b^kkR ¢k^kPkkg

A\UkTkkWknlü bkcH H YkKv Gvå &&PbZk lFkP ~ lFkP ~ .^k ¢lbP"" (PbZk) #knü b^kæUkTkv

¢TknXk^kv Gv PkvTkv &(lFkP ~) FkwPkTZk^kbPkn (lFkP ~ .^k ¢lbP) FkvPkTkkYkkÒk ^kbPkn Gv" ¢v kkv

Uk|PZkdkUkOkv b^kkR ¢k^kv Gvå 25–70*

(§UkHklPk)

.AùbZk YkoNkv Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’26-71’’

¢Qkr :—Æ^k YkoN (Ykkvcm) Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k YkoN

(Ykkvcm) TkQkm ¢v kkv WkmHk TkZkTkkv Ukdk Gv; ¢kYk lFkPb^kæUk Æ^k l^kakv Wkv TkZkkvTkk Wkv

* ¢c{Qkm c^kv UkGmTkk 26 Qkm 44 bknSkmTkk è\kkvAkv 25 Ykk è\kkvATkm bkkQkv Yk]Pkk Gvä PkvQkm

Ukgå êkm @kHYk\\kÆ¢v Pkv è\kkvAkvTkkv &&BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr"" AZkkvr TkQkmå Yko] è\kkvAkvä PkvYkTkkv ¢Qkr PkQkk

Xkk^kkQkr CknH@kPkm bkYkZkbkk@YkkgQkm ¢c{ ¢kUk^kkYkkg ¢k^Zkk Gvå




UkdkUkkPk Gvå Hv Pkû^k^kvRm UkdkUkkPk@lcPk Gv PkvTkv lTk@TPk@ lFkPb^kæUk Æ^k lFkPb^kæUk H

Gv (¢QkkrPk ~ PkvTkv lFkPb^kæUk Æ^k Hv kkv Gv Pkv kkv lTk@TPk@ ¢TknXk^kkZk Gv)å 26–71å

(§UkHklPk)

.AùbZk @Òùkv Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’27-72’’

¢Qkr :–Æ^k @kCkm Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k @kCkm TkQkm ¢v kkv

WkmHk TkZkTkkv Ukdk Gv; ¢kYk lFkPb^kæUk Æ^k l^kakv Wkv TkZkkvTkk Wkv UkdkUkkPk Gvå Hv

Pkû^k^kvRm UkdkUkkPk@lcPk Gv PkvTkv lTk@TPk@ lFkPb^kæUk Æ^k lFkPb^kæUk H Gvå 27–72å

(§UkHklPk)

.AùbZk Rnìkv Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’28-73’’

¢Qkr :–Æ^k ÿvakm Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k ÿvakm TkQkm ¢v kkv



(§UkHklPk)

.AùbZk AùPkr Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’29-74’’




¢Qkr :–Æ^k APkkr Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k APkkr TkQkm ¢v kkv



(§UkHklPk)

.AùbZk XkkvÒùk Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’30-75’’

¢Qkr :–Æ^k Xkkv$Pkk Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k Xkkv$Pkk TkQkm ¢v kkv

WkmHk TkZkTkkv Ukdk Gv; ¢kYk lFkPb^kæUk Æ^k l^kakv Wkv TkZkkvTkk Wkv UkdkUkkPk Gvå Hv Pkû^k^kvRm

UkdkUkkPk@lcPk Gv PkvTkv lTk@TPk@ lFkPb^kæUk Æ^k lFkPb^kæUk H Gvå 30–75å

(§UkHklPk)

.AùbZk Hkm^kkv Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’31-76’’

¢Qkr :–Æ^k Æ^k Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k Æ^k TkQkm ¢v kkv



(§UkHklPk)

.AùbZk bkodYkkv Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’32-77’’




¢Qkr :–Æ^k bkodYk Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k bkodYk TkQkm ¢v kkv

WkmHk TkZkTkkv Ukdk Gv; ¢kYk lFkPb^kæUk Æ^k l^kakv Wkv TkZkkvTkk Wkv UkdkUkkPk Gvå Hv Pkû^k-

^kvRm UkdkUkkPk@lcPk Gv PkvTkv lTk@TPk@ lFkPb^kæUk Æ^k lFkPb^kæUk H Gvå 32–77å

(§UkHklPk)

.AùbZk cvPnTkr PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’33-78’’

¢Qkr :—Æ^k cvPkn (Ak@Ok) Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k cvPkn

(Ak@Ok) TkQkm ¢v kkv WkmHk TkZkTkkv Ukdk Gv; ¢kYk lFkPb^kæUk Æ^k l^kakv Wkv TkZkkvTkk

Wkv UkdkUkkPk Gvå Hv Pkû^k^kvRm UkdkUkkPk@lcPk Gv PkvTkv lTk@TPk@ lFkPb^kæUk Æ^k lFkPb^kæUk

H Gvå 33–78å

(§UkHklPk)

.AùbZk AùkZk‰ Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’34-79’’

¢Qkr :—Æ^k AkZkr Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k AkZkr TkQkm ¢v kkv

WkmHk TkZkTkkv Ukdk Gv; ¢kYk lFkPb^kæUk Æ^k l^kakv Wkv TkZkkvTkk Wkv UkdkUkkPk Gvå Hv Pkû^k-

^kvRm UkdkUkkPk@lcPk Gv PkvTkv lTk@TPk@ lFkPb^kæUk Æ^k lFkPb^kæUk H Gvå 34–79å

(§UkHklPk)

.AùbZk Xkk^kkv Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’




ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’35-80’’

¢Qkr :—Æ^k Xkk^k Gv (¢QkkrPk~ Xkk^kæUk Gv) ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv ¢Tkv

Æ^k Xkk^k TkQkm (¢QkkrPk~ ¢Xkk^kæUk Gv) ¢v kkv WkmHk TkZkTkkv Ukdk Gv; ¢kYk lFkPb^kæUk

Æ^k l^kakv Wkv TkZkkvTkk Wkv UkdkUkkPk Gvå Hv Pkû^k^kvRm UkdkUkkPk@lcPk Gv PkvTkv lTk@TPk@

lFkPb^kæUk Æ^k lFkPb^kæUk H Gvå 35–80å

(§UkHklPk)

.AùbZk FkwAùkv Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’36-81’’

¢Qkr :–Æ^k ¢vA Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k ¢vA TkQkm (-¢TkvA

Gv) ¢v kkv WkmHk TkZkTkkv Ukdk Gv; ¢kYk lFkPb^kæUk Æ^k l^kakv Wkv TkZkkvTkk Wkv UkdkUkkPk Gvå

Hv Pkû^k^kvRm UkdkUkkPk@lcPk Gv PkvTkv lTk@TPk@ lFkPb^kæUk Æ^k lFkPb^kæUk H Gvå 36–81å

(§UkHklPk)

.AùbZk bkkgPkv Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’37-82’’

¢Qkr :–Æ^k bkkTPk (-¢TPk bklcPk) Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k

bkkTPk TkQkm ¢v kkv WkmHk TkZkTkkv Ukdk Gv; ¢kYk lFkPb^kæUk Æ^k l^kakv Wkv TkZkkvTkk Wkv

UkdkUkkPk Gvå Hv Pkû^k^kvRm UkdkUkkPk@lcPk Gv PkvTkv lTk@TPk@ lFkPb^kæUk Æ^k lFkPb^kæUk

H Gvå 37–82å




(§UkHklPk)

.AùbZk lTk’Zkkv Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’38-83’’

¢Qkr :—Æ^k lTkPZk Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k lTkPZk TkQkm ¢v kkv



(§UkHklPk)

.AùbZk ^kkFZkkv Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’39-84’’

¢Qkr :—Æ^k ^kkFZk (¢QkkrPk~ ^kFkTkQkm Acm #kAkZk ¢v kkv) Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv

Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k ^kkFZk(–^kFkTkCkkvFk@) TkQkm ¢v kkv WkmHk TkZkTkkv Ukdk Gv; ¢kYk

lFkPb^kæUk Æ^k l^kakv Wkv TkZkkvTkk Wkv UkdkUkkPk Gvå Hv Pkû^k^kvRm UkdkUkkPk@lcPk Gv PkvTkv

lTk@TPk@ lFkPb^kæUk Æ^k lFkPb^kæUk H Gvå 39–84å

(§UkHklPk)

.AùbZk TkkTkk Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’40-85’’

¢Qkr :—Æ^k TkkTkkæUk Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k TkkTkkæUk TkQkm

¢v kkv WkmHk TkZkTkkv Ukdk Gv; ¢kYk lFkPb^kæUk Æ^k l^kakv Wkv TkZkkvTkk Wkv UkdkUkkPk Gvå Hv





(§UkHklPk)

.AùbZk Fkv’Zkkv Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’41-86’’

¢Qkr :—Æ^k FkvPZk (FkvPkk^kkZkkvCZk) Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k

FkvPZk TkQkm ¢v kkv WkmHk TkZkTkkv Ukdk Gv; ¢kYk lFkPb^kæUk Æ^k l^kakv Wkv TkZkkvTkk Wkv


H Gvå 41–86å

(§UkHklPk)

.AùbZk ¥¥¥¥¥#Zkkv Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’42-87’’

¢Qkr :—Æ^k Ó#Zk (-RvBkk^kkZkkvCZk) Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k

Ó#Zk TkQkm ¢v kkv WkmHk TkZkTkkv Ukdk Gv; ¢kYk lFkPb^kæUk Æ^k l^kakv Wkv TkZkkvTkk Wkv


H Gvå 42–87å

(§UkHklPk)

.AùbZk ^kv<kv Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’43-88’’




¢Qkr :–Æ^k ^kvÛ (-^kvRk^kkZkkvCZkä HOkk^kkZkkvCZk) Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv Ukdk Gv

¢Tkv Æ^k ^kvÛ TkQkm ¢v kkv WkmHk TkZkTkkv Ukdk Gv; ¢kYk lFkPb^kæUk Æ^k l^kakv Wkv TkZkkvTkk

Wkv UkdkUkkPk Gvå Hv Pkû^k^kvRm UkdkUkkPk@lcPk Gv PkvTkv lTk@TPk@ lFkPb^kæUk Æ^k lFkPb^kæUk

H Gvå 43–88å

(§UkHklPk)

.AùbZk XkkPkv Tk PQkk U@bZklFklP çZkkvçkrl^klP UdkUkPkwú’ZkbPÅ^k^kvRm FZknPUdkUkP-bPbZkklbP lTk’Zkg Bk\kn lFklÃkRv kú’’44-89’’

¢Qkr :—Æ^k &XkkPk" (Uk|Ak#kYkkTk ¢QkkrPk~ ^kPkrYkkTk Uk|PZkdk) Gv ¢v kkv ¢vA TkZkTkkv

Ukdk Gv ¢Tkv Æ^k &XkkPk" TkQkm ¢v kkv WkmHk TkZkTkkv Ukdk Gv; ¢kYk lFkPb^kæUk Æ^k l^kakv

Wkv TkZkkvTkk Wkv UkdkUkkPk Gvå Hv Pkû^k^kvRm UkdkUkkPk@lcPk Gv PkvTkv lTk@TPk@ lFkPb^kæUk Æ^k

lFkPb^kæUk H Gv (¢QkkrPk ~ PkvTkv lFkPb^kæUk Æ^k Hv kkv Gv Pkv kkv lTk@TPk@ ¢TknXk^kkZk Gv)å

Xkk^kkQkr :—Wkü ¢Wküä YkoN ¢YkoNä @kCkm ¢@kCkmä ÿvakm ¢ÿvakmä APkkr ¢APkkrä

Xkkv$Pkk ¢Xkkv$Pkkä Æ^k ¢Æ^kä bkodYk bQko\kä Ak@Ok ¢Ak@Okä AkZkr ¢AkZkrä Xkk^k

¢Xkk^kä ¢vA ¢TkvAä bkkTPk ¢TkTPkä lTkPZk ¢lTkPZkä ^kkFZk ¢^kkFZkä TkkTkk ¢TkkTkkä FkvPZk

¢FkvPZkä Ó#Zk ¢Ó#Zkä ^kvÛ ¢^kvÛä XkkPk ¢XkkPk £PZkklR TkZkkvTkk UkdkUkkPk Gvå Hv Ukn<ak

TkZkkvTkk AQkTk ¢Tknbkk@ ZkQkkZkkvCZk l^k^kdkkUko krA Pkû^kTkkv–^kbPknb^kæUkTkkv lTkOkrZk A@mTkv

TkZkkvTkk UkdkUkkPkTkv GkvMv Gv Pkv Ukn<akTkv lFkPb^kæUk Æ^kTkkv lFkPb^kæUkv ¢TknXk^k QkkZk Gvå

Æ^kYkkg ¢TkvA bkkSkk@Ok SkYkkvr Gv Uk@gPkn lFkPb^kXkk^k PkvTkkv Uk|CkK ¢TknXk^kCkkvFk@

¢bkkSkk@Ok SkYkr Gv PkvQkm PkvTkv YknBZk A@mTkv ¢c{ Æ^kTkv lFkPb^kæUk Aõkkv Gvå 44–89å

(^kbkgPklPk\kAk)

b^kvFGkbkYknFG\kRTk\Ul^kAù\UHkk\kk-Ykv^kg ^ZkPm’Zk YkcP{ TkZkUdkAùdkkYk~ú’¢TPWkrlc: bkYk@bkwAù@bkb^kXkk^kgb^kg Xkk^kYkvAùYknUZkk’ZkTknXkolPYkkÇkYk~ú’’45-90’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.^kg (bk: PÅ^k^kvRm) .AùYk~ b^kg Xkk^kYk~ ¤UZkklP"" (.^kg)Uko kkvr$Pk Uk|Ak@v (bk:) bkYZkCÓlaK Æ^k—(PÅ^k^kvRm) #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k#km\k—(.AùYk~ b^kg

Xkk^kYk~ ¤UZkklP) ¢vA #knüb^kæUk lFkÜoUk ¢kPYkkTkv ¢kb^kkRv Gvå Av kkv Gv ¢kPYkk? &&¢TP:Wklc: bkYk@bkwAù@bkb^kXkk^kg"" (¢TP:) ¢gR@ ¢Tkv (Wklc:) Wkck@ (bkYk@bk) Pkn\ZkæUk ¢v km

(.Aù@bk) FkvPkTk#kl$Pk Pkv Gv (b^kXkk^kg) bkcH æUk HvTkng ¢v kkv Gvå #kng A@mTkv #knüb^kæUk UkkYkv

Gv? &&TkZkUdkAùdkkYk~ ^ZkPm’Zk"" (TkZk) Ü^ZkksQkA UkZkkrZkksQkA XkvRä PkvTkkv (Udk) ¢gCkmAk@ä PkvTkkv

(AùdkkYk~) bkYkoc Gv–¢TkTPk TkZkl^kA\Ukkv Gvä PkvYkTkv (^ZkPm’Zk) Ro@Qkm H GkvMmTkvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av–¢TknXk^k lTks^kA\Uk Gvä Pkv ¢TknXk^kAk]v bkYkbPk l^kA\Ukkv GoKm HkZk Gvå

(TkZkUkdkAdkk) Av km Gv? &&YkcP{"" HvK\kk Wkkõk-¢XZkTPk@ WknlüTkk l^kA\Ukkv PkvK\kk H

TkZkXkvRä ¢v km Gvå ^k]m Av km Gv? &&b^kvFGkbkYknFG\kRTk\Ul^kAù\UHkk\kkYk~"" (b^kvFGk) l^kTkk

§UkHk^Zkv H (bkYknFG\kP ~) ©UkHv Gv ¢v km Hv (¢Tk\U) ¢lPk DkOkm (l^kAù\U) lTkXkvrR ^kbPknYkkg

XkvRA\UkTkkä PkvTkkv (Hkk\kkYk~) bkYkoc Gv HvYkkg ¢v km Gvå Av kng Gv ¢kPYkb^kæUk?

&&¢TknXkolPYkkÇkYk~"" ¢PkmlTÜZk bknBkb^kæUk Gvå 45–90å

(@QkkvüPkk)

£TæHkk\klYkRYkv^kYknFG\kP ~UnaAú\kkvÃk\kl^kAù\U^kmlFklXk:ú’ZkbZk l^kbVnú@OkYkv^k P’dkOkgApù’ÎkYkbZklP PRlbYk lFkTYkc:ú’’46-91’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PP ~ lFkTYkc: ¢lbYk"" cng ¢v kk ekkTkUkngHæUk Gng

Av &&ZkbZk l^kbVnú@OkYk~"" HvTkkv Uk|Ak#kYkkÒk QkPkkg &&£RYk~ Apù’ÎkYk~ £TæHkk\kYk~ P’dkOkg .^k¢bZklP"" (£RYk~) l^kÛYkkTk ¢TkvA TkZkl^kA\Uk (Apù’ÎkYk~) Av Hv ¢lPk DkOkk Gvä (£TæHkk\kYk~)

£TÜHk] Gv ¢QkkrPk~ HoLk Gvä Uk@gPkn l^kÛYkkTk Gv Pkv (P’dkOkg) Hv Ak]v #knü lFkÜoUk

¢TknXk^k QkkZk Gv Pkv H Ak]v (.^k) lTkékZkQkm (¢bZklP) l^kTkaK Qk¥ HkZk Gvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv–HvYk bkoZkrTkkv Uk|Ak#k QkPkkg ¢gSkAk@ VkKm HkZk Gv PkvYk #knü FkwPkTZkYkkÒkTkkv

¢TknXk^k QkPkkg HvK\kk l^kA\Ukkv Pkv WkSkkZk YkKv Gv—¢v km #knü FkwPkTZk^kbPkn Gv Pkv

Ykk@kv b^kXkk^k; ¢TZk bkYkbPk AYkrTkm §UkklSk Gvå Av km Gv £TÜHk]? &&UnaAù\kkvÃk\k-




l^kAù\U^kmlFklXk: ¤FG\kP ~"" (UnaAù\k) ¢lPk DkOkmä (¤Ãk\k) ¢lPk bQko\k ¢v km Hv (l^kAù\U)

XkvRA\UkTkkä ¢v km Hv (^kmlFklXk:) Pk@gCkk^k\km PkvTkk ^kMv (¤FG\kP ~) ¢kAn\kPkkæUk Gv; PkvQkm

cvZk Gvä §UkkRvZk TkQkmå 46–91å

(b^kkCkPkk)

lFk’b^kXkk^kXk@Xkkl^kPXkk^kk-Xkk^kXkk^kU@YkkQkrPZkwAùYk~ú’WkTSkUálPYkUkbZk bkYkbPkgFkvPZkv bkYkZkbkk@YkUk@Yk~ú’’47-92’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&bkYkZkbkk@Yk~ FkvPZkv"" bkYkZkbkk@Tkkv ¢QkkrPk~ #knü

FkwPkTZkTkkv ¢TknXk^k A@^kkv AkZkrlbklü Gvå Av kkv Gv? &&¢Uk@Yk~"" ¢TkklR-¢TkTPk Gvå ^k]m

Av kkv Gv? &&.AùYk~"" #knüb^kæUk Gvå #kk ^kMv #knüb^kæUk Gv? &&lFk’b^kXkk^kXk@Xkkl^kPXkk^kk-Xkk^kXkk^kU@YkkQkrPZkk .AùYk~"" (lFk’b^kXkk^k) ekkTkCknOk PkvTkkv (Xk@) ¢QkrCk|cOk^ZkkUkk@ PkvTkk ^kMv

(Xkkl^kP) QkkZk Gv (Xkk^k) §PUkkR (¢Xkk^k) l^kTkk#k (Xkk^k) Sk|kw Zk ¢v kk ÒkOk XkvRä PkvYkTkk

^kMv (U@YkkQkrPZkk .AùYk~) bkkSZkng Gv ¢vA ¢lbPkP^k HvTkngå #kng A@mTkv? &&bkYkbPkg WkTSkUálPYk~¢UkbZk"" (bkYkbPkg) HvK\km ¢bkgBZkkPk \kkvAYkkÒk XkvRæUk Gv (WkTSkUálPYk~) ekkTkk^k@OkklR

AYkrWkgSk@FkTkk PkvTkng (¢UkbZk) YkYkP^k GkvMmTkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av–#knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k

QkPkkg HvYk TkZkl^kA\Ukkv YkKv Gv PkvYk bkYkbPk AYkrTkk §RZkv HvK\kk Xkk^k Gv Pkv UkOk ¢^k#Zk

YkKv Gv ¢v kkv b^kXkk^k Gvå 47–92å


¢kÓùkYkTTkl^kAù\UXkk^kYkFk\kg UdkwTkrZkkTkkg l^kTkkbkk@kv Zk: bkYkZkbZk XkklP lTkXkpPw@kb^kk<YkkTk: b^kZkYk~ú’l^kekkTkwAù@bk: bk .ak XkCk^kkTUnOZk: Un@kOk: UnYkkTk~ekkTkg R#krTkYk¶ZkZkg lAùYkQk^kk Zkl’AùJFkTkwAùkvª¶ZkZkYk~ú’’48-93’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Zk: bkYkZkbZk bkk@: XkklP"" (Zk:) Hv (bkYkZkbZk bkk@:)




#knüb^kæUk ¢kPYkk (XkklP) UkkvPkkTkk #knü b^kæUkv Ukl@OkYkv Gvå Hv @mPkv Ukl@OkYkv Gv Pkv

Acv Gv–&&TkZkkTkkg Udkw: l^kTkk ¢Fk\kg ¢l^kAù\UXkk^kYk~ ¢kÓùkYkTk~"" (TkZkkTkkg) Ü^ZkksQkA

UkZkkrZkksQkA ¢v kk Hv ¢TkvA l^kA\Ukkv PkvYkTkkv (Udkw: l^kTkk) UkdkUkkPk AZkkr l^kTkkä (¢Fk\kg)

ÒkOkv Ak] ¢vAæUk Gv ¢v km (¢l^kAù\UXkk^kYk~) lTks^kA\Uk #knü FkwPkTZk^kbPkn Pkv-æUk (¢kÓùkYkYk~)

Hv @mPkv #knüb^kæUk Gv Pkv @mPkv Ukl@OkYkPkkv QkAkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av–HvK\kk TkZk Gv

PkvK\kk êknPkekkTkæUk Gv; êknPkekkTk Uk@kvdk Gvä ¢TknXk^k Uk|PZkdk Gv; PkvQkm êknPkekkTk l^kTkk

Hv ekkTk Gv Pkv Uk|PZkdk ¢TknXk^kv Gvå PkvQkm Uk|PZkdkUkOkv ¢TknXk^kPkkv QkAkv Hv Akv¥ #knüb^kæUk

¢kPYkk &&bk: l^kekkTkwAù@bk:"" Pkv H ekkTkUkngH ^kbPkn Gv ¢vYk Acv kkZk Gvä &&bk: XkCk^kkTk~""Pkv H Uk@Wk|ô Uk@Ykvëk@ ¢vYk Acv kkZk Gvä &&.ak: UnOZk:"" Pkv H Ukl^kÒk UkRkQkr ¢vYk

UkOk Acv kkZk Gvä &&.ak: Un@kOk:"" Pkv H ¢TkklRlTkSkTk ^kbPkn ¢vYk UkOk Acv kkZk Gvä

&&.ak: UnYkkTk~"" Pkv H ¢TkgPk CknOkv lWk@kHYkkTk Ukn<ak ¢vYk UkOk Acv kkZk Gvä &&¢ZkgekkTkg R#krTkYk~ ¢lU"" Pkv H bkYZkCR#krTk bkYZkCekkTk ¢vYk UkOk Acv kkZk Gvå &&¢Qk^kk lAùYk~""Wkcn #kng Acm¢v? &&¢ZkYk~ .Aù: ZkP ~ lAùJFkTk ¢lU"" (¢ZkYk~ .Aù:) ¢k Hv Gv

#knüFkwPkTZk^kbPknTkm Uk|klUPk (ZkP ~ lAùJFkTk ¢lU) PkvTkv Hv Akg¥ Acm¢v Pkv H Gvä Hv km UkOk

Acv kkYkkg ¢k^kv Pkv km H Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av–#knüFkwPkTZkYkkÒk^kbPknUk|Ak#k lTks^kA\Uk

¢vAæUk Gvä PkvTkkg TkkYkTkkv YklcYkk A@^kkYkkg ¢k^kv Pkkv ¢TkgPk TkkYk Acm¢v PkvK\kkg UkOk

DkKvä ^kbPkn Pkkv ¢vAæUk Gvå Av kkv Gv Pkv #knüb^kæUk ¢kPYkk? &&lTkXkpPw: b^kZkg ¢kb^kk<YkkTk:""lTkék\k ekkTkm Ukn<akkv ^kMv UkkvPkv b^kZkg ¢TknXk^k#km\k Gvå 48–93å


Ro@g Xkol@l^kAù\UHkk\kCkcTkv Xk|kYZklTTkHkkwDkkFFZknPkvRo@kRv^k l^k^kvAùlTkYTkCkYkTkkTTkmPkv lTkHkkwDkg Wk\kkP ~ú’l^kekkTkwAù@bkbPRvAù@lbkTkkYkk’YkkTkYkk’Ykkc@Tk~¢k’YkTZkv^k bkRk CkPkTknCkPPkYkkZkk’ZkZkg PkvZk^kP ~ú’’49-94’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢Zkg ¢k’Ykk CkPkTknCkPPkg ¢kZkklP PkvZk^kP ~""

(¢Zkg) Ü^ZkæUk l^kÛYkkTk Gv ¢v kkv (¢k’Ykk) ¢kPYkk ¢QkkrPk~ FkvPkTkUkRkQkr (CkPkTknCkPPkYk~)

b^kæUkQkm TkaK QkZkkv cPkkv Pkvä UkkGkv Pkv b^kæUkTkv Uk|kUPk QkZkkv ¢v kk Xkk^kTkv (¢kZkklP)




UkkYkv Gvå ÓaKkgPk—(PkvZk^kP ~) UkkOkmTkm YkkVAå #kng A@Pkkv QkAkv? &&¢k’YkkTkYk~ ¢k’YklTkbkRk ¢kc@Tk~"" UkkvPkkTkv UkkvPkkYkkg lTk@TPk@ ¢TknXk^kPkkv QkAkvå Av kkv Gv ¢kPYkk?

&&PRvAù@lbkTkkYk~ l^kekkTkwAù@bk:"" (PRvAù@lbkTkkYk~) ¢TknXk^k@lbkA Gv Hv Ukn<akkv PkvYkTkv

(l^kekkTkwAù@bk:) ekkTkCknOk-¢kb^kkRæUk Gvå Av kkv QkZkkv Gv? &&lTkHkkwDkkP ~ FZknP:"" (lTkHkkwDkkP ~)

HvYk UkkOkmTkkv #kmPkä b^kFGä Ü^kP^k b^kXkk^k Gvä Pkv b^kXkk^kQkm A>kk@vA FZknPk QkkZk

Gvä UkkvPkkTkk b^kXkk^kTkv GkvMv Gvä PkvYk Æ^kÜ^ZkTkkv b^kXkk^k Av k]ekkTkä Av k]R#krTkä

¢PkmlTÜZk bknBk £PZkklR ¢TkgPk CknOkb^kæUk Gvä PkvTkkQkm (FZknP:) ¢TkklR Ak]Qkm Xk|aK

QkZkkv Gvä l^kXkk^kæUk Ukl@OkYZkkv Gvå Xk|aKUkOkng Hv @mPkv Gv Pkv Acv Gv–&&Ro@gXkol@l^kAù\UHkk\kCkcTkv Xk|kYZkTk~"" (Ro@g) ¢TkklR Ak]Qkm (Xkol@) ¢lPk Wkcn Gv (l^kAù\U)

AYkrHlTkPk HvK\kk Xkk^k PkvYkTkkYkkg ¢kPYkæUk bkgbAk@Wknlüä PkvTkkv (Hkk\k) bkYkocä Pkv H

Gv (CkcTkv) ¢K^km–^kTkä PkvYkkg (Xk|kYZkTk~) Xk|YkOk A@Pkkv QkAkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—HvYk UkkOkm UkkvPkkTkk b^kkRQkm Xk|aK QkZkng QkAng TkkTkk ^kpdkkvæUkv Ukl@OkYkv Gv PkvYk Æ^kÜ^Zk

UkkvPkkTkk #knüb^kæUkQkm Xk|ì QkZkng QkAng TkkTkk Uk|Ak@Tkk FkPknCkrlPkUkZkkrZkæUkv UkkvPkkTkv

¢kb^kkRv Gvå QkZkkv Pkkv Av kkv QkZkkv? &&Wk\kkP ~ lTkHkkwDkg TkmP:"" (Wk\kkP ~) Wk]Hkv@mQkm

(lTkHkkwDkg) UkkvPkkTkm #knüb^kæUk\kdkOk lTkaAYkr ¢^kbQkk (TkmP:) Pkv-æUk Ukl@OkYZkkv Gvå

¢k^kkv Hv Ak@OkQkm QkZkkv Pkv Acv Gv–&&Ro@kP ~ .^k"" ¢TkgPk Ak] V@Pkkg Uk|kUPk QkZkkv

Gv ¢v kkv Hv &&l^k^kvAùlTkYTkCkYkTkkP ~"" (l^k^kvAù) #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k ¢v kkv Hv

(lTkYTkCkYkTkkP ~) TkmFkkv YkkCkrä Pkv Ak@OkQkm Æ^kÜ^ZkTkng Hv kng b^kæUk cPkng Pkv kng Uk|CkK QkZkngå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av–Hv km @mPkv UkkOkm UkkvPkkTkk b^kæUkQkm Xk|aK QkkZk Gvä Ak]

lTklYkûk UkkYkm V@mTkv H]æUk QkkZk Gvå TkmFkk YkkCkrQkm N]Pkng QkAng UkngHæUk UkOk QkkZk

Gvä Pkv km @mPkv Æ^kÜ^Zk ¢TkklRQkm b^kæUkQkm Xk|aK Gvä #knüb^kæUk\kdkOk bkYZkA~P^kCknOk

Uk|CkK QkPkkg Ykn$Pk QkkZk Gvå ¢k^kkv Ü^ZkTkkv Ukl@OkkYk Gvå 49–94å

(¢TknaKnUk)

l^kAù\UAù: U@g AùPkr l^kAù\U: AùYkr Avù^k\kYk~ú’Tk HkkPn AùPprAùYkr’^kg bkl^kAù\UbZk Tk#ZklPú’’50-95’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr:—&&bkl^kAù\UbZk AùPprAùYkr’^kg HkkPn Tk Tk#ZklP""

(bkl^kAù\UbZk) AYkrHlTkPk Gv Hv ¢#knü @kCkklR Xkk^k PkvYkTkv UkkvPkkæUk HkOkv Gv ¢v kk




lYkQZkkÓlaK Æ^kTkv (AùPprAùYkr’^kg) APkkrUkOkng-AYkrUkOkng (HkkPn) bk^kr Ak] (Tk Tk#ZklP) YkKPkng

TkQkmä Ak@Ok Av &&U@g l^kAù\UAù: AùPkrä Avù^k\kYk~ l^kAù\U: AùYkr"" (l^kAù\UAù:) l^kXkk^k-

lYkQZkkP^k-Ukl@OkkYkv Ukl@OkYZkkv Gv Hv Æ^k (U@g) Pkv H YkkÒk (AùPkr) Hv Xkk^kæUk

Ukl@OkYkv PkvTkkv APkkr ¢^k#Zk QkkZk Gv; (l^kAù\U:) lYkQZkkP^k-@kCkklRæUk ¢#knü

FkvPkTkUkl@OkkYk (Avù^k\kYk~) Pkv H YkkÒk (AúYkr) Æ^kTkng AkZkr HkOk^kngå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv–Akv¥ ¢vYk YkkTk#kv Av Æ^kÜ^Zk bkRkZk ¢APkkr Gv; PkvTkng ¢kYk bkYkkSkkTk Gv Av HvK\kkv

Ak] Æ^kTkkv bkYZkA~P^kCknOk Uk|CkK QkPkkv TkQkm PkvK\kkv Ak] Æ^k lYkQZkkÓlaK Gv;

lYkQZkkÓlaK ckvZk Pkkv ¢#knü Ukl@OkkYkTkkv APkkr QkkZk Gvä Uk@gPkn %Zkk@v bkYZkAP^kCknOk

Uk|CkK QkkZk Gv PZkk@v ¢#knü Ukl@OkkYk YkKv Gvä PZkk@v ¢#knü Ukl@OkkYkTkkv APkkr QkPkkv

TkQkmå 50–95å

(@QkkvüPkk)

Zk: Aù@kvlP bk Aù@kvlP Avù^k\kgZkbPn ^kvlÅk bk Pn ^kvlÅk Avù^k\kYk~ú’Zk: Aù@kvlP Tk lc ^kvlÅk bk ÔùlFkP ~ZkbPn ^kvlÅk Tk Aù@kvlP bk ÔùlFkP ~ú’’51-96’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢k ¢^kbk@vä bkYZkCÓlaK Æ^kTkkv ¢Tkv

lYkQZkkÓlaK Æ^kTkkv Ukl@OkkYkXkvR DkOkkv Gv Pkv Acv Gv–&&Zk: Aù@kvlP bk: Avù^k\kgAù@kvlP"" (Zk:) Hv Akv¥ lYkQZkkÓlaK Æ^k (Aù@kvlP) lYkQZkkP^k-@kCkklR Ukl@OkkYkæUk

Ukl@OkYkv Gv (bk: Avù^k\kg Aù@kvlP) Pkv Pkv kk H Ukl@OkkYkTkkv APkkr QkkZk Gv; &&Pn Zk: ^kvlÅk""Hv Akv¥ bkYZkCÓlaK Æ^k #knüb^kæUkTkk ¢TknXk^kæUk Ukl@OkYkv Gv &&bk: Avù^k\kYk~^kvlÅk"" Pkv Æ^k Pkv ekkTkUkl@OkkYkæUk Gvä PkvQkm Av k] ekkPkk Gvä APkkr TkQkmå &&Zk:Aù@kvlP bk: ÔùlFkP ~ Tk ^kvlÅk"" Hv Akv¥ lYkQZkkÓlaK Æ^k lYkQZkkP^k-@kCkklRæUk Ukl@OkYkv

Gv Pkv #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^kTk#km\k ¢vA H Ak]v Pkkv TkQkm ckvPkkv; &&Zk: Pn ^kvlÅkbk: ÔùlFkP ~ Tk Aù@kvlP"" Hv Akv¥ bkYZkCÓlaK Æ^k #knüb^kæUkTkv ¢TknXk^kv Gv Pkv Æ^k

lYkQZkkP^k-@kCkklR Xkk^kTkkv Ukl@OkYkTk#km\k TkQkm ckvPkkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av–bkYZkA~P^k ¢Tkv lYkQZkkP^kTkk Ukl@OkkYk Uk@bUk@ l^k<ü Gvå HvYk bkoZkrTkkv Uk|Ak#k ckvPkkg




¢gSkAk@ ckvPkkv TkQkmä ¢gSkAk@ ckvPkkg Uk|Ak#k ckvPkkv TkQkmä PkvYk bkYZkA~P^kTkk Ukl@OkkYk

ckvPkkg lYkQZkkP^kUkl@OkYkTk ckvPkng TkQkmå PkvQkm ¢vA Ak]v ¢vA Ukl@OkkYkæUkv Æ^kÜ^Zk

Ukl@OkYkv Gvä Pkv Ukl@OkkYkTkng Pkv APkkr ckvZk Gvå YkkKv lYkQZkkÓlaK Æ^k AYkrTkkv APkkrä

bkYZkCÓlaK Æ^k AYkrTkkv ¢APkkr–¢v kkv lbkükTPk lbkü QkZkkvå 51–96å

(£TÜ^kÈk)

eklÈk: Aù@kvPkw Tk lc XkkbkPvªTP:ekÈkkw Aù@kvlPËk Tk XkkbkPvªTP:ú’eklÈk: Aù@kvlPËk PPkv l^klXkTTkvekkPk Tk AùPvrlP PP: lbQkPg Fkú’’52-97’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢TP:"" bkodYk Ü^Zkb^kæUk ÓlaKQkm &&eklÈk:

Aù@kvPkw Tk lc XkkbkPv"" (eklÈk:) ekkTkCknOk ¢Tkv (Aù@kvPkw) lYkQZkkP^k-@kCkklRæUk FkmAk#k

¢vYkTkkYkkg (Tk lc XkkbkPv) ¢vAP^kUkOkng TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—bkgbkk@-

¢^kbQkk(æUk) lYkQZkkÓlaK Æ^kTkv ekkTkCknOk UkOk Gv ¢Tkv @kCkklR FkmAk#k UkOk Gv;

AYkrWkgSk QkkZk Gv Pkv @kCkklR FkmAk#kQkm QkkZk Gvä ekkTkCknOkTkk Ukl@OkYkTkQkm QkPkkv

TkQkm; ¢v kng ^kbPknTkng b^kæUk Gvå PkQkk &&ekÈkkw Aù@kvlP: ¢TP: Tk XkkbkPv"" (ekÈkkw)

ekkTkCknOkTkv l^kakv (Aù@kvlP:) ¢#knü @kCkklR Ukl@OkYkTkTkng (¢TP: Tk XkkbkPv) ¢gPk@gCkYkkg

¢vAP^kUkOkng TkQkmå &&PP: eklÈk: Aù@kvlP: Fk l^klXkTTkv"" (PP:) Pkv Ak@OkQkm (eklÈk:)

ekkTkCknOk ¢Tkv (Aù@kvlP:) ¢#knüUkOkng (l^klXkTTkv) lXkTTk lXkTTk Gvä ¢vAæUk Pkkv TkQkmå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av–ekkTkCknOk ¢Tkv ¢#knüUkOkngä RvBkPkkg Pkkv Yk]v\kkg Hv kkg RvBkkZk Gvä

Uk@gPkn b^kæUkQkm lXkTTk lXkTTk Gvå l^k^k@Ok–HkOkUkOkkYkkÒk ekkTkCknOk Gvä PkvYkkg

CksXkPk ¢v H RvBkkZk Gv; FkmAk#k Pkv @kCkklR Gvä PkvQkm ¢#knüUkOkng Acv kkZk Gvå

&&PP: lbQkPg ekkPk Tk AùPkr"" (PP:) Pkv Ak@OkQkm (lbQkPg) ¢k^kkv lbkükTPk lTkaUkTTk

QkZkkv—(ekkPk) bkYZkCÓlaK Ukn<ak (Tk AùPkr) @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkTkkv APkkr ckvPkkv

TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av–Ü^ZkTkk b^kXkk^kQkm ekkTkCknOk APkkr TkQkmä ¢#knüUkOkng APkkr

Gv; Uk@gPkn bkYZkCÓlaKTkv ¢#knüUkOkng TkQkmä PkvQkm bkYZkCÓlaK APkkr TkQkmå 52–97å





AùPkr AùYkrlOk TkklbP TkklbP lTkZkPg AùYkkrlU P’AùPrl@çTçg l^kÉklPlakSZkPv ZklR PRk Aùk AùPprAùYkrlbQklP: ‹ekkPk ekkPl@ AùYkr AùYkrlOk bkRk ^ZkÒvùlP ^kbPnlbQklP-TkvrUQZkv WkP TkkTkKmlP @Xkbkk YkkvcbPQkk¶Zkvak lAùYk~ ’’53-98’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&AùPkr AùYkrlOk lTkZkPg TkklbP"" (AùPkr) lYkQZkkP^k-

@kCkklR ¢#knüUkl@OkkYkUkl@OkPk Æ^k (AùYkrlOk) ekkTkk^k@OkklR UknR~Ck\kzUkMYkkg (lTkZkPg)

lTkékZkQkm (TkklbP) TkQkm ¢QkkrPk~ ¢v WkgTkvYkkg ¢vAÜ^ZkUkOkng TkQkm; &&PP ~ AùYkr ¢lU AùPrl@TkklbP"" (PP ~ AùYkr ¢lU) Pkv ekkTkk^k@OkklR UknR~Ck\kzUkM UkOk (AùPrl@) ¢#knüXkk^kUkl@OkPk

lYkQZkkÓlaK Æ^kYkkg (TkklbP) TkQkm ¢QkkrPk~ ¢v WkgTkvYkkg ¢vAÜ^ZkUkOkng TkQkmå &&ZklR çTçgl^kÉklPlakSZkPv PRk AùPprAùYkrlbQklP: Aùk"" (ZklR) Hkv (çTçg) Æ^kÜ^Zk ¢Tkv UknR~Ck\kÜ^ZkTkk

¢vAP^kUkOkkTkkv (l^kÉklPlakSZkPv) lTkakvSk AZkkvr Gv (PRk) Pkkv (AùPprAùYkrlbQklP: Aùk) &Æ^k APkkr

¢Tkv ekkTkk^k@OkklR AYkr" ¢v km ^Zk^kbQkk A>kkgQkm DkKv? ¢QkkrPk~ Tk DkKvå &&ekkPkekkPl@"" Æ^kÜ^Zk UkkvPkkTkk Ü^Zk bkkQkv ¢vAP^kUkOkv Gv; &&bkRk"" WkSkkZk Ak]v ¢k^kng

^kbPknTkng b^kæUk Gv; &&AùYkr AùYkrlOk"" ekkTkk^k@OkklR UknR~Ck\kzUkM UkkvPkkTkk

UknR~Ck\kzUkMæUk Gv;—&&£lP ^kbPnlbQklP: ^ZkÒùk"" (£lP) ¢k æUkv (^kbPnlbQklP:) Ü^ZkTkng

b^kæUk (^ZkÒùk) ¢TkklRlTkSkTkUkOkv Uk|CkK Gvå &&PQkklU .ak: Ykkvc: TkvUQZkv WkP AùQkg@Xkbkk TkkTkKmlP"" (PQkklU) ^kbPknTkng b^kæUk Pkkv ¢k^kng Gvä Hv kng Aõkng Pkv kngä PkkvUkOk (.ak:

Ykkvc:) ¢k Gv Hv Æ^kÜ^Zk-UknR~Ck\kÜ^ZkTkk ¢vAP^kæUk Wknlü Pkv (TkvUQZkv) lYkQZkkYkkCkrYkkgä

(WkP) ¢k ^kkPkTkkv ¢FkgWkkv Gv Avä (@Xkbkk) lTk@TPk@ (AùQkg TkkTkKmlP) AvYk Uk| kPkvr Gv?–¢k Uk|Ak@v ^kkPkTkkv l^kFkk@ AvYk Gv? Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av–Æ^kÜ^Zk ¢Tkv

UknR~Ck\kÜ^Zk lXkTTk lXkTTk Gvä lYkQZkkP^kæUk Ukl@OkYkv\kkv Æ^k ¢vAæUk HkOkv Gv PkvTkkv

DkOkkv ¢FkgWkkv Gvå 53–98å

c^kv lYkQZkkÓlaK ¢vAæUk HkOkkv PkkvUkOk Æ^k-UknR~Ck\k lXkTTk lXkTTk Gv ¢vYk

Acv Gv :—




(YkgRk¿kTPkk)

AùPkr AùPkr Xk^klP Tk ZkQkk AùYkr AùYkkrlU Tkw^kekkTkg ekkTkg Xk^klP Fk ZkQkk Unß\k: Unß\kkvªlUú’ekkTkHZkkvlPH^krl\kPYkFk\kg ^ZkÒùYkTPbPQkkvÃkw-lËkFGÒùmTkkg lTkAù@Xk@Pkvª’ZkTPCkYXkm@YkvPP ~ú’’54-99’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.PP ~ ekkTkHZkkvlP: PQkk H^kl\kPYk~"" (.PP ~

ekkTkHZkkvlP:) l^kÛYkkTk #knüFkwPkTZkUk|Ak#k (PQkk H^kl\kPYk~) Hv kkv cPkkv Pkv kkv Uk|CkK QkZkkvå Av kkv

Gv? &&¢Fk\kg"" b^kæUkQkm Fk\kkZkYkkTk QkPkkv TkQkmå ^k]m Av kkv Gv? &&¢TP: ^ZkÒùYk~""¢bkgBZkkPk Uk|Rv#kkvYkkg Uk|CkK Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&¤Ãkw: ¢’ZkTPCkYXkm@Yk~"" ¢PZkTPk ¢PZkTPk

CkgXkm@ Gv ¢QkkrPk~ ¢TkTPkQkm ¢TkTPk #kl$Pk¢v lWk@kHYkkTk Gvå #kkQkm CkgXkm@ Gv?

&&lFkFGÒùmTkkg lTkAù@Xk@P:"" (lFkP ~-#kÒùmTkkg) ekkTkCknOkTkk HvK\kk lTk@g#k XkvR-XkkCk PkvYkTkk

(lTkAù@Xk@P:) ¢TkTPkkTkTPk bkYkoc ckvZk Gvä PkvYkTkkQkm ¢PZkTPk CkgXkm@ Gvå c^kv ekkTkCknOkTkkv

Uk|Ak#k QkPkkg Hv Akg¥ V]lbklü Gv Pkv Acv Gv—&&ZkQkk AùPkr AùPkr Tk Xk^klP"" (ZkQkk)

ekkTkCknOk ¢v km @mPkv Uk|CkK QkZkkv Avä (AùPkr) ¢ekkTkUkOkk bklcPk Æ^k lYkQZkkP^kUkl@OkkYkTkkv

APkkr QkPkkv cPkkv Pkv Pkkv (AùPkr Tk Xk^klP) ekkTkUk|Ak#k QkPkkg ¢ekkTkXkk^kTkkv APkkr QkPkkv TkQkmä

&&AùYkr ¢lU AùYkr .^k Tk"" (AùYkr ¢lU) lYkQZkkP^k-@kCkklRl^kXkk^k AYkr UkOk (AùYkr .^k Tk Xk^klP)

@kCkklRæUk QkPkng TkQkm; &&ZkQkk Fk"" ¢Tkv ^k]m &&ekkTkg ekkTkg Xk^klP"" Hv #kl$Pk

l^kXkk^kUkl@OkYkTkæUk Ukl@OkYkm cPkm Pkv H UkkGm UkkvPkkTkk b^kXkk^kæUk Qk¥ä &&ZkQkk Unß\k:¢lU Unß\k:"" (ZkQkk Unß\k: ¢lU) ¢Tkv ekkTkk^k@OkklR AYkræUk Ukl@OkYZkng cPkng Hv UknR~Ck\kÜ^Zk

Pkv H (Unß\k:) AYkrUkZkkrZk GkvMmTkv UknR~Ck\kÜ^Zk QkZkngå 54–99å

6

84 bkYkZkbkk@-A\k#k



–4–

UknOZk-UkkUk ¢lSkAk@

(ÜnPkl^k\kglWkPk)

PRQk AùYkr #knXkk#knXkXkvRPkvlçPZkPkg CkPYkw‘ZkYknUkTkZkTk~ú’C\klUPlTkXkr@Ykkvc@Hkk ¢Zkgb^kZkYknRv’Zk^kWkkvSkbknSkk¶\k^k:ú’’1-100’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢Zkg ¢^kWkkvSkbknSkk¶\k^k: b^kZkYk~ ¤RvlP"" (¢Zkg)

l^kÛYkkTk (¢^kWkkvSk) #knüekkTkUk|Ak#kä Pkv H Gv (bknSkk¶\k^k:) FkgÜYkkä Pkv (b^kZkYk~ ¤RvlP) Hv kkv

Gv Pkv kkv UkkvPkkTkk PkvH:UkngH ^kMv Uk|CkK QkkZk Gvå Av kkv Gv? &&C\klUPlTkXkr@Ykkvc@Hkk""(C\klUP) Ro@ AZkkvr Gv (lTkXkr@) ¢lPk#kZk CkkN (Ykkvc@Hkk) lYkQZkkP^k-¢gSkAk@ HvOkv ¢v kkv Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av–FkgÜYkkTkkv §RZk QkPkkg ¢gSkAk@ YkKv Gvä #knüekkTkUk|Ak#k QkPkkg

lYkQZkkP^kUkl@OkYkTk YkKv Gvå #kng A@Pkkv QkAkv ekkTkFkgÜYkk §RZk UkkYkv Gv? &&¢Qk PP ~AùYkr .v‘Zkg ¤UkTkZkTk~"" (¢Qk) ¢c{Qkm #kæ A@mTkv (PP ~ AùYkr) @kCkklR ¢#knü-

FkvPkTkkUkl@OkkYkæUk ¢Qk^kk ekkTkk^k@OkklR UknR~Ck\kzUkMæUk AYkrä PkvYkTkng (.v‘ZkYk~ ¤UkTkZkTk~)

¢vAP^kUkOkng bkkSkPkkv QkAkvå Av kng Gv AYkr? &&lçPZkPkg CkPYk~"" Wkv-UkOkng A@v Gvå Av kng Wkv-

UkOkng? &&#knXkk#knXkXkvRP:"" (#knXk) Xk\kng (¢#knXk) Wko@ng ¢v kkv (XkvRP:) XkvR A@v Gvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av—Akv¥ lYkQZkkÓlaK Æ^kTkkv ¢lXkUk|kZk ¢v kkv Gv Av RZkkä ^k|Pkä PkUkä #km\kä

bkgZkYk ¢klRQkm YkkgMmTkv HvK\km Gv #knXk l¿Zkk ¢Tkv #knXk l¿ZkkTkv ¢Tknbkk@ Gv Pkv-æUk

Hv #knXkkvUkZkkvCkUkl@OkkYk PkQkk Pkv Ukl@OkkYkkvTkk lTklYkûkQkm WkgSkkZk Gv Hv #kkPkkAYkr-

¢klRQkm YkkgMmTkv UknOZkæUk UknR~Ck\kzUkMä Pkv Xk\kkg Gvä Æ^kTkv bknBkAk@m Gv; zcbkk-

l^kakZk-AakkZkæUk HvK\km Gv l¿Zkkä Pkv l¿ZkkTkv ¢Tknbkk@ ¢#knXkkvUkZkkvCkæUk

A BA B

85



bkgA\kv#kUkl@OkkYkä Pkv Ukl@OkkYkkvTkk lTklYkûkQkm QkkZk Gv Hv ¢#kkPkkAYkr-¢klRQkm YkkgMmTkv

UkkUkWkgSkæUk UknR~Ck\kzUkMä Pkv Wko@kg Gvä Æ^kTkv Rn:BkAPkkr Gvå ¢k^kng Akv¥ Æ^k YkkTkv Gv

PkvTkk Uk|lPk bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av—HvYk ¢#knXkAYkr Æ^kTkv Rn:Bk A@v Gv PkvYk #knXkAYkr

UkOk Æ^kTkv Rn:Bk A@v Gvå AYkrYkkg Pkkv Xk\kng Akv¥ TkQkmä UkkvPkkTkk YkkvcTkv \k¥Tkv

lYkQZkkÓlì Æ^k AYkrTkv Xk\kng A@mTkv YkkTkv Gvå ¢k^km XkvRUk|PkmlPk #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k

QkZkkv PZkk@Qkm ckvZk Gvå 1–100å

¢vYk Hv Aõkng Av AYkr ¢vAæUk Gvä PkvTkk Uk|lPk ÓaKkTPk Acv Gv—(YkgRk¿kTPkk)

.Aùkv Ro@kÅZkHklP YklR@kg Wk|kñOk’^kklXkYkkTkk-RTZk: #koæ: b^kZkYkclYklP ÎkklP lTk’Zkg PZkw kú’çk^k¶ZkvPkw ZknCkURnR@klTTkCkrPkw #kolæAùkZkk:#koækw bkkdkkRlU Fk Fk@Pkv HkklPXkvRXk|YkvOkú’’2-101’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&çkw ¢lU .Pkw bkkdkkP ~ #koækw"" (çkw ¢lU)

l^kÛYkkTk WkgTkv (.Pkw) ¢v kk Gv—(bkkdkkP ~) lTk:bkgRvcUkOkv (#koækw) WkgTkv FkgMk] Gvå #kkQkm?

&&#kolæAùkZkk: ¤R@kP^ ~ ZknCkUP ~ lTkCkrPkw"" Ak@Ok Av (#kolæAùkZkk: ¤R@kP ~) FkgMk\kOkmTkk UkvKQkm

(ZknCkUP ~ lTkCkrPkw) ¢vAmbkkQkv HTYZkk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Akv¥ FkgMk\kOkm¢v ZknCk\k

Wkv UknÒk ¢vAmbkkQkv HOZkk; AYkkvrTkk ZkkvCkQkm ¢vA UknÒk Wk|kôOkTkkv Uk|lPkUkkl\kPk QkZkkvä Pkv

Pkkv Wk|kôOkTkm l¿Zkk A@^kk \kkCZkkv; WkmHkv UknÒk FkgMk\kOkmTkkv Uk|lPkUkkl\kPk QkZkkvä Pkv Pkkv

FkgMk]Tkm l¿Zkk A@^kk \kkCZkkvå c^kv Hkv WkgTkvTkk ^kg#kTkm §PUklûk l^kFkk@m¢v Pkkv WkgTkv

FkgMk] Gvå Pkv km @mPkv Akv¥ Æ^kkv RZkkä ^k|Pkä #km\kä bkgZkYkYkkg YkCTk Gvä PkvYkTkv #knXkAYkr

WkgSk UkOk QkkZk Gv; Akv¥ Æ^kkv zcbkk-l^kakZk-AakkZkYkkg YkCTk Gvä PkvYkTkv UkkUkWkgSk UkOk

QkkZk Gvå Pkv WkgTkv UkkvPkUkkvPkkTkm l¿ZkkYkkg YkCTk Gvä lYkQZkk ÓlaKQkm ¢vYk YkkTkv Gv Av

#knXkAYkr Xk\kngä ¢#knXkAYkr Wko@ng; PkvQkm ¢k^kk WkgTkv Æ^kkv lYkQZkkÓlaK Gvä WkgTkv Æ^kkv

AYkrWkgSkA@Ok#km\k Gvå Av kk Gv Pkv¢kv? &&¢Qk Fk HkklPXkvRXk|YkvOk Fk@P:"" (¢Qk Fk) WkgTkv

FkgMk] Gv PkkvUkOk (HkklPXkvR) HklPkXkvR ¢QkkrPk ~ Wk|kôOk-#koÜ ¢v kk ^kOkrXkvR Pkv-æUk Gv




(Xk|YkvOk) Xk|Yk ¢QkkrPk ~ Uk@YkkQkr#koTZk ¢lXkYkkTkYkkÒkä Pkv-æUkv (Fk@P:) Uk| kPkvr Gvå Av kkv Gv

HklPkXkvRXk|Yk? &&.Aù: YklR@kg Ro@kP ~ ’ZkHklP"" (.Aù:) FkgMk\kOkmTkk UkvKv ©Uk%Zkkv Gv

Uk@gPkn Uk|lPkUkkl\kPk Wk|kôOkTkk Dk@v QkZkkv Gv ¢v kkv Hv Gv Pkv (YklR@kg) bkn@kUkkTkTkkv (Ro@kP ~

’ZkHklP) ¢PZkgPk PZkkCk A@v Gvä ¢MPkkv UkOk TkQkmä TkkYk UkOk \kvPkkv TkQkmä—¢v kkv

l^k@$Pk Gvå #kk Ak@OkQkm? &&Wk|kñOk’^kklXkYkkTkkP ~"" (Wk|kñOk’^k) &cng Wk|kôOk" ¢v kkv

bkgbAk@ä PkvTkk (¢lXkYkkTkkP ~) UkdkUkkPkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—#koÜkOkmTkk UkvKv ©Uk%Zkkv

Gng ¢v kk YkYkrTkv HkOkPkkv TkQkmä &cng Wk|kôOkä Ykk@k An]Ykkg YklR@k lTklakü Gv" ¢vYk

HkOkmTkv YklR@k GkvMm Gv Pkv UkOk l^kFkk@Pkkg FkgMk] Gv; Pkv km @mPkv Akv¥ Æ^k

#knXkkvUkZkkvCkm QkPkkv QkAkv—ZklPkl¿ZkkYkkg YkCTk QkPkkv QkAkv—#knükvUkZkkvCkTkv HkOkPkkv TkQkmä

Av k] ZklPkl¿ZkkYkkÒk YkCTk Gvä Pkv Æ^k ¢v kng YkkTkv Gv Av &cng Pkkv YknTkmëk@ä ¢YkTkv

l^kakZkAakkZkbkkYkCk|m lTklakü Gv" ¢vYk HkOkmTkv l^kakZkAakkZkbkkYkCk|mTkv GkvMv Gvä UkkvPkkTkv

SkTZkUkOkng YkkTkv Gvä YkkvdkYkkCkr YkkTkv Gvä Uk@gPkn l^kFkk@ A@Pkkg ¢v kkv Æ^k lYkQZkkÓlaK

Gvä AYkrWkgSkTkv A@v Gvä Akg¥ Xk\kkUkOkng Pkkv TkQkmå &&¢TZk: PZkk .^k lTk’Zkg ÎkklP"" (¢TZk:)

#koÜkOkmTkk UkvKv ©Uk%Zkkv Gvä #koÜTkkv Uk|lPkUkkl\kPk QkZkkv Gvä ¢v kkv Æ^k (PZkk) YklR@kQkm

(.^k) ¢^k#ZkYkv k (lTk’Zkg ÎkklP) lTkPZk bTkkTk A@v Gv ¢QkkrPk ~ PkvTkv ¢lPk YkCTkUkOkv Ukm¢v

Gvå #kng HkOkmTkv Ukm¢v Gv? &&b^kZkg #koæ: £lP"" &cng #koÜä ¢Ykk@k An]Ykkg YklR@k ZkkvCZk

Gv" ¢v kng HkOkmTkvå ¢k^kkv Æ^kä l^kFkk@ A@Pkkgä FkgMk] Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Akv¥ lYkQZkkÓlaK Æ^k ¢#knXkkvUkZkkvCkm Gvä CkpcbQkl¿ZkkYkkg @Pk Gv—&¢Ykv CkpcbQkä

YkTkv l^kakZk-AakkZk l¿Zkk ZkkvCZk Gv" ¢v kng HkOkmTkv l^kakZk-AakkZk bkv kv Gv Pkv Æ^k UkOk

lYkQZkkÓlaK Gvä AYkrWkgSk A@v Gvä AvYk Av AYkrHlTkPk UkZkkrZkYkkÒkTkv UkkvPkkæUk HkOkv Gvä

Æ^kTkk #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k TkQkmå 2–101å

(§UkHklPk)

cvPnb^kXkk^kkTknXk^kkÌkZkkOkkgbkRk¶ZkXkvRkTTk lc AùYkrXkvR:ú’PâTSkYkkCkkrlÌkPYkvAùlYkìgb^kZkg bkYkbPg Bk\kn WkTSkcvPn:ú’’3-102’’

AckTkHwTk#kkïkYkk]k ” UknOZk-UkkUk ¢lSkAk@ 87



BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢c{ Akv¥ YkPkkgPk@æUk Qk¥Tkv ¢k#kgAk A@v

Gv—¢vYk Acv Gv Av AYkrXkvR Gv: Akv¥ AYkr #knXk Gvä Akv¥ AYkr ¢#knXk Gvå #kk

Ak@OkQkm? cvPknXkvR Gvä b^kXkk^kXkvR Gvä ¢TknXk^kXkvR Gvä ¢kêkZk lXkTTk Gv;—¢k

Fkk@ XkvRkvTkk Ak@Okv AYkrXkvR Gvå PZkkg cvPknTkkv ¢QkkrPk ~ Ak@OkTkkv XkvR Gvå l^k^k@Ok—bkgA\kv#kUkl@OkkYkQkm ¢#knXkAYkr WkgSkkZk Gvä l^k#knüUkl@OkkYkQkm #knXkWkgSk QkkZk Gvå

b^kXkk^kXkvR ¢QkkrPk ~ Uk|AplPkXkvR Gvå l^k^k@Ok—¢#knXkAYkrbkgWkgSkm Uk|AplPk lXkTTk Gv—UknR~Ck\kAYkr kCkrOkk lXkTTk Gv; #knXkAYkrbkgWkgSkm Uk|AplPk lXkTTk Gv—UknR~Ck\kAYkr kCkrOkk

UkOk lXkTTk Gvå ¢TknXk^k ¢QkkrPk ~ AYkrTkkv @bkä PkvTkkv UkOk XkvR Gvå l^k^k@Ok—¢#knXkAYkrTkk §RZkv Æ^k Tkk@Am QkkZk Gv ¢Qk^kk lPkZk‘Fk QkkZk Gv ¢Qk^kk cmTk

YkTknaZk QkkZk Gvä PZkkg ¢lTkaK l^kakZkbkgZkkvCkæUk Rn:BkTkv UkkYkv Gv; ¢#knXk AYkrTkkv

b^kkR ¢v kkv Gvå #knXk AYkrTkk §RZkv Æ^k Rv k QkkZk Gv ¢Qk^kk §ûkYk YkTknaZk QkkZk

Gvä PZkkg £ì l^kakZkbkgZkkvCkæUk bknBkTkv UkkYkv Gv; #knXkAYkrTkkv b^kkR ¢v kkv Gvå PkvQkm

b^kkRXkvR UkOk Gvå ¢kêkZk ¢QkkrPk ~ V]Tkm lTkaUklûk ¢v kkv UkOk XkvR Gvå l^k^k@Ok–¢#knXkAYkrTkk §RZkv cmOkkv UkZkkrZk QkkZk Gvä PZkkg ¢lSkA bkgA\kv#k QkkZk Gvä PkvTkkQkm

bkgbkk@Tkm Ukl@UkkKm QkkZk Gv; #knXkAYkrTkk §RZkv §ûkYk UkZkkrZk QkkZk Gvä PZkkg SkYkrTkm

bkkYkCk|m Yk]v Gvä Pkv SkYkrTkm bkkYkCk|mQkm Æ^k Ykkvdk HkZk Gvä PkvQkm YkkvdkTkm Ukl@UkkKm

#knXkAYkr Gvå—¢k^kng Akv¥ lYkQZkk^kkRm YkkTkv Gvå PkvTkk Uk|lPk §ûk@ ¢kYk Gv Av—&&AùYkrXkvR: Tk lc"" Akv¥ AYkr #knXkæUkä Akv¥ AYkr ¢#knXkæUk—¢v kkv XkvR Pkkv TkQkmå

#kk Ak@OkQkm? &&cvPnb^kXkk^kkTknXk^kkÌkZkkOkkg bkRk ¢lU ¢XkvRkP ~"" (cvPn) AYkrWkgSkTkkg Ak@Ok

l^k#knüUkl@OkkYk-bkgA\kv#kUkl@OkkYk ¢v kk WkgTkv Ukl@OkkYk ¢#knüæUk Gvä ¢ekkTkæUk Gv;

PkvQkm Ak@OkXkvR UkOk TkQkmä Ak@Ok ¢vA H Gvå (b^kXkk^k) #knXkAYkr-¢#knXkAYkr ¢v kkg

WkgTkv AYkr UknR~Ck\kzUkMæUk Gvä PkvQkm ¢vA H b^kXkk^k Gvä b^kXkk^kXkvR Pkkv TkQkmå

(¢TknXk^k) @bk Pkv UkOk ¢vA H Gvä @bkXkvR Pkkv TkQkmå l^k^k@Ok—#knXkAYkrTkk §RZkv

Æ^k WkgSkkZkkv Gvä bknBkm Gv; ¢#knXkAYkrTkk §RZkv Æ^k WkgSkkZkkv Gvä Rn:Bkm Gv;

l^k#kvak Pkkv Akg¥ TkQkmå (¢kÌkZk) V]Tkm lTkaUklûkä Pkv UkOk ¢vA H Gvä l^k#kvak Pkkv

Akg¥ TkQkmå l^k^k@Ok—#knXkAYkrTkk §RZkv bkgbkk@ä Pkv km H @mPkv ¢#knXkAYkrTkk §RZkv

bkgbkk@; l^k#kvak Pkkv Akg¥ TkQkmå ¢kQkm ¢v kkv ¢Qkr lTklékPk QkZkkv Av Akv¥ AYkr Xk\kngä




Akv¥ AYkr Wko@ng ¢vYk Pkkv TkQkmä WkSkngZk AYkr Rn:BkæUk Gvå &&PP^ ~ .AùYk~ WkTSkYkkCkkrlÌkPYk~

£ìg"" (PP^ ~) AYkr (.AùYk~) lTk:bkgRvcUkOkv (WkTSkYkkCkkrlÌkPYk~) WkgSkTkv A@v Gvä (£ìg)

CkOkSk@Rv kv ¢v kng YkkTZkng Gvå #kk Ak@OkQkm? Ak@Ok Av &&Bk\kn bkYkbPg b^kZkg WkTSkcvPn:""

(Bk\kn) lTkékZkQkm (bkYkbPg) bk^kr AYkrHklPk (b^kZkg WkTSkcvPn:) UkkvPkv UkOk WkgSkæUk Gvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av—UkkvPkv Ykn$Pkb^kæUk ckvZk Pkkv ARklFkPk ~ Yknl$PkTkv A@v; AYkrHklPk UkkvPkv

b^kZkg WkgSkUkZkkrZkæUk UknR~Ck\kzUkMUkOkv WkgSkkZkv\km Gvä Pkv Yknl$Pk A¥ @mPkv A@#kv? PkvQkm

AYkr bk^krQkk WkgSkYkkCkr Gvå 3–102å

(b^kkCkPkk)

AùYkr bk^krYklU bk^krl^kRkv ZkR~WkTSkbkkSkTkYkn#kT’Zkl^k#kvakkP^~ú’PvTk bk^krYklU P’ÉklPlakágekkTkYkv^k l^klcPg l#k^kcvPn:ú’’4-103’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ZkP ~ bk^krl^kR: bk^krYk~ ¢lU AùYkr ¢l^k#kvakkP ~

WkTSkbkkSkTkYk~ ¤#klTP"" (ZkP ~) Hv Ak@OkQkm (bk^krl^kR:) bk^krek ^kmPk@kCkä (bk^krYk~ ¢lU AùYkr)

HvK\km #knXkæUk ^k|Pk-bkgZkYk-PkUk-#km\k-§Uk^kkbk £PZkklR l¿Zkk ¢Qk^kk l^kakZk-AakkZk-

¢bkgZkYk £PZkklR l¿Zkk PkvTkv (¢l^k#kvakkP^ ~) ¢vAbk@Bkm ÓlaKQkm (WkTSkbkkSkTkYk~ ¤#klTP)

WkgSkTkng Ak@Ok Acv Gvä “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hv km @mPkv Æ^kTkv ¢#knXk l¿Zkk

A@Pkkg WkgSk QkkZk Gv Pkv km H @mPkv #knXk l¿Zkk A@Pkkg Æ^kTkv WkgSk QkkZk Gvä WkgSkTkYkkg

Pkkv l^k#kvak Akg¥ TkQkm;” &&PvTk PP ~ bk^krYk~ ¢lU ÉklPlakág"" (PvTk) Pkv Ak@OkQkm (PP ~)

AYkr (bk^krYk~ ¢lU) #knXkæUk ¢Qk^kk ¢#knXkæUk (ÉklPlakág) lTklakü AZkn‘ ¢QkkrPk ~ Akv¥

lYkQZkkÓlaK Æ^k #knXk l¿ZkkTkv YkkvdkYkkCkr HkOkmTkv Ukdk A@v Gv PkvTkkv lTkakvSk AZkkvr;

¢v kkv Xkk^k bQkklUkPk AZkkvr Av YkkvdkYkkCkr Akv¥ AYkr TkQkmå &&.^k ekkTkYk~ l#k^kcvPn:

l^klcPg"" (.^k) lTkékZkQkm (ekkTkYk~) #knüb^kæUk-¢TknXk^k (l#k^kcvPn:) YkkvdkYkkCkr Gvä (l^klcPg)

¢TkklR Uk@gUk@kæUk ¢v kkv §UkRv#kå 4–103å




(l#kBkl@Okm)

lTklakáv bk^krlbYkTk~ bknApùPRnl@Pv AùYkrlOk lAù\k

Ék^kpÅkv TkwaAùYZkvr Tk Bk\kn YknTkZk: bkT’Zk#k@Okk:ú’

PRk ekkTkv ekkTkg ÉklPFkl@PYkvakkg lc #k@Okg

b^kZkg l^kTRT’ZkvPv U@YkYkYkpPg PÇk lTk@Pk:ú’’5-104’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢c{ Akv¥ Uk|èkj A@v Gv Av #knXk l¿Zkk PkQkk

¢#knXk l¿Zkk bk^kr lTklakü A@mä Pkkv YknTkmëk@ AkvTkv ¢^k\kgWkv Gv? PkvTkng ¢kYk

bkYkkSkkTk A@^kkYkkg ¢k^kv Gv–&&bk^krlbYkTk~ bknApùPRnl@Pv AùYkrlOk lTklakáv"" (bk^krlbYkTk~)

¢kYko\kkCk| ¢QkkrPk ~ bkYkCk| (bknApùP) ^k|Pk-bkgZkYk-PkUkæUk l¿Zkk ¢Qk^kk #knXkkvUkZkkvCkæUk

Ukl@OkkYkä (Rnl@Pv) l^kakZk-AakkZkæUk l¿Zkk ¢Qk^kk ¢#knXkkvUkZkkvCkæUk bkg$\kv#k

Ukl@OkkYk–¢v kkg (AùYkrlOk) AkZkræUk (lTklakáv) YkkvdkYkkCkr TkQkm ¢v kng YkkTkPkk QkAkä &&lAù\k

TkwaAùYZkvr Ék^kpÅkv"" (lAù\k) lTkékZkQkm (TkwaAùYZkvr) bkodYk-bQko\kæUk ¢gPkHr\Uk-WklcHr\UkæUk

bkYkbPk l^kA\UkkvQkm @lcPk lTks^kA\Uk #knü FkwPkTZkYkkÒkUk|Ak#kæUk ^kbPkn YkkvdkYkkCkr Gv

¢v kng—(Ék^kpÅkv) ¢vAæUk ¢v kkv H Gv ¢v kng—lTkékZkQkm L@k^kPkk QkAkä &&Bk\kn YknTkZk:

¢#k@Okk: Tk bklTP"" (Bk\kn) Bk@vBk@ä (YknTkZk:) bkgbkk@-#k@m@-XkkvCkQkm l^k@$Pk Qk¥

Skk@Ok AZkn‘ Gv ZklPkUkOkng HvYkOkv Pkv¢kv (¢#k@Okk: Tk bklTP) ¢k\kgWkTk l^kTkk #koTZkYkTk

¢v kk Pkkv TkQkmå Pkkv Av kk Gv? &&PRk lc .akkg ekkTkg b^kZkg #k@Okg"" (PRk) Hv Ak]v

¢v km Uk|PkmlPk ¢k^kv Gv Av ¢#knXk l¿Zkk YkkvdkYkkCkr TkQkmä #knXk l¿Zkk UkOk

YkkvdkYkkCkr TkQkmä Pkv Ak]v (lc) lTkékZkQkm (.akkg) YknTkmëk@kvTkv (ekkTkg b^kZkg #k@Okg) ekkTk

¢QkkrPk ~ #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k bkcH H ¢k\kgWkTk Gvå Av kng Gv ekkTk? &&ekkTkv

ÉklPFkl@PYk~"" Hv Wk|kõkæUk Ukl@OkYZkng cPkng Pkv H UkkvPkkTkk #knüb^kæUkv Ukl@OkYZkng Gvå

#knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k QkPkkg Akg¥ l^k#kvak UkOk Gvå Pkv Acv Gv—&&.Pv PÇk lTk@Pk:

U@YkYk~ ¢YkpPg l^kTRlTP"" (.Pv) l^kÛYkkTk Hv bkYZkCÓlaK YknTkmëk@ (PÇk) #knüb^kæUkTkk

¢TknXk^kYkkg (lTk@Pk:) YkCTk Gv Pkv (U@YkYk~ ¢YkpPg) bk^kkvrPApaK ¢PkmlTÜZk bknBkTkv (l^kTRlTP)

¢kb^kkRv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av #knXk-¢#knXk l¿ZkkYkkg YkCTk QkPkkg Æ^k l^kA\Ukm




Gvä PkvQkm Rn:Bkm Gv; l¿ZkkbkgbAk@ GoKmTkv #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k QkPkkg Æ^k

lTks^kA\Uk Gvä PkvQkm bknBkm Gvå 5–104å

(l#kBkl@Okm)

ZkRvPR~ ekkTkk’Ykk Sk|n kYkFk\kYkkXkklP Xk^kTkg

l#k^kbZkkZkg cvPn: b^kZkYklU ZkPbPlFG^k £lPú’

¢PkvªTZkâTSkbZk b^kZkYklU ZkPkv WkTSk £lP PP^~PPkv ekkTkk’Yk’^kg Xk^kTkYkTknXkolPsc l^klcPYk~ú’’6-105’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ZkP ~ .PP ~ ekkTkk’Ykk Xk^kTkYk~ Sk|n kYk~ ¢Fk\kYk~

¢kXkklP ¢Zkg l#k^kbZk cvPn:"" (ZkP ~ .PP^ ~) Hv Akv¥ (ekkTkk’Ykk) FkvPkTkk\kdkOk ¢v km (Xk^kTkYk~)

bkû^kb^kæUk ^kbPkn (Sk|n^kYk~ ¢Fk\kYk~) lTkékZkQkm lbQk@ Qk¥Tkv (¢kXkklP) Uk|PZkdkUkOkv b^kæUkTkm

¢kb^kkRA Acm Gv (¢Zkg) ¢v H (l#k^kbZk cvPn:) YkkvdkTkkv YkkCkr Gvå #kk Ak@OkQkm?

&&ZkP: b^kZkYk~ ¢lU PP ~ l#k^k: £lP"" (ZkP:) Ak@Ok Av (b^kZkYk~ ¢lU) UkkvPkv UkOk (PP ~

l#k^k: £lP) YkkvdkæUk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Æ^kTkng b^kæUk bkRk AYkrQkm Ykn$Pk Gv;

PkvTkv ¢TknXk^kPkkg Ykkvdk QkkZk Gv ¢vYk DkKv Gvä l^k<ü Pkkv TkQkmå &&¢P: ¢TZkP ~WkTSkbZk cvPn:"" (¢P:) #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k YkkvdkYkkCkr Gvä ¢v l^kTkk (¢TZkP ~) Hv

Akg¥ Gv #knXk l¿ZkkæUkä ¢#knXk l¿ZkkæUk ¢TkvA Uk|Ak@ (WkTSkbZk cvPn:) Pkv WkSkkv WkgSkTkkv

YkkCkr Gv; &&ZkP: b^kZkYk~ ¢lU WkTSk: £lP"" (ZkP:) Ak@Ok Av (b^kZkYk~ ¢lU) UkkvPkv UkOk

(WkTSk: £lP) WkSkkvZk WkgSkæUk Gvå &&PP: PP ~ ekkTkk’Ykk b^kg Xk^kTkYk~ l^klcPg lc¢TknXkolP:"" (PP:) Pkv Ak@OkQkm (PP ~) Uko kkvr$Pk (ekkTkk’Ykk) FkvPkTkk\kdkOk ¢v kng Gv (b^kg

Xk^kTkYk~) UkkvPkkTkk Æ^kTkng bkû^k Pkv (l^klcPYk~) YkkvdkYkkCkr Gvä (lc) lTkékZkQkm (¢TknXkolP:)

Uk|PZkdkUkOkv ¢kb^kkR A@^kkYkkg ¢k^kPkng QkAngå 6–105å

(¢TknaKnUk)

^kpÅkg ekkTkb^kXkk^kvTk ekkTkbZk Xk^kTkg bkRkú’.Aùæ^Zkb^kXkk^k’^kkTYkkvdkcvPnbPRv^k PP^~ú’’7-106’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ekkTkb^kXkk^kvTk ^kpÅkg PP ~ PP ~ YkkvdkcvPn: .^k""

(ekkTk) #knü ^kbPknYkkÒkä PkvTkm (b^kXkk^kvTk) b^kæUklTkaUklûkä PkvTkkQkm Hv (^kpÅkg)

b^kæUkkFk@OkFkkl@Òk (PP ~ PP ~ YkkvdkcvPn:) Pkv Hä Pkv H YkkvdkYkkCkr Gv; (.^k) ¢k ^kkPkYkkg

bkgRvc TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Akv¥ HkOk#kv Av b^kæUkkFk@OkFkkl@Òk ¢v kng Acv kkZk

Gv Av ¢kPYkkTkk #knü b^kæUkTkv l^kFkk@v ¢Qk^kk zFkPk^kv ¢Qk^kk ¢vAkCk|UkOkv YkCTk

Qk¥Tkv ¢TknXk^kvå UkOk ¢v kng Pkkv TkQkmä ¢vYk A@Pkkg WkgSk QkkZk Gvä AvYk Av ¢v kng Pkkv

b^kæUkkFk@OkFkkl@Òk TkQkmå Pkkv b^kæUkkFk@OkFkkl@Òk Av kng Gv? HvYk UkkTkng (bkn kOkrUkÒk)

PkUkk^k^kkQkm bkn kOkrYkkgTkm Akl\kYkk HkZk Gvä bkn kOkr #knü QkkZk Gvä PkvYk Æ^kÜ^ZkTkv

¢TkklRQkm ¢#knüFkvPkTkkæUk @kCkklR Ukl@OkYkTk cPkng Pkv HkZk Gvä #knüb^kæUk YkkÒk

#knüFkvPkTkkæUkv Æ^kÜ^Zk Ukl@OkYkv Gvä PkvTkng TkkYk b^kæUkkFk@OkFkkl@Òk Acv kkZk Gv;

¢k^kkv YkkvdkYkkCkr Gvå Akg¥A l^k#kvak—Pkv #knü Ukl@OkYkTk %Zkkg bknSkmYkkg bk^kkvrPApaK

QkkZk Gv PZkkg bknSkmTkk #knüUkOkkTkk ¢TkgPk XkvR Gvå Pkv XkvRkv HklPkXkvRTkm ¢Ukvdkk¢v

Pkkv TkQkm; DkOkm #knüPkkä PkvTkkQkm DkOkmä PkvTkkQkm DkOkm—¢v kk QkkvMkUkOkk-DkOkkUkOkkæUk

XkvR Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvK\km #knüPkk ckvZk Gv PkvK\km H YkkvdkTkng Ak@Ok

Gvå %Zkk@v bk^krQkk #knüPkk QkkZk Gv PZkk@v bkA]AYkrdkZk\kdkOk YkkvdkUkRTkm Uk|klUPk QkkZk

Gvå #kk Ak@OkQkm? &&bkRk ekkTkbZk Xk^kTkg .Aùæ^Zkb^kXkk^k’^kkP^ ~"" (bkRk) ÒkOkv Ak]v

(ekkTkbZk Xk^kTkg) ¢k^kng Gv Hv #knüFkvPkTkkUkl@OkYkTkæUk b^kæUkkFk@OkFkkl@Òk Pkv

¢kPYkÜ^ZkTkng lTkH b^kæUk Gvä #knXkk#knXk l¿ZkkTkm YkkVA §UkklSkæUk TkQkmä PkvQkm

(.Aùæ^Zkb^kXkk^k’^kkP ~) ¢vA Æ^kÜ^Zkb^kæUk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hkv CknOk-CknOkmæUk

XkvR A@m¢v Pkkv ¢k^kkv XkvR QkkZk Gv Av Æ^kTkkv #knüUkOkng CknOk; Hkv ^kbPknYkkÒk

¢TknXk^k A@m¢v Pkkv ¢k^kkv XkvR UkOk YkKv Gvä AvYk Av #knüUkOkng PkQkk Æ^kÜ^Zk

^kbPkn¢v Pkkv ¢vA bkûkk Gvå ¢k^kng #knüUkOkng YkkvdkAk@Ok Gvä ¢vTkk l^kTkk Hv Akg¥

l¿ZkkæUk Gv Pkv WkSkng WkgSkTkng Ak@Ok Gvå 7–106å

(¢TknaKnUk)

^kpÅkg AùYkrb^kXkk^kvTk ekkTkbZk Xk^kTkg Tk lcú’

æ^ZkkTP@b^kXkk^k’^kkTYkkvdkcvPnTkr AùYkr PP^~ú’’8-107’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&AùYkrb^kXkk^kvTk ^kpÅkg ekkTkbZk Xk^kTkg Tk lc""

(AùYkrb^kXkk^kvTk) HvK\kng #knXk l¿ZkkæUk ¢Qk^kk ¢#knXk l¿ZkkæUk ¢kFk@Ok\kdkOk Fkkl@Òkä

PkvTkk b^kXkk^kv ¢QkkrPk ~ Pkv-æUk Hv (^kpÅkg) Fkkl@Òk Pkv (ekkTkbZk) #knü FkwPkTZk^kbPknTkng (Xk^kTkg)

#knüb^kæUkUkl@OkYkTk (Tk lc) ckvPkng TkQkm ¢v kkv lTkékZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—HvK\kng #knXk-¢#knXk l¿ZkkæUk ¢kFk@Ok ¢Qk^kk WkkõkæUk ^k$Pk^Zk ¢Qk^kk bkodYk

¢gPk@gCkæUk zFkPk^kTkä ¢lXk\kkakä bYk@Ok £PZkklR Gv Pkv bkYkbPk ¢#knüP^kæUk

Ukl@OkYkTk Gvä #knü Ukl@OkYkTk TkQkm; PkvQkm WkgSkTkng Ak@Ok Gvä YkkvdkTkng Ak@Ok TkQkmå

PkvQkm HvYk AkYk]kTkkv zbkc &Acv kkTkkv zbkc" Gv PkvYk ¢kFk@OkæUk (l¿ZkkæUk) Fkkl@Òk

&Acv kkTkng Fkkl@Òk" Gvä Uk@gPkn Fkkl@Òk TkQkmä lTk:bkgRvcUkOkv ¢vYk HkOkkvå &&PP ~ AùYkrYkkvdkcvPn: Tk"" (PP ~) Pkv Ak@OkQkm (AùYkr) Wkkõk-¢XZkgPk@æUk bkodYkbQko\kæUk HvK\kng

¢kFk@Ok (Fkkl@Òk) Gv Pkv (YkkvdkcvPn: Tk) AYkrdkUkOkTkng Ak@Ok TkQkmä WkgSkTkng Ak@Ok Gvå

#kk Ak@OkQkm? &&æ^ZkkTP@b^kXkk^k’^kkP ~"" (æ^ZkkTP@) ¢kPYkÜ^ZkQkm lXkTTk UknR~Ck\kÜ^Zk

PkvTkk (b^kXkk^k’^kkP ~) b^kXkk^kæUk ckv kkQkm ¢QkkrPk ~ ¢k WkSkng UknR~Ck\kÜ^ZkTkk §RZkTkng AkZkr

Gvä Æ^kTkng b^kæUk TkQkmä PkvQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—#knXk-¢#knXk l¿Zkkä bkodYk-

bQko\k ¢gPkHr\Uk-WklcHr\UkæUk HvK\kng l^kA\UkæUk ¢kFk@Ok Gv Pkv WkSkng AYkrTkk §RZkæUk

Ukl@OkYkTk Gvä Æ^kTkng #knü Ukl@OkYkTk TkQkm; PkvQkm WkSkngZk ¢kFk@Ok YkkvdkTkng Ak@Ok

TkQkmä WkgSkTkng Ak@Ok Gvå 8–107å

(¢TknaKnUk)

YkkvdkcvPnlP@kvSkkTkkâTSk’^kk’b^kZkYkv^k Fkú’YkkvdkcvPnlP@kvSkklZkXkk^k’^kkÅklTTklakSZkPvú’’9-108’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢c{ Akv¥ HkOk#kv Av #knXk-¢#knXk l¿ZkkæUk Hv

¢kFk@OkæUk Fkkl@Òk Gv Pkv A@^kkZkkvCZk TkQkm PkvYk ^kHr kkZkkvCZk UkOk TkQkmå §ûk@

¢kYk Gv Av—^kHr kkZkkvCZk Gvä Ak@Ok Av ^Zk^kck@Fkkl@Òk ckvPkng QkAng RnaK Gvä

¢lTkaK Gvä DkkPkA Gv; PkvQkm l^kakZk-AakkZkTkm YkkVA l¿ZkkæUk Fkkl@Òk lTklakü Gv

¢vYk Acv Gv—&&PP ~ lTklakSZkPv"" (PP ~) #knXk-¢#knXkæUk A@PkoPk (ApPZk) (lTklakSZkPv)

lTkakvSZk ¢QkkrPk ~ PZkHTkmZk Gvå Av kng ckv kkQkm lTklakü Gv? &&YkkvdkcvPnlP@kvSkkTkkP^ ~"" (Ykkvdk)




lTkaAYkr-¢^kbQkkä PkvTkng (cvPn) Ak@Ok Gv Æ^kTkng #knüæUk Ukl@OkYkTkä PkvTkng (lP@kvSkkTkkP ~)

DkkPkA Gvä PkvQkm A@PkoPk lTklakü Gvå ^k]m Av kng ckv kkQkm? &&b^kZkYk~ .^k WkTSk’^kkP ~""

UkkvPkv UkOk WkgSkæUk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—HvK\kng #knXk-¢#knXk ¢kFk@Ok Gv Pkv

WkSkng AYkrTkk §RZkQkm ¢#knüæUk Gvä PkvQkm PZkk%Zk Gvä §UkkRvZk TkQkmå ^k]m Av kng

ckv kkQkm? &&YkkvdkcvPnlP@kvSkklZkXkk^k’^kkP ~"" (Ykkvdk) bkA]AYkrdkZk\kdkOk Uk@YkkPYkUkRä PkvTkkv

(cvPn) cvPkn ¢QkkrPk ~ Æ^kTkkv CknOk Hv #knüFkvPkTkkæUk Ukl@OkYkTkä PkvTkng (lP@kvSkklZk)

DkkPkTk#km\k Gv (Xkk^k’^kkP ~) bkcH \kdkOk HvTkng—¢v kng Gvä PkvQkm AYkr lTklakü Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvYk UkkOkm b^kæUkQkm lTkYkr] Gvä AkR^kTkk bkgZkkvCkQkm Ykv\kng QkkZk

Gv—UkkOkmTkk #knüUkOkkTkkv DkkPk QkkZk Gvä PkvYk Æ^kÜ^Zk b^kXkk^kQkm b^kFGæUk Gv—Av k]ekkTk-R#krTk-bknBk-^kmZkræUk Gvä Pkv b^kFGUkOkng l^kXkk^kæUk ¢#knüFkvPkTkk\kdkOk

lYkQZkkP^k-l^kakZk-AakkZkæUk Ukl@OkkYkQkm YkK>kng Gv; ¢#knü Ukl@OkkYkTkkv ¢v kkv H

b^kXkk^k Gv Av #knüUkOkkTkv YkKkMv; PkvQkm bkYkbPk AYkr lTklakü Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv

Av—Akv¥ Æ^k l¿ZkkæUk ZklPkUkOkng UkkYkv Gvä Pkv ZklPkUkOkkYkkg YkCTk QkkZk Gv Av—&¢Ykv YkkvdkYkkCkr UkkYZkkä Hv Akg¥ A@^kkTkng cPkng Pkv AZkn‘;" PkvQkm Pkv Æ^kkvTkv bkYkHk^kv

Gv Av ZklPkUkOkkTkkv Xk@kvbkkv GkvMmTkv #knü FkwPkTZkb^kæUkTkv ¢TknXk^kkvå 9–108å


bkgTZkbP^ZklYkRg bkYkbPYklU P’AùYkwr^k YkkvdkksQkTkk

bkgTZkbPv bklP PÇk Aùk lAù\k AùQkk UnOZkbZk UkUbZk ^kkú’

bkYZk‘’^kklRlTkHkb^kXkk^kXk^kTkkTYkkvdkbZk cvPnXkr kTk~-

TkwaAùYZkrÉklPWkáYknáP@bkg ekkTkg b^kZkg Skk^klPú’’10-109’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&YkkvdkksQkTkk PP ~ £Rg bkYkbPYk~ ¢lU AùYkr

bkgTZkbP^ZkYk~"" (YkkvdkksQkTkk) bkA]AYkrdkZk\kdkOk Ykkvdk—¢PkmlTÜZk UkRä PkvYkkg Hv ¢TkgPk

bknBk PkvTkv §UkkRvZk ¢TknXk^kv Gv ¢v kkv Gv Hv Akv¥ Æ^k PkvOkv (PP^ ~ £Rg) Pkv H AYkr Hv

Ukcv\kkg H Aõkng cPkngä (bkYkbPYk~ ¢lU) HvK\kng—#knXkl¿ZkkæUk-¢#knXkl¿ZkkæUkä ¢gPkHr\UkæUk-

WklcHr\UkæUk £PZkklR A@PkoPkæUk (AùYkr) l¿Zkk ¢Qk^kk ekkTkk^k@OkklR UknR~Ck\kTkkv zUkMä




¢#knü @kCkklRæUk Æ^kTkk Ukl@OkkYk—¢v kng AYkr Pkv (bkgTZkbP^ZkYk~) Æ^kb^kæUkTkng DkkPkA

Gv ¢vYk HkOkmTkv ¢kYko\kkCk| (bkYkCk|) PZkk%Zk Gvå &&PÇk bkgTZkbPv bklP"" Pkv bkDk]kZk

AYkrTkkv PZkkCk QkPkkg &&UnOZkbZk ^kk UkUbZk ^kk Aùk AùQkk"" UknOZkTkkv Av UkkUkTkkv #kkv XkvR

@õkkv? Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—bkYkbPk AYkrHklPk cvZk Gvä UknOZk-UkkUkTkk l^k^k@OkTkm #km

^kkPk @cm? &&lAù\k"" ¢k ^kkPk lTkékZkQkm HkOkkvä UknOZkAYkr Xk\kng ¢v km Xk|klTPk Tk A@kvå

&&ekkTkg YkkvdkbZk cvPn: Xk^kTk~ b^kZkg Skk^klP"" (ekkTkg) ekkTk ¢QkkrPk ~ ¢kPYkkTkng #knüFkvPkTkkæUk

Ukl@OkYkTk (YkkvdkbZk) YkkvdkTkng ¢QkkrPk ~ bkA]-AYkrdkZk\kdkOk ¢v km ¢^kbQkkTkng (cvPn: Xk^kTk~)

Ak@Ok QkPkng QkAng (b^kZkg Skk^klP) b^kZkg RkvMv Gv ¢v kng bkcH Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—HvYk bkoZkrTkkv Uk|Ak#k QkPkkg bkcH H ¢gSkAk@ YkKv Gvä PkvYk Æ^k #knüFkvPkTkkæUk

Ukl@OkYkPkkg bkcH H bkYkbPk l^kA\Ukkv YkKv Gvä ekkTkk^k@OkklR AYkr ¢AYkræUk Ukl@OkYkv

Gvä @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYk YkKv Gvå Av kng Gv ekkTk? &&TkwaAùYZkrÉklPWkáYk~""

lTks^kA\Ukb^kæUk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&¤áP@bkg"" Uk|CkKUkOkv FkwPkTZkb^kæUk Gvå #kkQkm

YkkvdkTkng Ak@Ok QkkZk Gv? &&bkYZkA~ù’^kklRlTkHkb^kXkk^kXk^kTkkP ~"" (bkYZk‘’^k) Æ^kTkk CknOk

bkYZkCR#krTkä (¢klR) bkYZkCekkTkä bkYZkA~Fkkl@Òk ¢v kk Gv Hv (lTkHkb^kXkk^k) Æ^kTkk dkklZkA

CknOk PkvYkTkk (Xk^kTkkP ~) Uk|CkKUkOkkTkv \kmSkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Akv¥ ¢k#kgAk A@#kv Av

YkkvdkYkkCkr bkYZkCR#krTk-ekkTk-Fkkl@Òk ¢v ÒkOkv Yk]mTkv Gvä ¢c{ ekkTkYkkÒk YkkvdkYkkCkr

Aõkkv Pkv A¥ @mPkv Aõkkv? PkvTkng bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av #knüb^kæUk ekkTkYkkg bkYZkCR#krTkä

bkYZkA~Fkkl@Òk bkcH H CksXkPk Gvä PkvQkm Rkvak Pkkv Akg¥ TkQkmä CknOk Gvå 10–109å


Zkk^k’UkAùYknUwlP AùYkrl^k@lPekkrTkbZk bkYZkE~ Tk bkkAùYkrekkTkbkYknÃkZkkvªlU l^klcPbPk^kTTk AùklFk’dklP:ú’zAù’^kÇkklU bkYkn\\kbk’Zk^k#kPkv Zk’AùYkr WkTSkkZk PTk ~YkkvdkkZk lbQkPYkvAùYkv^k U@Ykg ekkTkg l^kYknÒgù b^kP:ú’’11-110’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢c{ Akv¥ Xk|klTPk A@#kv Av lYkQZkkÓlaKTkng

ZklPkUkOkng l¿ZkkæUk Gvä Pkv WkgSkTkng Ak@Ok Gvä bkYZkCÓlaKTkng Gv Hv ZklPkUkOkng #knXk




l¿ZkkæUkä Pkv YkkvdkTkng Ak@Ok Gv; Ak@Ok Av ¢TknXk^k—ekkTk PkQkk RZkk-^k|Pk-PkUk-

bkgZkYkæUk l¿Zkk WkgTkv Yk]mTkv ekkTkk^k@OkklR AYkrTkkv dkZk A@v Gvå ¢k^km Uk|PkmlPk

AvK\kkA ¢ekkTkm Æ^kkv A@v Gvå PZkkg bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av—HvK\km #knXk-¢#knXk

l¿Zkkä WklcHr\UkæUk l^kA\Uk ¢Qk^kk ¢gPkHr\UkæUk ¢Qk^kk Ü^ZkkvTkk l^kFkk@æUk ¢Qk^kk

#knüb^kæUkTkkv l^kFkk@ £PZkklR bkYkbPkä AYkrWkgSkTkng Ak@Ok Gvå ¢k^km l¿ZkkTkkv ¢k^kkv

H b^kXkk^k Gvä bkYZkCÓlaK-lYkQZkkÓlaKTkkv ¢v kkv XkvR Pkkv Akg¥ TkQkm; ¢v kk

A@PkoPkQkm (ApPZkQkm) ¢v kkv WkgSk Gvä #knüb^kæUk Ukl@OkYkTkYkkÒkQkm Ykkvdk Gvå HkvAv

¢vA H Ak]Ykkg bkYZkCÓlaK Æ^kTkv #knü ekkTk UkOk Gvä l¿ZkkæUk Ukl@OkkYk UkOk

Gvä PkkvUkOk l¿ZkkæUk Gv Hv Ukl@OkkYk PkvTkkQkm ¢vA\kkv WkgSk QkkZk Gvä AYkrTkkv dkZk

¢vA ¢g#kYkkÒk UkOk QkPkkv TkQkmå ¢k^kng ^kbPknTkng b^kæUk Gvä bkck@kv AkvTkkv? Pkv H

Ak]v #knüb^kæUk-¢TknXk^k—ekkTk UkOk Gvä Pkv H Ak]v ekkTkQkm AYkrdkZk QkkZk Gvä

¢vA ¢g#kYkkÒk UkOk WkgSk QkPkkv TkQkmå ^kbPknTkng ¢v kng H b^kæUk Gvå ¢k^kng HvYk Gv

PkvYk Acv Gv—&&Pk^k’AùYkrekkTkbkYknÃkZk: ¢lU l^klcP:"" (Pk^kP ~) PZkkg bknSkm (AùYkr)

l¿ZkkæUk Ukl@OkkYk ¢Tkv (ekkTk) ¢kPYkÜ^ZkTkng #knüP^kæUk Ukl@OkYkTkä PkvYkTkng (bkYknÃkZk:)

¢vA Æ^kYkkg ¢vA H Ak]v ¢lbPkP^kUkOkng Gvä (¢lU l^klcP:) ¢v kng UkOk Gv; Uk@gPkn

¢vA l^k#kvak—&&AùklFkP ~ dklP: Tk"" (AùklFkP ~) Akv¥ UkOk (dklP:) cklTk (Tk) TkQkmå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—¢vA Æ^kYkkg ¢vA H Ak]v ekkTk-l¿Zkk WkgTkv A¥ @mPkv ckvZk

Gv? bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av—l^k<ü Pkkv Akg¥ TkQkmå AvK\kkA Ak] bknSkm WkgTkv ckvZk

Gvä ¢v kkv H ^kbPknTkkv Ukl@OkkYk Gv; Uk@gPkn l^k@kvSkm Hv kkg \kkCkv Gvä GPkkg UkOk

UkkvPkUkkvPkkTkk b^kæUkv Gvä l^k@kvSk Pkkv A@Pkkg TkQkmå ¢vK\kk Ak] bknSkm HvYk Gv PkvYk

Acv Gv–&&Zkk^kP ~ ekkTkbZk bkk AùYkrl^k@lP: bkYZkA~ù UkAgù Tk ¤UwlP"" (Zkk^kP ~) HvK\kkv Ak]

(ekkTkbZk) ¢kPYkkTkk lYkQZkkP^kæUk l^kXkk^kUkl@OkkYk YkK>kk Gvä ¢kPYkÜ^Zk #knü QkZkng

Gvä PkvTkv (bkk) Uko kkvr$Pk (AùYkr) l¿ZkkTkkv (l^k@lP:) PZkkCk (bkYZkA~ù UkAùg Tk ¤UwlP) Wk@kWk@

Ukl@Uk$^kPkkTkv UkkYkPkkv TkQkm ¢QkkrPk ~ l¿ZkkTkkv Yko]Qkm l^kTkk#k QkZkkv TkQkmå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av–%Zkkg bknSkm ¢#knü Ukl@OkYkTk Gv PZkkg bknSkm Æ^kTkng l^kXkk^kUkl@OkYkTk

Gvå Pkv l^kXkk^kUkl@OkYkTkTkng ¢gPk@gCk lTklYkûk Gvä Wklc@gCk lTklYkûk Gvå l^k^k@Ok—¢gPk@gCk lTklYkûk Æ^kTkm l^kXkk^kæUk Ukl@OkYkTk#kl$Pkä Wklc@gCk lTklYkûk Gv

YkkvcTkmZkAYkræUk Ukl@OkYkv\kkv UknR~Ck\kzUkMTkkv §RZkå Pkv YkkvcTkmZkAYkr Wkv Uk|Ak@Tkng




Gv : ¢vA lYkQZkkP^kæUk Gvä WkmHng Fkkl@ÒkYkkvcæUk Gvå Æ^kTkkv l^kXkk^kUkl@OkkYk UkOk

Wkv Uk|Ak@Tkkv Gv : Æ^kTkkv ¢vA bkYZkAP^kCknOk Gv Pkv H l^kXkk^kæUk Qk¥Tkv

lYkQZkkP^kæUk Ukl@OkYkv Gvä PkvTkk Uk|lPk Wklc@gCk lTklYkûk Gv lYkQZkkP^kæUk Ukl@OkYkv\kkv

UknR~Ck\kzUkMTkkv §RZk; Æ^kTkkv ¢vA Fkkl@ÒkCknOk Gv Pkv H l^kXkk^kæUk Ukl@OkYkPkkv

QkAkv l^kakZkAakkZk\kdkOk Fkkl@ÒkYkkvcæUk Ukl@OkYkv Gvä PkvTkk Uk|lPk Wklc@gCk lTklYkûk Gv

Fkkl@ÒkYkkvcæUk Ukl@OkYkv\kkv UknR~Ck\kzUkMTkkv §RZkå l^k#kvak ¢kYk Gv Av—§Uk#kYkTkkvä

dkUkOkTkkv ¿Yk ¢k^kkv Gv : Ukcv\kkg lYkQZkkP^kAYkrTkkv §Uk#kYk QkkZk Gv ¢Qk^kk dkUkOk

QkkZk Gv; PkvTkk UkGm Fkkl@ÒkYkkvcAYkrTkkv §Uk#kYk QkkZk Gv ¢Qk^kk dkUkOk QkkZk Gvå

PkvQkm bkYkkSkkTk ¢kYk Gv—Akv¥ ¢kbkTTkXk^Zk Æ^kTkv Ak]\klWSk Uk|kUPk Qk^kkQkm

lYkQZkkP^kæUk UknR~Ck\kzUkM-AYkr §Uk#kYkv Gv ¢Qk^kk dkUkOk QkkZk Gvå ¢kYk QkPkkg Æ^k

bkYZkA~P^kCknOkæUk Ukl@OkYkv Gvä Pkv Ukl@OkYkTk #knüPkkæUk Gvå Pkv H Æ^k %Zkkg

bknSkmYkkg dkUkAêkvOkm Uk@ FkM#kv PZkkg bknSkm Fkkl@ÒkYkkvcAYkrTkkv §RZk Gvä Pkv §RZk

ckvPkkg Æ^k UkOk l^kakZkAakkZkæUk Ukl@OkYkv Gvä Pkv Ukl@OkYkTk @kCkæUk Gvä ¢#knüæUk

Gvå PkvQkm Akv¥ Ak]Ykkg Æ^kTkv #knüUkOkng-¢#knüUkOkng ¢vA H bkYkZkv DkKv Gvä l^k<ü

TkQkmå &&lAùTPn"" Akv¥ l^k#kvak Gvä Pkv l^k#kvak HvYk Gv PkvYk Acv Gv—&&¢Çk ¢lU""¢vA H Æ^kTkv ¢vA H Ak]v #knüUkOkng-¢#knüUkOkng HkvAv ckvZk Gv PkkvUkOk UkkvPkUkkvPkkTkng

AkZkr A@v Gvå &&ZkP^ ~ AùYkr ¢^k#kP: WkTSkkZk bkYkn\\kbklP"" (ZkP ~) HvK\km (AùYkr) Ü^ZkæUk-

Xkk^kæUk—¢gPkHr\Uk-WklcHr\Uk—bkodYk-bQko]æUk l¿Zkkä (¢^k#kP:) bkYZkCÓlaK Ukn<ak

bk^krQkk l¿ZkkQkm l^k@$Pk ckv kk GPkkg Fkkl@ÒkYkkvcTkk §RZkv Wk\kkPAk@v QkkZk Gv Pkv

(WkTSkkZk bkYkn\\kbklP)—HvK\km l¿Zkk Gv PkvK\km—ekkTkk^k@OkklR AYkrWkgSk A@v Gvä bkg k@-

lTkHr@k ¢g#kYkkÒk UkOk A@Pkm TkQkmå &&PP ~ .AùYk~ ekkTkg YkkvdkkZk lbQkPYk~"" (PP ~)

Uko^kkvr$Pk (.AùYk~ ekkTkg) ¢vA ekkTk ¢QkkrPk ~ ¢vA #knü FkwPkTZkUk|Ak#k (YkkvdkkZk lbQkPYk~)

ekkTkk^k@OkklR AYkrdkZkTkng lTklYkûk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—¢vA Æ^kYkkg #knüUkOkng-

¢#knüUkOkng ¢vA H Ak]v ckvZk Gvä Uk@gPkn HvK\kk ¢g#kv #knüUkOkng Gv PkvK\kk ¢g#kv

AYkr-dkUkOk Gvä HvK\kk ¢g#kv ¢#knüUkOkng Gv PkvK\kk ¢g#kv AYkrWkgSk QkkZk Gvå ¢vA H

Ak]v WkgTkv AkZkr QkkZk Gvå &&.^k"" ¢kYk H Gvä bkgRvc A@^kkv Tklcå Av kng Gv #knü

ekkTk? &&U@Ykg"" bk^kkvrPApaK Gv—Uko%Zk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&b^kP: l^kYknÒgù"" ÒkOkv

Ak] bkYkbPk Uk@Ü^ZkkvQkm lXkTTk Gvå 11–110å





YkCTkk: AùYkrTkZkk^k\kYWkTkU@k ekkTkg Tk HkkTklTP ZkTk~YkCTkk ekkTkTkZkwlakOkkvªlU ZkRlPb^kFGTRYkTRkv<Ykk:ú’l^k#^kbZkkvUl@ Pv P@lTP bkPPg ekkTkg Xk^kTP: b^kZkgZkv Anù^krlTP Tk AùYkr HkkPn Tk ^k#kg ZkklTP ÉkYkkRbZk Fk ’’12-111’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&AùYkrTkZkk^k\kYWkTkU@k: YkCTkk:"" (AùYkr) ¢TkvA

Uk|Ak@Tkm l¿Zkkä ¢v kkv Gv (TkZk) UkdkUkkPkä PkvTkng (¢^k\kYWkTk)—l¿Zkk YkkvdkYkkCkr Gv ¢vYk

HkOkmTkv l¿ZkkTkng—Uk|lPkUkk\kTkä PkvYkkg (U@k:) PkPUk@ Gv Hv Akv¥ ¢ekkTkm Æ^kkv Pkv

UkOk (YkCTkk:) UkkOkmTkk Uko@Ykkg MoWkv\kk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av bkgbkk@Ykkg XkKA#kvä

YkkvdkTkk ¢lSkAk@m TkQkmå #kk Ak@OkQkm MoWkv\kk Gv? &&ZkP^ ~ ekkTkg Tk HkkTklTP"" (ZkP ~)

Ak@Ok Av (ekkTkg) #knü FkwPkTZk^kbPknTkkv (Tk HkkTklTP) Uk|PZkdkUkOkv ¢kb^kkR A@^kkTkv bkYkQkr

TkQkmä l¿ZkkYkkÒk YkkvdkYkkCkr ¢vYk HkOkmTkv l¿Zkk A@^kkTkv PkPUk@ Gvå &&ekkTkTkZkwlakOk:

¢lU YkCTkk:"" (ekkTk) #knü FkwPkTZkUk|Ak#kä PkvTkkv (TkZk) UkdkUkkPkä PkvTkk (.lakOk:)

¢lXk\kkakm Gvä “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—#knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k Pkkv TkQkmä Uk@gPkn

UkdkYkkÒk Wkkv\kv Gv;” (¢lU) ¢v kk Æ^kkv UkOk (YkCTkk:) bkgbkk@Ykkg MoWkv\kk H Gvå #kk

Ak@OkQkm MoWkv\kk H Gv? &&ZkP ~ ¢lPb^kFGTRYkTRkv<Ykk:"" (ZkP ~) Ak@Ok Av (¢lPb^kFGTR)

DkOkng H b^kvFGk-Fkk@UkOkng Gv ¢v kk Gvä (YkTRkv<Ykk:) #knü FkwPkTZkb^kæUkTkkv l^kFkk@YkkÒk

UkOk A@Pkk TkQkmå ¢v kk Gv Hv Akv¥ PkvYkTkv lYkQZkkÓlaK HkOk^kkå ¢c{ Akv¥ ¢k#kgAk

A@v Gv Av #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k YkkvdkYkkCkr ¢v km Uk|PkmlPk A@Pkkg lYkQZkkÓlaKUkOkng

AvYk ckvZk Gv? bkYkkSkkTk ¢kYk Gv—^kbPknTkng b^kæUk ¢v kng Gv Av Hv Ak]v #knü

b^kæUkTkkv ¢TknXk^k QkkZk Gv Pkv Ak]v ¢#knüPkkæUk Gv HvK\km Xkk^k-Ü^ZkæUk l¿Zkk

PkvK\km bkcH H YkKv Gvå lYkQZkkÓlaK Æ^k ¢v kng YkkTkv Gv Av HvK\km l¿Zkk Gv Pkv

Hv km Gv Pkv km H @cv Gvä #knüb^kæUk-¢TknXk^k YkkvdkYkkCkr Gv; Uk@gPkn ^kbPknTkng b^kæUk

¢v kng Pkkv TkQkmå PkvQkm Hv ¢v kng YkkTkv Gv Pkv Æ^k lYkQZkkÓlaK Gvä ^kFkTkYkkÒkQkm Acv

Gv Av #knüb^kæUk-¢TknXk^k YkkvdkYkkCkr Gv; ¢v kng Acv kkQkm AkZkrlbklü Pkkv Akg¥ TkQkmå




&&Pv l^kÍkbZk ¤Ul@ P@lTP"" (Pv) ¢v kk Hv Akv¥ Æ^kkv bkYZkCÓlaK Gv Pkv¢kvä (l^kÍkbZk

¤Ul@) Aõkk Gv Hv Wkv HklPkTkk Æ^k Pkv WkgTkv §Uk@ Qk¥Tkvä (P@lTP) bkA] AYkkvrTkkv

dkZk A@m YkkvdkUkRTkv Uk|kUPk QkkZk Gvå Av kk Gv Pkv? &&Zkv bkPPg b^kZkg ekkTkg Xk^kTP: AùYkr

Tk Anù^krlTPä ÉkYkkRbZk ^k#kg HkkPn Tk ZkklTP"" (Zkv) Hv Akv¥ lTkAK bkgbkk@m bkYZkCÓlaK

Æ^kkv (bkPPg) lTk@gPk@ (b^kZkg ekkTkg) #knüekkTkæUk (Xk^kTP:) Ukl@OkYkv Gvä (AùYkr Tk Anù^krlTP)

¢TkvA Uk|Ak@Tkm l¿ZkkTkv YkkvdkYkkCkr HkOkm A@Pkk TkQkm; “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvYk

AYkrTkk §RZkv #k@m@ l^kÛYkkTk Gv GPkkg cvZkæUk HkOkv Gvä PkvYk ¢TkvA Uk|Ak@Tkm l¿Zkk

l^kÛYkkTk Gv GPkkg cvZkæUk HkOkv Gv;” (ÉkYkkRbZk ^k#kg HkkPn Tk ZkklTP) &l¿Zkk Pkkv Akg¥

TkQkm"—¢vYk HkOkm l^kakZkm-¢bkgZkYkm UkOk ARklFkPk ~ QkPkk TkQkmä AvYk Av ¢bkgZkYkTkng

Ak@Ok Pkm^k| bkgA\kv#kUkl@OkkYk Gvä Pkv bkgA\kv#k Pkkv Yko]Qkm H CkZkkv Gvå ¢v kk Hv

bkYZkCÓlaK Æ^kkvä Pkv Æ^kkv PkPAk]YkkÒk YkkvdkUkRTkv UkkYkv Gvå 12–111å

(YkgRk¿kTPkk)

XkvRkvTYkkRg Xk|Yk@bkXk@kTTkkKZk’UmPYkkvcgYko\kkvTYko\kg bkAù\kYklU P’AùYkr Apù’^kk Wk\kvTkú’cv\kkvTYkm\k’U@YkAù\kZkk bkkSkrYkk@WSkAvùl\kekkTkHZkkvlP: Aù^kl\kPPYk: ÉkkvÄkHkpYXkv Xk@vOkú’’13-112’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ekkTkHZkkvlP: Xk@vOk ÉkkvÄkHkpYXkv"" (ekkTkHZkkvlP:)

#knüb^kæUkTkkv Uk|Ak#k (Xk@vOk) UkkvPkkTkk bkgUkoOkr bkkYkQZkr ^kMv (ÉkkvÄkHkpYXkv) Uk|CkK QkZkkvå Av kkv

Gv? &&cv\kkvTYkm\k’U@YkAù\kZkk bkkSkrYk~ ¢k@WSkAvùl\k"" (cv\kk) bkcHæUkQkm (¤TYkm\kP^ ~) Uk|CkK

QkPkk (U@YkAù\kZkk) lTk@gPk@UkOkv ¢PkmlTÜZk bknBkUk| kkcTkm (bkkSkrYk~) bkkQkv (¢k@WSkAvùl\k) Uk|kUPk

AZkn‘ Gv Ukl@OkYkTk HvOkvä ¢v kkv Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&Aù^kl\kPPYk:"" (Aù^kl\kP) Ro@

AZkkvr Gv (PYk:) lYkQZkkP^k-¢gSkAk@ HvOkvä ¢v kkv Gvå ¢k^kkv A¥ @mPkv QkZkkv Gv Pkv Acv

Gv—&&P’AùYkr bkAù\kYk~ ¢lU Wk\kvTk Yko\kkvTYko\kg Apù’^kk"" (PP ~) Acm Gv ¢TkvA Uk|Ak@Tkm

(AùYkr) Xkk^kæUk ¢Qk^kk Ü^ZkæUk l¿Zkk—(bkAù\kYk~ ¢lU) UkkUkæUk ¢Qk^kk UknOZkæUk—PkvTkv (Wk\kvTk) Wk]Hkv@mQkm (Yko\kkvTYko\kg Apù’^kk) §BkvMm TkkBkmTkv ¢QkkrPk ~ &HvK\km l¿Zkk Gv




Pkv WkSkm YkkvdkYkkCkr TkQkm" ¢vYk HkOkm bkYkbPk l¿ZkkYkkg YkYkP^kTkkv PZkkCk A@mTkvå #knü

ekkTk YkkvdkYkkCkr Gv ¢v kkv lbkükTPk lbkü QkZkkvå Av kng Gv AYkr ¢QkkrPk ~ l¿Zkk?

&&XkvRkvTYkkRg"" (XkvR) #knXk l¿Zkk YkkvdkYkkCkr Gv ¢v kk UkdkUkkPkæUk XkvR (¢TPk@)

PkvTkkQkm (¤TYkkRg) QkZkng Gv Dkv\kkUkOkng HvYkkgä ¢v kng Gvå ^k]m Av kng Gv? &&UmPYkkvcg"" (UmP)

Ck»Zkng (UkmSkng) Gv (Ykkvcg) l^kUk@mPkUkOkng HvOkvä ¢v kng Gvå Akv¥ SkPko@kv UkmTkv Dkv\kkv QkkZk

Gv ¢vTkk Hv kkv Pkv Gv Hv UknOZkAYkrTkv Xk\kng YkkTkv Gvå ^k]m Av kng Gv? &&Xk|Yk@bkXk@kP ~TkkKZkP ~"" (Xk|Yk) Xk|klTPkä PkvTkkv (@bk) ¢Yk\kä PkvTkng (Xk@) ¢PZkgPk FkM^kngä PkvTkkQkm

(TkkKZkP ~) TkkFkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—HvYk Akv¥ SkPko@kv UkmTkv bkoSk H^kkQkm TkkFkv

Gvä PkvYk lYkQZkkP^kAYkrTkk §RZkv #knüb^kæUkTkk ¢TknXk^kQkm Xk|aK Gvå #knXk AYkrTkk

§RZkv Hv Rv k ¢klR UkR^kmä PkvYkkg @glHPk QkkZk Gv Av cng Rv kä Ykk@v ¢k^km l^kXkolPkä

Pkv Pkkv UknOZkAYkrTkk §RZkQkm; ¢k^kng YkkTkmTkv ^kk@g kk@ @glHPk QkkZk Gvå 13–112å

J

100 bkYkZkbkk@-A\k#k



–5–

¢kuk^k ¢lSkAk@

(ÜnPkl^k\kglWkPk)

¢Qk YkckYkRlTkXkr@YkTQk@g

bkYk@@E~CkU@kCkPYkkÏk^kYk~ú’

¢ZkYknRk@CkXkm@YkckvRZkkv

HkZklP RnHkrZkWkkvSkSkTknSkr@:ú’’1-113’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢Qk ¢ZkYk~ RnHkrZkWkkvSkSkTknSkr@: ¢kÏk^kYk~ HkZklP""

(¢Qk) ¢c{Qkm YkkgMmTkv (¢ZkYk~ RnHkrZk) ¢k ¢BkglMPk Uk|PkkUk^kk]kv (WkkvSk) #knüb^kæUk-

¢TknXk^kæUk Gv (SkTknSkr@:) Ykck Zkkvükv Pkvä (¢kÏk^kYk~) ¢#knü @kCkklR Ukl@OkkYk\kdkOk

¢kuk^kTkv (HkZklP) YkKkMv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢c{Qkm #kæ A@mTkv ¢kuk^kTkng

b^kæUk Acv Gvå Av kkv Gv ekkTkZkkvükv? &&¤Rk@-CkXkm@-YkckvRZk:"" (¤Rk@) #kkëkPk ¢v kng

Gv (CkXkm@) ¢TkgPk #kl$Pk¢v l^k@kHYkkTk (YkckvRZk:) b^kæUk HvTkngä ¢v kkv Gvå Av kkv Gv

¢kuk^k? &&YkckYkRlTkXkr@YkTQk@g"" (YkckYkR) bkYkbPk bkgbkk@m Æ^k@kl#k ¢kuk^kTkv ¢kSkmTk

Gvä PkvQkm QkZkkv Gv Ck^kr-¢lXkYkkTkä Pkv ^kMv (lTkXkr@) YkCTk QkZkkv Gv (YkTQk@g)

YkPk^kk\kkTkm YkkVAä ¢v kkv Gvå &&bkYk@@E*U@kCkPYk~"" (bkYk@) bkgCk|kYk ¢v km Gv (@E*)

XkolYkä PkvYkkg (U@kCkPYk~) bkTYknBk ¢k^Zkkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—HvYk Uk|Ak#kTkv

¢Tkv ¢gSkAk@Tkv Uk@bUk@ l^k@kvSk Gv PkvYk #knü ekkTkTkv ¢Tkv ¢kuk^kTkv Uk@bUk@

l^k@kvSk Gvå 1–113å

A BA B

101



(#kkl\kTkm)

Xkk^kkv @kCkçvakYkkvcws^kTkk ZkkvHkm^kbZk bZkkR~ ekkTklTk^kprÅk .^kú’éTSkTk~ bk^kkrTk~ æ^ZkAùYkkrÏk^kkwDkkTk~.akkvªXkk^k: bk^krXkk^kkÏk^kkOkkYk~ú’’2-114’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Hkm^kbZk Zk: Xkk^k: ekkTklTk^kprÅk: .^k bZkkP ~""

(Hkm^kbZk) Ak]\klWSk Uk|kUPk Qk^kkQkm Uk|CkK QkZkkv Gv bkYZkA~P^kCknOk HvTkkv ¢v kkv Gv Hv Akv¥

Æ^kä PkvTkkv (Zk: Xkk^k:) Hv Akv¥ Xkk^k ¢QkkrPk ~ bkYZkA~P^kUko krA #knüb^kæUk-¢TknXk^kæUk

Ukl@OkkYkä “¢k Ukl@OkkYk Av kkv ckvZk Gv?” (ekkTklTk^kprÅk: .^k bZkkP ~) #knü ekkTkFkvPkTkkYkkÒk

Gvä Pkv Ak@OkQkm &&.ak:"" ¢v kkv Gv Hv #knü FkvPkTkkYkkÒk Ukl@OkkYk Pkvä &&bk^krXkk^kkÏk^kkOkkYk~¢Xkk^k:"" (bk^kr) ¢bkgBZkkPk \kkvAYkkÒk HvK\kk (Xkk^k) ¢#knü FkvPkTkkæUk @kCk-ÿvak-Ykkvc

¢klR Æ^kTkk l^kXkk^kUkl@OkkYk ckvZk Gv—Hv (¢kÏk^kkOkkYk~) ekkTkk^k@OkklR UknR~Ck\kAYkrTkk

¢kCkYkTkTkng lTklYkûkYkkÒk Gv—PkvYkTkkv (¢Xkk^k:) Yko\kkvTYko\k l^kTkk#k Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av—Hv Ak]v #knü FkwPkTZk^kbPknTkm Uk|klUPk QkkZk Gv Pkv Ak]v lYkQZkkP^k-@kCk-ÿvakæUk

Æ^kTkk l^kXkk^kUkl@OkkYk YkKv Gvä PkvQkm ¢vA H Ak] Gvä bkYkZkTkng ¢TPk@ TkQkmå Av kkv

Gv #knü Xkk^k? &&@kCk–çvak–Ykkvcw: l^kTkk"" @kCkklR Ukl@OkkYk @lcPk Gvä #knü FkvPkTkkYkkÒk

Xkk^k Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&æ^ZkAùYkkrÏk^kkwDkkTk~ bk^kkrTk~ éTSkTk~"" (æ^ZkAùYkr) ekkTkk^k@OkklR

AYkr-UkZkkrZkæUk Ukl@OkYZkkv Gv UknR~Ck\kzUkMä PkvTkkv (¢kÏk^k) QkkZk Gv Skk@kUk| kkcæUk

Uk|lPkbkYkZkv ¢kPYkUk|Rv#kkvTkm bkkQkv ¢vAdkvÒkk^kCkkcä PkvTkk (¢kvDkkTk~) bkYkocTkvä “Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av ekkTkk^k@OkklRæUk AYkr kCkrOkk Ukl@OkYkv Gvä PkvTkk XkvR ¢bkgBZkkPk \kkvAYkkÒk

Gv;”—(bk^kkrTk~) HvK\kkg Skk@kæUk ¢k^kv Gv AYkr Pkv WkSkkgTkv—(éTSkTk~) @kvAPkkv QkAkvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av—Akv¥ ¢vYk YkkTk#kv Av Æ^kTkkv #knü Xkk^k QkPkkv QkAkv @kCkklR ¢#knü

Ukl@OkkYkTkkv Tkk#k A@v Gvä ¢kuk^k Hv kkv QkkZk Gv Pkv kkv H QkkZk Gv; Uk@gPkn ¢v kng Pkkv

TkQkmå Hv kng Acv Gv Pkv kng Gv—Æ^k #knü Xkk^kæUk Ukl@OkYkPkkg ¢^k#Zk H ¢#knü Xkk^k

YkKv Gvä ¢#knü Xkk^k YkKPkkg ¢^k#Zk H Ü^ZkAYkræUk ¢kuk^k YkKv Gv; PkvQkm #knü Xkk^k

§UkkRvZk Gvä ¢TZk bkYkbPk l^kA\Uk cvZk Gvå 2–114å




(§UkHklPk)

Xkk^kkÏk^kkXkk^kYkZkg ÉkUTTkkvæ^ZkkÏk^kvXZk: b^kP .^k lXkTTk:ú’ekkTkm bkRk ekkTkYkZkwAùXkk^kkvlTk@kÏk^kkv ekkZkAù .Aù .^k ’’3-115’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢Zkg ekkTkm lTk@kÏk^k: .^k"" (¢Zkg) Ü^ZkæUk

l^kÛYkkTk Gv Pkv (ekkTkm) ekkTkm ¢QkkrPk ~ bkYZkCÓlaK Æ^k (lTk@kÏk^k: .^k) ¢kuk^kQkm

@lcPk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—bkYZkCÓlaK Æ^kTkv TkkxSk A@m (bkYkHUko krA)

l^kFkk@Pkkg ¢kuk^k DkKPkkv TkQkmå Av kkv Gv ekkTkm? &&.Aù:"" @kCkklR ¢#knü

Ukl@OkkYkQkm @lcPk Gvä #knüb^kæUk Ukl@OkYZkkv Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&ekkZkAù:""b^kÜ^Zkb^kæUk-Uk@Ü^Zkb^kæUk bkYkbPk ekvZk ^kbPkn¢kvTkv HkOk^kkTkv bkYkQkr Gvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av ekkZkAYkkÒk Gvä @kCkklR ¢#knüæUk TkQkmå ^k]m Av kkv Gv? &&bkRkekkTkYkZkwAùXkk^k:"" (bkRk) bk^kr Ak] Skk@kUk| kkcæUkv (ekkTkYkZk) FkvPkTkæUk ¢v kkv Gv

(.AùXkk^k:) ¢vAUkl@OkkYk HvTkkvä ¢v kkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—HvK\kk l^kA\Ukkv Gv

Pkv WkSkk lYkQZkk; ekkTkYkkÒk ^kbPknTkng b^kæUk cPkng Pkv ¢l^kTkëk@ @õkngå lTk@kuk^kUkOkng

bkYZkCÓlaK Æ^kTkv Hv @mPkv DkKv Gv Pkv Acv Gv—&&Xkk^kkÏk^kkXkk^kg ÉkUTTk:"" (Xkk^kkÏk^k)

lYkQZkkP^k-@kCk-ÿvakæUk ¢#knü FkvPkTkkUkl@OkkYkä PkvTkkv (¢Xkk^kg) l^kTkk#kä PkvTkv (ÉkUTTk:)

Uk|kUPk QkZkkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—¢TkgPk Ak]Qkm Æ^k lYkQZkkÓlaK ckvPkkv QkAkv

lYkQZkkP^k-@kCk-ÿvakæUk Ukl@OkYkPkkv cPkkvä PkvTkng TkkYk ¢kuk^k Gvå Ak]\klWSk UkkYkPkkg Pkv

H Æ^k bkYZkA~P^kUkZkkrZkæUk Ukl@OkYZkkvä #knüPkkæUk Ukl@OkYZkkvä ¢#knü Ukl@OkkYk

YkK>kkä PkvQkm Xkk^kkuk^kQkm Pkkv ¢k Uk|Ak@v @lcPk QkZkkvå &&æ^ZkkÏk^kvXZk: b^kP: .^klXkTTk:"" (æ^ZkkÏk^kvXZk:) ekkTkk^k@OkklR AYkrUkZkkrZkæUk Æ^kTkk Uk|Rv#kkvYkkg WkvLk Gv

UknR~Ck\kzUkMä PkvYkTkkQkm (b^kP:) b^kXkk^kQkm (lXkTTk: .^k) bk^kr Ak] lTk@k]kv H Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—¢kuk^k Wkv Uk|Ak@Tkkv Gvå l^k^k@Ok—¢vA Ü^Zkkuk^k Gvä ¢vA

Xkk^kkuk^k Gvå Ü^Zkkuk^k ¢vK\kv AYkræUk WkvLk Gv ¢kPYkkTkk Uk|Rv#kkvYkkg UknR~Ck\kzUkM Pkv;

¢k^kk Ü^Zkkuk^kQkm Æ^k b^kXkk^kQkm H @lcPk Gvå HkvAv Æ^kTkk Uk|Rv#kkv ¢Tkv AYkr-

AckTkHwTk#kkïkYkk]k ” ¢kuk^k ¢lSkAk@ 103



UknR~Ck\kzUkMTkk Uk|Rv#kkv ¢vA H dkvÒkv @cv Gv PkkvUkOk Uk@bUk@ ¢vAÜ^ZkæUk QkPkk TkQkmä

UkkvPkUkkvPkkTkkg Ü^Zk-CknOk-UkZkkrZkæUk @cv Gv; PkvQkm UknR~Ck\kzUkMQkm Æ^k lXkTTk Gvå

Xkk^kkuk^k ¢vK\kv Ykkvc-@kCk-ÿvakæUk l^kXkk^k ¢#knü FkvPkTkUkl@OkkYk; ¢k^kk Ukl@OkkYk

HkvAv Æ^kTkv lYkQZkkÓlaK-¢^kbQkkYkkg l^kÛYkkTk H cPkk PkkvUkOk bkYZkA~P^kæUk

Ukl@OkYkPkkg ¢#knü Ukl@OkkYk YkK>kk; PkvQkm bkYZkCÓlaK Æ^k Xkk^kkuk^kQkm @lcPk Gvå

¢kQkm ¢v kkv ¢Qkr TkmUk%Zkkv Av bkYZkCÓlaK Æ^k lTk@kuk^k Gvå 3–115å

^k]m bkYZkCÓlaK Æ^k Hv @mPkv lTk@kuk^k Gv Pkv Acv Gv—(#kkRor\kl^k¿mlMPk)

bkTTZkbZklTTkHkWknláUo^krYklTk#kg @kCkg bkYkCk|g b^kZkg^kk@g^kk@YkWknláUo^krYklU Pg HkvPng b^k#klÒgú bUp#kTk~ú’¤lFGTRTk~ U@^kplÅkYkv^k bkAù\kkg ekkTkbZk UoOkkvr Xk^kTk~¢k’Ykk lTk’ZklTk@kÏk^kkv Xk^klP lc ekkTkm ZkRk bZkkÅkRkú’’4-116’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢k’Ykk ZkRk ekkTkm bZkkP ~ PRk lTk’ZklTk@kÏk^k:

Xk^klP"" (¢k’Ykk) Æ^kÜ^Zk (ZkRk) Hv Ak]vä (ekkTkm bZkkP ~) ¢TkTPk Ak]Qkm l^kXkk^k–lYkQZkkP^kXkk^kæUk Ukl@OkYZkng cPkng Uk@gPkn lTkAK bkkYkCk|m UkkYkmTkv bkcH H

l^kXkk^kUkl@OkkYk GoKm HkZk Gvä b^kXkk^k–bkYZkA~P^kæUk Ukl@OkYkv Gvä (¢v kkv Akv¥

Æ^k ckvZk Gvä) (PRk) Pkv Ak]Qkm YkkgMmTkv bkYkbPk ¢kCkkYkm Ak]Ykkg (lTk’ZklTk@kÏk^k:)

bk^krQkk bk^kr Ak] bkYZkCÓlaK Æ^k lTk@kuk^k ¢QkkrPk^ ~ ¢kuk^kQkm @lcPk (Xk^klP) ckvZk

Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Akv¥ bkgRvc A@#kv Av bkYZkCÓlaK ¢kuk^k bklcPk Gv Av

¢kuk^k @lcPk Gv? bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av ¢kuk^kQkm @lcPk Gvå #kng A@Pkkv QkAkv

lTk@kuk^k Gv? &&lTkHkWknláUo k‰ @kCkg bkYkCk|g ¢lTk#kg b^kZkg bkTTZkbZkTk~"" (lTkHk) UkkvPkkTkk

(Wknlá) YkTkTkng (Uo^k‰) ¢k\kgWkTk A@mTkv QkkZk Gv HvK\kk Ykkvc-@kCk-ÿvakæUk ¢#knü

Ukl@OkkYkä ¢v kk Hv (@kCkg) Uk@Ü^Zk bkkQkv @glHPk Ukl@OkkYk—Hv (bkYkCk|g) ¢bkgBZkkPk

\kkvAYkkÒk XkvRæUk Gv—PkvTkv (¢lTk#k) bkYZkA~P^kTkm §PUklûkTkk Ak]Qkm YkkgMmTkv ¢kCkkYkm

bk^kr Ak]Ykkg (b^kZkg) bkcH H (bkTTZkbZkTk~) GkvMPkkv QkAkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—TkkTkk




Uk|Ak@Tkkg AYkkvrTkk §RZkv TkkTkk Uk|Ak@Tkm bkgbkk@-#k@m@-XkkvCkbkkYkCk|m ckvZk Gvå ¢v

bkYkbPk bkkYkCk|mTkv XkkvCk^kPkkv QkAkv &cng Rv k Gngä cng YkTknaZk Gngä cng bknBkm Gngä cng

Rn:Bkm Gngä" £PZkklRæUk @glHPk QkPkkv TkQkm; HkOkv Gv Av—&cng FkvPkTkkYkkÒk #knüb^kæUk

Gng; ¢k bkYkbPkä AYkrTkm @FkTkk Gvå" ¢kYk ¢TknXk^kPkkg YkTkTkk ^ZkkUkk@æUk @kCk YkKv

Gvå &&¢WknláUo krYk~ ¢lU Pg HkvPng ^kk@g kk@Yk~ b^k#klÒùYk~ bUp#kTk~"" (¢WknláUo^krYk~) YkTkTkk

¢k\kgWkTk l^kTkk YkkvcAYkrTkk §RZkæUk lTklYkûkAk@OkQkm Ukl@OkYZkk Gv ¢#knüPkkæUk

Æ^kTkk Uk|Rv#kä (Pg ¢lU) PkvTkv UkOk (HkvPng) ÆPk^kkTkv YkkKv (^kk@g^kk@Yk~) ¢BkglMPkSkk@k-

Uk| kkcæUkv (b^k#kzÒù) #knü FkwPkTZk^kbPknTkv (bUp#kTk~) b^kkTknXk^kUk|PZkdkUkOkv ¢kb^kkRPkkv QkAkvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—lYkQZkkP^k-@kCk-ÿvakæUk Gv Æ^kTkk Hv ¢#knüFkvPkTkkæUk

l^kXkk^kUkl@OkkYk Pkv Wkv Uk|Ak@Tkk Gv : ¢vA Ukl@OkkYk WknlüUko krA Gvä ¢vA Ukl@OkkYk

¢WknlüUko krA Gvå l^k^k@Ok—WknlüUko krA AcvPkkgä Hv WkSkk Ukl@OkkYk YkTk ÿk@k Uk| kPkvrä

Wkkõk l^kakZkTkk ¢kSkk@v Uk| kPkvrä Uk| kPkrPkk QkAk Pkv Æ^k UkkvPkv UkOk HkOkv Av &Ykk@k

Ukl@OkkYk ¢k æUkv Gvä" PkQkk ¢TZk Æ^k UkOk ¢TknYkkTk A@mTkv HkOkv Av ¢k Æ^kTkk

¢k^kk Ukl@OkkYk Gv;—¢k^kk Ukl@OkkYk WknlüUko krA Acv kkZk Gvå PZkkg ¢k^kk

Ukl@OkkYkTkv bkYZkCÓlaK Æ^k YkKkMm #kAv Gvä AvYk Av ¢k^kk Ukl@OkkYk Æ^kTkm

HkOkYkkg Gv; #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k QkPkkg Æ^kTkk bkck@kTkk UkOk Gv; PkvQkm

bkYZkCÓlaK Æ^k Ukcv\kkg H ¢k^kk Ukl@OkkYk YkKkMv Gvå ¢WknlüUko krA Ukl@OkkYk

AcvPkkgä UkkgFk £lTÜZk ¢Tkv YkTkTkk ^ZkkUkk@ l^kTkk H YkkvcAYkrTkk §RZkTkng lTklYkûk

UkkYkmTkv Ykkvc-@kCk-ÿvakæUk ¢#knü l^kXkk^kUkl@OkkYkæUk UkkvPkv b^kZkg Æ^kÜ^Zk ¢bkgBZkkPk

Uk|Rv#kv Ukl@OkYkv Gvä ¢k^kng Ukl@OkYkTk Æ^kTkm HkOkYkkg TkQkm ¢Tkv Æ^kTkk bkck@kTkng

UkOk TkQkmä PkvQkm Hv Pkv Uk|Ak@v YkKkMm #kAkPkng TkQkmå YkkKv ¢k^kk Ukl@OkkYk YkKkM^kk

¢Qkvr lTk@gPk@UkOkv #knüb^kæUkTkv ¢TknXk^kv Gvä #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k A@Pkkg bkcH

YkK#kvå WkmHkv §UkkZk Pkkv Akv¥ TkQkmä PkvQkm ¢vA #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k §UkkZk Gvå

^k]m #kng A@Pkkv QkAkv lTk@kuk^k ckvZk Gv? &&.^k U@^kplÅkYk~ bkAù\kkg ¤lFGTRTk~"" (.^k)

¢^k#Zk H (U@) HvK\km ekvZk^kbPkn Gv PkvYkkg (^kplÅkYk~) @gHAUkOkkæUk Ukl@OkkYkl¿Zkkä

(bkAù\kkg) HvK\km Gv #knXkæUk ¢Qk^kk ¢#knXkæUkä PkvTkv (¤lFGTRTk~) Yko]Qkm H §BkkMPkkv

QkAkv bkYZkCÓlaK lTk@kuk^k ckvZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—ekvZk-ekkZkATkkv bkgWkgSk Wkv

Uk|Ak@v Gv : ¢vA Pkkv HkOkUkOkkYkkÒk Gvä @kCkÿvakæUk TkQkmå HvYk Av—Av k]m bkA]




ekvZk^kbPknTkv RvBkv-HkOkv Gvä Uk@gPkn Akv¥ UkOk ^kbPknYkkg @kCk-ÿvak A@Pkk TkQkmå PkvTkng TkkYk

#knü ekkTkFkvPkTkk Acv kkZk Gvå bkYZkCÓlaK Æ^kTkv #knü ekkTkFkvPkTkkæUk HkOkUkOkng Gvä

PkvQkm YkkvdkTkng Ak@Ok Gvä WkgSkTkng Ak@Ok TkQkmå WkmHng HkOkUkOkng ¢v kng Gv Av AvK\kmA

l^kakZkæUk ^kbPknTkng HkOkUkOkng UkOk Gv ¢Tkv YkkvcAYkrTkk §RZkTkng lTklYkûk UkkYkmTkv

£aKYkkg @kCk A@v Gvä XkkvCkTkm ¢lXk\kkakk A@v Gv PkQkk ¢lTkaKYkkg ÿvak A@v Gvä

¢@nlFk A@v Gv; PZkkg ¢k^kk @kCk-ÿvak bkkQkv Yk]v\kng Gv Hv ekkTk PkvTkng TkkYk ¢#knü

FkvPkTkk\kdkOk AYkrFkvPkTkk-AYkrV]FkvPkTkkæUk Acv kkZk Gvä PkvQkm WkgSkTkng Ak@Ok Gvå ¢k^kng

Ukl@OkYkTk bkYZkCÓlaKTkv TkQkmä AvYk Av lYkQZkkP^kæUk Ukl@OkkYk CkZkk ckv kkQkm ¢k^kng

Ukl@OkYkTk ckvPkng TkQkmå ¢k^kk ¢#knüekkTkFkvPkTkkæUk Ukl@OkkYk lYkQZkkÓlaKTkv ckvZk Gvå

^k]m Av kkv ckvPkkv QkAkv lTk@kuk^k ckvZk Gv? &&ekkTkbZk UoOkr: Xk^kTk~"" UkoOkr ekkTkæUk

ckvPkkv QkAkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—ekkTkTkng BkglMPkUkOkng ¢v Av Pkv @kCk-ÿvak bkkQkv Yk]v\kng

Gvå @kCk–ÿvak CkZkk ckv kkQkm ekkTkTkng UkoOkrUkOkng Acv kkZk Gvå ¢k^kkv ckvPkkv QkAkv

bkYZkCÓlaK Æ^k lTk@kuk^k ckvZk Gvå 4–116å

(¢TknaKnUk)

bk^krbZkkYkv^k Hkm^kT’Zkkg æ^ZkÉk’ZkZkbkTPPkwú’AnùPkv lTk@kÏk^kkv ekkTkm lTk’ZkYkv^kvlP FkvTYklP:ú’’5-117’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢c{ Akv¥ ¢k#kgAk A@v Gv—bkYZkCÓlaK Æ^k

bk^krQkk lTk@kuk^k Aõkkvä ¢Tkv ¢vYk H Gvä Uk@TPkn ekkTkk^k@OkklR Ü^ZkzUkM Hv kkv cPkkv

Pkv kkv H l^kÛYkkTk Gv PkQkk Pkv AYkrTkk §RZkv TkkTkk Uk|Ak@Tkm XkkvCkbkkYkCk|m Hv km cPkm

Pkv km H Gvä PkQkk Pkv AYkrTkk §RZkv TkkTkk Uk|Ak@Tkkg bknBk-Rn:BkTkv XkkvCk^kv Gvä £lTÜZk-

#k@m@bkgWkgSkm XkkvCkbkkYkCk|m Hv km cPkm Pkv km H Gvä bkYZkCÓlì Æ^k Pkv bkkYkCk|mTkv

XkkvCk^kv UkOk Gv; ¢kK\km bkkYkCk|m ckv kk GPkkg lTk@kuk^kUkOkng A¥ @mPkv DkKv Gv?

¢v kkv Akv¥ Uk|èkj A@v Gv—&&æ^ZkÉk’ZkZkbkTPPkw bk^krbZkkYk~ .^k Hkm^kT’Zkkg ekkTkm lTk’ZkYk~

lTk@kÏk^k: AnùP:"" (æ^ZkÉk’ZkZk) Æ^kTkk Uk|Rv#kkvYkkg Ukl@OkYZkng Gv UknR~Ck\kzUkMæUk ¢TkvA

Uk|Ak@Tkng YkkvcTkmZkAYkrä PkvTkm (bkTPPkw) bkgPklPk—lbQklPkWkgSkæUk DkOkk Ak] UkZkrTPk

Æ^kTkk Uk|Rv#kkvYkkg @cv kng Pkv—(bk^krbZkkYk~) HvK\km ckvPkä Hv km ckvPkä (Hkm^kT’Zkkg) PkvK\km H




Gvä l^kÛYkkTk Gvä Pkv km H Gv (.^k) lTkékZkQkm; PkkvUkOk (ekkTkm) bkYZkCÓlaK Æ^k

(lTk’ZkYk~ lTk@kÏk^k:) bk^krQkk bk^kr Ak] ¢kuk^kQkm @lcPk Gv ¢vYk Hv Aõkng Pkv (AnùP:) #kng

l^kFkk@mTkv Aõkng? &&FkvP^ ~ £lP YklP:"" (FkvP^ ~) cv l#kaZk! Hkv (£lP YklP:) Pkk@k YkTkYkkg

¢k^km ¢k#kgAk Gv Pkkv §ûk@ bkkgXk]ä Acm¢v Gm¢vå 5–117å

(Ykkl\kTkm)

l^kHkclP Tk lc bkÅkkg Ék’ZkZkk: Uo krWkák:bkYkZkYkTknbk@TPkv Zk<lU æ^ZkêUk:ú’PRlU bkAù\k@kCkçvakYkkvc^ZknRkbkk-R^kP@lP Tk HkkPn ekklTkTk: AùYkrWkTSk:ú’’6-118’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PRlU ekklTkTk: HkkPn AùYkrWkTSk: Tk ¢^kP@lP""

(PRlU) PkkvUkOk (ekklTkTk:) bkYZkCÓlaK Æ^kTkv (HkkPn) ARklFkPk ~ Akv¥ UkOk TkZkQkm

(AùYkrWkTSk:) ekkTkk^k@OkklRæUk UknR~Ck\kzUkMTkng TkoPkTk ¢kCkYkTk-AYkræUk Ukl@OkYkTk

(Tk ¢^kP@lP) QkPkng TkQkm; ¢Qk^kk Hkv ARm UkOk bkodYk ¢WknlüUko krA @kCk-

ÿvakUkl@OkkYkQkm WkgSk QkkZk Gv Pkkv DkOkkv H ¢\Uk WkgSk QkkZk Gv; Pkkv UkGm

bkYZkCÓlaK Æ^kTkv WkgSk QkkZk Gv ¢v kng Akv¥ ÒkOkv Ak]Ykkg Acm #kAv Tklcå c^kvä

Av kkv ckv kkQkm WkgSk TkQkm? &&bkAù\k@kCkçvakYkkvc^ZknRkbkkP ~"" Hv Ak@OkQkm ¢k^kng Gv Pkv

Ak@OkQkm WkgSk DkKPkkv TkQkm—(bkAù\k) HvK\kk #knXkæUk ¢Qk^kk ¢#knXkæUk

(@kCk) Uk|mlPkæUk Ukl@OkkYkä (çvak) RnaK Ukl@OkkYkä (Ykkvc) UknR~Ck\kÜ^ZkTkm l^klFkÒkPkkYkkg

¢kPYkWknlü ¢v kk l^kUk@mPkæUk Ukl@OkkYkä–¢v kk (^ZknRkbkkP ~) ÒkOkvZk Ukl@OkkYkkvQkm

@lcPkUkOkng ¢v kng Ak@Ok Gv PkvQkm bkkYkCk|m l^kÛYkkTk ckv kk GPkkg UkOk

bkYZkCÓlaK Æ^k AYkrWkgSkTkkv APkkr TkQkmå l^kÛYkkTk bkkYkCk|m A¥ @mPkv Gv Pkv

Acv Gv—&&Zk<lU Uo krWkák: Ék’ZkZkk: æ^ZkêUk: bkÅkkg Tk lc l^kHkclP"" (Zk<lU)

HkvAv ¢vYk UkOk Gv Av (Uo^krWkák:) bkYZkA~P^kTkm §PUklûk Ukcv\kkg Æ^k lYkQZkkÓlaK

cPkkvä PkvQkm lYkQZkkP^k-@kCk-ÿvakæUk Ukl@OkkYk ^kMv WkkgSZkk cPkk Hv (æ^ZkêUk: Ék’ZkZkk:)

lYkQZkkP^kæUk PkQkk Fkkl@ÒkYkkvcæUk UknR~Ck\kAYkrzUkMä Pkv (bkÅkkg) lbQklPkWkgSkæUkv




Æ^kTkk Uk|Rv#kkvYkkg AYkræUk l^kÛYkkTk Gv ¢v kk UkkvPkkTkk ¢lbPkP^kTkv (Tk lc l^kHkclP)

GkvMPkk TkQkm; “§RZk UkOk Rv Gv ¢vYk Acv Gv—” &&bkYkZkYk~ ¢Tknbk@TP: ¢lU""(bkYkZkYk~) bkYkZkv bkYkZkv ¢BkglMPkSkk@kUk| kkcæUk (¢Tknbk@TP: ¢lU) §RZk UkOk Rv Gv;

PkkvUkOk bkYZkCÓlaK AYkrWkgSkTkkv APkkr TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Akv¥ ¢TkklR Ak]Tkkv

lYkQZkkÓlaK Æ^k Ak]\klWSk UkkYZkkv QkAkv bkYZkA~P^kCknOkæUk Ukl@OkYZkkvä Fkkl@ÒkYkkvc-

AYkrTkm bkûkk l^kÛYkkTk Gvä §RZk UkOk l^kÛYkkTk Gvä UkgFkvlTÜZk l^kakZkbkgbAk@

l^kÛYkkTk Gvä XkkvCk^kv UkOk Gvä XkkvCk^kPkkv QkAkv ekkTkCknOk ÿk@k ^kvRA UkOk Gv;

PkkvUkOk Hv @mPkv lYkQZkkÓlaK Æ^k ¢kPYkb^kæUkTkv HkOkPkkv TkQkmä AYkrTkk §RZkTkv

UkkvPkkæUk HkOkv Gvä PkvQkm £aK-¢lTkaK l^kakZkbkkYkCk|m XkkvCk^kPkkv QkAkv @kCk-ÿvak A@v

Gvä YkkKv AYkrTkkv WkgSkA QkkZk Gvä Pkv @mPkv bkYZkCÓlaK Æ^k TkQkmå bkYZkCÓlaK Æ^k

¢kPYkkTkv #knüb^kæUk ¢TknXk^kv Gvä #k@m@ ¢klR bkYkbPk bkkYkCk|mTkv AYkrTkkv §RZk

HkOkv Gvä ¢k^kv\kk §RZkTkv BkUkk^kv Gvä Uk@gPkn ¢gPk@gCkYkkg Uk@Yk §RkbkmTk Gv PkvQkm

bkYZkCÓlaK Æ^kTkv AYkrWkgSk TkQkmå ¢k^km ¢^kbQkk bkYZkCÓlaK Æ^kTkv bk^kr Ak]

TkQkmå %Zkkg bknSkmYkkg bkA] AYkkvrTkkv dkZk A@m lTk^kkrOkUkR^kmTkv UkkYkv PZkkg bknSkm ¢k^km

¢^kbQkk Gvå %Zkk@v lTk^kkrOkUkR UkkYk#kv Pkv Ak]Tkng Pkkv Akg¥ Acv kkTkng H TkQkm—bkkdkkPk ~ Uk@YkkPYkk Gvå 6–118å

(¢TknaKnUk)

@kCkçvakl^kYkkvckTkkg ekklTkTkkv ZkRbkYXk^k:ú’PP .^k Tk WkTSkkvªbZk Pv lc WkTSkbZk Aùk@OkYk~ú’’7-119’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢vYk Aõkng Av bkYZkCÓlaK Æ^kTkv WkgSk TkQkmä Pkkv

¢v km Uk|PkmlPk Hv @mPkv QkkZk Gv Pkv l^k#kvak Acv Gv—&&ZkP ~ ekklTkTk: @kCkçvakl^kYkkvckTkkg

¢bkYXk^k: PP: ¢bZk WkTSk: Tk"" (ZkP ~) HvQkm (ekklTkTk:) bkYZkCÓlaK Æ^kTkv (@kCk)

@gHAUkl@OkkYkä (çvak) §ÿvCkä (l^kYkkvckTkkg) Uk|PkmlPkTkng l^kUk@mPkUkOkng—¢v kk ¢#knü Xkk^kkvTkng

(¢bkYXk^k:) l^kÛYkkTkUkOkng TkQkmä “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av bkYZkCÓlaK Æ^k AYkrTkk §RZkYkkg

@glHPk QkPkkv TkQkmä YkkKv @kCkklRA TkQkmä” (PP:) PkvQkm (¢bZk) bkYZkCÓlaK Æ^kTkv (WkTSk:

Tk) ekkTkk^k@OkklR Ü^ZkAYkrTkkv WkgSk TkQkm; &&.^k"" lTkékZkQkm ¢k^kng H Ü^ZkTkng b^kæUk




Gv; &&lc Pv WkTSkbZk Aùk@OkYk~"" (lc) Ak@Ok Av (Pv) @kCk-ÿvak-Ykkvc ¢v kk ¢#knü

Ukl@OkkYk (WkTSkbZk Aùk@OkYk~) WkgSkTkkg Ak@Ok Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Akv¥ ¢ekkTkm Æ^k

¢vYk YkkTk#kv Av bkYZkCÓlaK Æ^kTkv Fkkl@ÒkYkkvcTkkv §RZk Pkkv Gvä Pkv §RZkYkkÒk ckvPkkg

¢kCkkYkm ekkTkk^k@OkklR AYkrTkkv WkgSk QkPkkv c#kvå bkYkkSkkTk ¢kYk Gv—Fkkl@ÒkYkkvcTkkv

§RZkYkkÒk ckvPkkg WkgSk TkQkm; §RZk ckvPkkg Hkv Æ^kTkv @kCk-ÿvak-YkkvcUkl@OkkYk QkkZk Pkkv

AYkrWkgSk QkkZk Gvä ¢TZkQkk cHk@ Ak@Ok ckvZk PkkvUkOk AYkrWkgSk QkPkkv TkQkmå @kCk-ÿvak-

YkkvcUkl@OkkYk UkOk lYkQZkkP^kAYkrTkk §RZkTkk bkck@v Gvä lYkQZkkP^k HPkkg ¢vA\kk

Fkkl@ÒkYkkvcTkk §RZkTkk bkck@kTkk @kCk-ÿvak-YkkvcUkl@OkkYk TkQkmå ¢k Ak@OkQkm

bkYZkCÓlìTkv @kCk-ÿvak-YkkvcUkl@OkkYk ckvPkk TkQkmä YkkKv AYkrWkgSkTkkv APkkr bkYZkCÓlaK

Æ^k ckvPkkv TkQkmå 7–119å

(^kbkTPklPk\kAk)

¢SZkkbZk #knáTkZkYknáPWkkvSklFk/-

YkwAùkCZ|kYkv^k Aù\kZklTP bkRw^k Zkv Pvú’

@kCkklRYknÒùYkTkbk: bkPPg Xk^kTP:

U#ZklTP WkTSkl^kSkn@g bkYkZkbZk bkk@Yk~ú’’8-120’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Zkv #knáTkZkg .AùkCZ|kYk~ .^k bkRk Aù\kZklTP"" (Zkv)

Hv Akv¥ ¢kbkTTkXk^Zk Æ^kkv (#knáTkZkYk~) #knüTkZkTkkv ¢QkkrPk ~ lTks^kA\Uk #knüFkwPkTZk-

^kbPknYkkÒkTkkvä (.vAùkCZ|kYk~) bkYkbPk @kCkklR l^kA\UkQkm lFkûkTkkv lTk@kvSk A@m (.^k) lFkûkYkkg

lTkékZk \kk^kmTkvä (Aù\kZklTP) ¢BkglMPkSkk@kUk| kkcæUk ¢XZkkbk A@v Gv (bkRk) bk^kr

Ak];—Av kkv Gv (#knüTkZk)? &&¤áPWkkvSklFk/Yk~"" (¤áP) bk^kr Ak] Uk|CkK Hv (WkkvSk)

ekkTkCknOk Pkv H Gv (lFk/Yk~) \kdkOk HvTkngä ¢v kkv Gv; #kng A@mTkv? &&¢SZkkbZk"" Akv¥

UkOk @mPkv YkTkYkkg Uk|PkmlPk \kk^kmTkv;—&&Pv .^k bkYkZkbZk bkk@Yk~ U#ZklTP"" (Pv .^k) Pkv

H Æ^kkv lTkékZkQkm (bkYkZkbZk bkk@Yk~) bkA] AYkrQkm @lcPkä ¢TkgPkFkPknaKZkv lWk@kHYkkTk

Uk@YkkPYkUkRTkv (U#ZklTP) Uk|CkKUkOkv UkkYkv Gvå Av kng UkkYkv Gv? &&WkTSkl^kSkn@Yk~"" (WkTSk)

¢TkklR Ak]Qkm ¢vAWkgSkUkZkkrZkæUk Fkk\Zkkv ¢k^Zkkv cPkkv Hv ekkTkk^k@OkklR AYkræUk




UknR~Ck\kzUkMä PkvTkkQkm (l^kSkn@g) bk^krQkk @lcPk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—bkA] AYkrTkk

dkZkQkm QkZkkv Gv #knüä PkvTkm Uk|klUPk QkkZk Gv #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k A@Pkk QkAkå Av kk

Gv Pkv Æ^kkv? &&@kCkklRYknÒùYkTkbk:"" @kCk-ÿvak-YkkvcQkm @lcPk Gv Ukl@OkkYk HvYkTkkä

¢v kk Gvå ^k]m Av kk Gv? &&bkPPg Xk^kTP:"" (bkPPg) lTk@gPk@UkOkv (Xk^kTP:) ¢v kk H

Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Akv¥ HkOk#kv Av bk^kr Ak] Uk|YkkRm @cv Gvä A>kk@vA ¢vAä

Hv kkv Aõkkv Pkv kkv QkkZk Gvä UkOk ¢vYk Pkkv TkQkmä bkRk bk^kr Ak] #knüUkOkkæUk @cv

Gvå 8–120å

(^kbkTPklPk\kAk)

ÉkFZkn’Zk #knáTkZkP: UnTk@v^k Zkv Pn

@kCkklRZkkvCkYknUZkklTP l^kYknÒùWkkvSkk:ú’

Pv AùYkrWkTSklYkc lWkXk|lP Uo^krWká-

æ^ZkkÏk^kw: ApùPl^klFkÇkl^kAù\UHkk\kYk~ú’’9-121’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Pn UnTk:"" ¢kYk UkOk Gv—&&Zkv #knáTkZkP:

ÉkFZkn’Zk @kCkklRZkkvCkg ¤UZkklTP Pv £c AùYkrWkTSkYk~ lWkXk|lP"" (Zkv) Hv Akv¥ §Uk#kYk-

bkYZkCÓlaK ¢Qk^kk ^kvRAbkYZkCÓlaK Æ^k (#knáTkZkP:) #knü FkwPkTZkb^kæUkTkk

¢TknXk^kQkm (ÉkFZkn’Zk) Xk|aK QkZkk Gv PkQkk (@kCkklR) @kCk-ÿvak-YkkvcæUk ¢#knü

Ukl@OkkYk-(ZkkvCkYk~) æUkv (¤UZkklTP) QkkZk Gvä (Pv) ¢v kk Gv Hv Æ^k Pkv (AùYkrWkTSkYk~)

AYkrWkgSk ¢QkkrPk^ ~ ekkTkk^k@OkklR AYkræUk UknR~Ck\kzUkM (lWkXk|lP) Tk^kk §UkksHPk A@v Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—bkYZkCÓlaK Æ^k %Zkkg bknSkm bkYZkA~P^kTkk Ukl@OkkYkkvQkm

bkkWkoPk @cv Gv PZkkg bknSkm (PkvYkTkv) @kCk-ÿvak-YkkvcæUk ¢#knü Ukl@OkkYkkv Tklc

ckv kkQkm ekkTkk^k@OkklR AYkrWkgSk QkPkkv TkQkmå (Uk@gPkn) Hv bkYZkCÓlaK Æ^k cPkkä

UkGm bkYZkA~P^kTkk Ukl@OkkYkQkm Xk|aK QkZkkä PkvYkTkv @kCk-ÿvak-YkkvcæUk ¢#knü

Ukl@OkkYk ckv kkQkm ekkTkk^k@OkklR AYkrWkgSk QkkZk Gvä AvYk Av lYkQZkkP^kTkk Ukl@OkkYk

¢#knüæUk Gvå Av kk Gv Pkv Æ^k? &&l^kYknÒùWkkvSkk:"" (l^kYknÒù) GoK>kkv Gv (WkkvSkk:)

#knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k HvYkTkvä ¢v kk Gvå Av kkv Gv AYkrWkgSk? &&Uo krWkáæ^ZkkÏk^kw:




ApùPl^klFkÇkl^kAù\UHkk\kYk~"" (Uo^kr) bkYZkA~P^k l^kTkk §PUkTTk QkZkv\kkgä (Wká) lYkQZkkP^k-@kCk-

ÿvakæUk Ukl@OkkYk ^kMv WkkgSZkkg cPkkg Hv (æ^ZkkÏk^kw:) UknR~Ck\kzUkMæUk lYkQZkkP^kAYkr PkQkk

Fkkl@ÒkYkkvcAYkr PkvYkTkk ÿk@k (ApùP) AZkkvr Gv (l^klFkÇk) TkkTkk Uk|Ak@Tkk (l^kAù\U) @kCk-

ÿvak-YkkvcUkl@OkkYkTkkv (Hkk\kYk~) bkYkoc HvOkvä ¢v kkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—HvK\kkv

Ak] Æ^k bkYZkA~P^kTkk Xkk^kæUk Ukl@OkYZkkv cPkkv PkvK\kkv Ak] Fkkl@ÒkYkkvcAYkr

Aml\kPk (–YkgÒkQkm bPkglXkPk QkZkv\kk) bkkUkTkm YkkVA UkkvPkkTkng AkZkr A@^kkTkv bkYkQkr Tk

cPkng; %Zkk@v Pkv H Æ^k bkYZkA~P^kTkk Xkk^kQkm Xk|aK QkZkkv QkAkv lYkQZkkP^kXkk^kæUk

Ukl@OkYZkkv PZkk@v §PAml\kPk (–GoKk QkZkv\kk) bkkUkTkm YkkVA UkkvPkkTkng AkZkr A@^kkTkv

bkYkQkr QkZkngå Fkkl@ÒkYkkvcAYkrTkng AkZkr Æ^kTkk ¢#knü Ukl@OkYkTkTkng lTklYkûk Qk^kng Pkvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Æ^k lYkQZkkÓlaK QkPkkg Fkkl@ÒkYkkvcTkkv WkgSk UkOk QkkZk Gvå

%Zkk@v Æ^k bkYZkA~P^k UkkYkv Gv PZkk@v Fkkl@ÒkYkkvcTkk §RZkv WkgSk QkkZk Gvä Uk@gPkn

WkgSk #kl$PkcmTk ckvZk Gv PkvQkm WkgSk Acv kkPkkv TkQkmå ¢k Ak@OkQkm bkYZkA~P^k ckvPkkg

Fkkl@ÒkYkkvcTkv Aml\kPk bkkUkTkk Hv kkv §Uk@ Aõkkv Gvä %Zkk@v bkYZkA~P^k GoKm HkZk Gv

PZkk@v §PAml\kPk bkkUkTkk Hv kkv Fkkl@ÒkYkkvcTkv Aõkkv; Pkv §Uk@Tkk Xkk^kkQkrTkkv ¢lXkUk|kZk

HkOk^kkvå 9–121å

(¢TknaKnUk)

£RYkv^kkÇk Pk’UZk‰ cvZk: #knáTkZkkv Tk lcú’

TkklbP WkTSkbPR’ZkkCkkÅkÅZkkCkkâTSk .^k lcú’’10-122’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢Çk £RYk~ .^k Pk’UZk‰"" (¢Çk) ¢k bkYkbPk

¢lSkAk@Ykkg (£RYk~ .^k Pk’UZk‰) lTkékZkQkm ¢kK\kng H AkZkr Gvå Pkv AkZkr #kng? &&#knáTkZk:

cvZk: Tk lc"" (#knáTkZk:) ¢kPYkkTkk #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k (cvZk: Tk lc) bkodYkAk]YkkÒk

UkOk l^kbkk@^kkZkkvCZk TkQkmå #kk Ak@Okv? &&lc PP^ ~ ¢’ZkkCkkP^ ~ WkTSk: TkklbP"" (lc)

Ak@Ok Av (PP ~) #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k PkvTkk (¢’ZkkCkkP ~) Tklc GoK^kkQkm (WkTSk: TkklbP)

ekkTkk^k@OkklRAYkrTkkv WkgSk QkPkkv TkQkmå ^k]m #kk Ak@Okv? &&PP ~ ’ZkkCkkP ~ WkTSk: .^k""

(PP ~) #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k PkvTkk (’ZkkCkkP^ ~) GoK^kkQkm (WkTSk: .^k) ekkTkk^k@OkklR

AYkrTkkv WkgSk Gvå Xkk^kkQkr Uk|CkK Gvå 10–122å





Skm@kvRk@YklcYTZkTkklRlTkSkTkv WkkvSkv lTkWkSkÀTSkpzP

’ZkkHZk: #knáTkZkkv Tk HkkPn ApùlPlXk: bk^k‰Aùak: AùYkrOkkYk~ú’

PÇkbQkk: b^kYk@mlFkFkÓùYklFk@k’bkgî’Zk lTkZkrâlc:

UoOk‰ ekkTkDkTkkwDkYkvAùYkFk\kg U#ZklTP #kkTPg Ykc: ’’11-123’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ApùlPlXk: HkkPn #knáTkZk: ’ZkkHZk: Tk lc"" (ApùlPlXk:)bkYZkCÓlaK Æ^kkv ÿk@k (HkkPn) bkodYkAk]YkkÒk UkOk (#knáTkZk:) #knüTkZk ¢QkkrPk ~ #knü

FkwPkTZkYkkÒk^kbPknTkkv ¢TknXk^k (’ZkkHZk: Tk lc) l^kbYk@Ok ZkkvCZk TkQkmå Av kkv Gv #knüTkZk?

&&WkkvSkv SkpzP lTkWkSTkTk~"" (WkkvSkv) WkkvSkYkkg ¢QkkrPk ~ ¢kPYkb^kæUkYkkg (SkpzP) ¢PkmlTÜZk

bknBkb^kæUk Ukl@OklPkTkv (lTkWkSTkTk~) Ukl@OkYkk^kv Gvå Av kkv Gv WkkvSk? &&Skm@kvRk@YklclYTk""

(Skm@) #kkëkPkmä (¤Rk@) Skk@kUk| kkcæUk Ukl@OkYkTk#km\k Gv (YklcYkk) YkkvKUk HvTkmä ¢v kkv

Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&¢TkklRlTkSkTkv"" (¢TkklR) TkQkm ¢klRä (¢lTkSkTkv) TkQkm ¢gPk HvTkkvä

¢v kkv Gvå ^k]m Av kkv Gv #knüTkZk? &&AùYkrOkkYk~ bk^k‰Aùak:"" (AùYkrOkkYk~) ekkTkk^k@OkklR

UknR~Ck\kAYkrzUkMTkkv ¢Qk^kk @kCk-ÿvak-YkkvcæUk ¢#knü Ukl@OkkYkkvTkkv (bk^k‰Aùak:) Yko]Qkm

dkZkA@Ok#km\k Gvå &&PÇkbQkk: #kkTPg Ykc: U#ZklTP"" (PÇkbQkk:) #knüb^kæUk-¢TknXk^kYkkg

YkCTk Gv Hv Æ^kä Pkv¢kv (#kkTPg) bk^kr §UkklSkQkm @lcPk ¢v kk (Ykc:) FkwPkTZkÜ^ZkTkv

(U#ZklTP) Uk|PZkdkUkOkv UkkYkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Uk@YkkPYkUkRTkv Uk|kUPk QkkZk Gvå Av kng

Gv FkwPkTZkÜ^Zk? &&UoOk‰"" ¢bkgBZkkPk Uk|Rv#kv ekkTkæUkv lWk@kHYkkTk Gvå ^k]m Av kng Gv?

&&ekkTkDkTkkwDkYk~"" FkvPkTkkCknOkTkkv UkngH Gvå ^k]m Av kng Gv? &&.AùYk~"" bkYkbPk l^kA\UkQkm

@lcPk lTks^kA\Uk ^kbPknYkkÒk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&¢Fk\kg"" AYkrTkkv bkgZkkvCk YkK^kkQkm

lTkék\k Gvå #kng A@mTkv ¢k^kk b^kæUkTkm Uk|klUPk QkkZk Gv? &&b^kYk@mlFkFkÓùYk~ ¢lFk@kP ~

bkgî’Zk"" (b^kYk@mlFkFkÓùYk~) b^kYk@mlFkFk¿Tkkv ¢QkkrPk^ ~ HoL Gvä Xk|Yk Gv Hv AYkrTkm bkkYkCk|m

£lTÜZkä #k@m@ä @kCkklRYkkg ¢kPYkWknlüä PkvTkkv (¢lFk@kP^ ~) PkPAk]YkkÒk (bkgî’Zk) l^kTkk#k

A@mTkvå Av kng Gv Yk@mlFkFk¿? &&Wklc: lTkZkrP^ ~"" ¢TkkPYkUkRkQkkvrYkkg XkYkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av—Uk@YkkPYkUkRTkm Uk|klUPk QkPkkg bkYkbPk l^kA\Uk YkKv Gvå 11–123å




(YkTRk¿kTPkk)

@kCkkRmTkkg IklCklP l^kCkYkk’bk^krPkvª¶ZkkÏk^kkOkkg

lTk’Zkkv<kvPg lAùYklU U@Ykg ^kbPn bkYU#ZkPkvªTP:ú’

bVúk@bVúk@w: b^k@bkl^kbk@w: ¶\kk^kZk’bk^krXkk^kk-

Tkk\kkvAùkTPkRFk\kYkPn\kg ekkTkYknTYkCTkYkvPP^~ú’’12-124’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.PP ~ ekkTkYk~ ¤TYkCTkYk~"" (.PP ~) Hv kkv Aõkkv Gv

Pkv kkv #knü (ekkTkYk~) #knüFkwPkTZkUk|Ak#k (¤TYkCTkYk~) Uk|CkK QkZkkvå HvTkv ekkTk ¢QkkrPk ~

#knüFkwPkTZkUk|Ak#k Uk|CkK QkZkkv Pkv Æ^k Av kkv Gv? &&lAùYklU ^kbPn ¢TP: bkYU#ZkP:""

(lAùYk~ ¢lU ^kbPn) lTks^kA\UkbkûkkYkkÒk Akv¥ ^kbPknä PkvTkv (¢TP: bkYU#ZkP:) Xkk^kêknPkekkTk

^kMv Uk|PZkdkUkOkv ¢^k\kgWkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—#knüb^kæUkTkk ¢TknXk^kTkk Ak]v

Æ^k AkaLTkm YkkVA HM Gv ¢vYk UkOk TkQkmä bkkYkkTZkUkOkv bkl^kA\Ukm Æ^kTkm YkkVA

l^kA\Ukm UkOk TkQkmä Xkk^kêknPkekkTk ^kMv Akv¥ lTks^kA\Uk^kbPknYkkÒkTkv ¢^k\kgWkv Gv;

¢^k#Zk ¢^k\kgWkv Gvå &&U@Ykg"" ¢k^kk ¢^k\kgWkTkTkv ^kFkTkÿk@Qkm Acv kkTkv bkYkQkrUkOkng

TkQkmä PkvQkm Acm #kAkZk Tklcå Av kkv Gv #knü ekkTkUk|Ak#k? &&lTk’Zkkv<kvPg"" ¢l^kTkk#km

Gv Uk|Ak#k HvTkkvå #kk Ak@OkQkm? &&@kCkkRmTkkg IklCklP l^kCkYkkP^ ~"" (@kCkkRmTkkg) @kCk-ÿvak-

YkkvcTkm HklPkTkk Gv HvK\kk ¢bkgBZkkPk \kkvAYkkÒk ¢#knüUkl@OkkYk PkvYkTkkv (IklCklP

l^kCkYkkP^ ~) PkPAk] l^kTkk#k Qk^kkQkmå Av kk Gv ¢#knüUkl@OkkYk? &&bk^krP: ¢lU ¢kÏk^kkOkkg""

(bk^krP: ¢lU) bk^krQkk Uk|Ak@v (¢kÏk^kkOkkg) ¢kuk^k ¢v kng TkkYk–bkgekk Gv HvYkTkmä ¢v kk

Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Æ^kTkk ¢#knü @kCkklR Ukl@OkkYkkvTkv bkkFkng ¢kuk^kUkOkng DkKv

Gvå PkvYkTkng lTklYkûk UkkYkmTkv AYkræUk ¢kuk^kv Gv Hv UknR~Ck\kTkm ^kCkrOkk¢kv Pkv Pkkv

¢#knüUkl@OkkYkTkk bkck@kTkm Gvä PkvQkm PkvYkTkm #km ^kkPk? Ukl@OkkYkkv #knü QkPkkg Pkv

bkcH H YkKv Gvå ^k]m Av kng Gv #knüekkTk? &&bk^krXkk^kkTk~ ¶\kk^kZkTk~"" (bk^krXkk^kkTk~) HvK\km

ekvZk ^kbPkn ¢PkmPk-¢TkkCkPk-^kPkrYkkTkUkZkkrZk bklcPk Gv PkvYkTkv (¶\kk^kZkTk~) UkkvPkkYkkg

Uk|lPkzWklWkPk A@Pkng QkAngå AkvTkk ^kMv? &&b^k@bkl^kbk@w:"" (b^k@bk) lFkÜoUk CknOkä PkvTkm (l^kbk@w:)

¢TkgPk #kl$Pkä PkvTkk ^kMvå Av km Gv Pkv? &&bVúk@bVúk@w:"" (bVúk@) ¢TkgPk #kl$Pkä PkvTkkQkm




UkOk (bVúk@w:) ¢TkgPkkTkgPkCkOkm Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Ü^Zkkv ¢TkgPk Gvä PkvYkTkkQkm

UkZkkrZkXkvR ¢TkgPkCkOkk Gvå Pkv bkYkbPk ekvZkkvQkm ekkTkTkm ¢TkgPkCkOkm #kl$Pk Gvå ¢v kkv

Ü^ZkTkkv b^kXkk^k Gvå ^k]m Av kng Gv #knü ekkTk? &&¢k\kkvAùkTPkP^ ~ ¢Fk\kYk~"" bkA]

AYkkvrTkkv dkZk QkPkkg Hv kng TkmUk%Zkng Pkv kng H ¢TkgPk Ak] UkZk‘Pk @cv#kvä A>kk@vZk ¢TZkQkk

Qk#kv Tklcå ^k]m Av kng Gv #knü ekkTk? &&¢Pn\kg"" ÒkOk \kkvAYkkg HvTkk bknBkæUk

Ukl@OkYkTkTkng ÓaKkgPk TkQkmå—¢k^kkv #knü ekkTkUk|Ak#k Uk|CkK QkZkkvå 12–124å

j




A BA B

–6–

bkg k@ ¢lSkAk@


¢kbkgbkk@l^k@kvlSkbkg k@HkZkwAùkTPk^kl\kÈkkÏk^k-TZkÑùk@k’ÉklP\kWSklTk’Zkl^kHkZkg bkYUkRZk’bkg k@Yk~ú’^Zkk^kpÅkg U@êUPkv lTkZklYkPg bkYZkA~ù b^kêUv bVnú@-HHZkkvlPlËkTYkZkYknHH^k\kg lTkHk@bkÉkkCXkk@YknHHkpYXkPvú’’1-125’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&lFkTYkZkYk~ HZkkvlP: ¤ÄkpYXkPv"" (lFkP ~) FkvPkTkkä Pkv

H Gv (YkZkYk~) b^kæUk HvTkng ¢v km (HZkkvlP:) %ZkkvlPk ¢QkkrPk ~ Uk|Ak#kb^kæUk ^kbPkn

(¤ÄkpYXkPv) Uk|CkK QkkZk Gvå Av km Gv %ZkkvlPk? &&bVnú@P ~"" bk^kr Ak]v Uk|CkK Gvå ^k]m

Av km Gv? &&¤Ä^k\kg"" AYkrA\kgAQkm @lcPk Gvå ^k]m Av km Gv? &&lTkHk@bkÉkkCXkk@Yk~""(lTkHk@bk) FkvPkTkCknOkTkkv (ÉkkCXkk@Yk~) bkYkoc Gvå ^k]m Av km Gv? &&U@êUP: ^Zkk^kpÅkg""(U@êUP:) ekvZkkAk@Ukl@OkYkTkQkm (^Zkk^kpÅkg) Uk@kE~YknBk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—bkA]

ekvZk^kbPknTkv HkOkv Gvä PkÜoUk QkPkm TkQkmä UkkvPkkTkk b^kæUkv @cv Gvå ^k]m Av km Gv?

&&b^kêUv bkYZkA~ù lTkZklYkPg"" (b^kêUv) Æ^kTkk #knüb^kæUkYkkg (bkYZkA~ù) Hv km Gv Pkv km

(lTkZklYkPg) CkkNUkOkv bQkklUkPk Gvå ^k]m Av km Gv? &&bkg k@Yk~ bkYUkRZkP^ ~"" (bkg^k@Yk~) bkg k@

¢QkkrPk ~ Skk@kUk| kkcæUk ¢kuk^kv Gv ekkTkk^k@OkklR AYkr PkvTkkv lTk@kvSk (bkYUkRZkP ~) PkvTkm

A@Ok#km\k Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—¢c{Qkm YkkgMmTkv bkg k@Tkng b^kæUk Acv Gvå

Av kkv Gv bkg k@? &&ÉklP\kWSklTk’Zkl^kHkZkg"" (ÉklP\kWSk) Uk|kUPk A@m Gv (lTk’Zk) #kkëkPk

(l^kHkZkg) ÆPk HvOkvä ¢v kkv Gvå #kk Ak@OkQkm ¢v kkv Gv? &&¢kbkgbkk@l^k@kvlSkbkg k@HkZkwAùkTPk-^kl\kÈkkÏk^kTZkÑùk@kP^ ~"" (¢kbkgbkk@) ¢TkgPk Ak]Qkm YkkgMmTkv (l^k@kvlSk) ^kv@m Gv ¢v kkv Hv

115



(bkg^k@) WkSZkYkkTk AYkrTkkv lTk@kvSkä PkvTkk §Uk@Tkm (HkZk) ÆPkTkv \kmSkv (.AùkTPk^kl\kÈk)

&Ykk@kQkm YkkvKkv ÒkOk \kkvAYkkg Akv¥ TkQkm" ¢v kkv QkZkkv Gv Ck^kr HvTkv ¢v kng (¢kÏk^k)

Skk@kUk| kkcæUk AYkrTkng ¢kCkYkTkä PkvTkv (TZkÑùk@kP ~) Ro@ A@^kkæUk YkkTkXkgCkTkk Ak@OkQkmå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—¢kuk^k PkQkk bkg k@ Uk@bUk@ DkOkk H ^kv@m Gvä PkvQkm ¢TkgPk

Ak]Qkm bk^kr Æ^k@kl#k l^kXkk^klYkQZkkP^kUkl@OklPkæUk Ukl@OkYkv Gvä PkvQkm #knü ekkTkTkkv

Uk|Ak#k TkQkm; PkvQkm ¢kuk^kTkk bkck@v bk^kr Æ^k Gvå Ak]\klWSk UkkYkmTkv Akv¥

¢kbkTTkXk^Zk Æ^k bkYZkA~P^kæUk b^kXkk^kUkl@OklPk¢v Ukl@OkYkv Gvä PkvQkm #knü Uk|Ak#k

Uk|CkK QkkZk Gvä PkvQkm AYkrTkkv ¢kuk^k YkKv Gv; PkvQkm #knü ekkTkTkm ÆPk DkKv

Gvå 1–125å


Fkwæo¶Zkg HkMêUPkg Fk RSkPkv: Apù’^kk l^kXkkCkg çZkkv-

@TPRkréOkRk@OkvTk Ul@Pkv ekkTkbZk @kCkbZk Fkú’

XkvRekkTkYknRvlP lTkYkr\klYkRg YkkvRS^kYkSZkklbkPk:

#knáekkTkDkTkkwDkYkvAùYkSknTkk bkTPkv lçPmZkFZknPk:ú’’2-126’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£Rg XkvRekkTkYk~ ¤RvlP"" (£Rg) Uk|PZkdk ¢v kng

(XkvRekkTkYk~) XkvRekkTk ¢QkkrPk ~ Æ^kTkk #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k (¤RvlP) Uk|CkK QkkZk Gvå

Av^kng Gv? &&lTkYkr\kYk~"" @kCk-ÿvak-YkkvcæUk ¢#knüUkl@OklPkQkm @lcPk Gvå ^k]m Av kng Gv?

&&#knáekkTkDkTkkwDkYk~"" (#knáekkTk) #knüb^kæUkTkng Ck|kcA ekkTkä PkvTkk (DkTk) bkYkocTkkv (¢kvDkYk~)

UkngH Gvå ^k]m Av kng Gv? &&.AùYk~"" bkYkbPk XkvRl^kA\UkQkm @lcPk Gvå XkvRekkTk A¥

@mPkv QkkZk Gv Pkv Acv Gv—&&ekkTkbZk @kCkbZk Fk çZkkv: l^kXkkCkg U@P: Apù’^kk"" (ekkTkbZk)

ekkTkCknOkYkkÒk (@kCkbZk Fk) ¢Tkv ¢#knü Ukl@OklPk—Pkv (çZkkv:) WkgTkvTkng (l^kXkkCkg)

lXkTTklXkTTkUkOkng (U@P:) ¢vAWkmHkQkm (Apù’^kk) A@mTkv XkvRekkTk Uk|CkK QkkZk Gvå Av kkg

Gv Pkv WkgTkv? &&Fkwæo¶Zkg HkMêUPkg Fk RSkPkv:"" FkwPkTZkYkkÒk Æ^kTkng b^kæUkä HMP^kYkkÒk

¢#knüUkOkkTkng b^kæUkå #kvTkk ^kMv lXkTTkUkOkng AZkn‘? &&¢TPRkréOkRk@OkvTk"" (¢TPRkréOk)

¢gPk@gCk bkodYk ¢TknXk^kÓlaKä ¢v kng Gv (Rk@OkvTk) A@^kPkä PkvTkk ^kMvå Xkk^kkQkr ¢kYk




Gv Av—#knüekkTkYkkÒk PkQkk @kCkklR ¢#knüUkOkng–¢v WkgTkvTkkv lXkTTklXkTTkUkOkv ¢TknXk^k

A@^kkTkng ¢lPk bkodYk Gvä AvYk Av @kCkklR ¢#knüUkOkng FkvPkTk Hv kng RvBkkZk Gv; PkvQkm

¢lPkbkodYk ÓlaKQkmä HvYk UkkOkm AkR^k bkkQkv Yk]^kkQkm Ykv\kng QkZkng Gv PkkvUkOk

b^kæUkTkkv ¢TknXk^k A@Pkkg b^kFGPkkYkkÒk UkkOkm Gvä Ykv\kng Gv Pkv AkR^kTkm §UkklSk Gvä

PkvYk @kCkklR Ukl@OkkYkTkk Ak@Okv ekkTk ¢#knü ¢vYk RvBkkZk Gv PkkvUkOk HkOkUkOkkYkkÒk

ekkTk Gvä @kCkklR ¢#knüUkOkng §UkklSk Gvå &&bkTP: ¢SknTkk £Rg YkkvRS^kYk~"" (bkTP:)

bkgPkkv ¢QkkrPk^ ~ bkYZkCÓlaK Æ^kkv (¢SknTkk) ^kPkrYkkTk bkYkZkYkkg (£Rg YkkvRS^kYk~) #knü-

ekkTkkTknXk^kTkv ¢kb^kkRkvå Av kk Gv bkgPkUkn<akkv? &&¢SZkklbkPk:"" #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k

Gv Æ^kTk HvYkTkngä ¢v kk Gvå ^k]m Av kk Gv? &&lçPmZkFZknPk:"" cvZk ^kbPknTkv

¢^k\kgWkPkk TkQkmå 2–126å

(Ykkl\kTkm)

ZklR AùQkYklU Skk@k^kklcTkk WkkvSkTkvTk

Sk|n^kYknU\kXkYkkTk: #knáYkk’YkkTkYkkbPvú’

PRZkYknRZkRk’Ykk@kYkYkk’YkkTkYkk’Ykk

U@Ul@OklP@kvSkkFGnáYkv^kkXZknUwlPú’’3-127’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PP ~ ¢ZkYk~ ¢k’Ykk ¢k’YkkTkYk~ #knáYk~ ¢XZknUwlP""

(PP ~) Pkv Ak@OkQkm (¢ZkYk~ ¢k’Ykk) ¢k Uk|PZkdk ¢kPYkk ¢QkkrPk ~ Æ^k (¢k’YkkTkYk~) UkkvPkkTkk

b^kæUkTkv (#knáYk~) #knü ¢QkkrPk ~ HvK\kkg Gv Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr PkvTkkQkm @lcPk (¢XZknUwlP)

UkkYkv Gvå Av kkv Gv ¢kPYkk? &&¤RZkRk’Ykk@kYkYk~"" (¤RZkP ~) Uk|CkK QkZkv\k Gv (¢k’Ykk)

UkkvPkkTkng Ü^Zkä ¢v kkv Gv (¢k@kYkYk~) lTk^kkbk HvTkkvä ¢v kkv Gvå #kk Ak@OkQkm #knüTkm Uk|klUPk

QkkZk Gv? &&U@Ul@OklP@kvSkkP ~"" (U@Ul@OklP) ¢#knüUkOkkTkk (@kvSkkP ~) l^kTkk#kQkmå

¢#knüUkOkkTkkv l^kTkk#k A¥ @mPkv QkkZk Gv Pkv Acv Gv—&&ZklR ¢k’Ykk AùQkYklU #knáYk~

¢k’YkkTkYk~ ¤U\kXkYkkTk: ¢kbPv"" (ZklR) Hkv (¢k’Ykk) FkvPkTkÜ^Zk (AùQkYklU) Ak]\klWSk

UkkYkmTkv bkYZkAP^kUkZkkrZkæUk Ukl@OkYkPkng QkAngä (#knáYk~) Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkrQkm @lcPk ¢v kk

(¢k’YkkTkYk~) UkkvPkkTkk b^kæUkTkv (¤U\kXkYkkTk: ¢kbPv) ¢kb^kkRPkng QkAng Uk| kPkvr Gv Pkkvå #kk

AckTkHwTk#kkïkYkk]k ” bkg k@ ¢lSkAk@ 117



^kMv? &&WkkvSkTkvTk"" Xkk^kêknPkekkTk ^kMvå Av kng Gv (Xkk^kêknPkekkTk)? &&Skk@k^kklcTkk""

¢BkglMPkSkk@kUk| kkcæUk lTk@gPk@ Uk| kPkvr Gvå &&Sk|n kYk~"" ¢k ^kkPk lTklékPk Gvå 3–127å

(Ykkl\kTkm)

lTkHkYklcYk@PkTkkg XkvRl^kekkTk#k‘’ZkkXk^klP lTkZkPYkvakkg #knáPÅ^kkvU\kYXk:ú’¢Fkl\kPYklBk\kkTZkæ^ZkRo@vlbQkPkTkkgXk^klP bklP Fk PlbYkTTkdkZk: AùYkrYkkvdk:ú’’4-128’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.akkg lTkHkYklcYk@PkTkkg #knáPÅ^kkvU\kYXk: Xk^klP""

(.akkg) ¢k^kk Hv Gvä—Av kk? (lTkHkYklcYk) Æ^kTkk #knüb^kæUkUkl@OkYkTkYkkg (@PkTkkg) YkCTk

Gv Hv Akv¥ä—PkvYkTkv (#knáPÅ^kkvU\kYXk: Xk^klP) bkA] AYkrQkm @lcPk ¢TkgPk FkPknaKZkv

l^k@kHYkkTk ¢v km Hv ¢kPYk^kbPkn PkvTkm Uk|klUPk QkkZk Gv; &&lTkZkPYk~"" ¢^k#Zk QkkZk Gvå

#kk ^kMv QkkZk Gv? &&XkvRl^kekkTk#k‘’Zkk"" (XkvRl^kekkTk) bkYkbPk Uk@Ü^ZkkvQkm ¢kPYkb^kæUk

lXkTTk Gv ¢v kk ¢TknXk^kæUk (#k‘’Zkk) bkkYkQZkr ^kMvå &&PlbYkTk~ bklP AùYkrYkkvdk: Xk^klP""(PlbYkTk~ bklP) #knüb^kæUkTkm Uk|klUPk QkPkkg (AùYkrYkkvdk: Xk^klP) AYkrdkZk ¢QkkrPk ~ Ü^ZkAYkr-

Xkk^kAYkrTkkv Yko]Qkm l^kTkk#k QkkZk Gvå &&¢Fkl\kPYk~"" ¢k^kng Ü^ZkTkng b^kæUk ¢K] Gvå

Av kkv Gv AYkrdkZk? &&¢dkZk:"" ¢kCkkYkm ¢TkgPk Ak] UkZk‘Pk WkmHk AYkrTkkv WkgSk Qk#kv

Tklcå Av kk Æ^kkvTkv AYkrdkZk QkkZk Gv? &&¢lBk\kkTZkæ^ZkRo@vlbQkPkTkkg"" (¢lBk\k) bkYkbPk

¢v kkg Hv (¢TZkæ^Zk) UkkvPkkTkk Æ^kÜ^ZkQkm lXkTTk WkSkkg Ü^Zkkvä PkvYkTkkQkm (Ro@vlbQkPkTkkg) bk^kr

Uk|Ak@v lXkTTk Gv ¢v kk Hv Æ^kä PkvYkTkvå 4–128å

(§UkHklPk)

bkYU<Pv bkg^k@ .ak bkkdkk-FGnák’YkPÅ^kbZk lAù\kkvU\kYXkkP^~ú’bk XkvRl^kekkTkP .^k PbYkkP^~PãvRl^kekkTkYkPm^k Xkk^ZkYk~ú’’5-129’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PR~ XkvRl^kekkTkYk~ ¢Pm^k Xkk^ZkYk~"" (PP ~) Pkv

Ak@OkQkm (XkvRl^kekkTkYk ~) bkYkbPk Uk@Ü^ZkkvQkm lXkTTk FkwPkTZkb^kæUkTkkv ¢TknXk^k (¢Pm^k

Xkk^ZkYk~) bk^krQkk §UkkRvZk Gv ¢vYk YkkTkmTkv ¢BkglMPkSkk@kUk| kkcæUk ¢TknXk^k A@^kkZkkvCZk

Gvå #kkQkm? &&lAù\k #knák’YkPÅ^kbZk ¤U\kYXkkP ~ .ak: bkg k@: bkkdkkP^ ~ bkYU<Pv"" (lAù\k)

lTkékZkQkm (#knák’YkPÅ^kbZk) Æ^kTkk #knüb^kæUkTkm (¤U\kYXkkP ~) Uk|klUPk Qk^kkQkm (.ak: bkg^k@:)

TkoPkTk AYkrTkk ¢kCkYkTkæUk ¢kuk^kTkk lTk@kvSk\kdkOk bkg k@ (bkkdkkP ~ bkYU<Pv) bk^krQkk

Uk|Ak@v QkkZk Gv; &&bk: XkvRl^kekkTkP: .^k"" (bk:) #knüb^kæUkTkng Uk|CkKUkOkng (-Uk|klUPk)

(XkvRl^kekkTkP:) #knüb^kæUkTkk ¢TknXk^kQkm (.^k) lTkékZkQkm QkkZk Gv; &&PbYkkP ~"" PkvQkm

XkvRl^kekkTk UkOk l^kTkkl#kA Gv PkQkklUk §UkkRvZk Gvå 5–129å

(¢TknaKnUk)

Xkk^kZkvãvRl^kekkTklYkRYklFGTTkSkk@Zkkú’

Pk^k<k^k’U@kFFZkn’^kk ekkTkg ekkTkv ÉklPíPvú’’6-130’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£RYk~ XkvRl^kekkTkYk~ Pk^kP^ ~ ¢lFGTTkSkk@Zkk

Xkk^kZkvP ~"" (£RYk~ XkvRl^kekkTkYk~) Uko kkvr$Pk\kdkOk Gv Hv #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^kä PkvTkkv (Pk^kP ~)

PkvK\kk Ak] bknSkm (¢lFGTTkSkk@Zkk) ¢BkglMPkSkk@kUk| kkcæUkv (Xkk^kZkvP ~) ¢kb^kkR A@^kkv

&&Zkk^kP^ ~ U@kP ~ FZkn’^kk ekkTkg ekkTkv ÉklPíPv"" (Zkk^kP ~) Av HvK\kk Ak]Ykkg (U@kP ~ FZkn’^kk)

Uk@Qkm GoKmTkv (ekkTkg) ¢kPYkk (ekkTkv) #knüb^kæUkYkkg (ÉklPíPv) ¢vAæUk Ukl@OkYkvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av—lTk@gPk@ #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k APkr Zk Gvå Hv Ak]v bkA]AYkrdkZk\kdkOk

Ykkvdk Qk#kv Pkv Ak]v bkYkbPk l^kA\Ukkv bkcH H GoKm H#kvå PZkkg XkvRl^kekkTk UkOk

¢vA l^kA\UkæUk Gvä Av k]ekkTkTkm YkkVA Æ^kTkng #knüb^kæUk TkQkmä PkvQkm bkcH H

l^kTkkl#kA Gvå 6–130å

(¢TknaKnUk)

XkvRl^kekkTkP: lbkák: lbkák Zkv lAù\k AvùFkTkú’

¢bZkw^kkXkk^kPkv Wkák Wkák Zkv lAù\k AvùFkTkú’’7-131’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Zkv lAù\k AvùFkTk lbkák: Pv XkvRl^kekkTkP: lbkák:""

(Zkv) ¢kbkTTkXk^Zk Æ^k Gv Hv Akv¥ (lAù\k) lTkékZkQkmä (AvùFkTk) bkgbkk@m Æ^k@kl#kYkkgQkm

Hv Akv¥ CkOkPk@mTkkä (lbkák:) bkA] AYkkvrTkkv dkZk A@m lTk^kkrOkUkRTkv Uk|kUPk QkZkkä (Pv)

Pkv bkYkbPk Æ^k (XkvRl^kekkTkP:) bkA] Uk@Ü^ZkkvQkm lXkTTk #knüb^kæUkTkk ¢TknXk^kQkm

(lbkák:) YkkvdkUkRTkv Uk|kUPk QkZkkå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—YkkvdkTkkv YkkCkr #knüb^kæUkTkkv

¢TknXk^k; ¢TkklRbkglbkü ¢v H ¢vA YkkvdkYkkCkr Gvå &&Zkv AvùFkTk Wkák: Pv lAù\k ¢bZk

.^k ¢Xkk^kP: Wkák:"" (Zkv AvùFkTk) Hv Akv¥ (Wkák:) ekkTkk^k@OkklR AYkkvrQkm WkgSkkZkk Gv

(Pv) Pkv bkYkbPk Æ^k (lAù\k) lTkékZkQkm (¢bZk .^k) ¢k^kng Hv XkvRl^kekkTkä PkvTkk

(¢Xkk^kP:) Tklc ckv kkQkm (Wkák:) Wkü Qk¥Tkv bkgbkk@Ykkg XkKAm @õkk Gvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av—XkvRekkTk bk^krQkk §UkkRvZk Gvå 7–131å

(YkgRk¿kTPkk)

XkvRekkTkkvFG\kTkAù\kTkkFGnáPÅ^kkvU\kYXkk-

ækCkCk|kYkÉk\kZkAù@Okk’AùYkrOkkg bkg^k@vOkú’

lWkXk|Åkkvakg U@YkYkYk\kk\kkvAùYkY\kkTkYkvAùg

ekkTkg ekkTkv lTkZkPYknlRPg #kkÍkPkv<kvPYkvPP^~ú’’8-132’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.PP ~ ekkTkg ¤lRPg"" (.PP ~) Uk|PZkdk l^kÛYkkTk

(ekkTkg) ekkTk ¢QkkrPk ~ #knü FkwPkTZkUk|Ak#k (¤lRPg) ¢kuk^kTkkv lTk@kvSk A@mTkv Uk|CkK QkZkkvå

Av kng Gv ekkTk? &&ekkTkv lTkZkPYk~"" ¢TkgPk Ak]Qkm Ukl@OkYkPkng cPkng ¢#knü @kCkklR

l^kXkk^kæUkä Pkv Ak]\klWSk UkkYkmTkv UkkvPkkTkk #knüb^kæUkv Ukl@OkYZkng Gvå ^k]m Av kng Gv?

&&#kkÍkPkv<kvPYk~"" ¢l^kTkëk@ Uk|Ak#k Gv HvTkkvä ¢v kng Gvå ^k]m Av kng Gv? &&Pkvakg

lWkXk|P ~"" ¢PkmlTÜZk bknBkæUk Ukl@OkYZkng Gvå ^k]m Av kng Gv? &&U@YkYk~"" §PApaK Gvå

^k]m Av kng Gv? &&¢Yk\kk\kkvAùYk~"" bk^krQkk Uk|Ak@vä bk^kr Ak]vä bk^kr Òkw\kkvA>kYkkg lTkYkr]

Gv—bkkdkkPk ~ #knü Gvå ^k]m Av kng Gv? &&¢Y\kkTkYk~"" bkRk Uk|Ak#kæUk Gvå ^k]m Av kng

Gv? &&.Aùg"" lTks^kA\Uk Gvå #knü ekkTk ¢k^kng Hv @mPkv QkZkng Gv Pkv Acv Gv—&&AùYkrOkkg

bkg k@vOk"" ekkTkk^k@OkklRæUk ¢kuk^kPkkg cPkkg Hv AYkrUknR~Ck\k PkvTkk lTk@kvSkQkmå AYkrTkkv




lTk@kvSk Hv @mPkv QkZkkv Gv Pkv Acv Gv—&&@kCkCk|kYkÉk\kZkAù@OkkP^ ~"" (@kCk) @kCk-ÿvak-YkkvcæUk

¢#knü l^kXkk^kUkl@OkkYkkvTkkv (Ck|kYk) bkYkoc—¢bkgBZkkPk \kkvAYkkÒk XkvRä PkvYkTkkv (Ék\kZk)

Yko]Qkm bkûkkTkk#k (Aù@OkkP ~) A@^kkQkmå ¢k^kng UkOk #kk Ak@OkQkm? &&#knáPÅ^kkvU\kYXkkP ~""

(#knáPÅ^k) #knü FkwPkTZk^kbPknTkm (¤U\kYXkkP ~) bkkdkkPk ~ Uk|klUPkQkmå ¢k^kng UkOk #kk Ak@OkQkm?

&&XkvRekkTkkvFG\kTkAù\kTkkP ~"" (XkvRekkTk) #knüb^kæUkekkTkTkng (¤FG\kTk) Uk|CkKUkOkngä PkvTkk

(Aù\kTkkP ~) lTk@gPk@ ¢XZkkbkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—#knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k

§UkkRvZk Gvå 8–132å

wx




–7–

lTkHr@k ¢lSkAk@


@kCkk<kÏk^k@kvSkPkv lTkHkSkn@kg Skp’^kk U@: bkg k@:AùYkkrCkklYk bkYkbPYkv^k Xk@Pkv Ro@klTTkéTSkTk~ lbQkP:ú’ÉkkCWkág Pn PRv^k RCSknYkSknTkk ^ZkkHkpYXkPv lTkHkr@kekkTkHZkkvlP@Uk^kpÅkg Tk lc ZkPkv @kCkklRlXkYkorFGrlPú’’1-133’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢SknTkk lTkHkr@k ^ZkkHkpYXkPv"" (¢SknTkk) ¢c{Qkm

#kæ A@mTkv (lTkHkr@k) lTkHr@k ¢QkkrPk ~ Uko krWkü AYkrTkk ¢AYkræUk Ukl@OkkYk (^ZkkHkpYXkPv)

Uk|CkK QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—lTkHr@kTkng b^kæUk Hv kng Gv Pkv kng Acv Gvå

lTkHr@k #kk lTklYkûkv (#kkTkv YkkKv) Gv? &&Pn PP ~ .^k ÉkkCWkág RCSknYk~"" (Pn) bkg k@Uko krA

(PP ~) Hv ekkTkk^k@OkklRAYkr (.^k) lTkékZkQkm (ÉkkCWkág) bkYZkA~P^k Tklc ckvPkkg lYkQZkkP^k-

@kCk-ÿvak-Ukl@OkkYk ^kMv WkgSkkZkng cPkng PkvTkv (RCSknYk~) Wkk]^kk YkkKvå Akg¥A l^k#kvak—&&U@: bkg k@: lbQkP:"" bkg k@ ¢Ck|vbk@ QkZkkv Gv HvTkkv ¢v km Gv lTkHr@kå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av—bkg k@Uko krA lTkHr@k Pkv lTkHr@k; AvYk Av Hv bkg k@ l^kTkk ckvZk Gv bk^kr

Æ^kkvTkvä §RZk R¥Tkv AYkrTkm lTkHr@kä Pkv lTkHr@k TkQkmå Av kkv Gv bkg k@?

&&@kCkk<kÏk^k@kvSkP: lTkHkSkn@kg Skp’^kk ¢kCkklYk bkYkbPYk~ .^k AùYkr Xk@P: Ro@kP ~ lTkéTSkTk~""(@kCkk<kÏk^k@kvSkP:) @kCkklR ¢kuk^kXkk^kkvTkk lTk@kvSkQkm (lTkHkSkn@kg) UkkvPkkTkk ¢vA bkg k@æUk

UkdkTkv (Skp’^kk) Sk@Pkkv QkAkv (¢kCkklYk) ¢BkgMSkk@kUk| kkcæUk ¢kukl^kPk QkTkk@kg (bkYkbPYk~

.^k AùYkr) TkkTkk Uk|Ak@Tkkg ekkTkk^k@OkmZkä R#krTkk^k@OkmZk £PZkklR ¢TkvA Uk|Ak@Tkkg

UknR~Ck\kAYkrTkv (Xk@P:) UkkvPkkTkm YkkvKUkQkm (Ro@kP ~ lTkéTSkTk~) Ukkbkv ¢k^k^kk RvPkkv TkQkmå

bkg k@Uko krA lTkHr@k A@Pkkg Hv Akg¥ AkZkr QkZkng Pkv Acv Gv—&&ZkP: ekkTkHZkkvlP: ¢Uk^kpÅkg

A BA B

122



@kCkklRlXk: Tk YkoFGrlP"" (ZkP:) Hv lTkHr@kQkm (ekkTkHZkkvlP:) Æ^kTkng #knü b^kæUk (¢Uk^kpÅkg)

lTk@k^k@Ok QkZkng QkAng (@kCkklRlXk:) ¢#knü Ukl@OkkYkkv ^kMv (Tk YkoFGrlP) UkkvPkkTkk b^kæUkTkv

GkvMm @kCkklRæUk QkPkng TkQkmå 1–133å

(¢TknaKnUk)

PHekkTkbZkw k bkkYkQZk‰ l^k@kCkbZkw k ^kk lAù\kú’

Zk’AùkvªlU AùYkrlXk: AùYkr XknÄkkTkkvªlU Tk WkSZkPvú’’2-134’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PP ~ bkkYkQZk‰ lAù\k ekkTkbZk .^k ^kk l^k@kCkbZk

.^k"" (PP ~ bkkYkQZk‰) ¢v kng bkkYkQZkr (lAù\k) lTkékZkQkm (ekkTkbZk .^k) #knü b^kæUkTkk

¢TknXk^kTkng Gvä (^kk l^k@kCkbZk .^k) ¢Qk^kk @kCkklR ¢#knüUkOkng GoK>kng Gv PkvTkng Gvå Pkv

bkkYkQZkr #kng? &&ZkP ~ Aù: ¢lU AùYkr XknHJkkTk: ¢lU AùYkrlXk: Tk WkSZkPv"" (ZkP^ ~) Hv

bkkYkQZkr ¢v kng Gv Av (Aù: ¢lU) Akv¥ bkYZkCÓlaK Æ^k (AùYkr XknJHkkTk: ¢lU) Uko kvr H

WkkgSZkkg Gv ekkTkk^k@OkklR AYkrä PkvTkk §RZkQkm Qk¥ Gv #k@m@-YkTk-^kFkTk-£lTÜZk-bknBk-

Rn:BkæUk TkkTkk Uk|Ak@Tkm bkkYkCk|mä PkvTkv HkvAv XkkvCk^kv Gv PkkvUkOk (AùYkrlXk:)

ekkTkk^k@OkklRQkm (Tk WkSZkPv) WkgSkkPkkv TkQkmå Hv km @mPkv Akv¥ ^kwÛ Uk|PZkdkUkOkv l^kak

BkkZk Gv PkkvUkOk Yk@Pkkv TkQkm ¢Tkv CknOk HkOkv Gv PkvQkm ¢TkvA ZkPTk HkOkv Gvä PkvTkk

^kMv l^kakTkm Uk|kOkDkkPkA #kl$Pk Ro@ A@m RmSkm Gv; Pkv H l^kak ¢TZk Æ^k BkkZk

Pkkv PkPAk] Yk@vä PkvTkkQkm ^kwÛ Tk Yk@v;—¢k^kng HkOkUkOkkTkng bkkYkQZkr Gv; ¢Qk^kk Akv¥

#koÜ YklR@k Ukm¢v Gvä Uk@TPkn Ukl@OkkYkkvYkkg Ag¥A RnlékTPkk Gvä YklR@k Ukm^kkYkkg <lFk

TkQkm; ¢v kkv #koÜÆ^k YkPk^kk\kkv QkPkkv TkQkmä Hv kkv cPkkv Pkv kkv H @cv Gv; YkÛ Pkkv

¢v kng Gv Av Hkv ¢TZk Akv¥ Ukm¢v Pkkv PkPAk] YkPk^kk\kkv QkkZkä UkOk Hv Akv¥

YkPk^kk\kkv TkQkm QkPkkv Pkv ¢<lFkUkl@OkkYkTkkv CknOk HkOkkv; Pkv km @mPkv Akv¥ bkYZkCÓlaK

Æ^k TkkTkk Uk|Ak@Tkm bkkYkCk|mTkv XkkvCk^kv Gvä bknBk-Rn:BkTkv HkOkv Gvä Uk@gPkn ekkTkYkkg

#knüb^kæUk ¢kPYkkTkv ¢TknXk^kv Gv; PkvTkk ^kMv ¢v kng ¢TknXk^kv Gv Av ¢k^km bkkYkCk|m

AYkrTkng b^kæUk Gvä Æ^kTkv Rn:BkYkZk Gvä Æ^kTkng b^kæUk TkQkmä §UkklSk Gv; ¢k^kng HkOkv

Gv Pkv Æ^kTkv ekkTkk^k@OkklR AYkrTkkv WkgSk QkPkkv TkQkm; bkkYkCk|m Pkkv ¢v km Gv Av

lYkQZkkÓlaKTkv XkkvCk^kPkkgYkkÒk AYkrWkgSk QkkZk Gv; Hvä Æ^kTkv AYkrWkgSk QkPkkv TkQkm Pkv

lTkHr@k ¢lSkAk@ 123



HkOkUkOkkTkng bkkYkQZkr Gv ¢vYk HkOk^kng; ¢Qk^kk bkYZkCÓlaK Æ^k TkkTkk Uk|Ak@Tkkg

AYkrTkkg §RZkV] XkkvCk^kv Gvä Uk@gPkn ¢XZkTPk@ #knüb^kæUkTkv ¢TknXk^kv Gvä PkvQkm AYkrTkkg

§RZkV]Ykkg @lPk ©UkHPkm TkQkmä §UkklSk HkOkv Gvä Rn:Bk HkOkv Gvä PkvQkm ¢PZkTPk

\koBkkv Gv; ¢k^kk Æ^kTkv AYkrTkkv WkgSk QkPkkv TkQkm Pkv \koBkk Ukl@OkkYkkvTkng bkkYkQZkr Gv

¢vYk HkOkkvå PkvQkm ¢k^kkv ¢Qkr Tkœm AZkkvr Av bkYZkCÓlaK Æ^kTkv #k@m@-£lTÜZk

¢klR l^kakZkkvTkkv XkkvCk lTkHr@kTkv \kvBkv Gvä lTkHr@k QkkZk Gv; AvYk Av ¢kCkkYkm AYkr

Pkkv WkgSkkPkng TkQkmä UkkG\kng §RZkV] R¥Tkv Yko]Qkm lTkHr@m HkZk Gv; PkvQkm

bkYZkCÓlaKTkkv XkkvCk lTkHr@k Gvå 2–134å

(@QkkvüPkk)

Tkk#TknPv l^kakZkbkv kTkvªlU ZkP^~b^kg Vú\kg l^kakZkbkv kTkbZk Tkkú’

ekkTk^kwXk^kl^k@kCkPkWk\kkP^~bkv^kAùkvªlU PRbkk^kbkv kAù:ú’’3-135’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PP ~ ¢bkkw bkv kAù: ¢lU ¢bkv kAù:"" (PP ~) Pkv

Ak@OkQkm (¢bkkw) bkYZkCÓlaK Æ^k (bkv^kAù: ¢lU) AYkrTkk §RZkQkm QkZkv\k Gv Hv #k@m@-

UkgFkvlTÜZkl^kakZkbkkYkCk|mä PkvTkv XkkvCk^kv Gv PkkvUkOk (¢bkv^kAù:) XkkvCk^kPkkv TkQkmå #kk

Ak@OkQkm? &&ZkP ~ Tkk l^kakZkbkv kTkv ¢lU l^kakZkbkv kTkbZk b^kg Vú\kg Tk ¢#TknPv"" (ZkP^ ~) Hv

Ak@OkQkm (Tkk) bkYZkCÓlaK Æ^k (l^kakZkbkv^kTkv ¢lU) UkgFkvlTÜZkbkgWkgSkm l^kakZkkvTkv bkv kv Gv

PkkvUkOk (l^kakZkbkv^kTkbZk b^kg Vú\kg) UkgFkvlTÜZkXkkvCkTkng V] Gv ekkTkk^k@OkklR AYkrTkkv WkgSkä

PkvTkv (Tk ¢#TknPv) UkkYkPkkv TkQkmå ¢v kng UkOk #kk Ak@OkQkm? &&ekkTk^kwXk^kl^k@kCkPkWk\kkP ~""

(ekkTk^kwXk^k) #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^kä PkvTkkv YklcYkkä Pkv Ak@OkQkm ¢Qk^kk (l^k@kCkPkWk\kkP ~)

AYkrTkk §RZkQkm Gv l^kakZkTkng bknBkä Æ^kTkng b^kæUk TkQkmä PkvQkm l^kakZkbknBkYkkg @lPk

©UkHPkm TkQkmä §RkbkXkk^k Gvä ¢v Ak@OkQkm AYkrWkgSk QkPkkv TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv

Av—bkYZkCÓlaK Hv XkkvCk XkkvCk^kv Gv Pkv lTkHr@klTklYkûkv Gvå 3–135å




(YkTRk¿kTPkk)

bkYZkC¥¥¥¥¥ìvXkr^klP lTkZkPg ekkTk^kw@kCZk#klÒù:

b^kg ^kbPn’^kg Aù\klZkPnYkZkg b^kkTZkêUklÈkYkn‘’Zkkú’

ZkbYkkHekk’^kk ^ZklPAù@lYkRg PÅ^kP: b^kg U@g Fk

b^klbYkTTkkbPv l^k@YklP U@k’bk^krPkv @kCkZkkvCkkP^~ú’’4-136’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&bkYZkC¥¥¥¥¥ìv: lTkZkPg ekkTk^kw@kCZk#klÒù: Xk^klP""

(bkYZkC¥¥¥¥¥ìv:) Ü^ZkæUkv lYkQZkkP^kAYkr §Uk#kYZkng Gv HvTkvä Xkk^kæUkv #knü bkYZkA~P^kXkk^kæUk

Ukl@OkYZkkv Gv Hv Æ^kä PkvTkv (ekkTk) #knüb^kæUkTkk ¢TknXk^kæUk HkOkUkOkng ¢Tkv (^kw@kCZk)

HvK\kkg Uk@Ü^Zk—Ü^ZkAYkræUkä Xkk^kAYkræUkä TkkvAYkræUk—ekvZkæUk Gv Pkv bkYkbPk

Uk@Ü^ZkkvTkkv bk^kr Uk|Ak@v PZkkCk—(#klÒù:) ¢v km Wkv #kl$Pk¢kv (lTkZkPg Xk^klP) ¢^k#Zk

ckvZk Gv–bk^krQkk ckvZk Gv; “WkgTkv #kl$Pk¢kv Hv @mPkv ckvZk Gv Pkv Acv Gv—”

&&ZkbYkkP ~ ¢Zkg b^klbYkTk~ ¢kbPv U@kP ~ bk^krP: @kCkZkkvCkkP ~ l^k@YklP"" (ZkbYkkP ~) Ak@Ok Av

(¢Zkg) bkYZkCÓlaK (b^klbYkTk ~ ¢kbPv) bkcH H #knüb^kæUkYkkg ¢TknXk^kæUk ckvZk Gv PkQkk

(U@kP ~ @kCkZkkvCkkP ~) UknR~Ck\kÜ^ZkTkm §UkklSkQkm Gv HvK\km @kCkklR ¢#knüUkl@OklPkä

PkvTkkQkm (bk^krP: l^k@YklP) bk^kr Uk|Ak@v @lcPk ckvZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—¢k^kng

\kdkOk bkYZkCÓlaK Æ^kTkv ¢^k#Zk ckvZk Gvå ¢k^kng \kdkOk ckvPkkg ¢^k#Zk ^kw@kCZk

CknOk Gvå #kng A@mTkv ¢v kkv ckvZk Gv? &&b^kg U@g Fk £Rg ^ZklPAù@Yk~ PÅ^kP: ekk’^kk""

(b^kg) #knü FkwPkTZkYkkÒk Ykk@ng b^kæUk Gvä (U@g) Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-TkkvAYkrTkkv l^kbPkk@

Uk@kZkkv—UknR~Ck\kÜ^ZkTkkv Gvä (£Rg ^ZklPAù@Yk~) ¢v kng l^k^k@Ok (PÅ^kP: ekk’^kk) Acv kk YkkKv

TkQkmä ^kbPknb^kæUk ¢v kng H Gv ¢vYk ¢TknXk^kæUk HkOkv Gv bkYZkCÓlaK Æ^kä PkvQkm

ekkTk#kl$Pk Gvå c^kv ¢kK\kng A@v Gv bkYZkCÓlì Æ^k Pkv #kkTkv YkkKv? §ûk@ ¢kYk

Gv—&&b^kg ^kbPn’^kg Aù\klZkPnYk~"" (b^kg ^kbPn’^kg) UkkvPkkTkng #knüUkOkngä PkvTkk (Aù\klZkPnYk~) lTk@gPk@

¢XZkkbk YkkKv ¢QkkrPk ~ ^kbPknTkm Uk|klUPkTkv YkkKvå Pkv ^kbPknTkm Uk|klUPk #kkTkkQkm QkkZk Gv?

&&b^kkTZkêUklÈkYkn‘’Zkk"" UkkvPkkTkk #knü b^kæUkTkkv \kkXkä Uk@Ü^ZkTkkv bk^krQkk PZkkCkä—¢v kk Ak@OkQkmå 4–136å

AckTkHwTk#kkïkYkk]k ” lTkHr@k ¢lSkAk@ 125



(YkgRk¿kTPkk)

bkYZkC¥¥¥¥¥lì: b^kZkYkZkYkcg HkkPn WkTSkkv Tk Ykv bZkk-

lR’ZknÅkkTkkv’Un\kAù^kRTkk @klCkOkkvª¶ZkkFk@TPnú’

¢k\kYWkTPkg bklYklPU@Pkg Pv ZkPkvª<klU UkUk

¢k’YkkTkk’Ykk^kCkYkl^k@ck’bklTP bkYZk‘’^kl@Òùk:ú’’5-137’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢k Uk|bkgCkv ¢vYk Acv Gv Av bkYZkCÓlaK Æ^kTkv

l^kakZk XkkvCk^kPkkg AYkrTkkv WkgSk TkQkm; PZkkg Ak@Ok ¢vYk Gv Av bkYZkCÓlaKTkk Ukl@OkkYk

DkOkk H \koBkk Gvä PkvQkm XkkvCk ¢v kkv \kkCkv Gv HkOkv Akv¥ @kvCkTkkv §UkbkCkr QkPkkv

ckvZk; PkvQkm AYkrTkkv WkgSk TkQkmä ¢vYk H Gvå Hv Akv¥ lYkQZkkÓlaK Æ^k UkkgFk

£lTÜZkkvTkk l^kakZkTkk bknBkTkv XkkvCk^kv Gv Pkv¢kv Ukl@OkkYkkvQkm FkmAOkk Gvä

lYkQZkkP^kXkk^kTkk ¢v kk H Ukl@OkkYk Gvä bkck@kv AkvTkkv Gv? PZkkg Pkv Æ^kkv ¢v kng YkkTkv

Gv Av &¢Ykv UkOk bkYZkCÓlaK Gm¢vä ¢Ykk@v UkOk l^kakZkbknBk XkkvCk^kPkkg AYkrTkkv WkgSk

TkQkm;" Uk@gPkn Pkv Æ^kkv Xk|klTPkYkkg UkM>kk Gvä PkvYkTkv AYkrTkkv WkgSk ¢^k#Zk Gvä PkvQkm

Pkv Æ^kkv lYkQZkkÓlaK ¢^k#Zk Gvå lYkQZkkP^kXkk^k l^kTkk AYkrTkm bkkYkCk|mYkkg Uk|mlPk

©UkHPkm TkQkm ¢vYk Acv Gv—&&Pv @klCkOk: ¢<klU UkUk:"" (Pv) lYkQZkkÓlaK Æ^k@kl#k

(@klCkOk:) #k@m@-UkgFkvlTÜZkTkk XkkvCkbknBkYkkg ¢^k#Zk @glHPk Gvä (¢<klU) A@kvM §UkkZk

Hkv A@v ¢TkgPk Ak] UkZk‘Pk PkkvUkOk (UkUk:) UkkUkYkZk Gvä ekkTkk^k@OkklR AYkrWkgSkTkv A@v

Gvä YkcklTkTÛ Gvå #kk Ak@OkQkm ¢v kkv Gv? &&ZkP: bkYZk‘’^kl@Òùk: bklTP"" (ZkP:)

Ak@Ok Av l^kakZkbknBk@glHPk Gv HvK\kkv Æ^k@kl#k Pkvä (bkYZk‘’^kl@Òùk: bklTP)

#knükPYkb^kæUkTkk ¢TknXk^kQkm #koTZk Gvå #kk Ak@OkQkm? &&¢k’YkkTkk’Ykk^kCkYkl^k@ckP ~""

(¢k’Yk) #knü FkwPkTZk ^kbPknä (¢Tkk’Yk) Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-TkkvAYkrä PkvYkTkng (¢^kCkYk) cvZk-

§UkkRvZkæUkv lXkTTkUkOkkæUk HkOkUkOkngä PkvTkng (l^k@ckP ~) #koTZkUkOkng ckv kkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av—lYkQZkkÓlaK Æ^kTkv #knü ^kbPknTkk ¢TknXk^kTkm #kl$Pk ckvPkm TkQkm ¢v kkv lTkZkYk

Gvä PkvQkm lYkQZkkÓlaK Æ^k AYkrTkkv §RZk UkkvPkkæUk HkOkmTkv ¢TknXk^kv Gvä UkZkkrZkYkkÒkYkkg

¢PZkgPk @Pk Gv; Pkv Ak@Okv lYkQZkkÓlaK bk^krQkk @kCkm ckvZk Gvä @kCkm ckv kkQkm




AYkrWkgSkTkk APkkr Gvå Av kk Gv lYkQZkkÓlaK Æ^k? &&¢ZkYk~ ¢cg b^kZkYk~ bkYZkC¥¥¥¥¥lì: HkkPn

Ykv WkTSk: Tk bZkkP^ ~"" &(¢ZkYk~ ¢cg) ¢k Hv Gng cngä Pkv (b^kZkYk~ bkYZkC¥¥¥¥¥lì:) b^kZkg bkYZkCÓlaK

Gngä PkvQkm (HkkPn) ÒkOkv Ak] (Ykv WkTSk: Tk bZkkP ~) ¢TkvA Uk|Ak@Tkng l^kakZkbknBk XkkvCk^kPkkg

UkOk YkTkv Pkkv AYkrTkkv WkgSk TkQkm;"—&&£lP ¢kFk@TPn"" ¢v kk Æ^k ¢v kng YkkTkv Gv Pkkv

YkkTkkvä PkQkklUk PkvYkTkv AYkrWkgSk Gvå ^k]m Av kk Gv? &&¤ÅkkTkkv’Un\kAù^kRTkk:"" (¤ÅkkTk)

ªFkk A@m (¤’Un\kAùù) Vn\kk^Zkkg Gv (^kRTkk:) Ckk\k-YknBk HvYkOkvä ¢v kk Gvå &&¢lU""

¢Qk^kk Av kk Gv? &&bklYklPU@Pkg ¢k\kYWkTPkg"" (bklYklP) YkkwTkUkOkng ¢Qk^kk QkkvMng Wkkv\k^kng

¢Qk^kk UkkvPkkTkv cmOkkv A@m Wkkv\k^kngä PkvTkng (U@Pkg) bkYkkTkæUk bkk^kSkkTkUkOkngä PkvTkv

(¢k\kYWkTPkg) ¢^k\kgWkv Gv ¢QkkrPk ~ bk^krQkk Uk|Ak@v ¢k æUkv Uk|AplPkTkkv b^kXkk^k Gv HvYkTkkvä

¢v kk Gv; PkQkklUk @kCkm ckv kkQkm lYkQZkkÓlaK Gvä AYkrWkgSkTkv A@v Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av—Hv Akv¥ Æ^k UkZkkrZkYkkÒkYkkg @Pk ckvPkkg Uk|CkK lYkQZkkÓlaK Gv PkvYkTkm Uk|AplPkTkkv

b^kXkk^k Gv Av &¢Ykv bkYZkCÓlaKä ¢YkTkv AYkrWkgSk TkQkm" ¢v kng YknBkQkm Ck@Hv Gvä

AvK\kkA Uk|AplPkTkk b^kXkk^kTkv \kmSkv YkkwTk Hv kk @cv Gvä AvK\kkA QkkvMng Wkkv\kv Gv; PZkkg

¢k Uk|YkkOkv @cv Gv Pkv bkYkbPk Uk|AplPkTkkv b^kXkk^kXkvR Gvä ¢vYkkg Uk@YkkQkr Pkkv Akg¥

TkQkmå HvK\kk Ak] bknSkm Æ^k UkZkkrZkYkkg UkkvPkkUkOkng ¢TknXk^kv Gv PkvK\kk Ak] bknSkm

lYkQZkkÓlaK Gvä @kCkm Gvä AYkrWkgSkTkv A@v Gvå 5–137å

(YkgRk¿kTPkk)

¢kbkgbkk@k’ÉklPURYkYkm @klCkOkkv lTk’ZkYkÅkk:bknÈkk ZklbYkTTkURYkURg PlçWknSZkS^kYkTSkk:ú’.PwPvP: URlYkRlYkRg ZkÇk FkwPTZkSkkPn:#kná: #kná: b^k@bkXk@P: bQkklZkXkk^k’^kYkvlPú’’6-138’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Xkkv ¢TSkk:"" (Xkkv) bkYWkkvSkTk ^kFkTk; (¢TSkk:)

#knüb^kæUkTkk ¢TknXk^kQkm #koTZk Gv HvK\kkv Æ^k@kl#k Pkvä &&PP ~ ¢URYk~ ¢URg l^kWknSZkS^kYk~""

(PP ~) AYkrTkk §RZkQkm Gv Hv Fkk@ CklPkæUk UkZkkrZk PkQkk @kCkklR ¢#knüUkl@OkkYk PkQkk

£lTÜZkl^kakZkHlTkPk bknBk-Rn:Bk £PZkklR ¢TkvA Gv Pkv—HvK\kng Ag¥ Gv Pkv—(¢URYk~ ¢URg)




AYkrbkgZkkvCkTkm §UkklSk Gvä Wkv ^kk@ AcvPkkg bk^krQkk Æ^kTkng b^kæUk TkQkmä (l^kWknSZkS^kYk~) ¢vYk

¢^k#Zk HkOkkvå Av km Gv YkkZkkHk]? &&ZklbYkTk~ ¢Ykm @klCkOk: ¢kbkgbkk@kP ~ bknÈkk:"" (ZklbYkTk~)HvYkkg—AYkrTkk §RZkHlTkPk ¢#knü UkZkkrZkYkkgä (¢Ykm @klCkOk:) Uk|PZkdkUkOkv l^kÛYkkTk Gv Hv

UkZkkrZkYkkÒkYkkg @kCk A@Tkk@k Æ^k Pkv¢kv (¢kbkgbkk@kP ~ bknÈkk:) ¢TkklR Ak]Qkm bkoPkk Gv

¢QkkrPk ~ ¢TkklR Ak]Qkm Pkv-æUk UkkvPkkTkv ¢TknXk^kv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—¢TkklR

Ak]Qkm ¢k^kk b^kkRTkv bk^kr lYkQZkkÓlaK Æ^kkv ¢kb^kkRv Gv Av &cng Rv k Gngä YkTknaZk Gngä

bknBkm Gngä Rn:Bkm Gng;" ¢kYk UkZkkrZkYkkÒkTkv UkkvPkkæUk ¢TknXk^kv Gvä PkvQkm bk^kr Æ^k@kl#k

Hv kng ¢TknXk^kv Gv Pkv WkSkng HoLng Gvä Æ^kTkng Pkkv b^kæUk TkQkmå Av kkv Gv bk^kr Æ^k@kl#k?

&&ÉklPURYk~ lTk’ZkYkÅkk: (ÉklPURYk~) Hv kkv UkZkkrZk Skk@Ok AZkkvr Pkv H æUkv (lTk’ZkYkÅkk:) ¢v kkv

YkPk^kk\kkv QkZkkv Av Akv¥ Ak]v Akv¥ §UkkZk A@Pkkg YkPk^kk\kkUkOkng ©Pk@Pkng TkQkmå #knü

FkwPkTZkb^kæUk Hv kng Gv Pkv kng RvBkkMv Gv—&&£P: .P .P"" UkZkkrZkYkkÒk ¢^kSkkZkkvr Gv

UkkvPkkTkv–¢v kk YkkCkvr Tk Hk¢kvä Tk Hk¢kvä AvYk Av (Pkv) Pkk@kv YkkCkr TkQkmä TkQkm; ¢k

YkkCkr Uk@ ¢k^kkvä ¢@v! ¢k^kkvä AvYk Av &&£RYk~ URYk~ £Rg URg"" Pkk@kv YkkCkr ¢c{ Gvä

¢c{ Gvä &&ZkÇk FkwPTZkSkkPn:"" (ZkÇk) %Zkkg (FkwPTZkSkkPn:) FkvPkTkkYkkÒk ^kbPknTkng b^kæUk Gvå

Av^kng Gv? &&#kná: #kná:"" bk^krQkk Uk|Ak@v bk^kr §UkklSkQkm @lcPk Gvå &#knü #knü" Wkv ^kk@

AcmTkv ¢PZkgPk CkkN AZkn‘ Gvå ^k]m Av kng Gv? &&bQkklZkXkk^k’^kYk~ .lP"" ¢l^kTkëk@Xkk^kTkv

UkkYkv Gvå #kk Ak@OkQkm? &&b^k@bkXk@P:"" (b^k@bk) FkvPkTkkb^kæUkTkk (Xk@P:) Xkk@Qkmä ¢QkkrPk ~

Acv kkYkkÒk TkQkmä bkPZkb^kæUk ^kbPkn Gvä PkvQkm lTkPZk-#kkëkPk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

HvTkv–UkZkkrZkTkv–lYkQZkkÓlaK Æ^k UkkvPkkæUk HkOkv Gv Pkv Pkkv bk^kr l^kTkkl#kA Gvä PkvQkm Æ^kTkng

b^kæUk TkQkm; FkvPkTkkYkkÒk ¢l^kTkk#km Gvä PkvQkm Æ^kTkng b^kæUk Gvå 6–138å

(¢TknaKnUk)

.AùYkv^k lc P’b^kk<g l^kURkYkURg URYk~ú’¢URkTZkv^k XkkbkTPv URkTZkTZkklTk Zk’Un@:ú’’7-139’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PP^ ~ URYk~ b^kk<g"" (PP^ ~ ) #knü FkwPkTZkYkkÒk

^kbPknæUk (URYk~) YkkvdkTkk Ak@OkTkkv (b^kk<g) lTk@gPk@ ¢TknXk^k A@^kkvå Av kng Gv? &&lc.AùYk~ .^k"" (lc) lTkékZkQkm (.AùYk~ .^k) bkYkbPk XkvRl^kA\UkQkm @lcPk lTks^kA\Uk




^kbPknYkkÒk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&l^kURkYk~ ¢URg"" (l^kURkYk~) FkPknCkrlPkbkgbkk@bkgWkgSkm TkkTkk

Uk|Ak@Tkkg Rn:BkkvTkk (¢URg) ¢Xkk^kb^kæUk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—¢kPYkk

bknBkb^kæUk Gvä bkkPkk-¢bkkPkkAYkrTkk §RZkTkk bkgZkkvCkv QkkZk Gv Hv bknBk-Rn:Bk Pkv

Æ^kTkng b^kæUk TkQkmä AYkrTkm §UkklSk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&Zk’Un@: ¢TZkklTk URklTk

¢URklTk .^k XkkbkTPv"" (Zk’Un@:) Hv #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^kæUk ¢kb^kkR ¢k^kPkkg

(¢TZkklTk URklTk) Fkk@ CklPkTkk UkZkkrZkä @kCk-ÿvak-Ykkvcä bknBk-Rn:BkæUk £PZkklR HvK\kk

¢^kbQkkXkvR Gv Pkv (¢URklTk .^k XkkbkTPv) Æ^kTkng b^kæUk TkQkmä §UkklSkæUk Gvä l^kTkëk@

Gvä Rn:BkæUk Gv—¢v kkv b^kkR b^kkTknXk^kUk|PZkdkUkOkv ¢k^kv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—#knü lFkÜoUk §UkkRvZkä ¢TZk bkYkbPk cvZkå 7–139å


.AùekkZkAùXkk^klTkXkr@Ykckb^kkRg bkYkkbkkRZkTk~

b^kkRg çTçYkZkg l^kSkkPnYkbkc: b^kkg ^kbPn kpzÅk l^kRTk~ú’

¢k’Ykk’YkkTknXk^kkTknXkk^kl^k^k#kkv Xk|#Zklç#kvakkvRZkg

bkkYkkTZkg Aù\kZkTk~ lAù\kwak bkAù\kg ekkTkg TkZk’ZkvAùPkYk~ú’’8-140’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.ak: ¢k’Ykk bkAù\kg ekkTkg .AùPkYk~ TkZklP"" (.ak:

¢k’Ykk) ^kbPknæUk l^kÛYkkTk ¢kPYkk ¢QkkrPk ~ FkvPkTkÜ^Zkä (bkAù\kg ekkTkg) HvK\kk UkZkkrZkkvæUk

Ukl@OkYZkng Gv ekkTk—YklPkekkTkä êknPkekkTkä ¢^klSkekkTkä YkTk:UkZkrZkekkTkä Av k]ekkTk

£PZkklR ¢TkvA l^kA\UkæUk Ukl@OkYZkng Gv ekkTk—PkvTkv (.AùPkYk~) lTks^kA\UkæUk (TkZklP)

¢TknXk^kv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hv km @mPkv §aOkPkkYkkÒk ¢lCTk Gvä PkvQkm

Rkõk^kbPknTkv Wkk]Pkkv QkAkv RkõkTkk ¢kAk@v Ukl@OkYkv Gv; PkvQkm \kkvAkvTkv ¢v km Wknlü

©UkHv Gv Av AkaLTkkv ¢lCTkä GkOkkgTkkv ¢lCTkä PkpOkTkkv ¢lCTk; Uk@gPkn ¢k bkYkbPk

l^kA\Uk HoLk Gvä ¢lCTkTkng b^kæUk l^kFkk@Pkkg §aOkPkkYkkÒk ¢lCTk Gvä ¢vAæUk Gvä

AkaLä GkOkkgä PkpOk ¢lCTkTkng b^kæUk TkQkm; Pkv km @mPkv ekkTk FkvPkTkkUk|Ak#kYkkÒk Gvä

bkYkbPk ekvZk^kbPknTkv HkOk^kkTkkv b^kXkk^k Gv PkvQkm bkYkbPk ekvZk^kbPknTkv HkOkv Gvä HkOkPkng

QkAng ekvZkkAk@ Ukl@OkYkv Gv; PkvQkm ekkTkm Æ^kTkv ¢v km Wknlü ©UkHv Gv Av YklPkekkTkä




êknPkekkTkä ¢^klSkekkTkä YkTk:UkZkrZkekkTkä Av k]ekkTk–¢v kk XkvRl^kA\Uk WkSkk HoLk Gv;

ekvZkTkm §UkklSkQkm YklPkä êknPkä ¢^klSkä YkTk:UkZkrZkä Av k]–¢v kk l^kA\Uk ©Uk%Zkk Gvä

Ak@Ok Av ekvZk^kbPkn TkkTkk Uk|Ak@v Gv; Hv kk ekvZkTkkv ekkZkA QkkZk Gv Pkv kng H TkkYk

UkkYkv Gvä ^kbPknb^kæUkTkkv l^kFkk@ A@Pkkg ekkTkYkkÒk Gvä TkkYk Sk@^kng WkSkng HoLng Gv;—¢k^kkv ¢TknXk^k #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k Gv; &&lAù\k"" lTkékZkQkm ¢vYk H Gvå Av kkv

Gv ¢TknXk^k#km\k ¢kPYkk? &&.AùekkZkAùXkk^klTkXkr@Ykckb^kkRg bkYkkbkkRZkTk~"" (.Aù) lTks^kA\Uk

¢v kng Hv (ekkZkAùXkk^k) FkvPkTkÜ^Zkä PkvYkkg (lTkXkr@) ¢PZkgPk YkCTkUkOkngä PkvTkkQkm QkZkng Gv

(Ykckb^kkRg) ¢TkkAn]\kdkOk bkkwBZkä PkvTkv (bkYkkbkkRZkTk~) ¢kb^kkRPkkv QkAkvå ^k]m Av kkv Gv?

&&çTçYkZkg b^kkRg l^kSkkPnYk~ ¢bkc:"" (çTçYkZkg) AYkrTkk bkgZkkvCkQkm QkZkv\k Gv l^kA\UkæUkä

¢kAn]PkkæUk (b^kkRg) b^kkR ¢QkkrPk ~ ¢ekkTkm HTk bknBk A@mTkv YkkTkv Gv Uk@gPkn Rn:BkæUk

Gv ¢v kng Hv £lTÜZkl^kakZkHlTkPk bknBkä PkvTkv (l^kSkkPnYk~) ¢gCkmAk@ A@^kkTkv (¢bkc:)

¢bkYkQkr Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—l^kakZk-AakkZkTkv Rn:BkæUk HkOkv Gvå ^k]m Av kkv

Gv? &&b^kkg ^kbPn kpzÅk l^kRTk~"" (b^kkg) UkkvPkkTkk Ü^ZkbkgWkgSkm (^kbPn^kpzÅk) ¢kPYkkTkng #knü

b^kæUkä PkvTkm bkkQkv (l^kRTk~) PkÜoUk Ukl@OkYkPkkv QkAkvå ^k]m Av kkv Gv?

&&¢k’Ykk’YkkTknXk^kkTknXkk^kl^k^k#k:"" (¢k’Ykk) FkvPkTkÜ^Zkä PkvTkk (¢k’YkkTknXk^k) ¢kb^kkRTkk

(¢TknXkk^k) YklcYkk ^kMv (l^k^k#k:) CkkvFk@ Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&l^k#kvakkvRZkg Xk|#ZkP ~""

(l^k#kvak) ekkTkUkZkkrZk ÿk@k (¤RZkg) TkkTkk Uk|Ak@kvä PkvYkTkv (Xk|#ZkP ~) YkKkMPkkv QkAkvå ^k]m

Av^kkv Gv? &&bkkYkkTZkg Aù\kZkTk~"" (bkkYkkTZkg) lTkXkvrR bkûkkYkkÒk ^kbPknTkkv (Aù\kZkTk~) ¢TknXk^k

A@Pkkv QkAkvå 8–140å


¢FGkFGk: b^kZkYknFG\klTP ZklRYkk: bkg kvRTk^ZkÒùZkkv

lTkaUmPklBk\kXkk^kYkOM\k@bkÉkkCXkk@YkÅkk £^kú’

ZkbZkklXkTTk@bk: bk .ak XkCk^kkTkvAùkvª¶ZkTkvAùmXk^kTk~

^k\Ck’Zkn’Aùl\kAùklXk@ãnPlTklSkËkwPTZk@’TkkAù@:ú’’9-141’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&bk: .ak: FkwPTZk@’TkkAù@:"" (bk: .ak:) HvTkng




b^kæUk Aõkng Gv PkQkk Acv#kv ¢v kkv (FkwPTZk@’TkkAù@:) Æ^kÜ^ZkæUkm YkckbkYknÜä “Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av—Æ^kÜ^Zk bkYknÜTkm §UkYkk R¥Tkv Acv kkYkkg ¢k^Zkng Gvä PZkkg ¢vK\kng

AcvPkkg Ü^ZkksQkATkZkQkm ¢vA Gvä UkZkkrZkksQkATkZkQkm ¢TkvA Gv; HvYk bkYknÜ ¢vA Gvä

Pk@gCkk^kl\kQkm ¢TkvA Gv;” &&¤’Aùl\kAùklXk:"" bkYknÜTkk Ukdkv Pk@gCkk^kl\kä Æ^kTkk Ukdkv

¢vA ekkTkCknOkTkk YklPkekkTkä êknPkekkTkä £PZkklR ¢TkvA XkvRä PkvYkTkk ÿk@k &&^k\CklP""

UkkvPkkTkk Wk]Qkm ¢TkklR Ak]Qkm Ukl@OkYkm @õkkv Gvå Av kkv Gv? &&¢lXkTTk@bk:""HvK\kk UkZkkrZkkv Gv PkvYkTkkQkm lXkTTk bkûkk TkQkmä ¢vA H bkû^k Gvå ^k]m Av kkv Gv?

&&XkCk^kkTk ~"" ekkTkä R#krTkä bknBkä ^kmZkr £PZkklR ¢TkvA CknOkkv¢v lWk@kHYkkTk Gvå

^k]m Av kkv Gv? &&.Aù: ¢lU ¢TkvAùmXk^kTk~"" (.Aù: ¢lU) bkûkkb^kæUkv ¢vA Gv PkQkklUk

(¢TkvAùmXk^kTk~) ¢g#kXkvR A@Pkkg ¢TkvA Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&¢ãnPlTklSk:"" (¢ãnP)

¢TkgPk Ak] bknSkm Fkk@v CklPk¢kvYkkg XkYkPkkg Hv kng bknBk A>kkgZk UkkYZkkv Tklc ¢v kk

bknBkTkng (lTklSk:) lTkSkkTk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&ZkbZk £Ykk: bkg kvRTk^ZkÒùZk: b^kZkg¤FG\klTP"" (ZkbZk) Hv Ü^ZkTkv (£Ykk:) Uk|PZkdkUkOkv l^kÛYkkTk (bkg^kvRTk) bkg kvRTk ¢QkkrPk ~

ekkTkä PkvTkm (^ZkÒùZk:) ^Zkl$Pk¢kv ¢QkkrPk ~ YklPkekkTkä êknPkekkTkä ¢^klSkekkTkä

YkTk:UkZkrZkekkTkä Av k]ekkTk £PZkklR ¢TkvA UkZkkrZkæUk ¢g#kXkvRä (b^kZkg) Ü^ZkTkng bkcH

¢v kng H Gv Pkv Ak@OkQkm (¤FG\klTP) ¢^k#Zk Uk|CkK QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv

Av—Akv¥ ¢k#kgAk A@#kv Av ekkTk Pkkv ekkTkYkkÒk Gvä ¢k^kk Hv YklPkekkTk ¢klR

UkkgFk XkvR Pkv #kk Ak@Okv Gv? bkYkkSkkTk ¢k Uk|YkkOkv Gv Av—ekkTkTkk UkZkkrZk Gvä

l^k<ü Pkkv Akg¥ TkQkmä ^kbPknTkng ¢v kng H bkcH Gv; UkZkkrZkYkkÒk l^kFkk@Pkkg YklPk

¢klR UkkgFk XkvR l^kÛYkkTk Gvä ^kbPknYkkÒk ¢TknXk^kPkkg ekkTkYkkÒk Gv; l^kA\Ukkv

HvK\kk Gv PkvK\kk WkSkk HoLk Gvä AvYk Av l^kA\Uk Akv¥ ^kbPkn TkQkmä ^kbPkn Pkkv

ekkTkYkkÒk Gvå Av km Gv bkg kvRTk^Zkl$Pk¢kv? (¢FGkFGk:) lTkYkr]Qkm UkOk lTkYkr] Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Akv¥ ¢vYk YkkTk#kv Av HvK\kk ekkTkTkk UkZkkrZk Gv Pkv bkYkbPk

¢#knüæUk Gvä Uk@gPkn ¢vYk Pkkv TkQkmä Ak@Ok Av HvYk ekkTk #knü Gv PkvYk ekkTkTkk

UkZkkrZk ^kbPknTkng b^kæUk Gv PkvQkm #knüb^kæUk Gvå Uk@gPkn ¢vA l^k#kvak—UkZkkrZkYkkÒkTkv

¢^kSkk@Pkkg l^kA\Uk ©UkHv Gvä ¢TknXk^k lTks^kA\Uk Gvä PkvQkm ^kbPknYkkÒk ¢TknXk^kPkkg

bkYkbPk UkZkkrZkkv UkOk ekkTkYkkÒk Gvä PkvQkm ekkTkYkkÒk ¢TknXk^kZkkvCZk Gvå ^k]m Av km

Gv bkg kvRTk^Zkl$Pk¢kv? &&lTk:UmPklBk\kXkk^kYkOM\k@bkÉkkCXkk@YkÅkk: £^k"" (lTk:UmP) Ck]m




Ck¥ Gv (¢lBk\k) bkYkbPk (Xkk^k)—Æ^kä UknR~Ck\kä SkYkrä ¢SkYkrä Ak]ä ¢kAk#k ¢v kkg

bkYkbPk—Ü^ZkTkk (YkOM\k) ¢PkmPk-¢TkkCkPk-^kPkrYkkTk ¢TkgPk UkZkkrZkæUkm (@bk)

@bkkZkOkXkoPk lR^Zk ¢kwaklSk PkvTkk (ÉkkCXkk@) bkYkoc ^kMv (YkÅkk: £^k) YkCTk Qk¥ Gvä

¢v km Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Akv¥ Uk@Yk @bkkZkOkXkoPk lR^Zk ¢kwaklSk Ukm¢v Gv

Pkkv bk^kk‘Ck Pk@gCkk^kl\k Hv kng ©UkHv Gvä Pkv km @mPkv bkYkbPk Ü^ZkkvTkv HkOk^kkYkkg bkYkQkr

Gv ekkTkä PkvQkm bk^kk‘Ck ¢kTkgRPk@gCkk^kl\kQkm CksXkPk Gvå 9–141å


lAÁù#ZkTPkg b^kZkYkv^k RnaAù@P@wYkkvrdkkvTYknBkw: AùYkrlXk:

lAÁù#ZkTPkg Fk U@v Ykck^k|PPUkvXkk@vOk XkCTkklËk@Yk~ú’

bkkdkkTYkkvdk £Rg lTk@kYkZkURg bkg^kv<YkkTkg b^kZkg

ekkTkg ekkTkCknOkg l^kTkk AùQkYklU ÉkkÈkng dkYkTPv Tk lcú’’10-142’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&U@v £Rg ekkTkg ekkTkCknOkg l^kTkk ÉkkÈkng AùQkYk~ ¢lU

Tk lc dkYkTPv"" (U@v) #knüb^kæUk-¢TknXk^kQkm Xk|aK Gv Hv Æ^k Pkvä (£Rg ekkTkg) Uko^kvr

H Acv\k Gv bkYkbPk XkvRl^kA\UkQkm @lcPk ekkTkYkkÒk ^kbPkn PkvTkv (ekkTkCknOkg l^kTkk)

#knüb^kæUk-¢TknXk^k#kl$Pk l^kTkk (ÉkkÈkng) Uk|kUPk A@^kkTkvä (AùQkYk~ ¢lU) cHk@ §UkkZk

A@^kkYkkg ¢k^kv PkkvUkOkä (Tk lc dkYkTPv) lTkékZkQkm bkYkQkr QkPkk TkQkmå Av kng Gv

ekkTkUkR? &&bkkdkkP ~ Ykkvdk:"" Uk|PZkdkUkOkv bk^krQkk Uk|Ak@v Ykkvdkb^kæUk Gvå ^k]m Av kng

Gv? &&lTk@kYkZkURg"" HvK\kk §UkÜ^k-A\kv#k Gv Pkv bk^krQkm @lcPk Gvå ^k]m Av kng Gv?

&&b^kZkg bkg kv<YkkTkg"" (b^kZkg) UkkvPkkQkm (bkg^kv<YkkTkg) ¢kb^kkR A@^kkZkkvCZk Gvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av—ekkTkCknOk ekkTkCknOkQkm ¢TknXk^kZkkvCZk Gvä Ak@OkkTPk@ ÿk@k ekkTkCknOk

Ck|kõk TkQkmå Av kkv Gv lYkQZkkÓlaK Æ^k@kl#k? &&AùYkrlXk: l‘\k#ZkTPkg"" (AùYkrlXk:) l^k#knü

#knXkkvUkZkkvCkæUk Ukl@OkkYkä HwTkkv$Pk bkoÒkkvTkng ¢SZkZkTkä Æ^kklR Ü^ZkkvTkk b^kæUkTkng

^kk@g kk@ bYk@Okä UkgFkUk@YkvaLmTkm Xkl$Pk £PZkklR Gv Hv ¢TkvA l¿ZkkXkvR Pkv ^kMv

(l‘\k#ZkTPk) Wkcn ¢kdkvUk (¢kMgWk@) A@v Gv Pkkv A@kvä PkQkklUk #knü b^kæUkTkm Uk|klUPk

Qk#kv Pkv Pkkv #knü ekkTk ^kMv Qk#kvå Av kkg Gv A@PkoPk ¢QkkrPk ~ l¿ZkkXkvR? &&b^kZkYk~ .^k




RnaAù@P@w:"" (b^kZkYk~ .^k) bkcHUkOkv (RnaAù@P@w:) AaKbkkSZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—HvK\km l¿Zkk Gv Pkv WkSkm Rn:BkkPYkA Gvä #knüb^kæUk-¢TknXk^kTkm YkkVA bknBkb^kæUk

TkQkmå ^k]m Av kkg Gv? &&YkkvdkkvTYknBkw:"" (Ykkvdk) bkA]AYkrdkZkQkm (¤TYknBkw:) §TYknBk Gv

¢QkkrPk ~ Pkv¢kv Uk@gUk@k¢v ¢kCk] YkkvdkTkng Ak@Ok Qk#kv ¢v kkv Xk|Yk ©UkHv Gv Pkv

HoLkv Gvå &&Fk"" ^k]m Av kk Gv lYkQZkkÓlaK Æ^k? &&Ykck^k|PPUkvXkk@vOk lFk@g XkCTkk:

l‘\k#ZkTPkg"" (Ykck^k|P) zcbkkä ¢TkpPkä bPkvZkä ¢Wk|ôä Ukl@Ck|cQkm @lcPkUkOkngä (PU:)

Ykck Uk@makckvTkng bkc^kngä PkvTkk (Xkk@) DkOkk WkkvHk ^kMv (lFk@g) DkOkk Ak] UkZk‘Pk

(XkCTkk:) Yk@mTkv Fko@kv QkPkk QkAk (l‘\k#ZkTPkg) DkOkng AaK A@v Gv Pkkv A@kvä PkQkklUk ¢v kng

A@Pkkg AYkrdkZk Pkkv QkPkkv TkQkmå 10–142å

(ÜnPkl^k\kglWkPk)

URlYkRg TkTkn AùYkrRn@kbkRg

bkcHkWkkvSkAù\kkbkn\kXkg lAù\kú’

PP £Rg lTkHkWkkvSkAù\kkWk\kkP^~Aù\klZkPng ZkPPkg bkPPg HkCkP^~ú’’11-143’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PP: TkTkn £Rg HkCkP ~ £Rg URYk~ Aù\klZkPng bkPPg

ZkPPkg"" (PP:) Pkv Ak@OkQkm (TkTkn) ¢ckv (£Rg HkCkP ~) l^kÛYkkTk Gv Hv Òkw\kkvA>k^kPkmr

Æ^k@kl#k Pkv (£Rg URYk~) ¢k UkRTkkv ¢QkkrPk ~ lTks^kA\Uk #knü ekkTkYkkÒk^kbPknTkkv

(Aù\klZkPng) lTk@gPk@ ¢XZkkbk A@^kkTkv YkkKv (bkPPg) ¢BkgMSkk@kUk| kkcæUk (ZkPPkg) ZkPTk

A@kvå #kk Ak@Ok ^kMv? &&lTkHkWkkvSkAù\kkWk\kkP ~"" (lTkHkWkkvSk) #knü ekkTkä PkvTkkv (Aù\kk)

Uk|PZkdk ¢TknXk^kä PkvTkk (Wk\kkP ~) bkkYkQZkr ^kMv; AvYk Av &&lAù\k"" lTkékZkQkm ekkTkUkR

&&AùYkrRn@kbkRg"" (AùYkr) HvK\km l¿Zkk Gv PkvTkk ^kMv (Rn@kbkRg) ¢Uk|kUZk Gvä ¢Tkv

&&bkcHkWkkvSkAù\kkbkn\kXkg"" (bkcHkWkkvSk) #knü ekkTkTkk (Aù\kk) lTk@gPk@ ¢TknXk^k ^kMv (bkn\kXkg)

bkcH H Uk|kUPk QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—#knXk-¢#knXkæUk Gv HvK\km l¿Zkkä

PkvTkng YkYkP^k GkvMmTkv ¢vA #knüb^kæUk-¢TknXk^k Ak@Ok Gvå 11–143å




(§UkHklPk)

¢lFkT’Zk#klÒù: b^kZkYkv k Rv k-

lËkTYkkÇklFkTPkYklOk@vak ZkbYkkP^~ú’bk^kkrQkrlbkák’YkPZkk l^kSkÅkv

ekkTkm lAùYkTZkbZk Ul@Ck|cvOkú’’12-144’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ekkTkm (ekkTkg) l^kSkÅkv"" (ekkTkm) bkYZkCÓlaK

Æ^k (ekkTkg) ekkTkTkv ¢QkkrPk ~ lTks^kA\Uk lFkÜoUk^kbPknTkv (l^kSkÅkv) lTk@gPk@ ¢TknXk^kv Gvå

#kng HkOkmTkv? &&bk^kkrQkrlbkák’YkPZkk"" (bk^kkrQkrlbká) FkPknCkrlPkbkgbkk@bkgWkgSkm Rn:BkTkkv l^kTkk#k

¢Tkv ¢PkmlTÜZk bknBkTkm Uk|klUPk (¢k’YkPZkk) ¢v kng AkZkr lbkü QkkZk Gv HvTkkQkmä ¢v kng

Gv #knü ekkTkUkRå &&¢TZkbZk Ul@Ck|cvOk lAùYk~"" (¢TZkbZk) #knüb^kæUk-¢TknXk^kQkm Wkkõk

Gv HvK\kk l^kA\Ukkvä “l^k^k@Ok—#knXk-¢#knXk l¿ZkkæUk ¢Qk^kk @kCkklR l^kA\UkæUk

¢Qk^kk Ü^ZkkvTkk XkvRl^kFkk@æUk ¢v kk Gv Hv ¢TkvA l^kA\Ukkvä” PkvYkTkkg (Ul@Ck|cvOk)

bkk^kSkkTkUkOkv Uk|lPkUkk\kTk ¢Qk^kk ¢kFk@Ok ¢Qk^kk bYk@OkQkm (lAùYk~) #km AkZkrlbklü?

¢QkkrPk ~ Akv¥ AkZkrlbklü TkQkmå ¢kYk #kk Ak@OkQkm? &&ZkbYkkP ~ .ak: b^kZkg

lFkTYkkÇklFkTPkYklOk: .^k"" (ZkbYkkP ~) Ak@Ok Av (.ak:) #knü Æ^k^kbPkn (b^kZkYk~) UkkvPkkYkkg

(lFkTYkkÇklFkTPkYklOk:) #knü ekkTkYkkÒk ¢v kng ¢TknXk^k-lFkTPkkYklOk@PTk Gv; (.^k) ¢k

^kkPkTkv Tkœm HkOk^kmä bkg#kZk Akg¥ TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hv km @mPkv Akv¥

UknOZk^kkTk Æ^kTkk ckQkYkkg lFkTPkkYklOk@PTk ckvZk Gvä PkvTkkQkm bk^kr YkTkkv@Qk Uko@k

QkkZk Gvä Pkv Æ^k \kkvNngä PkkgWkngä æUkng ¢v km SkkPknTkkv bkgCk|c A@Pkkv TkQkm; Pkv km @mPkv

bkYZkCÓlaK Æ^kTkm Ukkbkv #knüb^kæUk-¢TknXk^k ¢v kng lFkTPkkYklOk@PTk Gvä PkvTkkQkm

bkA]AYkrdkZk QkkZk Gvä Uk@YkkPYkUkRTkm Uk|klUPk QkkZk Gvä ¢PkmlTÜZk bknBkTkm Uk|klUPk

QkkZk Gv; Pkv bkYZkCÓlaK Æ^k #knXk-¢#knXkæUk ¢TkvA l¿Zkk-l^kA\UkTkkv bkgCk|c A@Pkkv

TkQkmä Ak@Ok Av ¢vTkkQkm AkZkrlbklü QkPkm TkQkmå ^k]m Av kkv Gv? &&¢lFkT’Zk#klÒù:""

^kFkTkCkkvFk@ TkQkm YklcYkk HvTkkvä ¢v kkv Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&Rv k:"" Uk@Yk Uko%Zk

Gvå 12–144å




(^kbkTPklPk\kAk)

£’Qkg Ul@Ck|cYkUkbZk bkYkbPYkv k

bkkYkkTZkP: b^kU@Zkkv@l^k^kvAùcvPnYk~ú’

¢ekkTkYknlHIkPnYkTkk ¢SknTkk l^k#kvakkR~

XkoZkbPYkv^k Ul@cÅknrYkZkg Ék^kpÅk:ú’’13-145’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢SknTkk ¢Zkg XkoZk: Ék^kpÅk:"" (¢SknTkk) ¢c{Qkm

¢k@gXk A@mTkv (¢Zkg) Ck|gQkTkk APkkr (XkoZk: Ék^kpÅk:) Akg¥A l^k#kvak Acv kkTkkv §ÛYk A@v

Gvå Av kk Gv Ck|gQkTkk APkkr? &&¢ekkTkYk~ ¤lHIkPnYkTkk"" (¢ekkTkYk~) Æ^kTkm ¢Tkv AYkrTkm

¢vAP^kWknlüæUk lYkQZkkP^kXkk^k (¤lHIkPnYkTkk) A¥ @mPkv GoKv ¢v kkv Gv ¢lXkUk|kZk

HvYkTkkvä ¢v kk Gvå #kng Acv kk Fkkcv Gv? &&PYk~ .^k l^k#kvakkP ~ Ul@cPnrYk~"" (PYk~ .^k)

HvK\kkv Uk@Ü^ZkæUk Ukl@Ck|c Gv PkvTkv (l^k#kvakkP ~ Ul@cPnrYk~) lXkTTk lXkTTk TkkYkkvTkkg

l^k^k@Ok bklcPk GkvM^kkTkv YkkKv ¢Qk^kk GkvMk^k^kkTkv YkkKvå ¢c{ bknSkm Aõkng Pkv #kng

Aõkng? &&£’Qkg bkYkbPYk~ .^k Ul@Ck|cYk~ bkkYkkTZkP: ¢UkbZk"" (£’Qkg) ¢c{ bknSkm Hv Akg¥

Aõkng Pkv ¢vYk Aõkng Av (bkYkbPYk~ .^k Ul@Ck|cYk~) HvK\km UknR~Ck\kAYkrTkm §UkklSkæUk bkkYkCk|mä

PkvTkkv (bkkYkkTZkP: ¢UkbZk) bkkYkkTZkUkOkv PZkkCk Aõkkv ¢QkkrPk ~ Hv Akg¥ Uk@Ü^Zk bkkYkCk|m

Gv Pkv PZkk%Zk Gv ¢vYk AcmTkv Uk@Ü^ZkTkkv PZkkCk Aõkkvå c^kv l^k#kvakæUk Acv Gvå

l^k#kvakkQkr ¢kYk Gv Av—HvK\kng Uk@Ü^Zk PkvK\kng PZkk%Zk Gv ¢vYk Aõkngå c^kv (Acv Gv

Av) ¿kvSk Uk@Ü^Zk Gv PkvQkm PZkk%Zk Gvä YkkTk Uk@Ü^Zk Gv PkvQkm PZkk%Zk Gvä

£PZkklR; XkkvHTk Uk@Ü^Zk Gv PkvQkm PZkk%Zk Gvä UkkOkm Ukm^kng Uk@Ü^Zk Gv PkvQkm

PZkk%Zk Gvå Av kkv Gv Uk@Ü^ZkUkl@Ck|c? &&b^kU@Zkkv: ¢l^k^kvAùcvPnYk~"" (b^k) #knü

lFkÜoUkYkkÒk ^kbPkn ¢Tkv (U@Zkkv:) Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-TkkvAYkrä PkvYkTkk (¢l^k^kvAù) ¢vAP^kæUk

bkgbAk@Tkng (cvPnYk~) Ak@Ok Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—lYkQZkkÓlaK Æ^kTkv Æ^k-AYkrYkkg

¢vAP^kWknlü Gv PkvQkm lYkQZkkÓlaKTkv Uk@Ü^ZkTkkv Ukl@Ck|c DkKv Gv; bkYZkCÓlaK Æ^kTkv

XkvRWknlü Gv PkvQkm Uk@Ü^ZkTkkv Ukl@Ck|c DkKPkkv TkQkmå ¢k^kkv ¢Qkr ¢c{Qkm #kæ A@mTkv

Acv kkYkkg ¢k^k#kvå 13–145å




(b^kkCkPkk)

Uo^krWkálTkHkAùYkrl^kUkAùkP^ ~ekklTkTkkv ZklR Xk^k’ZknUXkkvCk:ú’Pã^k’^kQk Fk @kCkl^kZkkvCkkP^~TkoTkYkvlP Tk Ul@Ck|cXkk^kYk~ú’’14-146’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ZklR ekklTkTk: ¤UXkkvCk: Xk^klP PP ~ Xk^kPn""

(ZklR) Hkv ARklFkPk ~ (ekklTkTk:) bkYZkCÓlaK Æ^kTkv (¤UXkkvCk:) #k@m@ ¢klR bkgUkoOkr

XkkvCkbkkYkCk|m (Xk^klP) ckvZk Gvä bkYZkCÓlaK Æ^k XkkvCk^kv Gvä (PP ~) Pkkv (Xk^kPn)

bkkYkCk|m ckvä bkkYkCk|mTkkv XkkvCk UkOk ckvä &&TkoTkYk~ Ul@Ck|cXkk^kYk~ Tk .lP"" (TkoTkYk~)

lTkékZkQkm (Ul@Ck|cXkk^kYk~) l^kakZkbkkYkCk|mTkk b^kmAk@æUk ¢lXkUk|kZkTkv (Tk .lP) UkkYkPkkv

TkQkmå #kk Ak@OkQkm? &&¢Qk Fk @kCkl^kZkkvCkkP^ ~"" (¢Qk Fk) %Zkk@Qkm bkYZkCÓlaK QkZkkv

(@kCkl^kZkkvCkkP ~) PZkk@Qkm YkkgMmTkv l^kakZkbkkYkCk|mYkkg @kCk-ÿvak-YkkvcQkm @lcPk QkZkkvä Pkv

Ak@OkQkmå Akv¥ Uk|èkj A@v Gv Av ¢k^kk l^k@kCkmTkv—bkYZkCÓlaK Æ^kTkv l^kakZkbkkYkCk|m

AvYk ckvZk Gv? §ûk@ ¢kYk Gv Av—&&Uo krWkálTkHkAùYkrl^kUkAùkP ~"" (Uo^krWká) bkYZkA~P^k

©UkHPkkg Ukcv\kkg lYkQZkkÓlaK Æ^k cPkkvä @kCkm cPkkv; PZkkg @kCkXkk^k ÿk@k WkkgSkm cPkm

Hv (lTkHkAùYkr) UkkvPkkTkk Uk|Rv#kkvYkkg ekkTkk^k@OkklRæUk AkYkrOk^kCkrOkkä PkvTkk (l^kUkAùkP ~)

§RZkTkv \kmSkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—@kCk-ÿvak-YkkvcUkl@OkkYk YkKPkkg Ü^ZkæUk Wkkõk

bkkYkCk|mTkkv XkkvCk WkgSkTkng Ak@Ok TkQkmä lTkHr@kTkng Ak@Ok Gv; PkvQkm bkYZkCÓlaK Æ^k

¢TkvA Uk|Ak@Tkm l^kakZkbkkYkCk|m XkkvCk^kv Gvä Uk@gPkn @glHPkUkl@OkkYk TkQkm PkvQkm WkgSk

TkQkmä Uko kvr WkkgSZkng cPkng Hv AYkr PkvTkm lTkHr@k Gvå 14–146å

(b^kkCkPkk)

^kv<^kvRAùl^kXkk^kFk\k’^kkR~^kv<Pv Tk Bk\kn AùkgldkPYkv^kú’PvTk AùkgdklP Tk lAùJFkTk l^kçkTk~bk^krPkvª¶ZklPl^k@lÒùYknUwlPú’’15-147’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PvTk l^kçkTk~ lAùJFkTk Tk AùkgdklP"" (PvTk) Pkv

Ak@OkQkm (l^kçkTk~) bkYZkCÓlaK Æ^kä (lAùJFkTk) AYkrTkk §RZkQkm Gv TkkTkk Uk|Ak@Tkm

bkkYkCk|m PkvYkkg Akv¥ bkkYkCk|m (Tk AùkgdklP)—AYkrTkm bkkYkCk|mYkkg Akv¥ bkkYkCk|m—Æ^kTkv

bknBkTkng Ak@Ok ¢vYk YkkTkPkkv TkQkmä bk^kr bkkYkCk|m Rn:BkTkng Ak@Ok ¢vYk YkkTkv Gvå ^k]m

Av kkv Gv bkYZkCÓlaK Æ^k? &&bk^krP: ¢lPl^k@lÒùYk~ ¤UwlP"" (bk^krP:) HvK\km AYkrHlTkPk

bkkYkCk|m Gv PkvTkk Uk|PZkv YkTkä ^kFkTkä AkZk—lÒk#knlü ^kMv (¢lPl^k@lÒùYk~) ¢lPk

l^k@$PkUkOkv ¢QkkrPk ~ bk^krQkk PZkkCkæUk (¤UwlP) Ukl@OkYkv Gvå #kk Ak@OkQkm ¢v kkv Gv?

&&ZkP: Bk\kn AùkgldkPYk~ Tk ^kv<Pv .^k"" (ZkP:) Ak@Ok Av (Bk\kn) lTkékZkQkm (AùkgldkPYk~) Hv

Akg¥ zFkPk^Zkng Gv Pkv (Tk ^kv<Pv) Uk|kUPk QkPkng TkQkmä (.^k) ¢vYk H Gvå #kk Ak@OkQkm?

&&^kv<^kvRAùl^kXkk^kFk\k’^kkP ~"" (^kv<) ^kkgG^kkYkkg ¢k^kv Gv Hv ^kbPknbkkYkCk|m ¢Tkv (^kvRAù)

^kkgGkæUk Æ^kTkkv ¢#knü Ukl@OkkYkä Pkv¢kv Gv (l^kXkk^k) WkgTkv ¢#knüä l^kTkëk@ä

AYkrHlTkPkä Pkv Ak@OkQkm (Fk\k’^kkP ~) dkOkv dkOkv ¢TZk ¢TZk QkkZk Gvå Akv¥ ¢TZk

zFkPk^kkZk Gvä Akv¥ ¢TZk QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—¢#knü @kCkklR Ukl@OkkYk

PkQkk l^kakZkbkkYkCk|m WkgTkv bkYkZkv bkYkZkv l^kTkëk@ Gvä YkkKv Æ^kTkng b^kæUk TkQkmå ¢k

Ak@OkQkm bkYZkCÓlìTkv ¢v kk Xkk^kkvTkkv bk^krQkk PZkkCk Gvå PkvQkm bkYZkCÓlaKTkv WkgSk TkQkmä

lTkHr@k Gvå 15–147å

(b^kkCkPkk)

ekklTkTkkv Tk lc Ul@Ck|cXkk^kg

AùYkr @kCk@bkl@ÒùPZkwlPú’

@E~CkZknlÒù@AùakklZkP^kûkv

b^kmApùPw^k lc Wklc\knrLPmcú’’16-148’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&AùYkr ekklTkTk: Ul@Ck|cXkk^kg Tk lc .lP"" (AùYkr)

HvK\km l^kakZkbkkYkCk|m XkkvCkæUk l¿Zkk Gv Pkv (ekklTkTk:) bkYZkCÓlaK Æ^kTkv (Ul@Ck|cXkk^kg)

YkYkPkkæUk b^kmAk@UkOkkTkv (Tk lc .lP) lTkékZkQkm Uk|kUPk QkPkm TkQkmå #kk Ak@Okv?

&&@kCk@bkl@ÒùPZkk"" (@kCk) AYkrTkm bkkYkCk|mTkv UkkvPkkæUk HkOkmTkv @glHPkUkl@OkkYkæUk Hv




(@bk) ^kvCkä PkvTkkQkm (l@ÒùPZkk) Bkk\km Gvä ¢v kkv Xkk^k ckv kkQkmå ÓaKkTPk Acv Gv—&&lc £c ¢AùakklZkP^kûkv @E*ZknlÒù: Wklc: \knLlP .^k"" (lc) HvYk (£c) bk^kr \kkvAYkkg

Uk|CkK Gv Av (¢AùakklZkP) c@Mkgä VKAMmä \kkvSk@ HvTkv \kkCZkkg TkQkm ¢v kk (^kûkv)

AUkMkYkkg (@E*ZknlÒù:) @gCkZknl$Pk ¢QkkrPk ~ YkÆLTkk @gCkTkkv bkgZkkvCk A@^kkYkkg ¢k^kv Gv

PkkvUkOk (Wklc: \knLlP) AUkMkTkv \kkCkPkkv TkQkmä Wkck@ Tkv Wkck@ V@v Gvä Pkv km @mPkvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—bkYZkCÓlaK Æ^kTkv UkgFkvlTÜZkl^kakZkbkkYkCk|m Gvä XkkvCk^kv UkOk

Gv; Uk@gPkn ¢gPk@gCk @kCk-ÿvak-YkkvcXkk^k TkQkmä PkvQkm AYkrTkkv WkgSk TkQkmä lTkHr@k Gv;

Av km Gv @gCkZknl$Pk? &&b^kmApùPk"" AUkMng ¢Tkv @gCk ¢vALkg A@^kkYkkg ¢k^Zkkg Gv ¢v kmå

16–148å

(b^kkCkPkk)

ekkTk^kkTk~ b^k@bkPkvªlU ZkP: bZkkP^~bk^kr@kCk@bk^kHkrTk#km\k:ú’

l\k¶ZkPv bkAù\kAùYkrlXk@vak:

AùYkrYkSZkUlPPkvªlU PPkv Tkú’’17-149’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ZkP: ekkTk^kkTk~ b^k@bkP: ¢lU bk^kr@kCk@bk-

^kHkrTk#km\k: bZkkP ~"" (ZkP:) Hv Ak@OkQkm (ekkTk^kkTk~) #knüb^kæUk-¢TknXk^k#km\k Gv Hv

Æ^k Pkvä (b^k@bkP:) l^kXkk^kUkl@OkYkTk YkK>kng ckv kkQkm #knüPkkæUkv Ü^Zk Ukl@OkYZkng Gv

PkvQkm (bk^kr@kCk) HvK\kk @kCk-ÿvak-YkkvcUkl@OkkYkæUk (@bk) ¢TkklRTkk bkgbAk@ PkvTkkQkm

(^kHkrTk#km\k: bZkkP ~) @lcPk Gv b^kXkk^k HvTkkvä ¢v kkv Gv; &&PP: .ak: AùYkrYkSZkUlPP:¢lU bkAù\kAùYkrlXk: Tk l\k¶ZkPv"" (PP:) Pkv Ak@OkQkm (.ak:) bkYZkCÓlaK Æ^k (AùYkr)

AYkrTkk §RZkHlTkPk ¢TkvA Uk|Ak@Tkm XkkvCkbkkYkCk|mYkkg (rYkSZkUlPP: ¢lU:) UkM>kkv Gv

¢QkkrPk ~ UkgFkvlTÜZkXkkvCkbkkYkCk|m XkkvCk^kv Gvä bknBk-Rn:BkTkv UkkYkv Gvä PkQkklUk

(bkAù\kAùYkrlXk:) ¢kLv Uk|Ak@Tkkg Gv Hv ekkTkk^k@OkklR AYkrä PkvYkTkk ^kMv (Tk l\k¶ZkPv)

WkgSkkPkkv TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—¢gPk@gCk FkmAOkkUkOkng TkQkm PkvQkm WkgSk QkPkkv

TkQkmä lTkHr@k QkkZk Gvå 17–149å





Zkk¥¥¥¥¥A~ù Pk¥¥¥¥¥lCkcklbP PbZk ^k#kPkv ZkbZk b^kXkk^kkv lc Zk:AùPn‰ Tkwak AùQkJFkTkklU lc U@w@TZkk¥¥¥¥¥#k: #k‘ZkPvú’¢ekkTkg Tk AùRkFkTkklU lc Xk^kvHekkTkg Xk^k’bkTPPgekklTkTk~ Xkngd^k U@kU@kSkHklTkPkv TkkbPmc WkTSkbP^kú’’18-150’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢c{ Akv¥ Uk|èkj A@v Gv Av bkYZkCÓlaK Æ^k

Ukl@OkkYkQkm #knü Gv PkQkklUk UkgFkvlTÜZkl^kakZk XkkvCk^kv Gvä PZkkg l^kakZkTkv XkkvCk^kPkkg

AYkrTkkv WkgSk Gv Av TkQkm? bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av AYkrTkkv WkgSk TkQkmå &&ekkTkmTk~ Xkngd^k""(ekklTkTk~) cv bkYZkCÓlaK Æ^k! (Xkngd^k) AYkrTkk §RZkQkm Yk]m Gv Hv XkkvCkbkkYkCk|m PkvTkv

XkkvCk^kv Gv Pkkv XkkvCk^kä &&PQkklU P^k WkTSk: TkklbP"" (PQkklU) PkkvUkOk (P^k) PkTkv (WkTSk:)

WkgSk ¢QkkrPk ~ ekkTkk^k@OkklR AYkrTkng ¢kCkYkTk (TkklbP) TkQkmå Av kkv WkgSk TkQkm?

&&U@kU@kSkHklTkP:"" (U@) XkkvCkbkkYkCk|mä PkvTkng (¢U@kSk) XkkvCk^k^kkYkkg ¢k^k^kngä PkvTkkQkm

(HklTkP:) §PUkTTk QkPkkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—bkYZkCÓlaK Æ^kTkv l^kakZkbkkYkCk|m

XkkvCk^kPkkg WkgSk TkQkmä lTkHr@k Gvä Ak@Ok Av bkYZkCÓlaK Æ^k bk^krQkk ¢^k#Zk

Ukl@OkkYkkvQkm #knü Gv; ¢v kng H ^kbPknTkng b^kæUk Gvå Ukl@OkkYkkvTkm #knüPkk ckvPkkg Wkkõk

XkkvCkbkkYkCk|m ÿk@k WkgSk A@kPkkv TkQkm; ¢v kng ^kbPknTkng b^kæUk Gvå ¢c{ Akv¥ ¢k#kgAk

A@v Gv Av—bkYZkCÓlaK Æ^k XkkvCk XkkvCk^kv Gvä Pkkv XkkvCk XkkvCk^kPkkg @kCkæUk ¢#knü

Ukl@OkkYk QkPkk c#kvä PZkkg Pkv @kCkUkl@OkkYk ÿk@k WkgSk QkPkkv c#kv; Uk@gPkn ¢vYk Pkkv

TkQkmä Ak@Ok Av ^kbPknTkng b^kæUk ¢vYk Gv Av #knü ekkTk QkPkkgä XkkvCkbkkYkCk|mTkv

XkkvCk^kPkkgä bkkYkCk|m ÿk@k ¢#knüæUk A@kPkng TkQkmå AvK\kmZkv XkkvCkbkkYkCk|m XkkvCk^kkv

PkQkklUk #knüekkTk UkkvPkkTkk b^kæUkv—#knü ekkTkb^kæUkv @cv Gv; ^kbPknTkng ¢v kng bkcH Gvå

Pkv Acv Gv—&&ekkTkg AùRkFkTkklU ¢ekkTkg Tk Xk^kvP^ ~"" (ekkTkg) ekkTk ¢QkkrPk ~ #knü

b^kXkk^kæUk Ukl@OkYZkng Gv ¢kPYkÜ^Zk Pkvä (AùRkFkTk ¢lU) ¢TkvA Uk|Ak@Tkm XkkvCkbkkYkCk|mTkv

XkkvCk^kPkkg ¢PkmPk-¢TkkCkPk-^kPkrYkkTk Ak]Ykkg (¢ekkTkg) l^kXkk^k-¢#knü-@kCkklRæUk (Tk

Xk^kvP ~) QkPkng TkQkmå Av kng Gv ekkTk? &&bkTPPg Xk^kP^ ~"" #kkëkPk #knüP^kæUk Æ^kÜ^Zk

Ukl@OkYZkng Gvä YkkZkkHk]Tkm YkkVA dkOkl^kTkëk@ TkQkmå c^kv ÓaKkTPk ÿk@k ^kbPknTkng




b^kæUk bkkSkv Gv—&&lc ZkbZk ^k#kP: Zk: Zkk¥¥¥¥¥A~ù b^kXkk^k: PbZk Pk¥¥¥¥¥A~ù £c ¢lbP"" (lc)

Ak@Ok Av (ZkbZk) Hv Akv¥ ^kbPknTkkv (Zk: Zkk¥¥¥¥¥A~ù b^kXkk^k:) Hv b^kXkk^kä Hv kkv b^kXkk^k Gv

Pkv (^k#kP:) ¢TkklRlTkSkTk Gvä (PbZk) Pkv ^kbPknTkkv (Pk¥¥¥¥¥A~ù £c ¢lbP) Pkv kkv H Gvå Hv km

@mPkv #kgBkTkkv ëkvPk b^kXkk^k Gvä ëkvPk Uk|CkK Gvä Pkv km @mPkv bkYZkCÓlaKTkkv #knü

Ukl@OkkYk ckvPkkv QkAkv #knü Gvå &&.ak: U@w: AùQkJFkTk ¢lU ¢TZkk¥¥¥¥¥#k: AùPn‰ Tk #k‘ZkPv""

(.ak:) ^kbPknTkkv b^kXkk^k (U@w:) ¢TZk ^kbPknTkkv AZkkvr (AùQkJFkTk ¢lU) Akv¥ UkOk Uk|Ak@v

(¢TZkk¥¥¥¥¥#k:) WkmHkæUk (AùPn‰) A@k^kkTkv (Tk #k‘ZkPv) bkYkQkr TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv

Av—b^kXkk^kQkm ëkvPk #kgBk Gvä Pkv #kgBk Ak]m YkkKm BkkZk Gvä Ukm]m YkkKm BkkZk

Gvä TkkTkk ^kOkrTkm YkkKm BkkZk Gv; ¢v km YkkKm BkkPkkv QkAkv #kgBk Pkv YkkKmTkk @gCkTkkv

QkPkkv TkQkmä UkkvPkkTkk ëkvPk æUkv @cv Gv; ^kbPknTkng ¢v kng H bkcH Gv; Pkv km @mPkv

bkYZkCÓlaK Æ^k b^kXkk^kQkm @kCk-ÿvak-Ykkvc@lcPk #knüUkl@OkkYkæUk Gvä Pkv Æ^k TkkTkk

Uk|Ak@Tkm XkkvCkbkkYkCk|m XkkvCk^kv Gv PkQkklUk UkkvPkkTkk #knüUkl@OkkYkæUk Ukl@OkYkv Gvä

bkkYkCk|m ckvPkkg ¢#knüæUk Ukl@OkYkk^kkPkkv TkQkm; ¢v kkv ^kbPknTkkv b^kXkk^k Gvå PkvQkm

bkYZkCÓlaKTkv AYkrTkkv WkgSk TkQkmä lTkHr@k Gvå 18–150å


ekklTkTk~ AùYkr Tk HkkPn AùPnrYknlFkPg lAùlJFkÅkQkk¶ZknFZkPv

Xkngdkv cTP Tk HkkPn Ykv ZklR U@g RnXknrÒù .^kklbk Xkkv:ú’

WkTSk: bZkkRnUXkkvCkPkv ZklR Tk Pz’Aù AùkYkFkk@kvªlbP Pv

ekkTkg bkT^kbk WkTSkYkvaZkU@Qkk b^kbZkkU@kSkkR~Sk|n kYk~ú’’19-151’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ekklTkTk~ HkkPn AùYkr AùPnrYk~ Tk ¤lFkPg"" (ekklTkTk~)

cv bkYZkCÓlaK Æ^k! (HkkPn) Akv¥ UkOk Uk|Ak@vä A>kk@vZk (AùYkr) ekkTkk^k@OkklR AYkræUk

UknR~Ck\kzUkM (AùPnrYk~) WkkgSk^kkTkv (Tk ¤lFkPg) ZkkvCZk TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

bkYZkCÓlaK Æ^kTkv AYkrTkkv WkgSk TkQkmå &&PQkklU lAùlJFkP ~ ¤FZkPv"" (PQkklU) PkkvUkOk

(lAùlJFkP ~ ¤FZkPv) Akg¥A l^k#kvak Gv Pkv Acv Gv—&&cTP ZklR Ykv U@g Tk HkkPn Xkngdkv Xkkv:

RnXknrÒù: .^k ¢lbk"" (cTP) ¢kA@kg ^kFkTkv Acv Gv : (ZklR) Hkv ¢v kng HkOkmTkv




XkkvCkbkkYkCk|m XkkvCk^kv Gv Av (Ykv) YkTkv (U@g Tk HkkPn) AYkrTkkv WkgSk TkQkmä ¢vYk HkOkmTkv

(Xkngdkv) UkgFkvlTÜZkl^kakZk XkkvCk^kv Gv Pkkv (Xkkv:) ¢ckv Æ^k! (RnXknrÒù: .^k ¢lbk) ¢v kng

HkOkmTkv XkkvCkkvTkv XkkvCk^k^kng Xk\kng TkQkmå Ak@Ok Av ^kbPknb^kæUk ¢k Uk|YkkOkv Gv—&&ZklR ¤UXkkvCkP: WkTSk: Tk bZkkP ~ PP ~ Pv zAù AùkYkFkk@: ¢lbP"" (ZklR) Hkv ¢vYk

Gv Av (¤UXkkvCkP:) XkkvCkbkkYkCk|m XkkvCk^kPkkg (WkTSk: Tk bZkkP^ ~) ekkTkk^k@OkklR AYkrTkkv WkgSk

TkQkm (PP ~) Pkkv (Pv) ¢ckv bkYZkCÓlaK Æ^k! Pkk@v (AùkYkFkk@:) b^kvFGk-¢kFk@Ok (zAù

¢lbP) #kng Gv? ¢QkkrPk^ ~ ¢vYk Pkkv TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—bkYZkCÓlaK Æ^kTkv

AYkrTkkv WkgSk TkQkmä Ak@Ok Av bkYZkCÓlaK Æ^k @kCk-ÿvak-YkkvcQkm @lcPk Gvå Pkv H

bkYZkCÓlaK Æ^kä Hkv bkYZkA~P^k GoKvä lYkQZkkP^kæUk Ukl@OkYkv Pkkvä ekkTkk^k@OkklR

AYkrWkgSkTkv ¢^k#Zk A@v; AvYk Av lYkQZkkÓlaK QkPkkv QkAkv @kCk-ÿvak-YkkvcæUk Ukl@OkYkv

Gv; ¢vYk Acv Gv—&&ekkTkg bkTk~ ^kbk"" bkYZkCÓlì ckvPkkv QkAkv HvK\kkv Ak] Uk| kPkvr

PkvK\kkv Ak] WkgSk TkQkm; &&¢U@Qkk b^kbZk ¢U@kSkkP ~ WkTSkYk~ Sk|n kYk~ .lak"" (¢U@Qkk)

lYkQZkkÓlaK QkPkkv QkAkv (b^kbZk ¢U@kSkkP ~) UkkvPkkTkk H RkvakQkm @kCkklR ¢#knüæUk

Ukl@OkYkTkTkv \kmSkv (WkTSkYk~ Sk|n^kYk~ .lak) ekkTkk^k@OkklR AYkrWkgSkTkv Pkng H ¢^k#Zk A@v Gvå

19–151å


AùPkr@g b^kVú\kvTk Zkl’Aù\k Wk\kk’AùYkwr^k Tkkv ZkkvHkZkvP^~Anù^kkrOk: Vú\kl\k¶bkn@v^k lc Vú\kg ÉkkÊkkvlP Zk’AùYkrOk:ú’

ekkTkg bkgbPRUkbP@kCk@FkTkkv Tkkv WkSZkPv AùYkrOkk

Anù^kkrOkkvªlU lc AùYkr P’Vú\kUl@’ZkkCkwAù#km\kkv YknlTk:ú’’20-152’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PP ~ YknlTk: AùYkrOkk Tkkv WkSZkPv"" (PP^ ~) Pkv

Ak@OkQkm (YknlTk:) #knüb^kæUk-¢TknXk^kv lWk@kHYkkTk bkYZkCÓlaK Æ^k (AùYkrOkk)

ekkTkk^k@OkklR AYkrQkm (Tkkv WkSZkPv) WkgSkkPkkv TkQkmå Av kkv Gv bkYZkCÓlaK Æ^k? &&lc

AùYkr Anù^kkrOk: ¢lU"" (lc) lTkékZkQkm (AùYkr) AYkrHlTkPk l^kakZkbkkYkCk|m XkkvCkæUk l¿ZkkTkv

(Anù^kkrOk: ¢lU) Hkv Av A@v Gv—XkkvCk^kv Gv PkkvUkOk &&P’Vú\kUl@’ZkkCkwAù#km\k:"" (P’Vú\k)




AYkrHlTkPk bkkYkCk|mYkkg ¢kPYkWknlü HkOkmTkv @glHPkUkl@OkkYkTkkv (Ul@’ZkkCk) bk^krQkk Uk|Ak@v

b^kmAk@ GoKm CkZkkv Gv ¢v kkv Gv (.Aù) bknBkæUk (#km\k:) b^kXkk^k HvTkkvä ¢v kkv Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—bkYZkCÓlaK Æ^kTkv l^kXkk^kæUk lYkQZkkP^kUkl@OkkYk YkKm CkZkk

Gvä Pkv YkK^kkQkm ¢TkkAn\kP^k\kdkOk ¢PkmlTÜZk bknBk ¢TknXk^kCkkvFk@ QkZkng Gvå ^k]m

Av kkv Gv? &&ekkTkg bkTk~ PRUkbP@kCk@FkTk:"" ekkTkYkZk ckvPkkg Ro@ AZkkvr Gv @kCkXkk^k

HvYkkgQkmä ¢v kkv Gvå PkvQkm AYkrHlTkPk Gv Hv Fkk@ CklPkTkk UkZkkrZk PkQkk UkgFkvlTÜZkTkk

XkkvCk Pkv WkSkk ¢kAn\kPkk\kdkOk Rn:BkæUk Gv—¢v kkv Hä bkYZkCÓlaK Æ^k ¢TknXk^k

A@v Gv; ¢v Ak@OkQkm HvK\kkv Akg¥ bkkPkk-¢bkkPkkæUk AYkrTkkv §RZkä PkvTkkQkm Hv

Akg¥ £aK l^kakZkæUk ¢Qk^kk ¢lTkaK l^kakZkæUk bkkYkCk|m Pkvä bkYZkCÓlaKTkv bk^kr

¢lTkaKæUk Gvå PkvQkm HvYk Akv¥ Æ^kTkv ¢#knXk AYkrTkk §RZkv @kvCkä #kkvAä Rkl@Ü

¢klR ckvZk Gvä PkvTkv Æ^k GkvM^kkTkv DkOkngZk A@v Gvä Uk@gPkn ¢#knXk AYkrTkk §RZkv

GoKPkkg TkQkmä PkvQkm XkkvCk^k^kkg H UkMv; PkvYk bkYZkCÓlaK Æ^kTkvä Uko kvr ¢ekkTk

Ukl@OkkYkQkm WkkgSZkng Gv Hv bkkPkkæUk-¢bkkPkkæUk AYkrä PkvTkk §RZkv ¢TkvA Uk|Ak@Tkm

l^kakZkbkkYkCk|m ckvZk Gvä PkvTkv bkYZkCÓlaK Æ^k Rn:BkæUk ¢TknXk^kv Gvä GkvM^kkTkv

DkOkngZk A@v Gvä Uk@gPkn %Zkkg bknSkmYkkg dkUkAêkvOkm FkMv PZkkg bknSkm GoK^kng ¢#kA>k Gvä

PkvQkm Uk@^k#k QkZkkv XkkvCk^kv Gvä ñRZkYkkg ¢PZkgPk l^k@$Pk Gvä PkvQkm ¢@glHPk Gvå

YkkKv XkkvCkbkkYkCk|m XkkvCk^kPkkg AYkrTkkv WkgSk TkQkmä lTkHr@k Gvå ¢c{ ÓaKkTPk Acv

Gv—&&ZkP ~ lAù\k AùYkr AùPkr@g b^kVú\kvTk Wk\kkP ~ ZkkvHkZkvP ~"" (ZkP ~) Ak@Ok Av ¢kYk Gvä

(lAù\k) ¢kYk H Gvä bkgRvc TkQkm Av (AùYkr) @kHkTkm bkv kk ¢klRQkm YkkgMmTkv HvK\km

AYkrXkolYkbkgWkgSkm l¿Zkkä (AùPkr@g) l¿ZkkYkkg @glHPk Qk¥Tkv–PkTYkZk Qk¥Tkv A@v Gv Hv

Akv¥ Ukn<ak PkvTkvä (b^kVú\kvTk)—HvYk @kHkTkm bkv kk A@Pkkg Ü^ZkTkm Uk|klUPkä XkolYkTkm

Uk|klUPkä HvYk BkvPkm A@Pkkg ¢TTkTkm Uk|klUPk QkkZk Gv PkvYk—UkkvPkkTkk V] bkkQkv

(Wk\kkP ~ ZkkvHkZkvP ~) ¢^k#Zk HkvMv Gv ¢QkkrPk ~ ¢^k#Zk APkkrUkn<akTkkv l¿ZkkTkk V] bkkQkv

bkgZkkvCk QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hv l¿ZkkTkv A@Pkkv TkQkm PkvTkv l¿ZkkTkk

V]Tkm Uk|klUPk QkPkm TkQkmå Pkv km @mPkv bkYZkCÓlaK Æ^kTkv WkgSk QkPkkv TkQkmä lTkHr@k

QkkZk Gv; Ak@Ok Av bkYZkCÓlaK Æ^k XkkvCkbkkYkCk|m-l¿ZkkTkkv APkkr TkQkmä PkvQkm

l¿ZkkTkng V] AYkrWkgSkä Pkv Pkkv bkYZkCÓlaKTkv TkQkmå ÓaKkTPkQkm ÓN A@v Gv—&&ZkP ~Anù^kkrOk: Vú\kl\k¶bkn: Tkk .^k lc AùYkrOk: Vú\kg ÉkkÊkkvlP"" (ZkP^ ~) Ak@Ok Av Uko kkvr$Pk




TkkTkk Uk|Ak@Tkm l¿Zkk (Anù^kkrOk:) A@Pkkv QkAkv (Vú\kl\k¶bkn:) V]Tkm ¢lXk\kkakk A@mTkv

l¿ZkkTkv A@v Gv ¢v kkv (Tkk) Akv¥ Ukn<ak (AùYkrOk: Vú\kg) l¿ZkkTkk V]Tkv (ÉkkÊkkvlP) UkkYkv

Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Hv Akv¥ Ukn<ak l¿Zkk A@v Gvä lTk@lXk\kkak Qk¥Tkv A@v Gvä

PkvTkv Pkkv l¿ZkkTkng V] TkQkmå 20–152å


’ZkÒgù ZkvTk Vú\kg bk AùYkr AnùéPv TkvlP ÉkPmYkkv kZkg

lAùT’^kbZkklU AnùPkvªlU lAùlÃkRlU P’AùYkkr^k#kvTkkUPvP^~ú’PlbYkTTkkUlPPv ’^kAùYUU@YkekkTkb^kXkk^kv lbQkPkv

ekkTkm zAù AnùéPvªQk zAù Tk AnùéPv AùYkvrlP HkkTkklP Aù:ú’’21-153’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ZkvTk Vú\kg ’ZkÒgú bk AúYkr AnùéPv £lP ^kZkg Tk

ÉkPmYk:"" (ZkvTk) Hv bkYZkCÓlaK Æ^kv (Vú\kg ’ZkÒgù) AYkrTkk §RZkQkm Gv Hv XkkvCkbkkYkCk|m

PkvTkkv (Vú\kg) ¢lXk\kkak (’ZkÒgù) bk^krQkk YkYkP^k GkvMv\k Gv (bk:) Pkv bkYZkCÓlaK Æ^k

(AùYkr AnùéPv) ekkTkk^k@OkklR AYkrTkv A@v Gv (£lP ^kZkg Tk ÉkPmYk:) ¢v km Pkkv ¢Ykv Uk|PkmlPk

A@Pkk TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hv AYkrTkk §RZk Uk|PZkv §RkbkmTk Gv PkvTkv AYkrTkkv

WkgSk TkQkmä lTkHr@k Gvå &&lAùTPn"" Akg¥A l^k#kvak—&&¢bZk ¢lU"" ¢k bkYZkCÓlaKTkv

UkOk &&¢^k#kvTk AnùP: ¢lU lAùlJFkP ~ ¢lU AùYkr ¢kUPvP ~"" (¢^k#kvTk) ¢lXk\kkak AZkkr

l^kTkk Hä Wk\kkPAk@v H (AnùP: ¢lU lAùlJFkP ~ ¢lU AùYkr) Uko kvr WkkgSZkng cPkng Hv

ekkTkk^k@OkklR AYkrä PkvTkk §RZkQkm Qk¥ Gv Hv UkgFkvlTÜZkl^kakZk XkkvCkl¿Zkkä Pkv

(¢kUPvP ~) Uk|kUPk QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—HvYk Akv¥Tkv @kvCkä #kkvAä Rkl@Ü

^kkgGk l^kTkk H ckvZk Gvä PkvYk bkYZkCÓlaK Æ^kTkv Hv Akv¥ l¿Zkk ckvZk Gv Pkv ^kkgGk

l^kTkk H ckvZk Gvå &&PlbYkTk~ ¢kUlPPv"" ¢lTkFGA Gv bkYZkCÓlaK Ukn<akä PkvTkv

Wk\kkPAk@v ckvZk Gv XkkvCkl¿Zkkä Pkv ckvPkkg &&ekkTkm zAù AnùéPv"" (ekkTkm) bkYZkCÓlaK Æ^k

(zAù AnùéPv) ¢lTkFGA Qk¥ AYkrTkk §RZkv l¿Zkk A@v Gv Pkkv #kng l¿ZkkTkkv APkkr QkZkkv?

&&¢Qk Tk AnùéPv"" bk^krQkk l¿ZkkTkkv APkkr bkYZkCÓlaK Æ^k TkQkmå AkvTkkv APkkr TkQkm?

&&AùYkr £lP"" XkkvCkl¿ZkkTkkvå Av kkv Gv bkYZkCÓlaK Æ^k? &&HkkTkklP Aù:"" ekkZkA-




b^kæUkYkkÒk Gvå PkQkk Av kkv Gv bkYZkCÓlaK Æ^k? &&¢AùYUU@YkekkTkb^kXkk^kv lbQkP:""

lTkék] Uk@Yk ekkTkb^kXkk^kYkkg lbQkPk Gvå 21–153å


bkYZkC¥¥¥¥¥ìZk .^k bkkcbklYkRg AùPn‰ dkYkTPv U@gZkçHk|vªlU UP’ZkYkm XkZkFk\k’Çkw\kkv‘ZkYknÒùkS^klTkú’bk^kkrYkv^k lTkbkCkrlTkXkrZkPZkk #kMœkg l^kckZk b^kZkgHkkTkTP: b^kYk^kSZkWkkvSk^kUnakg WkkvSkkFFkZk^kTPv Tk lc ’’22-154’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&bkYZkC¥¥¥¥¥ìZk: .^k £Rg bkkcbkYk~ AùPn‰ dkYkTPv""

(bkYZkC¥¥¥¥¥ìZk:) bkYZkCÓlaK ¢QkkrPk ~ b^kXkk^kCknOkæUk Ukl@OkYZkkv Gv Hv Æ^k@kl#k Pkv (.^k)

lTkékZkQkm (£Rg bkkcbkYk~) ¢k^kng bkkcbk ¢QkkrPk^ ~ Skm@UkOkng (AùPn‰) A@^kkTkv (dkYkTPv) bkYkQkr

ckvZk Gvå Av kng Gv bkkcbk? &&U@g"" bk^krQkm §PApaK Gvå A>kng bkkcbk? &&ZkP ~ ^kHk|vUPlP ¢lU ¢Ykm WkkvSkkP ~ Tk lc FZk^kTPv"" (ZkP^ ~) Hv bkkcbk ¢v kng Gv Av (^kHk|v UPlP

¢lU) YkckTk ^kÈ UkM^kk GPkkg UkOk (¢Ykm) bkYZkCÓlaK Æ^k@kl#k (WkkvSkkP ~)

#knüb^kæUkTkk ¢TknXk^kQkm (Tk lc FZk^kTPv) bkcH CknOkQkm bBkl\kPk QkPkkv TkQkmå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av—Akv¥ ¢ekkTkm ¢vYk YkkTk#kv Av bkYZkCÓlaK Æ^kTkv bkkPkkAYkrTkk §RZkv

¢TkvA Uk|Ak@Tkm £aK XkkvCkbkkYkCk|m ckvZk Gvä ¢bkkPkkAYkrTkk §RZkv ¢TkvA Uk|Ak@Tkm

@kvCkä #kkvAä Rkl@Üä Uk@makcä §UkbkCkr £PZkklR ¢lTkaK bkkYkCk|m ckvZk Gvä PkvTkv

XkkvCk^kPkkg #knüb^kæUk-¢TknXk^kQkm FkoAPkkv c#kvå PkvTkng bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av ¢TknXk^kQkm

FkoAPkkv TkQkmä Hv kkv ¢TknXk^k Gv Pkv kkv H @cv Gv; ^kbPknTkng ¢v kng H b^kæUk Gvå Av kng

Gv ^kH}? &&XkZkFk\k’Çkw\kkv‘ZkYknÒùkS^klTk"" (XkZk) ^kÈ UkMPkkg PkvTkk ÒkkbkQkm (Fk\kP ~)

Fk\kkZkYkkTk ¢v kkv Hv (Çkw\kkv‘Zk) bk^kr bkgbkk@m Æ^k@kl#kä PkvOkv (YknÒù) GkvMm RmSkm Gv

(¢S^klTk) UkkvPkUkkvPkkTkm l¿Zkk HvTkk UkM^kkQkmä ¢v kng Gv ^kÈå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv

Av—¢v kk Gv §UkbkCkrä Uk@makc Av Hv ckvPkkg lYkQZkkÓlaKTkv ekkTkTkm bkoSk @cvPkm TkQkmå

Av kk Gv bkYZkCÓlaK Æ^k? &&b^kg HkkTkTP:"" (b^kg) b^kTkv ¢QkkrPk ~ #knü lFkÜoUkTkv

(HkkTkTP:) Uk|PZkdkUkOkv ¢TknXk^kv Gvå Av kkv Gv b^k? &&¢^kSZkWkkvSk^kUnakg"" (¢^kSZk) #kkëkPk




Hv (WkkvSk) ekkTkCknOkä Pkv Gv (^kUnakg) #k@m@ HvTkngä ¢v kkv Gvå #kng A@mTkv (¢TknXk^kv Gv)?

&&bk^kkrYk~ .^k #kEœkg l^kckZk"" (bk^kkrYk~ .^k) bkkPk Uk|Ak@Tkk (#kEœkg) XkZkTkv (l^kckZk) GkvMmTkvå

Hv @mPkv XkZk GoKv Gv Pkv Acv Gv—&&lTkbkCkrlTkXkrZkPZkk"" (lTkbkCkr) b^kXkk^kQkm (lTkXkrZkPZkk)

XkZk@lcPkUkOkng ckv kkTkv \kmSkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—bkYZkCÓlaK Æ^kkvTkkv lTkXkrZk

b^kXkk^k Gvä PkvQkm bkcH H ¢TkvA Uk|Ak@Tkk Ukl@akc-§UkbkCkrTkkv XkZk TkQkmå PkvQkm

bkYZkCÓlaK Æ^kTkv AYkrTkkv WkgSk TkQkmä lTkHr@k Gvå A¥ @mPkv Gv lTkXkrZkUkOkng?

&&b^kZkg"" ¢v kng bkcH Gvå 22–154å


\kkvAù: #kkÍkP .Aù .ak bkAù\k^ZkÒùkv l^kl^kÒùk’YkTk-lËk\\kkvAgù b^kZkYkv^k Avù^k\kYkZkg Zk\\kkvAùZk’ZkvAùAù:ú’\kkvAùkvªZkg Tk P^kkU@bPRU@bPbZkklbP Pãm: AnùPkvlTk##kgAù: bkPPg b^kZkg bk bkcHkg ekkTkg bkRk l^kTRlPú’’23-155’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&bk: bkcHkg ekkTkg b^kZkg bkPPg bkRk l^kTRlP""

(bk:) bkYZkCÓlaK Æ^k (bkcHkg) b^kXkk^kQkm H (ekkTkg) #knü FkwPkTZk^kbPknTkv (l^kTRlP)

¢TknXk^kv Gv–¢kb^kkRv Gvå A¥ @mPkv ¢TknXk^kv Gv? (b^kZkg) UkkvPkkQkm UkkvPkkTkv ¢TknXk^kv

Gvå A>kk Ak]v? (bkPPg) lTk@gPk@UkOkv (bkRk) ¢PkmPk-¢TkkCkPk-^kPkrYkkTkYkkg ¢TknXk^kv Gvå

Av kkv Gv bkYZkCÓlaK Æ^k? &&lTk:#kEœ:"" bkkPk XkZkQkm @lcPk Gvå #kkQkm? Ak@Ok

Av &&PbZk Pãm: AnùP: ¢lbP"" (PbZk) Pkv bkYZkCÓlaKTkv (Pãm:) £c\kkvAXkZkä

Uk@\kkvAXkZk (AnùP: ¢lbP) A>kkgQkm ckvZk? ¢QkkrPk ~ TkQkm ckvPkkvå Hv kkv l^kFkk@ A@Pkkg

XkZk ckvPkkv TkQkm Pkv Acv Gv—&&P^k ¢Zkg \kkvAù: PRU@: ¢U@: Tk"" (P^k) cv Æ^k!

Pkk@kv (¢Zkg \kkvAù:) l^kÛYkkTk Gv Hv lFkÜoUkYkkÒk Pkv \kkvA Gvä (PR~-¢U@:) PkvTkkQkm ¢TZk

Hv Akg¥ Gv £c\kkvAä Uk@\kkvAä—l^k^k@Ok: £c\kkvA ¢QkkrPk ~ ^kPkrYkkTk UkZkkrZkä Pkv

l^kakv ¢v km lFkTPkk Av UkZkkrZk UkZk‘Pk bkkYkCk|m @cv#kv Av Tklc @cv; Uk@\kkvA ¢QkkrPk ~

¢c{Qkm Yk@mTkv bkk@m CklPkYkkg H¥#k Av Tklc Hk. ¢v km lFkTPkk;—¢v kkv Hv (¢U@:)

£c\kkvA Uk@\kkvA UkZkkrZkæUk Pkv (Tk) Æ^kTkng b^kæUk TkQkm; &&ZkP ~ .ak: ¢Zkg \kkvAù:Avù^k\kg lFk\\kkvAùg b^kZkg .^k \kkvAùZklP"" (ZkP ~) Ak@Ok Av (.ak: ¢Zkg \kkvAù:) ¢lbPkæUk Gv




Hv FkwPkTZk\kkvA Pkv (Avù^k\kg) lTks^kA\Uk Gvä (lFk\\kkvAgù b^kZkg .^k \kkvAùZklP) ekkTkb^kæUk

¢kPYkkTkv b^kZkYkv k RvBkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hv Æ^kTkng b^kæUk ekkTkYkkÒk

Pkv Pkkv ekkTkYkkÒk H Gvå Av kkv Gv FkwPkTZk\kkvA? &&#kkÍkP:"" ¢l^kTkk#km Gvå ^k]m

Av kkv Gv? &&.AùAù:"" ¢vA ^kbPkn Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&bkAù\k^ZkÒù:"" (bkAù\k) ÒkOkv

Ak]v (^ZkÒù:) Uk|CkK Gvå AkvTkv Uk|CkK Gv? &&l^kl^kÒùk’YkTk:"" (l^kl^kÒù) lXkTTk Gv

(¢k’YkTk:) ¢kPYkb^kæUk HvTkv ¢v kkv Gv Hv XkvRekkTkm Ukn<akä PkvTkvå 23–155å


.akwAwù^k lc kvRTkk ZkRFk\kg ekkTkg b^kZkg kv<PvlTkXkvrRkvlRP^kv<^kvRAùWk\kkRvAùg bkRkTkkAnù\kw:ú’Tkw^kkTZkkCkP^kvRTkw^k lc Xk^kvÅkãm: AnùPkv ekklTkTkkvlTk##kgAù: bkPPg b^kZkg bk bkcHkg ekkTkg bkRk l^kTRlP ’’24-156’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&bk: b^kZkg bkPPg bkRk ekkTkg l^kTRlP"" (bk:)

bkYZkCÓlaK Æ^k (b^kZkg) UkkvPkkTkm Ykv]v (bkPPg) lTk@gPk@UkOkv (bkRk) ÒkOkv Ak]v (ekkTkg)

ekkTkTkv ¢QkkrPk ~ Æ^kTkk #knü b^kæUkTkv (l^kTRlP) ¢TknXk^kv Gv–¢kb^kkRv Gvå Av^kng Gv

ekkTk? &&bkcHkg"" b^kXkk^kQkm H §PUkTTk Gvå Av kkv Gv bkYZkCÓlaK Æ^k? &&lTk:#kgAù:""bkkPk XkZkQkm Ykn$Pk Gvå &&ekklTkTk: Pãm: AnùP:"" (ekklTkTk:) bkYZkCÓlaK Æ^kTkv (Pãm:)

^kvRTkkTkkv XkZk (AnùP:) A>kkgQkm ckvZk? ¢QkkrPk ~ TkQkm ckvPkkv; Ak@Ok Av &&bkRk¢TkkAnù\kw:""bk^krRk XkvRekkTkv lWk@kHYkkTk Gv Hv Ukn<akkvä Pkv Ukn<akkv &&b^kZkg ^kv<Pv"" b^kZkg

¢v kkv ¢TknXk^k A@v Gv Av &&ZkP ~ ¢Fk\kg ekkTkg .akk .Aùk .^k ^kvRTkk"" (ZkP ~) Hv Ak@OkQkm

(¢Fk\kg ekkTkg) #kkëkPk Gv Hv ekkTk (.akk) ¢v H (.Aùk ^kvRTkk) Æ^kTkv ¢vA ^kvRTkk Gv (.^k)

lTkékZkQkm; &&¢TZkkCkP^kvRTkk .^k Tk Xk^kvP ~"" (¢TZkk) ¢kTkv GkvMmTkv Hv ¢TZk (¢kCkP^kvRTkk

.^k) AYkrTkk §RZkQkm Qk¥ Gv bknBkæUk ¢Qk^kk Rn:BkæUk ^kvRTkk Pkvä (Tk Xk^kvP^ ~) Æ^kTkv Gv

H Tklcå ekkTk Av kng Gv? &&.Aùg"" #kkëkPk Gv—¢vAæUk Gvå #kk Ak@Okv ¢vAæUk Gv?

&&lTkXkvrRkvlRP^kv<^kvRAùWk\kkP ~"" (lTkXkvrRkvlRP) ¢XkvRUkOkkQkm (^kv<^kvRAù) Hv ^kvRv Gv Pkv H

^kvRkZk Gv ¢v kng Hv (Wk\kkP ~) bkkYkQZkrä PkvTkk Ak@Okvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Æ^kTkng




b^kæUk ekkTk Gvä Pkv ¢vAæUk Gvå Hv bkkPkk-¢bkkPkk AYkrTkk §RZkv bknBk-Rn:BkæUk ^kvRTkk

QkkZk Gv Pkv Æ^kTkng b^kæUk TkQkm; PkvQkm bkYZkCÓlaK Æ^kTkv @kvCk ©UkH^kkTkkv XkZk ckvPkkv

TkQkmå 24–156å


Zk’bkTTkk#kYknUwlP PTTk lTkZkPg ^ZkÒvúlP ^kbPnlbQklP-

ekkrTkg bk’b^kZkYkv^k Pl’Aù\k PPûkkPg lAùYkbZkkU@w:ú’

¢bZkkÇkkOkYkPkv Tk lAùJFkTk Xk^kvÅkãm: AnùPkv ekklTkTkkv

lTk##kgAù: bkPPg b^kZkg bk bkcHkg ekkTkg bkRk l^kTRlPú’’25-157’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&bk: ekkTkg bkRk l^kTRlP"" (bk:) bkYZkCÓlaK

Æ^k (ekkTkg) ekkTkTkv ¢QkkrPk ~ #knü b^kæUkTkv (bkRk) ÒkOkv Ak] (l^kTRlP) ¢TknXk^kv Gv-

¢kb^kkRv Gvå Av kng Gv ekkTk? &&bkPPg"" lTk@gPk@ ^kPkrYkkTk Gvå ^k]m Av kng Gv ekkTk?

&&b^kZkg"" ¢TkklRlTkSkTk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&bkcHkg"" Ak@Ok l^kTkk Ü^ZkæUk Gvå Av kkv

Gv bkYZkCÓlaK Æ^k? &&lTk:#kgAù:"" &Akv¥ Ykk@kv @dkA Gv Av Tkc{" ¢v kk XkZkQkm

@lcPk Gvå #kk Ak@OkQkm? &&ekklTkTk: Pãm: AnùP:"" (ekklTkTk:) bkYZkCÓlaK Æ^kTkv

(PR~Xkm:) &Ykk@kv @dkA Akv¥ Gv Av Tkc{" ¢v kkv XkZk (AnùP:) A>kkgQkm ckvZk? ¢QkkrPk ~

TkQkm ckvPkkvå &&¢P: ¢bZk lAùJFkTk ¢ÇkkOkg Tk Xk^kvP ~"" (¢P:) ¢k Ak@OkQkm (¢bZk)

Æ^k^kbPknTkv (¢ÇkkOkg) ¢@dkAUkOkng (lAùJFkTk) Uk@YkkOknYkkÒk UkOk (Tk Xk^kvP ~) TkQkmå #kk

Ak@OkQkm TkQkm? &&ZkP ~ bkP ~ PP ~ Tkk#kg Tk ¤UwlP"" (ZkP ~ bkP ~) Hv Akv¥ bkûkkb^kæUk

^kbPkn Gv (PP ~ Tkk#kg Tk ¤UwlP) Pkv Pkkv l^kTkk#kTkv Uk|kUPk QkPkm TkQkmå &&£lP lTkZkPg^kbPnlbQklP: ^ZkÒùk"" (£lP) ¢k Ak@OkQkm (lTkZkPg) ¢^k#ZkYkv k (^kbPnlbQklP:) ^kbPknTkng

¢l^kTkëk@UkOkng (^ZkÒùk) Uk|CkK Gvå &&lAù\k PP ~ ekkTkg b^kZkg .^k bkP ~ä PP: ¢bZk ¢U@w:zAù ÇkkPg"" (lAù\k) lTkékZkQkm (PP^ ~ ekkTkg) ¢k^kng Gv Æ^kTkng #knü b^kæUk Pkv (b^kZkg .^k

bkP ~) bkcH H bkûkkb^kæUk Gv; (PP:) Pkv Ak@OkQkm (¢bZk) Æ^kTkk b^kæUkTkm (¢U@w:)

Akv¥ Ü^ZkkTPk@ ÿk@k (zAù ÇkkPg) #km @dkk A@^kkYkkg ¢k^kv? Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—WkSkk Æ^kkvTkv ¢v kkv XkZk §PUkTTk QkkZk Gv Av &Ykk@kv @dkA Akv¥ Gv Av Tkc{ä" Uk@gPkn




¢v kkv XkZk bkYZkCÓlì Æ^kTkv ckvPkkv TkQkm; Ak@Ok Av Pkv ¢v kkv ¢TknXk^k A@v Gv Av

#knü Æ^kb^kæUk bkcH H #kkëkPk Gv; ¢vTkm Akv¥ #km @dkk A@v? 25–157å


b^kg êUg lAù\k ^kbPnTkkvªlbP U@Ykk CknlÈk: b^kêUv Tk ZkP^~#kÒù: AùkvªlU U@: Ék^kvìnYkApùPg ekkTkg b^kêUg Fk Tkn:ú’¢bZkkCknlÈk@Pkv Tk AùkFkTk Xk^kvÅkãm: AnùPkv ekklTkTkkvlTk##kgEœ: bkPPg b^kZkg bk bkcHkg ekkTkg bkRk l^kTRlPú’’26-158’’


Æ^k (ekkTkg) ekkTkTkv ¢QkkrPk ~ #knü FkwPkTZk^kbPknTkv (bkRk l^kTRlP) lTk@gPk@ ¢TknXk^kv Gv–¢kb^kkRv Gvå Av kgn Gv ekkTk? &&b^kZkg"" ¢TkklRlbkü Gvå ^k]m Av kng Gv? &&bkcHkg""

#knü ^kbPknb^kæUk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&bkPPg"" ¢BkgMSkk@kUk| kkcæUk Gvå Av kkv Gv

bkYZkCÓlaK Æ^k? &&lTk:#kgAù:"" &^kbPknTkv HPkTkQkm @kBk^kmä Tkc{ Pkkv Akv¥ Fkkv@m

H#kv" ¢v kkv Hv ¢CknlUPkXkZk PkvTkkQkm @lcPk Gvå &&¢P: ¢bZk AùkFkTk ¢CknlÈk: .^k

Tk Xk^kvP^ ~ ekklTkTk: Pãm: AnùP:"" (¢P:) ¢k Ak@OkQkm (¢bZk) #knü Æ^kTkv (AùkFkTk

¢CknlÈk:) Akv¥ Uk|Ak@Tkng ¢CknlUPkUkOkng (Tk Xk^kvP ~) TkQkm; (ekklTkTk:) bkYZkCÓlaK Æ^kTkv

(Pãm:) &Ykk@ng Akg¥ Akv¥ GmTk^km Tk \kv" ¢v kkv ¢CknlUPkXkZk (AnùP:) A>kkgQkm ckvZk?

¢QkkrPk ~ ckvPkkv TkQkmå #kk Ak@OkQkm? &&lAù\k ^kbPnTk: b^kg êUg U@Ykk CknlÈk: ¢lbP""

(lAù\k) lTkékZkQkm (^kbPnTk:) Hv Akv¥ Ü^Zk Gv PkvTkng (b^kg êUg) Hv Akg¥ lTkH \kdkOk Gv

Pkv (U@Ykk CknlÈk: ¢lbP) bk^krQkk Uk|Ak@v CknUPk Gvå #kk Ak@OkQkm? &&ZkP^ ~ b^kêUv Aù: ¢lU

U@: Ék^kvìnYk~ Tk #kÒù:"" (ZkP^ ~) Ak@Ok Av (b^kêUv) ^kbPknTkk bkû^kYkkg (Aù: ¢lU U@:) Akv¥

¢TZk Ü^Zk ¢TZk Ü^ZkYkkg (Ék^kvìnYk~) bkg¿YkOk A@^kkTkv (-bkgFk@^kkTkv) (Tk #kÒù:) bkYkQkr

TkQkmå &&Tkn: ekkTkg b^kêUg Fk"" (Tkn:) ¢kPYkÜ^ZkTkng (ekkTkg b^kêUg) ekkTk b^kæUk Gv ¢QkkrPk ~

FkwPkTZk b^kæUk Gvå (Fk) Pkv H ekkTkb^kæUk Av kng Gv? &&¢ApùPg"" Akv¥¢v AZkn‘ TkQkmä

Akv¥ c@m #k$Pkng TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—WkSkk Æ^kkvTkv ¢v kkv XkZk ckvZk Gv

Av &Ykk@ng Akg¥ Akv¥ Fkkv@m H#kvä GmTk^km \kv#kv?" Uk@gPkn ¢k^kkv XkZk bkYZkCÓlaKTkv




ckvPkkv TkQkmä Ak@Ok Av bkYZkCÓlaK ¢v kng ¢TknXk^kv Gv Av &Ykk@ng Pkkv #knü FkwPkTZk

b^kæUk Gvä PkvTkv Pkkv Akv¥ Fkkv@m #kAv Tkc{ä GmTk^km #kAv Tkc{; ^kbPknTkng b^kæUk

¢TkklRlTkSkTk Gvå" 26–158å


ÉkkOkkvFGvRYknRkc@lTP Yk@Okg ÉkkOkk: lAù\kkbZkk’YkTkkv

ekkTkg P’b^kZkYkv^k #kkÍkPPZkk TkkvlFG<Pv HkkPnlFkP^~ú’PbZkkPkv Yk@Okg Tk lAùJFkTk Xk^kvÅkãm: AnùPkv ekklTkTkkv

lTk##kEœ: bkPPg b^kZkg bk bkcHkg ekkTkg bkRk l^kTRlPú’’27-159’’


Æ^k (ekkTkg) ekkTkTkv ¢QkkrPk ~ #knü FkwPkTZk^kbPknTkv (bkRk) lTk@gPk@ (l^kTRlP) ¢kb^kkRv Gvå

Av kng Gv ekkTk? &&b^kZkg"" ¢TkklRlbkü Gvå ^k]m Av kng Gv? &&bkPPg""¢BkgMSkk@kUk| kkcæUk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&bkcHkg" Ak@Ok l^kTkk bkcH H lTkaUkTTk

Gvå Av kkv Gv bkYZkCÓlaK Æ^k? &&lTk:#kgAù:"" Yk@Ok#kgAkTkk RkvakQkm @lcPk Gvå #kng

l^kFkk@Pkkv QkAkv lTk:#kgA Gv? &&¢P: PbZk Yk@Okg lAùJFkTk Tk Xk^kvP ~ä ekklTkTk: Pãm:

AnùP:"" (¢P:) ¢k Ak@OkQkm (PbZk) ¢kPYkÜ^ZkTkv (Yk@Okg) Uk|kOkl^kZkkvCk (lAùJFkTk)

bkodYkYkkÒk (Tk Xk^kvP^ ~) QkPkkv TkQkmä PkvQkm (ekklTkTk:) bkYZkCÓlaKTkv (Pãm:) Yk@OkTkkv XkZk

(AnùP:) A>kkgQkm ckvZk? ¢QkkrPk ~ TkQkm ckvPkkv; Ak@Ok Av &&ÉkkOkkvFGvRYk~ Yk@Okg ¤Rkc@lTP""(ÉkkOkkvFGvRYk~) £lTÜZkä Wk]ä §FG~ kkbkä ¢kZkn–¢v kk Gv Hv Uk|kOkä PkvYkTkk l^kTkk#kTkv

(Yk@Okg) Yk@Ok Acv kkYkkg ¢k^kv Gvä (¤Rkc@lTP) ¢l@cgPkRv k ¢vYk Acv Gv; &&lAù\k¢k’YkTk: ekkTkg ÉkkOkk:"" (lAú\k) lTkékZkQkm (¢k’YkTk:) Æ^kÜ^ZkTkk (ekkTkg ÉkkOkk:)

#knüekkTkYkkÒk ¢QkkrPk ~ #knüFkwPkTZkYkkÒk Uk|kOk Gv; &&PP ~ HkkPnlFkP ~ Tk ¤lFG<Pv"" (PP ~)

#knüekkTk (HkkPnlFkP ~) Akv¥ Ak]v (Tk ¤lFG<Pv) l^kTkk#k UkkYkPkng TkQkmå #kk Ak@OkQkm?

&&b^kZkYk~ .^k #kkÍkPPZkk"" (b^kZkYk~ .^k) HPkTk l^kTkk H (#kkÍkPPZkk) ¢l^kTkëk@ Gv Pkv

Ak@OkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—WkSkkZk lYkQZkkÓlaK Æ^kkvTkv Yk@OkTkkv XkZk ckvZk

Gvå bkYZkCÓlaK Æ^k ¢vYk ¢TknXk^kv Gv Av &Ykk@ng #knüFkwPkTZkYkkÒk b^kæUk Gv Pkv Pkkv




l^kTkk#k UkkYkPkng TkQkmä Uk|kOk TkaK QkkZk Gv Pkv Pkkv Ykk@ng b^kæUk Gv H Tkc{ä

UknR~Ck\kTkng b^kæUk Gv; PkvQkm Ykk@ng Yk@Ok QkPkng ckvZk Pkkv M@ngä cng #kk YkkKv M@ng? Ykk@ng

b^kæUk #kkëkPk Gvå" 27–159å


.Aùg ekkTkYkTkk<TkTPYkFk\kg lbkág lAù\kwP’b^kPkvZkk^kÅkk^klRRg bkRw^k lc Xk^kvTTkkÇk lçPmZkkvRZk:ú’PTTkkAùlbYkAùYkÇk lAùJFkTk Xk^kvÅkãm: AnùPkv ekklTkTkkvlTk##kEœ: bkPPg b^kZkg bk bkcHkg ekkTkg bkRk l^kTRlPú’’28-160’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&bk: ekkTkg bkRk l^kTRlP"" (bk:) bkYZkCÓlaK Æ^k

(ekkTkg) ekkTkTkv ¢QkkrPk ~ #knü FkwPkTZk^kbPknTkv (bkRk) lÒkAk] (l^kTRlP) ¢kb^kkRv Gvå Av kng Gv

ekkTk? &&b^kZkg"" bkcHQkm H ©Uk%Zkng Gvå ^k]m Av kng Gv? &&bkPPg"" ¢BkgMSkk@kUk| kkcæUk

Gvå ^k]m Av kng Gv? &&bkcHkg"" §UkkZk l^kTkk ¢v km H ^kbPkn Gvå Av kkv Gv bkYZkCÓlaK

Æ^k? &&lTk:#kgAù:"" ¢kAlbYkA XkZkQkm @lcPk Gvå ¢kAlbYkA ¢vK\kv ¢OkzFkPk^Zkng PkPAk]

H ¢lTkaKTkng ©UkH^kng Pkvå #kng l^kFkk@v Gv bkYZkCÓlaK Æ^k? &&¢Çk PP ~ ¢kAùlbYkAùYk~

lAùJFkTk Tk Xk^kvP ~ä ekklTkTk: Pãm: AnùP:"" (¢Çk) #knü FkwPkTZk^kbPknYkkgä (PP ~) Aõkng Gv \kdkOk

HvTkng ¢v kng (¢kAùlbYkAùYk~) ¢kAlbYkA ¢QkkrPk ~ dkOkYkkÒkYkkg ¢TZk ^kbPknQkm ¢TZk ^kbPknUkOkngä

¢v kng (lAùJFkTk Tk Xk^kvP^ ~) Akg¥ Gv H Tkc{; PkvQkm (ekklTkTk:) bkYZkCÓlaK Æ^kTkv (Pãm:)

¢kAlbYkAUkOkkTkkv XkZk (AnùP:) A>kkgQkm ckvZk? ¢QkkrPk ~ TkQkm ckvPkkvå #kk Ak@OkQkm? &&.PP ~

ekkTkg b^kP: Zkk^kP^ ~"" (.PP ~ ekkTkg) #knü Æ^k^kbPkn (b^kP: Zkk^kP ~) UkkvPkv bkcH Hv km Gvä Hv kMm

Gv &&£Rg Pk^kP ~ bkRk .^k Xk^kvP ~"" (£Rg) #knü ^kbPknYkkÒk (Pk^kP ~) Pkv km Gvä Pkv kMm Gvä (bkRk)

¢PkmPk-¢TkkCkPk-^kPkrYkkTk Ak]Ykkg (.^k Xk^kvP ~) lTkékZkQkm ¢v km H Gvå &&¢Çk lçPmZkkvRZk:

Tk"" (¢Çk) #knü ^kbPknYkkg (lçPmZkkvRZk:) ¢Tkv@ng Akv¥ b^kæUk (Tk) QkPkng TkQkmå Av kng Gv ekkTk?

&&.Aùg"" bkYkbPk l^kA\UkkvQkm @lcPk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&¢Tkk<TkTPYk~"" TkQkm ¢klRä TkQkm

¢gPk HvTkkv ¢v kng Gvå ^k]m Av kng Gv? &&¢Fk\kg"" UkkvPkkTkk b^kæUkQkm l^kFkl\kPk QkPkng TkQkmå

^k]m Av kng Gv? &&lbkág"" lTkaUkTTk Gvå 28–160å




(YkTRk¿kTPkk)

KEœkv’AùmOkrb^k@bklTklFkPekkTkbk^krb^kXkkHk:

bkYZkC¥¥¥¥¥ìvZkrlRc bkAù\kg DTklTP \kdYkklOk AùYkrú’

PÅkbZkklbYkTUnTk@lU YkTkkÑùYkrOkkv TkklbP WkTSk:

Uo^kkvrUkÅkg PRTknXk^kPkv lTklËkPg lTkHkr @w^kú’’29-161’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ZkP ~ £c bkYZkC¥¥¥¥¥ìv: \kdYkklOk bkAù\kg AùYkr

DkÀlTP"" (ZkP ~) Hv Ak@OkQkm (£c) l^kÛYkkTk (bkYZkC¥¥¥¥¥ìv:) bkYZkCÓlaK ¢QkkrPk ~ #knüb^kæUkv

Ukl@OkYZkkv Gv Hv Æ^kä PkvTkk (\kdYkklOk) lTk:#kglAPkä lTk:AkgldkPkä lTks^klFklAPbkkä

¢YkoNÓlaKä §UkCkocTkä lbQklPkA@Okä ^kkPbk\Zkä Uk|Xkk^kTkk ¢gCkæUk CknOkkv (bkAù\kg AùYkr)

ekkTkk^k@OkklR ¢kL Uk|Ak@Tkkg UknR~Ck\kÜ^ZkTkkg Ukl@OkYkTkTkv (DTklTP) cOkv Gv;—Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av bkYZkCÓlaK Æ^kTkk HvK\kk Hv Akv¥ CknOkkv Gv Pkv #knüUkl@OkYkTkæUk

Gvä PkvTkkQkm AYkrTkm lTkHr@k Gv;—&&PP ~ PbZk ¢lbYkTk~ AùYkrOk: YkTkkA~ù WkTSk: UnTk:

¢lU TkklbP"" (PP^ ~) Pkv Ak@OkQkm (PbZk) bkYZkCÓlaK Æ^kTkv (¢lbYkTk~) #knü Ukl@OkkYk

ckvPkkg (AùYkrOk:) ekkTkk^k@OkklR AYkkvrTkkv (YkTkkA~ù WkTSk:) bkodYkYkkÒk UkOk WkgSk (UnTk: ¢lU

TkklbP) ARm UkOk TkQkmå &&PP^ ~ Uo kkvrUkÅkg ¢TknXk^kP: lTklËkPg lTkHkr@k .^k"" (PP ~)

ekkTkk^k@OkklR AYkr—(Uo^kkvrUkÅkg) bkYZkA~P^k ©Uk%Zkk Ukcv\kkg ¢ekkTk-@kCkUkl@OkkYkQkm

WkkgSZkng cPkng Hv AYkr—PkvTkk §RZkTkv (¢TknXk^kP ~:) Hv XkkvCk^kv Gv ¢v kk bkYZkCÓlaK

Æ^kTkv (lTklËkPg) lTkékZkQkm (lTkHkr@k .^k) ekkTkk^k@OkklR AYkrTkng Ck]^kng Gvå Av kkv Gv

bkYZkCÓlaK Æ^k? &&KEœkv’AùmOkrb^k@bklTklFkPekkTkbk^krb^kXkkHk:"" (KEœkv’AùmOkr) #kkëkPk Hv

(b^k@bk) b^kUk@Ck|kcA#kl$Pkä PkvTkkQkm (lTklFkP) Ukl@UkoOkr ¢v kkv (ekkTk) Uk|Ak#kCknOkä Pkv H

Gv (bk^krb^k) ¢klR Yko] HvTkng ¢v kng Hv Æ^kÜ^Zkä PkvTkkv (XkkHk:) ¢TknXk^k A@^kkYkkg

bkYkQkr Gvå ¢k^kkv Gv bkYZkCÓlaK Æ^kä PkvQkm PkvTkv TkoPkTk AYkrTkkv WkgSk TkQkmä

Uko krWkü AYkrTkm lTkHr@k Gvå 29–161å




(YkTRk¿kTPkk)

éTSkTk~ WkTSkg Tk^klYklP lTkHkw: bkE*PkvªìklXk@E*w:ÉkkCWkág Pn dkZkYknUTkZklTTkHkr@kvHHkpYXkOkvTkú’bkYZkC¥¥¥¥¥lì: b^kZkYklP@bkkRklRYkSZkkTPYknÒgúekkTkg Xko’^kk TkKlP CkCkTkkXkkvCk@E*g l^kCkkòú’’30-162’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&bkYZkC¥¥¥¥¥lì: ekkTkg Xko’^kk TkKlP"" (bkYZkC¥¥¥¥¥lì:)

bkYZkCÓlaK ¢QkkrPk ~ #knü b^kXkk^kæUk Qk¥Tkv Ukl@OkYkv\kkv Æ^k (ekkTkg Xko’^kk) #knü

ekkTkb^kæUk Qk¥Tkv (TkKlP) UkkvPkkTkk #knü b^kæUkv Ukl@OkYkv Gvå Av kng Gv #knü ekkTk?

&&¢klRYkSZkkTPYknÒgú"" ¢PkmPk-¢TkkCkPk-^kPkrYkkTkAk]CkkvFk@ #kkëkPk Gvå #kng A@mTkv?

&&CkCkTkkXkkvCk@E*g l^kCkkò"" (CkCkTk) Æ^kTkng #knü b^kæUk Gv (¢kXkkvCk@E*g) ¢BkkMkTkm TkkFk^kkTkm

XkolYkä PkvTkv (l^kCkkò) ¢TknXk^kCkkvFk@ A@mTkvä ¢v km Gv ekkTkYkkÒk ^kbPknå #kk Ak@OkQkm?

&&b^kZkYk~ ¢lP@bkkP ~"" ¢TkkAn\kP^k\kdkOk ¢PkmlTÜZk Hv bknBk PkvTkv UkkYk^kkQkmå Av kkv Gv

bkYZkCÓlaK Æ^k? &&Tk^kYk~ WkTSkg éTSkTk~"" (Tk^kYk~) Skk@kUk| kkcæUk Ukl@OkYkv Gv Hv

ekkTkk^k@OkklRæUkv UknR~Ck\kzUkM ¢v kkv Hv (WkTSkg) WkgSk ¢QkkrPk^ ~ Æ^kTkk Uk|Rv#kkv bkkQkv

¢vAdkvÒkk^kCkkcä PkvTkv (éTSkTk~) YkKkMPkkv QkAkv; AvYk Av &&lTkHkw: ¢ìklXk: ¢E*w: bkE*P:""(lTkHkw: ¢ìklXk:) UkkvPkkTkk H lTk:#kglAPkä lTk:AkgldkPk £PZkklR Aõkk Hv ¢kL (¢E*w:)

bkYZkA~P^kTkk bkck@kTkk CknOkä Pkv-UkOkv (bkE*P:) Xkk^kæUk Ukl@OkYZkkv Gvä ¢v kkv Gvå ^k]m

Av kkv Gv bkYZkCÓlaK Æ^k? &&Pn ÉkkCWkág AùYkr dkZkg ¤UTkZkTk~"" (Pn) WkmHng AkZkr ¢v kng UkOk

QkkZk Gv Av (ÉkkCWkág) Uko kvr WkkgSkv\k Gv Hv ekkTkk^k@OkklR (AùYkr) UknR~Ck\kzUkMä PkvTkkv (dkZkg)

Yko]Qkm bkûkkTkk#k (¤UTkZkTk~) A@Pkkv QkAkvå #kk ^kMv? &&lTkHkr@kvÄkpYXkOkvTk"" (lTkHkr@k) #knü

Ukl@OkkYkTkk (¤HHkpYXkOkvTk) Uk|CkKUkOkk ^kMvå 30–162å

❁




–8–

WkgSk ¢lSkAk@


@kCkkvßk@Ykck@bkvTk bkAù\kg Apù’^kk ÉkYkÅkg HkCkP^~ÓùmMTPg @bkXkk^klTkXkr@YkckTkkKövTk WkTSkg SknTkP^~ú’¢kTkTRkYkpPlTk’ZkXkkvlHk bkcHkk^kbQkkg bVnúKTTkkKZkR~-

Skm@kvRk@YkTkkAnú\kg lTkéUlSk ekkTkg bkYknTYkHHklPú’’1-163’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ekkTkg bkYknTYkÄklP"" (ekkTkg) ekkTk ¢QkkrPk ~ #knü

Æ^k (bkYknTYkÄklP) Uk|CkK QkkZk Gvå Xkk^kkQkr—¢c{Qkm #kæ A@mTkv Æ^kTkng #knü b^kæUk

Acv Gvå Av kng Gv #knü ekkTk? &&¢kTkTRkYkpPlTk’ZkXkkvlHk"" (¢kTkTR) ¢PkmlTÜZk bknBkä ¢v km

Gv (¢YkpP) ¢Uko kr \klWSkä PkvTkng (lTk’ZkXkkvlHk) lTk@gPk@ ¢kb^kkRTk#km\k Gvå ^k]m Av kng Gv?

&&bVnúKg bkcHkk^kbQkkg TkkKZkP ~"" (bVnúKg) Uk|CkKUkOkv (bkcHkk^kbQkkg) UkkvPkkTkk #knü b^kæUkTkv

(TkkKZkP ~) Uk|CkK A@v Gvå ^k]m Av kng Gv? &&Skm@kvRk@Yk~"" (Skm@) ¢l^kTkëk@ bkûkkæUk Gv;

(¤Rk@Yk~) Skk@kUk| kkcæUk Ukl@OkYkTkb^kXkk^k Gvå ^k]m Av kng Gv? &&¢TkkAnù\kg"" bk^kr

Rn:BkQkm @lcPk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&lTkéUlSk"" bkYkbPk AYkrTkm §UkklSkQkm @lcPk Gvå

#kng A@Pkng QkAng ekkTk Uk|CkK QkkZk Gv? &&WkTSkg SknTkP ~"" (WkTSkg) ekkTkk^k@OkklR AYkræUk

UknR~Ck\kzUkMTkng Ukl@OkYkTkä PkvTkv (SknTkP^ ~ ) YkKkMPkng QkAngå Av kkv Gv WkgSk? &&ÓùmMTPg"" ¿mMk

A@v Gv ¢QkkrPk ~ Uk|CkKUkOkv CkHvr Gvå #kk ^kMv ¿mMk A@v Gv? &&@bkXkk^klTkXkr@YkckTkkKövTk""(@bkXkk^k) bkYkbPk Æ^k@kl#kTkv UkkvPkkTkv ^k#k A@m ©Uk%Zkkv Gv Hv ¢cgAk@\kdkOk Ck^krä

PkvTkkQkm (lTkXkr@) Xk@v\kkv Hv (YkckTkkKövTk) ¢TkgPk Ak]Qkm YkkgMmTkv ¢BkkMkTkkv bkgUk|RkZkä

A BA B

153



PkvTkk ^kMvå #kng A@mTkv ¢k^kkv Gv WkgSk? &&bkAù\kg HkCkP^ ~ ÉkYkÅkg Apù’^kk"" (bkAù\kg HkCkP ~)

bk^kr bkgbkk@m Æ^k@kl#kTkv (ÉkYkÅkg Apù’^kk) Æ^kTkk #knü b^kæUkQkm Xk|aK A@mTkvå #kk ^kMv?

&&@kCkkvßk@Ykck@bkvTk"" (@kCk) @kCk-ÿvak-YkkvcæUk ¢#knü Ukl@OklPkTkng (¤ßk@) DkOkng H

¢lSkAUkOkngä ¢v km Hv (Ykck@bkvTk) YkkvcæUk YklR@kä Pkv ^kMvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hv km @mPkv Akv¥ Æ^kTkv YklR@k lUk^kMk^kmTkv l^kA] A@^kkYkkg ¢k^kv Gvä bk^krb^k GmTk^km

\kv kkYkkg ¢k^kv Gvä UkRQkm Xk|aK A@^kkYkkg ¢k^kv Gv; Pkv km @mPkv ¢TkklR Ak]Qkm bk^kr

Æ^k@kl#k @kCk-ÿvak-YkkvcæUk ¢#knü Ukl@OkkYkQkm YkPk^kk\kkv QkZkkv Gvä PkvQkm

ekkTkk^k@OkklR AYkrTkkv WkgSk QkkZk Gvå ¢k^kk WkgSkTkv #knü ekkTkTkkv ¢TknXk^k YkvKTk#km\k

Gvä PkvQkm #knü ekkTk §UkkRvZk Gvå 1-163å

(UkpQ^km)

Tk AùYkrWkcn\kg HkCkTTk Fk\kTkk’YkAgù AùYkr ^kk

Tk TkwAùAù@OkklTk ^kk Tk lFkRlFkçSkkv WkTSkApùP^~ú’ZkRw‘ZkYknUZkkvCkXko: bkYknUZkklP @kCkklRlXk:

bk .^k lAù\k Avù^k\kg Xk^klP WkTSkcvPnTkprOkkYk~ú’’2-164’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Uk|QkYk H WkgSkTkng b^kæUk Acv Gv : &&ZkP ~

¤UZkkvCkXko: @kCkklRlXk: .v‘ZkYk~ bkYknUZkklP bk: .^k Avù^k\kg lAù\k TkpOkkYk~ WkTSkcvPn: Xk^klP""(ZkP ~) Hv (¤UZkkvCk) FkvPkTkkCknOkæUk (Xko:) Yko] ^kbPkn (@kCkklRlXk:) @kCk-ÿvak-YkkvcæUk

¢#knü Ukl@OkkYkkv bkkQkv (.v‘ZkYk~) lYklêkPkUkOkkæUkv (bkYknUZkklP) Ukl@OkYkv Gvä (bk: .^k)

¢vK\kng YkkÒk (Avù^k\kg) ¢TZk bkckZk l^kTkk (lAù\k) lTkékZkQkm (TkpOkkYk~) HvK\kkv bkgbkk@m

Æ^k@kl#k Gv PkvTkv (WkTSkcvPn: Xk^klP) ekkTkk^k@OkklR AYkrWkgSkTkng Ak@Ok QkkZk Gvå ¢c{

Akv¥ Uk|êkj A@v Gv Av WkgSkTkng Ak@Ok ¢kK\kng H Gv Av WkmHng UkOk Akg¥ WkgSkTkng

Ak@Ok Gv? bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av WkgSkTkng Ak@Ok ¢kK\kng H Gvä WkmHng Pkkv Akg¥

TkQkm; ¢vYk Acv Gv—&&AùYkrWkcn\kg HkCkP ~ Tk WkTSkApùP ~ ^kk Fk\kTkk’YkAùg AùYkr Tk WkTSkApùP ~

^kk ¢TkvAùAù@OkklTk Tk WkTSkApùP ~ ^kk lFkRlFkçSk: Tk WkTSkApùP ~"" (AùYkr) ekkTkk^k@OkklR

AYkræUkv WkgSkk^kkTkv ZkkvCZk Gv Hv AkYkrOk^kCkrOkkä PkvYkTkkQkm (Wkcn\kg) DkpPkDkKTkm YkkVA




Xk@v\kkv Gv ¢v kkv Hv (HkCkP ~) ÒkOkbkkv PkxPkk\kmbk @kHnUk|YkkOk \kkvAkAk#kUk|Rv#k (Tk

WkTSkApùP ~) Pkv UkOk WkgSkTkkv APkkr TkQkmå bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av Hkv @kCkklR ¢#knü

Ukl@OkkYkkv l^kTkk AkYkrOk^kCkrOkkYkkÒkQkm WkgSk QkPkkv ckvPk Pkkv Hv Ykn$Pk Æ^kkv Gv PkvYkTkv

UkOk WkgSk QkkPkå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hkv @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkkv Gv Pkkv

ekkTkk^k@OkklR AYkrTkkv WkgSk Gvä Pkkv UkGm AkYkrOk^kCkrOkkTkkv bkck@kv Akg¥ TkQkm; Hkv

@kCkklR ¢#knü Xkk^k TkQkm Pkkv AYkrTkkv WkgSk TkQkmä Pkkv UkGm AkYkrOk^kCkrOkkTkkv

bkck@kv Akg¥ TkQkmå (Fk\kTkk’YkAùg AùYkr) YkTk-^kFkTk-AkZkZkkvCk (Tk WkTSkApùP ~) Pkv UkOk WkgSkTkkv

APkkr TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hkv YkTk-^kFkTk-AkZkZkkvCk WkgSkTkkv APkkr QkPkkv ckvPk

Pkkv Pkv@Ykk CknOkbQkkTkv YkTk-^kFkTk-AkZkZkkvCk Gvä PkvTkkQkm UkOk AYkrTkkv WkgSk QkkPk; PkvQkm

Hkv @kCkklR ¢#knü Xkk^k Gv Pkkv AYkrTkkv WkgSk Gvä Pkkv UkGm YkTk-^kFkTk-AkZkZkkvCkTkkv

bkck@kv Akg¥ TkQkm; @kCkklR ¢#knü Xkk^k TkQkm Pkkv AYkrTkkv WkgSk TkQkmä Pkkv UkGm

YkTk-^kFkTk-AkZkZkkvCkTkkv bkck@kv Akg¥ TkQkmå (¢TkvAúAú@OkklTk) UkkgFk £lTÜZkkv—bUk#krTkä

@bkTkkä Dk|kOkä Fkdknä êkkvÒkä GÍng YkTk (Tk WkTSkApúP^ ~) ¢k UkOk WkgSkTkkg APkkr TkQkmå

bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av bkYZkCÓlaK Æ^kTkv UkkgFk £lTÜZkkv Gvä YkTk UkOk Gvä PkvYkTkk

ÿk@k UknR~Ck\kÜ^ZkTkk CknOkkvTkkv ekkZkA UkOk Gvå Hkv UkkgFk £lTÜZkkv ¢Tkv YkTkYkkÒkQkm

AYkrTkkv WkgSk QkPkkv ckvPk Pkkv bkYZkCÓlaK Æ^kTkv UkOk WkgSk lbkü QkkPkå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av—Hkv @kCkklR ¢#knü Xkk^k Gv Pkkv AYkrTkkv WkgSk Gvä Pkkv UkGm UkkgFk £lTÜZkkv

¢Tkv GÍk YkTkTkkv bkck@kv Akg¥ TkQkm; Hkv @kCkklR ¢#knü Xkk^k TkQkm Pkkv AYkrTkkv

WkgSk TkQkmä Pkkv UkGm UkkgFk £lTÜZkkv ¢Tkv GÍk YkTkTkkv bkck@kv Akg¥ TkQkmå (lFkP ~)

Æ^kTkk bkgWkgSk bklcPk ¢vAvlTÜZkklR #k@m@ä (¢lFkP ~) Æ^kTkk bkgWkgSk @lcPk UkkakkOkä

\kkvNngä YkkKm PkvYkTkkv (^kSk:) Yko]Qkm l^kTkk#k ¢Qk^kk WkkSkk-UkmMk (Tk WkTSkApùP^ ~) Pkv UkOk

WkgSkTkkg APkkr TkQkmå bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av Akv¥ YkckYknTkmëk@ Xkk^kz\kCkm YkkCkrYkkg

Fkk\kv Gvä Rw kbkgZkkvCkv bkodYk Æ^kkvTkv WkkSkk QkkZk Gvä PZkkg Hkv Æ^kDkkPkYkkÒkQkm WkgSk

QkPkkv ckvPk Pkkv YknTkmëk@Tkv AYkrWkgSk QkkPkå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hkv @kCkklR

¢#knü Ukl@OkkYk Gv Pkkv AYkrTkkv WkgSk Gvä Pkkv UkGm Æ^kDkkPkTkkv bkck@kv Akg¥ TkQkm;

Hkv @kCkklR ¢#knü Xkk^k TkQkm Pkkv AYkrTkkv WkgSk TkQkmä Pkkv UkGm Æ^kDkkPkTkkv

bkck@kv Akg¥ TkQkmå 2-164å

AckTkHwTk#kkïkYkk]k ” WkgSk ¢lSkAk@ 155




\kkvAù: AùYkrPPkvªbPn bkkvªbPn Fk Ul@bUTRk’YkAùg AùYkr PP^~PkTZklbYkTAù@OkklTk bkTPn lFkRlFkR~^ZkkUkRTkg FkkbPn PP^~ú’@kCkklRTknUZkkvCkXkolYkYkTkZkTk~ ekkTkg Xk^kvP^~ Avú^k\kg

WkTSkg Tkw^k AnúPkvª¶ZknUw’ZkZkYkckv bkYZkC¥¥¥¥¥Ckk’Ykk Sk|n^kYk~ú’’3-165’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢ckv ¢ZkYk~ bkYZkC¥¥¥¥¥Ckk’Ykk AnùP: ¢lU Sk|n kYk~ .^k

WkTSkg Tk ¤UwlP"" (¢ckv) cv Xk^ZkÆ^k! (¢ZkYk~ bkYZkC¥¥¥¥¥Ckk’Ykk) ¢k #knü b^kæUkTkkv

¢TknXk^kTk#km\k bkYZkCÓlaK Æ^k (AnùP: ¢lU) XkkvCkbkkYkCk|mTkv XkkvCk^kPkkg ¢Qk^kk Tklc

XkkvCk^kPkkg (Sk|n^kYk~) ¢^k#Zk (.^k) lTkékZkQkm (WkTSkg Tk ¤UwlP) ekkTkk^k@OkklR AYkrWkgSkTkv

A@Pkkv TkQkmå Av kkv Gv bkYZkCÓlaK Æ^k? &&@kCkkRmTk~ ¤UZkkvCkXkolYkYk~ ¢TkZkTk~"" (@kCkkRmTk~)

¢#knüæUk l^kXkk^kUkl@OkkYkkvTkv (¤UZkkvCkXkolYkYk~) FkvPkTkkYkkÒk CknOk Uk|PZkv (¢TkZkTk~) Tklc

Ukl@OkkYk^kPkkv QkAkvä &&Avù^k\kg ekkTkg Xk^kvP ~"" YkkÒk ekkTkb^kæUk @cv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av—bkYZkCÓlaK Æ^kTkv Wkkõk-¢kXZkgPk@ bkkYkCk|m Hv km cPkm Pkv km H Gvä Uk@gPkn

@kCkklR ¢#knüæUk l^kXkk^kUkl@OklPk TkQkmä PkvQkm ekkTkk^k@OkklR AYkrTkkv WkgSk TkQkmå

&&AùYkrPP: \kkvAù: bk: ¢bPn Fk PP^ ~ Ul@bUgRk’YkAgù AùYkr ¢bPn ¢lbYkTk~ PklTk Aù@OkklTk

bkTPn Fk PP^ ~ lFkRlFkR~ ZkkUkRTkg ¢bPn"" Pkv Ak@OkQkm (AùYkrPP: \kkvAù: bk: ¢bPn)

AkYkrOk^kCkrOkkQkm Xk@v\kng Gv Hv bkYkbPk \kkvAkAk#k Pkv Pkkv Hv kng Gv Pkv kng H @ckvä (Fk)

¢Tkv (PP ~ Ul@bUTRk’YkAùg AùYkr ¢bPn) ¢v kk Gv Hv ¢kPYkUk|Rv#kAgUkæUk YkTk-^kFkTk-AkZkæUk

ÒkOk ZkkvCk Pkv UkOk Hv kk Gv Pkv kk H @ckvä PkQkklUk AYkrTkkv WkgSk TkQkmå #kng QkPkkg?

(¢lbYkTk~) @kCk-ÿvak-YkkvcæUk ¢#knü Ukl@OkkYkkv Fkk\Zkk HPkkgå (PklTk Aù@OkklTk bkTPn) Pkv

UkkgFk £lTÜZkkv PkQkk YkTk UkOk Hv kkg Gv Pkv kkg H @ckv (Fk) ¢Tkv (PP ~ lFkR~-¢lFkR~^ZkkUkRTkg

¢bPn) Uko kkvr$Pk FkvPkTk-¢FkvPkTkTkkv DkkPk Hv kkv QkPkkv cPkkv Pkv kkv H @ckvä PkQkklUk #knü

Ukl@OkkYk QkPkkg AYkrTkkv WkgSk TkQkmå 3-165å




(UkpQ^km)

PQkklU Tk lTk@Ckr\kg Fkl@PnlYkaZkPv ekklTkTkkg

PRkZkPTkYkv^k bkk lAù\k lTk@Ckr\kk ^ZkkUplP:ú’

¢AùkYkApùPAùYkr PTYkPYkAùk@Okg ekklTkTkkg

çZkg Tk lc l^kéáöPv lAùYkn Aù@kvlP HkkTkklP Fkú’’4–166ú’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PQkklU ekklTkTkkg lTk@Ckr\kg Fkl@PnYk~ Tk £aZkPv""

(PQkklU) HkvAv AkYkrOk^kCkrOkkä YkTk-^kFkTk-AkZkZkkvCkä UkkgFk £lTÜZkkv PkQkk YkTkä Æ^kkvTkkv

DkkPk £PZkklR Wk|kõk bkkYkCk|m AYkrWkgSkTkng Ak@Ok TkQkmä AYkrWkgSkTkng Ak@Ok @kCkklR

¢#knüUkOkng Gvä ^kbPknTkng b^kæUk ¢v kng H Gvä PkkvUkOk (ekklTkTkkg) #knüb^kæUkTkk

¢TknXk^k#km\k Gv Hv bkYZkCÓlaK Æ^k PkvYkTkv (lTk@Ckr\kg Fkl@PnYk~) &Uk|YkkRm Qk£Tkv

l^kakZkXkkvCk bkv Zkk Pkkv bkv Zkk Hä Æ^kkvTkkv DkkPk QkZkkv Pkkv QkZkkvHä YkTk-^kFkTk-AkZk

HvYk Uk| kPkvr PkvYk Uk| kPkkvr H"—¢v km lTk@gAn#k ^kplûk (Tk £aZkPv) HkOkm A@mTkv A@Pkkg

AYkrTkkv WkgSk TkQkm ¢v kng Pkkv CkOkSk@Rv k YkkTkPkk TkQkmå #kk Ak@OkQkm TkQkm YkkTkPkk?

Ak@Ok Av &&bkk lTk@Ckr\kk ^ZkkUplP: lAù\k PRkZkPTkYk~ .^k"" (bkk) Uko kkvr$Pk (lTk@Ckr\kk

^ZkkUplP:) WknlüUko krA-HkOkm A@mTkv ¢gPk@gCk <lFkQkm l^kakZk-AakkZkkvYkkg lTk@gAn#kUkOkv

¢kFk@Ok (lAù\k) lTkékZkQkm (PR~-¢kZkPTkYk~ .^k) ¢^k#Zkä lYkQZkkP^k-@kCk-ÿvakæUk ¢#knü

Xkk^kkv bklcPk Gvä PkvQkm AYkrWkgSkTkng Ak@Ok Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—¢k^km Zknl$PkTkkv

Xkk^k lYkQZkkÓlaK Æ^kTkv ckvZk Gvä PkvQkm lYkQZkkÓlaK AYkrWkgSkTkkv APkkr Uk|CkK H Gv;

Ak@Ok Av &&ekklTkTkkg PP ~ ¢AùkYkApùP ~ AùYkr ¢Aùk@Okg YkPYk~"" (ekklTkTkkg) bkYZkCÓlaK

Æ^kkvTkv (PP^ ~) Hv Akg¥ Uko krWkü AYkrTkk §RZkv Gv Pkv WkSkng (¢AùkYkApùP ~ AùYkr) ¢^kkglGPk

l¿ZkkæUk Gv PkvQkm (¢Aùk@Okg YkPYk~) AYkrWkgSkTkng Ak@Ok TkQkm—¢vYk CkOkSk@Rv kv YkkTZkng

Gvä ¢Tkv ¢vYk H Gvå Akv¥ Acv#kv Av—&&Aù@kvlP HkkTkklP Fk"" (Aù@kvlP) AYkrTkk §RZkv

ckvZk Gv Hv XkkvCkbkkYkCk|m Pkv ckvPkm QkAm ¢TPk@gCk <lFkUko krA CkYkv Gv ¢vYk UkOk

Gv (HkkTkklP Fk) PkQkk #knü b^kæUkTkv ¢TknXk^kv Gvä bkYkbPk AYkrHlTkPk bkkYkCk|mTkv

cvZkæUk HkOkv Gv ¢vYk UkOk Gvå ¢kYk Akv¥ Acv Gv Pkv HoLkv Gv; Ak@Ok Av &&çZkg




lAùYkn Tk lc l^kéSZkPv"" (çZkg) ekkPkk UkOk ¢Tkv ^kkgGA UkOk–¢v km Wkv l¿Zkk (lAùYkn

Tk lc l^kéSZkPv) l^k<ü TkQkm #kng? ¢QkkrPk ~ bk^krQkk l^k<ü Gvå 4-166å

(^kbkTPklPk\kAk)

HkkTkklP Zk: bk Tk Aù@kvlP Aù@kvlP ZkbPn

HkkTkk’ZkZkg Tk Bk\kn Pl’Aù\k AùYkr @kCk:ú’

@kCkg ’^kWkkvSkYkZkYkSZk^kbkkZkYkkcn–sYkQZkk¥¥¥¥¥#k: bk lTkZkPg bk Fk WkTSkcvPn:ú’’5-167’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Zk: HkkTkklP bk: Tk Aù@kvlP"" (Zk:) Hv Akv¥

bkYZkCÓlaK Æ^k (HkkTkklP) #knü b^kæUkTkv ¢TknXk^kv Gv (bk:) Pkv bkYZkCÓlaK Æ^k (Tk

Aù@kvlP) AYkrTkm §RZkbkkYkCk|mYkkg ¢lXk\kkakk A@Pkkv TkQkm; &&Pn Zk: Aù@kvlP ¢Zkg TkHkkTkklP"" (Pn) ¢Tkv (Zk:) Hv Akv¥ lYkQZkkÓlaK Æ^k (Aù@kvlP) AYkrTkm l^klFkÒk bkkYkCk|mTkv

UkkvPkkæUk HkOkmTkv ¢lXk\kkakk A@v Gv (¢Zkg) Pkv lYkQZkkÓlaK Æ^k (Tk HkkTkklP)

#knüb^kæUk Æ^kTkv HkOkPkkv TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—lYkQZkkÓlaK Æ^kTkv Æ^kTkk

b^kæUkTkng HkOkUkOkng DkKPkng TkQkmå &&Bk\kn"" ¢kYk ^kbPknTkkv lTkékZk Gvå ¢vYk Aõkng Av

lYkQZkkÓlaK APkkr Gvä PZkkg &A@^kng" Pkv #kng? &&PP ~ AùYkr lAù\k @kCk:"" (PP ~ AùYkr) AYkrTkm

§RZkbkkYkCk|mTkng &A@^kng" Pkv (lAù\k) ^kkbPk^kYkkg (@kCk:) AYkrbkkYkCk|mYkkg ¢lXk\kkakkæUk

FkmAOkk Ukl@OkkYk Gvå Akv¥ YkkTk#kv Av AYkrbkkYkCk|mYkkg ¢lXk\kkakk Qk¥ Pkkv #kngä Tk

Qk¥ Pkkv #kng? Uk@gPkn ¢vYk Pkkv TkQkmä ¢lXk\kkakkYkkÒk Uko@kv lYkQZkkP^kUkl@OkkYk Gv ¢vYk

Acv Gv—&&Pn @kCkg ¢WkkvSkYkZkYk~ ¢SZk^kbkkZkYk~ ¢kcn:"" (Pn) Pkv ^kbPkn ¢v km Gv Av (@kCkg

¢WkkvSkYkZkYk~ ¢SZk^kbkkZkYk~) Uk@Ü^ZkbkkYkCk|mYkkg Gv Hv ¢lXk\kkakk Pkv Av k] lYkQZkkP^kæUk

Ukl@OkkYk Gv ¢vYk (¢kcn:) CkOkSk@Rv kv Aõkng Gvå &&bk: lTkZkPg lYkQZkk¥¥¥¥¥#k: Xk^kvP ~"" (bk:)

AYkrTkm bkkYkCk|mYkkg @kCk (lTkZkPg) ¢^k#Zk (lYkQZkk¥¥¥¥¥#k: Xk^kvP ~) lYkQZkkÓlaK Æ^kTkv ckvZk

Gvä bkYZkCÓlaK Æ^kTkv lTkékZkQkm ckvPkkv TkQkmå &&bk: Fk WkTSkcvPn:"" Pkv @kCkUkl@OkkYk

AYkrWkgSkTkng Ak@Ok Gvå PkvQkm Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av lYkQZkkÓlaK Æ^k AYkrWkgSk A@v Gvä

bkYZkCÓlaK Æ^k A@Pkkv TkQkmå 5–167å




(^kbkTPklPk\kAk)

bk^k‰ bkRw^k lTkZkPg Xk^klP b^kAùmZk-

AùYkkvrRZkkTYk@OkHkml^kPRn:BkbkkwBZkYk~ú’

¢ekkTkYkvPlRc ZkÅkn U@: U@bZk

AnùZkkr’UnYkkTk~ Yk@OkHkml^kPRn:BkbkkwBZkYk~ú’’6-168’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£c .PP ~ ¢ekkTkYk~"" (£c) lYkQZkkP^kUkl@OkkYkTkng

¢vA ¢gCk RvBkkMv Gv : (.PP ~ ¢ekkTkYk~) ¢k^kkv Xkk^k lYkQZkkP^kYkZk Gv—&&Pn ZkP ~ U@:

UnYkkTk~ U@bZk Yk@OkHkml^kPRn:BkbkkwBZkYk~ AnùZkkrP^ ~"" (Pn) Pkv Av kkv Xkk^k? (ZkP^ ~) Pkv Xkk^k

¢v kkv Av (U@: UnYkkTk~) Akv¥ Ukn<ak (U@bZk) ¢TZk Ukn<akTkkg (Yk@OkHkml^kPRn:BkbkkwBZkYk~) Yk@Ok-

Uk|kOkDkkPkä Æl^kPk-Uk|kOk@dkkä Rn:Bk-¢lTkaKbkgZkkvCkä bkkwBZk-£aKUk|klUPk ¢v kkg AkZkrTkv

(AnùZkkrP ~) A@v Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢ekkTkm YkTknaZkkvYkkg ¢v km AcvOkm Gv Av &¢k

Æ^kv ¢k Æ^kTkv YkkZkkvrä ¢k Æ^kv ¢k Æ^kTkv lH^kkM>kkvä ¢k Æ^kv ¢k Æ^kTkv

bknBkm AZkkvrä ¢k Æ^kv ¢k Æ^kTkv Rn:Bkm AZkkvr;"—¢k^km AcvOkm Gvå PZkkg ¢v km H

Uk|PkmlPk Hv Æ^kTkv ckvZk Pkv Æ^k lYkQZkkÓlaK Gv ¢vYk lTk:bkgRvc HkOkHkvä bkg#kZk

Akg¥ TkQkmå #kk YkkKv HkOk^kng Av lYkQZkkÓlaK Gv? Ak@Ok Av &&Yk@OkHkml^kPRn:BkbkkwBZkYk~

bk^k‰ bkRk .^k lTkZkPg b^kAùmZkAùYkkvrRZkkP ~ Xk^klP"" (Yk@Ok) Uk|kOkDkkPkä (Hkml^kP) Uk|kOk@dkkä

(Rn:BkbkkwBZkYk~) £aK-¢lTkaKbkgZkkvCk—¢k Hv (bk^k‰) bk^kr Æ^k@kl#kTkv ckvZk Gv Pkv WkSkng

(bkRk .^k) bk^kr Ak] (lTkZkPg) lTkékZkQkmä (b^kAùmZkAùYkkvrRZkkP ~ Xk^klP) Hv Æ^kv UkkvPkkTkk

l^k#knü ¢Qk^kk bkg$\kv#kæUk Ukl@OkkYk ^kMv Uko kvr H WkkgSZkng Gv Hv ¢kZknAYkr ¢Qk^kk

#kkPkkAYkr ¢Qk^kk ¢#kkPkkAYkrä Pkv AYkrTkk §RZkQkm Pkv Æ^kTkv Yk@Ok ¢Qk^kk Æ^kTk

¢Qk^kk Rn:Bk ¢Qk^kk bknBk QkkZk Gv ¢v kkv lTkékZk Gv; ¢k ^kkPkYkkg bkgRvc Akg¥ TkQkmå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Akv¥ Æ^k Akv¥ Æ^kTkv Ykk@^kk bkYkQkr TkQkmä lH^kkM^kk bkYkQkr

TkQkmä bknBkm-Rn:Bkm A@^kk bkYkQkr TkQkmå 6-168å




(^kbkTPklPk\kAk)

¢ekkTkYkvPRlSkCkYZk U@k’U@bZkU#ZklTP Zkv Yk@OkHkml^kPRn:BkbkkwBZkYk~ú’AùYkkrOZkcgApùlP@bkvTk lFkAùmakr^kbPvlYkQZkk¥¥¥¥¥#kkv lTkZkPYkk’YkcTkkv Xk^klTPú’’7-169’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Zkv U@kP ~ U@bZk Yk@OkHkml^kPRn:BkbkkwBZkYk~

U#ZklTP"" (Zkv) Hv Akv¥ ¢ekkTkm Æ^k@kl#k (U@kP^ ~) ¢TZk Æ^kQkm (U@bZk) ¢TZk

Æ^kTkng (Yk@OkHkml^kPRn:BkbkkwBZkYk~) Yk@^kngä Æ^k^kngä Rn:Bkä bknBk (U#ZklTP) YkkTkv Gv; #kng

A@mTkv? &&.PP ~ ¢ekkTkYk~ ¢lSkCkYZk"" (.PP ~ ¢ekkTkYk~) lYkQZkkP^kæUk ¢#knü

Ukl@OkkYkTkv—¢k^kk ¢#knüUkOkkTkv (¢lSkCkYZk) UkkYkmTkv; &&Pv lTkZkPYk~ lYkQZkk¥¥¥¥¥#k:

Xk^klTP"" (Pv) Hv Æ^k@kl#k ¢v kng YkkTkv Gv Pkv (lTkZkPYk~) lTkékZkQkm (lYkQZkk¥¥¥¥¥#k: Xk^klTP)

bk^kr Uk|Ak@v lYkQZkkÓlaK@kl#k Gvå Av kk Gv Pkv lYkQZkkÓlaK? &&¢cgApùlP@bkvTk AùYkkrlOk

lFkAùmakr k:"" (¢cgApùlP) &cng Rv kä cng YkTknaZkä cng lPkZk‘Fkä cng Tkk@Aä cng Rn:Bkmä cng bknBkm"

¢v km AYkrHlTkPkUkZkkrZkYkkg Gv ¢kPYkWknlüä Pkv-æUk Hv (@bkvTk) YkCTkUkOkngä Pkv ^kMv

(AùYkkrlOk) AYkrTkk §RZkv HvK\km l¿Zkk QkkZk Gv PkvTkv (lFkAùmakr^k:) &cng A@ng Gngä Ykx AZkn‘

Gvä ¢kYk A@m#k" ¢vYk ¢ekkTkTkv \kmSkv YkkTkv Gvå ^k]m Av kk Gv? &&¢k’YkcTk:""

UkkvPkkTkk DkkPkTk#km\k Gvå 7-169å

(¢TknaKnUk)

lYkQZkk¥¥¥¥¥ìv: bk .^kkbZk WkTSkcvPns^kUZkrZkkP^~ú’Zk .^kkSZk^kbkkZkkvªZkYkekkTkk’YkkªbZk ¥¥¥¥¥#ZkPvú’’8-170’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢bZk lYkQZkk¥¥¥¥¥ìv: bk: .^k WkTSkcvPn: Xk^klP"" (¢bZk

lYkQZkk¥¥¥¥¥ìv:) ¢k lYkQZkkÓlaK Æ^kTkvä (bk: .^k) lYkQZkkP^kæUk Gv Hv ¢v kkv Ukl@OkkYk Av &¢k

Æ^kv ¢k Æ^kTkv YkkZkkvrä ¢k Æ^kv ¢k Æ^kTkv lH^kkM>kkv"—¢v kkv Xkk^k (WkTSkcvPn: Xk^klP)

ekkTkk^k@OkklR AYkrWkgSkTkng Ak@Ok QkkZk Gvå #kk Ak@OkQkm? &&l^kUZkrZkkP ~"" Ak@Ok Av ¢v kkv




Ukl@OkkYk lYkQZkkP^kæUk Gvå &&Zk: .^k ¢ZkYk~ ¢SZk^kbkkZk:"" &¢kTkv Ykk@ngä ¢kTkv lH^kkMng"

¢v kkv Hv lYkQZkkP^kæUk Ukl@OkkYk Pkv HvTkv ckvZk Gv &&¢bZk ¢ekkTkk’Ykk ¥¥¥¥¥#ZkPv"" (¢bZk)

¢v kk Æ^kTkng (¢ekkTkk’Ykk) lYkQZkkP^kYkZk b^kæUk (¥¥¥¥¥#ZkPv) Hkv kkYkkg ¢k^kv Gvå 8–170å

(¢TknaKnUk)

¢TkvTkkSZk^kbkkZkvTk lTkaVú\kvTk l^kYkkvlcP:ú’Pl’AùJFkTkklU Tkw^kklbP Tkk’Ykk’YkkTkg Aù@kvlP ZkP^~ú’’9-171’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢k’Ykk ¢k’YkkTkg ZkP ~ Tk Aù@kvlP PP ~ lAùJFkTk

¢lU Tk .^k ¢lbP"" (¢k’Ykk) lYkQZkkÓlaK Æ^k (¢k’YkkTkg) UkkvPkkTkv (ZkP^ ~ Tk Aù@kvlP) Hv-æUkv

¢kb^kkRPkkv Tk ckvZk (PP ~ lAùJFkTk) ¢v kkv UkZkkrZkä ¢v kkv l^kA\Uk (Tk .^k ¢lbP)

Òkw\kkvA>kYkkg Gv H Tkc{å Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av lYkQZkkÓlaK Æ^k Hv kkv UkZkkrZk Skk@Ok

A@v Gvä Hv kk Xkk^kv Ukl@OkYkv Gvä Pkv WkSkkTkv UkkvPkkb^kæUk HkOkm ¢TknXk^kv Gv; PkvQkm

AYkrTkk b^kæUkTkv Æ^kTkk b^kæUkQkm lXkTTk A@mTkv HkOkPkkv TkQkmä ¢vAæUk ¢TknXk^k A@v

Gvå &&¢TkvTk ¢SZk^kbkkZkvTk"" &¢kTkv Ykk@ngä ¢kTkv lH^kkMngä ¢kTkv Ykx YkkZkkvrä ¢kTkv Ykx

lH^kkM>kkvä ¢kTkv Ykx bknBkm AZkkvrä ¢kTkv Ykx Rn:Bkm AZkkvr"—¢v kk Ukl@OkkYkQkm

&&l^kYkkvlcP:"" Dkv\kkv QkZkkv Gvå Av kkv Gv Ukl@OkkYk? &&lTk:Vú\kvTk"" HoLkv Gvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av ZkÛlUk Ykk@^kkTkng Acv Gvä lH^kkM^kkTkng Acv Gvä PkQkklUk Æ^kkvTkng Yk@^kng

Æ^k^kng UkkvPkkTkkg AYkrTkk §RZkTkv ckQk Gvä ¢kTkk Ukl@OkkYkkvTkv ¢kSkmTk TkQkmå ¢k

UkkvPkkTkk ¢ekkTkUkOkkTkv \kmSkv ¢TkvA HoLk l^kA\Ukkv A@v Gvå 9-171å

(£TÜ^kÈk)

l^kÍkklçXkÒùkvªlU lc Zk’ÉkXkk^kk-Rk’YkkTkYkk’Ykk l^kRSkklP l^kÍkYk~ú’YkkvcwAùAùTRkvªSZk^kbkkZk .akTkkbPmc Zkvakkg ZkPZkbP .^kú’’10-172’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Pv .^k ZkPZk:"" Pkv¢kv H ZkPkmëk@ Gv &&Zkvakkg




£c .ak ¢SZk^kbkkZk: TkklbP"" (Zkvakkg) HvYkTkv (£c) bkodYkæUk Av bQko\kæUk (.ak:

¢SZk^kbkkZk:) &¢kTkv Ykk@ngä ¢kTkv lH^kkMng" ¢v kkv lYkQZkkP^kæUk Ukl@OkkYk (TkklbP) TkQkmå

Av kkv Gv Ukl@OkkYk? &&YkkvcwAùAùTR:"" (Ykkvc) lYkQZkkP^kTkng (.AùAùTR:) Yko] Ak@Ok Gvå

&&Zk’ÉkXkk^kkP^ ~"" Hv lYkQZkkP^kUkl@OkkYkTkk Ak@Okv &&¢k’Ykk ¢k’YkkTkYk~ l^kÍkYk~ l^kRSkklP""(¢k’Ykk) Æ^kÜ^Zk (¢k’YkkTkYk~) UkkvPkkTkv (l^kÍkYk~) &cng Rv kä cng YkTknaZkä cng ¿kvSkmä cng

YkkTkmä cng bknBkmä cng Rn:Bkm" £PZkklR TkkTkkæUk (l^kRSkklP) ¢TknXk^kv Gvå Av kkv Gv

¢kPYkk? &&l^kÍkkP ~ l^kXkÒù: ¢lU"" HkvAv AYkrTkk §RZkQkm QkZkv\kk bkYkbPk UkZkkrZkkvQkm

lXkTTk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av lYkQZkkÓlaK Æ^k UkZkkrZkYkkg @Pk Gvä PkvQkm UkZkkrZkTkv

UkkvPkkæUk ¢TknXk^kv Gvå ¢k^kkv lYkQZkkP^kXkk^k GoKPkkg ekkTkm UkOk bkkFkkvä ¢kFk@Ok

UkOk bkkFkngå 10–172å


bk^krÇkkSZk^kbkkTkYkv^kYklBk\kg ’ZkkHZkg ZkRnÒgù lHkTkw-

bPTYkTZkv ^Zk^kck@ .^k lTklBk\kkvª¶ZkTZkkÌkZkb’ZkklHkP:ú’

bkYZkE~lTkËkZkYkvAùYkv^k PRYkm lTkaAùgUYkkÓùYZk zAù

#knáekkTkDkTkv YklclYTk Tk lTkHkv WkSTklTP bkTPkv SkplPYk~ú’’11-173’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢Ykm bkTP: lTkHkv YklclYTk SkplPYk~ zAù Tk

WkSTklTP"" (¢Ykm bkTP:) bkYZkCÓlaK Æ^k@kl#k (lTkHkv YklclYTk) lTkH YklcYkkYkkg ¢QkkrPk ~

UkkvPkkTkk #knü lFkÜoUk b^kæUkYkkg (SkplPYk~) lbQk@PkkæUk bknBkTkv (zAù Tk WkSTklTP) AvYk Tk

A@v? ¢QkkrPk^ ~ bk^krQkk A@vå Av kkv Gv lTkH YklcYkk? &&#knáekkTkDkTkv"" (#kná) @kCkklR

@lcPk ¢v kk (ekkTk) FkvPkTkkCknOkTkkv (DkTkv) bkYkoc Gvå #kng A@mTkv? &&PP ~ bkYZkA~ù lTkËkZkg¢kÓùYZk"" (PP ~) Pkv Ak@OkQkm (bkYZkA~ù lTkËkZkYk~) bkYZkA~ lTkékZkTkv ¢QkkrPk ~ lTks^kA\Uk

^kbPknYkkÒkTkv (¢kÓùYZk) Hv km Gv Pkv km ¢TknXk^kCkkvFk@ A@mTkvå Av kkv Gv lTkékZk? &&.AùYk~.^k"" (.AùYk~) lTks^kA\Uk ^kbPknYkkÒk Gvä (.^k) lTkékZkQkmå ^k]m Av kkv Gv? &&lTkaAùYUYk~""

bk^kr §UkklSkQkm @lcPk Gvå &&ZkP ~ bk^krÇk ¢SZk^kbkkTkYk~ ¢lBk\kg .^k ’ZkkHZkg"" (ZkP^ ~) Hv

Ak@OkQkm (bk^krÇk ¢SZk^kbkkTkYk~) &cng Ykk@ngä cng lH^kkMngä cng Rn:Bkm A@ngä cng bknBkm A@ngä




cng Rv kä cng YkTknaZk" £PZkklR Gv Hv lYkQZkkP^kæUk ¢bkgBZkkPk \kkvAYkkÒk Ukl@OkkYk

(¢lBk\kg .^k ’ZkkHZkg) Pkv bkYkbPk Ukl@OkkYk cvZk Gvå Av kk Gv Ukl@OkkYk? &&lHkTkw: ¤Ògù""Uk@Ykvëk@ Av k]ekkTkv lWk@kHYkkTkä PkvYkOkv ¢v kk Aõkk Gvå &&PP ~"" lYkQZkkP^kXkk^kTkkv

QkZkkv Gv PZkkCkä PkvTkv &&YkTZkv"" cng ¢vYk YkkTkng Gng Av &&lTklBk\k: ¢lU ^Zk^kck@:’ZkklHkP: .^k"" (lTklBk\k: ¢lU) HvK\kkv Gv bkPZkæUk ¢Qk^kk ¢bkPZkæUk (^Zk^kck@:)

^Zk^kck@ ¢QkkrPk ~ #knüb^kæUkYkkÒkQkm l^kUkl@Pk HvK\kk YkTk-^kFkTk-AkZkTkk l^kA\Ukkv Pkv

WkSkk (’ZkklHkP:) bk^kr Uk|Ak@v GoK>kk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Uko kkvr$Pk lYkQZkkXkk^k

HvTkv GoKm CkZkkv PkvTkv bkYkbPk ^Zk^kck@ GoKm CkZkkvä Ak@Ok Av lYkQZkkP^kTkk Xkk^k PkQkk

^Zk^kck@Tkk Xkk^k ¢vA ^kbPkn Gvå Av kkv Gv ^Zk^kck@? &&¢TZkkÌkZk:"" (¢TZk)

l^kUk@mPkUkOkng Pkv H Gv (¢kÌkZk:) ¢^k\kgWkTk HvTkngä ¢v kkv Gvå 11–173å

(§UkHklPk)

@kCkkRZkkv WkTSklTkRkTkYknÒùk-

bPv #knálFkTYkkÇkYkckvªlPl@Òùk:ú’

¢k’Ykk U@kv ^kk lAùYkn PlTTklYkÅk-

lYklP ÉkOknTTkk: UnTk@v^kYkkcn:ú’’12-174’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&UnTk: .^kYk~ ¢kcn:"" (UnTk:) #knü ^kbPknb^kæUkTkng

lTkæUkOk AZkn‘ PkkvUkOk V@mTkv (.^kYk~ ¢kcn:) ¢vYk Acv Gv Ck|gQkTkk APkkr êkm AngRAngRkFkkZkrå

Av kk Gv? &&£lP ÉkOknTTkk:"" HvYkTkv ¢k^kkv Uk|êkj TkYk| Qk¥Tkv UkoG^kkYkkg ¢k^Zkkv Gvå Av kkv

Uk|êkj? &&Pv @kCkkRZk: WkTSklTkRkTkYk~ ¤Òùk:"" ¢ckv b^kklYkTk~! (Pv @kCkkRZk:) ¢#knü

FkvPkTkkæUk Gv @kCk-ÿvak-Ykkvc £PZkklR ¢bkgBZkkPk \kkvAYkkÒk l^kXkk^kUkl@OkkYk Pkvä

(WkTSklTkRkTkYk~ ¤Òùk:) ekkTkk^k@OkklR AYkrWkgSkTkkg Ak@Ok Gv ¢v kng Aõkngä bkkgXk»Zkngä HkOZkngä

YkkTZkngå Av kk Gv Pkv Xkk^k? &&#knálFkTYkkÇkYkckvªlPl@Òùk:"" (#knálFkTYkkÇk) #knü ekkTk-

FkvPkTkkYkkÒk Gv Hv (Ykc:) %ZkkvlPkb^kæUk Æ^k^kbPknä PkvTkkQkm (¢lPl@Òùk:) Wkck@ Gvå c^kv

¢vA Uk|êkj cng A@ng Gng Av &&PlTTklYkÅkYk~ ¢k’Ykk ^kk U@:"" (PlTTklYkÅkYk~) Pkv @kCk-ÿvak-

YkkvcæUk ¢#knü Ukl@OkkYkkvTkng Ak@Ok AkvOk Gv? (¢k’Ykk) Æ^kÜ^Zk Ak@Ok Gv (^kk) Av




(U@:) YkkvcAYkræUk Ukl@OkYZkkv Gv Hv UknR~Ck\kÜ^ZkTkkv zUkM Pkv Ak@Ok Gv? ¢v kng UkoG^kkYkkg

¢k^kPkkg ¢kFkkZkr §ûk@ Acv Gvå 12-174å

(§UkHklPk)

Tk HkkPn @kCkklRlTklYkÅkXkk^k-Ykk’Ykk’YkTkkv ZkklP ZkQkkArùAùkTP:ú’PlbYklTTklYkÅkg U@bkE* .^k^kbPnb^kXkk^kkvªZkYknRvlP Pk^kP^~ú’’13-175’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Pk^kP ~ ¢ZkYk~ ^kbPnb^kXkk^k: ¤RvlP"" (Pk^kP ~) Uk|êkj

AZkkvr cPkkv PkvTkkv §ûk@ ¢kYk Gv—(¢ZkYk~ ^kbPnb^kXkk^k:) ¢k ^kbPknTkng b^kæUk (¤RvlP) bk^kr

Ak]v Uk|CkK Gvå Av kkv Gv ^kbPknTkkv b^kXkk^k? &&HkkPn ¢k’Ykk ¢k’YkTk: @kCkklRlTklYkÅk-Xkk^kYk~ Tk ZkklP"" (HkkPn) Akv¥ UkOk Ak]v (¢k’Ykk) Æ^kÜ^Zk (¢k’YkTk: @kCkklRlTklYkÅkXkk^kYk~)

UkkvPkkbkgWkgSkm Gv Hv @kCk-ÿvak-YkkvcæUk ¢#knü Ukl@OkkYk PkvYkTkk Ak@OkUkOkkæUk (Tk ZkklP)

Ukl@OkYkPkng TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Ü^ZkTkk Ukl@OkkYkTkng Ak@Ok Wkv Uk|Ak@Tkng Gv :

¢vA §UkkRkTkAk@Ok Gvä ¢vA lTklYkûkAk@Ok Gvå §UkkRkTkAk@Ok ¢vK\kv Ü^ZkYkkg

¢TPkCkrsXkPk Gv UkkvPkkTkk Ukl@OkkYk-UkZkkrZkæUk Ukl@OkYkTk#kl$Pk; Pkv Pkkv Hv Ü^ZkTkmä Pkv

H Ü^ZkYkkg ckvZk Gv ¢v kkv lTkékZk Gvå lTklYkûkAk@Ok—Hv Ü^ZkTkkv bkgZkkvCk Uk|kUPk

Qk^kkQkm ¢TZk Ü^Zk UkkvPkkTkk UkZkkrZkæUk Ukl@OkYkv Gv; Pkv Pkkv Hv Ü^ZkTkkvä Pkv Ü^ZkYkkg

ckvZk Gvä ¢TZk Ü^ZkCkkvFk@ ckvPkkv TkQkm ¢v kkv lTkékZk Gvå Hv km @mPkv YkplûkAk DkK

UkZkkrZkæUkv Ukl@OkYkv Gvä PkvTkng §UkkRkTkAk@Ok Gv YkplûkAkYkkg DkKæUk Ukl@OkYkTk#kl$Pk;

lTklYkûkAk@Ok Gv WkkõkæUk AngXkk@ä Fk¿ä RgM £PZkklR; Pkv km H @mPkv Æ^kÜ^Zk ¢#knü

Ukl@OkkYkv—Ykkvc-@kCk-ÿvakæUkv Ukl@OkYkv Gvä PkvTkng §UkkRkTkAk@Ok Gv Æ^kÜ^ZkYkkg

¢TPkCkrsXkPk l^kXkk^kæUk ¢#knü Ukl@OkYkTk#kl$Pk; &&PlbYkTk~ lTklYkÅkg"" lTklYkûkAk@Ok Gv

&&U@bkE*: .^k"" R#krTkYkkvc-Fkkl@ÒkYkkvcAYkræUk WkgSkkZkv\kkv Hv Æ^kTkk Uk|Rv#kkvYkkg

¢vAdkvÒkk^kCkkcæUk UknR~Ck\kÜ^ZkTkkv zUkMä PkvTkkv §RZkå HkvAv YkkvcAYkræUk UknR~Ck\kzUkMTkkv

§RZk UkkvPkkTkk Ü^Zk bkkQkv ^ZkkUZk-^ZkkUkAæUk Gvä Æ^kÜ^Zk bkkQkv ^ZkkUZk-^ZkkUkAæUk




TkQkmä PkkvUkOk YkkvcAYkrTkkv §RZk ckvPkkg Æ^kÜ^Zk UkkvPkkTkk l^kXkk^kUkl@OkkYkæUkv Ukl@OkYkv

Gv—¢v kkv H ^kbPknTkkv b^kXkk^k Gvä bkck@kv AkvTkkv? ¢c{ ÓaKkgPk Gv—&&ZkQkk¢AùrAùkTP:"" HvYk bVlKAYklOk @kPkmä Ukm]mä Ak]m £PZkklR ¢TkvA Uk|XkkæUkv Ukl@OkYkv

Gvä PkvTkng §UkkRkTkAk@Ok Gv bVlKAYklOkYkkg ¢TPkCkrsXkPk TkkTkk ^kOkræUk Ukl@OkYkTk-

#kl$Pk; lTklYkûkAk@Ok Gv Wkkõk TkkTkk ^kOkræUk Uko@mTkkv (¢kêkZkæUk ^kbPknTkkv) bkgZkkvCkå

13-175å

(¢TknaKnUk)

£lP ^kbPnb^kXkk^kg b^kg ekkTkm HkkTkklP PvTk bk:ú’

@kCkkRmTTkk’YkTk: AnùZkkrTTkkPkv Xk^klP Aùk@Aù:ú’’14-176’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ekkTkm £lP ^kbPnb^kXkk^kg b^kg HkkTkklP"" (ekkTkm)

bkYZkCÓlaK Æ^k (£lP) Uko kkvr$Pk Uk|Ak@v (^kbPnb^kXkk^kg) Ü^ZkTkng b^kæUk ¢v kng Hv (b^kg)

UkkvPkkTkng #knü FkwPkTZkä PkvTkv (HkkTkklP) ¢kb^kkRæUk ¢TknXk^kv Gvä &&PvTk bk: @kCkkRmTk~

¢k’YkTk: Tk AnùZkkrP ~"" (PvTk) Pkv Ak@OkQkm (bk:) bkYZkCÓlì Æ^k (@kCkkRmTk~) @kCk-ÿvak-

YkkvcæUk ¢#knü Ukl@OkkYkkv (¢k’YkTk:) Æ^kÜ^ZkTkng b^kæUk Gv ¢vYk (Tk AnùZkkrP ~)

¢TknXk^kPkkv TkQkmä AYkrTkk §RZkTkm §UkklSk Gv ¢vYk ¢TknXk^kv Gvå &&¢P: Aùk@Aù: TkXk^klP"" (¢P:) ¢k Ak@OkQkm (Aùk@Aù:) @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkkvTkkv APkkr (Tk Xk^klP)

QkPkkv TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—bkYZkCÓlaK Æ^kTkv @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkkvTkng

b^kklYkP^kUkOkng TkQkmä PkvQkm bkYZkCÓlaK Æ^k APkkr TkQkmå 14-176å

(¢TknaKnUk)

£lP ^kbPnb^kXkk^kg b^kg TkkekkTkm ^kvlÅk PvTk bk:ú’

@kCkkRmTkk’YkTk: AnùZkkrRPkv Xk^klP Aùk@Aù:ú’’15-177’’✽

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢ekkTkm £lP ^kbPnb^kXkk^kg b^kg Tk ^kvlÅk"" (¢ekkTkm)


✽ UkglMPk êkm @kHYk\kÆTkm KmAkYkkg ¢k è\kkvA PkQkk PkvTkkv ¢Qkr TkQkmå è\kkvA Tkgå 176Tkk ¢kSkk@v

¢k è\kkvATkkv &BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr" A@^kkYkkg ¢k^Zkkv Gvå



lYkQZkkÓlaK Æ^k (£lP) Uko kkvr$Pk Uk|Ak@v (^kbPnb^kXkk^kg) Ü^ZkTkng b^kæUk ¢v kng Hv (b^kg)

UkkvPkkTkng #knü FkwPkTZkä PkvTkv (Tk ^kvlÅk) ¢kb^kkRæUk ¢TknXk^kPkkv TkQkmä &&PvTk bk: @kCkkRmTk~¢k’YkTk: AnùZkkrP ~"" (PvTk) Pkv Ak@OkQkm (bk:) lYkQZkkÓlaK Æ^k (@kCkkRmTk~) @kCk-ÿvak-YkkvcæUk

¢#knü Ukl@OkkYkkv (¢k’YkTk:) Æ^kÜ^ZkTkng b^kæUk Gv ¢vYk (AnùZkkrP^ ~) ¢TknXk^kv Gvä AYkrTkk

§RZkTkm §UkklSk Gv ¢vYk ¢TknXk^kPkkv TkQkmå &&¢P: Aùk@Aù: Xk^klP"" (¢P:) ¢k

Ak@OkQkm (Aùk@Aù:) @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkkvTkkv APkkr (Xk^klP) QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av—lYkQZkkÓlaK Æ^kTkv @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkkvTkng b^kklYkP^kUkOkng Gvä PkvQkm

lYkQZkkÓlaK Æ^k APkkr Gvå 15-177å


£’Zkk\kkvFZk l^k^kvFZk Pl’Aù\k U@æ^Zkg bkYkCk|g Wk\kkP^~PTYko\kkg WkcnXkk^kbkTPlPlYkYkkYknáPnrAùkYk: bkYkYk~ú’¢k’YkkTkg bkYknUwlP lTkXkr@^kc’UoOkwrAùbkgl^k<nPgZkvTkkvTYkol\kPWkTSk .ak XkCk^kkTkk’Ykk’YklTk bVoúHkrlPú’’16-178’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.ak: ¢k’Ykk ¢k’YkkTkg bkYknUwlP ZkvTk ¢k’YklTk

bVoúHkrlP"" (.ak: ¢k’Ykk) ¢k ¢kPYkk ¢QkkrPk ~ Uk|PZkdk Gv Hv Æ^kÜ^Zk Pkv (¢k’YkkTkg

bkYknUwlP) ¢TkklR Ak]Qkm b^kæUkQkm Xk|aK QkZkkv cPkkv PkkvUkOk ¢k ¢Tkn¿YkQkm UkkvPkkTkk

b^kæUkTkv Uk|kUPk QkZkkvä (ZkvTk) Hv b^kæUkTkm Uk|klUPkTkk Ak@Okv (¢k’YklTk bVoúHkrlP) Uk@Ü^Zk

bkkQkv bkgWkgSk GoK>kkvä UkkvPkk bkkQkv bkgWkgSk @õkkvå Av kkv Gv? &&¤TYkol\kPWkTSk:"" (¤TYkol\kP)

Yko] bkûkkQkm Ro@ AZkkvr Gv (WkTSk:) ekkTkk^k@OkklR AYkræUk UknR~Ck\kÜ^ZkTkkv zUkM HvOkvä

¢v kkv Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&XkCk^kkTk~"" ekkTkb^kæUk Gvå Av km @mPkv ¢TknXk^kv Gv?

&&lTkXkr@^kc’UoOkwrAùbkgl^k<nPg"" (lTkXkr@) ¢TkgPk #kl$PkTkk UkngHæUkv (^kcP ~) lTk@gPk@ Ukl@OkYkv Gv

¢v kng Hv (UoOkr) b^k@bkQkm Xk@v\kng (.Aùbkgl^kP ~) l^k#knü ekkTkä PkvTkm bkkQkv (ZknPg) Yk]v\kng

Gv ¢v kk #knü b^kæUkTkv ¢TknXk^kv Gvå ^k]m Av kkv Gv ¢kPYkk? &&£YkkYk~WkcnXkk^kbkTPlPYk~ bkYkYk~ ¤áPnrAùkYk:"" (£YkkYk~) Aõkng Gv b^kæUk HvYkTkng ¢v kk Gv (WkcnXkk^k)

WkcnXkk^k ¢QkkrPk ~ @kCk-ÿvak-Ykkvc ¢klR ¢TkvA Uk|Ak@Tkk ¢#knü Ukl@OkkYkä PkvYkTkm

(bkTPlPYk~) bkgPklPkTkv ¢QkkrPk ~ Uk@gUk@kTkv (bkYkYk~) ¢vA H Ak]v (¤áPprAúkYk:) §BkkMmTkv Ro@




A@^kkTkkv Gv ¢lXkUk|kZk HvTkkvä ¢v kkv Gvå Av km Gv Xkk^kbkgPklPk? &&PTYko\kkg"" Uk@Ü^ZkTkng

b^kklYkP^kUkOkng Gv Yko] Ak@Ok HvTkng ¢v km Gvå #kng A@mTkv? &&lAù\k Wk\kkP ~ PP ~ bkYkCk|gU@æ^Zkg £lP ¢k\kkvFZk l^k^kvFZk"" (lAù\k) lTkékZkQkm (Wk\kkP^ ~) ekkTkTkk Wk]Qkm (PP ~)Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-TkkvAYkræUk (bkYkCk|g U@æ^Zkg) ¢v km Gv HvK\km UknR~Ck\kÜ^ZkTkm l^klFkÒk

Ukl@OklPk PkvTkvä (£lP ¢k\kkvFZk) Uko kkvr$Pk Uk|Ak@v l^kFkk@ A@mä (l^k^kvFZk) #knü ekkTkb^kæUkQkm

lXkTTk A@m Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—#knü b^kæUk §UkkRvZk Gvä ¢TZk bkYkbPk

Uk@Ü^Zk cvZk Gvå 16-178å

(YkTRk¿kTPkk)

@kCkkRmTkkYknRZkYkRZkg Rk@Zk’Aùk@OkkTkkg

AùkZk‰ WkTSkg l^kl^kSkYkSknTkk bk< .^k ÉkOkn<ú’

ekkTkHZkkvlP: dklUPlPlYk@g bkkSkn bkTTkáYkvPP^~Pç<ç’Ékbk@YkU@: AùkvªlU TkkbZkk^kpOkkvlPú’’17-179’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.PP ~ ekkTkHZkkvlP: PçP^ ~ bkTTkáYk~"" (.PP ~

ekkTkHZkkvlP:) ¢k ekkTk%ZkkvlPk ¢QkkrPk ~ b^kkTknXk^kCkkvFk@ #knü FkwPkTZk^kbPkn (PçP ~ bkTTkáYk~)

UkkvPkkTkk Wk]-Uk@k¿Yk bkkQkv ¢v km Uk|CkK Qk¥ Av &&ZkçP^ ~ ¢bZk Ékbk@Yk~ ¢U@: Aù:

¢lU Tk ¢k^kpOkkvlP"" (ZkçP ~) HvQkm (¢bZk Ékbk@Yk~) #knü ekkTkTkk \kkvA-¢\kkvAbkgWkgSkm

bkA] ekvZkTkv HkOk^kkTkk Uk|bkk@Tkv (¢U@: Aù: ¢lU) ¢TZk Akv¥ WkmHng Ü^Zk (Tk

¢k^kpOkkvlP) @kvAm #kAPkng TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Æ^kTkkv b^kXkk^k Av k]ekkTk-

Av k]R#krTk Gvä Pkv ekkTkk^k@OkklR AYkrWkgSk ÿk@k ¢kFGklRPk Gv; ¢v kng ¢k^k@Ok #knü

Ukl@OkkYkQkm YkKv Gvä ^kbPknb^kæUk Uk|CkK QkkZk Gvå ¢k^kng #knü b^kæUk Æ^kTkv §UkkRvZk

Gvå Av km Gv ekkTk%ZkkvlPk? &&dklUPlPlYk@g"" (dklUP) l^kTkk#k AZkk‘ Gv (lPlYk@g)

ekkTkk^k@Ok-R#krTkk^k@OkAYkr HvOkvä ¢v km Gvå ^k]m Av km Gv? &&bkkSkn"" bk^kr §UkÜ^kkvQkm

@lcPk Gvå ^k]m Av km Gv? &&Aùk@OkkTkkg @kCkkRmTkkYk~ ¤RZkg Rk@ZkP ~"" (Aùk@OkkTkkg)

AYkrWkgSkTkkg Ak@Ok ¢v kk Hv (@kCkkRmTkkYk~) @kCk-ÿvak-YkkvcæUk ¢#knü Ukl@OkkYkä PkvYkTkk

(¤RZkg) Uk|CkKUkOkkTkv (Rk@ZkP ~) Yko]Qkm H §BkkMPkm QkAmå Av km @mPkv §BkkMv Gv?




&&¢RZkg"" lTkRrZkUkOkkTkm YkkVAå ^k]m #kng A@mTkv ¢v km QkkZk Gv? &&AùkZk‰ WkTSkg ¢SknTkk

bk<: .^k ÉkOkn<"" (AùkZk‰) @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkkv ckvPkkg QkkZk Gv ¢v kkä (WkTSkg)

Skk@kUk| kkcæUk QkTkk@k UknR~Ck\kAYkrTkk WkgSkTkv (bk<: .^k) Hv Ak]v @kCkklR YkK>kk Pkv

H Ak]v (ÉkOkn<) YkKkMmTkvå Av kkv Gv WkgSk? &&l^kl^kSkYk~"" ekkTkk^k@Okä R#krTkk^k@Ok

£PZkklR ¢bkgBZkkPk \kkvAYkkÒk Gvå Akv¥ l^kPkAr A@#kv Av ¢k^kng Pkkv Ü^ZkæUk l^kÛYkkTk

H cPkngå bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av (¢SknTkk) Ü^ZkæUk HkvAv l^kÛYkkTk H cPkng PkkvUkOk

Uk|CkKæUkä WkgSkTkv Ro@ A@Pkkg QkZkngå 17-179å

❖❖❖




–9–

Ykkvdk ¢lSkAk@

(l#kBkl@Okm)

lçSkkApù’Zk ÉkekkÓùAùFkR\kTkkâTSkUnéakkw

TkZkTYkkvdkg bkkdkk’UnéakYknU\kYXkwAùlTkZkPYk~úú’

£RkTkmYknTYkÄk’bkcHkU@YkkTkTRbk@bkg

U@g UoOk‰ ekkTkg ApùPbkAù\kApù’Zkg l^kHkZkPvúú’’1-180’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£RkTk{ UoOk‰ ekkTkg l^kHkZkPv"" (£RkTkmYk~) ¢c{Qkm

#kæ A@mTkv (UoOk‰ ekkTkg) #knü ekkTk ¢QkkrPk^ ~ bkYkbPk ¢k^k@OkTkkv l^kTkk#k QkPkkg QkkZk Gv

Hv #knü ^kbPknTkkv Uk|Ak#k Pkv (l^kHkZkPv) ¢kCkkYkm ¢TkgPk Ak] UkZk‘Pk Pkv H æUkv @cv Gvä

¢TZkQkk QkPkkv TkQkmå Av kng Gv #knü ekkTk? &&ApùPbkAù\kApù’Zkg"" (ApùP) AZkkvr Gv (bkAù\kApù’Zkg)

A@^kkZkkvCZk bkYkbPk AYkrTkkv l^kTkk#k HvOkvä ¢v kng Gvå ^k]m Av kng Gv?

&&¤TYkÄk’bkcHkU@YkkTkTRbk@bkg"" (¤TYkÄkP ~) ¢TkklR Ak]Qkm CkZkng cPkng Pkv Uk|CkK QkZkng Gv

¢v kng Hv (bkcHkU@YkkTkTR) Ü^ZkTkk b^kXkk^kæUkv Ukl@OkYkPkng ¢TkkAn\kP^k\kdkOk ¢PkmlTÜZk

bknBkä PkvTkkQkm (bk@bkg) bkgZkn$Pk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av YkkvdkTkng V] ¢PkmlTÜZk bknBk

Gvå #kng A@Pkng QkAng ekkTk Uk|CkK QkkZk Gv? &&UnéakYk~ bkkdkkP ~ Ykkvdkg TkZkP ~"" (UnéakYk~)

Æ^kÜ^ZkTkv (bkkdkkP ~ Ykkvdkg) bkA] AYkrTkkv l^kTkk#k QkPkkg #knüP^k-¢^kbQkkTkk Uk|CkKUkOkkæUk

(TkZkP ~) Ukl@OkYkk^kPkng QkAngå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢c{Qkm ¢k@gXk A@mTkv

bkA]AYkrdkZk\kdkOk YkkvdkTkk b^kæUkTkng lTkæUkOk A@^kkYkkg ¢k^kv Gvå ^k]m Av kng Gv?

&&U@g"" §PApaK Gvå ^k]m Av kng Gv? &&¤U\kYXkwAùlTkZkPYk~"" ¢vA lTkékZkb^kXkk^kTkv Uk|kUPk

Gvå #kng A@Pkkv QkAkv ¢kPYkk Ykn$Pk QkkZk Gv? &&WkTSkUnéakkw lçSkkApù’Zk"" (WkTSk) Ü^ZkAYkr-

169

A BA B



Xkk^kAYkr-TkkvAYkræUk §UkklSk ¢Tkv (Unéakkw) #knü Æ^kÜ^Zk PkvYkTkmä (lçSkkApù’Zk) &bk^kr WkgSk

cvZkä #knü Æ^k §UkkRvZk" ¢v kk XkvRekkTkæUk Uk|PkmlPk §UkHk^kmTkvå ¢k^km Uk|PkmlPk Hv

@mPkv ©UkHv Gv Pkv Acv Gv—&&ÉkekkÓùAùFkR\kTkkP ~"" (Ékekk) #knüekkTkYkkÒk Æ^kÜ^Zkä

¢#knü @kCkklR §UkklSk WkgSk—¢v km XkvRekkTkæUkm Wknlüä ¢v kng Hv (ÓùAùFk) A@^kPkä

PkvTkk ÿk@k (R\kTkkP ~) lTk@gPk@ ¢TknXk^kTkkv ¢XZkkbk A@^kkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

HvYk A@^kPkTkv ^kk@g kk@ Fk\kk^kPkkg UknR~Ck\k^kbPkn AkaL £PZkklRTkk Wkv BkgM Qk¥ HkZk

Gvä PkvYk XkvRekkTk ^kMv Æ^k-UknR~Ck\kTkv ^kk@g kk@ lXkTTk lXkTTk ¢TknXk^kPkkg lXkTTk

lXkTTk Qk¥ HkZk Gv; PkvQkm XkvRekkTk §UkkRvZk Gvå 1-180å

(ukCSk@k)

ÉkekkGvÇkm l#kPvZkg AùQkYklU lTkUnOkw: UklPPk bkk^kSkkTkw:bkodYkvªTP:bklTSkWkTSkv lTkUPlP @XkbkkRk’YkAùYkkvrXkZkbZkúú’¢k’YkkTkg YkCTkYkgP:lbQk@l^k#kR\kbkáklYTk FkwPTZkUo@vWkTSkg FkkekkTkXkk^kv lTkZklYkPYklXkP: Anù^krPm lXkTTklXkTTkkwúú’’2-181’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Æ^kÜ^Zk PkQkk

AYkrUkZkkrZkæUk Ukl@OkPk UknR~Ck\kÜ^ZkTkkv zUkMä Pkv WkgTkvTkkv ¢vAWkgSkUkZkkrZkæUk bkgWkgSk

¢TkklR Ak]Qkm Fkk\Zkkv ¢k^Zkkv Gv; PZkkg ¢v kkv bkgWkgSk %Zkk@v GoKm HkZkä Æ^kÜ^Zk

UkkvPkkTkk #knü b^kæUkv Ukl@OkYkv—¢TkgPk FkPknìZkæUk Ukl@OkYkvä PkQkk UknR~Ck\kÜ^Zk

ekkTkk^k@OkklR AYkrUkZkkrZkTkv GkvMv—Æ^kTkk Uk|Rv#kkvQkm bk^krQkk ¢WkgSkæUk Qk¥ bkgWkgSk

GoKm HkZkä Æ^k-UknR~Ck\k WkgTkv lXkTTk lXkTTk Qk¥ HkZkä PkvTkng TkkYk Ykkvdk Acv kkZk

Gvå Pkv lXkTTk lXkTTk Qk^kkTkng Ak@Ok ¢k^kng Av Ykkvc-@kCk-ÿvak £PZkklR l^kXkk^kæUk

¢#knü Ukl@OklPkTkk YkK^kkQkm Æ^kTkv #knüP^kæUk Ukl@OkYkTkå PkvTkng l^k^k@Ok ¢kYk Gv

Av #knüP^kUkl@OkYkTk bk^krQkk bkA] AYkkvrTkkv dkZk A@^kkTkng Ak@Ok Gvå ¢v kng

#knüP^kUkl@OkYkTk bk^krQkk Ü^ZkTkk Ukl@OkYkTkæUk Gvä lTks^kA\UkæUk Gvä PkvQkm ^kFkTk

ÿk@k Acv kkTkng bkYkQkrUkOkng TkQkmå PkvQkm ¢v kk æUkv Acv kkZk Gv Av Æ^kTkv #knü

b^kæUkTkk ¢TknXk^kæUk Ukl@OkYkk^kv Gv ekkTkCknOkä Pkv YkkvdkTkng Ak@Ok Gvå PkvTkng




bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av #knü b^kæUkTkk ¢TknXk^kæUk Gv Hv ekkTk Pkvä Æ^kTkk

#knüP^kUkl@OkYkTkQkm bk^krQkk bklcPk Gvå HvTkv #knüP^kUkl@OkYkTk ckvZk Gv Pkv Æ^kTkv #knü

b^kæUkTkkv ¢TknXk^k ¢^k#Zk ckvZk Gvä bkgRvc TkQkmä ¢TZkQkk bk^krQkk Uk|Ak@v ¢TknXk^k

ckvPkkv TkQkm; PkvQkm #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k YkkvdkTkng Ak@Ok Gvå ¢c{ ¢TkvA Uk|Ak@Tkk

lYkQZkkÓlì Æ^kkv TkkTkk Uk|Ak@Tkk l^kA\Ukkv A@v Gvä PkvQkm PkvYkTkng bkYkkSkkTk A@v Gvå

Akv¥ Acv Gv Av Æ^kTkng b^kæUk ¢Tkv WkgSkTkng b^kæUk HkOkm \kv kng Pkv YkkvdkYkkCkr Gvå

Akv¥ Acv Gv Av WkgSkTkng b^kæUk HkOkmTkv ¢v kng lFkTPk^kTk A@^kng Av &WkgSk A>kk@v GoK#kvä

A¥ @mPkv GoK#kv" ¢v km lFkTPkk YkkvdkTkng Ak@Ok Gvå ¢k^kng Acv Gv Hv Æ^kkv Pkv HoLk

Gv—lYkQZkkÓlì Gvå YkkvdkTkng Ak@Ok Hv kng Gv Pkv kng Acv Gv—&&£Zkg ÉkekkFGvÇkm

¢k’YkAùYkkvrXkZkbZk ¢TP:bklTSkWkTSkv lTkUPlP"" (£Zkg) ^kbPknb^kæUkv Uk|CkK Gv Hv (Ékekk) Uk|ekk

¢QkkrPk ~ ¢kPYkkTkk #knüb^kæUk-¢TknXk^kbkYkQkrUkOkv Ukl@OkYkv\kkv Æ^kTkkv ekkTkCknOkä Pkv H

Gv (GvÇkm) GmOkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av bkkYkkTZkUkOkv Hv Akv¥ ^kbPknTkv GvRmTkv Wkv

A@^kkYkkg ¢k^kv Gv Pkv GmOkm ^kMv GvR^kkYkkg ¢k^kv Gvå ¢c{ UkOk Æ^k-AYkrTkv GvRmTkv

Wkv A@^kkTkkg Gvä PkvYkTkv Wkv-æUkv GvR^kkTkv YkkKv b^kæUk-¢TknXk^kbkYkQkr ekkTkæUk GmOkm

Gv; ¢TZk Pkkv WkmHng Ak@Ok QkZkng TkQkmä Qk#kv Tkc{å ¢k^km Uk|ekkGmOkm Hv @mPkv GvRmTkv

Wkv A@v Gv Pkv @mPk Acv Gv—(¢k’YkAùYkkvrXkZkbZk) ¢kPYkk-FkvPkTkkYkkÒk Ü^Zkä AYkr-

UknR~Ck\kTkkv zUkM ¢Qk^kk Ykkvc-@kCk-ÿvakæUk ¢#knü Ukl@OklPkä–¢v km Gv Wkv ^kbPkn¢kvä

PkvYkTkkv (¢TP:bklTSk) ¢TPk:bkglSk^kk]kv—HkvAv ¢vAdkvÒkk^kCkkcæUk Gvä WkgSkUkZkkrZkæUk Gvä

¢#knüP^k-l^kAk@æUk Ukl@OkYkv\k Gv PkkvUkOk Uk@bUk@ bkglSk Gvä lTk:bklTSk QkZkv\k TkQkmä

Wkv Ü^ZkkvTkng ¢vA Ü^ZkæUk QkZkng TkQkmä ¢v kkv Gv Hv—(WkTSkv) WkgSk ¢QkkrPk ~ ekkTkGmOkm

Ukvbk^kkTkng bQkkTkä PkvYkkg (lTkUPlP) ekkTkGmOkm Ukvbkv Gvä UkvLm QkAm GvRmTkv lXkTTk lXkTTk

A@v Gvå Av km Gv Uk|ekkGmOkm? &&l#kPk"" ekkTkk^k@OkmZk AYkrTkkv dkZkkvUk#kYk QkPkkgä

lYkQZkkP^kAYkrTkkv Tkk#k QkPkkgä #knü FkwPkTZkb^kæUkYkkg Ukvbk^kkTkv ¢PZkgPk bkYkQkr Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hv km @mPkv HkvAv ªFkk \kkvNkTkm GmOkm ¢lPk PkmdOk ckvZk

Gv PkkvUkOk bkglSk l^kFkk@mTkv Rv kkQkm (Ykk@^kkQkm) GvRmTkv Wkv A@v Gv; Pkv km @mPkvä HkvAv

bkYZkCÓlì Æ^kTkng ekkTk ¢PZkgPk PkmdOk Gv PkkvUkOk Æ^k-AYkrTkm Gv Hv ¢gR@Ykkg

bkglSkä PkvYkkg Uk| kv#k A@Pkkg Uk|QkYk Pkkv WknlüCkkvFk@ GvRmTkv Wkv A@v Gvä UkGm bkA]

AckTkHwTk#kkïkYkk]k ” Ykkvdk ¢lSkAk@ 171



AYkrTkkv dkZk Qk^kkQkm bkkdkkPk ~ GvRmTkv lXkTTk lXkTTk A@v Gvå Av kkv Gv Æ^k-AYkrTkkv

¢TPk:bklTSkWkgSk? &&bkodYkv"" DkOkm H Rn\krdZk bkglSkæUk Gvå PkvTkng l^k^k@Ok ¢kYk

Gv—Hv Ü^ZkAYkr Gv ekkTkk^k@OkklR UknR~Ck\kTkkv zUkMä Pkv HkvAv ¢vAdkvÒkk^kCkkcæUk Gv

PkkvUkOk PkvTkm Pkkv Æ^kQkm lXkTTkUkOkkTkm Uk|PkmlPkä l^kFkk@ A@Pkkg ©UkHv Gv; Ak@Ok

Av Ü^ZkAYkr UknR~Ck\kzUkMæUk Gv; HkvAv ¢vAdkvÒkk^kCkkcæUk Gv PkkvUkOk lXkTTk lXkTTk

Uk|Rv#k Gvä ¢FkvPkTk Gvä WkgSkkZk Gvä GoKv Gv—¢kYk l^kFkk@Pkkg lXkTTkUkOkkTkm Uk|PkmlPk

©UkHv Gvå TkkvAYkr Gv Hv #k@m@-YkTk-^kFkTk PkvTkkQkm UkOk Pkv Uk|Ak@vä l^kFkk@ A@Pkkg

XkvR-Uk|PkmlPk ©UkHv Gvå Xkk^kAYkr Hv Ykkvc-@kCk-ÿvakæUk—¢#knüFkvPkTkkæUk—Ukl@OkkYkä Pkv ¢#knü Ukl@OkkYk ^kPkrYkkTkYkkg Æ^kTkm bkkQkv ¢vAUkl@OkYkTkæUk Gvä PkQkk

¢#knü Ukl@OkkYkTkm bkkQkv ^kPkrYkkTkYkkg Æ^k ^ZkkUZk-^ZkkUkAæUk Ukl@OkYkv Gvä PkvQkm Pkv

Ukl@OkkYkkvTkk Æ^kQkm lXkTTkUkOkkTkkv ¢TknXk^k ALOk Gvä PkkvUkOk bkodYk bkglSkTkkv XkvR

UkkMPkkg lXkTTk Uk|PkmlPk QkkZk Gvå PkvTkkv l^kFkk@ ¢kYk Gv Av Hv km @mPkv bVlKAYklOk

b^kæUkQkm b^kFGPkkYkkÒk ^kbPkn Gvä @kPkm-Ukm]m-Ak]m Ukn@mTkkv (¢kêkZkæUk ^kbPknTkkv)

bkgZkkvCk UkkYk^kkQkm @kPkkv-Ukm]kv-Ak]kv ¢v-æUkv bVlKAYklOk I]Av Gv; ^kPkrYkkTkYkkg

b^kæUkTkkv l^kFkk@ A@Pkkg b^kFGPkkYkkÒk XkolYkAk bVlKAYklOk ^kbPkn Gv; PkvYkkg @kPkk-

Ukm]k-Ak]kUkOkng Uk@bkgZkkvCkTkm §UkklSk Gvä bVlKAYklOkTkkv b^kXkk^kCknOk TkQkm; Pkv km H

@mPkv Æ^kÜ^ZkTkkv b^kFG FkvPkTkkYkkÒk b^kXkk^k Gv; ¢TkklR bkTPkkTkæUk YkkvcAYkrTkk

§RZkQkm Ykkvc-@kCk-ÿvakæUk—@glHPk ¢#knü FkvPkTkkæUkv—Ukl@OkYkv Gvä PkkvUkOk

^kPkrYkkTkYkkg b^kæUkTkkv l^kFkk@ A@Pkkg FkvPkTkkXkolYkYkkÒk Pkkv Æ^k^kbPkn Gv; PkvYkkg Ykkvc-

@kCk-ÿvakæUk @glHPkUkOkng AYkrTkk §RZkTkm §UkklSk Gvä ^kbPknTkkv b^kXkk^kCknOk TkQkmå

—¢k @mPkv l^kFkk@Pkkg XkvRlXkTTk Uk|PkmlPk ©UkHv Gvä Hv ¢TknXk^kCkkvFk@ Gvå Akv¥

Uk|èkj A@v Gv Av AvK\kk Ak]Ykkg Uk|ekkGmOkm UkMv Gv—lXkTTk lXkTTk A@v Gv? §ûk@

¢kYk Gv—&&@XkbkkP ~"" ¢lPk bkodYk Ak]Ykkg—¢vA bkYkZkYkkg UkMv Gvä Pkv H Ak]v

lXkTTk lXkTTk A@v Gvå Av km Gv Uk|ekkGmOkm? &&lTkUnOkw: AùQkYklU UklPPk"" (lTkUnOkw:)

¢kPYkkTknXk^kYkkg Uk| kmOk Gv Hv bkYZkCÓlì Æ^kkv PkvYkTkk ^kMv (AùQkYk~ ¢lU) bkgbkk@Ykkg

lTkAKUkOkkæUk Ak]\klWSk Uk|kUPk Qk^kkQkm (UklPPk) b^kæUkYkkg UkvbkkM^kkQkm Ukvbkv Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av XkvRl^kekkTk WknlüUko krA l^kA\UkæUk Gvä Ck|kõk-Ck|kcAæUk Gvä




#knüb^kæUkTkm HvYk lTks^kA\Uk TkQkm; PkvQkm §UkkZkæUk Gvå Av kk Gv bkYZkCÓlì Æ^kkv?

&&bkk^kSkkTkw:"" Æ^kTkng b^kæUk ¢Tkv AYkrTkng b^kæUkä PkvYkTkk lXkTTk lXkTTk l^kFkk@Ykkg

HkCkæA Gvä Uk|YkkRm TkQkmå Av km Gv Uk|ekkGmOkm? &&¢lXkP: lXkTTklXkTTkkw Anù^krPm""

(¢lXkP:) bk^krQkk Uk|Ak@v (lXkTTklXkTTkkw Anù^krPm) Æ^kTkv ¢Tkv AYkrTkv HnRkg HnRkg A@v Gvå

Hv @mPkv lXkTTk lXkTTk A@v Gv Pkv @mPk Acv Gv—&&FkwPTZkUo@v ¢k’YkkTkg YkCTkg Anù^krPm

¢ekkTkXkk^kv WkTSkg lTkZklYkPg Anù^krPm"" (FkwPTZk) b^kUk@b^kæUkCk|kcA ¢v kkv Hv Uk|Ak#kCknOk

PkvTkk (Uo@v) lÒkAk]CkkvFk@ Uk| kkcYkkg (¢k’YkkTkg) Æ^kÜ^ZkTkv (YkCTkg Anù^krPm) ¢vA^kbPknæUk–¢vYk bkkSkv Gv; Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av #knüFkvPkTkkYkkÒk Æ^kTkng b^kæUk Gv ¢vYk

¢TknXk^kCkkvFk@ QkkZk Gv; (¢ekkTkXkk^kv) @kCkklRUkOkkYkkg (lTkZklYkPg WkTSkg Anù^krPm) lTkZkYkQkm

WkgSkTkkv b^kXkk^k Gv–¢vYk bkkSkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av @kCkklR ¢#knüUkOkng

AYkrWkgSkTkm §UkklSk Gvä Æ^kTkng b^kæUk TkQkm ¢v kng ¢TknXk^kCkkvFk@ QkkZk Gvå Av kng Gv

FkwPkTZkUko@? &&¢TP:lbQk@l^k#kR\kbkáklYTk"" (¢TP:) bk^kr ¢bkgBZkkPk Uk|Rv#kkvYkkg

¢vAb^kæUkä (lbQk@) bk^kr Ak]v #kkëkPkä (l^k#kR) bk^kr Ak]v #knüP^kæUk ¢Tkv (\kbkP ~)

bk^kr Ak]v Uk|PZkdk ¢v kkv Gv (SkklYTk) Av k]ekkTk-Av k]R#krTk-PkvH:UkngH HvTkkvä ¢v kng Gvå

2-181å


lXkÅ^kk bk^krYklU b^k\kdkOkWk\kkãvÅkng lc ZkFG‘ZkPvlFkTYknæklEœPlTks^kXkkCkYklcYkk #knálËkRv^kkbYZkcYk~úú’lXk<TPv ZklR Aùk@AùklOk ZklR ^kk SkYkkr CknOkk ^kk ZklRlXk<TPkg Tk lXkRklbP AùkFkTk l^kXkkw Xkk^kv l^k#knáv lFklPúú’’3-182’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvTkv #knüb^kæUkTkkv

¢TknXk^k ckvZk Gv Pkv Æ^k ¢k^kk Ukl@OkkYkbkgbAk@^kk]kv ckvZk Gvå &&¢cYk~ #kná:lFkP ~ ¢lbYk .^k"" (¢cYk~) cng (#kná: lFkP^ ~ ¢lbYk) #knü FkwPkTZkYkkÒk Gngä (.^k) lTkékZkQkm

¢v kkv H Gngå &&lFkTYknæklEœPlTks^kXkkCkYklcYkk"" (lFkTYknæk) FkvPkTkkCknOk ^kMv (¢lEœP) lFklóPk

A@m RmSkv\km ¢v km Gv (lTks^kXkkCk) XkvRQkm @lcPk (YklcYkk) YkkvKUk HvTkmä ¢v kkv Gngå




¢k^kkv ¢TknXk^k Hv @mPkv QkkZk Gv Pkv @mPk Acv Gv—&&bk^krYk~ ¢lU lXkÅ^kk"" (bk^krYk~)

HvK\km AYkrTkk §RZkTkm §UkklSk Gv Pkv WkSkkTkng—(lXkÅ^kk) ¢TkklR Ak]Qkm UkkvPkkæUk

HkOkmTkv ¢TknXk^kPkkv cPkkv PkvTkv Uk@Ü^Zk HkOkmTkv—b^kklYkP^k GkvMm RmSkngå Av kng Gv

Uk@Ü^Zk? &&ZkP ~ Pn XkvÅknYk~ #k‘ZkPv"" (ZkP ~ Pn) Hv AYkræUk Uk@Ü^Zk-^kbPkn (XkvÅkng #k‘ZkPv)

Æ^kQkm lXkTTk A@k^kkTkv #kA>k Gv ¢vK\kv Av Ro@ A@m #kAkZk Gvå #kkQkm?

&&b^k\kdkOkWk\kkP ~"" (b^k\kdkOk) Æ^kTkng \kdkOk FkvPkTkä AYkrTkng \kdkOk ¢FkvPkTk–¢v kkv Hv

XkvR PkvTkm (Wk\kkP ~) bkckZkQkmå Av kkv Gng cng? &&ZklR Aùk@AùklOk ^kk SkYkkr: ^kk CknOkk:

lXk<TPv lXk<TPkg lFklP Xkk^kv AùkFkTk lXkRk Tk"" (ZklR) Hkv (Aùk@AùklOk) ¢kPYkkä

¢kPYkkTkvä ¢kPYkk ^kMvä ¢kPYkkYkkg–¢v kk XkvR (^kk) ¢Qk^kk (SkYkkr:) §PUkkR-^ZkZk-

Sk|kw ZkæUkä Ü^Zk-CknOk-UkZkkrZkæUk XkvRWknlü ¢Qk^kk (CknOkk:) ekkTkCknOkä R#krTkCknOkä

bknBkCknOk £PZkklR ¢TkgPk CknOkæUk XkvRWknlü (lXk<TPv)—¢k^kk XkvR ^kFkTk ÿk@k

§UkHk^Zkk QkAk ©UkHv Gv (PRk lXk<TPkg) Pkkv ^kFkTkYkkÒk XkvR ckv; Uk@gPkn (lFklP Xkk^kv)

FkwPkTZkbkûkkYkkg Pkkv (AùkFkTk lXkRk Tk) Akv¥ XkvR TkQkmä lTks^kA\UkYkkÒk FkwPkTZk ^kbPknTkng

bkû^k Gvå Av kkv Gv FkwPkTZkXkk^k? &&l^kXkkw"" UkkvPkkTkk b^kæUkYkkg ^ZkkUkTk#km\k Gvå ^k]m

Av kkv Gv? &&l^k#knáv"" bk^kr AYkrTkm §UkklSkQkm @lcPk Gvå 3-182å


¢çwPklU lc FkvPTkk HkCklP FkvR~ ¥¥¥¥¥CeklÈkêUg ’ZkHkvP^~P’bkkYkkTZkl^k#kvakêUl^k@ck’bkkªlbP’^kYkv k ’ZkHkvP^~úú’PÅZkkCkv HkMPk lFkPkvªlU Xk^klP ^Zkk¶Zkkv l^kTkk ^ZkkUAùk-

Rk’Ykk FkkTPYknUwlP PvTk lTkZkPg ¥¥¥¥¥CeklÈkêUkbPn lFkP^~úú’’4-183’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PvTk lFkP ~ lTkZkPg ¥¥¥¥¥CeklÈkêUk ¢bPn"" (PvTk) Pkv

Ak@OkQkm (lFkP ~) FkvPkTkkYkkÒk bkûkk (lTkZkPg) ¢^k#Zk (¥¥¥¥¥CeklÈkêUk ¢bPn) R#krTk ¢v kng

TkkYkä ekkTk ¢v kng TkkYkä ¢v kkg Wkv TkkYk–bkgekk ÿk@k §UklRì ckvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av ¢vA bkû^kæUk FkvPkTkkä PkvTkkg TkkYk Wkv : ¢vA Pkkv R#krTk ¢v kng TkkYkä WkmHng

ekkTk ¢v kng TkkYkå ¢v kk XkvR ckvZk Gv Pkkv ckvä l^k<ü Pkkv Akg¥ TkQkmå ¢v kk ¢QkrTkv




ÓN A@v Gv—&&FkvP ~ HkCklP FkvPTkk ¢çwPk ¢lU PP ~ ¥¥¥¥¥CeklÈkêUg ’ZkHkvP ~ bkk ¢lbP’^kYk~

.^k ’ZkHkvP ~"" (FkvP^ ~) Hkv ¢vYk Gv Av (HkCklP) Òkw\kkvA>k^kPkmr Æ^kkvYkkg Uk|CkK Gv ¢v km

(FkvPTkk) b^kUk@Ck|kcA #kl$Pkä “Av km Gv?” (¢çwPk ¢lU) ¢vA-Uk|Ak#kæUk Gv PkQkklUk

(¥¥¥¥¥CeklÈkêUg ’ZkHkvP ~) R#krTkæUk FkvPkTkkä ekkTkæUk FkvPkTkk–¢v kkg Wkv TkkYkkvTkv GkvMvä Pkkv

PkvYkkg ÒkOk Rkvak ©UkHvå Uk|QkYk Rkvak ¢k^kkv—&&bkk ¢lbP’^kYk~ .^k ’ZkHkvP ~"" (bkk) Pkv

FkvPkTkk (¢lbP’^kYk~ .^k ’ZkHkvP^ ~) UkkvPkkTkk bkû^kTkv ¢^k#Zk GkvMvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

FkvPkTkk bkû^k TkQkm ¢v kkv Xkk^k Uk|kUPk QkkZkå #kk Ak@OkQkm? &&bkkYkkTZkl^k#kvakêUl^k@ckP ~

(bkkYkkTZk) bkûkkYkkÒk ¢Tkv (l^k#kvak) UkZkkrZkæUkä PkvYkTkk (l^k@ckP^ ~) @lcPkUkOkkTkk Ak@Okvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvYk bkYkbPk Æ^kklR ^kbPkn bkû^kæUk Gvä Pkv H bkû^k

UkZkkrZkæUk Gvä PkvYk FkvPkTkk ¢TkklRlTkSkTk bkûkkb^kæUk ^kbPknYkkÒk lTks^kA\Uk Gv PkvQkm

FkvPkTkkTkng R#krTk ¢v kng TkkYk Acv kkZk Gv; HvQkm bkYkbPk ekvZk ^kbPknTkv Ck|cOk A@v Gvä

Hv Pkv ekvZkkAk@æUkv Ukl@OkYkv Gv—ekvZkkAk@æUk Ukl@OkYkTk FkvPkTkkTkkv UkZkkrZk Gv Pkv-

æUkv Ukl@OkYkv Gv—PkvQkm FkvPkTkkTkng ekkTk ¢v kng TkkYk Gvå ¢k^km Wkv ¢^kbQkk¢kvTkv

GkvMv Pkkv FkvPkTkk ^kbPkn TkQkm ¢v km Uk|PkmlPk ©UkHvå ¢c{ Akv¥ ¢k#kgAk A@#kv Av

FkvPkTkk Tk @cv Pkkv Tkc{ @ckvä Æ^kÜ^Zk Pkkv l^kÛYkkTk Gv? §ûk@ ¢kYk Gv Av

FkvPkTkkYkkÒk ÿk@k Æ^kÜ^Zk bkkSZkng Gvä PkvQkm Pkv FkvPkTkk lbkü QkZkk l^kTkk Æ^kÜ^Zk

UkOk lbkü Qk#kv Tklc; ¢Qk^kk Hkv lbkü Qk#kv Pkkv Pkv UknR~Ck\kÜ^ZkTkm YkkVA ¢FkvPkTk

lbkü Qk#kvä FkvPkTk lbkü Tklc QkkZkå ¢v H ¢Qkr Acv Gv : WkmHkv Rkvak ¢k^kkv—&&PÅZkkCkv lFkP: ¢lU HkMPk Xk^klP"" (PÅZkkCkv) FkvPkTkkTkkv ¢Xkk^k QkPkkg (lFkP: ¢lU)

Æ^kÜ^ZkTkv UkOk (HkMPk Xk^klP) UknR~Ck\kÜ^ZkTkm YkkVA HMUkOkng ¢k^kv ¢QkkrPk ~ Æ^kÜ^Zk

UkOk ¢FkvPkTk Gv ¢v km Uk|PkmlPk ©UkHvå &&Fk"" ÒkmHkv Rkvak ¢k^kkv Av—&&^ZkkUAùkP ~

l^kTkk ^Zkk¶Zk: ¢k’Ykk ¢TPYk~ ¤UwlP"" (^ZkkUAùkP ~ l^kTkk) FkvPkTkkCknOkTkkv ¢Xkk^k QkPkkg

(^Zkk¶Zk: ¢k’Ykk) FkvPkTkkCknOkYkkÒk Gv Hv Æ^kÜ^Zk Pkv (¢TPYk~ ¤UwlP) Tkk#kTkv UkkYkv

¢QkkrPk ~ Yko]Qkm Æ^kÜ^Zk TkQkm ¢v km Uk|PkmlPk UkOk ©UkHvå—¢k^kk ÒkOk Rkvak YkkvKk

Rkvak Gvå ¢k^kk RkvakkvQkm Hv Akv¥ XkZk UkkYkv Gv PkvOkv ¢vYk YkkTk^kng Hkv¥¢v Av

FkvPkTkk R#krTk-ekkTk ¢v kkg Wkv TkkYkv–bkgekk¢v lWk@kHYkkTk Gvå ¢k^kkv ¢TknXk^k

bkYZkA~P^k Gvå 4-183å




(£TÜ^kÈk)

.AùlËkPlËkTYkZk .^k Xkk^kkvXkk^kk: U@v Zkv lAù\k Pv U@vakkYk~úú’Ck|kòbPPlËkTYkZk .^k Xkk^kkvXkk^kk: U@v bk^krP .^k cvZkk:úú’’5-184’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&lFkP: lFkTYkZk: Xkk^k: .^k"" (lFkP:) Æ^kÜ^ZkTkkv

(lFkTYkZk:) FkvPkTkkYkkÒk ¢v kkv (Xkk^k:) b^kXkk^k Gvä (.^k) lTkékZkQkm ¢vYk H Gvä

¢TZkQkk TkQkmå Av kkv Gv FkvPkTkkYkkÒk Xkk^k? &&.Aù:"" lTks^kA\Uk Gvä lTkXkvrR Gvä

bk^krQkk #knü Gvå &&lAù\k Zkv U@v Xkk^kk: Pv U@vakkYk~"" (lAù\k) lTkékZkQkm (Zkv U@v Xkk^kk:)

#knü FkwPkTZkb^kæUk bkkQkv ¢OkYk]Pkk Gv Hv Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-TkkvAYkrbkgWkgSkm Ukl@OkkYkkv

(Pv U@vakkYk~) bkYkbPk UknR~Ck\kAYkrTkk Gvä Æ^kTkk TkQkmå &&PP: lFkTYkZk: Xkk^k: Ck|kò: .^käU@v Xkk^kk: bk^krP: cvZkk: .^k"" (PP:) Pkv Ak@OkQkm (lFkTYkZk: Xkk^k:) #knü FkvPkTkkYkkÒk Gv

Hv b^kXkk^k Pkv (Ck|kò: .^k) Æ^kTkng b^kæUk Gv ¢v kkv ¢TknXk^k A@^kk ZkkvCZk Gv; (U@v

Xkk^kk:) ¢kTkm bkkQkv ¢OkYk]Pkk Gv Hv Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-TkkvAYkrb^kXkk^k Pkv (bk^krP: cvZkk:

.^k) bk^krQkk Uk|Ak@v Æ^kTkng b^kæUk TkQkm ¢v kkv ¢TknXk^k A@^kk ZkkvCZk Gvå ¢k^kkv

¢TknXk^k bkYZkA~P^k Gv; bkYZkA~P^kCknOk YkkvdkTkng Ak@Ok Gvå 5-184å


lbkákTPkvªZkYknRkÅklFkÅkFkl@PwYkkvrdkksQklXk: bkv ZkPkg#knág lFkTYkZkYkvAùYkv^k U@Ykg HZkkvlP: bkRw^kkbYZkcYk~úú’.Pv Zkv Pn bkYkn\\kbklTP l^kl^kSkk Xkk^kk: UpQkC\kdkOkk-bPvªcg TkklbYk ZkPkvªÇk Pv YkYk U@æ^Zkg bkYkCk|k ¢lUúú’’6-185’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&YkkvdkksQklXk: ¢Zkg lbkákTP: bkv ZkPkg""

(YkkvdkksQklXk:) YkkvdkkQkmr¢kv ¢QkkrPk ~ bkA] AYkrTkkv dkZk QkPkkg QkkZk Gv ¢PkmlTÜZk bknBkä

PkvTkv §UkkRvZkæUk ¢TknXk^kv Gv ¢v kk Gv Hv Akv¥ Æ^k Pkv¢kvä (¢Zkg lbkákTP:) ¢k




Uk@YkkQkrTkkv ¢QkkrPk ~ Hv kng Acm#kng ^kbPknTkng b^kæUk PkvTkkv (bkv^ZkPkg) lTk@gPk@ ¢TknXk^k A@kvå

Av kk Gv YkkvdkkQkmr Æ^k? &&¤RkÅklFkÅkFkl@Pw:"" (¤RkÅk) bkgbkk@-#k@m@-XkkvCkQkm @lcPk Gv

(lFkÅkFkl@Pw:) YkTkTkkv ¢lXkUk|kZk HvYkTkkvä ¢v kk Gvå Av kkv Gv Pkv Uk@YkkQkr? &&¢cYk~ #knáglFkTYkZkYk~ HZkkvlP: bkRk .^k ¢lbYk"" (¢cYk~) b^kbkg kvRTkUk|PZkdk Gng Hv cng Æ^kÜ^Zk Pkv

(#knág lFkTYkZkYk~ HZkkvlP:) #knü ekkTkb^kæUk Uk|Ak#k (bkRk) bk^kr Ak] (.^k) lTkékZkQkm (¢lbYk)

Gng &&Pn Zkv .Pv l^kl^kSkk: Xkk^kk: Pv ¢cg Tk ¢lbYk"" (Pn) ¢vA l^k#kvak Gv—(Zkv .Pvl^kl^kSkk: Xkk^kk:) #knü FkwPkTZkb^kæUk bkkQkv ¢OkYk]Pkk Gv Hv @kCkklR ¢#knü Xkk^kä

#k@m@ ¢klRä bknBkRn:Bk ¢klR TkkTkk Uk|Ak@Tkk ¢#knü UkZkkrZkkvä (Pv ¢cg Tk ¢lbYk) Pkv

WkSkkg Æ^kÜ^Zkb^kæUk TkQkmå Av kk Gv ¢#knü Xkk^k? &&UpQkC\kdkOkk:"" Ykk@k #knü

FkwPkTZkb^kæUk bkkQkv Yk]Pkk TkQkmå #kk Ak@OkQkm? &&ZkP: ¢Çk Pv bkYkCk|k: ¢lU YkYkU@æ^Zkg"" (ZkP:) Ak@Ok Av (¢Çk) lTkHb^kæUkTkv ¢TknXk^kPkkgä (Pv bkYkCk|k: ¢lU) HvK\kk Gv

@kCkklR ¢#knü l^kXkk^kUkZkkrZkkv Pkv (YkYk U@æ^Zkg) YkTkv Uk@Ü^ZkæUk Gvä AvYk Av #knü

FkwPkTZk\kdkOk bkkQkv Yk]Pkk TkQkm; PkvQkm bkYkbPk l^kXkk^kUkl@OkkYk cvZk Gvå 6-185å

(¢TknìnUk)

U@æ^ZkCk|cg Anù^krTk~ WkSZkvPw^kkU@kSk^kkTk~úú’WkSZkvPkTkU@kSkkv Tk b^kæ^Zkv bkg^kpPkv ZklP:úú’’7-186’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢U@kSk^kkTk~ WkSZkvP .^k"" (¢U@kSk^kkTk~) #knü lFkÜoUk-

¢TknXk^kb^kæUkQkm Xk|ì Gv Hv Æ^k Pkv (WkSZkvP) ekkTkk^k@OkklR AYkkvr ^kMv WkgSkkZk Gvå

Av kkv Gv? &&U@æ^ZkCk|cg Anù^krTk~"" (U@æ^Zk) #k@m@ä YkTkä ^kFkTkä @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkä

PkvYkTkk (Ck|cg) ¢kPYkWknlüæUk b^kklYkP^kTkv (Anù^krTk~) A@Pkkv QkAkvå &&¢TkU@kSk: YknlTk: Tk WkSZkvP""(¢TkU@kSk:) AYkrTkk §RZkTkk Xkk^kTkv ¢kPYkkTkkv HkOkmTkv ¢TknXk^kPkkv TkQkm ¢v kkv Gv Hv

(YknlTk:) Uk@Ü^ZkQkm l^k@$Pk bkYZkCÓlì Æ^k Pkv (Tk WkSZkvP) ekkTkk^k@OkklR AYkrzUkM ^kMv

WkgSkkPkkv TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvYk Akv¥ Fkkv@ Uk@Ü^Zk Fkkv@v Gvä CknTkvCkk@ QkkZk

Gvä CknTkvCkk@ Qk^kkQkm WkgSkkZk Gv; PkvYk lYkQZkkÓlì Æ^k Uk@Ü^ZkæUk Gv Hv Ü^ZkAYkr-

Xkk^kAYkr-TkkvAYkrä PkvYkTkv UkkvPkkæUk HkOkm ¢TknXk^kv Gvä #knüb^kæUkQkm Xk|ì Gvä Uk@YkkQkr

Wknlü¢v l^kFkk@Pkkg CknTkvCkk@ Gvä ekkTkk^k@OkklR AYkrTkkv WkgSk A@v Gvå bkYZkCÓlì Æ^k




¢v kk Xkk^kQkm @lcPk Gvå Av kkv Gv bkYZkCÓlì Æ^k? &&b^kæ^Zkv bkg kpP:"" UkkvPkkTkk

¢kPYkÜ^ZkYkkg bkg k@æUk Gv ¢QkkrPk^ ~ ¢kPYkkYkkg YkCTk Gvå 7-186å

(Ykkl\kTkm)

¢Tk^k@PYkTkTPwWkrSZkPv bkkU@kSk:bUp#klP lTk@U@kSkkv WkTSkTkg Tkw^k HkkPnúú’lTkZkPYkZkYk#knág b^kg XkHkTbkkU@kSkkvXk^klP lTk@U@kSk: bkkSkn #knák’Ykbkv kmúú’’8-187’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&bkkU@kSk: ¢Tk^k@PYk~ ¢TkTPw: WkSZkPv"" (bkkU@kSk:)

Uk@Ü^ZkæUk Gv UknR~Ck\kAYkrä PkvTkv UkkvPkkæUk HkOkv Gv ¢v kkv lYkQZkkÓlì Æ^k (¢Tk^k@PYk~)

¢BkgMSkk@kUk| kkcæUkv (¢TkTPw:) CkOkTkkQkm ¢PkmPk ekkTkk^k@OkklRæUk WkgSkkZk Gv

UknR~Ck\k^kCkrOkkä PkvYkTkk ^kMv (WkSZkPv) WkgSkkZk Gvå &&lTk@U@kSk: HkkPn WkTSkTkg Tk .^k bUp#klP""(lTk@U@kSk:) #knüb^kæUkTkv ¢TknXk^kv Gv ¢v kkv bkYZkCÓlì Æ^k (HkkPn) Akv¥ UkOk Ak]v (WkTSkTkg)

Uko kkvr$Pk AYkrWkgSkTkv (Tk bUp#klP) bUk#krPkkv TkQkmä (.^k) lTkékZkQkmå c^kv bkkUk@kSk-lTk@Uk@kSkTkng

\kdkOk Acv Gv—&&¢ZkYk~ ¢#knág b^kg lTkZkPYk~ XkHkTk~ bkkU@kSk: Xk^klP"" (¢ZkYk~) lYkQZkkÓlì

Æ^kä (¢#knág) @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkæUk Ukl@OkYZkng Gv ¢v kk (b^kg) UkkvPkkTkk Æ^kÜ^ZkTkv

(lTkZkPYk~ XkHkTk~) ¢v kng H lTk@gPk@ ¢TknXk^kPkkv QkAkv (bkkU@kSk: Xk^klP) ¢Uk@kSk bklcPk ckvZk

Gvå &&bkkSkn #knák’Ykbkv km lTk@U@kSk: Xk^klP"" (bkkSkn) HvYk Gv PkvYk (#knák’Yk) bkA] @kCkklR

¢#knüUkOkkQkm lXkTTk #knü lFkÜoUkYkkÒk ¢v kk Æ^kÜ^ZkTkv (bkv^km) bkv kv Gv ¢QkkrPk ~ PkvTkk

¢TknXk^kQkm lWk@kHYkkTk Gv Hv bkYZkCÓlì Æ^k Pkv (lTk@U@kSk: Xk^klP) bkYkbPk ¢Uk@kSkQkm

@lcPk Gv; PkvQkm AYkrTkkv WkgSkA QkPkkv TkQkmå 8-187å

¢Pkv cPk: ÉkYkklRTkkv CkPk: bknBkkbkmTkPkgÉk\kmTkg FkkU\kYknTYkol\kPYkk\kgWkTkYk~úú’¢k’YkTZkv^kk\kklTkPg Fk lFkÅk-YkkbkgUoOkrl^kekkTkDkTkkvU\kWSkv:úú’’9-188’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢P: ÉkYkklRTk: cPk:"" (¢P: ÉkYkklRTk:) #knü-

b^kæUkTkm Uk|klUPkQkm Xk|ì Gv Hv Æ^kä Pkv¢kv (cPk:) YkkvdkYkkCkrTkk ¢lSkAk@m TkQkm;

¢v kk lYkQZkkÓlì Æ^kkvTkkv lSkœk@ AZkkvr Gvå Av kk Gv? &&bknBkkbkmTkPkg CkPk:"" AYkrTkk

§RZkv Uk|kUPk Hv XkkvCkbkkYkCk|mä PkvYkkg bknBkTkm ^kkgGk A@v Gvå &&FkkU\kYk~ Ék\kmTkg"" (FkkU\kYk~)

@kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkkvQkm QkkZk Gv bk^kr Uk|Rv#kkvYkkg ¢kAn]Pkk (Ék\kmTkg) Pkv UkOk cvZk

A@må &&¢k\kYWkTkYk~ ¤TYkol\kPYk~"" (¢k\kYWkTkYk~) WknlüUko krA ekkTk A@Pkkg QkAkg HvK\kng XkOk^kngä

l^kFkk@^kngä zFkPk^k^kngä bYk@Ok A@^kng £PZkklR Gv Pkv (¤TYkol\kPYk~) YkkvdkTkng Ak@Ok TkQkm ¢vYk

HkOkmTkv cvZk L@k^Zkng Gvå &&¢k’YklTk .^k lFkÅkYk~ ¢k\kklTkPg"" (¢k’YklTk .^k) #knüb^kæUkYkkg

¢vAkCk| Qk¥Tkv (lFkÅkYk~ ¢k\kklTkPg) YkTkTkv WkkgSZkng Gvå ¢k^kng AkZkr Hv @mPkv QkZkng Pkv @mPk

Acv Gv—&&¢kbkYUoOkrl^kekkTkDkTkkvU\kWSkv:"" (¢kbkYUoOkrl^kekkTk) lTk@k^k@Ok Av k]ekkTkTkkv (DkTk)

bkYkoc Hv ¢kPYkÜ^Zkä PkvTkm (¤U\kWSkv:) Uk|PZkdkUkOkv Uk|klUPk Qk^kkQkmå 9-188å

(^kbkTPklPk\kAk)

ZkÇk ÉklPÓùYkOkYkv^k l^kakg ÉkOkmPg

PÇkkÉklPÓùYkOkYkv^k bknSkk AnùP: bZkkP^~úú’Pl’Agù ÉkYkk<lP HkTk: ÉkUPTTkSkkvªSk:

zAù TkkvS^krYkoS^krYklSk@kvclP lTkaÉkYkkR:úú’’10–189’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PP^ ~ HkTk: zAù ÉkYkk<lP"" (PP^ ~) Pkv Ak@OkQkm

(HkTk:) HTk ¢QkkrPk ~ bkYkbPk bkgbkk@m Æ^k@kl#k (zAù ÉkYkk<lP) AvYk Uk|YkkR A@v Gv?

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—ApUkkbkkCk@ Gv bkoÒkTkk APkkr ¢kFkkZkrä Pkv ¢vYk Acv Gv Av TkkTkk

Uk|Ak@Tkk l^kA\Ukkv A@^kkQkm bkkSZklbklü Pkkv TkQkmå Av kkv Gv TkkTkk Uk|Ak@Tkk l^kA\Ukkv

A@Tkk@kv HTk? &&¢Sk: ¢Sk: ÉkUPTk~"" HvYk HvYk ¢lSkA l¿Zkk A@v Gvä ¢lSkA ¢lSkA

l^kA\Uk A@v Gvä PkvYk PkvYk ¢TknXk^kQkm Xk|ìQkm Xk|ì QkkZk Gvå Pkv Ak@OkQkm &&HkTk:

¥S^krYk~ ¥S^krYk~ zAù Tk ¢lSk@kvclP"" (HkTk:) HTk ¢QkkrPk ~ bkYkbPk bkgbkk@m Æ^k@kl#k (¥S^krYk~

¥S^krYk~) lTks^kA\UkQkm lTks^kA\Uk ¢TknXk^kæUk (zAù Tk ¢lSk@kvclP) AvYk Ukl@OkYkPkkv TkQkm?

Av kkv Gv HTk? &&lTk:ÉkYkkR:"" lTks^kA\Uk Gvå Av kkv Gv lTks^kA\Uk ¢TknXk^k? &&ZkÇk




ÉklPÓùYkOkYk~ l^kakg .^k ÉkOkmPg"" (ZkÇk) HvYkkg (ÉklPÓùYkOkYk~) UkLTk-UkkLTkä bYk@Okä zFkPkTkä

bPknlPkä ^kgRTkk £PZkklR ¢TkvA l¿ZkkæUk l^kA\Ukkv (l^kakg .^k ÉkOkmPg) l^kak bkYkkTk Aõkk Gvä

&&PÇk ¢ÉklPÓùYkOkYk~ bknSkkAnùK: .^k bZkkP ~"" (PÇk) Pkv lTks^kA\Uk ¢TknXk^kYkkg (¢ÉklPÓùYkOkYk~)

Tk XkOk^kngä Tk XkOkk^k^kngä Tk ^kgR^kngä Tk zTkR^kng ¢v kkv Xkk^k (bknSkkAnùK: .^k bZkkP ~) ¢YkpPkTkk

lTkSkkTk bkYkkTk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—lTks^kA\Uk ¢TknXk^k bknBkæUk Gvä PkvQkm

§UkkRvZk Gv; TkkTkk Uk|Ak@Tkk l^kA\Ukkv ¢kAn]PkkæUk Gvä PkvQkm cvZk Gvå 10-189å

(UkpQ^km)

ÉkYkkRAùl\kP: AùQkg Xk^klP #knáXkk^kkvª\kbk:

AùakkZkXk@Ckkw@^kkR\kbkPk ÉkYkkRkv ZkP:úú’

¢P: b^k@bklTkXkr@v lTkZklYkP: b^kXkk^kv Xk^kTk~

YknlTk: U@Yk#knáPkg ^k|HklP YknFZkPv ^kkªlFk@kP^~úú’’11-190’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢\kbk: ÉkYkkRAùl\kP: #knáXkk^k: AùQkg Xk^klP""

(¢\kbk:) ¢TknXk^kYkkg l#klQk\k Gv ¢v kkv Æ^kä “^k]m Av kkv Gv?” (ÉkYkkRAùl\kP:) TkkTkk

Uk|Ak@Tkk l^kA\UkkvQkm bkgZkn$Pk Gv ¢v kkv Æ^kä (#knáXkk^k: AùQkg Xk^klP) #knükvUkZkkvCkm A>kkgQkm

ckvZk? ¢QkkrPk ~ TkQkm ckvPkkvå &&ZkP: ¢\kbkPk ÉkYkkR: AùakkZkXk@Ckkw@^kkP ~"" (ZkP:) Ak@Ok

Av (¢\kbkPk) ¢TknXk^kYkkg l#klQk\kPkk (ÉkYkkR:) TkkTkk Uk|Ak@Tkk l^kA\Uk Gvå #kk Ak@OkQkm

QkkZk Gv? (AùakkZk) @kCkklR ¢#knü Ukl@OklPkTkk (Xk@) §RZkTkk (Ckkw@^kkP^ ~) Pkm^k|UkOkkQkm

QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hv Æ^k l#klQk\k Gvä l^kA\Uk A@v Gvä Pkv Æ^k

#knü TkQkm; Ak@Ok Av l#klQk\kUkOkngä l^kA\UkUkOkng ¢#knüUkOkkTkng Yko] Gvå &&¢P: YknlTk:U@Yk#knáPkg ^k|HklP Fk ¢lFk@kP ~ YknFZkPv"" (¢P:) ¢k Ak@OkQkm (YknlTk:) YknlTk ¢QkkrPk ~

bkYZkCÓlì Æ^k (U@Yk#knáPkg ^k|HklP) #knükvUkZkkvCkUkl@OklPkæUk Ukl@OkYkv Gv (Fk) ¢v kkv

QkPkkv QkAkv (¢lFk@kP^ ~ YknFZkPv) Pkv H Ak]v AYkrWkgSkQkm Ykn$Pk QkkZk Gvå Av kkv Gv YknlTk?

&&b^kXkk^kv lTkZklYkP: Xk^kTk~"" (b^kXkk^kv) b^kXkk^kYkkg ¢QkkrPk ~ #knü b^kæUkYkkg (lTkZklYkP: Xk^kTk~)

¢vAkCk|UkOkv YkCTk QkPkkv QkAkvå Av kkv Gv b^kXkk^k? &&b^k@bklTkXkr@v"" (b^k@bk) FkvPkTkkCknOkQkm

(lTkXkr@v) Ukl@UkoOkr Gvå 11-190å





’Zk‘’^kkª#knlál^kSkklZk Pl’Aù\k U@æ^Zkg bkYkCk|g b^kZkg

b^kæ^Zkv @lPYkvlP Zk: bk lTkZkPg bk^kkrU@kSkFZknP:úú’

WkTSkS^kgbkYknUv’Zk lTk’ZkYknlRP: b^kHZkkvlP@FGkvFG\k-

FFkwPTZkkYkpPUo@UoOkrYklcYkk #knákv Xk^kTYknFZkPvúú’’12-191’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&bk: YknFZkPv"" (bk:) bkYZkCÓlì Æ^k (YknFZkPv)

bkA] AYkkvrTkkv dkZk A@m ¢PkmlTÜZkbknBk\kdkOk YkkvdkTkv Uk|kUPk QkkZk Gvå Av kkv Gv?

&&#kná: Xk^kTk~"" @kCk-ÿvak-YkkvcæUk ¢#knü Ukl@OklPkQkm lXkTTk QkPkkv QkAkvå ^k]m Av kkv

Gv? &&b^kHZkkvlP@FGkvFG\kÃkwPTZkkYkpPUo@UoOkrYklcYkk"" (b^kHZkkvlP:) Ü^ZkTkk b^kXkk^kCknOkæUkä

(¢FG) lTkYkr]ä (¤FG\kP^ ~) Skk@kUk| kkcæUk Ukl@OkYkTk#km\k ¢v kkv Hv (FkwPTZk)

FkvPkTkkCknOkä Pkv-æUk Hv (¢YkpP) ¢PkmlTÜZk bknBkä PkvTkk (Uo@) Uk| kkcQkm (UoOkr) PkTYkZk

Gv (YklcYkk) YkkckPYZk HvTkngä ¢v kkv Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&lTk’ZkYk~ ¤lRP:"" bk^kr

Ak] ¢PkmlTÜZk bknBkb^kæUk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&lTkZkPg bk^kkrU@kSkFZknP:"" (lTkZkPg)

¢^k#Zk (bk^kkrU@kSk) HvK\kk bkodYk-bQko\kæUk @kCk-ÿvak-YkkvcUkl@OkkYkkvä PkvYkTkkQkm (FZknP:)

bk^kr Uk|Ak@v @lcPk Gvå #kng A@Pkkv QkAkv ¢k^kkv QkkZk Gv? &&WkTSkS^kgbkYk~ ¤Uv’Zk""

(WkTSk) ekkTkk^k@OkklR UknR~Ck\kAYkrTkk WkgSkæUk UkZkkrZkTkm (S^kgbkYk~) bkûkkTkk Tkk#kæUk

(¤Uv’Zk) ¢^kbQkkTkv UkkYkmTkvå ^k]m #kng A@Pkkv QkAkv ¢k^kkv QkkZk Gv? &&PP ~ bkYkCk|g

U@æ^Zkg b^kZkg ’Zk‘’^kk"" Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-TkkvAYkrbkkYkCk|mTkng Yko]Qkm YkYkP^k b^kZkg

GkvMmTkvå Av kng Gv Uk@Ü^Zk? &&¢#knlál^kSkklZk"" ¢#knü Ukl@OklPkTkv WkkõkæUk

lTklYkûkYkkÒk Gvå &&lAù\k"" lTkékZkQkmå &&Zk: b^kæ^Zkv @lPYk~ .lP"" (Zk:) Hv

bkYZkCÓlì Æ^k (b^kæ^Zkv) #knü FkwPkTZkYkkg (@lPYk~ .lP) @Pk QkZkkv Gv ¢QkkrPk ~

lTks^kA\Uk ¢TknXk^kQkm ©UkHv\kk bknBkYkkg YkCTkUkOkkTkv Uk|kUPk QkZkkv Gvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av bk^kr ¢#knüUkOkng YkKPkkg QkkZk Gv #knüUkOkngä PkvTkk bkck@kTkkv Gv #knü

lFkÜoUkTkkv ¢TknXk^kä ¢v kkv YkkvdkYkkCkr Gvå 12-191å




(YkTRk¿kTPkk)

WkTSkFGvRk’Aù\kZkRPn\kg YkkvdkYkdkZZkYkvP-

lTTk’Zkkv<kvPbVnúlKPbkcHkk^kbQkYkvAùkTP#knáYk~úú’

.AùkAùk@b^k@bkXk@Pkvª’ZkTPCkYXkm@Skm@g

UoOk‰ ekkTkg H^kl\kPYkFk\kv b^kbZk \kmTkg YklclYTkúú’’13-192’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.PP ~ UoOk‰ ekkTkg H^kl\kPYk~"" (.PP ~) ¢v Uk|YkkOkv

Hv Aõk‹g Gv Pkvä (UoOk‰ ekkTkg) bkYkbPk AYkrYk]A\kgATkkv l^kTkk#k QkPkkgä Æ^kÜ^Zk Hv kng cPkng

¢TkgPk CknOkv lWk@kHYkkTkä Pkv kn (H^kl\kPYk~) Uk|CkK QkZkngå Av kng Uk|CkK QkZkng? &&YkkvdkYk~

Aù\kZkP ~"" (YkkvdkYk~) Æ^kTkm Hv lTk:AYkræUk ¢^kbQkkä (Aù\kZkP ~) Pkv ¢^kbQkkæUk

Ukl@OkYkPkng QkAngå Av kkv Gv Ykkvdk? &&¢dkZZkYk~"" ¢kCkkYkm ¢TkgPk Ak] UkZkrTPk

¢l^kTkëk@ Gvä (¢Pn\kg) §UkYkk @lcPk Gvå #kk Ak@OkQkm Uk|CkK QkZkng? &&WkTSkFGvRkP ~""(WkTSk) ekkTkk^k@OkklR ¢kL AYkrTkk (GvRkP^ ~) Yko] bkûkkQkm Tkk#k ÿk@kå Av kng Gv #knü

ekkTk (¢QkkrPk ~ Æ^kÜ^Zk)? &&lTk’Zkkv<kvPbVnúlKPbkcHkk^kbQkYk~"" (lTk’Zkkv<kvP) #kkëkPk

Uk|Ak#kQkm (bVnúlKP) Uk|CkK QkZkng Gv (bkcHkk^kbQkYk~) ¢TkgPk CknOkv lWk@kHYkkTk #knü Æ^kÜ^Zk

HvTkvä ¢v kng Gvå ^k]m Av kng Gv? &&.AùkTP#knáYk~"" bk^krQkk Uk|Ak@v #knü Gvå ^k]m Av kng

Gv? &&¢’ZkTPCkYXkm@Skm@g"" (¢’ZkTPCkYXkm@) ¢TkgPk CknOkv lWk@kHYkkTk ¢v kng Gvä (Skm@g) bk^kr

Ak] #kkëkPk Gvå #kk Ak@OkQkm? &&.AùkAùk@b^k@bkXk@P:"" (.AùkAùk@) ¢vAæUk QkZkv\kkg

(b^k@bk) ¢TkgPk ekkTkä ¢TkgPk R#krTkä ¢TkgPk bknBk ¢Tkv ¢TkgPk ^kmZkrTkk (Xk@P:)

¢lPk#kZkTkk Ak@Okvå ^k]m Av kng Gv? &&b^kbZk ¢Fk\kv YklclYTk \kmTkg"" (b^kbZk ¢Fk\kv

YklclYTk) UkkvPkkTkk lTkaAYUk Uk|PkkUkYkkg (\kmTkg) YkCTkæUk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—bkA]AYkrdkZk\kdkOk YkkvdkYkkg ¢kPYkÜ^Zk b^kkSkmTk Gvä ¢TZkÒk FkPknCkrlPkYkkg Æ^k

Uk@kSkmTk Gvå YkkvdkTkng b^kæUk Aõkngå 13-192å

h




–10–

bk^krl^k#knüekkTk ¢lSkAk@

(YkgRk¿kTPkk)

Tkm’^kk bkYZkA~ù Ék\kZkYklBk\kkTk~ AùPprXkkv‘ÇkklRXkk^kkTk~Ro@mXkoP: ÉklPURYkZkg WkTSkYkkvdkÉk‘\kpÈkv:úú’#kná: #kná: b^k@bkl^kbk@kUoOkrUnOZkkFk\kksFk-ìgAùkv’AùmOkrÉkAùKYklcYkk bVoúHkrlP ekkTkUnJHk:úú’’1-193’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢Zkg ekkTkUnJHk: bVoúHkrlP"" (¢Zkg) ¢k l^kÛYkkTk

(ekkTkUnJHk:) ekkTkUkngH ¢QkkrPk ~ #knü Æ^kÜ^Zk (bVoúHkrlP) Uk|CkK QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av ¢c{Qkm #kæ A@mTkv Æ^kTkng Hv kng #knü b^kæUk Gv Pkv kng Acv Gvå Av kkv Gv

ekkTkUkngH? &&KEœkv’AùmOkrÉkAùKYklcYkk"" (KEœkv’AùmOkr) bk^kr Ak] ¢vAæUk ¢v kkv Gv (ÉkAùK)

b^kkTknXk^kCkkvFk@ (YklcYkk) b^kXkk^k HvTkkvä ¢v kkv Gvå ^k]m Av kkv Gv?

&&b^k@bkl^kbk@kUoOkrUnOZkkFk\kksFk:"" (b^k@bk) #knü ekkTkFkvPkTkkTkk (l^kbk@) ¢TkgPk ¢g#kXkvRQkm

(¢kUoOkr) bkgUkoOkr ¢v kng Gv (UnOZk) lTk@k^k@Ok %ZkkvlPkæUk (¢Fk\k) lTkék] (¢sFk:)

Uk|Ak#kb^kæUk HvTkngä ¢v kkv Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&#kná: #kná:"" #knü-#knü Gvä ¢QkkrPk ~

Wkv ^kk@ #knü Acv kkQkm DkOkkv H l^k#knü Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&WkTSkYkkvdkÉk‘\kpÈkv: ÉklPURYk~Ro@mXkoP:"" (WkTSk) WkgSk ¢QkkrPk ~ ekkTkk^k@OkklR AYkrzUkM bkkQkv bkgWkgSkæUk ¢vAdkvÒkk^kCkkc

¢Tkv (Ykkvdk) Ykkvdk ¢QkkrPk ~ bkA] AYkrTkkv Tkk#k QkPkkg Æ^kTkk b^kæUkTkng Uk|CkKUkOkngä–¢v kk

(Ék‘§Èkv:) Hv Wkv l^kA\Ukkvä PkvYkTkkQkm (ÉklPURYk~) ¢vAvlTÜZkQkm YkkgMmTkv UkgFkvlTÜZkUkZkkrZkæUkv

%Zkkg Gv PZkkg (Ro@mXkoP:) DkOkkv H lXkTTk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢vAvlTÜZkQkm YkkgMmTkv

UkgFkvlTÜZk bknSkm Æ^kÜ^Zk %Zkkg PZkkgä Ü^Zkb^kæUkTkk l^kFkk@Tkm ¢Ukvdkk¢vä WkgSk ¢v kk

A BA B

183



¢Tkv Ykn$Pk ¢v kk l^kA\UkQkm @lcPk Gv; Ü^ZkTkng b^kæUk Hv kng Gv Pkv kng H Gvå #kng A@Pkng

QkAng Æ^kÜ^Zk (¢QkkrPk ~ ekkTkUkngH) ¢v kng Gv? &&¢lBk\kkTk~ AùPprXkkv‘ÇkklRXkk^kkTk~ bkYZkA~ùÉk\kZkYk~ Tkm’^kk"" (¢lBk\kkTk~) CkOkTkk A@Pkkg ¢TkgPk Gv ¢v kk Hv (AùPpr) &Æ^k APkkr Gv"

¢v kkv l^kA\Ukä (Xkkv‘P p) &Æ^k Xkkv$Pkk Gv" ¢v kkv l^kA\Ukä (¢klRXkk^kkTk~) £PZkklR ¢TkgPk

XkvR PkvYkTkkv (bkYZkA~ù) Yko]Qkm (Ék\kZkYk~ Tkm’^kk) l^kTkk#k A@mTkvå ¢kYk Acv Gvå 1-193å

(¢TknìnUk)

AùPpr’^kg Tk b^kXkk^kkvªbZk lFkPkv ^kvRlZkPp’^k^kP^~úú’¢ekkTkkRv^k AùPkrZkg PRXkk^kkRAùk@Aù:úú’’2-194’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢bZk lFkP: AùPpr’^kg Tk b^kXkk^k:"" (¢bZk lFkP:)

FkwPkTZkYkkÒkb^kæUk Æ^kTkkvä (AùPpr’^kg) ekkTkk^k@OkklR AYkrTkv A@v ¢Qk^kk @kCkklR Ukl@OkkYkTkv

A@v ¢v kkv (Tk b^kXkk^k:) bkcHTkkv CknOk TkQkm; “ÓìkTPk Acv Gv—” &&^kvRlZkPp’^k^kP ~"" HvYk

Æ^k AYkrTkkv Xkkv$Pkk UkOk TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hkv Æ^kÜ^Zk AYkrTkng Xkkv$Pkk

ckvZk Pkkv APkkr ckvZk; Pkv Pkkv Xkkv$Pkk UkOk TkQkmä PkvQkm APkkr UkOk TkQkmå &&¢Zkg AùPkr ¢ekkTkkP ~

.^k"" (¢Zkg) ¢k H Æ^k (AùPkr) @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkTkv A@v Gv ¢v kng UkOk Gv Pkv

#kk Ak@OkQkm? (¢ekkTkkP^ ~ .^k) AYkrHlTkPk Xkk^kYkkg ¢kPYkWknlü ¢v kkv Gv Hv lYkQZkkP^kæUk

l^kXkk^kUkl@OkkYkä PkvTkk Ak@Okv Æ^k APkkr Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Æ^k^kbPkn @kCkklR

l^kXkk^kUkl@OkkYkTkm APkkr Gv ¢v kkv Æ^kTkkv b^kXkk^kCknOk TkQkmä Uk@gPkn ¢#knüæUk

l^kXkk^kUkl@OklPk Gvå &&PRXkk^kkP ~ ¢Aùk@Aù:"" (PRXkk^kkP ~) lYkQZkkP^k-@kCk-ÿvakæUk

l^kXkk^kUkl@OklPk YkKv Gvä Pkv YkKPkkg (¢Aùk@Aù:) Æ^k bk^krQkk ¢APkkr QkkZk Gvå 2-194å

(l#kBkl@Okm)

¢AùPkr Hkm^kkvªZkg lbQkP £lP l^k#kná: b^k@bkP:bVnú@lÃkHHZkkvlPsXk#Gnl@PXkn^kTkkXkkvCkXk^kTk:úú’PQkk¶ZkbZkkbkkw bZkk<lRc lAù\k WkTSk: ÉkApùlPlXk:bk Bk\^kekkTkbZk bVnú@lP YklcYkk AùkvªlU CkcTk:úú’’3-195’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢Zkg Hkm^k: ¢AùPkr £lP b^k@bkP: lbQkP:"" (¢Zkg

Hkm^k:) l^kÛYkkTk Gv Hv FkwPkTZkÜ^Zk Pkv (¢AùPkr) ekkTkk^k@OkklRTkng ¢Qk^kk @kCkklR

¢#knü Ukl@OkkYkTkng APkkr TkQkm (£lP) ¢v kng bkcH (b^k@bkP: lbQkP:) b^kXkk^kQkm

¢TkklRlTkSkTk ¢vYk H Gvå Av kng Gv? &&l^k#kná:"" Ü^ZkTkm ¢Ukvdkk¢v Ü^ZkAYkr-Xkk^k-

AYkr-TkkvAYkrQkm lXkTTk Gvå &&bVnú@lÃkÄZkkvlPsXk#Gnl@PXkn kTkkXkkvCkXk^kTk:"" (bVnú@P ~) Uk|Ak#kæUk

¢v kk (lFkÄZkkvlPsXk:) FkvPkTkkCknOk ÿk@k (Gnl@P) Uk|lPkzWklWkPk Gv (Xkn^kTkkXkkvCkXk^kTk:) ¢TkgPk

Ü^Zk UkkvPkkTkk ¢PkmPk-¢TkkCkPk-^kPkrYkkTk bkYkbPk UkZkkrZkkv bklcPk HvYkkgä ¢v kng Gvå

&&PQkklU lAù\k £c ¢bZk ÉkApùlPlXk: ZkP ~ ¢bkkw WkTSk: bZkkP^ ~"" (PQkklU) #knü Gv

Æ^kÜ^Zk PkkvUkOk (lAù\k) lTkékZkQkm (£c) bkgbkk@-¢^kbQkkYkkg (¢bZk) Æ^kTkv (ÉkApùlPlXk:)

ekkTkk^k@OkklR AYkræUk (ZkP^ ~ ¢bkkw WkTSk: bZkkP ~) Hv Akg¥ WkgSk QkkZk Gv &&bk: Bk\kn

¢ekkTkbZk Aù: ¢lU YklcYkk bVnú@lP"" (bk:) Pkv (Bk\kn) lTkékZkQkm (¢ekkTkbZk Aù: ¢lU YklcYkk

bVnú@lP) lYkQZkkP^kæUk l^kXkk^kUkl@OkYkTk#kl$PkTkkv Akv¥ ¢v kkv H b^kXkk^k Gvå Av kkv Gv?

&&CkcTk:"" ¢bkkSZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Æ^kÜ^Zk bkgbkk@-¢^kbQkkYkkg

l^kXkk^kæUk lYkQZkkP^k-@kCk-ÿvak-YkkvcUkl@OkkYkæUk Ukl@OkYZkng Gvä PkvQkm Hv kng Ukl@OkYZkng Gv

Pkv kk Xkk^kkvTkng APkkr QkkZk Gv—¢#knü Xkk^kkvTkng APkkr QkkZk Gvå ¢#knü Xkk^kkv YkKPkkg

Æ^kTkkv b^kXkk^k ¢APkkr Gvå 3-195å

(¢TknìnUk)

XkkvÒpù’^kg Tk b^kXkk^kkvªbZk bYkpP: AùPpr’^k^klÃkP:úú’¢ekkTkkRv^k XkkvÒúkªZkg PRXkk^kkR^kvRAù:úú’’4-196’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢bZk lFkP: XkkvÒpù’^kg b^kXkk^k: Tk bYkpP:"" (¢bZk

lFkP:) FkvPkTkÜ^ZkTkkv (XkkvÒùp’^kg) Xkkv$PkkUkOkng—ekkTkk^k@OkklR AYkrTkk V]Tkkv ¢Qk^kk

bknBkRn:BkæUk AYkrV]FkvPkTkkTkkv ¢Qk^kk @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkæUk AYkrFkvPkTkkTkkv

Xkkv$Pkk Æ^k Gv—¢v kkv (b^kXkk^k:) b^kXkk^k ¢QkkrPk ~ Æ^kÜ^ZkTkkv bkcH CknOk ¢v kng

Pkkv (Tk bYkpP:) CkOkSk@Rv kv Aõkng TkQkm; Æ^kTkkv Xkkv$Pkk b^kXkk^k TkQkm ¢vYk Aõkng Gv;

“ÓìkTPk Acv Gv—” &&AùPpr’^k^kP ~"" HvYk Æ^kÜ^Zk AYkrTkng APkkr UkOk TkQkm PkvYkå &&¢ZkgHkm^k: XkkvÒùk"" ¢k H Æ^kÜ^Zk UkkvPkkTkk bknBkRn:BkæUk Ukl@OkkYkTkv XkkvCk^kv Gv ¢v kng

AckTkHwTk#kkïkYkk]k ” bk^krl^k#knüekkTk ¢lSkAk@ 185



UkOk Gvå Pkv #kk Ak@OkQkm? &&¢ekkTkkP ~ .^k"" ¢TkklRQkm AYkrTkkv bkgZkkvCk Gvä PkvQkm

lYkQZkkP^k-@kCk-ÿvakæUk ¢#knü l^kXkk^kv Ukl@OkYZkng Gvä Pkv Ak@Okv Xkkv$Pkk Gvå

&&PRXkk^kkP^ ~ ¢^kvRAù:"" lYkQZkkP^kæUk l^kXkk^kUkl@OkkYkTkkv Tkk#k QkPkkg Æ^kÜ^Zk bkkdkkPk ~

¢Xkkv$Pkk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—HvYk Æ^kÜ^ZkTkng ¢TkgPkFkPknìZk b^kæUk Gv PkvYk

AYkrTkng APkkrUkOkng-Xkkv$PkkUkOkng b^kæUk TkQkmä AYkrTkm §UkklSkQkm l^kXkk^kæUk—¢#knü

Ukl@OklPkæUk l^kAk@ Gvä PkvQkm l^kTkkl#kA Gvå Pkv l^kXkk^kUkl@OklPkTkkv l^kTkk#k QkPkkg Æ^k

¢APkkr Gvä ¢Xkkv$Pkk Gvå c^kv lYkQZkkÓlì Æ^k Ü^ZkAYkrTkkv ¢Qk^kk Xkk^kAYkrTkkv APkkr

Gvä bkYZkCÓlì APkkr TkQkm ¢vYk Acv Gvå 4-196å


¢ekkTkm ÉkApùlPb^kXkk^klTk@Pkv lTk’Zkg Xk^kvçvRAùkv

ekkTkm Pn ÉkApùlPb^kXkk^kl^k@Pkv Tkkv HkkPnlFkçvRAù:úú’

£’Zkv^kg lTkZkYkg lTkê¶Zk lTkUnOkw@ekklTkPk ’ZkHZkPkg

#knáwAùk’YkYkZkv YkcbZkFkl\kPw@kbkv^ZkPkg ekklTkPkúú’’5-197’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&lTkUnOkw: ¢ekklTkPk ’ZkHZkPkg"" (lTkUnOkw:)

bkYZkCÓlì Æ^kkv¢v (¢ekklTkPk) Uk@Ü^ZkYkkg ¢kPYkWknlüæUk lYkQZkkP^kUkl@OklPk (’ZkHZkPkg)

Hv @mPkv YkKv Pkv @mPkv bk^krQkk YkKkM^kkZkkvCZk Gvå Av kk Gv bkYZkCÓlì Æ^kkv? &&Ykclbk

¢Fkl\kPw:"" #knü lFkÜoUkTkk ¢TknXk^kYkkg ¢BkgM Skk@kæUk YkCTk Gvå Av kkv Gv #knü

lFkÜoUkTkkv ¢TknXk^k? &&#knáwAùk’YkYkZkv"" (#kná) bkYkbPk §UkklSkQkm @lcPk ¢v kng Hv (.Aùk’Yk)

¢vA\kng Æ^kÜ^Zk (YkZkv) Pkv-b^kæUk Gvå WkmHng #kng A@^kkTkng Gv? &&ekklTkPk ¢kbkv ZkPkg""#knü ^kbPknTkk ¢TknXk^kæUk—bkYZkA~P^kUkl@OklPkæUk bk^kr Ak] @cv kng Pkv §UkkRvZk Gvå

#kng HkOkmTkv ¢v kkv QkkZk? &&£lP .^kg lTkZkYkg lTkê¶Zk"" (£lP) Hv Uk|Ak@v Acv Gv (.^kg

lTkZkYkg) ¢v kk ^kbPknb^kæUk Ukl@OkYkTkTkk lTkékZkTkv (lTkê¶Zk) ¢^kSkk@mTkvå Pkv ^kbPknTkng b^kæUk

Av kng? &&¢ekkTkm lTk’Zkg ^kvRAù: Xk^kvP^ ~"" (¢ekkTkm) lYkQZkkÓlì Æ^k (lTk’Zkg) bk^kr Ak]v

(^kvRAù: Xk^kvP ~) Ü^ZkAYkrTkkvä Xkk^kAYkrTkkv Xkkv$Pkk QkkZk Gv ¢v kkv lTkékZk Gv; lYkQZkkP^kTkng

Ukl@OkYkTk ¢v kng H Gvå Av kkv Gv ¢ekkTkm? &&ÉkApùlPb^kXkk^klTk@P:"" (ÉkApùlP)




ekkTkk^k@OkklR ¢kL AYkrTkkv (b^kXkk^k) §RZk QkPkkg TkkTkk Uk|Ak@Tkkg FkPknCkrlPk#k@m@ä

@kCkklRXkk^kä bknBkRn:BkUkl@OklPk £PZkklRYkkg (lTk@P:) UkkvPkkUkOkng HkOkm ¢vAP^kWknlüæUk

Ukl@OkYZkkv Gvå &&Pn ekkTkm HkkPn ^kvRAù: Tkkv Xk^kvP ~"" (Pn) lYkQZkkP^k YkKPkkg ¢v kng UkOk

Gv Av (ekkTkm) bkYZkCÓlì Æ^k (HkkPn) ARklFkPk ~ (^kvRAù: Tkkv Xk^kvP ~) Ü^ZkAYkrTkkvä

Xkk^kAYkrTkkv Xkkv$Pkk QkPkkv TkQkm; ¢k^kng ^kbPknTkng b^kæUk Gvå Av kkv Gv ekkTkm?

&&ÉkApùlPb^kXkk^kl^k@P:"" (ÉkApùlP) AYkrTkk (b^kXkk^k) §RZkTkk AkZkrYkkg (l^k@P:) cvZk HkOkmTkv

GoKm CkZkng Gv b^kklYkP^kUkOkng HvTkvä ¢v kkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^kTkv bkYZkA~P^k

QkPkkg ¢#knüUkOkng YkK>kng Gvä PkvQkm Xkkv$Pkk TkQkmå 5-197å

(^kbkTPklPk\kAk)

ekkTkm Aù@kvlP Tk Tk ^kvRZkPv Fk AùYkr

HkkTkklP Avù^k\kYkZkg lAù\k P’b^kXkk^kYk~úú’

HkkTkTU@g Aù@Ok^kvRTkZkkv@Xkk^kk-

FGnáb^kXkk^klTkZkP: bk lc YknÒú .^kúú’’6-198’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ekkTkm AùYkr Tk Aù@kvlP Fk Tk ^kvRZkPv"" (ekkTkm)

bkYZkCÓlì Æ^k (AùYkr Tk Aù@kvlP) @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkkvTkkv APkkr TkQkm (Fk)

¢Tkv (Tk ^kvRZkPv) bknBkRn:Bk £PZkklR ¢#knü Ukl@OkkYkkvTkkv Xkkv$Pkk TkQkmå Av kkv Gv

bkYZkCÓlì Æ^k? &&lAù\k ¢Zkg P’b^kXkk^kYk~ £lP Avù^k\kYk~ HkkTkklP"" (lAù\k) lTkékZkQkm

(¢Zkg) Hv #k@m@ä XkkvCkä @kCkklRä bknBkRn:Bk £PZkklR Gv Pkv bkYkbPk (P’b^kXkk^kYk~) AYkrTkkv

§RZk Gvä Æ^kTkng b^kæUk TkQkm—(£lP Avù^k\kYk~ HkkTkklP) ¢v kng bkYZkCÓlì Æ^k HkOkv

Gvä Uk@gPkn b^kklYkP^kæUk Ukl@OkYkPkkv TkQkmå &&lc bk: YknÒù: .^k"" (lc) Pkv Ak@OkQkm (bk:)

bkYZkCÓlì Æ^k (YknÒù: .^k) Hv kk lTks^kAk@ lbkü Gv Pkv kkv Gvå Av kkv Gv bkYZkCÓlì

Æ^k? &&U@g HkkTkTk~"" HvK\km Gv Uk@Ü^ZkTkm bkkYkCk|m PkvTkkv ekkZkAYkkÒk Gvä

lYkQZkkÓlìTkm HvYk b^kkYkmæUk TkQkmå ^k]m Av kkv Gv? &&#knáb^kXkk^klTkZkP:"" (#knáb^kXkk^k)

#knü FkwPkTZk^kbPknYkkg (lTkZkP:) ¢kb^kkRæUk YkCTk Gvå #kk Ak@OkQkm? &&Aù@Ok^kvRTkZkkv:

¢Xkk^kkP ~"" (Aù@Ok) AYkrTkng A@^kngä (^kvRTk) AYkrTkkv XkkvCkä–¢v kk Xkk^k (¢Xkk^kkP ~)




bkYZkCÓlì Æ^kTkv YkK>kk Gv Pkv Ak@OkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av lYkQZkkP^k bkgbkk@

Gv; lYkQZkkP^k YkKPkkg Æ^k lbkübkÓ#k Gvå 6-198å

(¢TknìnUk)

Zkv Pn AùPkr@Ykk’YkkTkg U#ZklTP PYkbkk PPk:úú’úúúúúúúúúúúúúúúúúúúúbkkYkkTZkHkTk^kÅkvakkg Tk YkkvdkkvªlU YknYkndkPkYk~úú’’7-199’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Pvakkg Ykkvdk: Tk"" (Pvakkg) ¢v kk lYkQZkkÓlì

Æ^kkvTkv (Tk Ykkvdk:) AYkrTkkv l^kTkk#kä #knü b^kæUkTkm Uk|klUPk TkQkmå Av kk Gv Pkv Æ^kkv?

&&YknYkndkPkYk~ ¢lU"" HwTkYkPkklêkPk Gvä DkOkng XkOZkk Gvä Ü^Zkl¿ZkkæUk Fkkl@Òk Ukk]v Gvä

YkkvdkTkk ¢lXk\kkakm Gv PkkvUkOk PkvYkTkv Ykkvdk TkQkmå AkvTkm HvYk? &&bkkYkkTZkHkTk^kP ~""HvYk PkkUkbkä ZkkvCkmä Xk@Mk £PZkklR Æ^kkvTkv Ykkvdk TkQkm PkvYkå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Akv¥ HkOk#kv Av HwTkYkPkklêkPk Gvä Akg¥A l^k#kvak c#kv; Uk@gPkn l^k#kvak Pkkv Akg¥ TkQkmå

Av kk Gv Pkv Æ^kkv? &&Pn Zkv ¢k’YkkTkg AùPkr@Yk~ U#ZklTP"" (Pn) HvQkm ¢vYk Gv Av (Zkv)

Hv Akv¥ lYkQZkkÓlì Æ^kkv (¢k’YkkTkg) Æ^kÜ^ZkTkv (AùPkr@Yk~ U#ZklTP) APkkr YkkTkv Gv ¢QkkrPk ~

Pkv ekkTkk^k@OkklR AYkrTkvä @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkTkv A@v Gvä ¢v kkv Æ^kÜ^ZkTkkv

b^kXkk^k Gv—¢v kng YkkTkv Gvä Uk|PkmlPk A@v Gvä ¢kb^kkRv Gvå ^k]m Av kk Gv? &&PYkbkkPPk:"" lYkQZkkP^kXkk^kæUk ¢gSkAk@Qkm ^ZkkUPk Gvä ¢gSk QkZkk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv

Av—Pkv¢kv YkcklYkQZkkÓlì Gv Av Hv¢kv Æ^kTkkv b^kXkk^k APkkræUk YkkTkv Gv; Ak@Ok

Av APkkrUkOkng Æ^kTkkv b^kXkk^k TkQkmä l^kXkk^kæUk ¢#knü Ukl@OklPk Gv; Pkv UkOk Uk@Tkk

bkgZkkvCkQkm Gvä l^kTkkl#kA Gvå 7-199å

(¢TknìnUk)

TkklbP bk^kkvrªlU bkYWkTSk: U@æ^Zkk’YkPÅ^kZkkv:úú’

AùPprAùYkr’^kbkYWkTSkkXkk^kv P’AùPprPk AnùP:úú’’8-200’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PP ~ U@æ^Zkk’YkPÅ^kZkkv: AùPprPk AnùP:"" (PP ~) Pkv

Ak@OkQkm (U@æ^Zk) ekkTkk^k@OkklR AYkræUk UknR~Ck\kTkkv zUkM ¢Tkv (¢k’YkPÅ^kZkkv:) #knü




Æ^kÜ^Zkä PkvYkTkv (AùPprPk) &Æ^kÜ^Zk UknR~Ck\kAYkrTkng APkkrä UknR~Ck\kÜ^Zk Æ^kXkk^kTkng APkkr"

¢v kkv bkgWkgSk (AnùP:) AvYk ckvZk? ¢QkkrPk ~ Akg¥ UkOk TkQkm ckvPkkvå #kk Ak@OkQkm?

&&AùPprAùYkrbkYWkTSkkXkk^kv"" (AùPpr) Æ^k APkkrä (AùYkr) ekkTkk^k@OkklR AYkr—¢v kkv Gv Hv

(bkYWkTSk) Wkv Ü^ZkTkkv ¢vAbkgWkgSkä ¢v kkv (¢Xkk^kv) Ü^ZkTkkv b^kXkk^k TkQkm Pkv Ak@OkQkmå

Pkv UkOk #kk Ak@OkQkm? &&bk^kr: ¢lU bkYWkTSk: TkklbP"" (bk^kr:) Hv Akv¥ ^kbPkn Gv Pkv

(¢lU) HkvAv ¢vAdkvÒkk^kCkkcæUk Gv PkkvUkOk (bkYWkTSk: TkklbP) UkkvPkUkkvPkkTkk b^kæUkv Gvä

Akv¥ Ü^Zk Akv¥ Ü^Zk bkkQkv PkTYkZkæUk Yk]Pkng TkQkmä ¢v kng ^kbPknTkng b^kæUk Gvå PkvQkm

Æ^k UknR~Ck\kAYkrTkkv APkkr TkQkmå 8-200å

(^kbkTPklPk\kAk)

.vAùbZk ^kbPnTk £ckTZkP@vOk bkkSk‰

bkYWkTSk .^k bkAù\kkvªlU ZkPkv lTklaká:úú’

P’AùPprAùYkrDkKTkklbP Tk ^kbPnXkvRv

U#ZkT’^kAùPpr YknTkZkËk HkTkkËk PÅ^kYk~úú’’9-201’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PP ~ ^kbPnXkvRv AùPprAùYkrDkKTkk Tk ¢lbP"" (PP ~)

Pkv Ak@OkQkm (^kbPnXkvRv) &Æ^kÜ^Zk FkvPkTkb^kæUkä UknR~Ck\kÜ^Zk ¢FkvPkTkb^kæUk" ¢v kkv XkvR

¢TknXk^kPkkgä (AùPprAùYkrDkKTkk) &Æ^kÜ^Zk APkkrä UknR~Ck\kzUkM AYkrä ¢v kkv ^Zk^kck@ (Tk ¢lbP)

bk^krQkk TkQkmå Pkkv Av kkv Gv? &&YknTkZk: HkTkk: PÅ^kYk~ ¢AùPpr U#ZkTPn"" (YknTkZk: HkTkk:)

bkYZkCÓlì Gv Hv Æ^kkv Pkv (PÅ^kYk~) Æ^kb^kæUkTkv (¢AùPpr U#ZkTPn) &APkkr TkQkm" ¢v kng

¢TknXk^kkv–¢kb^kkRkvå #kk Ak@OkQkm? &&ZkP: .AùbZk ^kbPnTk: ¢TZkP@vOk bkkSk‰ bkAù\kkvªlU

bkYWkTSk: lTklaká: .^k"" (ZkP:) Ak@Ok Av (.AùbZk ^kbPnTk:) #knü Æ^kÜ^ZkTkng (¢TZkP@vOk

bkkSk‰) UknR~Ck\kÜ^Zk bkkQkv (bkAù\k: ¢lU) Ü^ZkæUkä CknOkæUk ¢Qk^kk UkZkkrZkæUk (bkYWkTSk:)

¢vAP^kUkOkng (lTklaká: .^k) ¢PkmPk-¢TkkCkPk-^kPkrYkkTk Ak]Ykkg ^k%Zkn‘ Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av ¢TkklRlTkSkTk Hv Ü^Zk Hv kng Gv Pkv Pkv kng H Gvä ¢TZk Ü^Zk bkkQkv Yk]Pkng

TkQkm; PkvQkm Æ^kÜ^Zk UknR~Ck\kAYkrTkng ¢APkkr Gvå 9-201å




(^kbkTPklPk\kAk)

Zkv Pn b^kXkk^klTkZkYkg Aù\kZklTP TkvYk-YkekkTkYkCTkYkcbkkv WkP Pv ^k@kAùk:úú’Anù^krlTP AùYkr PP .^k lc Xkk^kAùYkr-AùPkr b^kZkg Xk^klP FkvPTk .^k TkkTZk:úú’’10-202’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&WkP Pv ^k@kAùk: AùYkr Anù^krlTP"" (WkP) Rn:BkTkm

bkkQkv Acv Gv Avä (Pv ^k@kAùk:) ¢v kkv Hv lYkQZkkÓlì Æ^k@kl#k Pkv (AùYkr Anù^krlTP) Ykkvc-

@kCk-ÿvakæUk ¢#knü Ukl@OklPk A@v Gv;—Av kkv Gv? &&¢ekkTkYkCTkYkcbk:"" (¢ekkTk)

lYkQZkkP^kæUk Xkk^kTkk Ak@Okv (YkCTk) ¢kFGkR^kkYkkg ¢k^Zkkv Gv (Ykcbk:) #knü

FkwPkTZkUk|Ak#k HvTkkvä ¢v kkv Gv;—&&Pn Zkv £YkYk~ b^kXkk^klTkZkYkg Tk Aù\kZklTP"" (Pn) Ak@Ok

Av (Zkv) Hvä (£YkYk~ b^kXkk^klTkZkYkg) &Æ^kÜ^Zk ekkTkk^k@OkklR UknR~Ck\kzUkMTkng APkkr TkQkm" ¢v kk

^kbPknb^kXkk^kTkv (Tk Aù\kZklTP) b^kkTknXk^kUk|PZkdkUkOkv ¢TknXk^kPkkv TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv

Av—lYkQZkkÓlì Æ^k@kl#k #knü b^kæUkTkk ¢TknXk^kQkm Xk|ì Gvä PkvQkm UkZkkrZk@Pk Gvä

PkvQkm lYkQZkkP^k-@kCk-ÿvak—¢#knü Ukl@OkkYkæUk Ukl@OkYkv Gvå &&PP: Xkk^kAùYkrAùPkrFkvPTk: .^k b^kZkg Xk^klPä Tk ¢TZk:"" (PP:) Pkv Ak@OkQkm (Xkk^kAùYkr) lYkQZkkP^k-@kCk-ÿvak—¢#knü FkvPkTkkæUk Ukl@OkkYkTkngä (AùPkr FkvPTk: .^k b^kZkg Xk^klP) ^ZkkUZk-^ZkkUkAæUk Ukl@OkYkv

Gv ¢v kng Æ^kÜ^Zk UkkvPkv APkkr QkkZk Gvä (Tk ¢TZk:) UknR~Ck\kAYkr APkkr QkPkng TkQkmå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av—Æ^k lYkQZkkÓlì ckvPkkv QkAkv Hv kk ¢#knü Xkk^kkvæUkv Ukl@OkYkv Gv Pkv kk

Xkk^kkvTkkv APkkr QkkZk Gv—¢v kkv lbkükTPk Gvå 10-202å


AùkZkr’^kkRApùPg Tk AùYkr Tk Fk PÄkm^kÉkApù’ZkkvçrZkkv-@ekkZkk: ÉkApùPv: b^kAùkZkrVú\kXknCXkk^kkTknakgCkk’ApùlP:úú’TkwAùbZkk: ÉkApùPv@lFkÅ^k\kbkTkkÄkm^kkvªbZk AùPkr PPkvHkm^kbZkw^k Fk AùYkr PlÃkRTknCkg ekkPk Tk Zk’Unß\k:úú’’11-203’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PP: ¢bZk Hkm^k: AùPkr Fk PP ~ lFkRTknCkg Hkm^kbZk

.^k AùYkr"" (PP:) Pkv Ak@OkQkm (¢bZk) @kCkklR ¢#knü FkvPkTkkUkl@OkkYkTkngä (Hkm^k: AùPkr)

Æ^kÜ^Zk Pkv Ak]v ^ZkkUZk-^ZkkUkAæUk Ukl@OkYkPkng ckv kkQkm APkkr Gv (Fk) ¢Tkv (PP ~)

@kCkklR ¢#knü Ukl@OkYkTkä (lFkR~–¢TknCkg) ¢#knüæUk Gvä FkvPkTkkæUk Gv PkvQkmä (Hkm^kbZk

.^k AùYkr) Pkv Ak]v ^ZkkUZk-^ZkkUkAæUk Æ^kÜ^Zk UkkvPkv Ukl@OkYkPkng ckv kkQkm Æ^kTkng A@v\kng

Gvå #kk Ak@OkQkm? &&ZkP ~ Unß\k: ekkPk Tk"" (ZkP ~) Ak@Ok Av (Unß\k: ekkPk Tk)

UknR~Ck\kÜ^Zk FkvPkTkkæUk TkQkmä @kCkklR Ukl@OkkYk FkvPkTkkæUk Gv PkvQkm Æ^kTkkv A@v\kkvv

Gvå Aõkkv Gv Hv Xkk^k PkvTkv CkkNkv–UkkAkv A@v Gv—&&AùYkr ¢ApùPg Tk"" (AùYkr) @kCkklR

¢#knü FkvPkTkkæUk Ukl@OkkYk (¢ApùPg Tk) ¢TkklRlTkSkTk ¢kAk#kÜ^ZkTkm HvYk b^kZkglbkü

Gv ¢vYk UkOk TkQkmä Akv¥Qkm A@kZkv\kkv ckvZk Gvå ¢v kkv Gv #kk Ak@OkQkm? &&AùkZkr’^kkP ~""

Ak@Ok Av DkMkTkm HvYk ©UkHv Gvä l^kTk#kv Gv PkvQkm Uk|PkmlPk ¢v km Av A@PkoPkæUk

(-AkZkræUk) Gvå (Fk) PkQkk &&PP ~ Hkm^kÉkApù’Zkkv: çZkkv: ApùlP: Tk"" (PP^ ~) @kCkklR ¢#knü

FkvPkTk Ukl@OkYkTk (Hkm^k) FkvPkTkÜ^Zk ¢Tkv (ÉkApù’Zkkv:) UknR~Ck\kÜ^Zk ¢v kkg (çZkkv:) Wkv Ü^ZkkvTkng

(ApùlP: Tk) A@PkoPk TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Akv¥ ¢vYk YkkTk#kv Av Æ^k PkQkk AYkr

Yk]Pkkg @kCkklR ¢#knü FkvPkTk Ukl@OkkYk QkkZk Gvä PkvQkm WkgTkv Ü^Zk APkkr Gvå bkYkkSkkTk

¢kYk Gv Av WkgTkv Ü^Zk APkkr TkQkmä Ak@Ok Av @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkkvTkng Wkkõk

Ak@Ok—lTklYkûkYkkÒk UknR~Ck\kAYkrTkkv §RZk Gvä ¢gPk@gCk Ak@Ok ^ZkkUZk-^ZkkUkAæUk

Æ^kÜ^Zk l^kXkk^kæUk Ukl@OkYkv Gv; PkvQkm Æ^kTkv APkkrUkOkng DkKv Gvä UknR~Ck\kAYkrTkv

APkkrUkOkng DkKPkng TkQkm; Ak@Ok Av &&¢ekkZkk: ÉkApùPv: b^kAùkZkrVú\kXknCXkk^kkTknakE*kP ~"" (¢ekkZkk:)

¢FkvPkTkÜ^ZkæUk Gv Hv (ÉkApùPv:) ekkTkk^k@OkklR Ü^ZkAYkrä PkvTkv (b^kAùkZkr) UkkvPkkTkk

A@PkoPkTkk (Vú\k) V]Tkk ¢QkkrPk ~ bknBk-Rn:BkTkk (XknCXkk^k) Xkkv$PkkUkOkkTkkv (¢TknakE*kP ~)

Uk|bkgCk ¢k^km UkMvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hv Ü^Zk Hv Xkk^kTkng APkkr ckvZk Gv Pkvä

Pkv Ü^ZkTkng Xkkv$Pkk UkOk ckvZk Gvå ¢kYk ckvPkkg @kCkklR ¢#knü FkvPkTk Ukl@OkkYk Hkv

Æ^k-AYkr WkgTkv¢v Yk]mTkv AZkkr ckvZk Pkkv WkgTkv Xkkv$Pkk Qk#kv; Uk@gPkn WkgTkv Xkkv$Pkk Pkkv

TkQkmå Ak@Ok Av Æ^kÜ^Zk FkvPkTk Gv Pkv Ak@Okv bknBk-Rn:BkTkng Xkkv$Pkk ckvZk ¢vYk DkKv

Gvä UknR~Ck\kÜ^Zk ¢FkvPkTk ckv kkQkm bknBk-Rn:BkTkng Xkkv$Pkk DkKPkng TkQkmå PkvQkm @kCkklR

¢#knnü FkvPkTkUkl@OkYkTkTkkv ¢vA\kkv bkgbkk@m Æ^k APkkr Gvä Xkkv$Pkk UkOk Gvå ^k]m ¢k

¢QkrTkv CkkNkv–UkkAkv A@v Gv—&&.AùbZkk: ÉkApùPv: ApùlP: Tk"" (.AùbZkk: ÉkApùPv:) ¢vA\kk




UknR~Ck\kAYkrTkng (ApùlP: Tk) A@PkoPk TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Akv¥ ¢vYk YkkTk#kv Av

@kCkklR ¢#knü FkvPkTkUkl@OkkYk ¢vA\kk UknR~Ck\kAYkrTkk A@v\kk Gvå §ûk@ ¢kYk Gv Av

¢vYk UkOk TkQkm; Ak@Ok Avä &&¢lFkÅ^k\kbkTkkP^ ~"" ¢TknXk^k ¢v kkv ¢k^kv Gv Av UknR~Ck\kAYkr

¢FkvPkTkÜ^Zk Gvä @kCkklR Ukl@OkkYk ¢#knü FkvPkTkkæUk Gv; PkvQkm ¢FkvPkTkÜ^ZkTkk

Ukl@OkkYk ¢FkvPkTkæUk ckvZk Gvä FkvPkTkæUk ckvPkk TkQkmå Pkv Ak@OkQkm @kCkklR ¢#knü

Ukl@OkkYkTkkv APkkr bkgbkk@m Æ^k Gvä Xkkv$Pkk UkOk Gvå 11-203å


AùYkwr^k Ékl^kP‘Zkr AùPpr cPAwù: ldk¨È^kk’YkTk: AùPprPkg

AùPkr’Ykwak AùQklJFklR’ZkFkl\kPk AwùlËkFG}‡lP: AùkvlUPkúú’

PvakkYknáPYkkvcYknlæPlSkZkkg WkkvSkbZk bkg#knáZkv

bZkkçkRÉklPWkgSk\kWSkl^kHkZkk ^kbPnlbQklP: bPoZkPvúú’’12-204’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&^kbPnlbQklP: bPoZkPv"" (^kbPn) Æ^kÜ^ZkTkm (lbQklP:)

lbQklPk ¢QkkrPk ~ b^kXkk^kTkm YkZkkrRk (bPoZkPv) Hv km Gv Pkv km Acv Gvå Av km Gv?

&&bZkkçkRÉklPWkTSk\kWSkl^kHkZkk"" (bZkkçkR) &Æ^k APkkr Gvä ¢APkkr UkOk Gv" ¢v kng

¢TkvAkTPkUkOkngä PkvTkm (ÉklPWkTSk) bkk^kSkkTkUkOkv A@^kkYkkg ¢k^kv\km bQkkUkTkk ^kMv (\kWSkg)

Uk|kUPk A@m Gv (l^kHkZkk) ÆPk HvOkvä ¢v km Gvå #kk YkkKv Acv Gv? &&Pvakkg WkkvSkbZk

bkg#knáZkv"" (PvakkYk~) Hv¢kv Æ^kTkv bk^krQkk ¢APkkr Acv Gv ¢v kk lYkQZkkÓlì Æ^kkvTkm

(WkkvSkbZk bkg#knáZkv) l^kUk@mPk WknlüTkv GkvMk^k^kk YkkKv Æ^kTkng b^kæUk bkkSkv Gvå Av kkv Gv

Pkv lYkQZkkÓlì Æ^k@kl#k? &&¤áPYkkvcYknlæPlSkZkkg"" (¤áP) Pkm^k| §RZkæUk (Ykkvc)

lYkQZkkP^kXkk^kQkm (YknlæP) ¢kFGklRPk Gv (lSkZkkg) #knüb^kæUk-¢TknXk^kæUk bkYZkA~P^k#kl$Pk

HvTkmä ¢v kkv Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&.ak: ¢k’Ykk AùQklJFkP^ ~ AùPkr £lP Awùl#FkP^ ~ ÌknlP:AùkvlUPk"" (.ak: ¢k’Ykk) FkvPkTkkb^kæUkYkkÒk Æ^kÜ^Zk (AùQklJFkP^ ~ AùPkr) Akv¥ Zknl$PkQkm

¢#knü Xkk^kTkng APkkr UkOk Gv—(£lP) ¢v @mPkv (Awùl#FkP^ ~ ÌknlP:) AvK\kkA lYkQZkkÓlì

Æ^kkvTkv ¢k^kng bkkgXk]^kkYkkÒkQkm (AùkvlUPk) ¢PZkgPk ¿kvSk ©UkHv Gvå Av kkv ¿kvSk QkkZk

Gv? &&¢Fkl\kPk"" Hv ¢lPk CkkNkv Gvä ¢lYkK (-¢K]) Gvå HvQkm ¢k^kng YkkTkv Gv—




&&¢k’YkTk: AùPprPkg ldk¨È^kk"" (¢k’YkTk:) Æ^kTkv (AùPprPkg) UkkvPkkTkk @kCkklR ¢#knü Xkk^kkvTkng

APkkrUkOkng (ldk¨È^kk) bk^krQkk YkKkMmTkv (–Tkc{ YkkTkmTkv) ¿kvSk A@v Gvå ^k]m Av kng YkkTkv

Gv? &&AùYkr .^k AùPpr £lP Ékl^kP‘Zkr"" (AùYkr .^k) ¢vA\kkv ekkTkk^k@OkklR AYkrzUkM (AùPpr)

@kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkkvTkkv UkkvPkkYkkg ^ZkkUZk-^ZkkUkAæUk Qk¥Tkv APkkr Gv (£lP Ékl^kP‘Zkr)

¢v kng CkkNUkOkng A@v Gv–Uk|PkmlPk A@v Gvå Pkv ¢v km Uk|PkmlPk A@Pkk QkAk Av kk Gv?

&&cPAwù:"" UkkvPkkTkk DkkPkA Gvä AvYk Av lYkQZkkÓlì Gvå 12-204å


YkkªAùPkr@YkYkm bUp#kTPn Unéakg bkkgBZkk £^kk¶ZkkcrPk:

AùPkr@g Aù\kZkTPn Pg lAù\k bkRk XkvRk^kWkkvSkkRSk:úú’

¥S^k‰ PoáPWkkvSkSkkYklTkZkPg Ék’ZkdkYkvTkg b^kZkg

U#ZkTPn FZknPAùPprXkk^kYkFk\kg ekkPk@YkvAgù U@Yk~úú’’13-205’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢vYk Aõkng cPkng Av bZkkÿkRb^kæUk ÿk@k Æ^kTkng

b^kæUk Acm#kngå PkvTkkv §ûk@ Gv—&&¢Ykm ¢kcrPk: ¢lU Unéakg ¢AùPkr@Yk~ Ykk bUp#kTPn""(¢Ykm) l^kÛYkkTk Hv (¢kcrPk: ¢lU) HwTkkv$Pk bZkkÿkRb^kæUkTkv ¢gCkmAk@ A@v Gv ¢v kk

bkYZkCÓlì Æ^kkv Pkv UkOk (Unéakg) Æ^kÜ^ZkTkv (¢AùPkr@Yk~) ¢APkkr ¢QkkrPk ~ @kCkklR

¢#knü Ukl@OkkYkkvTkkv Pkv bk^krQkk APkkr TkQkm ¢v kng (Ykk bUp#kTPn) Tk ¢gCkmAk@ A@kvå AkvTkm

HvYk? &&bkkgBZkk: £^k"" HvYk bkkgBZkYkPk^kk]k Æ^kTkv bk^krQkk ¢APkkr YkkTkv Gv PkvYk

HwTkkv UkOk bk^krQkk ¢APkkr Tk YkkTkkvå Av kng YkkTk^kkZkkvCZk Gv Pkv Acv Gv—&&bkRk Pg

XkvRk^kWkkvSkkP ~ ¢Sk: AùPkr@g lAù\k Aù\kZkTPn Pn ¥S^k‰ .Tkg FZknPAùPprXkk^kYk~ U#ZkTPn"" (bkRk)

bk^kr Ak] Ü^ZkTkng b^kæUk ¢v kng Gv Av (Pg) Æ^kÜ^ZkTkvä (XkvRk^kWkkvSkkP^ ~ ¢Sk:) #knüb^kæUk-

Ukl@OkYkTkæUk bkYZkA~P^kQkm Xk|ì lYkQZkkÓlì ckvPkng QkAng Ykkvc-@kCk-ÿvakæUk Ukl@OkYkv Gv

PkvK\kkv Ak]ä (AùPkr@g lAù\k Aù\kZkTPn) APkkr ¢^k#Zk YkkTkkv ¢QkkrPk^ ~ Ykkvc-@kCk-ÿvakæUk

¢#knü FkvPkTkUkl@OkkYkTkkv APkkr Æ^k Gv ¢vYk ¢^k#Zk YkkTkkv—Uk|PkmlPk A@kvå (Pn) Pkv

H Æ^k (¥S^k‰) %Zkk@v lYkQZkkP^kUkl@OkkYk GoKmTkv UkkvPkkTkk #knüb^kæUk

bkYZkA~P^kXkk^kæUkv Ukl@OkYkv Gv PZkk@v (.Tkg FZknPAùPprXkk^kYk~) PkvTkv APkkrUkOkk l^kTkkTkkv




¢QkkrPk ~ GkvM>kng Gv @kCkklR ¢#knü Xkk^kkvTkng APkkrUkOkng HvOkv ¢v kkv (U#ZkTPn) êkükv–Uk|PkmlPk A@kv–¢v kkv ¢TknXk^kkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—HvYk Æ^kTkkv ekkTkCknOk

b^kXkk^k Gvä Pkv ekkTkCknOk bkgbkk@-¢^kbQkkYkkg ¢Qk^kk Ykkvdk-¢^kbQkkYkkg GoKPkkv TkQkm;

PkvYk @kCkklRUkOkng Æ^kTkkv b^kXkk^k TkQkmä PkkvUkOk bkgbkk@-¢^kbQkkYkkg %Zkkg bknSkm AYkrTkkv

bkgZkkvCk Gv PZkkg bknSkm Ykkvc-@kCk-ÿvakæUk ¢#knüUkOkkTkv \kmSkv l^kXkk^kæUkv Æ^k

Ukl@OkYkv Gv ¢Tkv PZkkg bknSkm APkkr Gvå Æ^kTkv bkYZkA~P^kCknOk Ukl@OkYZkk UkGm ¢k^kkv

HkOk^kkv—&&¤áPWkkvSkSkkYklTkZkPg"" (¤áP) bkA] ekvZk UkRkQkr HkOk^kk YkkKv §Pkk^k]k

¢v kk (WkkvSkSkkYk) ekkTkTkkv Uk|PkkUk Gv (lTkZkPg) bk^krb^k HvTkngä ¢v kkv Gvå ^k]m Av kkv Gv?

&&b^kZkg Ék’ZkdkYk~"" UkkvPkkTkv UkkvPkkTkm Ykv]v Uk|CkK QkZkkv Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&¢Fk\kg""

Fkk@ CklPkTkk Xk|YkOkQkm @lcPk QkZkkv Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&ekkPk@Yk~""ekkTkYkkÒkb^kæUk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&U@Yk~ .Agú"" @kCkklR ¢#knü Ukl@OklPkQkm

@lcPk #knü ^kbPknYkkÒk Gvå 13-205å

(Ykkl\kTkm)

dklOkAùlYkRlYkcwAù: Aù\UlZk’^kk’YkPÅ^kglTkHkYkTklbk l^kSkÅkv AùPprXkkv‘Çkkvs^kXkvRYk~úú’¢Uc@lP l^kYkkvcg PbZk lTk’ZkkYkpPkwDkw:b^kZkYkZkYklXklakJFkgl#FkÃkYk’Aùk@ .^kúú’’14-206’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—WkkwüYkPkmTkv Uk|lPkWkkvSk^kkYkkg ¢k^kv Gv—&&£c .Aù:

lTkHkYkTklbk AùPprXkkv‘Çkkv: l^kXkvRYk~ l^kSkÅkv"" (£c) bkkgUk|Pk l^kÛYkkTk Gv ¢v kkv (.Aù:)

WkkwüYkPkTkv YkkTk^kk^kk]kv Akv¥ Æ^k (lTkHkYkTklbk) UkkvPkkTkk ekkTkYkkg (AùPprXkkv‘Çkkv:)

APkkrUkOkk-Xkkv$PkkUkOkkTkkv (l^kXkvRYk~ l^kSkÅkv) XkvR A@v Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—Pkv ¢vYk

Acv Gv Av l¿ZkkTkkv APkkr Akv¥ ¢TZk Gvä Xkkv$Pkk Akv¥ ¢TZk Gvå ¢v kng AvYk YkkTkv

Gv? &&£RYk~ ¢k’YkPÅ^kg dklOkAùYk~ Aù\UlZk’^kk"" (£RYk~ ¢k’YkPÅ^kg) ¢TkklRlTkSkTk Gv Hv

FkwPkTZkb^kæUk Æ^kÜ^Zkä PkvTkv (dklOkAùYk~ Aù\UlZk’^kk) dklOkA YkkTkv Gv ¢QkkrPk ~ HvYk

UkkvPkkTkk TkvÒk@kvCkTkk Ak@Okv Akv¥ ëkvPk #kgBkTkv Ukm]kv Hn¢v Gvä PkvYk ¢TkklRlTkSkTk




Æ^kÜ^ZkTkv lYkQZkk Xk|klTPkTkk Ak@Okv ¢vYk YkkTkv Gv Av ¢vA bkYkZkYkkÒkYkkg Uko krTkkv Æ^k

Yko]Qkm l^kTk#km HkZk Gvä ¢TZk Tk^kkv Æ^k Yko]Qkm ©UkÆ ¢k^kv Gv; ¢k^kng YkkTkPkkv

QkAkv YkkTkv Gv Av l¿ZkkTkkv APkkr ¢TZk Akv¥ Æ^k Gvä Xkkv$Pkk ¢TZk Akv¥ Æ^k

Gvå ¢k^kkv ¢lXkUk|kZk lYkQZkkP^kTkng Yko] Gvå PkvQkm ¢v kk Æ^kTkv bkYkHk^kv Gv—&&¢ZkYk ~ lFkÃkYk’Aùk@: PbZk l^kYkkvcg ¢Uc@lP"" (¢ZkYk~ lFkÃkYk’Aùk@:) Akv¥ Æ^kv

Wkk\Zkk^kbQkkYkkg Akv¥ TkCk@ HkvZkng cPkngä AvK\kkvA Ak] HPkkg ¢Tkv Pk<Ok-¢^kbQkk

¢k^kPkkg Pkv H TkCk@Tkv Hn¢v Gvä HkvPkkg ¢v kng ekkTk ©UkHv Gv Av Pkv H ¢k TkCk@

Gv Av Hv TkCk@ Ykx Wkk]AUkOkkYkkg HkvZkng cPkng;—¢k^km Gv Hv ¢PkmPk-¢TkkCkPk-

^kPkrYkkTk #kkëkPk ekkTkYkkÒk ^kbPkn Pkv (PbZk l^kYkkvcg ¢Uc@lP) dklOkA^kkRmTkk lYkQZkkP^kTkv

Ro@ A@v Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hkv Æ^kPkû^k dkOkl^kTkëk@ ckvZk Pkkv Ukcv\kkgTkk

ekkTk bklcPk Hv ^kPkrYkkTk ekkTk QkkZk Gv Pkv AkvTkv QkkZk? YkkKv &Æ^kÜ^Zk bkRk #kkëkPk

Gv" ¢v kng Acv kkQkm dklOkA^kkRm Uk|lPkWknü QkkZk Gvå Av km Gv Æ^k^kbPkn? &&lTk’ZkkYkpPkwDkw:b^kZkYk~ ¢lXklakJFkTk~"" (lTk’Zk) bkRkAk] ¢l^kTkëk@UkOkkæUk Hv (¢YkpP) Æ^kÜ^ZkTkng

Æ^kTkYko]ä PkvTkk (¢kvDkw:) bkYkoc ^kMv (b^kZkYk~ ¢lXklakJFkTk~) UkkvPkkTkm #kl$PkQkm UkkvPkv Uknì

QkPkm QkAmå &&.^k"" lTkékZkQkm ¢kYk H HkOkHkvä ¢TZkQkk Tkc{å 14-206å

(¢TknìnUk)

^kpÅZkg#kXkvRPkvª’ZkTPg ^kplÅkYkTTkk#kAù\UTkkP^~úú’¢TZk: Aù@kvlP XknE~ÒvùªTZk £’ZkvAùkTPËkAùkbPn Ykkúú’’15-207’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—dklOkA^kkRmTkv Uk|lPkWkkvSk^kkYkkg ¢k^kv Gv—&&£lP

.AùkTP: Ykk FkAùkbPn"" (£lP) ¢v @mPkv (.AùkTP:) Ü^ZkksQkA-UkZkkrZkksQkATkk XkvR AZkkr

l^kTkk &bk^krQkk ¢kYk H Gv" ¢vYk Acv kng Pkv (Ykk FkAùkbPn) Tk Uk|Ak#kkv ¢QkkrPk^ ~ Akv¥

UkOk Æ^kTkv b^kUTkYkkÒkYkkg UkOk ¢v kng êkükTk Tk ckvå ¢v kng Av kng? &&¢TZk: Aù@kvlP

¢TZk: Xkng‘Pv"" (¢TZk: Aù@kvlP) ¢TZk Uk|QkYk bkYkZkTkkv ©UkHv\kkv Akv¥ Æ^k AYkrTkv

§UkkHvr Gvä (¢TZk: Xkng‘Pv) ¢TZk WkmHk bkYkZkTkkv ©UkHv\kkv Æ^k AYkrTkv XkkvCk^kv Gvä—¢v kng ¢vAkTPkUkOkng lYkQZkkP^k Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Æ^k^kbPkn Ü^ZkæUk Gvä

UkZkkrZkæUk Gvå PkvQkm Ü^ZkæUkv l^kFkk@Pkkg Hv Æ^k AYkrTkv §UkkHvr Gv Pkv H Æ^k §RZk




¢k^kPkkg XkkvCk^kv Gv; UkZkkrZkæUkv l^kFkk@Pkkg Hv Ukl@OkkYk-¢^kbQkkYkkg ekkTkk^k@OkklR AYkr

§UkkHvr Gvä §RZk ¢k^kPkkg Pkv Ukl@OkkYkTkng ¢^kbQkkTPk@ QkkZk Gv; PkvQkm ¢TZk UkZkkrZk

A@v Gvä ¢TZk UkZkkrZk XkkvCk^kv Gv—¢k^kkv Xkk^k bZkkÿkR bkkSkm #kAv Gvå Hv kng

WkkwüYkPkTkkv Æ^k Acv Gv Pkv Pkkv Ykckl^kUk@mPk Gvå Pkv A>kng l^kUk@mPkUkOkng? &&¢’ZkTPg^kpÅZkg#kXkvRP: ^kplÅkYkTTkk#kAù\UTkkP ~"" (¢’ZkTPg) Ü^ZkTkng ¢k^kng H b^kæUk Gvä bkck@kv

AkvTkkv? (^kplÅk) ¢^kbQkkä PkvTkk (¢g#k) ¢g#k ¢QkkrPk ~ ¢vA Ü^ZkTkm ¢TkgPk ¢^kbQkkä

¢v kkv (XkvRP:) XkvR Gv ¢QkkrPk ~ Akv¥ ¢^kbQkk l^kTk#kv Gvä ¢TZk Akv¥ ¢^kbQkk ©UkHv

Gv—¢v kkv ¢^kbQkkXkvR l^kÛYkkTk Gv; ¢k^kk ¢^kbQkkXkvRTkkv G] UkAMmTkv Akv¥

WkkwüYkPkTkkv lYkQZkkÓlì Æ^k (^kplÅkYkTTkk#kAù\UTkkP ~) ^kplûkYkkTkTkkv ¢QkkrPk ~ HvTkkv

¢^kbQkkXkvR QkkZk Gv ¢v km bkûkkæUk #kkëkPk ^kbPknTkkv Tkk#k A\Ukv Gv ¢QkkrPk^ ~ Yko]Qkm

bkûkkTkkv Tkk#k YkkTkv Gv; PkvQkm ¢v kng Acv kng l^kUk@mPkUkOkng Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

WkkwüYkPkTkkv Æ^k UkZkkrZkYkkÒkTkv ^kbPkn YkkTkv Gvä UkZkkrZk HvTkkv Gv ¢v km bkûkkYkkÒk

^kbPknTkv YkkTkPkkv TkQkmå YkkKv ¢k^kng YkkTkv Gv Pkv YkcklYkQZkkP^k Gvå 15-207å


¢k’YkkTkg Ul@#knáYkm¶bknlXk@lP^ZkkzÈk ÉkU<kTSkAwù:Aùk\kkvUklSkWk\kkR#knláYklSkAùkg PÇkklU Yk’^kk U@w:úú’FkwPTZkg dklOkAùg ÉkAù\¶Zk UpQknAwù: #knáHknrbkoÇkv @Pw:¢k’Ykk ^ZknlHIkP .ak ck@^kRckv lTk:bkoÇkYknÒùvldklXk:úú’’16-208’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢vAkTPkUkOkv Hv YkkTk^kkYkkg ¢k^kv Pkv lYkQZkkP^k

Gvå &&¢ckv UpQknAwù: .ak: ¢k’Ykk ^ZknlHIkP:"" (¢ckv) cv Æ^k! (UpQknAwù:) TkkTkk Uk|Ak@Tkkv

¢lXkUk|kZk Gv HvYkTkkv ¢v kk Hv lYkQZkkÓlì Æ^kkv Gv PkvYkTkkQkm (.ak: ¢k’Ykk)

l^kÛYkkTk #knü FkwPkTZk^kbPkn (^ZknlHIkP:) bkSkk¥ Tklcå Av kk Gv ¢vAkTPk^kkRm?

&&#knáHknrbkoÇkv @Pw:"" (#kná) ✽ Ü^ZkksQkATkZkQkm @lcPk (,HknbkoÇkv) ^kPkrYkkTk UkZkkrZkYkkÒkYkkg

✽ ¢c{ &Ü^ZkksQkATkZkQkm @lcPk" UkkLTkk bQkkTkYkkg cbPkl\klBkPk PkQkk Ukcv\km YknlÜPk lcTRm Uk|PkYkkg

&UkZkkrZkksQkATkZkQkm @lcPk" ¢v kkv UkkL Gv Hv Xko\kQkm \kBkk¥ CkZkkv \kkCkv Gvå




^kbPknæUk ¢gCkmAk@ A@^kkæUk ¢vAkTPkUkOkkYkkg (@Pw:) YkCTk Gvå &&FkwPTZkg dklOkAùg

ÉkAù\¶Zk"" ¢vA bkYkZkYkkÒkYkkg ¢vA Æ^k Yko]Qkm l^kTk#kv Gvä ¢TZk Æ^k Yko]Qkm

©UkHv Gv—¢v kng YkkTkmTkv WkkwüYkPkTkk Æ^kkvTkv Æ^kb^kæUkTkm Uk|klUPk TkQkmå PkQkk

YkPkkTPk@ Acv Gv–&&¢U@w: PÇkklU Aùk\kkvUklSkWk\kkP ~ ¢lSkAùkg ¢#knzá Yk’^kk"" (¢U@w:)

Akv¥ lYkQZkkÓlì ¢vAkgPk^kkRm ¢v kk Gv Av Hv¢kv Æ^kTkng #knüUkOkng YkkTkPkk TkQkmä

bk^krQkk ¢#knüUkOkng YkkTkv Gvå PkvYkTkv UkOk ^kbPknTkm Uk|klUPk TkQkm ¢vYk Acv Gv—(Aùk\kkvUklSkWk\kkP^ ~) ¢TkgPk Ak]Qkm Æ^kÜ^Zk AYkkvr bkkQkv Yk]v\kng H Fkk\Zkng ¢k^Zkng Gvä

lXkTTk Pkkv QkZkng TkQkm–¢vYk YkkTkm (PÇk ¢lU) Pkv Æ^kYkkg (¢lSkAùkg ¢#knzá Yk’^kk) ¢lSkA

¢#knlü YkkTkv Gv ¢QkkrPk ~ Æ^kÜ^Zk ¢#knü Gvä #knü Gv H Tklc–¢v km Uk|PkmlPk A@v

Gv Hv Æ^kkvä PkvYkTkv UkOk ^kbPknTkm Uk|klUPk TkQkmå YkPkkTPk@ Acv Gv—&&¢TSkAwù:

¢lP^ZkkzÈk ÉkU<"" (¢TSkAwù:) ¢vAkTPk lYkQZkkÓlì Æ^k Akv¥ ¢v kk Gv Av Hv¢kv

(¢lP^ZkkzÈk ÉkU<) AYkrTkm §UkklSkTkv YkkTkPkk TkQkmä &&¢k’YkkTkg Ul@#knáYk~ £r¶bknlXk:""

Æ^kÜ^ZkTkv bk^kr Ak] bk^krQkk #knü YkkTkv Gv; PkvYkTkv UkOk b^kæUkTkm Uk|klUPk TkQkmå Av kk

Gv ¢vAkTPk^kkRm? &&lTk:bkoÇkYknÒùvldklXk:"" (lTk:bkoÇk) bZkkÿkRbkoÒk l^kTkk (YknÒùvldklXk:) bkA]

AYkrTkk dkZk\kdkOk YkkvdkTkv Fkkcv Gv; PkvYkTkv Uk|klUPk TkQkmå PkvTkng ÓìkTPk—&&ck@^kP ~""

ck@Tkm HvYkå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvYk bkoÒk (Rkv@k) l^kTkk YkkvPkm bkSkkPkk TkQkm—ck@ QkPkkv TkQkmä PkvYk bZkkR~ kkRbkoÒkTkk ekkTk l^kTkk ¢vAkTPk^kkRkv ÿk@k ¢kPYkkTkng

b^kæUk bkSkkPkng TkQkm—¢kPYkb^kæUkTkm Uk|klUPk QkPkm TkQkm; PkvQkm Hv Akv¥ UkkvPkkTkv bknBk

Fkkcv Gvä Pkv¢kv bZkkÿkRbkoÒk ^kMv Hv kng ¢kPYkkTkng b^kæUk bkkSk^kkYkkg ¢k^Zkng Gv Pkv kng

YkkTkHkvå 16-208å


AùPnr^kvrRlZkPnËk ZknlÒù^k#kPkv XkvRkvªb’^kXkvRkvªlU ^kk

AùPkr ^kvRlZkPk Fk Ykk Xk^kPn ^kk ^kb’^kv k bklJFkT’ZkPkYk~úú’

ÉkkvPk bkoÇk £^kk’YkTkmc lTkUnOkwXkvrÅkng Tk #k‘Zkk ‘^klFk-

lÃklÃkTPkYklOkYkkl\kAvùZkYklXkPkvª¶ZkvAùk FkAùkb’^kv^k Tk:úú’’17-209’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&lTkUnOkw: ^kbPn .^k bklJFkT’ZkPkYk~"" (lTkUnOkw:)

#knüb^kæUk-¢TknXk^kYkkg Uk| kmOk Gv ¢v kk Hv bkYZkCÓlì Æ^kkvä PkvYkOkv (^kbPn .^k)

bkYkbPk l^kA\UkQkm @lcPk lTks^kA\Uk bkûkkYkkÒk FkwPkTZkb^kæUk (bklJFkT’ZkPkYk~)

b^kbkg kvRTkUk|PZkdkUkOkv ¢TknXk^k A@^kkZkkvCZk Gvå &&AùPnr: Fk ^kvRlZkPn: ZknlÒù^k#kP: XkvR:¢bPn ¢Qk^kk ¢XkvR: ¢bPn"" (AùPnr:) APkkrYkkg (Fk) ¢Tkv (^kvRlZkPn:) Xkkv$PkkYkkg (ZknlÒù^k#kP:)

Ü^ZkksQkATkZk ¢Tkv UkZkkrZkksQkATkZkTkkv XkvR A@Pkkg—(XkvR: ¢bPn) ¢TZk UkZkkrZk A@v Gvä

¢TZk UkZkkrZk XkkvCk^kv Gvä UkZkkrZkksQkATkZkQkm ¢v kkv XkvR Gv Pkkv ckvä–¢v kng bkkSkPkkg

bkkSZklbklü Pkkv Akg¥ TkQkm; (¢Qk^kk) Ü^ZkksQkATkZkQkm (¢XkvR:) Hv Æ^kÜ^Zk

ekkTkk^k@OkklR AYkrTkv A@v Gv Pkv H Æ^kÜ^Zk XkkvCk^kv Gv ¢v kng UkOk Gv (¢bPn) Pkkv

¢v kng UkOk ckvä–¢vYkkg UkOk bkkSZklbklü Pkkv Akg¥ TkQkmå &&^kk AùPkr Fk ^kvRlZkPk ^kkYkk Xk^kPn"" (^kk) APkprP^kTkZkQkm (AùPkr) Æ^k UkkvPkkTkk Xkk^kkvTkkv APkkr Gv (Fk) PkQkk

Xkkv$PkpP^kTkZkQkm (^kvRlZkPk) Hv-æUkv Ukl@OkYkv Gv Pkv Ukl@OkkYkTkkv Xkkv$Pkk Gv ¢v kng Gv

Pkkv ¢v kng H ckvä–¢v kng l^kFkk@Pkkg #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k Pkkv TkQkmä Ak@Ok Av ¢k^kng

l^kFkk@^kng ¢#knüæUk l^kA\Uk Gv; (^kk) ¢Qk^kk ¢APkprP^kTkZkQkm Æ^k ¢APkkr Gv (Fk)

PkQkk ¢XkkvAPkpP^kTkZkQkm Æ^k (Ykk) Xkkv$Pkk TkQkmä (Xk^kPn) APkkr-Xkkv$Pkk TkQkm Pkkv Tkc{

H ckvä–¢v kng l^kFkk@Pkkg UkOk #knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k TkQkmä Ak@Ok Av &&ÉkkvPk £c¢k’YklTk ÑùlFkP ~ XkPn‰ Tk #k‘Zk:"" (ÉkkvPk) Akv¥ TkZkl^kA\Ukä “PkvTkng l^k^k@Ok—¢TZk A@v

Gv-¢TZk XkkvCk^kv Gv ¢v kkv l^kA\Ukä ¢Qk^kk Æ^k APkkr Gv–Xkkv$Pkk Gv ¢v kkv l^kA\Ukä

¢Qk^kk Æ^k APkkr TkQkm–Xkkv$Pkk TkQkm ¢v kkv l^kA\Ukä £PZkklR ¢TkgPk l^kA\Ukkv Gv

PkkvUkOk PkvYkkgQkm Akv¥ l^kA\Ukä” (£c ¢k’YklTk) #knü^kbPknYkkÒk Gv Æ^kÜ^Zk PkvYkkg (‘^klFkP ~)

Akv¥ UkOk Ak]v (XkPn‰ Tk #k‘Zk:) #knüb^kæUkTkk ¢TknXk^kæUk bQkkUk^kkTkv bkYkQkr TkQkmå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Akv¥ ¢ekkTkm ¢vYk HkOk#kv Av ¢k bQk]v Ck|gQkAPkkr ¢kFkkZkvr

APkkrUkOkng-¢APkkrUkOkngä Xkkv$PkkUkOkng-¢Xkkv$PkkUkOkng DkOkk Uk|Ak@v Aõk‹g Gv Pkkv ¢vYkkg #kng

¢TknXk^kTkm Uk|klUPk DkOkm Gv? bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av bkYkbPk TkZkl^kA\UkkvQkm

#knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k bk^krQkk TkQkmå PkvTkv (b^kæUkTkv) YkkÒk HOkk^k^kk YkkKv H

#kkïkYkkg Wkcn TkZk-Zknl$PkQkm WkPkk^Zkng Gvå Pkv Ak@Okv &&Tk: £ZkYk~ .Aùk ¢lUlFklFFkTPkYklOkYkkl\kAùk ¢lXkP: FkAùkbPn .^k"" (Tk:) ¢YkTkv (£Zkg) b^kbkg kvRTkUk|PZkdkä (.Aùk

¢lU) bkYkbPk l^kA\UkkvQkm @lcPkä (lFkP^ ~) #knü FkvPkTkkæUk (lFkTPkYklOk) ¢TkgPk




#kl$PkCksXkPk (Ykkl\kAùk) FkvPkTkkYkkÒk ^kbPknTkm (¢lXkP: FkAùkbPn .^k) bk^krQkk Uk|Ak@v Uk|klUPk

ckvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—lTks^kA\UkYkkÒkTkkv ¢TknXk^k §UkkRvZk Gvä ¢TZk l^kA\Uk

bkYkbPk cvZk Gvå ÓìkTPk ¢kYk Gv Av—&&bkoÇkv ÉkkvPk £^k"" HvYk Akv¥ Ukn<ak YkkvPkmTkm

Ykk]k Uk@kv km HkOkv Gvä Ykk]k CkogQkPkkg ¢TkvA l^kA\Ukkv A@v Gvä Uk@gPkn Pkv bkYkbPk

l^kA\Ukkv HoLk Gvä l^kA\UkkvYkkg #kkvXkk A@^kkTkm #kl$Pk TkQkmä #kkvXkk Pkkv YkkvPkmYkkÒk

^kbPkn Gv PkvYkkg Gv; PkvQkm Ukcv@Tkk@kv Ukn<ak YkkvPkmTkm Ykk]k HkOkmTkv Ukcv@v Gvä

CkogQk^kkTkk DkOkk l^kA\Ukkv HkOkm Ukcv@Pkkv TkQkm; HkvTkk@kv UkOk YkkvPkmTkm Ykk]k HkOkmTkv

#kkvXkk Hn¢v Gvä CkgoQk^kkTkk l^kA\UkkvTkv HkvPkkv TkQkm; PkvYk #knü FkvPkTkkYkkÒk bkûkk

¢TknXk^k A@^kkZkkvCZk Gvä PkvYkkg DkKv Gv Hv ¢TkvA l^kA\Ukkv Pkv WkSkkTkm bkûkk ¢TknXk^k

A@^kkZkkvCZk TkQkmå 17-209å

(@QkkvüPkk)

^Zkk^kckl@Aù¥¥¥¥¥#kw^k Avù^k\kg

AùPpr AùYkr Fk l^klXkTTklYkaZkPvúú’

lTkËkZkvTk ZklR ^kbPn lFkT’ZkPv

AùPpr AùYkr Fk bkRwAùlYkaZkPvúú’’18-210’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢c{ Akv¥ Uk|èkj A@v Gv Av ekkTkk^k@OkklR

AYkræUk UknR~Ck\kzUkMTkkv APkkr Æ^k Gv Av TkQkm? §ûk@ ¢kYk Gv Av–Acv kk YkkKv Pkkv

Gvä ^kbPknb^kæUk l^kFkk@Pkkg APkkr TkQkmå Pkv Acv Gv—&&^Zkk^kckl@Aù¥¥¥¥¥#kk .^k Avù^k\kg""

HoLm ^Zk^kck@ÓlìQkm H &&AùPpr"" APkkr &&Fk"" PkQkk &&AùYkr"" A@kZkv\kng AkZkr &&l^klXkTTkYk~£aZkPv"" lXkTTk lXkTTk Gvå Æ^k ekkTkk^k@OkklR Ü^ZkAYkrTkkv APkkr–¢v kng Acv kk YkkKv

bkPZk Gv; Ak@Ok Av Zknl$Pk ¢vYk Gv Av @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkkvTkv Æ^k A@v Gvä

@kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkkv ckvPkkg ekkTkk^k@OkklRæUkv UknR~Ck\kÜ^Zk Ukl@OkYkv Gvä PkvQkm

Acv kk YkkKv ¢vYk Gv Av ekkTkk^k@OkklR AYkr Æ^kv AZkn‘å b^kæUk l^kFkk@Pkkg ¢v kng Acv kng

HoLng Gv; Ak@Ok Av &&ZklR lTkËkZkvTk lFkT’ZkPv"" (ZklR) Hkv (lTkËkZkvTk) bkkFkm

^Zk^kck@ÓlìQkm (lFkT’ZkPv) Hkv kkYkkg ¢k^kvä #kng Hkv kkYkkg ¢k^kv? &&^kbPn"" b^kÜ^Zk-




Ukl@OkkYk-Uk@Ü^ZkUkl@OkkYkæUk ^kbPknTkng b^kæUkä Pkkv &&bkRk .^k AùPpr AùYkr .AùYk~ £aZkPv""

(bkRk .^k) bk^kr Ak]v (AùPpr) APkkr ¢QkkrPk ~ Ukl@OkYkv Gv Hv Ü^Zk ¢Tkv (AùYkr) AYkr

¢QkkrPk ~ Ü^ZkTkkv Ukl@OkkYk (.AùYk~ £aZkPv) ¢vA Gv ¢QkkrPk ~ Akv¥ Æ^k ¢Qk^kk UknR~Ck\k-

Ü^Zk UkkvPkkTkk Ukl@OkkYkkv bkkQkv ^ZkkUZk-^ZkkUkAæUk Ukl@OkYkv Gv PkvQkm APkkr Gv; ¢Tkv

Pkv H AYkr Gvä AvYk Av Ukl@OkkYk Pkv Ü^Zk bkkQkv ^ZkkUZk-^ZkkUkAæUk Gv;—¢vYk (£aZkPv)

l^kFkk@Pkkg DkKv Gv–¢TknXk^kYkkg ¢k^kv Gvå ¢TZk Ü^ZkTkng ¢TZk Ü^Zk APkkrä ¢TZk

Ü^ZkTkkv Ukl@OkkYk ¢TZk Ü^ZkTkng AYkr–¢v kng Pkkv ¢TknXk^kYkkg DkKPkng TkQkm; Ak@Ok Av Wkv

Ü^ZkkvTkv ^ZkkUZk-^ZkkUkAUkOkng TkQkmå 18-210å

(TkRrKA)

TkTkn Ul@OkkYk .^k lAù\k AùYkr l^klTkËkZkP:bk Xk^klP TkkU@bZk Ul@OkklYkTk .^k Xk^kvP^~úú’Tk Xk^klP AùPpr#koTZklYkc AùYkr Tk FkwAùPZkklbQklPl@c ^kbPnTkkv Xk^kPn AùPpr PRv^k PP:úú’’19-211’’¾

è\kkvAkQkr :—&&TkTkn lAù\k"" Bk@vBk@ &&Ul@OkkYk: .^k"" Ukl@OkkYk Gv Pkv H

&&l^klTkËkZkP:"" lTkékZkQkm &&AùYkr"" AYkr Gvä ¢Tkv &&bk: Ul@OkklYkTk: .^k Xk^kvP ~ä¢U@bZk Tk Xk^klP"" Ukl@OkkYk UkkvPkkTkk ¢kêkZkXkoPk Ukl@OkkYkmTkkv H ckvZk Gvä

¢TZkTkkv Tklc (Ak@Ok Av Ukl@OkkYkkv UkkvPkUkkvPkkTkk Ü^ZkTkk ¢kêkZkv Gvä ¢TZkTkk

Ukl@OkkYkTkkv ¢TZk ¢kêkZk TkQkm ckvPkkv); ^k]m &&AùYkr AùPpr#koTZkg £c Tk Xk^klP"" AYkr

APkkr l^kTkk ckvPkng TkQkmä &&Fk"" PkvYk H &&^kbPnTk: .AùPZkk lbQklP: £c Tk"" ^kbPknTkm

¢vAæUkv lbQklPk (¢QkkrPk ~ AoKbQk lbQklPk) ckvPkm TkQkm (Ak@Ok Av ^kbPkn

Ü^ZkUkZkkrZkb^kæUk ckv kkQkm bk^krQkk lTkPZkUkOkng WkkSkkbklcPk Gv); &&PP:"" YkkKv &&PP ~.^k AùPpr Xk^kPn"" ^kbPkn UkkvPkv H UkkvPkkTkk Ukl@OkkYkæUk AYkrTkm APkkr Gv (–¢v lTkékZk-

lbkükgPk Gv)å 19-211å

* UkglMPk êkm @kHYk\kÆTkm KmAkYkkg &¢kPYkBZkklPk"Tkk ¢k è\kkvATkkv &BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr"

TkQkmä PkvQkm CknH@kPkm bkYkZkbkk@Tkk ¢kSkk@v ¢QkrbklcPk Pkv è\kkvA ¢c{ ¢kUk^kkYkkg ¢k^Zkkv Gvå




(UkpQ^km)

Wklc\knrLlP Zk<lU bVnúKRTkTP#klÒù: b^kZkg

PQkkª¶ZkU@^kbPnTkkv l^k#klP TkkTZk^kb’^kTP@Yk~úú’

b^kXkk^klTkZkPg ZkP: bkAù\kYkv k ^klb’^kaZkPv

b^kXkk^kFk\kTkkAnù\k: lAùlYkc YkkvlcP: l‘\k#ZkPvúú’’20-212’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Æ^kTkkv b^kXkk^k ¢v kkv Gv Av bkA] ekvZkTkv

HkOkv Gvå Akv¥ lYkQZkkÓlì Æ^k ¢v kng HkOk#kv Av ekvZk^kbPknTkv HkOkPkkg Æ^kTkv

¢#knüUkOkng DkKv Gvå PkvTkng bkYkkSkkTk ¢vYk Gv Av ¢#knüUkOkng DkKPkng TkQkmä

Æ^k^kbPknTkkv ¢v kkv H b^kXkk^k Gv Av bkYkbPk ekvZk^kbPknTkv HkOkv Gvå ¢c{Qkm #kæ

A@mTkv ¢v kkv Xkk^k Acv Gv—&&£c b^kXkk^kFk\kTkkAnù\k: YkkvlcP: zAù l‘\k#ZkPv"" (£c)

Æ^k bkYkbPk ekvZkTkv HkOkv Gv ¢vYk RvBkmTkv (b^kXkk^k) Æ^kTkk #knü b^kæUkQkm (Fk\kTk)

bBkl\kPkUkOkng HkOkm (¢kAnù\k:) BkvRlBkTTk QkPkkv lYkQZkkÓlì Æ^k (YkkvlcP:)

lYkQZkkP^kæUk ¢ekkTkUkOkkTkv ¢kSkmTk Qk¥ (zAù l‘\k#ZkPv) AvYk BkvRlBkTTk QkkZk Gv?

&&ZkP: b^kXkk^klTkZkPg bkAù\kYk~ .^k ^kbPn £aZkPv"" (ZkP:) Ak@Ok Av (bkAù\kYk~ .^k ^kbPn)

Hv Akv¥ Æ^kÜ^Zk ¢Qk^kk UknR~Ck\kÜ^Zk £PZkklR Gv Pkv WkSkng (b^kXkk^klTkZkPg) lTkZkYkQkm

UkkvPkkTkk b^kæUkv Gv ¢v kng (£aZkPv) ¢TknXk^kCkkvFk@ QkkZk Gvå ¢k H ¢Qkr Uk|CkK

A@mTkv Acv Gv—&&Zk<lU bVnúKRTkTP#klÒù: b^kZkg Wklc\knrLlP"" (Zk<lU) HkvAv Uk|PZkdkUkOkv

¢v kng Gv Av (bVnúKP ~) bkRkAk] Uk|CkK Gv (¢TkTP#klÒù:) ¢l^kTkëk@ FkvPkTkk#kl$Pk

HvTkm ¢v kng Æ^kÜ^Zk (b^kZkg Wklc: \knLlP) b^kZkg bkYkbPk ekvZkTkv HkOkmTkv ekvZkkAk@æUkv

Ukl@OkYkv Gv–¢v kkv Æ^kTkkv b^kXkk^k Gvä &&PQkklU ¢TZk^kb’^kTP@Yk~"" (PQkklU) PkkvUkOk

(¢TZk^kb’^kTP@Yk~) ¢vA Akv¥ Æ^kÜ^Zk ¢Qk^kk UknR~Ck\kÜ^Zk &&¢U@^kbPnTk: Tk l^k#klP""

Akv¥ ¢TZk Ü^ZkYkkg Uk| kv#k A@Pkng TkQkm; ^kbPknb^kXkk^k ¢v kkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv

Av Æ^kÜ^Zk bkYkbPk ekvZk^kbPknTkv HkOkv Gv ¢v kkv Pkkv b^kXkk^k Gvä Uk@gPkn ekkTk

ekvZkæUk QkPkng TkQkmä ekvZk UkOk ekkTkÜ^ZkæUk Ukl@OkYkPkng TkQkm–¢v km ^kbPknTkm YkZkkrRk

Gvå 20-212å




(@QkkvüPkk)

^kbPn FkwAùlYkc TkkTZk^kbPnTkkv

ZkvTk PvTk Bk\kn ^kbPn ^kbPn PP^~úú’lTkËkZkkvªZkYkU@kv U@bZk Aù:

zAù Aù@kvlP lc Wklc\knrLTTklUúú’’21-213’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢Qkr Aõkkv cPkkv PkvTkv CkkNkv A@v Gv—&&ZkvTk £c

.AùYk~ ^kbPn ¢TZk^kbPnTk: Tk"" (ZkvTk) Hv Ak@OkQkm (£c) G Ü^ZkkvYkkg Akv¥ (.AùYk~ ^kbPn)

Æ^kÜ^Zk ¢Qk^kk UknR~Ck\kÜ^Zk bkûkkæUk l^kÛYkkTk Gv Pkv (¢TZk^kbPnTk: Tk) ¢TZk Ü^Zk

bkkQkv bk^krQkk Yk]Pkng TkQkm ¢v km Ü^ZkkvTkk b^kXkk^kTkm YkZkkrRk Gvä &&PvTk Bk\kn ^kbPnPP^ ~ ^kbPn"" (PvTk) Pkv Ak@OkQkm (Bk\kn) lTkékZkQkm (^kbPn) Hv Akv¥ Ü^Zk Gv (PP^ ~ ^kbPn)

Pkv UkkvPkkTkk b^kæUkv Gv—HvYk Gv PkvYk H Gv; &&¢ZkYk ~ lTkËkZk:"" ¢k^kkv Pkkv lTkékZk

Gvä Uk@Ykvëk@v Aõkkv Gvä ¢TknXk^kCkkvFk@ UkOk QkkZk Gvå &&Aù: ¢U@: Wklc: \knLTk~ ¢lU

¢U@bZk zAù Aù@kvlP"" (Aù: ¢U@:) ¢v kng A>kng Ü^Zk Gv Av Hv (Wklc: \knLTk~ ¢lU) ZkÛlUk

ekvZk^kbPknTkv HkOkv Gv PkkvUkOk (¢U@bZk zAú Aú@kvlP) ekvZk^kbPkn bkkQkv bkgWkgSk A@m #kAv?

¢QkkrPk ~ Akv¥ Ü^Zk A@m #kAv Tklcå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—^kbPknb^kæUkTkm YkZkkrRk

Pkkv ¢v km Gv Av Akv¥ Ü^Zk Akv¥ Ü^Zk bkkQkv ¢vAæUk QkPkng TkQkmå ¢k §Uk@kgPk Æ^kTkkv

b^kXkk^k Gv Av ekvZk^kbPknTkv HkOkv; ¢v kkv Gv Pkkv ckvä PkkvUkOk cklTk Pkkv Akg¥ TkQkm;

Æ^kÜ^Zk ekvZkTkv HkOkPkng QkAng UkkvPkkTkk b^kæUkv Gvå 21-213å

(@QkkvüPkk)

ZkÅkn ^kbPn AnùéPvªTZk^kbPnTk:

lAùJFkTkklU Ul@OkklYkTk: b^kZkYk~úú’

^Zkk^kckl@Aù¥¥¥¥¥#kw^k PTYkPg

TkkTZkRlbP lAùYkUmc lTkËkZkkP^~úú’’22-214’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Akv¥ ¢k#kgAk A@v Gv Av HwTklbkükTPkYkkg UkOk

¢vYk Aõkng Gv Av Æ^k ekkTkk^k@OkklR UknR~Ck\kAYkrTkv A@v Gvä XkkvCk^kv Gvå PkvTkng bkYkkSkkTk

¢kYk Gv Av—HoLk ^Zk^kck@Qkm Acv kk YkkKv Gvä Ü^ZkTkng b^kæUk l^kFkk@Pkkg Uk@Ü^ZkTkkv

APkkr Æ^k TkQkmå &&Pn ZkP ~ ^kbPn b^kZkYk~ Ul@OkklYkTk: ¢TZk^kbPnTk: lAùJFkTk ¢lU AnùéPv""

(Pn) ¢v km UkOk AcvOkm Gv Av (ZkP ~ ^kbPn) Hv Akv¥ FkvPkTkk\kdkOk Æ^kÜ^Zkä (b^kZkYk~

Ul@OkklYkTk: ¢TZk^kbPnTk:) UkkvPkkTkm Ukl@OkkYk#kl$PkQkm ekkTkk^k@OkklRæUk Ukl@OkYkv Gv ¢v kk

UknR~Ck\kÜ^ZkTkng (lAùJFkTk ¢lU AnùéPv) Akg¥ A@v Gv ¢vYk Acv kngä &&PP ~ ^Zkk^kckl@Aù¥¥¥¥¥#kk""(PP ~) Hv Akg¥ ¢v kkv ¢lXkUk|kZk Gv Pkv WkSkkv (^Zkk^kckl@Aù¥¥¥¥¥#kk) HoLm ^Zk^kck@ÓlìQkm

Gvå &&lTkËkZkkP ~ lAùYk~ ¢lU TkklbP £c YkPg"" (lTkËkZkkP ~) ^kbPknTkng b^kæUk l^kFkk@Pkkg (lAùYk~

¢lU TkklbP) ¢v kkv l^kFkk@–¢v kkv ¢lXkUk|kZk Akg¥ TkQkm;—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Akg¥

H ^kkPk TkQkmä Yko]Qkm HoLng Gv;—(£c YkPg) ¢v kkv lbkükTPk lbkü QkZkkvå 22-214å


#knáæ^ZklTkêUOkksUPYkPvbPÅ^kg bkYkn’U#ZkPkvTkwAùæ^ZkCkPg FkAùklbP lAùYklU æ^ZkkTP@g HkkPnlFkP^~úú’ekkTkg ekvZkYk^kwlP ZkÅkn PRZkg #knáb^kXkk^kkvRZk:zAù æ^ZkkTP@FknYWkTkkAnù\klSkZkbPÅ^kkFFZk^kTPv HkTkk:úú’’23-215’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&HkTkk: PÅ^kkP ~ zAù FZk^kTPv"" (HkTkk:) HTkkv ¢QkkrPk ~

bkYkbPk bkgbkk@m Æ^kkv (PÅ^kkP^ ~) &Æ^k^kbPkn bk^kr Ak] #knüb^kæUk Gvä bkYkbPk ekvZkTkv

HkOkv Gv" ¢v kk ¢TknXk^kQkm (zAù FZk^kTPv) AvYk Xk|ì QkkZk Gv? Xkk^kkQkr ¢kYk Gv

Av—^kbPknTkng b^kæUk Pkkv Uk|CkK Gvä Xk|Yk AvYk A@v Gv? Av kk Gv HTkkv?

&&æ^ZkkTP@FknYWkTkkAnù\klSkZk:"" (æ^ZkkTP@) &bkYkbPk ekvZk^kbPknTkv HkOkv Gv Æ^k PkvQkm (FknYWkTk)

¢#knü QkZkng Gv Æ^kÜ^Zk" ¢v kng HkOkmTkv (¢kAnù\klSkZk:) &ekvZk^kbPknTkng HkOkUkOkng A¥ @mPkv

GoKv Av HvTkk GoK^kkQkm Æ^kÜ^Zk #knü QkkZk" ¢v km Qk¥ Gv Wknlü HvYkTkmä ¢v kk Gvå

&&Pn"" PkvTkng bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av—&&ZkP ~ ekkTkg ekvZkYk~ ¢^kwlP PP ~ ¢Zkg #kná-b^kXkk^kkvRZk:"" (ZkP ~) Hv ¢vYk Gv Av (ekkTkg ekvZkYk~ ¢^kwlP) &ekkTk ekvZkTkv HkOkv Gv" ¢v kng




Uk|CkK Gv (PP^ ~ ¢Zkg) Pkv ¢k (#knáb^kXkk^kkvRZk:) #knü Æ^k^kbPknTkng b^kæUk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av—HvYk ¢lCTkTkkv RkcAb^kXkk^k Gvä bkYkbPk Rkõk^kbPknTkv Wkk]v Gvä Wkk]Pkkv QkAkv

¢lCTk UkkvPkkTkk #knüb^kæUkv Gv–¢lCTkTkkv ¢v kkv H b^kXkk^k Gv; PkvYk Æ^k ekkTkb^kæUk

Gvä bkYkbPk ekvZkTkv HkOkv Gvä HkOkPkkv QkAkv UkkvPkkTkk b^kæUkv Gv–¢v kkv ^kbPknTkkv b^kXkk^k

Gvå ekvZkTkk HkOkUkOkkQkm Æ^kTkv ¢#knüUkOkng YkkTkv Gv Pkv Tk YkkTkkvä Æ^k #knü Gv;

“l^k#kvak bkYkkSkkTk A@v Gv—” Ak@Ok Av &&lAùYk~ ¢lU æ^ZkkTP@g .Aùæ^ZkCkPg Tk FkAùklbP""(lAùYk~ ¢lU æ^ZkkTP@g) Akv¥ ekvZkæUk UknR~Ck\kÜ^Zk ¢Qk^kk SkYkrä ¢SkYkrä ¢kAk#kä Ak]Ü^Zk

(.Aùæ^Zk) #knü Æ^k^kbPknYkkg (CkPg) ¢vAÜ^ZkæUkv Ukl@OkYkv Gv ¢vYk (Tk FkAùklbP) #kkvXkPkng

TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Æ^k bkYkbPk ekvZkTkv HkOkv Gvä ekkTk ekkTkæUk Gvä

ekvZk^kbPkn ekvZkæUk Gv; Akv¥ Ü^Zk UkkvPkkTkng Ü^ZkP^k GkvMmTkv ¢TZk Ü^ZkæUk Pkkv TkQkm

QkZkngå ¢v kkv ¢TknXk^k AkvTkv Gv Pkv Acv Gv—&&#knáæ^ZklTkêUOkksUPYkPv:"" (#knáæ^Zk) bkYkbPk

l^kA\UkQkm @lcPk #knü FkvPkTkkYkkÒk Æ^k^kbPknTkk (lTkêUOk) Uk|PZkdk ¢TknXk^kYkkg (¢sUPYkPv:)

bQkkUZkng Gv WknlüTkng bk^krb^k HvOkv ¢v kk Æ^kTkvå ^k]m Av kk Æ^kTkv? &&PÅ^kg bkYkn’U#ZkP:""bkûkkYkkÒk #knü Æ^k^kbPknTkv Uk|PZkdk ¢kb^kkRv Gv ¢v kk Æ^kTkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv—&Æ^k bkYkbPk ekvZkTkv HkOkv Gvä bkYkbPk ekvZkQkm lXkTTk Gvä" ¢v kkv b^kXkk^k bkYZkCÓlì

Æ^k HkOkv Gvå 23-215å

(YkTRk¿kTPkk)

#knáæ^Zkb^k@bkXk^kTkkl’Agù b^kXkk^kbZk #kvak-

YkTZk+| Zkg Xk^klP ZklR ^kk PbZk zAù bZkk’b^kXkk^k:úú’

HZkkv’ÎkkêUg ÎkUZklP Xkn kg Tkw k PbZkklbP XkolYk-

ekkrTkg ekvZkg Aù\kZklP bkRk ekvZkYkbZkklbP Tkw kúú’’24-216’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&bkRk ekkTkg ekvZkg Aù\kZklP ¢bZk ekvZkg Tk ¢lbP

.^k"" (bkRk) bk^kr Ak] (ekkTkg) ekkTk ¢QkkrPk ~ ¢QkrCk|cOk#kl$Pk (ekvZkg) b^kUk@bkgWkgSkm

bkYkbPk ekvZk^kbPknTkv (Aù\kZklP) ¢vA bkYkZkYkkg Ü^Zk-CknOk-UkZkkrZkXkvR bklcPk Hv km Gv

Pkv km HkOkv Gvå ¢vA l^k#kvak—(¢bZk) ekkTkTkk bkgWkgSkQkm (ekvZkg Tk ¢lbP) ekvZk^kbPkn ekkTk




bkkQkv bkgWkgSkæUk TkQkmä (.^k) lTkékZkQkm ¢vYk H Gvå ÓìkgPk Acv Gv—&&HZkkv’ÎkkêUg

Xkn kg bTkUZklP PbZk XkolYk: Tk ¢lbP .^k"" (HZkkv’ÎkkêUg) FkkgRTkmTkkv Uk|bkk@ (Xkn^kg bTkUZklP)

XkolYkTkv ëkvPk A@v Gvå ¢vA l^k#kvak—(PbZk) FkkgRTkmTkk Uk|bkk@Tkk bkgWkgSkQkm (XkolYk: Tk

¢lbP) XkolYk FkkgRTkmæUk QkPkm TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—HvYk FkkgRTkm Uk|bk@v Gvä

bkYkbPk XkolYk ëkvPk QkkZk Gvä PkkvUkOk FkkgRTkmTkkv ¢Tkv XkolYkTkkv bkgWkgSk TkQkm; PkvYk

ekkTk bkYkbPk ekvZkTkv HkOkv Gv PkkvUkOk ekkTkTkkv ¢Tkv ekvZkTkkv bkgWkgSk TkQkm; ¢v kkv

^kbPknTkkv b^kXkk^k Gvå ¢k^kng Akv¥ Tk YkkTkv PkvTkk Uk|lPk Zknl$Pk ÿk@k DkKk^kv Gv—&&#knáæ^Zkb^k@bkXk^kTkkP ~"" #knü Ü^Zk UkkvPkUkkvPkkTkk b^kXkk^kYkkg @cv Gv Pkkv &&b^kXkk^kbZk

#kvakg zAù"" (b^kXkk^kbZk) bkûkkYkkÒk ^kbPknTkng (#kvakg zAù) #kng WkFZkng? Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

bkûkkYkkÒk ^kbPkn lTks^kXkkCk ¢vAæUk Gvä HvTkk Wkv XkkCk QkPkk TkQkmå &&ZklR ^kk"" Hkv

ARm &&¢TZk+| Zkg Xk^klP"" ¢TkklRlTkSkTk bkûkkæUk ^kbPkn ¢TZk bkûkkæUk QkkZk Pkkv

&&PbZk b^kXkk^k: zAù bZkkP ~"" (PbZk) Ukcv\kkg bkkSkv\km bkûkkæUk ^kbPknTkkv (b^kXkk^k: zAù

bZkkP^ ~) b^kXkk^k #kng @õkkv ¢QkkrPk^ ~ Hkv Ukcv\kkgTkng bkû^k ¢TZk bkû^kæUk QkkZk Pkkv

Ukcv\kkgTkm bkûkkYkkgTkng #kng WkFZkng? ¢QkkrPk ~ Ukcv\kkgTkm bkûkkTkkv l^kTkk#k lbkü QkkZk Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—HvYk Æ^kÜ^Zk FkvPkTkkbkûkkæUk Gvä lTks^kXkkCk Gvä Pkv

FkvPkTkkbkûkk Hkv ARm UknR~Ck\kÜ^Zk–¢FkvPkTkkæUk Qk¥ HkZk Pkkv FkvPkTkkbkûkkTkkv l^kTkk#k

QkPkkv AkvOk YkKkMm #kAv? Uk@gPkn ^kbPknTkng b^kæUk ¢v kng Pkkv TkQkmä PkvQkm Hv Ü^Zk Hv kng

Gvä Hv @mPkv Gvä Pkv Pkv kng H Gvä ¢TZkQkk QkPkng TkQkmå YkkKv Æ^kTkng ekkTk bkYkbPk

ekvZkTkv HkOkv Gv Pkkv HkOkkvä PkQkklUk Æ^k UkkvPkkTkk b^kæUkv Gvå 24-216å

(YkTRk¿kTPkk)

@kCkçvakçZkYknRZkPv Pk^kRvPTTk Zkk^kP^~ekkTkg ekkTkg Xk^klP Tk UnTkWkkvrSZkPkg ZkklP WkkvSZkYk~úú’ekkTkg ekkTkg Xk^kPn PlRRg TZk‘ApùPkekkTkXkk^kgXkk^kkXkk^kkw Xk^klP lP@ZkTk~ ZkvTk UoOkrb^kXkk^k:úú’’25-217’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.PP ~ @kCkçvakçZkg Pk^kP ~ ¤RZkPv"" (.PP ~)




l^kÛYkkTkä (@kCk) £ìYkkg ¢lXk\kkak ¢Tkv (çvak) ¢lTkìYkkg §ÿvCk ¢v kk (çZkYk ~) Wkv

HklPkTkk ¢#knü Ukl@OkkYk (Pk^kP^ ~ ¤RZkPv) PZkkg bknSkm QkkZk Gv &&Zkk^kP ~ ekkTkg ekkTkg Tk

Xk^klP"" (Zkk^kP^ ~) %Zkkg bknSkm (ekkTkg) ekkTk ¢QkkrPk ~ Æ^kÜ^Zk (ekkTkg Tk Xk^klP) UkkvPkkTkk

#knüb^kæUkTkk ¢TknXk^kæUk Ukl@OkYkPkng TkQkm; “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvK\kk Ak] bknSkm

Æ^k lYkQZkkÓlì Gv PkvK\kk Ak] bknSkm @kCk-ÿvakæUk ¢#knü Ukl@OkYkTk YkKPkng TkQkmå”

&&UnTk: WkkvSZkg WkkvSZkPkg Zkk^kP ~ Tk ZkklP"" (UnTk:) PkQkk (WkkvSZkg) ekkTkk^k@OkklR AYkr ¢Qk^kk

@kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYk (WkkvSZkPkg Zkk^kP^ ~ Tk ZkklP) ekvZkYkkÒk WknlüTkv Uk|kUPk QkPkkg TkQkmå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—ekkTkk^k@OkklR AYkr bkYZkCÓlì Æ^kTkv HkOk^kk YkkKv Gvä Akv¥

UkkvPkkTkk AYkrTkkv §RZk AkZkr Hv Pkv Uk|Ak@v A@^kkTkv bkYkQkr TkQkmå &&PP ~ ekkTkg ekkTkg

Xk^kPn"" (PP ~) Pkv Ak@OkQkm (ekkTkg) ekkTk ¢QkkrPk ~ Æ^k^kbPkn (ekkTkg Xk^kPn) #knü Ukl@OklPkæUk

Qk¥Tkv #knüb^kæUkTkk ¢TknXk^kbkYkQkr ckvå Av kng Gv #knü ekkTk? &&TZkÑpùPkekkTkXkk^kg""

(TZkÑpùP) Ro@ A@m Gv (¢ekkTkXkk^kg) lYkQZkkP^kXkk^kæUk Ukl@OklPk HvOkv ¢v kng Gvå ¢k^kng

QkPkkg AkZkrTkm Uk|klUPk Acv Gv—&&ZkvTk UoOkrb^kXkk^k: Xk^klP"" (ZkvTk) Hv #knü ekkTk ^kMv

(UoOkrb^kXkk^k: Xk^klP) UkoOkr b^kXkk^k ¢QkkrPk ~ Hv kng Ü^ZkTkng ¢TkgPkFkPknìZkb^kæUk Gv Pkv kng

Uk|CkK QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Yknl$PkUkRTkm Uk|klUPk QkkZk Gvå Av kkv Gv UkoOkr

b^kXkk^k ¢QkkrPk ~ b^kæUk? &&Xkk^kkXkk^kkw lP@ZkTk~"" FkPknCkrlPkbkgWkgSkm §PUkkR-^ZkZkTkv bk^krQkk

Ro@ A@Pkng QkAng Æ^kTkng b^kæUk Uk|CkK QkkZk Gvå 25-217å

(YkgRk¿kTPkk)

@kCkçvakkl^kc lc Xk^klP ekkTkYkekkTkXkk^kkP^~Pkw ^kbPn’^kÉklOklcP¥¥¥¥¥#kk ¥¥¥¥¥#ZkYkkTkkw Tk lAùlJFkP^~úú’bkYZkC¥¥¥¥¥lì: dkUZkPn PPbPÅ^k¥¥¥¥¥ìök bVnúKTPkw

ekkTkHZkkvlPH^kr\klP bkcHkg ZkvTk UoOkkrFk\kksFk:úú’’26-218’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PP: bkYZkC¥¥¥¥¥lì: bVnúKg PÅ^k¥¥¥¥¥ìök Pkw dkUZkPn""

(PP:) Pkv Ak@OkQkm (bkYZkC¥¥¥¥¥lì:) #knüFkwPkTZk-¢TknXk^k#km\k Æ^kä (bVnúKg PÅ^k¥¥¥¥¥ìök)

Uk|PZkdkæUk Gv Hv #knü Æ^kb^kæUkTkkv ¢TknXk^k PkvTkk ^kMv (Pkw) @kCk-ÿvak WkgTkvTkv (dkUZkPn)




Yko]Qkm YkKkMmTkv Ro@ A@kvå &&ZkvTk ekkTkHZkkvlP: bkcHkg H^k\klP"" (ZkvTk) Hv @kCk-ÿvakTkv

YkKkM^kkQkm (ekkTkHZkkvlP: bkcHkg H^k\klP) ekkTk%ZkkvlPk ¢QkkrPk ~ #knü Æ^kTkng b^kæUk Hv kng Gv

Pkv kng bkcH Uk|CkK QkkZk Gvå Av km Gv ekkTk%ZkkvlPk? &&UoOkkrFk\kksFk:"" (UoOkr) Hv kkv

b^kXkk^k Gv ¢v kkv ¢Tkv (¢Fk\k) bk^kr Ak] UkkvPkkTkk b^kæUkv Gv ¢v kkv (¢sFk:) Uk|Ak#k

Gv HvTkkvä ¢v km Gvå @kCk-ÿvakTkng b^kæUk Acv Gv—&&lc ekkTkYk~ ¢ekkTkXkk^kkP^ ~ £c @kCkçvakkwXk^klP"" (lc) Hv Ak@OkQkm (ekkTkYk ~) Æ^kÜ^Zk (¢ekkTkXkk^kkP ~) ¢TkklR AYkrbkgZkkvCkQkm

Ukl@OkYZkng Gv l^kXkk^kUkl@OklPk–lYkQZkkP^kæUkä PkvTkv \kmSkv (£c) ^kPkrYkkTk bkgbkk@-

¢^kbQkkYkkg (@kCkçvakkw Xk^klP) @kCk-ÿvakæUk ¢#knü Ukl@OklPk¢v ^ZkkUZk-^ZkkUkAæUk UkkvPkv

Ukl@OkYkv Gvå PkvQkm &&Pkw ^kbPn’^kÉklOklcP¥¥¥¥¥#kk ¥¥¥¥¥#ZkYkkTkkw Tk lAùlJFkP ~"" (Pkw) @kCk-ÿvak WkgTkv

HklPkTkk ¢#knü Ukl@OkkYk (^kbPn’^kÉklOklcP¥¥¥¥¥#kk ¥¥¥¥¥#ZkYkkTkkw) bkûkkb^kæUk ÓlìQkm l^kFkk@Pkkg (Tk

lAùlJFkP ~) Akg¥ ^kbPkn TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av HvYk bkûkkb^kæUk ¢vA Æ^kÜ^Zk

l^kÛYkkTk Gv PkvYk @kCk-ÿvak Akv¥ Ü^Zk TkQkmä Æ^kTkm l^kXkk^kUkl@OklPk Gvå Pkv H Æ^k

Hkv UkkvPkkTkk b^kXkk^kæUkv Ukl@OkYkv Pkkv @kCk-ÿvak bk^krQkk YkKvå ¢kYk Qk^kng bknCkYk Gvä

Akg¥ Ykn#Av\k TkQkm; ¢#knü Ukl@OklPk YkKv Gvä #knü Ukl@OklPk QkkZk Gvå 26-218å

(#kkl\kTkm)

@kCkçvakkv’UkRAgù PÅ^k¥¥¥¥¥ìök

TkkTZk+| Zkg ^kmdZkPv lAùJFkTkklUúú’

bk^kræ^Zkkv’UlÅk@TPËkAùklbP

^ZkÒùk’ZkTPg b^kb^kXkk^kvTk ZkbYkkP^~úú’’27-219’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Avä Akv¥ ¢vYk YkkTkv Gv Av

Æ^kTkkv b^kXkk^k @kCk-ÿvakæUkv Ukl@OkYk^kkTkkv TkQkmä Uk@Ü^Zk—ekkTkk^k@OkklR AYkr PkQkk

#k@m@-bkgbkk@-XkkvCkbkkYkCk|m—Wk\kkPAk@v Æ^kTkv @kCk-ÿvakæUk Ukl@OkYkk^kv Gvå Uk@gPkn

¢vYk Pkkv TkQkmä Æ^kTkm l^kXkk^kUkl@OkkYk#kl$Pk Æ^kYkkg Gvä PkvQkm lYkQZkkP^kTkk Xk|YkæUkv

Ukl@OkYkPkng QkAng @kCk-ÿvakæUkv Æ^kÜ^Zk UkkvPkv Ukl@OkYkv Gvä Uk@Ü^ZkTkkv Akg¥ bkck@kv

TkQkmå Pkv Acv Gv—&&lAùJFkTk ¢lU ¢TZk+| Zkg PÅ^k¥¥¥¥¥ìök @kCkçvakkv’UkRAgù Tk ^kmdZkPv""




(lAùJFkTk ¢lU ¢TZk+| Zk) ¢kL AYkræUk ¢Qk^kk #k@m@ä YkTkä ^kFkTk-TkkvAYkræUk ¢Qk^kk

Wkkõk XkkvCkbkkYkCk|m £PZkklRæUk Gv HvK\kng Uk@Ü^Zk Pkvä (PÅ^k¥¥¥¥¥ìök) Ü^ZkTkng b^kæUk

HkvPkkg bkkFkm ÓlìQkm (@kCkçvakkv’UkRAgù) ¢#knü FkvPkTkkæUk Gv Hv @kCk-ÿvakUkl@OkkYk PkvYkTkv

§UkHk^k^kk bkYkQkr (Tk ^kmdZkPv) Hkv kkYkkg ¢k^kPkng TkQkm; “Acv\kkv ¢Qkr CkkNkv–ÓN A@v

Gv—” &&ZkbYkkP^ ~ bk^kræ^Zkkv’UlÅk: b^kb^kXkk^kvTk ¢TPËkAùklbP"" (ZkbYkkP^ ~) Ak@Ok Av (bk^kræ^Zk)

Æ^kä UknR~Ck\kä SkYkrä ¢SkYkrä Ak] ¢Tkv ¢kAk#kTkk (¤’UlÅk:) ¢BkgMSkk@kæUk Ukl@OkkYk

(b^kb^kXkk^kvTk) UkkvPkUkkvPkkTkk b^kæUkv Gvä (¢TP: FkAùklbP) ¢v kng H ¢TknXk^kYkkg lTklékPk

QkkZk Gv ¢Tkv ¢vYk H ^kbPkn bkSkkZk Gvä ¢TZkQkk l^kUk@mPk Gvå Av km Gv Ukl@OklPk?

&&¢’ZkTPg ^ZkÒùk"" ¢lPk#kZk Uk|CkK Gvå 27-219å

(Ykkl\kTkm)

ZklRc Xk^klP @kCkçvakRkvakÉkbkolP:

AùP@RlU U@vakkg RoakOkg TkklbP PÇkúú’

b^kZkYkZkYkU@kSkm PÇk bkUr’ZkWkkvSkkv

Xk^kPn l^klRPYkbPg Zkk’^kWkkvSkkvªlbYk WkkvSk:úú’’28-220’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^kÜ^Zk bkgbkk@¢^kbQkkYkkg

@kCk-ÿvak-Ykkvc—¢#knü FkvPkTkkæUk Ukl@OkYkv Gv Pkvä ^kbPknTkng b^kæUk l^kFkk@Pkkgä Æ^kTkkv

Rkvak Gvä UknR~Ck\kÜ^ZkTkkv Rkvak Akg¥ TkQkm; Ak@Ok Av Æ^kÜ^Zk UkkvPkkTkk l^kXkk^k–lYkQZkkP^kæUk Ukl@OkYkPkng QkAng UkkvPkkTkk ¢ekkTkUkOkkTkv \kmSkv @kCk-ÿvak-YkkvcæUk UkkvPkv

Ukl@OkYkv Gvå Hkv ARm #knü Ukl@OklPkæUk Qk¥Tkv #knüb^kæUkTkk ¢TknXk^kæUk Ukl@OkYkvä

@kCk-ÿvak-YkkvcæUk Tk Ukl@OkYkvä Pkkv UknR~Ck\kÜ^ZkTkkv #kkv £\kkH Fkk\kv? Pkv H Acv

Gv—&&£c ZkP ~ @kCkçvakRkvakÉkbkolP: Xk^klP PÇk AùP@P ~ ¢lU U@vakkg RoakOkg TkklbP"" (£c)

¢#knü ¢^kbQkkYkkg (ZkP^ ~) Hv Akg¥ (@kCkçvakRkvakÉkbkolP: Xk^klP) @kCkklR ¢#knü Ukl@OklPk

QkkZk Gv (PÇk) Pkv ¢#knü Ukl@OklPk Qk^kkYkkg (AùP@P ~ ¢lU) ¢PZkgPk QkkvMng UkOkä (U@vakkg

RoakOkg TkklbP) HvK\km bkkYkCk|m Gv—ekkTkk^k@OkklR AYkrTkkv §RZk ¢Qk^kk #k@m@-YkTk-

^kFkTk ¢Qk^kk UkgFkvlTÜZk XkkvCkbkkYkCk|m £PZkklR DkOkm bkkYkCk|m Gv—PkvYkkg Akv¥Tkng RoakOk




Pkkv TkQkmå Pkkv #kng Gv? &&¢ZkYk~ b^kZkYk~ ¢U@kSkm PÇk ¢WkkvSk: bkUrlP"" (¢ZkYk~) bkgbkk@m

Æ^k (b^kZkYk~ ¢U@kSkm) UkkvPkv lYkQZkkP^kæUkv Ukl@OkYkPkkv QkAkv #knü b^kæUkTkk ¢TknXk^kQkm

Xk|ì Gv; AYkrTkk §RZkQkm QkZkkv Gv ¢#knü Xkk^kä PkvTkv UkkvPkkæUk HkOkv Gv; (PÇk)

¢v @mPkv ¢ekkTkTkkv ¢lSkAk@ ckvPkkg (¢WkkvSk: bkUrlP) @kCk-ÿvak-YkkvcæUk ¢#knü Ukl@OklPk

QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^k UkkvPkv lYkQZkkÓlì QkPkkv QkAkv Uk@Ü^ZkTkv UkkvPkkæUk

HkOkmTkv ¢TknXk^kv PZkkg @kCk-ÿvak-YkkvcæUk ¢#knü Ukl@OklPkTkng Qk^kng AkvOk @kvAv? PkvQkm

UknÔ\kAYkrTkkv #kkv Rkvak? &&l^klRPg Xk^kPn"" ¢vYk H l^klRPk ckv Av @kCkklR ¢#knü

Ukl@OklPkæUkv Æ^k Ukl@OkYkv Gv Pkv Æ^kTkkv Rkvak Gvä UknÔ\kÜ^ZkTkkv Rkvak TkQkmå c^kv

¢kCk]Tkkv l^kFkk@ Ag¥ Gv Av TkQkm? §ûk@ ¢kYk Gv—¢kCk]Tkkv ¢k l^kFkk@ Gv

Av &&¢WkkvSk: ¢bPg ZkkPn"" (¢WkkvSk:) Ykkvc-@kCk-ÿvakæUk Gv Hv ¢#knü Ukl@OklPk PkvTkkv

(¢bPg ZkkPn) l^kTkk#k ckvå PkvTkkv l^kTkk#k Qk^kkQkm &&WkkvSk: ¢lbYk"" cng #knüä lFkÜoUkä

¢l^kTkëk@ä ¢TkklRlTkSkTkä Hv kkv Gng Pkv kkv l^kÛYkkTk H Gngå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Æ^kÜ^Zk #knüb^kæUk Gv; PkvYkkg Ykkvc-@kCk-ÿvakæUk ¢#knü Ukl@OklPk QkkZk Gv; Pkv ¢#knü

Ukl@OklPkTkv YkKkM^kkTkkv §UkkZk ¢k Gv Av bkcH H Ü^Zk #knüP^kæUk Ukl@OkYkv Pkkv

¢#knü Ukl@OklPk YkKv; WkmHng Pkkv Akv¥ A@PkoPk–§UkkZk TkQkmå Pkv ¢#knü Ukl@OklPk YkKPkkg

Æ^kÜ^Zk Hv kng Gv Pkv kng Gvä Akg¥ DkK^kSk Pkkv TkQkmå 28-220å

(@QkkvüPkk)

@kCkHkTYklTk lTklYkÅkPkg U@-æ^ZkYkv^k Aù\kZklTP Zkv Pn Pvúú’¤Åk@lTP Tk lc Ykkvc^kklcTk{#knáWkkvSkl^kSkn@kTSkWknáZk:úú’’29-221’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Acv\kk ¢QkrTkv CkkNkv–ÓN A@v Gv—&&Pv

Ykkvc^kklcTk{ Tk lc ¤Åk@lTP"" (Pv) ¢v kkv lYkQZkkÓlì Æ^k@kl#k (Ykkvc^kklcTk{) Ykkvc-@kCk-

ÿvakæUk ¢#knü Ukl@OklPk ¢v km Hv #kÒknTkm bkvTkk PkvTkv (Tk lc ¤Åk@lTP) YkKkMm #kAPkkv

TkQkmå Av kk Gv Pkv lYkQZkkÓlì Æ^kkv? &&#knáWkkvSkl^kSkn@kTSkWknáZk:"" (#kná) bkA]




§UkklSkQkm @lcPk Æ^k^kbPknTkk (WkkvSk) Uk|PZkdk ¢TknXk^kQkm (l^kSkn@) @lcPk ckv kkQkm (¢TSk)

bkYZkA~P^kQkm #koTZk Gv (WknáZk:) ekkTkbk^krb^k HvYkTkngä ¢v kk Gvå PkvYkTkkv ¢Uk@kSk #kkv?

§ûk@—¢Uk@kSk ¢k^kkv Gv; Pkv H Acv Gv : &&Zkv @kCkHkTYklTk U@æ^Zkg lTklYkÅkPkg .^k

Aù\kZklTP"" (Zkv) Hv Akv¥ lYkQZkkÓlì Æ^k ¢v kk Gv—&(@kCkHkTYklTk) @kCk-ÿvak-Ykkvc

¢#knü Ukl@OklPkæUk Ukl@OkYkPkk Æ^kÜ^ZkTkk l^kakZkYkkg (U@æ^Zkg) ¢kL AYkrä #k@m@

¢klR TkkvAYkr PkQkk Wkkõk XkkvCkbkkYkCk|mæUk (lTklYkÅkPkg Aù\kZklTP) UknÔ\kÜ^ZkTkng lTklYkûk

UkkYkmTkv Æ^k @kCkklR ¢#knüæUk Ukl@OkYkv Gv" ¢v km êkük A@v Gv Hv Akv¥

Æ^k@kl#k Pkv lYkQZkkÓlì Gvä ¢TkgPk bkgbkk@m Gvä HvQkm ¢v kkv l^kFkk@ Gv Av bkgbkk@m

Æ^kTkv @kCkklR ¢#knü Ukl@OkYkTk#kl$Pk TkQkmä UknR~Ck\kAYkr Wk\kkPAk@v H Ukl@OkYkk^kv

Gvå Hkv ¢vYk Gv Pkkv UknR~Ck\kAYkr Pkkv bk^kr Ak] l^kÛYkkTk H Gvä Æ^kTkv #knü

Ukl@OkkYkTkkv ¢^kbk@ A>kkv? ¢QkkrPk ~ Akv¥ ¢^kbk@ Tklcå 29-221å


UoOkwrAùkFZknP#knáWkkvSkYklcYkk WkkvSkk Tk WkkvSZkkRZkg

ZkkZkk’AùkYklU l^klÓùZkkg PP £Pkv RmU: ÉkAùk#ZkklR^kúú’

PçbPnlbQklPWkkvSk^kTSZklSkakOkk .Pv lAùYkekklTkTkkv

@kCkçvakYkZkmXk^klTP bkcHkkg YknJFkT’ZknRkbkmTkPkYk~úú’’30-222’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Avä Akv¥ lYkQZkkÓlì Æ^k

¢v km ¢k#kgAk A@#kv Av Æ^kÜ^Zk ekkZkA Gvä bkYkbPk ekvZkTkv HkOkv Gvä PkvQkm

Uk@Ü^ZkTkv HkOkPkkg Akg¥A QkkvMkv DkOkkv @kCkklR ¢#knü Ukl@OklPkTkkv l^kAk@ QkPkkv c#kv?

§ûk@ ¢kYk Gv Av Uk@Ü^ZkTkv HkOkPkkg Pkkv ¢vA lTk@g#kYkkÒk UkOk TkQkmä UkkvPkkTkm

l^kXkk^kUkl@OklPk A@Pkkg l^kAk@ Gvä UkkvPkkTkm #knü Ukl@OklPk ckvPkkg lTks^kAk@ Gvå ¢vYk

Acv Gv—&&.Pv ¢ekklTkTk: zAù @kCkçvakYkZkmXk^klTPä bkcHkkg ¤RkbkmTkPkg zAù YknJFkglP"" (.Pv

¢ekklTkTk:) l^kÛYkkTk Gv Hv lYkQZkkÓlì Æ^kkv Pkv (zAù @kCkçvakYkZkmXk^klTP) @kCk-ÿvak-

YkkvcæUk ¢#knü Ukl@OklPkYkkg YkCTk AvYk QkkZk Gv? PkQkk (bkcHkkg ¤RkbkmTkPkg zAù YknJFkglP)

bkcH H Gv bkA] Uk@Ü^ZkQkm lXkTTkUkOkng—¢v km Uk|PkmlPkTkv AvYk GkvMv Gv? Xkk^kkQkr




¢kYk Gv Av—^kbPknTkng b^kæUk Pkkv Uk|CkK Gvä Pkv¢kv l^kFkl\kPk QkkZk Gv Pkv Uko@kv

¢FkgWkkv Gvå Av kk Gv ¢ekkTkm Æ^kkv? &&PçbPnlbQklPWkkvSkWkTSZklSkakOkk:"" (PçbPn) #knü

Æ^kÜ^ZkTkm (lbQklP) lbQklPk ¢QkkrPk^ ~ b^kXkk^kTkm YkZkkrRkä PkvTkk (WkkvSk) ¢TknXk^kQkm

(WkTSZk) #koTZk Gv (lSkakOkk:) Wknlü HvYkTkmä ¢v kk Gvå &&¢Zkg WkkvSkk"" l^kÛYkkTk Gv Hv

FkvPkTkkYkkÒk Æ^kÜ^Zk Pkv &&WkkvSZkkP ~"" bkYkbPk ekvZkTkv HkOkv Gv PkvTkk ÿk@k &&AùkYklU

l^klÓùZkkg Tk ZkkZkkP ~"" @kCk-ÿvak-YkkvcæUk Akv¥ UkOk l^kl¿ZkkæUkv Ukl@OkYkPkng TkQkmå Av kng

Gv Æ^kÜ^Zk? &&UoOkwrAùkFZknP#knáWkkvSkYklcYkk"" (UoOkr) HvTkkv BkgM TkQkm ¢v kkvä (.Aù) bkYkbPk

l^kA\UkQkm @lcPkä (¢FZknP) ¢TkgPk Ak] UkZkrTPk b^kæUkQkm Fk]Pkkv TkQkm ¢v kkvä (#kná)

Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-TkkvAYkrQkm @lcPk ¢v kkv Hv (WkkvSk) ekkTkCknOk Pkv H Gv (YklcYkk) bk^krb^k

HvTkngä ¢v kng Gvå ÓìkTPk Acv Gv—&&PP: £P: ÉkAùk#ZkkP ~ RmU: £^k"" (PP: £P:)

MkWkv-HYkOkvä §Uk@-TkmFkvä ¢kCk]-UkkG] (ÉkAùk#ZkkP ~) Rm^kkTkk Uk|Ak#kQkm Hkv kkYkkg ¢k^kv

Gv DkMkvä AUkMng £PZkklRä PkvTkk ÿk@k (RmU: £^k) HvYk Rm^kkYkkg Akv¥ l^kAk@ ©UkHPkkv

TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hv km @mPkv RmUkA Uk|Ak#kb^kæUk Gvä DkK-UkKklR ¢TkvA

^kbPkn¢kvTkv Uk|Ak#kv Gvä Uk|Ak#kPkkv QkAkv Hv UkkvPkkTkng Uk|Ak#kYkkÒk b^kæUk cPkng Pkv kng H

Gvä l^kAk@ Pkkv Akg¥ Hkv kkYkkg ¢k^kPkkv TkQkm; Pkv km H @mPkv Æ^kÜ^Zk ekkTkb^kæUk

Gvä bkYkbPk ekvZkTkv HkOkv Gvä HkOkPkng QkAng Hv UkkvPkkTkng ekkTkYkkÒk b^kæUk cPkng Pkv kng

H Gvä ekvZkTkv HkOkPkkg l^kAk@ Akg¥ TkQkmå ¢k^kng ^kbPknTkng b^kæUk HvYkTkv XkkbkPkng TkQkm

Pkv¢kv lYkQZkkÓlì Gvå 30-222å


@kCkçvakl^kXkk^kYknÒùYkcbkkv lTk’Zkg b^kXkk^kbUp#k:

Uo^kkrCkklYkbkYkbPAùYkrl^kAù\kk lXkTTkkbPRk’^kkvRZkkP^~úú’Ro@kêNFkl@Çk^kwXk^kWk\kkÃkJFklÃkRsFkYkrZk{

l^kTRlTP b^k@bkklXklakÒùXkn kTkkg ekkTkbZk bkJFkvPTkkYk~úú’’31-223’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&lTk’Zkg b^kXkk^kbUp#k: ekkTkbZk bkJFkvPTkkg l^kTRlTP""

(lTk’Zkg b^kXkk^kbUp#k:) lTk@gPk@ #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k Gv HvYkTkv ¢v kk Gv Hv bkYZkCÓlì




Æ^kkv Pkv (ekkTkbZk bkJFkvPTkkg) ekkTkFkvPkTkkTkv ¢QkkrPk ~ @kCk-ÿvak-YkkvcQkm @lcPk #knü

ekkTkYkkÒk ^kbPknTkv (l^kTRlTP) UkkYkv Gv–¢kb^kkRv Gvå Av km Gv ekkTkFkvPkTkk?

&&b^k@bkklXklakÒùXkn kTkkg"" UkkvPkkTkk ¢klPYkA @bkQkm HCkPkTkv HkOkv Av zbkFkTk A@v Gvå

^k]m Av km Gv? &&FkJFklÃkRsFkYkrZk{"" (FkJFkP ~) bkA] ekvZkTkv HkOk^kkYkkg bkYkQkr ¢v kkv Hv

(lFkRsFk:) FkwPkTZkUk|Ak#kä Pkv Gv (YkZk{) bk^krb^k HvTkngä ¢v km Gvå ¢k^km FkvPkTkk A>kk

Ak@OkQkm Gv Pkv Acv Gv—&&Ro@kêNFkl@Çk^kwXk^kWk\kkP ~"" (Ro@) ¢lPk CkkN-ÓN (¢kêN) Uk|CkK

QkZkv\kkvä (Fkl@Çk) @kCkÿvak ¢#knü Ukl@OklPkQkm @lcPk Æ^kTkkv Hv Fkkl@ÒkCknOkä PkvTkk (^kwXk^k)

Uk|PkkUkTkk (Wk\kkP^ ~) bkkYkQZkrQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—#knü Fkkl@Òk PkQkk #knü

ekkTkFkvPkTkkTkv ¢vA^kbPknUkOkng Gvå Av kk Gv bkYZkCÓlì Æ^k? &&@kCkçvakl^kXkk^kYknÒùYkcbk:""

(@kCkçvak) HvK\km ¢#knü Ukl@OklPk Gv Pkv-æUk Hv (l^kXkk^k) Æ^kTkkv l^kAk@Xkk^kä PkvTkkQkm

(YknÒù) @lcPk QkZkng Gv (Ykcbk:) #knü ekkTk HvYkTkngä ¢v kk Gvå ^k]m Av kk Gv?

&&Uo kkrCkklYkbkYkbPAùYkrl^kAù\kk:"" (Uo^kr) HvK\kkv ¢PkmPk Ak]ä (¢kCkklYk) HvK\kkv ¢TkkCkPk

Ak]ä Pkv-bkgWkgSkm (bkYkbP) TkkTkk Uk|Ak@Tkk ¢bkgBZkkPk \kkvAYkkÒk (AùYkr) @kCkklRæUk ¢Qk^kk

bknBk-Rn:BkæUk ¢#knüFkvPkTkk-l^kA\Ukä PkvTkkQkm (l^kAù\kk:) bk^krQkk @lcPk Gvå ^k]m Av kk

Gv? &&PRk’^kkvRZkkP ~ lXkTTkk:"" (PRk’^kkvRZkkP ~) ^kPkrYkkTk Ak]Ykkg ¢k^kv\kk §RZkQkm QkZkv\k

Gv Hv #k@m@ä bknBk-Rn:Bkä l^kakZkXkkvCkbkkYkCk|m £PZkklRä PkvTkkQkm (lXkTTkk:) Uk@Yk

§RkbkmTk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Akv¥ bkYZkCÓlì Æ^kkv lÒkAk]bkgWkgSkm AYkrTkm

§RZkbkkYkCk|mQkm l^k@$Pk Qk¥Tkv #knü FkvPkTkkTkv UkkYkv Gv–¢kb^kkRv Gvå 31-223å

(§UkHklPk)

ekkTkbZk bkJFkvPTkZkw k lTk’Zkg

ÉkAùk#kPv ekkTkYkPm^k #knáYk~úú’

¢ekkTkbkJFkvPTkZkk Pn Skk^kTk~

WkkvSkbZk #knzá lTkéOklá WkTSk:úú’’32-224’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—ekkTkFkvPkTkkTkng V] PkQkk ¢ekkTkFkvPkTkkTkng V] Acv

Gv: &&lTk’Zkg"" lTk@gPk@ &&ekkTkbZk bkJFkvPTkZkk"" @kCk-ÿvak-YkkvcæUk ¢#knü Ukl@OklPk




l^kTkk #knü Æ^kb^kæUkTkk ¢TknXk^kæUk Hv ekkTkUkl@OklPkä PkvTkk ^kMv &&¢Pm^k #knáYk~

ekkTkYk~ ÉkAùk#kPv .^k"" (¢Pm^k #knáYk~ ekkTkYk~) bk^krQkk lTk@k^k@Ok Av k]ekkTk (ÉkAùk#kPv)

Uk|CkK QkkZk Gv; “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Ak@Ok bkÓ#k AkZkr QkkZk Gvä PkvQkm #knü

ekkTkTkv ¢TknXk^kPkkg #knü ekkTkTkm Uk|klUPk QkkZk Gv–¢vYk DkKv Gvå” (.^k) ¢vYk H Gv

lTkékZkQkmå &&Pn"" PkQkk &&¢ekkTkbkJFkvPTkZkk WkTSk: Skk^kTk~ WkkvSkbZk #knzá lTkéOklá""

(¢ekkTkbkJFkvPTkZkk) @kCk-ÿvak-YkkvcæUk PkQkk bknBk-Rn:BkklRæUk Æ^kTkm ¢#knü Ukl@OklPk

^kMv (WkTSk: Skk^kTk~ ) ekkTkk^k@OkklR AYkrWkgSk ¢^k#Zk QkPkkv QkAkv (WkkvSkbZk #knzá lTkéOklá)

Av k]ekkTkTkm #knüPkkTkv @kvAv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—ekkTkFkvPkTkk YkkvdkTkkv YkkCkrä

¢ekkTkFkvPkTkk bkgbkk@Tkkv YkkCkrå 32-224å

(¢kZkkr)

ApùPAùkl@PkTknYkTkTkwlbÇkAùk\kl^kakZkg YkTkkv^kFkTkAùkZkw:úú’

Ul@î’Zk AùYkr bk^k‰ U@Ykg TkwaAùYZkrYk^k\kYWkvúú’’33-225’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—AYkrFkvPkTkkæUk PkQkk AYkrV]FkvPkTkkæUk Gv Hv

¢#knü Ukl@OklPk PkvTkv YkKkM^kkTkkv ¢XZkkbk A@v Gv : &&U@Ykg TkwaAùYZkrYk~ ¢^k\kYWkv""

cng #knü FkwPkTZkb^kæUk Æ^k Gngä bkA] AYkrTkm §UkklSkQkm @lcPk ¢v kng Ykk<g b^kæUk

YkTkv b^kkTknXk^k-Uk|PZkdkUkOkv ¢kb^kkRYkkg ¢k^kv Gvå #kng l^kFkk@mTkv? &&bk^k‰ AùYkr Ul@î’Zk""

HvK\kng Ü^ZkAYkrä Xkk^kAYkrä TkkvAYkr Gv Pkv bkYkbPkTkng b^kklYkP^k GkvMmTkvå ¢#knü

Ukl@OklPkTkng l^k^k@Ok—&&lÇkAùk\kl^kakZkg"" ¢vA ¢#knü Ukl@OklPk ¢PkmPk Ak]Tkk

l^kA\UkæUk Gv Hv &Ykx ¢kYk AZkn‘ä ¢kYk XkkvCk^Zkng" £PZkklRæUk Gv; ¢vA ¢#knü

Ukl@OklPk ¢kCkkYkm Ak]Tkk l^kakZkæUk Gv Hv &¢kYk A@m#kä ¢kYk A@^kkQkm ¢kYk

Qk#kv" £PZkklRæUk Gv; ¢vA ¢#knü Ukl@OklPk ^kPkrYkkTk l^kakZkæUk Gv Hv &cng Rv kä

cng @kHkä Ykk@v ¢k^km bkkYkCk|mä YkTkv ¢k^kng bknBk ¢Qk^kk Rn:Bk" £PZkklRæUk Gvå

¢vA ¢k^kkv UkOk l^kA\Uk Gv Av : &&ApùlPAùkl@PkTknYkTkTkw:"" (ApùP) Hv Ag¥ UkkvPkv zcbkklR

l¿Zkk A@m ckvZk; (Aùkl@P) Hvä ¢TZk Æ^kTkv §UkRv#k R¥Tkvä A@k^km ckvZk; (¢TknYkTkTkw:)

Hvä Akv¥¢v bkcH H A@v\km l¿ZkkQkm bknBk YkkTk^kng ckvZkå PkQkk ¢vA ¢k^kkv UkOk

l^kA\Uk Gv Av : &&YkTkkv kFkTkAùkZkw:"" YkTkQkm zFkPk^k^kngä ^kFkTkQkm Wkkv\k^kngä AkZkkQkm




Uk|PZkdkUkOkv A@^kngå ¢k^kk l^kA\UkkvTkv Uk@bUk@ Vv\kk^kPkkg ¢kvCkOkUkFkkbk XkvR QkkZk Gvä

Pkv bkYkbPk Æ^kTkng b^kæUk TkQkmä UknR~Ck\kAYkrTkk §RZkQkm QkkZk Gvå 33-225å

XkoPkAk]Tkkv l^kFkk@ ¢k Uk|YkkOkv A@v Gv—

ZkRcYkAùkak‰ ZkRFkmAù@g Zk’Anù^krTPYk¶ZkTZkg bkYkT^kekklbkakg YkTkbkkFk ^kkFkk Fk AùkZkvTk Fk PlTYkQZkk Ykv RnaApùPlYklPúú’¾

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PP ~ RnaApùPg Ykv lYkQZkk Xk^kPn"" (PP^ ~ RnaApùPYk~)

@kCk-ÿvak-YkkvcæUk ¢#knü Ukl@OklPk ¢Qk^kk ekkTkk^k@OkklR AYkrzUkMä (Ykv lYkQZkk Xk^kPn)

b^kæUkQkm Xk|ì ckv kkQkm Ykx UkkvPkkæUk ¢TknXk^Zkkg Pkv ¢ekkTkUkOkng QkZkng; bkkgUk|Pk (c^kv)

¢v kng ¢ekkTkUkOkng Hk¢kvä &cng #knüb^kæUk" ¢v kkv ¢TknXk^k ckvå UkkUkTkk DkOkk XkvR

Gvå Pkv Acv Gv—&&ZkP^ ~ ¢cYk~ ¢Aùkak‰"" (ZkP^ ~) Hv UkkUk (¢cYk~ ¢Aùkak‰) Ykx UkkvPkv AZkn‘

ckvZkä &&ZkP ~ ¢cYk~ ¢FkmAù@g"" Hv UkkUk ¢TZkTkv §UkRv#k R¥Tkv A@k^Zkng ckvZkä PkQkk

&&ZkP ~ ¢TZkg Anù^krTPYk~ ¢lU bkYkT^kekklbkakg"" Hv bkcH H AZkn‘ Gv ¢TZk Akv¥¢v PkvYkkg

Ykx bknBk YkkTZkng ckvZkä &&YkTkbkk"" YkTkQkmä &&^kkFkk"" ^kFkTkQkmä &&AùkZkvTk"" #k@m@Qkmå ¢k

WkSkng Æ^kTkng b^kæUk TkQkmä PkvQkm cng Pkkv b^kkYkm TkQkm; ¢vTkkv b^kkYkm Pkkv UknR~Ck\kAYkr

Gvå—¢k^kng bkYZkCÓlì Æ^k ¢TknXk^kv Gvå

(¢kZkkr)

Ykkvck<RcYkAùkak‰ bkYkbPYklU AùYkr P’ÉklPÓùYZkúú’¢k’YklTk FkwPTZkk’YklTk lTkaAùYkrlOk lTk’ZkYkk’YkTkk ^kPvrúú’’34-226’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢cYk~ ¢k’YkTkk ¢k’YklTk ^kPvr"" (¢cYk~)

FkvPkTkkYkkÒk b^kæUk Gng Hv &cng" ^kbPknä Pkv cng (¢k’YkTkk) UkkvPkkQkm (¢k’YklTk ^kPvr) @kCkklR

¢#knü Ukl@OklPk PZkkCkmTkv UkkvPkkTkk #knü b^kæUkYkkg ¢TknXk^kæUk Uk| kPkn‘ Gngå Av kkv Gv

¢kPYkk ¢QkkrPk ~ UkkvPkv? &&lTk’ZkYk~ FkwPTZkk’YklTk"" (lTk’ZkYk~) bk^kr Ak] (FkwPTZkk’YklTk)

ekkTkYkkÒkb^kæUk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&lTkaAùYkrlOk"" bkYkbPk AYkrTkm §UkklSkQkm @lcPk

* êkm bkYkZkbkk@Tkm ¢kPYkBZkklPk-KmAkTkkv ¢k XkkCk CkÛæUk Gvä UkÛæUk ¢QkkrPk^ ~ A]#kæUk TkQkmä

PkvQkm PkvTkv UkÛkgA ¢kUk^kkYkkg ¢k^Zkkv TkQkmå




Gvå #kng A@Pkkv QkAkv ¢kYk Uk| kPkn‘ Gng? &&PP ~ bkYkbPg AùYkr ÉklPÓùYZk"" Ukcv\kkg AZkn‘ ckvZk

Hv Akg¥ ¢#knüUkOkkæUk AYkr PkvTkv Uk|lPk¿YkmTkv–PZkkCkmTkvå AZkng AYkr? &&ZkP ~ ¢cYk~¢Aùkak‰"" Hv UkkvPkv AZkn‘ ckvZkå #kk Ak@OkQkm? &&YkkvckP^ ~"" #knü b^kæUkQkm Xk|ì ckv¥Tkv

AYkrTkk §RZkv ¢kPYkWknlü ckv kkQkmå 34-226å

^kPkrYkkTk Ak]Tkm ¢k\kkvFkTkk ¢k Uk|YkkOkv Gv—

Tk Aù@kvlYk Tk Aùk@ZkklYk Tk Anù^krTPYk¶ZkTZkg bkYkTknHkkTkklYkYkTkbkk Fk ^kkFkk Fk AùkZkvTk FkvlPúú’¾

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Tk Aù@kvlYk"" ^kPkrYkkTk Ak]Ykkg QkkZk Gv Hv

@kCk-ÿvakæUk ¢#knü Ukl@OklPk ¢Qk^kk ekkTkk^k@OkklR UknÔ\kAYkrWkgSkä PkvTkv cng A@Pkkv

TkQkmä “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Ykk<g b^kklYkP^kUkOkng TkQkm ¢vYk bkYZkCÓlì Æ^k

¢TknXk^kv Gvå” &&Tk Aùk@ZkklYk"" ¢TZkTkv §UkRv#k R¥Tkv A@k^kPkkv TkQkmä &&¢TZkg Anù^krTPYk~¢lU Tk bkYkTknHkkTkklYk"" UkkvPkkQkm bkcH ¢#knüUkOkkæUk Ukl@OkYkv Gv Hv Akv¥ Æ^k PkvYkkg

cng bknBk YkkTkPkkv TkQkmä (YkTkbkk) YkTkQkmä (^kkFkk) ^kFkTkQkmä (AùkZkvTk) #k@m@Qkmå bk^krQkk

^kPkrYkkTk AYkrTkkv Ykk@v PZkkCk Gvå

(¢kZkkr)

Ykkvcl^k\kkbkl^kHkplYXkPlYkRYknRZk’AùYkr bkAù\kYkk\kkvFZkúú’¢k’YklTk FkwPTZkk’YklTk lTkaAùYkrlOk lTk’ZkYkk’YkTkk ^kPvrúú’’35-227’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢cg ¢k’YkTkk ¢k’YklTk lTk’ZkYk~ ^kPvr"" (¢cg) cng

(¢k’YkTkk) Uk@Ü^ZkTkm bkckZk l^kTkk UkkvPkkTkm bkckZkQkm (¢k’YklTk) UkkvPkkYkkg (^kPvr) bk^krQkk

§UkkRvZk WknlüQkm Uk| kPkn‘ Gngå #kng A@mTkv? &&£RYk~ bkAù\kYk~ AùYkr ¤RZkP ~ ¢k\kkvFZk"" (£RYk~)

^kPkrYkkTkYkkg §UklbQkPk (bkAù\kYk~ AùYkr) HvK\kng ¢#knüUkOkng ¢Qk^kk ekkTkk^k@OkklR AYkrzUkMæUk

UknÔ\k Av Hv (¤RZkP^ ~ ) ^kPkrYkkTk Ak]Ykkg §RZkæUk Gvä PkvTkv (¢k\kkvFZk) ¢k\kkvFkmTkv ¢QkkrPk ~

&#knü Æ^kTkng b^kæUk TkQkm" ¢vYk l^kFkk@ A@Pkkg PkvTkng b^kklYkP^kUkOkng GkvMmTkvå Av kng Gv

* Hn¢kv UkRlKUUkOk Ukpå 214å




AYkr? &&Ykkvcl^k\kkbkl^kHkplYXkPYk~"" (Ykkvc) lYkQZkkP^kTkk (l^k\kkbk) Uk|XknP^kUkOkk ^kMv (l^kHkplYXkPYk~)

Uk|bkZkn‘ Gvå Av kkv Gng cng ¢kPYkk? &&FkwPTZkk’YklTk"" #knü FkvPkTkkYkkÒkb^kæUk Gngå ^k]m

Av kkv Gng? &&lTkaAùYkrlOk"" bkYkbPk AYkrTkm §UkklSkQkm @lcPk Gngå 35-227å

Xkl^kaZkTkk AYkrTkng Uk|PZkkBZkkTk A@v Gv—

Tk Aùl@aZkklYk Tk Aùk@lZkaZkklYk Tk Anù^krTPYk¶ZkTZkg bkYkTkn-

ekkbZkklYk YkTkbkk Fk ^kkFkk Fk AùkZkvTk FkvlPúú’¾

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Tk Aùl@aZkklYk"" cng ¢kCkkYkm Ak]Ykkg @kCkklR

¢#knü Ukl@OkkYkkv A@m#k Tklcä &&Tk Aùk@lZkaZkklYk"" A@k^km#k Tklcä &&¢TZkg Anù^krTPYk~ Tk

bkYkTknekkbZkklYk"" (¢TZkg Anù^krTPYk~) bkcH H ¢#knü Ukl@OklPkTkv A@v Gv Hv Akv¥ Æ^k PkvTkv

(Tk bkYkTknekkbZkklYk) ¢TknYkkvRTk A@m#k Tklcä &&YkTkbkk"" YkTkQkmä &&^kkFkk"" ^kFkTkQkmä

&&AùkZkvTk"" #k@m@Qkmå

(¢kZkkr)

Ék’ZkkBZkkZk Xkl^kaZk’AùYkr bkYkbPg lTk@bPbkYYkkvc:úú’

¢k’YklTk FkwPTZkk’YklTk lTkaAùYkrlOk lTk’ZkYkk’YkTkk ^kPvrúú’’36-228’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&lTk@bPbkYYkkvc: ¢k’YkTkk ¢k’YklTk lTk’ZkYk~ ^kPvr""

(lTk@bP) Ck¥ Gv (bkYYkkvc:) lYkQZkkP^kæUk ¢#knü Ukl@OklPk HvTkm ¢v kkv Gng Hv cng Pkv

(¢k’YkTkk) UkkvPkkTkk ekkTkTkk Wk]Qkm (¢k’YklTk) UkkvPkkTkk b^kæUkYkkg (lTk’ZkYk~ ^kPvr) lTk@gPk@

¢TknXk^kæUk Uk| kPkn‘ Gngå Av kkv Gv ¢kPYkk ¢QkkrPk ~ UkkvPkv? &&FkwPTZkk’YklTk"" #knü

FkvPkTkkYkkÒk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&lTkaAùYkrlOk"" bkYkbPk AYkrTkm §UkklSkQkm @lcPk Gvå

#kng A@mTkv ¢kPYkkYkkg Uk| kPkn‘ Gng? &&Xkl^kaZkP ~ bkYkbPg AùYkr Ék’ZkkBZkkZk"" (Xkl^kaZkP ~)

¢kCkkYkm Ak] bkgWkgSkm (bkYkbPg AùYkr) HvK\kk @kCkklR ¢#knü l^kA\Ukkv Gv Pkv

(Ék’ZkkBZkkZk) #knü b^kæUkQkm ¢TZk Gv ¢vYk HkOkm ¢gCkmAk@æUk b^kklYkP^kTkv GkvMmTkvå

36-228å

* Hn¢kv UkRlKUUkOk Ukpå 214å




(§UkHklPk)

bkYkbPlYk’Zkv^kYkUkbZk AùYkr

ÇkwAùkl\kAùg #knáTkZkk^k\kYWkmúú’

l^k\kmTkYkkvckv @lcPg l^kAùk@w-

lËkTYkkÇkYkk’YkkTkYkQkk^k\kYWkvúú’’37-229’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢Qk l^k\kmTkYkkvc: lFkTYkkÇkYk~ ¢k’YkTkYk~ ¢^k\kYWkv""(¢Qk) ¢#knü Ukl@OklPkTkk YkK^kk §Uk@kTPk (l^k\kmTkYkkvc:) Yko]Qkm YkK>kkv Gv

lYkQZkkP^kUkl@OkkYk HvTkkv ¢v kkv cng (lFkTYkkÇkYk~ ¢k’YkkTkYk~ ¢^k\kYWkv) ekkTkb^kæUk Æ^k^kbPknTkv

lTk@gPk@ ¢kb^kkRng Gngå Av km ¢kb^kkRng Gng? &&l^kAùk@w: @lcPg"" Hv @kCk-ÿvak-YkkvcæUk

¢#knü Ukl@OklPkQkm @lcPk Gv ¢v kmå Av kkv Gng cng? &&#knáTkZkk^k\kYWkm"" (#knáTkZk) #knü

Æ^k^kbPknTkv (¢^k\kYWkm) ¢^k\kgWkng Gng–¢v kkv Gngå #kng A@Pkkv QkAkv ¢v kkv Gng? &&£’Zkv kYk~bkYkbPYk~ AùYkr ¢UkbZk"" (£lP .^kYk~) Uko kkvr$Pk Uk|Ak@v (bkYkbPYk~ AùYkr) HvK\kkg Gv

ekkTkk^k@OkklR Ü^ZkAYkrä @kCkklR Xkk^kAYkrä PkvYkTkv (¢UkbZk) Æ^kQkm lXkTTk HkOkmTkv—b^kmAk@Tkkv PZkkCk A@mTkvå Av kng Gv @kCkklR AYkr? &&ÇkwAùkl\kAùg"" ¢PkmPk-¢TkkCkPk-^kPkrYkkTk

Ak] bkgWkgSkm Gvå 37-229å

(¢kZkkr)

l^kCk\kTPn AùYkrl^kakPéVú\kklTk YkYk XknlÒùYkTP@vOkw^kúú’bkJFkvPZkvªcYkFk\kg FkwPTZkk’YkkTkYkk’YkkTkYk~úú’’38-230’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢cYk~ ¢k’YkkTkg bkJFkvPZkv"" cng #knü lFkÜoUkTkv–UkkvPkkTkv ¢kb^kkRng Gngå Av kkv Gv ¢kPYkk ¢QkkrPk ~ UkkvPkv? &&FkwPTZkk’YkkTkYk~""ekkTkb^kæUkYkkÒk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&¢Fk\kg"" UkkvPkkTkk b^kæUkQkm bBkl\kPk TkQkmå

¢TknXk^kTkng V] Acv Gv—&&AùYkrl^kakPéVú\kklTk YkYk XknlÒùYk~ ¢TP@vOk .^k l^kCk\kTPn""(AùYkr) ekkTkk^k@OkklR UknÔ\kzUkMæUk Gv Hv (l^kakPé) l^kakTkng ^kpdk—AvYk Av FkwPkTZk Uk|kOkTkng

DkkPkA Gv—PkvTkkg (Vú\kklTk) V] ¢QkkrPk ~ §RZkTkm bkkYkCk|m (YkYk XknlÒùYk~ ¢TP@vOk .^k) Ykk@k

XkkvCk^Zkk l^kTkk H (l^kCk\kTPn) Yko]Qkm bkûkk bklcPk Tkì ckvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av




AYkrTkk §RZkv Gv Hv bknBk ¢Qk^kk Rn:Bkä PkvTkng TkkYk Gv AYkrV]FkvPkTkkä PkvTkkQkm lXkTTk-

b^kæUk ¢kPYkk—¢vYk HkOkmTkv bkYZkCÓlì Æ^k ¢TknXk^k A@v Gvå 38-230å

(^kbkTPklPk\kAk)

lTk:#kvakAùYkrVú\kbkgTZkbkTkkTYkYkw^kgbk^krlÓùZkkTP@l^kck@lTk^kpÅk^kpÅkv:úú’FkwPTZk\kdYk XkHkPkv Xkp#kYkk’YkPÅ^kgAùk\kk^k\kmZkYkFk\kbZk ^kc’^kTkTPkúú’’39-231’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&YkYk .^kg ¢TkTPk Aùk\kk^k\km ^kcPn"" (YkYk) YkTkv

(.^kg) AYkrFkvPkTkk-AYkrV]FkvPkTkkQkm @lcPkUkOkvä #knü ekkTkFkvPkTkk bklcPk lWk@kHYkkTkUkOkv

(¢TkTPk Aùk\kk^k\km ^kcPn) ¢TkgPk Ak] ¢vYk H Uko@kv ckvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av AYkrFkvPkTkk-

AYkrV]FkvPkTkk cvZkä ekkTkFkvPkTkk §UkkRvZkå Av kkv Gng cng? &&bk^krlÓùZkkTP@l^kck@lTk^kpÅk^kpÅkv:""(bk^kr) ¢TkgPk ¢v km (lÓùZkkTP@)—#knü ekkTkFkvPkTkkQkm ¢TZk—AYkrTkk §RZkv ¢#knü

Ukl@OklPkä PkvYkkg (l^kck@) l^kXkk^kæUk Ukl@OkYkv Gv Æ^kä PkvTkkQkm (lTk^kpÅk) @lcPk ¢v km Gv

(^kpÅkv:) ekkTkFkvPkTkkYkkÒk Uk| kplûk HvTkmä ¢v kkv Gngå #kk Ak@OkQkm ¢v kkv Gng?

&&lTk:#kvakAùYkrVú\kbkgTZkbkTkkP ~"" (lTk:#kvak) bkYkbPk (AùYkr) ekkTkk^k@OkklRTkkg (Vú\k) V]Tkk

¢QkkrPk ~ bkgbkk@ bkgWkgSkm bknBk-Rn:BkTkk (bkgTZkbkTkkP^ ~) b^kklYkP^kUkOkkTkk PZkkCkTkk Ak@Okvå ^k]m

Av kkv Gng? &&Xkp#kYk~ ¢k’YkPÅ^kg XkHkP:"" (Xkp#kYk ~) lTk@gPk@ (¢k’YkPÅ^kg) ¢kPYkPkû^kTkkv ¢QkkrPk ~

#knü FkwPkTZk^kbPknTkkv (XkHkP:) ¢TknXk^k Gv HvTkvä ¢v kkv Gngå Av kng Gv ¢kPYkPkû^k?

&&FkwPTZk\kdYk"" #knü ekkTkb^kæUk Gvå ^k]m Av kkv Gng? &&¢Fk\kbZk"" ¢kCkkYkm ¢TkgPk Ak]

b^kæUkQkm ¢lYkK (–¢K]) Gngå 39-231å

(^kbkTPklPk\kAk)

Zk: Uo^krXkk^kApùPAùYkrl^kakænYkkOkkgXknE~Òvù Vú\kklTk Tk Bk\kn b^kP .^k PpÈk:úú’¢kUkPAùk\k@YkOkmZkYknRAùr@YZkglTkaAùYkr#kYkrYkZkYkvlP R#kkTP@g bk:úú’’40-232’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Zk: Bk\kn Uo krXkk^kApùPAùYkrl^kakænYkkOkkg Vú\kklTk Tk

XknE~‘Pv"" (Zk:) Hv Akv¥ bkYZkCÓlì Æ^k (Bk\kn) bkYZkA~P^k ©Uk%Zkk l^kTkk (Uo^krXkk^k)

lYkQZkkP^kXkk^k ^kMv (ApùP) §UkksHPk (AùYkr) ekkTkk^k@OkklR UknÔ\kzUkMæUkm (l^kakænYk)

FkwPkTZkUk|kOkDkkPkA l^kak^kpdkTkkg (Vú\kklTk) V]Tkv ¢QkkrPk ~ bkgbkk@ bkgWkgSkm bknBk-Rn:BkTkv (Tk

XknE~‘Pv) XkkvCk^kPkkv TkQkm; “Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av bknBk-Rn:BkTkkv ekkZkAYkkÒk Gvä Uk@gPkn

Uk@Ü^ZkæUk HkOkmTkv @glHPk TkQkmå” Av kkv Gv bkYZkCÓlì Æ^k? &&b^kP: .^k PpÈk:""

#knü b^kæUkTkv ¢TknXk^kPkkg QkkZk Gv Hv ¢PkmlTÜZk bknBkä PkvTkkQkm PkpUPk ¢QkkrPk ~

bkYkkSkkTkæUk Gv; &&bk: R#kkTP@g .lP"" (bk:) Pkv bkYZkCÓlì Æ^k (R#kkTP@g) lTkaAYkr-

¢^kbQkkæUk lTk^kkrOkUkRTkv (.lP) UkkYkv Gvå Av km Gv R#kkgPk@? &&¢kUkPAùk\k@YkOkmZkYk~""^kPkrYkkTk Ak]Ykkg ¢TkgPk bknBkæUk lWk@kHYkkTk Gvä &&¤RAùr@YZkg"" ¢kCkkYkm ¢TkgPk

Ak] bknSkm bknBkæUk Gvå ^k]m Av km Gv ¢^kbQkkTPk@? &&lTkaAùYkr#kYkrYkZkYk~"" bkA]

AYkrTkkv l^kTkk#k QkPkkg Uk|CkK QkkZk Gv Hv Ü^ZkTkk bkcHXkoPk ¢PkmlTÜZk ¢TkgPk bknBkä

Pkv-YkZk Gv—PkvTkm bkkQkv ¢vA bkûkkæUk Gvå 40-232å

(ïkCSk@k)

¢’ZkTPg Xkk^klZk’^kk l^k@lPYkl^k@Pg AùYkrOkbP’Vú\kkÃk

ÉkbUìg TkkKlZk’^kk Ék\kZkTkYklBk\kkekkTkbkJFkvPTkkZkk:úú’

UoOk‰ Apù’^kk b^kXkk^kg b^k@bkUl@CkPg ekkTkbkJFkvPTkkg b^kkg

bkkTkTRg TkkKZkTP: Ék#kYk@bklYkP: bk^krAùk\kg lUWkTPnúú’’41-233’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£P: Ék#kYk@bkYk~ bk^krAùk\kg lUWkTPn"" (£P:)

¢c{Qkm #kæ A@mTkv (bk^krAùk\kg) ¢kCkkYkm ¢TkgPk Ak] UkZkrTPk (Ék#kYk@bkYk~ lUWkTPn)

¢PkmlTÜZk bknBkTkv ¢kb^kkRkvå Pkv AkvOk? &&b^kkg ekkTkbkJFkvPTkkg bkkTkTRg TkkKZkTP:"" (b^kkg)

UkkvPkkbkgWkgSkm Gv Hv (ekkTkbkJFkvPTkkg) #knü ekkTkYkkÒk Ukl@OklPkä PkvTkv (bkkTkTRg TkkKZkTP:)

¢kTkgR bklcPk TkFkk^kv Gv ¢QkkrPk ~ ¢PkmlTÜZk bknBk bklcPk ekkTkFkvPkTkkæUkv Ukl@OkYkv

Gvä ¢v kk Gv Hv Æ^k Pkvå #kng A@mTkv? &&b^kXkk^kg UoOk‰ Apù’^kk"" (b^kXkk^kg) b^kXkk^k

¢QkkrPk ~ Av k]ekkTk PkvTkvä (UoOk‰ Apù’^kk) ¢k^k@Ok bklcPk cPkng Pkv lTk@k^k@Ok AZkn‘å Av kkv




Gv b^kXkk^k? &&b^k@bkUl@CkPg"" FkvPkTkk@bkTkng lTkSkkTk Gvå ^k]m #kng A@mTkv? &&AùYkrOk:

Fk P’Vú\kkP ~ ¢’ZkTPg l^k@lPYk~ Xkk^klZk’^kk"" (AùYkrOk:) ekkTkk^k@OkklR AYkrQkm (Fk) ¢Tkv

(P’Vú\kkP^ ~) AYkrTkkg V] bknBk-Rn:BkQkm (¢’ZkTPg) ¢lPk#kZkUkOkv (l^k@lPYk~) l^k@lPkTkv ¢QkkrPk ~

#knü b^kæUkQkm lXkTTk Gv ¢v kkv ¢TknXk^k QkPkkg b^kklYkP^kUkOkkTkk PZkkCkTkv (Xkk^klZk’^kk)

Xkk^kmTkv ¢QkkrPk ~ ¢v kkv bk^krQkk lTkékZk A@mTkv; &&¢l^k@Pg"" Hv Uk|Ak@v ¢vA bkYkZkYkkÒk

BkgM Tk UkMv Pkv Uk|Ak@v bk^kr Ak]å ^k]m #kng A@mTkv? &&¢lBk\kkekkTkbkJFkvPTkkZkk:

Ék\kZkTkYk~ ÉkbUìg TkkKlZk’^kk"" bk^kr Ykkvc-@kCk-ÿvakæUk ¢#knü Ukl@OklPkTkkv Xk\kk Uk|Ak@v

l^kTkk#k A@mTkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Ykkvc-@kCk-ÿvakUkl@OklPk l^kTk#kv Gvä #knü

ekkTkFkvPkTkk Uk|CkK QkkZk Gvä ¢PkmlTÜZk bknBkæUkv Æ^k Ukl@OkYkv Gv;–¢kK\kng AkZkr

%Zkk@v QkkZk Gv PZkk@v ¢vAmbkkQkv H QkkZk Gvå 41-233å

(^kg#kbQk)

£P: URkQkrÉkQkTkk^kCknOLTkkR~-l^kTkk ApùPv@vAùYkTkkAnù\kg H^k\kP^~úú’bkYkbP^kbPn ZklP@vAùlTkËkZkkR~-l^k^kvlFkPg ekkTklYkck^klPíPvúú’’42-234’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£P: £c ekkTkYk~ ¢^klPíPv"" (£P:) ¢ekkTk-

FkvPkTkkTkkv l^kTkk#k Qk^kk §Uk@kTPk (£c) ¢kCkkYkm bk^kr Ak] (ekkTkYk~) #knü ekkTkYkkÒk

Æ^k^kbPkn (¢^klPíPv) lWk@kHYkkTk Uk| kPkvr Gvå Av kng Gv ekkTk (–ekkTkYkkÒk

Æ^k^kbPkn)? &&l^k^kvlFkPg"" bk^kr Ak] bkYkbPk Uk@Ü^ZkQkm lXkTTk Gvå #kk Ak@OkQkm

¢k^kng HkOZkng? &&bkYkbP^kbPn ZklP@vAùlTkËkZkkP ~"" (bkYkbP^kbPn) HvK\km Uk@Ü^ZkTkm §UkklSk

Gv PkvTkkQkm (^ZklP@vAù) bk^krQkk lXkTTkæUk ¢v km Gv (lTkËkZkkP ~) ¢^k#Zk Ü^ZkTkm #kl$Pkä

PkvTkk Ak@Okvå Av kng Gv ekkTk? &&.AùYk~"" bkYkbPk XkvR-l^kA\UkQkm @lcPk Gvå ^k]m

Av kng Gv? &&¢TkkAnù\kg"" ¢TkkAn\kP^k\kdkOk Gv ¢PkmlTÜZk bknBkä PkvTkk bklcPk

lWk@kHYkkTk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&H^k\kP ~"" bk^kr Ak] Uk|Ak#kYkkTk Gvå ¢k^kng AvYk

Gv? &&URkQkrÉkQkTkk^kCknOLTkkP ~ l^kTkk"" (URkQkr) HvK\kk l^kakZkä PkvYkTkkv (ÉkQkTkk)




l^kbPkk@—UkkgFk ^kOkrä UkkgFk@bkä Wkv CkgSkä ¢kL bUk#krä #k@m@-YkTk-^kFkTkä bknBk-Rn:Bk

£PZkklR—PkvTkm (¢^kCknOLTkkP ~) Ykk]kæUk CkngQkOkmä PkvTkkQkm (l^kTkk) @lcPk Gv ¢QkkrPk ~

bk^kr Ykk]kQkm lXkTTk Gv Æ^k^kbPknå Av km Gv l^kakZkYkk]k? &&ApùPv:"" UknÔ\kÜ^ZkTkk

UkZkkrZkæUk Gvå 42-234å


¢TZkvXZkkv ^ZklPl@ÒùYkk’YklTkZkPg lWkXk|’UpQkC^kbPnPk-

YkkRkTkkvHIkTk#koTZkYkvPRYk\kg ekkTkg PQkk^klbQkPYk~úú’

YkSZkk<TPl^kXkkCkYknÒùbkcHkbVúk@ÉkXkkXkkbkn@:

#knáekkTkDkTkkv ZkQkkªbZk YklcYkk lTk’ZkkvlRPlbPílPúú’’43-235’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.PP^ ~ ekkTkg PQkk ¢^klbQkPg ZkQkk ¢bZk YklcYkk

lTk’ZkkvlRP: lPílP"" (.PP ~ ekkTkYk~) #knü ekkTk (PQkk ¢^klbQkPYk~) Pkv Uk|Ak@v Uk|CkK QkZkng

Av (ZkQkk ¢bZk YklcYkk) Hv Uk|Ak@v #knü ekkTkTkkv Uk|Ak#k (lTk’ZkkvlRP: lPílP) ¢kCkkYkm

¢TkgPk Ak] UkZkrTPk ¢l^kTkëk@ Hv kkv Gv Pkv kkv H @cv#kvå Av kng Gv ekkTk?

&&¢Yk\kg"" ekkTkk^k@OkAYkrYk]Qkm @lcPk Gvå ^k]m Av kng Gv ekkTk? &&¢kRkTkkvHIkTk-

#koTZkYk~"" (¢kRkTk) Uk@Ü^ZkTkng Ck|cOkä (¤HIkTk) b^kb^kæUkTkkv PZkkCkä PkvYkTkkQkm (#koTZkYk~)

@lcPk Gvå ^k]m Av kng Gv ekkTk? &&UpQkA~ù ^kbPnPkYk~ lWkXk|P ~"" bkA] Uk@Ü^ZkQkm

lXkTTk bkûkkæUk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&¢TZkvXZk: ^ZklPl@ÒùYk~"" AYkrTkk §RZkQkm Gv

HvK\kk Xkk^kä PkvYkTkkQkm lXkTTk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&¢k’YklTkZkPg"" UkkvPkkTkk

b^kæUkQkm ¢lYkK (-¢K]) Gvå Av kkv Gv ekkTkTkkv YklcYkk? &&YkSZkk<TPl^kXkkCkYknÒù-

bkcHkbVúk@ÉkXkkXkkbkn@:"" (YkSZk) ^kPkrYkkTkä (¢klR) Ukcv\kkvä (¢TP) ¢kCkkYkm—¢v kk

(l^kXkkCk) l^kXkkCkQkm ¢QkkrPk ~ XkvRQkm (YknÒù) @lcPk (bkcHk) b^kXkk^kæUk (bVúk@ÉkXkk)

¢TkgPk ekkTk#kl$PkQkm (Xkkbkn@:) bkkdkkPk ~ Uk|Ak#kYkkTk Gvå ^k]m Av kkv Gv?

&&#knáekkTkDkTk:"" FkvPkTkkTkkv bkYkoc Gvå 43-235å




(§UkHklPk)

¤TYknÒùYknTYkkvFZkYk#kvakPbPP^ ~PQkkÅkYkkRvZkYk#kvakPbPP^~úú’ZkRk’YkTk: bkgîPbk^kr#kÒvù:UoOkrbZk bkgSkk@OkYkk’YkTkmcúú’’44-236’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&ZkP ~ ¢k’YkTk: £c ¢k’YklTk bkTSkk@OkYk~"" (ZkP ~)

Hv (¢k’YkTk:) UkkvPkkTkk Æ^kTkng (£c ¢k’YklTk) UkkvPkkTkk b^kæUkYkkg (bkTSkk@OkYk~) lbQk@

Qk^kng Gv &&PP^ ~"" Pkv H YkkÒkä &&¤TYkkvFZkYk~ ¤TYknÒùYk~"" HvK\kng cvZkUkOkv GkvM^kkTkng

cPkng Pkv WkSkng GoK>kngä &&¢#kvakP:"" Akg¥ GkvM^kkTkv YkkKv WkkAm @õkng Tklc; &&PQkkPP^ ~ ¢kRvZkYk~ ¢#kvakP: ¢kÅkYk~"" (PQkk) Pkv H Uk|Ak@v (PP^ ~ ¢kRvZkYk~) Hv Akg¥

Ck|c^kkTkng cPkng (¢#kvakP: ¢kÅkYk~) Pkv bkYkbPk Ck|õkngå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av #knü

b^kæUkTkkv ¢TknXk^k bk^kr AkZkrlbklüå Av kkv Gv ¢kPYkk? &&bkgîPbk^kr#kÒvù:"" (bkgîP)

l^kXkk^kæUk Ukl@OkYZkk cPkk Pkv H QkZkk Gv b^kXkk^kæUk—¢v kk Gv (bk^kr#kÒvù:)

¢TkgPk CknOk HvTkkä ¢v kkv Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&UoOkrbZk"" Hv kkv cPkkv Pkv kkv Uk|CkK

QkZkkvå 44-236å

(¢TknìnUk)

^ZklPl@Ògù U@æ^ZkkRv^kg ekkTkYk^klbQkPYk~úú’AùQkYkkck@Agù P’bZkk<vTk RvckvªbZk #kEœöPvúú’’45-237’’¾

è\kkvAkQkr :—&&.^kg"" ¢kYk (Uko kkvr$Pk @mPkv) &&ekkTkYk~ U@æ^ZkkP ~ ^ZklPl@Òùg

¢^klbQkPYk~"" ekkTk Uk@Ü^ZkQkm HnRng ¢^klbQkPk (–lTkék] @cv\kng) Gv; &&PP ~"" Pkv

(ekkTk) &&¢kck@Aùg"" ¢kck@A (¢QkkrPk ~ AYkr-TkkvAYkræUk ¢kck@ A@Tkk<g) &&AùQkYk~bZkkP ~"" AvYk ckvZk &&ZkvTk"" Av HvQkm &&¢bZk Rvc: #kEœöPv"" PkvTkv RvcTkm #kgAk

* Ukgå êkm @kHYk\kÆ ApPk KmAkYkkg ¢k è\kkvA TkQkmå PkvQkm CknH@kPkm bkYkZkbkk@YkkgQkm ¢k è\kkvA

¢Qkr bklcPk \k¥Tkv ¢c{ ¢kUk^kkYkkg ¢k^Zkkv Gvå




A@kZk? (ekkTkTkv Rvc ckv¥ #kAv H Tklcä Ak@Ok Av PkvTkv AYkr-TkkvAYkræUk ¢kck@

H TkQkmå) 45-237å

(¢TknìnUk)

.^kg ekkTkbZk #knábZk Rvc .^k Tk l^k<Pvúú’

PPkv RvcYkZkg ekkPnTkr l\kE*g YkkvdkAùk@OkYk~úú’’46-238’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PP: RvcYkZkg l\kE*g ekkPn: YkkvdkAùk@OkYk~ Tk""

(PP:) Pkv Ak@OkQkm (RvcYkZkg l\kE*g) Ü^Zkl¿ZkkæUk ZklPkUkOkng ¢Qk^kk CkpcbQkUkOkng (ekkPn:)

Æ^kTkv (YkkvdkAùk@OkYk~ Tk) bkA]AYkrdkZk\kdkOk YkkvdkTkng Ak@Ok Pkkv TkQkmå #kk Ak@OkQkm?

Ak@Ok Av &&.^kg #knábZk ekkTkbZk"" Uko kkvr$Pk Uk|Ak@v bkkSZkkv Gv Hv #knüb^kæUk Æ^k

PkvTkv &&Rvc: .^k Tk l^k<Pv"" #k@m@ H TkQkm ¢QkkrPk ~ #k@m@ Gv Pkv UkOk Æ^kTkng

b^kæUk TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Akv¥ lYkQZkkÓlì Æ^k Ü^Zkl¿ZkkTkv YkkvdkTkng

Ak@Ok YkkTkv Gv PkvTkv bkYkHk^Zkkv Gvå 46-238å

(¢TknìnUk)

R#krTkekkTkFkkl@ÇkÇkZkk’Ykk PÅ^kYkk’YkTk:úú’

.Aù .^k bkRk bkv^Zkkv YkkvdkYkkCkkvr YknYkndknOkkúú’’47-239’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&YknYkndknOkk .Aù: .^k YkkvdkYkkCkr: bkRk bkv Zk:""

(YknYkndknOkk) YkkvdkTkv §UkkRvZk ¢TknXk^kv Gv ¢v kkv Hv Ukn<akä PkvOkv (.Aù: .^k)

#knüb^kæUkTkkv ¢TknXk^k (YkkvdkYkkCkr:) YkkvdkYkkCkr Gv ¢QkkrPk ~ bkA] AYkkvrTkk l^kTkk#kTkng

Ak@Ok Gv ¢vYk HkOkmTkv (bkRk bkv^Zk:) lTk@gPk@ ¢TknXk^k A@^kk ZkkvCZk Gvå Pkv

YkkvdkYkkCkr #kng Gv? &&¢k’YkTk: PÅ^kYk~"" ¢kPYkkTkng Pkû^k ¢QkkrPk^ ~ #knü Æ^kTkng b^kæUk

Gvå ^k]m Av kng Gv ¢kPYkPkû^k? &&R#krTkekkTkFkkl@ÇkÇkZkk’Ykk"" bkYZkCR#krTkä bkYZkCekkTk

¢Tkv bkYZkA~Fkkl@Òkä Pkv ÒkOk b^kæUkTkm ¢vA bkûkk Gv ¢kPYkk (-bk^krb^k) HvTkkvä

¢v kng Gvå 47-239å





.Aùkv YkkvdkUQkkv Zk .ak lTkZkPkv ¥¥¥¥¥CeklÈk^kpÅZkk’YkAù-

bPÇkw^k lbQklPYkvlP ZkbPYklTk#kg SZkkZkvÃk Pg FkvPlPúú’

PlbYkTTkv^k lTk@TP@g l^kc@lP æ^ZkkTP@kOZkbUp#kTk~

bkkvª^k#Zkg bkYkZkbZk bkk@YklFk@klTTk’ZkkvRZkg l^kTRlPúú’’48-240’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&bk: lTk’ZkkvRZkg bkYkZkbZk bkk@Yk~ ¢lFk@kP ~ ¢^k#Zkg

l^kTRlP"" (bk:) ¢v kkv Gv Hv bkYZkCÓlì Æ^k Pkvä (lTk’ZkkvRZkg) lTkPZk §RZkæUk

(bkYkZkbZk bkk@Yk~) bkYkZkTkk bkk@Tkv ¢QkkrPk ~ bkA] AYkrTkkv l^kTkk#k A@mTkv Uk|CkK QkZkng

Gv Hv #knü FkwPkTZkYkkÒk PkvTkv (¢lFk@kP ~) DkOkk H QkkvMk Ak]Ykkg (¢^k#Zkg l^kTRlP)

bk^krQkk ¢kb^kkRv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av lTk^kkrOkUkRTkv Uk|kUPk QkkZk Gvå Av kkv Gv?

&&Zk: PÇk .^k lbQklPYk~ .lP"" (Zk:) Hv bkYZkCÓlì Æ^k (PÇk) #knü FkwPkTZkYkkÒk

^kbPknYkkg (.^k) ¢vAkCk| Qk¥Tkv (lbQklPYk ~ .lP) lbQk@Pkk A@v Gvä &&Fk Pg ¢lTk#kg

SZkkZkvP ~"" (Fk) PkQkk (Pg) #knü lFkÜoUkTkv (¢lTk#kg SZkkZkvP ~) lTk@gPk@ ¢TknXk^kv Gvä &&Fk

Pg FkvPlP"" (Pg FkvPlP) ^kk@g kk@ Pkv #knüb^kæUkTkng bYk@Ok A@v Gv (Fk) ¢Tkv &&PlbYkTk~

.^k lTk@TP@g l^kc@lP"" (PlbYkTk~) #knü lFkÜoUkYkkg (.^k) ¢vAkCk| Qk¥Tkv (lTk@TP@g l^kc@lP)

¢BkgMSkk@kUk| kkcæUk Uk| kPkvr Gvå Av kkv ckvPkkv QkAkv? &&æ^ZkkTP@klOk ¢bUp#kTk~"" HvK\km

AYkrTkk §RZkQkm TkkTkk Uk|Ak@Tkm ¢#knü Ukl@OklPk PkvTkv bk^krQkk GkvMPkkv QkAkvå Pkv

lFkÜoUk AkvOk Gv? &&Zk: .ak: ¥¥¥¥¥CeklÈk^kpÅkk’YkAù:"" (Zk: .ak:) Hv ¢k ekkTkTkv Uk|PZkdk

Gvä (¥¥¥¥¥Ck~) R#krTk-(eklÈk) ekkTk-(^kpÅk) Fkkl@Òk Pkv H Gv (¢k’YkAù:) bk^krb^k HvTkngä ¢v kkv

Gvå ^k]m (Pkv lFkÜoUk) Av kkv Gv? &&YkkvdkUQk:"" HvTkv #knüb^kæUk Ukl@OkYkPkkg bkA]

AYkkvrTkkv dkZk QkkZk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&.Aù:"" bkYkbPk l^kA\UkQkm @lcPk Gvå

^k]m Av kkv Gv? &&lTkZkP:"" Ü^ZkksQkAÓlìQkm HkvPkkg Hv kkv Gv Pkv kkv H Gvä PkvTkkQkm

cmTkæUk TkQkmä ¢lSkA TkQkmå 48-240å





Zkv ’^kvTkg Ul@î’Zk bkg^kplPUQkÉkbQkklUPvTkk’YkTkk

l\kE*v æ^ZkYkZkv ^kclTP YkYkPkg PÅ^kk^kWkkvSkFZknPk:úú’

lTk’Zkkv<kvPYkBkOMYkvAùYkPn\kk\kkvAgù b^kXkk^kÉkXkk-

ÉkkCXkk@g bkYkZkbZk bkk@YkYk\kg Tkk<klU U#ZklTP Pvúú’’49-241’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Pv bkYkZkbZk bkk@Yk~ ¢<klU Tk U#ZklTP"" (Pv)

¢k^kkv Gv lYkQZkkÓlì Æ^k@kl#k Pkv (bkYkZkbZk bkk@Yk~) bkYkZkbkk@Tkv ¢QkkrPk ~ bkA] AYkrQkm

l^kYkn$Pk Gv Hv Uk@YkkPYkk PkvTkvä (¢<klU) Ü^Zk^k|Pk Skk@Ok AZkk‘ Gvä DkOkkgZk #kkïkkv

XkOZkkv Gv PkkvUkOkä (Tk U#ZklTP) UkkYkPkkv TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av lTk^kkrOkUkRTkv

UkkYkPkkv TkQkmå Av kkv Gv bkYkZkbkk@? &&lTk’Zkkv<kvPYk~"" bk^kr Ak] Uk|Ak#kYkkTk Gvå ^k]m

Av kkv Gv? &&¢BkOMYk~"" Hv kkv cPkkv Pkv kkv Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&.AùYk~"" lTks^kA\Uk

bkûkkæUk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&¢Pn\kk\kkvAgù"" HvTkm §UkYkkTkng ÓìkTPk ÒkOk \kkvAYkkg

Akv¥ TkQkmå ^k]m Av kkv Gv? &&b^kXkk^kÉkXkkÉkkCXkk@g"" (b^kXkk^k) FkvPkTkkb^kæUkä PkvTkk (ÉkXkk)

Uk|Ak#kTkkv (ÉkkCXkk@g) ¢vA UkngH Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&¢Yk\kg"" AYkrYk]Qkm @lcPk Gvå

Av kkv Gv Pkv lYkQZkkÓlì Æ^k@kl#k? &&Zkv l\kE*v YkYkPkg ^kclTP"" (Zkv) Hv Akv¥

lYkQZkkÓlì Æ^k@kl#k (l\kE*v) z\kCkYkkg ¢QkkrPk ~ Ü^Zkl¿ZkkYkkÒk Gv Hv ZklPkUkOkng PkvYkkg

(YkYkPkg ^kclTP) &cng ZklPk Gngä Ykk@m l¿Zkk YkkvdkYkkCkr Gv" ¢v km Uk|PkmlPk A@v Gvå Av kng

Gv z\kCk? &&æ^ZkYkZkv"" #k@m@bkgWkgSkm Gv—Wkkõk l¿ZkkYkkÒkTkng ¢^k\kgWkTk A@v Gvå Av kk

Gv Pkv Æ^k? &&PÅ^kk^kWkkvSkFZknPk:"" (PÅ^k) Æ^kTkng #knü b^kæUkä PkvTkkv (¢^kWkkvSk)

Uk|PZkdkUkOkv ¢TknXk^kä PkvTkkQkm (FZknPk:) ¢TkklR Ak]Qkm Xk|ì Gvå Ü^Zkl¿Zkk A@Pkk QkAk

UkkvPkkTkv Av kk YkkTkv Gv? &&bkg kplPUQkÉkbQkklUPvTk ¢k’YkTkk"" (bkg^kplPUQk) YkkvdkYkkCkrYkkg

(ÉkbQkklUPvTk ¢k’YkTkk) UkkvPkkTkv bQkklUkPk AZkkvr Gv ¢QkkrPk ~ &cng YkkvdkYkkCkrYkkg FkM>kkv Gng"

¢v kng YkkTkv Gvä ¢v kkv ¢lXkUk|kZk @kBkmTkv l¿Zkk A@v Gvå #kng A@mTkv? &&.Tkg Ul@î’Zk""

#knü FkwPkTZkb^kæUkTkkv ¢TknXk^k GkvMmTkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k

YkkvdkYkkCkr Gv ¢v km Uk|PkmlPk A@Pkk TkQkmå 49-241å




(l^kZkkvlCkTkm)

^Zk^kck@l^kYkoN¥¥¥¥¥ìZk: U@YkkQkr Aù\kZklTP Tkkv HkTkk:úú’PnakWkkvSkl^kYknCSkWknáZk: Aù\kZkTPmc Pnakg Tk POMn\kYk~úú’’50-242’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&HkTkk:"" Akv¥ ¢v kk Gv lYkQZkkÓlì Æ^kkv Av

Hv &&U@YkkQk‰"" &#knü ekkTk YkkvdkYkkCkr Gv" ¢v km Uk|PkmlPkTkv &&Tkkv Aù\kZklTP"" ¢TknXk^kPkk

TkQkmå Av kk Gv? &&^Zk^kck@l^kYkoN¥¥¥¥¥ìZk:"" (^Zk^kck@) Ü^Zkl¿ZkkYkkÒkYkkg (l^kYkoN) &l¿Zkk

YkkvdkTkkv YkkCkr Gv" ¢v kk YkoBkrUkOkkæUk HoLm Gv (¥¥¥¥¥ìZk:) Uk|PkmlPk HvYkTkmä ¢v kk Gvå

ÓìkTPk Acv Gv : HvYk \kkvAYkkg—^kPkrYkkTk AYkrXkolYkYkkg &&PnakWkkvSkl^kYknCSkWknáZk: HkTkk:""

(Pnak) SkkTkTkm §Uk@Tkk PknakYkkÒkTkk (WkkvSk) ekkTkQkm—¢v kk H lYkQZkkekkTkQkm (l^kYknCSk)

l^kA] Qk¥ Gv (WknáZk:) YklPk HvYkTkmä ¢v kk Gv (HkTkk:) AvK\kkA YkoBkr \kkvA Pkv¢kvä

&&£c"" ^kbPkn Hv km Gv Pkv km H Gv PkkvUkOkä ¢ekkTkUkOkkTkv \kmSkv &&Pnakg Aù\kZklTP""

PknakTkv ¢gCkmAk@ A@v Gvä &&PTRn\kYk~ Tk Aù\kZklTP"" Fkk^k\kTkk YkYkrTkv UkkYkPkk TkQkm;

PkvYk Hv Akv¥ l¿ZkkYkkÒkTkv YkkvdkYkkCkr HkOkv Gvä ¢kPYkkTkk ¢TknXk^kQkm #koTZk Gvä Pkv

UkOk ¢v kk H HkOk^kkå 50-242å

(b^kkCkPkk)

æ^Zkl\kE*YkYkAùk@Ykml\kPw-¥¥¥¥¥ r#ZkPv bkYkZkbkk@ .^k Tkúú’æ^Zkl\kE*lYkc Zkl’Aù\kkTZkPkvekkTkYkvAùlYkRYkv^k lc b^kPkvúú’’51-243’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&æ^Zkl\kE*YkYkAùk@Ykml\kPw: bkYkZkbkk@: Tk ¥¥¥¥¥#ZkPv .^k""

(æ^Zkz\kE*) l¿ZkkæUk ZklPkUkOkngä PkvYkkg (YkYkAùk@) &cng ZklPkä Ykk@ng ZklPkUkOkng YkkvdkTkkv YkkCkr"

¢v kkv Hv ¢lXkUk|kZkä PkvTkk ^kMv (Ykml\kPw:) ¢gSk QkZkk Gv ¢QkkrPk ~ Uk@YkkQkrÓlìQkm #koTZk

QkZkk Gv Hv Ukn<akkvä PkvYkTkv (bkYkZkbkk@:) #knü Æ^k^kbPkn (Tk ¥¥¥¥¥#ZkPv) Uk|klUPkCkkvFk@ TkQkmå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av YkkvdkTkm Uk|klUPk PkvYkTkv Rn\krXk Gvå #kk Ak@OkQkm? &&ZkP ~ æ^Zkl\kE*Yk~




£c ¢TZkP:ä lc £RYk~ .AùYk~ ekkTkYk~ b^kP:"" (ZkP ~) Ak@Ok Av (æ^Zkl\kE*Yk~) l¿ZkkæUk

ZklPkUkOkngä (£c) #knü ekkTkTkkv l^kFkk@ A@Pkkgä (¢TZkP:) Æ^kQkm lXkTTk Gvä UknR~Ck\k-

AYkrbkgWkgSkm Gv; PkvQkm Ü^Zkz\kCk cvZk Gv; ¢Tkv (lc) Ak@Ok Av (£Rg) ¢TknXk^kCkkvFk@ (.Aùg

ekkTkg) #knü ekkTkYkkÒk ^kbPkn (b^kP:) ¢vA\kk Æ^kTkng bk^krb^k Gv; PkvQkm §UkkRvZk Gvä

YkkvdkTkkv YkkCkr Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av #knü Æ^kTkk b^kæUkTkkv ¢TknXk^k ¢^k#Zk A@^kk

ZkkvCZk Gvå 51-243å

(Ykkl\kTkm)

¢\kYk\kYklPHk\UwRnrs^kAù\Uw@Tk\Uw-@ZklYkc U@YkkQkrËkv’ZkPkg lTk’ZkYkvAù:úú’b^k@bkl^kbk@UoOkrekkTkl^kbVoúsPYkkÇkk-TTk Bk\kn bkYkZkbkk@kRnÅk@g lAùlJFkRlbPúú’’52-244’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£c ¢ZkYk~ .Aù: U@YkkQkr: lTk’ZkYk~ Fkv’ZkPkg"" (£c)

bk^kr PkkPUkZkr ¢v kng Gv Av (¢ZkYk ~ .Aù: U@YkkQkr:) DkOkk Uk|Ak@v Aõkkv Gv PkQkklUk Acm#kng

¢k ¢vA Uk@YkkQkr ¢QkkrPk ~ #knü Æ^kTkk ¢TknXk^kæUk ¢vA\kng YkkvdkTkng Ak@Ok PkvTkv (lTk’ZkYk~

Fkv’ZkPkg)—¢TZk Hv TkkTkk Uk|Ak@Tkk ¢lXkUk|kZk Pkv bkYkbPkTkv YkKkMmTkv ¢k ¢vATkv—lTkPZk ¢TknXk^kkvå Pkv #kkv Uk@YkkQkr? &&Bk\kn bkYkZkbkk@kP ~ ¤Åk@g lAùlJFkP ~ Tk ¢lbP"" (Bk\kn)

lTkékZkQkm (bkYkZkbkk@kP ~) bkYkZkbkk@ bkYkkTk ¢QkkrPk ~ #knü Æ^kTkk b^kæUkTkk ¢TknXk^k

bkYkkTk (¤Åk@g) Ü^Zkl¿Zkk ¢Qk^kk lbkükTPkTkng XkOk^kng-\kBk^kng £PZkklR (lAùlJFkP^ ~ Tk ¢lbP)

Akg¥ TkQkm ¢QkkrPk ~ #knü Æ^kb^kæUkTkkv ¢TknXk^k YkkvdkYkkCkr bk^krQkk Gvä ¢TZk bkYkbPk

YkkvdkYkkCkr bk^krQkk TkQkmå Av kkv Gv bkYkZkbkk@? &&b^k@bkl^kbk@UoOkrekkTkl^kbVoúsPYkkÇkkP ~""(b^k@bk) FkvPkTkkTkk (l^kbk@) Uk| kkcQkm (UoOkr) bkgUkoOkr ¢v kk (ekkTkl^kbVoúsP) Av k]ekkTkTkng

Uk|CkKUkOkngä (YkkÇkkP^ ~) ¢v kMng Gv b^kæUk HvTkngä ¢v kkv Gvå c^kvä ¢k^kkv YkkvdkYkkCkr Gvä

¢kTkkQkm ¢lSkA Akv¥ YkkvdkYkkCkr Acv Gv Pkv Wklc@kPYkk Gvä Pkv ^kHr kkYkkg ¢k^kv

Gv—&&¢lPHk\Uw: ¢\kYk~ ¢\kYk~"" (¢lPHk\Uw:) ¢lPk H\UkQkm ¢QkkrPk ~ Wkcn Wkkv\k^kkQkm

(¢\kYk~ ¢\kYk~) Wkbk A@kvä Wkbk A@kv; ¢c{ Wkv ^kk@ Acv kkQkm ¢PZkgPk ^kHr kkYkkg ¢k^kv

Gv Av FknUk @ckvä FknUk @ckvå Av kk Gv ¢lPk H\Uk? &&Rns^kAù\Uw:"" HoLmQkm UkOk HoLm




©Lv Gv lFkûkA\\kkv\kYkk]k HvYkkgä ¢v kk Gvå ^k]m Av kk Gv? &&¢Tk\Uw:"" #klAPkXkvRQkm¢TkTPk Gvå 52-244å

(¢TknìnUk)

£RYkvAgú HkCkÃkdkn@dkZkg ZkklP UoOkrPkYk~úú’l^kekkTkDkTkYkkTkTRYkZkYkSZkdkPkg TkZkP^~úú’’53-245’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£RYk~ UoOkrPkYk~ ZkklP"" #knü ekkTkUk|Ak#k UkoOkr

QkkZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Hv bk^krl^k#knüekkTk ¢lSkAk@Tkkv ¢k@gXk AZkkvr cPkkv

Pkv UkoOkr QkZkkvå Av kng Gv #knü ekkTk? &&.Agù"" lTks^kA\Uk Gvå ^k]m Av kng Gv?

&&HkCkÃkdkn:"" HvK\km ekvZk^kbPkn Pkv WkSkkgTkng ekkPkk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&¢dkZkg"" #kkëkPk

Gvå ^k]m Av kng Gv?* &&l^kekkTkDkTkYk~ ¢SZkdkPkg TkZkP^ ~"" (l^kekkTk) ekkTkYkkÒkTkk (DkTkYk~)

bkYkocæUk ¢kPYkÜ^ZkTkv (¢SZkdkPkg TkZkP ~) Uk|PZkdkUkOkv ¢TknXk^kPkng QkAngå 53-245å

(¢TknìnUk)

£PmRYkk’YkTkbPÅ^kg ekkTkYkkÇkYk^klbQkPYk~úú’¢BkOMYkvAùYkFk\kg b^kbkY^kv<YkWkklSkPYk~úú’’54-246’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£RYk~ ¢k’YkTk: PÅ^kg ekkTkYkkÇkYk~ ¢^klbQkPYk~ £lP""

(£RYk~) Uk|PZkdk Gv Hv (¢k’YkTk: PÅ^kYk ~) ¢kPYkkTkng Pkû^k ¢QkkrPk^ ~ #knü Æ^kTkng b^kæUk Pkv

(ekkTkYkkÇkYk~ ¢^klbQkPYk ~) #knü FkvPkTkkYkkÒk Gv ¢vYk Tkœm QkZkng;—(£lP) UkoOkr TkkKA bkYkZkbkk@

#kkïk AcvPkkg ¢kK\kkv lbkükTPk lbkü QkZkkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av &#knü ekkTkYkkÒk

Æ^kÜ^Zk" ¢vYk AcvPkkv QkAkv Ck|gQk bkgUkoOkr QkZkkvå Av kng Gv ¢kPYkPkû^k? &&¢BkOMYk~""¢WkklSkPk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&.AùYk~"" lTks^kA\Uk Gvå ^k]m Av kng Gv? &&¢Fk\kg"" UkkvPkkTkkb^kæUkQkm ¢lYkK (-¢K]) Gvå ^k]m Av kng Gv? &&b^kbkg kv<Yk~"" ekkTkCknOkQkm b^kkTknXk^k-

CkkvFk@ QkkZk Gvä ¢TZkQkk AkvlK ZkPTkkv A@Pkkg Ck|kõk TkQkmå ^k]m Av kng Gv? &&¢WkklSkPYk~""bkA] AYkrQkm lXkTTk ckvPkkg Akv¥ WkkSkk A@^kkTkv bkYkQkr TkQkmå 54-246å

❖ ❖ ❖


* ¢c{ Yko] Uk|PkYkkgä &¢kTkTRYkZkYk~" #kWR PkQkk PkvTkkv ¢Qkr A@^kkv @cm CkZkkv Gvå



–11–

bZkkÿkR ¢lSkAk@

(¢TknìnUk)

¢Çk bZkkçkR#knáöQk‰ ^kbPnPÅ^k^Zk^klbQklP:úú’

¤UkZkkvUvZkXkk^kËk YkTkkCXkoZkkvªlU lFkT’ZkPvúú’’1-247’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&XkoZk: ¢lU YkTkkA~ù lFkT’ZkPv"" (XkoZk: ¢lU)

&ekkTkYkkÒk Æ^kÜ^Zk" ¢vYk AcvPkng QkAng bkYkZkbkk@ TkkYkTkng #kkïk bkYkkUPk QkZkng;

PkRnUk@kTPk (YkTkkA~ù lFkT’ZkPv) Akg¥A QkkvMkvA ¢Qkr WkmHkv Acv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

CkkQkkbkoÒkTkk APkkr Gv AngRAngRkFkkZkrRv kä PkvYkTkk ÿk@k AlQkPk CkkQkkbkoÒkTkkv ¢Qkr bkgUkoOkr

QkZkkvå bkkgUk|Pkä KmAkAPkkr Gv ¢YkpPkFkgÜbkol@ä PkvYkOkv KmAk UkOk Acm; PkRnUk@kTPk

¢YkpPkFkgÜbkol@ Akg¥A Acv Gvå #kng Acv Gv? &&^kbPnPÅ^k^Zk^klbQklP:"" (^kbPn) Æ^kÜ^ZkTkng

(PÅ^k) ekkTkYkkÒk b^kæUk (^Zk^klbQklP:) Hv Uk|Ak@v Gv Pkv Uk|Ak@v Acv Gvå &&Fk"" ^k]m

#kng Acv Gv? &&¤UkZkkvUvZkXkk^k:"" (¤UkZk) YkkvdkTkng Ak@Ok Hv Uk|Ak@v Gv Pkv Uk|Ak@ä

(¤UvZkXkk^k:) bkA] AYkrTkkv l^kTkk#k QkPkkg Hv ^kbPkn lTkaUkTTk QkkZk Gv Pkv Uk|Ak@ Acv Gvå

Acv kkTkng Uk|ZkkvHTk #kng Pkv Acv Gv—&&¢Çk bZkkçkR#knáöQk‰"" (¢Çk) ekkTkYkkÒk Æ^kÜ^ZkYkkg

(bZkkçkR) bZkkÿkR—¢vA bkûkkYkkg ¢lbPk-TkklbPkä ¢vA-¢TkvAä lTkPZk-¢lTkPZk £PZkklR

¢TkvAkTPkUkOkng (#knlá) ekkTkYkkÒk Æ^kÜ^ZkYkkg Hv km @mPkv DkKv Pkv km @mPkv (¢Qk‰) Acv kkTkkv

Gv ¢lXkUk|kZk HvYkkgä ¢v kk Uk|ZkkvHTkb^kæUk Acv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Akv¥

¢k#kgAk A@v Gv Av HwTkYkPk bZkkÿkRYko\kA Gvä ¢c{ Pkkv &ekkTkYkkÒk Æ^kÜ^Zk" ¢vYk

Aõk‹gä PZkkg ¢vYk AcvPkkg ¢vAkTPkUkOkng QkZkngä bZkkÿkR Pkkv Uk|CkK QkZkkv Tklcå §ûk@ ¢kYk

Gv Av &ekkTkYkkÒk Æ^kÜ^Zk" ¢vYk AcvPkkg ¢TkvAkTPkUkOkng DkKv Gvå Hv @mPkv DkKv Gv Pkv

@mPkv ¢c{Qkm #kæ A@mTkv Acv Gvä bkk^kSkkTk Qk¥Tkv bkkgXk]kvå 1-247å

A BA B

229




WkkòkQkwr: Ul@UmPYknlHIkPlTkHkÉk^ZklÒùl@ÒùmXk^kR~

l^kÌkkTPg U@êU .^k Ul@Pkv ekkTkg U#kkv: bkmRlPúú’

ZkÅkÅkÅklRc b^kêUP £lP bZkkçklRTkbP’UnTk-

Ror@kvTYkCTkDkTkb^kXkk^kXk@P: UoOk‰ bkYknTYkHHklPúú’’2-248’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Hv ekkTkYkkÒk Æ^kTkng

b^kæUk Gv PkvYkkg UkOk Fkk@ Uk|èkj l^kFkk@OkmZk Gvå Pkv Uk|èkj A>kk? ¢vA Pkkv Uk|èkj ¢v kkv

Av ekkTk ekvZkTkk bkck@kTkng Gv Av UkkvPkkTkk bkck@kTkng Gv? WkmHkv Uk|èkj ¢v kkv Av ekkTk

¢vA Gv Av ¢TkvA Gv? ÒkmHkv Uk|èkj ¢v kkv Av ekkTk ¢lbPkæUk Gv Av TkklbPkæUk Gv?

FkkvQkkv Uk|èkj ¢v kkv Av ekkTk lTkPZk Gv Av ¢lTkPZk Gv? PkvTkkv §ûk@ ¢kYk Gv Av

HvK\km ^kbPkn Gv Pkv WkSkm Ü^ZkæUk Gvä UkZkkrZkæUk Gv; PkvQkm ekkTk UkOk Ü^ZkæUk Gvä

UkZkkrZkæUk Gvå PkvTkng l^k^k@Ok—Ü^ZkæUk AcvPkkg lTks^kA\Uk ekkTkYkkÒk ^kbPkn; UkZkkrZkæUk

AcvPkkg b^kekvZk ¢Qk^kk Uk@ekvZkTkv HkOkPkng QkAng ekvZkTkm ¢kAplPk-Uk|lPkzWkWkæUk Ukl@OkYkv

Gv Hv ekkTkå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ekvZkTkv HkOk^kkæUk Ukl@OklPk ekkTkTkkv UkZkkrZkä PkvQkm

ekkTkTkv UkZkkrZkæUkQkm AcvPkkg ekkTk ekvZkTkk bkck@kTkng Gv; (ekkTkTkv) ^kbPknYkkÒkQkm AcvPkkg

UkkvPkkTkk bkck@kTkng Gvå—¢vA Uk|èkjTkng bkYkkSkkTk Pkkv ¢k Uk|YkkOkv Gvå WkmHk Uk|èkjTkng

bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av ekkTkTkv UkZkkrZkYkkÒkQkm AcvPkkg ekkTk ¢TkvA Gv; ^kbPknYkkÒkQkm

AcvPkkg ¢vA Gvå ÒkmHk Uk|èkjTkkv §ûk@ ¢kYk Gv Av ekkTkTkv UkZkkrZkæUkQkm AcvPkkg ekkTk

TkklbPkæUk Gv; ekkTkTkv ^kbPknæUkQkm l^kFkk@Pkkg ekkTk ¢lbPkæUk Gvå FkkvQkk Uk|èkjTkkv §ûk@

¢kYk Gv Av ekkTkTkv UkZkkrZkYkkÒkQkm AcvPkkg ekkTk ¢lTkPZk Gv; ^kbPknYkkÒkQkm AcvPkkg ekkTk

lTkPZk Gvå ¢k^kk Uk|èkj A@^kkYkkg ¢k^kPkkg ¢k Uk|YkkOkv bkYkkSkkTk A@^kngä bZkkÿkR ¢kTkng

TkkYk Gvå ^kbPknTkng b^kæUk ¢k^kng H Gvä PkQkk ¢k Uk|YkkOkv bkkSkPkkg ^kbPknYkkÒk bkSkkZk

Gvå Hv Akv¥ lYkQZkkÓlì Æ^kkv ^kbPknTkv Pkv ^kbPknæUk Gv PkQkk Pkv H ^kbPkn UkZkkrZkæUk

Gv ¢vYk YkkTkPkk TkQkmä bk^krQkk ^kbPknæUk YkkTkv Gv ¢Qk^kk bk^krQkk UkZkkrZkYkkÒk YkkTkv

Gvä Pkv Æ^kkv ¢vAkTPk^kkRm lYkQZkkÓlì Acv kkZk Gv; Ak@Ok Av ^kbPknYkkÒk YkkTZkk l^kTkk




UkZkkrZkYkkÒk YkkTkPkkg UkZkkrZkYkkÒk UkOk bkSkkPkm TkQkm; PZkkg ¢TkvA Uk|Ak@v bkkSkTk-WkkSkTk

Gvä ¢^kbk@ Uk|kUPk QkZkv Acm#kng; ¢Qk^kk UkZkkrZkæUk YkkTZkk l^kTkk ^kbPknYkkÒk YkkTkPkkg

^kbPknYkkÒk UkOk bkSkkPkm TkQkm; PZkkg UkOk ¢TkvA Zknl$Pk¢kv Gvä ¢^kbk@ Uk|kUPk QkZkv

Acm#kngå Pkv WkkWkPkYkkg Akv¥ lYkQZkkÓlì Æ^k ekkTkTkv UkZkkrZkæUk YkkTkv Gvä ^kbPknæUk

YkkTkPkkv TkQkm; ¢v kng YkkTkPkkv QkAkv ekkTkTkv ekvZkTkk bkck@kTkng YkkTkv Gvå PkvTkk Uk|lPk

bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av ¢k Uk|YkkOkv Pkkv ¢vAkTPkæUkv ekkTk bkSkkPkng TkQkmä PkvQkm ekkTk

UkkvPkkTkk bkck@kTkng Gv; ¢vYk Acv Gv :—&&U#kkv: ekkTkg bkmRlP"" (U#kkv:) ¢vAkTPk^kkRm

lYkQZkkÓlì Hv kng YkkTkv Gv Av ekkTk Uk@ ekvZkTkk bkck@kTkng Gvä PZkkg ¢v kng YkkTkPkkg (ekkTkg)

ekkTk ¢QkkrPk ~ #knü Æ^kTkm bkûkk (bkmRlP) Tkì QkkZk Gv ¢QkkrPk ~ ¢lbPkP^kUkOkng

^kbPknæUkPkkTkv UkkYkPkng TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢vAkTPk^kkRmTkk AQkTkkTknbkk@ ^kbPknTkkv

¢Xkk^k bkSkkZk Gvä ^kbPknUkOkng bkSkkPkng TkQkm; Ak@Ok Av lYkQZkkÓlì Æ^k ¢k^kng YkkTkv

Gv—Av kng Gv ekkTk? &&WkkòkQkwr: Ul@UmPYk~"" (WkkòkQkwr:) ekvZk ^kbPkn¢kv ÿk@k (Ul@UmPYk~)

bk^kr Uk|Ak@v Ck]m H^kkYkkg ¢k^Zkng Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—lYkQZkkÓlì Æ^k ¢vYk

YkkTkv Gv Av ekkTk ^kbPkn TkQkmä ekvZkQkm Gv; Pkv UkOk Pkv H dkOkv ©UkHv Gvä Pkv H

dkOkv l^kTk#kv Gvå HvYk Av—DkKekkTk DkKTkk bkR~Xkk^kYkkg Gv; Uk|PkmlPk ¢vYk QkkZk Gv

Av Hkv DkK Gv Pkkv DkKekkTk Gvä %Zkk@v DkK TkckvPkkv PZkk@v DkKekkTk TkckvPkngä %Zkk@v

DkK c#kv Tklc PZkk@v DkKekkTk c#kv Tklc;—Akv¥ lYkQZkkÓlì Æ^k ekkTk^kbPknTkv Tklc

YkkTkPkkgä ekkTkTkv UkZkkrZkYkkÒk YkkTkPkkg ¢k^kng YkkTkv Gvå ^k]m ekkTkTkv Av kng YkkTkv Gv?

&&¤lHIkPlTkHkÉk^ZklÒùl@ÒùmXk^kP ~"" (¤lHIkP) Yko]Qkm Tkì Qk¥ CkZkng Gv (lTkHkÉk^ZklÒù) ekvZkTkk

HkOkUkOkkYkkÒkQkm &ekkTk" ¢v kng Uk|kUPk QkZkv\kng TkkYkYkkÒkä Pkv Ak@OkQkm (l@ÒùmXk^kP^ ~) &ekkTk"

¢v kk TkkYkQkm UkOk l^kTkì Qk¥ CkZkng Gv—¢vYk YkkTkv Gv lYkQZkkÓlì ¢vAkTPk^kkRm

Æ^kå ^k]m ekkTkTkv Av kng YkkTkv Gv? &&Ul@P: U@êUv .^k l^kÌkkTPg"" (Ul@P:) Yko]Qkm

YkkgMmTkv (U@êUv) ekvZk^kbPknæUk lTklYkûkYkkg (.^k) ¢vAkTPkQkm (l^kÌkkTPg) l^kêkkTPk Qk¥

CkZkng—ekvZkQkm §PUkTTk QkZkngä ekvZkQkm Tkì Qk¥ CkZkngå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Hv km

@mPkv Xk{PkYkkg lFkPk@kYkOk %Zkk@v Xk{Pk TkckvPkm PZkk@v TkckvPkngä %Zkk@v Xk{Pk Gv PZkk@v

Gvä %Zkk@v Xk{Pk c#kv Tklc PZkk@v c#kv Tklc; ¢kQkm Uk|PkmlPk ¢v km ©UkHv Gv Av

lFkÒkTkk bk^krb^kTkm APkkr Xk{Pk Gv; Pkv km @mPkv HZkk@v DkK Gv PZkk@v DkKekkTk Gvä

AckTkHwTk#kkïkYkk]k ” bZkkÿkR ¢lSkAk@ 231



%Zkk@v DkK TkckvPkkv PZkk@v DkKekkTk TkckvPkngä %Zkk@v DkK c#kv Tklc PZkk@v DkKekkTk c#kv

Tklc; ¢kQkm ¢v km Uk|PkmlPk ©UkHv Gv Av ekkTkTkk bk^krb^kTkng APkkr ekvZk Gvå Akv¥

¢ekkTkm ¢vAkTPk^kkRm ¢k^kng YkkTkv Gvä PkvQkm ¢v kk ¢ekkTkmTkk YkPkYkkg &ekkTk ^kbPkn"

¢v kng Uk|kUPk QkPkng TkQkmå bZkkÿkRmTkk YkPkYkkg &ekkTk ^kbPkn" ¢v kng Uk|kUPk QkkZk Gvå &&UnTk:bZkkçklRTk: PP ~ UoOk‰ bkYknTYkÄklP"" (UnTk:) ¢vAkTPk^kkRm Acv Gv ¢v @mPkv TkQkmä bZkkÿkRm

Acv Gv ¢v @mPkv Gv; (bZkkçklRTk:) ¢vA bkûkkTkv Ü^ZkæUk PkQkk UkZkkrZkæUk YkkTkv Gv

¢v kk Hv bkYZkCÓlì Æ^kkv PkvYkTkk YkPkYkkg (PP^ ~) ekkTk^kbPkn (UoOk‰) Hv km ekvZkQkm QkPkm

Acmä l^kTk#kPkm Acm Pkv km TkQkmä Hv km Gv Pkv km H Gvä ekvZkQkm lXkTTk b^kZkglbkü

UkkvPkkQkm Gv; (bkYknTYkHHklP) ¢vAkTPk^kkRmTkk YkPkYkkg Yko]Qkm \kkvUk Qk¥ CkZkng cPkng Pkv H

ekkTk bZkkÿkRmTkk YkPkYkkg ekkTk^kbPknæUkv Uk|CkK QkZkngå A>kk Ak@OkQkm Uk|CkK QkZkng?

&&Ro@kvTYkCTkDkTkb^kXkk^kXk@P:"" (Ro@) ¢TkklRQkm (¤TYkCTk) b^kZkglbkü ^kbPknæUk Uk|CkK Gv

¢v kng (DkTk) ¢lYkK (–¢K]) (b^kXkk^k) ekkTk^kbPknTkng bkcH PkvTkk (Xk@P:)—TZkkZk

A@Pkkgä ¢TknXk^k A@Pkkg &¢kYk H Gv" ¢v kk—bkû^kUkOkkTkk Ak@OkQkmå Av kkv TZkkZkä

Av kkv ¢TknXk^kä–¢v WkgTkv Hv Uk|Ak@v ckvZk Gv Pkv Acv Gv—&&ZkP ~ PP ~ b^kêUP: PP ~£lP"" (ZkP^ ~) Hv ^kbPkn (PP^ ~) Pkv ^kbPkn (b^kêUP: PP^ ~) UkkvPkkTkk b^kXkk^kQkm ^kbPkn Gv

(£lP) ¢vYk ¢TknXk^kPkkg ¢TknXk^k UkOk §PUkTTk QkkZk Gvä Zknl$Pk UkOk Uk|CkK QkkZk Gvå

¢TknXk^k lTks^kA\Uk Gvå Zknl$Pk ¢v km Av ekkTk^kbPkn Ü^ZkæUkv l^kFkk@Pkkg UkkvPkkTkk b^kæUkv

Gvä UkZkkrZkæUkv l^kFkk@Pkkg ekvZkQkm Gvå HvYk Av—ekkTk^kbPkn Ü^ZkæUkv ekkTkYkkÒk Gvä

UkZkkrZkæUkv DkKekkTkYkkÒk Gvä PkvQkm UkZkkrZkæUkv HkvPkkg DkKekkTk Hv Uk|Ak@v Aõk‹g Gv Av

&DkKTkk bkR~Xkk^kYkkg Gvä DkK Tklc ckvPkkg TkQkm" ¢vYk H Gvå Ü^ZkæUkv ¢TknXk^kPkkg

&DkKekkTk" ¢vYk Tk Hkv kkYkkg ¢k^kvä &ekkTk" ¢vYk Hkv kkYkkg ¢k^kv Pkkv DkKQkm lXkTTk

UkkvPkkTkk b^kæUkYkkÒk b^kZkglbkü ^kbPkn Gvå ¢k Uk|Ak@v ¢TkvAkTPkTkv bkkSkPkkg ^kbPknb^kæUk

bkSkkZk Gvå ¢vAkTPkQkm Hkv DkK DkKekkTkTkkv APkkr Gvä ekkTk &^kbPkn" TkQkmä Pkkv ¢vYk

ckv kng Hkv¥¢v Av Hv @mPkv DkKTkm Ukkbkv WkvLv\kk Ukn<akTkv DkKekkTk QkkZk Gv Pkv km H

@mPkv Hv Akv¥ ^kbPkn DkKTkm Ukkbkv @kBk^kkYkkg ¢k^kv PkvTkv DkKekkTk Qk^kng Hkv¥¢v; ¢vYk

QkPkkg QkkgXk\kkTkm Ukkbkv DkK ckvPkkg QkkgXk\kkTkv DkKekkTk Qk^kng Hkv¥¢v; Uk@gPkn ¢v kng Pkkv

Hkv kkYkkg ¢k^kPkng TkQkmå Pkv Ak@Okv ¢v kkv Xkk^k Uk|PkmlPkYkkg ¢k^kv Gv Av HvYkkg

ekkTk#kl$Pk l^kÛYkkTk Gv PkvTkvä DkKTkm Ukkbkv WkvbkmTkv DkKTkv HkvPkkgä l^kFkk@Pkkgä




DkKekkTkæUk ¢k ekkTkTkkv UkZkkrZk Ukl@OkYkv Gvå PkvQkm bZkkÿkR ^kbPknTkkv bkkSkA Gvä

¢vAkTPkUkOkng ^kbPknTkng Tkk#kAPkkr Gvå 2-248å


l^kÍkg ekkTklYklP ÉkP‘Zkr bkAù\kg ¥¥¥¥¥ìÂk b^kPÅ^kk#kZkk

Xko’^kk l^kÍkYkZk: U#kn: U#knl@^k b^kFGTRYkkFkvìPvúú’

ZkÅkÅk’U@êUPkv Tk PlRlP bZkkçkRR#kmr UnTk-

s^kÍkklãTTkYkl^kÍkl^kÍkDklKPg PbZk b^kPÅ^kg bUp#kvP^~úú’’3-249’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Akv¥ lYkQZkkÓlì ¢v kkv Gv

Av ekkTkTkv Ü^ZkæUk YkkTkv Gvä UkZkkrZkæUk YkkTkPkkv TkQkm; PkvQkm HvYk Æ^kÜ^ZkTkv

ekkTk^kbPknæUkv YkkTkv Gv PkvYk ekvZk Hv UknR~Ck\k-SkYkr-¢SkYkr-¢kAk#k-Ak]Ü^Zk PkvYkTkv UkOk

ekvZk^kbPkn YkkTkPkkv TkQkmä ekkTk^kbPkn YkkTkv Gvå PkvTkk Uk|lPk bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av ekkTk

ekvZkTkv HkOkv Gv ¢v kkv ekkTkTkkv b^kXkk^k Gv PkkvUkOk ekvZk^kbPkn ekvZkæUk Gvä ekkTkæUk

TkQkmå &&U#kn: b^kFGTRYk~ ¢kFkvìPv"" (U#kn:) ¢vAkTPk^kkRm lYkQZkkÓlì Æ^kä (b^kFGTRYk~)

b^kvFGkFkk@UkOkv &Akg¥A cvZkæUkä Akg¥A §UkkRvZkæUk" ¢v kkv XkvR Tklc A@Pkkv QkAkvä

&bkYkbPk Òkw\kkvA>k §UkkRvZk" ¢v km Wknlü A@Pkkv QkAkv (¢kFkvìPv)—¢v km Uk|PkmlPk A@Pkkv

QkAkv—lTk:#kgAUkOkv Uk| kPkvr Gvå AkvTkm YkkVA? &&U#kn: £^k"" lPkZk‘FkTkm YkkVAå Av kkv Qk¥Tkv

Uk| kPkvr Gv? &&l^kÍkYkZk: Xko’^kk"" &¢cg l^kÍkYk~ ¢QkkrPk^ ~ cng l^këk" ¢vYk HkOkm UkkvPkv l^këkæUk

Qk¥Tkv Uk| kPkvr Gvå ¢v kkv AvYk Gv? Ak@Ok Av &&bkAú\kg b^kPÅ^kk#kZkk ¥¥¥¥¥ìÂk"" (bkAú\kg) bkYkbPk

ekvZk^kbPknTkv (b^kPÅ^kk#kZkk) ekkTk^kbPknTkm Wknlü¢v (¥¥¥¥¥ìÂk) Uk|CkkN Uk|PkmPk A@mTkvå ¢v km Uk|CkkN

Uk|PkmlPk AvYk QkkZk Gv? Ak@Ok Av &&l^kÍkg ekkTkYk~ £lP ÉkP‘Zkr"" &Òkw\kkvA>kæUk Hv Akg¥

Gv Pkv ekkTk^kbPknæUk Gv" ¢vYk HkOkmTkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ekkTk^kbPkn UkZkkrZkæUkv

ekvZkkAk@ QkkZk Gv; PZkkg lYkQZkkÓlì UkZkkrZkæUk XkvR YkkTkPkkv TkQkmä bkYkbPk ekvZkTkv

ekkTk^kbPknæUk YkkTkv Gvå PkvTkk Uk|lPk §ûk@ ¢kYk Gv Av ekvZk^kbPkn ekvZkæUk Gvä ekkTkæUk

TkQkmå ¢v H Acv Gv—&&UnTk: bZkkçkRR#kmr b^kPÅ^kg bUp#kvP ~"" (UnTk:) ¢vAkTPk^kkRm Hv @mPkv

Acv Gv Pkv @mPkv ekkTkTkv ^kbPknUkOkng lbkü QkPkng TkQkmä bZkkÿkRm Hv @mPkv Acv Gv Pkv @mPkv




^kbPknUkOkng ekkTkTkv bkSkkZk Gv; Ak@Ok Av ¢vAkTPk^kkRm ¢v kng YkkTkv Gv Av bkYkbPk ekkTk^kbPkn

Gvä Uk@gPkn ¢v kng YkkTkPkkg \kdZk-\kdkOkTkkv ¢Xkk^k QkkZk Gvä PkvQkm \kdZk-\kdkOkTkkv ¢Xkk^k

QkPkkg ^kbPknTkm bkûkk bkSkkPkm TkQkmå bZkkÿkRm ¢v kng YkkTkv Gv Av &ekkTk^kbPkn Gvä PkvTkng

\kdkOk Gv bkYkbPk ekvZkTkng HkOkUkOkngä" PkvQkm ¢vYk AcvPkkg b^kXkk^k bkSkkZk Gvä b^k-

b^kXkk^k bkSkkPkkg ^kbPkn bkSkkZk Gvå ¢kQkm H ¢vYk Aõk‹g Av (bZkkçkRR#kmr b^kPÅ^kg bUp#kvP ~)

^kbPknTkv Ü^Zk-UkZkkrZkæUk YkkTkv Gv ¢v kkv bZkkÿkRR#kmr ¢QkkrPk ~ ¢TkvAkTPk^kkRm Æ^k

ekkTk^kbPkn Gv ¢vYk bkkSk^kkTkv bkYkQkr ckvZk Gvå bZkkÿkRm ekkTk^kbPknTkv Av km YkkTkv Gv?

&&l^kÍkkP ~ lXkTTkYk~"" (l^kÍkkP ~) bkYkbPk ekvZkQkm (lXkTTkYk~) lTk@k]m Gvå ^k]m Av km YkkTkv Gv?

&&¢l^kÍkl^kÍkDklKPg"" (¢l^kÍk) bkYkbPk ekvZkQkm lXkTTkæUkä (l^kÍk) UkkvPkkTkkg Ü^Zk-CknOk-

UkZkkrZkQkm (DklKPg) Hv km Gv Pkv km ¢TkklRQkm b^kZkglbkü lTkaUkTTk Gv—¢v km Gv

ekkTk^kbPknå ¢v kng AvYk YkkTkv Gv? &&ZkP ~ PP ~"" Hv Hv ^kbPkn Gv &&PP ~ U@êUP: Tk PP ~""

Pkv ^kbPkn Uk@^kbPknTkm ¢Ukvdkk¢v ^kbPknæUk TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Hv km @mPkv

ekkTk^kbPkn ekvZkæUkQkm TkQkmä ekkTkæUkQkm Gvä Pkv km H @mPkv ekvZk^kbPkn UkOk ekkTk^kbPknQkm

TkQkmä ekvZk^kbPknæUk Gvå PkvQkm ¢k^kkv ¢Qkr Uk|CkK QkZkkv Av UkZkkrZk ÿk@k ekkTk l^këkæUk

Gvä Ü^Zk ÿk@k UkkvPkkæUk Gvå—¢k^kkv XkvR bZkkÿkRm ¢TknXk^kv Gvå PkvQkm bZkkÿkR

^kbPknb^kæUkTkkv bkkSkA Gvä ¢vAkTPkUkOkng ^kbPknTkng DkkPkA Gvå 3-249å


WkkòkQkrCk|cOkb^kXkk^kXk@Pkv l^ka^klC^klFkÇkkv\\kbkR~-

ekvZkkAùk@l^k#kmOkr#klÒù@lXkPbÇknKöTU#knTkr#ZklPúú’

.Aùæ^ZkPZkk bkRk ^ZknlRPZkk XkvRXk|Ykg S^kgbkZk-

TTkvAgù ekkTkYkWkklSkPkTknXk^kTkg U#Zk’ZkTkvAùkTPl^kP^~úú’’4-250’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Akv¥ ¢vAkTPk^kkRm

lYkQZkkÓlì Æ^k UkZkkrZkYkkÒkTkv ^kbPkn YkkTkv Gvä ^kbPknTkv YkkTkPkkv TkQkm; PkvQkm ekkTk^kbPkn

¢TkvA ekvZkTkv HkOkv Gvä PkvTkv HkOkPkm QkAm ekvZkkAk@v Ukl@OkYkv Gv—¢vYk HkOkmTkv

ekkTkTkv ¢TkvA YkkTkv Gvä ¢vA YkkTkPkkv TkQkmå PkvTkk Uk|lPk §ûk@ ¢kYk Gv Av &¢vA"




ekkTkTkv YkkTZkk l^kTkk &¢TkvA" ekkTk ¢vYk bkSkkPkng TkQkm; PkvQkm ekkTkTkv &¢vA" YkkTkmTkv

&¢TkvA" YkkTk^kng ^kbPknTkng bkkSkA Gvå—¢vYk Acv Gv : &&U#kn: Tk#ZklP"" ¢vAkTPk^kkRm

^kbPknTkv bkkSkm #kAPkkv TkQkmå Av kkv Gv? &&¢lXkP: ÇknKöTk~"" Hv kng YkkTkv Gv Pkv @mPkv Pkv

HoLkv L@v Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&l^ka^klC^klFkÇkkv\\kbkR~ekvZkkAùk@l^k#kmOkr#klÒù:"" (l^ka^kA~ù) Hv

¢TkgPk Gvä (l^klFkÇk) ¢TkgPk Uk|Ak@Tkkv Gvä (¤\\kbkP^ ~) Uk|CkK l^kÛYkkTk Gv—¢v kkv Hv

(ekvZk) G Ü^ZkkvTkkv bkYkoc PkvTkk (¢kAúk@) Uk|lPklWkYWkæUk Ukl@OkYZkkv Gv Hv ekkTkUkZkkrZk

(l^k#kmOkr#klÒù:) ¢vK\kng H YkkÒk ekkTk Gv ¢v km êkük A@Pkkg Ck]m CkZkng Gv ^kbPkn

bkkSk^kkTkng bkkYkQZkr HvTkngä ¢v kkv Gv lYkQZkkÓlì Æ^kå ¢v kkv AvYk Gv?

&&WkkòkQkrCk|cOkb^kXkk^kXk@P:"" (WkkòkQkr) HvK\km ekvZk^kbPkn PkvYkTkng (Ck|cOk) HkOkUkOkng—PkvYkTkm

¢kAplPkæUk ekkTkTkkv Ukl@OkkYk—¢v kng Hv Gv (b^kXkk^k) ^kbPknTkng bkcHä Av Hv (Xk@P:)

Akv¥Tkk Acv kkQkm ^k%Zkn‘ Tk HkZk (GoKv Tklc) ¢v kk PkvTkk ¢lYkKUkOkkTkk

(-¢K]UkOkkTkk) Ak@OkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—ekkTkTkkv b^kXkk^k Gv Av bkYkbPk

ekvZkTkv HkOkPkkg ekvZkTkk ¢kAk@æUkv Ukl@OkYk^kngå Akv¥ ¢vAkTPk^kkRm ^kbPknTkv ¢vK\km H

YkkÒk HkOkPkkv QkAkv ekkTkTkv ¢TkvA YkkTkv Gvå PkvTkk Uk|lPk bZkkÿkRm ekkTkTkng ¢vAUkOkng bkkSkv

Gv—&&¢TkvAùkTPl^kR~ ekkTkYk~ .Aùg U#ZklP"" (¢TkvAùkTPl^kR~) bZkkÿkRm ¢QkkrPk ~ ¢vA bkûkkTkv

Ü^Zk-UkZkkrZkæUk YkkTkv Gv ¢v kkv bkYZkCÓlì Æ^kä (ekkTkYk~ .Agú U#ZklP) ekkTk^kbPkn HkvAv

UkZkkrZkæUkQkm ¢TkvA Gv PkkvUkOk Ü^ZkæUkQkm ¢vAæUk ¢TknXk^kv Gvå Av kkv Gv bZkkÿkRm?

&&XkvRXk|Ykg S^kgbkZkTk~"" ekkTk ¢TkvA Gv ¢v kk ¢vAkTPkUkdkTkv YkkTkPkkv TkQkmå #kk Ak@OkQkm?

&&.Aùæ^ZkPZkk"" ekkTk ¢vA ^kbPkn Gv ¢v kk ¢lXkUk|kZkTkk Ak@Okvå Av kkv Gv ¢lXkUk|kZk?

&&bkRk ^ZknlRPZkk"" bk^kr Ak] §RZkYkkTk Gvå Av kng Gv ekkTk? &&¢WkklSkPkTknXk^kTkg""

¢BkglMPk Gv ¢TknXk^k HvYkkgä ¢v km Gv ekkTk^kbPknå 4-250å


ekvZkkAùk@Aù\kEœYkvFkAùlFklP Ékdkk\kTkg Aù\UZk-TTkvAùkAùk@lFkAùmakrZkk bVnúKYklU ekkTkg U#knTkvrFGlPúú’^kwlFkÇZkvª¶Zkl^klFkÇkPkYknUCkPg ekkTkg b^kP: dkkl\kPgUZkkrZkwbPRTkvAùPkg Ul@Ykp#kTU#Zk’ZkTkvAùkTPl^kP^~úú’’5-251’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Avä Akv¥ lYkQZkkÓlì

¢vAkTPk^kkRm ¢v kkv Gv Av ^kbPknTkv Ü^ZkæUk YkkÒk YkkTkv Gvä UkZkkrZkæUk YkkTkPkkv TkQkm;

PkvQkm ekkTkTkv lTks^kA\Uk ^kbPknYkkÒk YkkTkv Gvä ekvZkkAk@ Ukl@OklPkæUk ekkTkTkkv UkZkkrZk

YkkTkPkkv TkQkm; PkvQkm ekvZk^kbPknTkv HkOkPkkg ekkTkTkng ¢#knüUkOkng YkkTkv Gvå PkvTkk Uk|lPk

bZkkÿkRm ekkTkTkkv Ü^ZkæUkv &¢vA" ¢Tkv UkZkkrZkæUkv &¢TkvA" ¢v kkv b^kXkk^k bkkSkv

Gvå—¢vYk Acv Gv : &&U#kn: ekkTkg Tk £FGlP"" (U#kn:) ¢vAkTPk^kkRm lYkQZkkÓlì Æ^k

(ekkTkg) ekkTkTkv ¢QkkrPk ~ ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPknTkv (Tk £FGlP) bkkSkm #kAPkkv TkQkm—¢TknXk^kCkkvFk@ A@m #kAPkkv TkQkmå Av kng Gv ekkTk? &&bVnúKYk~ ¢lU"" Uk|Ak#kæUkv HkvAv

Uk|CkK Gvå Av kkv Gv ¢vAkTPk^kkRm? &&Ékdkk\kTkg Aù\UZkTk~"" A\kgA Skkv¥ TkkBk^kkTkkv

¢lXkUk|kZk A@v Gvå #kvYkkg? &&ekvZkkAùk@Aù\kEœYkvFkAùlFklP"" (ekvZk) HvK\km ekvZk^kbPkn Gvä

Pkv (¢kAùk@) ekvZkTkv HkOkPkkg QkZkng Gv PkvTkm ¢kAplPkæUk ekkTkä ¢v kng Hv (Aù\kEœ) A\kgAä

PkvTkk Ak@Okv (YkvFkAù) ¢#knü Qk¥ Gv–¢v km Gv (lFklP) Æ^k^kbPknä PkvYkkgå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av—ekvZkTkv HkOkv Gv ekkTkä PkvTkv ¢vAkTPk^kkRm lYkQZkkÓlì Æ^k b^kXkk^k

YkkTkPkkv TkQkmä ¢#knüUkOkkæUkv YkkTkv Gvå ¢vAkTPk^kkRmTkkv ¢lXkUk|kZk ¢k^kkv AvYk Gv?

&&.AùkAùk@lFkAùmakrZkk"" AvYkAv (.AùkAùk@) bkYkbPk ekvZkTkk HkOkUkOkkQkm @lcPk QkPkkv QkAkv

lTks^kA\UkæUk ekkTkTkkv Ukl@OkkYk (lFkAùmakrZkk) %Zkk@v QkkZk PZkk@v ekkTk #knü Gvä ¢v kkv

Gv ¢lXkUk|kZk ¢vAkTPk^kkRmTkkvå PkvTkk Uk|lPk &¢vA-¢TkvAæUk" ekkTkTkkv b^kXkk^k bkkSkv

Gv bZkkÿkRm bkYZkCÓlì Æ^k—&&¢TkvAùkTPl^kR~ ekkTkg U#ZklP"" (¢TkvAùkTPl^kR~) bZkkÿkRm

Æ^k (ekkTkg) ekkTk ¢QkkrPk ~ ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPknTkv (U#ZklP) bkkSkm #kAv Gv—¢TknXk^k

A@m #kAv Gvå Av kng Gv ekkTk? &&b^kP: dkkl\kPg"" bkcH H #knüb^kæUk Gvå bZkkÿkRm

ekkTkTkv Av kng HkOkmTkv ¢TknXk^kv Gv? &&PP ~ ^kwlFkÇZkv ¢lU ¢l^klFkÇkPkYk~ UZkkrZkw: ¢TkvAùPkg

¤UCkPg Ul@Ykp#kTk~"" (PP^ ~) ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPkn (^kwlFkÇZkv ¢lU ¢l^klFkÇkPkYk~) ¢TkvA

ekvZkkAk@Tkm ¢Ukvdkk¢v UkZkkrZkæUkv ¢TkvA Gv PkkvUkOk Ü^ZkæUkv ¢vA Gvä (UZkkrZkw: ¢TkvAùPkg

¤UCkPg) HkvAv Ü^ZkæUkv ¢vA Gv PkkvUkOk ¢TkvA ekvZkkAk@æUk UkZkkrZkTkm ¢Ukvdkk¢v

¢TkvAUkOkkTkv UkkYkv Gv;–¢k^kk b^kæUkTkv ¢TkvAkTPk^kkRm bkkSkm #kAv Gv—¢TknXk^k-

CkkvFk@ A@m #kAv Gv; (Ul@Ykp#kTk~) ¢k^km Ü^ZkæUk UkZkkrZkæUk ^kbPknTkv ¢TknXk^kPkkv QkAkv

&bZkkÿkRm" ¢v kng TkkYk UkkYkv Gvå 5-251å





Ék’Zkdkkl\klBkPbVnúKlbQk@U@æ^ZkklbPPk^klJFkP:

b^kæ^ZkkTk^k\kkvAùTkvTk Ul@P: #koTZk: U#knTkr#ZklPúú’

b^kæ^ZkklbPPZkk lTkê¶Zk lTkUnOkg bk<: bkYknTYkHHkPk

bZkkçkRm Pn l^k#knáWkkvSkYkcbkk UoOkkvr Xk^kTk~ Hkm^klPúú’’6-252’’


lYkQZkkÓlì ¢v kkv Gv Av Hv UkZkkrZkYkkÒkTkv ^kbPknæUk YkkTkv Gvä PkvQkm ekvZkTkv HkOkPkkg

ekvZkkAk@ Ukl@OkYZkkv Gv Hv ekkTkTkkv UkZkkrZkä PkvTkng ekvZkTkk ¢lbPkP^kUkOkkQkm ¢lbPkP^kUkOkng

YkkTkv Gvä ekvZkQkm lXkTTk lTks^kA\Uk ekkTkYkkÒk ^kbPknTkv YkkTkPkkv TkQkmå ¢kQkm ¢v kkv

Xkk^k Uk|kUPk QkkZk Gv Av Uk@Ü^ZkTkk ¢lbPkP^kQkm ekkTkTkng ¢lbPkP^k Gvä ekkTkTkk

¢lbPkP^kQkm ekkTkTkng ¢lbPkP^k TkQkmå PkvTkk Uk|lPk §ûk@ ¢kYk Gv Av ekkTk^kbPknTkng UkkvPkkTkk

¢lbPkP^kQkm ¢lbPkP^k Gvå PkvTkk XkvR Fkk@ Gv : ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPkn b^kÜ^ZkUkOkv

¢lbPkä b^kdkvÒkUkOkv ¢lbPkä b^kAk]UkOkv ¢lbPkä b^kXkk^kUkOkv ¢lbPk; Uk@Ü^ZkUkOkv

TkklbPkä Uk@dkvÒkUkOkv TkklbPkä Uk@Ak]UkOkv TkklbPkä Uk@Xkk^kUkOkv TkklbPkå PkvYkTkng \kdkOk :

b^kÜ^Zk ¢vK\kv lTks^kA\UkYkkÒk ^kbPknä b^kdkvÒk ¢vK\kv ¢kSkk@YkkÒk ^kbPknTkkv Uk|Rv#kä

b^kAk] ¢vK\kv ^kbPknYkkÒkTkm Yko] ¢^kbQkkä b^kXkk^k ¢vK\kv ^kbPknTkm Yko]Tkm bkcH

#kl$Pk; Uk@Ü^Zk ¢vK\kv bkl^kA\Uk XkvRA\UkTkkä Uk@dkvÒk ¢vK\kv Hv ^kbPknTkkv ¢kSkk@XkoPk

Uk|Rv#k lTks^kA\Uk ^kbPknYkkÒkæUkv Aõkkv cPkkv Pkv H Uk|Rv#k bkl^kA\Uk XkvRA\UkTkkQkm

Uk@Uk|Rv#k WknlüCkkvFk@æUkv Acv kkZk Gvä Uk@Ak] ¢vK\kv Ü^ZkTkm Yko]Tkm lTks^kA\Uk

¢^kbQkk Pkv H ¢^kbQkkTPk@-XkvRæUk A\UkTkkQkm Uk@Ak] Acv kkZk Gvä Uk@Xkk^k ¢vK\kv

Ü^ZkTkm bkcH #kl$PkTkk UkZkkrZkæUk ¢TkvA ¢g#k ÿk@k XkvRA\UkTkkä PkvTkv Uk@Xkk^k

Acv kkZk Gvå &&U#kn: Tk#ZklP"" ¢vAkTPk^kkRm lYkQZkkÓlì Æ^k Æ^kb^kæUkTkv bkkSkm #kAPkkv

TkQkmå Av kkv Gv? &&Ul@P: #koTZk:"" bk^kr Uk|Ak@v Pkû^kekkTkQkm #koTZk Gvå #kk Ak@OkQkm?

&&b^kæ^ZkkTk^k\kkvAùTkvTk"" (b^kæ^Zk) lTks^kA\Uk ^kbPknYkkÒkTkm (¢Tk^k\kkvAùTkvTk) Uk|PkmlPk A@Pkkv TkQkm

Pkv Ak@OkQkmå ^k]m Av kkv Gv? &&Ék’Zkdkkl\klBkPbVnúKlbQk@U@æ^ZkklbPPk^klJFkP:"" (Ék’Zkdk)




¢bkckZkæUkv (¢kl\klBkP) \kBkkZkv\kkTkm YkkVA (bVnúK) Hv kkv Tkv Pkv kkv (lbQk@) ¢lYkK

(-¢K]) Hv (U@æ^Zk) ekvZkkAk@ ekkTkTkkv Ukl@OkkYk PkvTkkQkm YkkTkv\kng Hv (¢lbPPk)

¢lbPkP^kä PkvTkkQkm (^klJFkP:) LCkkZkkv Gv—¢v kkv Gv ¢vAkTPk^kkRm lYkQZkkÓlì Æ^kå &&Pn

bZkkçkRm UoOkkvr Xk^kTk~ Hkm^klP"" (Pn) ¢vAkTPk^kkRm Acv Gv Pkv Uk|YkkOkv TkQkmå (bZkkçkRm)

bkYZkCÓlì Æ^k (UoOkkvr Xk^kTk) UkoOkr ckvPkkv QkAkv (Hkm^klP) ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPkn Gv ¢vYk

bkkSkm #kAv Gv—¢TknXk^k A@m #kAv Gvå #kkTkk ^kMv? &&b^kæ^ZkklbPPZkk"" (b^kæ^Zk)

lTks^kA\Uk ekkTk#kl$PkYkkÒk ^kbPknä PkvTkk (¢lbPPZkk) ¢lbPkP^kUkOkk ^kMvå #kng A@mTkv?

&&lTkUnOkg lTkê¶Zk"" ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPknTkkv UkkvPkkTkk ¢lbPkP^kQkm AZkkvr Gv ¢TknXk^k HvOkv

¢v kkv Qk¥Tkvå #kkTkk ^kMv? &&l^k#knáWkkvSkYkcbkk"" (l^k#kná) lTkYkr] Hv (WkkvSk) XkvRekkTk PkvTkk

(Ykcbkk) Uk|PkkUk ^kMvå Av kkv Gv (XkvRekkTkTkkv Uk|PkkUk)? &&bk<: bkYknTYkÄkPk"" Pkv H Ak]v

Uk|CkK QkkZk Gvå 6-252å


bk^kræ^ZkYkZkg ÉkU< Unéakg Rn kkrbkTkk^kklbkP:

b^kæ^ZkXk|YkP: U#kn: lAù\k U@æ^Zkvakn l^kÌkkYZklPúú’

bZkkçkRm Pn bkYkbP^kbPnakn U@æ^Zkk’YkTkk TkklbPPkg

HkkTklTTkYkr\k#knáWkkvSkYklcYkk b^kæ^ZkYkv^kkÌkZkvP^~úú’’7-253’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Akv¥ lYkQZkkÓlì Æ^k

¢v kkv Gv Av Hv ^kbPknTkv Ü^ZkæUk YkkTkv Gvä UkZkkrZkæUk TkQkm YkkTkPkkvä PkvQkm bkYkbPk

ekvZk^kbPkn ekkTkYkkg CksXkPk YkkTkv Gvå Pkv ¢v kng Acv Gv—§aOkTkv HkOkPkng ekkTk §aOk

Gvä #kmPk]Tkv HkOkPkng ekkTk #kmPk] Gvå PkvTkk Uk|lPk §ûk@ ¢kYk Gv Av ekkTk ekvZkTkng

ekkZkAYkkÒk Pkkv Gvä Uk@gPkn ekvZkTkkv CknOk ekvZkYkkg Gvä ekkTkYkkg ekvZkTkkv CknOk TkQkmå Pkv

H Acv Gv—&&lAù\k U#kn: l^kÌkkYZklP"" (lAù\k) ¢^k#Zk (U#kn:) ¢vAkTPk^kkRm lYkQZkkÓlì

Æ^k (l^kÌkkYZklP) ^kbPknb^kæUkTkv bkkSk^kkTkv ¢bkYkQkr ckvPkkv QkAkv ¢PZkgPk BkvRlBkTTk QkkZk

Gvå #kk Ak@OkQkm? &&U@æ^Zkvakn b^kæ^ZkXk|YkP:"" (U@æ^Zkvakn) ekvZkTkv HkOkPkkg ekvZkTkm

¢kAplPkæUkv Ukl@OkYkv Gv ekkTk–¢v kkv Hv ekkTkTkkv UkZkkrZkä PkvYkkg (b^kæ^Zk) lTks^kA\Uk




bkûkkYkkÒk ekkTk^kbPkn ckv kkTkm (Xk|YkP:) QkkZk Gv Xk|klTPkä Pkv Ak@OkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av HvYk §aOkTkv HkOkPkkg §aOkTkm ¢kAplPkæUkv ekkTk Ukl@OkYkv Gv ¢vYk RvBkmTkv

ekkTkTkv §aOkb^kXkk^k YkkTkv Gv lYkQZkkÓlì Æ^k PkvYkå Av kkv QkPkkv QkAkv?

&&Rn kkrbkTkk^kklbkP:"" (Rn^kkrbkTkk) ¢TkklRTkk lYkQZkkP^k bkgbAk@ Pkv ^kMv (^kklbkP:) QkZkkv Gv

b^kXkk^kQkm Xk|ì ¢v kkvå ¢v kkv AvYk Gv? &&bk^kræ^ZkYkZkg Unéakg ÉkU<"" (bk^kræ^Zk) HvK\kkg

bkYkbPk Ü^Zk Gv PkvYkTkng Hv Ü^ZkUkOkng (YkZkg) Pkv-YkZk Æ^k Gv ¢QkkrPk ~ PkvK\kk bkYkbPk

b^kXkk^k Æ^kYkkg Gv ¢v km (Unéakg) Æ^k^kbPknTkv (ÉkU<) Uk|PkmlPkæUk YkkTkmTkvå—¢kYk

lYkQZkkÓlì Æ^k YkkTkv Gvå &&Pn bZkkçkRm b^kæ^ZkYk~ ¢kÌkZkvP^ ~ .^k"" (Pn) ¢vAkTPk^kkRm

YkkTkv Gv Pkv Uk|YkkOkv TkQkmä bZkkÿkRm YkkTkv Gv Pkv Uk|YkkOkv Gvå Pkv ¢k Uk|YkkOkv: (bZkkçkRm)

bZkkÿkRm ¢QkkrPk ~ ¢TkvAkTPk^kkRm (b^kæ^ZkYk~ ¢kÌkZkvP^ ~) ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPkn ¢vYk bkkSkm

#kAv Gv—¢TknXk^k A@m #kAv Gvå bkYZkCÓlì Æ^k (.^k) ¢v kkv H Gvå Av kkv Gv

bZkkÿkRm? &&bkYkbP^kbPnakn U@æ^Zkk’YkTkk TkklbPPkg HkkTkTk~"" (bkYkbP^kbPnakn) ekkTkYkkg

Uk|lPkzWklWkPk QkZkng Gv bkYkbPk ekvZkTkng b^kæUkä PkvYkkg (U@æ^Zkk’YkTkk) ¢TknXk^kv Gv

ekkTk^kbPknQkm lXkTTkUkOkngä PkvTkk Ak@Okv (TkklbPPkg HkkTkTk~) TkklbPkUkOkng ¢TknXk^kPkkv QkAkvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av bkYkbPk ekvZk ekkTkYkkg §ÖmlUkPk QkkZk Gv Uk@gPkn ekvZkæUk Gvä

ekkTkæUk QkZkng TkQkmå Av kkv Gv bZkkÿkRm? &&lTkYkr\k#knáWkkvSkYklcYkk"" (lTkYkr\k) lYkQZkkRkvakQkm

@lcPk PkQkk (#kná) @kCkklR ¢#knü Ukl@OklPkQkm @lcPk ¢v kng Hv (WkkvSk) ¢TknXk^kekkTk

PkvTkkQkm Gv (YklcYkk) Uk|PkkUk HvTkkvä ¢v kkv Gvå 7–253å


lXkTTkdkvÇklTkakOOkWkkvSZklTkZkP^ZkkUk@lTkí: bkRk

bkmR’Zkv^k Wklc: UPTPYklXkP: U#ZkTUnYkkgbkg U#kn:úú’

b^kdkvÇkklbPPZkk lTkéá@Xkbk: bZkkçkR^kvRm UnTk-

lbPí’Zkk’YklTkBkkPWkkvSZklTkZkP^ZkkUk@#klÒùXkr kTk~úú’’8-254’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Akv¥ lYkQZkkÓlì Æ^k

¢v kkv Gv Av Hv ^kbPknTkv UkZkkrZkæUk YkkTkv Gvä Ü^ZkæUk YkkTkPkkv TkQkm; PkvQkm HvK\kkv




bkYkbPk ^kbPknTkkv Gv ¢kSkk@XkoPk Uk|Rv#kUkngH PkvTkv HkOkv Gv ekkTkä HkOkPkn QkAng PkvTkm

¢kAplPkæUkv Ukl@OkYkv Gv ekkTkä ¢vTkng TkkYk Uk@dkvÒk Gvä Pkv dkvÒkTkv ekkTkTkng dkvÒk YkkTkv

Gvå ¢vAkTPk^kkRm lYkQZkkÓlì Æ^kä Pkv dkvÒkQkm bk^krQkk lXkTTk Gv FkwPkTZkUk|Rv#kYkkÒk

ekkTkTkng dkvÒkä PkvTkv YkkTkPkkv TkQkmå PkvTkk Uk|lPk bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av ekkTk^kbPkn

Uk@dkvÒkTkv HkOkv Gv Uk@gPkn UkkvPkkTkk dkvÒkæUk Gvä Uk@Tkng dkvÒk ekkTkTkng dkvÒk TkQkmå Pkv

H Acv Gv—&&U#kn: bkmRlP .^k"" (U#kn:) ¢vAkTPk^kkRm lYkQZkkÓlì Æ^k (bkmRlP)

¢kv\kkgTkm (–A@kTkm) YkkVA Ck]v Gvä ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPkn Gv ¢vYk bkkSkm #kAPkkv

TkQkmä (.^k) lTkékZkQkm ¢vYk H Gvå Av kkv Gv ¢vAkTPk^kkRm? &&lXkTTkdkvÇklTkakOOk-

WkkvSZklTkZkP^ZkkUk@lTkí:"" (lXkTTkdkvÇk) UkkvPkkTkk FkwPkTZkUk|Rv#kQkm ¢TZk Gv Hv bkYkbPk

Ü^ZkkvTkkv Uk|Rv#kUkngH (lTkakOOk) PkvTkm ¢kAplPkæUk Ukl@OkYZkkv Gv ¢v kkv Gv Hv

(WkkvSZklTkZkP^ZkkUk@) ekvZk-ekkZkATkkv ¢^k#Zk bkgWkgSkä PkvYkkg (lTkí:) lTkí Gv ¢QkkrPk ~

¢vPkk^kTYkkÒkTkv (-¢vK\kkYkkÒkTkv) HkOkv Gv ekkTkTkng dkvÒkä ¢v kkv Gv ¢vAkTPk^kkRm

lYkQZkkÓlì Æ^kå &&bkRk"" ¢TkklR Ak]Qkm ¢v kkv H Gvå ^k]m Av kkv Gv lYkQZkkÓlì

Æ^k? &&¢lXkP: Wklc: UPTPYk~ UnYkkgbkg U#ZkTk~"" (¢lXkP:) Yko]Qkm YkkgMmTkv (Wklc: UPTPYk~)

Uk@dkvÒkæUk Ukl@OkYkm Gv ¢vYk (UnYkkgbkg) Æ^k^kbPknTkv (U#ZkTk~) YkkTkv Gv—¢TknXk^kv Gvä

¢v kkv Gv lYkQZkkÓlì Æ^kå &&UnTk: bZkkçkR^kvRm lPílP"" (UnTk:) ¢vAkTPk^kkRm Hv

Uk|YkkOkv Acv Gv Pkv Uk|YkkOkv TkQkm Uk@gPkn (bZkkçkR^kvRm) bZkkÿkR^kvRm ¢QkkrPk^ ~ ¢TkvAkTPk^kkRm

(lPílP) Hv Uk|YkkOkv YkkTkv Gv Pkv km ^kbPkn Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Pkv ^kbPknTkv bkkSkm

#kAv Gvå Av kkv Gv bZkkÿkRm? &&b^kdkvÇkklbPPZkk lTkéá@Xkbk:"" (b^kdkvÇk) bkYkbPk

Uk@Ü^ZkQkm lXkTTk lTkHb^kæUk FkwPkTZkUk|Rv#kä PkvTkm (¢lbPPZkk) bkûkkæUkv (lTkéá@Xkbk:)

Ukl@OkYZkng Gv ekkTkTkng bk^krb^k HvTkngä ¢v kkv Gv bZkkÿkRmå ^k]m Av kkv Gv? &&¢k’Yk-

lTkBkkPWkkvSZklTkZkP^ZkkUk@#klÒù: Xk^kTk~"" (¢k’Yk) ekkTk^kbPknYkkg (lTkBkkP) ekvZk Uk|lPkzWkWkæUk

Gv—¢v kkv Gv (WkkvSZklTkZkP^ZkkUk@) ekvZk-ekkZkAæUk ¢^k#Zk bkgWkgSkä ¢k^kng (#klÒù:) HkOZkng

Gv ekkTk^kbPknTkng bkcH HvOkvä ¢v kkv (Xk^kTk~) ckvPkkv QkAkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPkn Uk@dkvÒkTkv HkOkv Gv ¢v kng bkcH Gvä Uk@gPkn UkkvPkkTkk Uk|Rv#kkvYkkg

Gvä Uk@kZkk Uk|Rv#kkvYkkg TkQkm—¢vYk YkkTkv Gv bZkkÿkRm Æ^kä PkvQkm ^kbPknTkv bkkSkm #kAv

Gv—¢TknXk^k A@m #kAv Gvå 8-254å





b^kdkvÇklbQkPZkv UpQklC^kSkU@dkvÇklbQkPkQkkvrHIkTkkP^~PnFGmXkoZk U#kn: ÉkOk#ZklP lFkRkAùk@kTk~ bkckQkwr krYkTk~úú’

bZkkçkRm Pn ^kbkTk~ b^kSkkYklTk U@dkvÇkv l^kRTTkklbPPkg

’ZkÒùkQkkvrªlU Tk PnFGPkYkTknXk^k’ZkkAùk@Aùakmr U@kTk~úú’’9-255’’


lYkQZkkÓlì Æ^k ¢v kkv Gv Av Hv ^kbPknTkv Ü^ZkæUk YkkTkv Gvä UkZkkrZkæUk TkQkm YkkTkPkkvä

PkvQkm ekvZk^kbPknTkk Uk|Rv#kkvTkv HkOkPkkg ekkTkTkv ¢#knüUkOkng YkkTkv Gv; &ekkTkTkkv ¢v kkv H

b^kXkk^k Gvä Pkv ekkTkTkkv UkZkkrZk Gv"–¢vYk YkkTkPkkv TkQkmå PkvTkk Uk|lPk §ûk@ ¢kYk Gv

Av ekkTk^kbPkn UkkvPkkTkk Uk|Rv#kkvYkkg Gvä ekvZkTkk Uk|Rv#kkvTkv HkOkv Gv ¢v kkv b^kXkk^k Gvä

¢#knüUkOkng TkQkm;–¢v kng YkkTkv Gv bZkkÿkRmå ¢v H Acv Gv—&&U#kn: ÉkOk#ZklP"" (U#kn:)

¢vAkTPk^kkRm lYkQZkkÓlì Æ^k (ÉkOk#ZklP) ^kbPknYkkÒk bkkSk^kkQkm Xk|ì Gv—¢TknXk^k

A@^kkTkv Xk|ì Gvå Av kkv Qk¥Tkv Xk|ì Gv? &&PnFGmXkoZk"" Pkû^kekkTkQkm #koTZk Qk¥Tkvå ^k]m

Av kkv Gv? &&¢Qkwr: bkc lFkRkAùk@kTk~ ^kYkTk~"" (¢Qkwr: bkc) ekkTkCkkvFk@ Gv Hv ekvZkTkk Uk|Rv#kkv

PkvYkTkm bkkQkv (lFkRkAùk@kTk~) ekkTkTkm #kl$PkTkng ¢Qk^kk ekkTkTkk Uk|Rv#kkvTkng (^kYkTk~) Yko]Qkm

^kYkTk AZkn‘ Gv ¢QkkrPk ~ PkvYkTkng TkklbPkUkOkng HkOZkng Gv HvOkvä ¢v kkv Gvå ^k]m Av kkv Gv?

&&UpQklC^kSkU@dkvÇklbQkPkQkkvrHIkTkkP ~"" (UpQklC^kSk) UkZkkrZkæUk Hv (U@dkvÇk) ekvZk^kbPknTkk Uk|Rv#kkvTkv

HkOkPkkg QkkZk Gv PkvYkTkm ¢kAplPkæUkv ekkTkTkm Ukl@OklPkä Pkv-æUk (lbQkP) Ukl@OkYkPkm Hv

(¢Qkr) ekkTk^kbPkn PkvTkvä (¤HIkTkkP ~) &¢k^kng ekkTk ¢#knü Gv" ¢v km Wknlü ^kMv PZkkCk A@Pkkv

QkAkv; ¢v kkv Gv ¢vAkTPk^kkRmå #kk YkkKv ekvZkUkl@OkPk ekkTkTkv cvZk A@v Gv?

&&b^kdkvÇklbQkPZkv"" (b^kdkvÇk) ekkTkTkk FkwPkTZkUk|Rv#kTkm (lbQkPZkv) lbQk@Pkk YkkKvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av ekkTk^kbPkn ekvZkTkk Uk|Rv#kkvTkk HkOkUkOkkQkm @lcPk QkkZk Pkkv #knü QkkZkä ¢vYk YkkTkv

Gv ¢vAkTPk^kkRm lYkQZkkÓlì Æ^kå PkvTkk Uk|lPk bZkkÿkRm Acv Gv—&&Pn bZkkçkRm PnFGPkg

Tk ¢TknXk^klP"" (Pn) ¢vAkTPk^kkRm YkkTkv Gv Pkv Uk|YkkOkv TkQkmä bZkkÿkRm YkkTkv Gv Pkv

Uk|YkkOkv Gvå (bZkkçkRm) bZkkÿkRm ¢QkkrPk ~ ¢TkvAkTPkÓlì Æ^k (PnFGPkYk~) ekkTk^kbPkn ekvZkTkk




dkvÒkTkv HkOkv Gvä UkkvPkkTkk Uk|Rv#kkvQkm bk^krQkk #koTZk Gv ¢v kng (Tk ¢TknXk^klP) YkkTkPkkv TkQkm;

ekkTk^kbPkn ekvZkTkk dkvÒkTkv HkOkv Gvä ekvZkdkvÒkæUk TkQkm ¢vYk YkkTkv Gvå Av kkv Gv

bZkkÿkRm? &&’ZkÒùkQkr: ¢lU"" ekvZkdkvÒkTkm ¢kAplPkæUkv Ukl@OkYkv Gv ekkTkä ¢vYk YkkTkv Gv

PkkvUkOk ekkTk UkkvPkkTkk dkvÒkæUk Gv—¢vYk YkkTkv Gvå ^k]m Av kkv Gv bZkkÿkRm?

&&b^kSkkYklTk ^kbkTk~"" ekkTk^kbPkn UkkvPkkTkk Uk|Rv#kkvYkkg Gv ¢vYk ¢TknXk^kv Gvå ^k]m Av kkv Gv?

&&U@dkvÇkv TkklbPPkg l^kRTk~"" (U@dkvÇkv) ekvZkUk|Rv#kTkm ¢kAplPkæUkv Ukl@OkYZkng Gv ekkTkä PkvYkkg

(TkklbPPkg l^kRTk~) TkklbPkUkOkng YkkTkv Gv ¢QkkrPk ~ HkOkv Gv Pkkv HkOkkv PkkvUkOk ¢vPkk^kTYkkÒk

(¢vK\kng YkkÒk) ekkTkTkng dkvÒk TkQkm–¢vYk YkkTkv Gv bZkkÿkRmå ^k]m Av kkv Gv? &&U@kP ~

¢kAùk@Aùakmr"" Uk@dkvÒkTkm ¢kAplPkæUkv Ukl@OkYZkkv Gv ekkTkTkkv UkZkkrZkä PkvTkkQkm lXkTTkUkOkv

ekkTk^kbPknTkk Uk|Rv#kkvTkkv ¢TknXk^k A@^kkTkv bkYkQkr Gvå PkvQkm bZkkÿkR ^kbPknb^kæUkTkkv

bkkSkAä ¢vAkTPkUkOkng ^kbPknb^kæUkTkng DkkPkA; PkvQkm bZkkÿkR §UkkRvZk Gvå 9-255å


Uo^kkr\klYWkPWkkvSZkTkk#kbkYkZkv ekkTkbZk Tkk#kg l^kRTk~

bkmR’Zkv^k Tk lAùJFkTkklU Aù\kZkTTk’ZkTPPnFG: U#kn:úú’

¢lbP’^kg lTkHkAùk\kPkvªbZk Aù\kZkTk~ bZkkçkR^kvRm UnTk:

UoOkrlbPílP Wkkò^kbPnakn YkncnXkor’^kk l^kTk#Zk’b^klUúú’’10-256’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Akv¥ lYkQZkkÓlì Æ^k ¢v kkv

Gv Av Hv ^kbPknTkv UkZkkrZkYkkÒk YkkTkv Gvä Ü^ZkæUk TkQkm YkkTkPkkv; PkvQkm ekvZk^kbPknTkk ¢PkmPk-

¢TkkCkPk-^kPkrYkkTkAk] bkgWkgSkm ¢TkvA ¢^kbQkkXkvR Gvä PkvYkTkv HkOkPkkg ekkTkTkk

UkZkkrZkæUk ¢TkvA ¢^kbQkkXkvR QkkZk Gvä PkvYkkg ekvZkbkgWkgSkm Ukcv\kkv ¢^kbQkkXkvR l^kTk#kv

Gvä Pkv ¢^kbQkkXkvR l^kTk#kPkkg PkvTkm ¢kAplPkæUkv Ukl@OkYkv\kk ekkTkUkZkkrZkTkkv ¢^kbQkkXkvR

UkOk l^kTk#kv Gvä PkvTkkv—¢^kbQkkXkvRTkkv—l^kTkk#k QkPkkg ¢vAkTPk^kkRm Yko]Qkm ekkTk-

^kbPknTkkv l^kTkk#k YkkTkv Gvå PkvTkk Uk|lPk bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av ekkTk^kbPkn ¢^kbQkkXkvRQkm

l^kTk#kv Gvä Ü^ZkæUkv l^kFkk@Pkkg UkkvPkkTkm HkOkUkOkkæUk ¢^kbQkkQkm #kkëkPk Gvä Tk ©UkHv

Gvä Tk l^kTk#kv Gv—¢k^kng bkYkkSkkTk bZkkÿkRm A@v Gvå ¢v H Acv Gv—&&U#kn: bkmRlP




.^k"" (U#kn:) ¢vAkTPk^kkRm (bkmRlP) ^kbPknTkk b^kæUkTkv bkkSk^kkTkv Xk|ì Gvä (.^k) ¢^k#Zk

¢vYk Gvå Av kkv Gv ¢vAkTPk^kkRm? &&¢’ZkTPPnFG:"" ^kbPknTkk ¢lbPkP^kTkk ekkTkQkm ¢PZkgPk

#koTZk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&Tk lAùJFkTk ¢lU Aù\kZkTk~"" (Tk lAùJFkTk) ekvZk-¢^kbQkkTkk

HkOkUkOkkYkkÒk ekkTk Gvä PkvTkkQkm lXkTTk Akv¥ ^kbPknæUk ekkTk^kbPkn TkQkmä (¢lU)

¢g#kYkkÒk UkOk TkQkm—(Aù\kZkTk~) ¢v km ¢TknXk^kæUk Uk|PkmlPk A@v Gvå ^k]m Av kkv Gv?

&&Uo kkr\klYWkPWkkvSZkTkk#kbkYkZkv ekkTkbZk Tkk#kg l^kRTk~"" (Uo^kr) Akv¥ Ukcv\kk ¢^kbk@Ykkg

(¢k\klYWkP) HkOkmTkv PkvTkm ¢kAplPkæUk QkZkv\kk Hv (WkkvSZk) ekvZkkAk@ ekkTkUkZkkrZkä PkvTkk

(Tkk#kbkYkZkv) l^kTkk#kbkgWkgSkm Akv¥ ¢TZk ¢^kbk@Ykkg (ekkTkbZk) ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPknTkkv (Tkk#kg

l^kRTk~) Tkk#k YkkTkv Gvä—¢v kkv Gv ¢vAkTPk^kkRm lYkQZkkÓlì Æ^kå PkvTkv bZkkÿkRm bkgWkkvSkv

Gv—&&UnTk: bZkkçkR^kvRm UoOkr: lPílP"" (UnTk:) ¢vAkTPkÓlì Hv Uk|YkkOkv Acv Gv Pkv Uk|YkkOkv

TkQkmä bZkkÿkRm Hv Uk|YkkOkv YkkTkv Gv Pkv Uk|YkkOkv Gvå (bZkkçkR^kvRm) ¢TkvAkTPk-¢TknXk^k#km\k

Æ^k (UoOkr: lPílP) &lÒkAk]CkkvFk@ ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPkn" ¢v kkv ¢TknXk^k A@Pkkv QkAkv

PkvTkk Uk@ ÓN Gvå Av kkv ÓN Gv? &&Wkkò^kbPnakn Ykncn: Xko’^kk l^kTk#Zk’bkn ¢lU"" (Wkkò^kbPnakn)

bkYkbPk ekvZk ¢Qk^kk ekvZkkAk@ Ukl@OkYkv\kk ekkTkUkZkkrZkTkk ¢TkvA XkvRä Pkv¢kv (Ykncn: Xko’^kk)

¢TkvA UkZkkrZkæUk QkkZk Gvä (l^kTk#Zk’bkn ¢lU) ¢TkvA ^kk@ l^kTk#kv Gvä PkkvUkOk ÓN @cv

Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&¢bZk lTkHkAùk\kP: ¢lbP’^kg Aù\kZkTk~"" (¢bZk) ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPknTkng

(lTkHkAùk\kP:) lÒkAk] #kkëkPk ekkTkYkkÒk ¢^kbQkkQkm (¢lbP’^kg Aù\kZkTk~) ^kbPknUkOkng ¢Qk^kk

¢lbPkUkOkng ¢TknXk^kv Gv bZkkÿkRm Æ^kå 10-256å


¢Qkkr\kYWkTkAùk\k .^k Aù\kZkTk~ ekkTkbZk bkÅ^kg Wklc-

ekvrZkk\kYWkTk\kk\kbkvTk YkTkbkk Xk|kYZkTk~ U#knTkr#ZklPúú’

TkklbP’^kg U@Aùk\kPkvªbZk Aù\kZkTk~ bZkkçkR^kvRm UnTk-

lbPí’Zkk’YklTkBkkPlTk’ZkbkcHkekkTkwAùUnJHkmXk^kTk~úú’’11-257’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Akv¥ lYkQZkkÓlì

¢vAkTPk^kkRm ¢v kkv Gv Av Hv ^kbPknTkv Ü^ZkYkkÒk YkkTkv Gvä UkZkkrZkæUk YkkTkPkkv TkQkm;




PkvQkm ekvZkTkm ¢TkvA ¢^kbQkkTkv HkOkv Gv ekkTkä PkvTkv HkOkPkng QkAng Pkv ¢kAplPkæUk

Ukl@OkYkv Gv ekkTk; Pkv bkYkbPk Gv ekkTkTkk UkZkkrZkä Pkv UkZkkrZkkvTkv ekkTkTkng ¢lbPkP^k

YkkTkv Gv lYkQZkkÓlì Æ^kå PkvTkk Uk|lPk bkYkkSkkTk ¢kYk Gv Av ekvZkTkm ¢kAplPkæUk

Ukl@OkYkPkk HvK\kk ekkTkTkk UkZkkrZk Gv PkvYkTkk ^kMv ekkTkTkng ¢lbPkP^k TkQkmå ¢vYk Acv

Gv—&&U#kn: Tk#ZklP""(U#kn:) ¢vAkTPk^kkRm (Tk#ZklP) ^kbPknb^kæUk bkkSk^kkQkm Xk|ì Gvå

Av kkv Gv ¢vAkTPk^kkRm? &&ekvZkk\kYWkTk\kk\kbkvTk YkTkbkk Wklc: Xk|kYZkTk~"" &(ekvZk) bkYkbPk

Ü^ZkæUk (¢k\kYWkTk) ekvZkTkk ¢^kbk@v ekkTkTkm bkûkk" ¢v kk lTkékZkæUk (\kk\kbkvTk) Gv

¢lXkUk|kZk HvTkkvä ¢v kk (YkTkbkk) YkTk ^kMv (Wklc: Xk|kYZkTk~) b^kæUkQkm Wkck@ ©Uk%Zkkv

Gv Xk|Yk HvTkvä ¢v kkv Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&¢Qkkr\kYWkTkAùk\kv ekkTkbZk bkÅ^kg Aù\kZkTk~.^k"" (¢Qkr) Æ^kklR bkYkbPk ekvZk^kbPknTkv (¢k\kYWkTk) HkOkPkm (Aùk\kv) ^kBkPkv H (ekkTkbZk)

ekkTkYkkÒk ^kbPknTkm (bkÅ^kg) bkûkk Gv (Aù\kZkTk~) ¢v kkv ¢TknXk^k A@v Gvä (.^k) ¢v kkv H

Gvå PkvTkk Uk|lPk bZkkÿkRm ^kbPknTkm lbklü A@v Gv—&&UnTk: bZkkçkR^kvRm lPílP"" (UnTk:)

¢vAkTPk^kkRm Hv Uk|YkkOkv YkkTkv Gv Pkv Uk|YkkOkv TkQkmä bZkkÿkRm Hv Uk|YkkOkv YkkTkv Gv

Pkv Uk|YkkOkv Gvå (bZkkçkR^kvRm) bZkkÿkR^kvRm ¢QkkrPk ~ ¢TkvAkTPk^kkRm (lPílP) ^kbPknb^kæUk

bkkSk^kkTkv bkYkQkr Gvå Av kkv Gv bZkkÿkRm? &&¢bZk U@Aùk\kP: TkklbP’^kg Aù\kZkTk~"" (¢bZk)

ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPknTkng (U@Aùk\kP:) ekvZkk^kbQkkTkk HkOkUkOkkQkm (TkklbP’^kg) TkklbPkUkOkn Gv

¢v km (Aù\kZkTk~) Uk|PkmlPk A@v Gv bZkkÿkRmå ^k]m Av kkv Gv &&¢k’YklTkBkkPlTk’ZkbkcHk-ekkTkwAùUnJHkmXk^kTk~"" (¢k’Yk) ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPknYkkg (lTkBkkP) ¢TkklRQkm ¢vA ^kbPknæUkä

(lTk’Zk) ¢l^kTkëk@ä (bkcHk) §UkkZk l^kTkk Ü^ZkTkk b^kXkk^kæUk-¢v km Hv (ekkTk)

HkOkUkOkkæUk #kl$Pk Pkv-æUk (.AùUnJHkmXk^kTk~) cng Æ^k^kbPkn Gngä ¢l^kTkëk@ ekkTkb^kæUk

Gng–¢v kkv ¢TknXk^k A@Pkkv QkAkvå—¢k^kkv Gv bZkkÿkRmå 11–257å


l^kÌkkTP: U@Xkk^kXkk^kAù\kTkklTTk’Zkg Wklc^krbPnaknTk#Zk’Zkv^k U#kn: b^kXkk^kYklcYkTZkvAùkTPlTkËkvPTk:úú’bk^krbYkklTTkZkPb^kXkk^kXk^kTkekkTkklçXkÒùkv Xk^kTk~bZkkçkRm Pn Tk Tkk#kYkvlP bkcHkbUìmApùPÉk’ZkZk:úú’’12-258’’





lYkQZkkÓlì Æ^k ¢v kkv Gv Av Hv ^kbPknTkv UkZkkrZkYkkÒk YkkTkv Gvä Ü^ZkæUk TkQkm

YkkTkPkkv; PkvQkm HvK\km-bkYkbPk–ekvZk^kbPkn¢kvTkk HvK\kk Gv #kl$PkæUk b^kXkk^k PkvYkTkv

HkOkv Gv ekkTkä HkOkPkng QkAng PkvYkTkm ¢kAplPkæUkv Ukl@OkYkv Gvä PkvQkm ekvZkTkm #kl$PkTkm

¢kAplPkæUk Gv ekkTkTkk UkZkkrZkä PkvYkTkkQkm ekkTk^kbPknTkm bkûkk YkkTkv Gv; PkvYkTkkQkm

lXkTTk Gv UkkvPkkTkm #kl$PkTkm bkûkkYkkÒkä PkvTkv TkQkm YkkTkPkkv;–¢v kkv Gv ¢vAkTPk^kkRmå

PkvTkk Uk|lPk bZkkÿkRm bkYkkSkkTk A@v Gv Av ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPkn bkYkbPk ekvZk#kl$PkTkv

HkOkv Gv ¢v kng bkcH Gv; Uk@gPkn UkkvPkkTkm ekkTk#kl$PkQkm ¢lbPkæUk Gvå ¢vYk Acv

Gv—&&U#kn: Tk#ZklP .^k"" (U#kn:) ¢vAkTPk^kkRm (Tk#ZklP) ^kbPknTkm bkûkkTkv bkkSk^kkQkm

Xk|ì Gvä (.^k) lTkékZkQkmå Av kkv Gv ¢vAkTPk^kkRm? &&Wklc: ^kbPnakn lTk’Zkg l^kÌkkTP:""

(Wklc: ^kbPnakn) bkYkbPk ekvZk^kbPknTkm ¢TkvA #kl$PkTkm ¢kAplPkæUkv Ukl@OkYZkk Gv ekkTkTkk

UkZkkrZkä PkvYkkg (lTk’Zkg l^kÌkkTP:) bkRk l^kêkkTPk Gv ¢QkkrPk ~ UkZkkrZkYkkÒkTkv HkOkv Gv

ekkTk^kbPknä–¢v kkv Gv lTkékZk HvTkkvä ¢v kkv Gvå #kk Ak@OkQkm ¢v kkv Gv?

&&U@Xkk^kXkk^kAù\kTkkP ~"" (U@Xkk^k) ekvZkTkm #kl$PkTkm ¢kAplPkæUkv Gv ekkTkTkkv UkZkkrZkä PkvYkkg

(Xkk^kAù\kTkkP^ ~) ¢^kSkkZkn‘ Gv ekkTk^kbPknTkng ¢lbPkUkOkngä–¢v kk HoLk ¢lXkUk|kZkTkk Ak@OkQkmå

^k]m Av kkv Gv ¢vAkTPk^kkRm? &&b^kXkk^kYklcYklTk .AùkTPlTkËkvPTk:"" (b^kXkk^k) Æ^kTkm

ekkTkYkkÒk lTkH #kl$PkTkk (YklcYklTk) ¢TkklRlTkSkTk #kkëkPk Uk|PkkUkYkkg (.AùkTPlTkËkvPTk:)

¢vAkTPk lTkékvPkTk Gv ¢QkkrPk ~ PkvTkkQkm bk^krQkk #koTZk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

b^kæUkbkûkkTkv TkQkm YkkTkPkkv–¢v kkv Gv ¢vAkTPk^kkRmå PkvTkk Uk|lPk bZkkÿkRm bkYkkSkkTk

A@v Gv—&&Pn bZkkçkRm Tkk#kYk~ Tk .lP"" (Pn) ¢vAkTPk^kkRm YkkTkv Gv Pkv Uk|YkkOkv TkQkmä

bZkkÿkRm YkkTkv Gv Pkv Uk|YkkOkv Gvå (bZkkçkRm) ¢TkvAkTPk^kkRm (Tkk#kYk~) l^kTkk#k (Tk .lP)

UkkYkPkkv TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ekkTkYkkÒk ^kbPknTkm bkûkkTkv bkkSkm #kAv Gvå Av kkv

Gv ¢TkvAkTPk^kkRm Æ^k? &&bkcHkbUìmApùPÉk’ZkZk:"" (bkcHk) b^kXkk^k#kl$PkYkkÒk ¢v kng Hv

¢lbPkP^k Pkv bkgWkgSkm (bUìmApùP) ÓN AZkkvr Gv (Ék’ZkZk:) ¢TknXk^k HvOkvä ¢v kkv Gvå ^k]m

Av kkv Gv? &&bk^krbYkkP ~ lTkZkPb^kXkk^kXk^kTkekkTkkP ~ l^kXkÒù: Xk^kTk~"" (bk^krbYkkP^ ~) HvK\kk Gv

(lTkZkPb^kXkk^k) UkkvPkUkkvPkkTkm #kl$Pk¢v lWk@kHYkkTk ¢v kk Hv ekvZkæUk Æ^kklR UkRkQkkvr

PkvYkTkm (Xk^kTk) bkûkkTkm ¢kAplPkæUkv Ukl@OkYZkk Gv ¢v kk (ekkTkkP ~) Æ^kTkk ekkTkCknOkTkk




UkZkkrZkä PkvYkTkkQkm (l^kXkÒù: Xk^kTk~) lXkTTk Gv ekkTkYkkÒk bkûkk—¢v kkv ¢TknXk^k A@Pkkv

QkAkvå 12-258å


¢SZkkbZkk’YklTk bk^krXkk^kXk^kTkg #knáb^kXkk^kFZknP:bk^krÇkk¶ZklTk^kkl@Pkv CkPXkZk: b^kw@g U#kn: ÓùmMlPúú’bZkkçkRm Pn l^k#kná .^k \kbklP b^kbZk b^kXkk^kg Xk@k-RkêN: U@Xkk^kXkk^kl^k@c^Zkk\kkvAùlTkaAùlYUP:úú’’13-259’’


lYkQZkkÓlì Æ^k ¢v kkv Gv Av Hv ^kbPknTkv Ü^ZkYkkÒk YkkTkv Gvä UkZkkrZkæUk TkQkm YkkTkPkkv;

PkvQkm HvK\km Gv ekvZk^kbPknä PkvYkTkm ¢TkgPk Gv #kl$Pk¢kvä PkvYkTkv HkOkv Gv ekkTk; HkOkPkng

QkAng ekvZkTkm #kl$PkTkm ¢kAplPkæUkv Ukl@OkYkv Gvä ¢v kng RvBkmTkv &HvK\km ekvZkTkm #kl$Pk

PkvK\km ekkTk^kbPkn" ¢vYk YkkTkv Gv lYkQZkkÓlì ¢vAkTPk^kkRmå PkvTkk Uk|lPk ¢kYk bkYkkSkkTk

A@v Gv bZkkÿkRm Av—ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPknTkkv ¢v kkv b^kXkk^k Gv Av bkYkbPk ekvZkTkm

#kl$PkTkv HkOkvä HkOkPkm QkAm PkvTkm ¢kAplPkæUkv Ukl@OkYkv Gvä Uk@gPkn ekvZkTkm #kl$Pk

ekvZkYkkg Gvä ekkTk^kbPknYkkg TkQkm; ekkTkTkkv HkOk^kkæUk UkZkkrZk Gvä PkvQkm ekkTk^kbPknTkm

bkûkk lXkTTk Gvå ¢vYk Acv Gv—&&U#kn: b^kw@g ÓùmMlP"" (U#kn:) lYkQZkkÓlì ¢vAkTPk^kkRm

(b^kw@g ÓùmMlP) cvZk-§UkkRvZk ekkTkQkm @lcPk Qk¥Tkv b^kvFGkFkk@æUk Uk| kPkvr Gvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av ekvZkTkm #kl$PkTkv ekkTkQkm lXkTTk TkQkm YkkTkPkkvä HvK\km ekvZkTkm #kl$Pk

Gv PkvTkv ekkTkYkkg YkkTkmTkv &TkkTkk #kl$PkæUk ekkTk Gvä ekvZk Gv H Tkc{" ¢v km WknlüæUk

Uk| kPkvr Gvå Av kkv Gv ¢vAkTPk^kkRm? &&#knáb^kXkk^kFZknP:"" (#knáb^kXkk^k) ekkTkYkkÒk

Æ^k^kbPknQkm (FZknP:) FZknPk Gv ¢QkkrPk ~ PkvTkv l^kUkl@PkæUkv ¢TknXk^kv Gvå l^kUk@mPkUkOkng AvYk

Gv? &&bk^krXkk^kXk^kTkg ¢k’YklTk ¢SZkkbZk"" (bk^kr) HvK\km Æ^kklR UkRkQkræUk ekvZk^kbPkn

PkvYkTkk (Xkk^k) #kl$PkæUk CknOkUkZkkrZk-¢g#kXkvRä PkvYkTkm (Xk^kTkg) bkûkkTkv (¢k’YklTk) ekkTkYkkÒk

Æ^k^kbPknYkkg (¢SZkkbZk) Uk|PkmlPk A@mTkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ekkTkCkkvFk@ Gv bkYkbPk

Ü^ZkTkm #kl$Pkä PkvYkTkm ¢kAplPkæUkv Ukl@OkYZkng Gv ekkTkä PkvQkm bk^kr #kl$Pk ekkTkTkm Gv




¢vYk YkkTkv Gvä ekvZkTkm PkQkk ekkTkTkm lXkTTk bkûkk TkQkm YkkTkPkkvå ^k]m Av kkv Gv?

&&bk^krÇk ¢lU ¢lTk^kkl@P: CkPXkZk:"" (bk^krÇk) bUk#krä @bkä CkgSkä ^kOkrä #kWR ¢v kk

£lTÜZkl^kakZk PkQkk YkTk-^kFkTk-AkZk PkQkk TkkTkk Uk|Ak@Tkm ekvZkTkm #kl$Pkä PkvYkTkkYkkg

(¢lU) ¢^k#Zk (¢lTk^kkl@P:) &cng #k@m@ä cng YkTkä cng ^kFkTkä cng AkZkä cng bUk#kr-@bk-

CkgSk-^kOkr-#kWR" £PZkklR Uk@Xkk^kTkv UkkvPkkTkk HkOkmTkv Uk| kPkvr Gv; (CkPXkZk:) lYkQZkkÓlìTkv

Akv¥ Xkk^k Uk@Xkk^k TkQkm Av HvTkkQkm M@ ckvZk;–¢v kkv Gv ¢vAkTPk^kkRmå PkvTkk Uk|lPk

bkYkkSkkTk A@v Gv bZkkÿkRm—&&Pn bZkkçkRm l^k#kná .^k \kbklP"" (Pn) Hv Uk|YkkOkv

lYkQZkkÓlì ¢vAkTPk^kkRm YkkTkv Gv Pkv Uk|YkkOkv TkQkmä Hv Uk|YkkOkv bZkkÿkRm YkkTkv Gv

Pkv Uk|YkkOkv Gv—(bZkkçkRm) bZkkÿkRm ¢QkkrPk ~ ¢TkvAkTPk^kkRm Æ^k (l^k#kná: .^k \kbklP)

lYkQZkkP^kQkm @lcPk Qk¥Tkv Uk| kPkvr Gvå Av kkv Gv bZkkÿkRm? &&b^kbZk b^kXkk^kg Xk@kP ~¢kêN:"" (b^kbZk b^kXkk^kg) ekkTk^kbPknTkm HkOkUkOkkYkkÒk #kl$Pkä PkvTkm (Xk@kP^ ~ ¢kêN:) Wkcn

H Uk|CkkNæUkv Uk|PkmlPk A@v Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&U@Xkk^kXkk^kl^k@c^Zkk\kkvAùlTkaAùlYUP:""(U@Xkk^k) bkYkbPk ekvZkTkm ¢TkvA #kl$PkTkm ¢kAplPkæUk Ukl@OkYZkng Gv ekkTkä ¢v æUkv

(Xkk^k) YkkTkv Gv Hv ekkTk^kbPknTkng ¢lbPkP^kä (l^k@c) ¢v km l^kUk@mPk WknlüTkk PZkkCkQkm

Qk¥ Gv (^Zkk\kkvAù) bkkFkm Ólìä PkvTkkQkm QkZkkv Gv (lTkaAùlYUP:) bkkdkkPk ~ ¢lYkK

(–¢K]) ¢TknXk^k HvTkvä ¢v kkv Gv bZkkÿkRmå 13–259å


ÉkkRnXkkr^kl^k@kYkYknlæP^kcHekkTkkg#kTkkTkk’YkTkk

lTkekkrTkk’dkOkXkE*bkE*UlPP: ÉkkZk: U#knTkr#ZklPúú’

bZkkçkRm Pn lFkRk’YkTkk Ul@Ykp#kglËkçbPn lTk’ZkkvlRPg

KEœkv’AùmOkrDkTkb^kXkk^kYklcYkekkTkg Xk^kTk~ Hkm^klPúú’’14-260’’


lYkQZkkÓlì ¢v kkv Gv Av Hv ^kbPknTkv UkZkkrZkYkkÒk YkkTkv Gvä Ü^ZkæUk TkQkm YkkTkPkkv; PkvQkm

¢BkgM Skk@kUk| kkcæUk Ukl@OkYkv Gv ekkTkä PkvTkkv QkkZk Gv Uk|lPkbkYkZk §PUkkR-^ZkZkä PkvQkm

UkZkkrZk l^kTk#kPkkg Æ^kÜ^ZkTkkv l^kTkk#k YkkTkv Gvå PkvTkk Uk|lPk bZkkÿkRm ¢kYk bkYkkSkkTk




A@v Gv Av UkZkkrZkæUkv HkvPkkg Æ^k^kbPkn ©UkHv Gvä l^kTk#kv Gv; Ü^ZkæUkv HkvPkkg Æ^k

bkRk #kkëkPk Gvå Pkv Acv Gv—&&U#kn: Tk#ZklP"" (U#kn:) ¢vAkTPk^kkRm Æ^k (Tk#ZklP) #knü

Æ^k^kbPknTkv bkkSk^kkQkm Xk|ì Gvå Av kkv Gv ¢vAkTPk^kkRm? &&ÉkkZk: dkOkXkE*bkE*UlPP:""

(ÉkkZk:) ¢vAkTPkUkOkv (dkOkXkE*) Uk|lPkbkYkZk QkPkk UkZkkrZkTkk l^kTkk#kQkm (bkgE*UlPP:) Pkv

UkZkkrZkTkm bkkQkv bkkQkv ^kbPknTkkv l^kTkk#k YkkTkv Gvå #kk Ak@OkQkm? &&ÉkkRnXkkr kl^k@kYkYknlæP-

^kcHekkTkkg#kTkkTkk’YkTkk lTkekkrTkkP ~"" (ÉkkRnXkkr^k) §PUkkR-(l^k@kYk) l^kTkk#kQkm (YknlæP) bkgZkn$Pk

(^kcP ~) Uk| kkcæUk Hv (ekkTkkg#k) ekkTkCknOkTkk ¢l^kXkkCkUk|lPkFGvR PkvYkTkk Ak@Okv QkPkk

(TkkTkk’YkTkk) ¢TkvA ¢^kbQkkXkvRTkk (lTkekkrTkkP ~) HkOkUkOkkTkk Ak@Okv;—¢v kkv Gv

¢vAkTPk^kkRmå PkvTkk Uk|lPk bZkkÿkRm Uk|lPkWkkvSkv Gv—&&Pn bZkkçkRm Hkm^klP"" (Pn) HvYk

¢vAkTPk^kkRm Acv Gv Pkv kng ¢vAkTPkUkOkng TkQkmå (bZkkçkRm) bZkkÿkRm ¢QkkrPk^ ~ ¢TkvAkTPk^kkRm

(Hkm^klP) ^kbPknTkv bkkSk^kk bkYkQkr Gvå Av kkv Gv bZkkÿkRm? &&lFkçbPn lTk’ZkkvlRPg Ul@Ykp#kTk ~""

(lFkçbPn) ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPknTkv (lTk’ZkkvlRPg) bk^krAk] #kkëkPk ¢v kmä (Ul@Ykp#kTk~) Uk|PZkdkUkOkv

¢kb^kkRæUk ¢TknXk^kPkkv QkAkvå Av kk æUkv? &&lFkRk’YkTkk"" ekkTkb^kæUk Gv Æ^k^kbPkn Pkv-

æUkvå ^k]m Av kkv Gv bZkkÿkRm &&KEœkv’AùmOkrDkTkb^kXkk^kYklcYkekkTkg Xk^kTk~"" (KEœkv’AúmOkr) bk^kr

Ak] ¢vAæUk ¢v kk (DkTkb^kXkk^k) ¢lYkK (–¢K]) \kdkOk ^kMv Gv (YklcYk) Uk|lbklü

HvTkmä ¢v km (ekkTkg) Æ^k^kbPknTkv (Xk^kTk~) UkkvPkv ¢TknXk^kPkkv QkAkvå 14-260å


KEœkv’AùmOkrl^k#knáWkkvSkl^kbk@kAùk@k’YkPÅ^kk#kZkk

^kkJG’ZknFG\kRFGlFk’Ul@OkPvsXkTTkg U#kn: lAùJFkTkúú’

ekkTkg lTk’ZkYklTk’ZkPkUl@CkYkvª¶ZkkbkkRZk’ZknHH^k\kg

bZkkçkRm PRlTk’ZkPkg Ul@Ykp#kglËkçbPn^kplÅkÓùYkkP^~úú’’15-261’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Akv¥ lYkQZkkÓlì

¢vAkTPk^kkRm ¢v kkv Gv Av Hv ^kbPknTkv Ü^ZkæUk YkkTkv Gvä UkZkkrZkæUk TkQkm YkkTkPkkv; PkvQkm

bkYkbPk ekvZkTkv HkOkPkng QkAng ekvZkkAk@ Ukl@OkYkv Gv ekkTkä PkvTkv ¢#knüUkOkng YkkTkv Gv

¢vAkTPk^kkRmä ekkTkTkv UkZkkrZkUkOkng YkkTkPkkv TkQkmå PkvTkng bkYkkSkkTk bZkkÿkRm A@v Gv Av




ekkTk^kbPkn Ü^ZkæUkv HkvPkkg lTkPZk Gvä UkZkkrZkæUkv HkvPkkg ¢lTkPZk Gvä PkvQkm bkYkbPk

ekvZkTkv HkOkv Gv ekkTkä HkOkPkkg ekvZkTkm ¢kAplPkæUkv ekkTkTkkv UkZkkrZk Ukl@OkYkv

Gv—¢v kkv ekkTkTkkv b^kXkk^k Gvä ¢#knüUkOkng TkQkmå ¢vYk Acv Gv—&&U#kn:

¤FG\kRFGlFk’Ul@OkPv: lXkTTkg lAùJFkTk ^kkJGlP"" (U#kn:) ¢vAkTPk^kkRmä (¤FG\kP^ ~) ekvZkTkkv

ekkPkk Qk¥Tkv UkZkkrZkæUkv Ukl@OkYkv Gv §PUkkRæUk PkQkk ^ZkZkæUk ¢v kkv (¢FG)

¢#knüUkOkkQkm @lcPk ¢v kkv Hv (lFk’Ul@OkPv:) ekkTkCknOkTkkv UkZkkrZk PkvTkkQkm (lXkTTkg) lXkTTk

¢QkkrPk ~ ekvZkTkv HkOk^kkæUk Ukl@OklPk l^kTkk ^kbPknYkkÒk AoKbQk Qk¥Tkv @cv ¢v kng (lAùJFkTk

^kkJGlP) Ag¥A l^kUk@mPkUkOkng YkkTkv Gvå ¢vAkTPk^kkRm ekkTkTkv ¢k^kng A@^kk Fkkcv Gv—&&KEœkv’AùmOkrl^k#knáWkkvSkl^kbk@kAùk@k’YkPÅ^kk#kZkk"" (KEœkv’AùmOkr) bk^kr Ak] ¢vAbk@Bkmä (l^k#kná)

bkYkbPk l^kA\UkQkm @lcPk (WkkvSk) ekkTk^kbPknTkk (l^kbk@kAùk@) Uk| kkcæUk (¢k’YkPÅ^k)

Æ^k^kbPkn ckv (¢k#kZkk) ¢vYk A@^kkTkm ¢lXk\kkakk A@v Gvå PkvTkng bkYkkSkkTk A@v Gv

bZkkÿkRm—&&bZkkçkRm ekkTkg lTk’Zkg ¤HH^k\kg ¢kbkkRZklP"" (bZkkçkRm) bZkkÿkRm ¢QkkrPk ~

¢TkvAkTPk^kkRm (ekkTkg) ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPknTkv (lTk’Zkg) bk^kr Ak] ¢vAbk@Bkmä (¤HH^k\kg)

bkYkbPk l^kA\UkQkm @lcPk (¢kbkkRZklP) b^kkRæUk ¢TknXk^kv Gv; &&¢lTk’ZkPkUl@CkYkv ¢lU""

HkvAv PkvYkkg UkZkkrZk ÿk@k ¢lTkPZkUkOkng DkKv Gvå Av kkv Gv bZkkÿkRm? &&PP^ ~ lFkçbPn¢lTk’ZkPkg Ul@Ykp#kTk~"" (PP ~) Uko kkvr$Pk (lFkçbPn) ekkTkYkkÒk Æ^kÜ^ZkTkv (¢lTk’ZkPkg Ul@Ykp#kTk~)

l^kTkëk@æUk ¢TknXk^kPkkv QkAkvå #kk Ak@OkQkm? &&^kplÅkÓùYkkP ~"" (^kplÅk) UkZkkrZkTkk (ÓùYkkP ~)

¿YkTkk Ak@Okv ¢QkkrPk^ ~ &Akv¥ UkZkkrZk QkkZk Gvä Akv¥ UkZkkrZk l^kTk#kv Gv" ¢v kk Xkk^kTkk

Ak@Okvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av UkZkkrZk ÿk@k Æ^k^kbPkn ¢lTkPZk Gv ¢vYk ¢TknXk^kv Gv

bZkkÿkRmå 15-261å

(¢TknìnUk)

£’ZkekkTkl^kYkoNkTkkg ekkTkYkkÇkg ÉkbkkSkZkTk~úú’¢k’YkPÅ^kYkTkvAùkTP: b^kZkYkv^kkTknXkoZkPvúú’’16-262’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£lP ¢TkvAùkTP: b^kZkYk~ ¢TknXkoZkPv .^k"" (£lP)

Uko kkvr$Pk Uk|Ak@v (¢TkvAùkTP:) bZkkÿkR (b^kZkYk~) UkkvPkkTkk Uk|PkkUkQkm Wk\kkPAk@v H (¢TknXkoZkPv)

¢gCkmAk@æUk QkkZk Gvä (.^k) ¢^k#Zkå AkvTkv ¢gCkmAk@ QkkZk Gv? &&¢ekkTkl^kYkoNkTkkg""




(¢ekkTk) Uko kkvr$Pk ¢vAkTPk^kkRYkkg (l^kYkoNkTkkg) YkCTk QkZkk Gv Hv lYkQZkkÓlì Æ^kkv PkvYkTkvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av bZkkÿkR ¢v kkv Uk|YkkOkXkoPk Gv Av HvTkv bkkgXk]Pkkg YkkÒk H

¢vAkTPk^kkRm UkOk ¢gCkmAk@ A@v Gvå Av kkv Gv bZkkÿkR? &&¢k’YkPÅ^kYk~ ekkTkYkkÇkg

ÉkbkkSkZkTk~"" (¢k’YkPÅ^kYk~) Æ^kÜ^ZkTkv (ekkTkYkkÇkg) FkvPkTkk-bk^krb^k (ÉkbkkSkZkTk~) ¢vYk Uk|YkkOk

A@Pkkv QkAkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPkn Gv ¢vYk bZkkÿkR bkkSkm #kAv

Gvä ¢vAkTPk^kkRm bkkSkm #kAPkkv TkQkmå 16-262å

(¢TknìnUk)

.^kg PÅ^k^Zk^klbQk’Zkk b^kg ^Zk^kbQkkUZkTk~ b^kZkYk~úú’¢\kgDZk#kkbkTkg HkwTkYkTkvAùkTPkv ^Zk^klbQkP:úú’’17-263’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.^kg ¢TkvAùkTP: ^Zk^klbQkP:"" (.^kg) ¢kK\kng

Acv kkQkm (¢TkvAùkTP:) ¢TkvAkTPkTkv ¢QkkrPk^ ~ bZkkÿkRTkv (^Zk^klbQkP:) Acv kkTkng ¢k@gXZkng cPkng

Pkv UkoOkr QkZkngå Av kkv Gv ¢TkvAkTPk? &&b^kg b^kZkYk~ ^Zk^kbQkkUZkTk~"" (b^kg) ¢TkvAkTPkUkOkkTkv

(b^kZkYk~) ¢TkvAkTPkUkOkk ^kMv (^Zk^kbQkkUZkTk~) Wk]Hkv@mQkm Uk|YkkOk A@Pkkv QkAkvå #kkTkk

bklcPk? &&PÅ^k^Zk^klbQk’Zkk"" Æ^kTkk b^kæUkTkv bkkSk^kk bklcPkå Av kkv Gv ¢TkvAkTPk?

&&HkwTkYk~"" bk^krek^kmPk@kCkUk|OkmPk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&¢\kgDZk#kkbkTkg"" ¢lYkK

(–¢K]) Gv §UkRv#k HvTkkvä ¢v kkv Gvå 17–263å

K




–12–

bkkSZk-bkkSkA ¢lSkAk@

(^kbkTPklPk\kAk)

£’Zkk<TkvAùlTkHk#klÒùbknlTkXkr@kvªlUZkkv ekkTkYkkÇkYkZkPkg Tk HkcklP Xkk^k:úú’.^kg ÓùYkkÓùYkl^k^ksPl^k^kPrlFkÇkgPR~æ^ZkUZkrZkYkZkg lFklRcklbP ^kbPnúú’’1-264’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&£c PP ~ lFkR~ ^kbPn æ^ZkUZkrZkYkZkg ¢lbP"" (£c)

l^kÛYkkTk (PP^ ~) Uko kkvr$Pk (lFkR~ ^kbPn) ekkTkYkkÒk Æ^kÜ^Zk (æ^ZkUZkrZkYkZkg ¢lbP) Ü^Zk-CknOk-

UkZkkrZkæUk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^kÜ^ZkTkng Ü^ZkUkOkng Aõk‹gå Av kng Gv Æ^kÜ^Zk?

&&.^kg ÓùYkkÓùYkl^k^ksPl^k^kPrlFkÇkg"" (.^kg) Uko kkvr$Pk Uk|Ak@v (ÓùYk) Ukcv\kkv l^kTk#kv Pkkv

¢kCk]Tkkv ©UkHv ¢Tkv (¢ÓùYk) l^k#kvakOkæUk Gv Uk@TPkn Tk ©UkHvä Tk l^kTk#kvä–¢v

æUkv Gv (l^k^ksP) ¢g#kæUk XkvRUkülPk PkvTkkQkm (l^k^kPr) Uk| kPkmr @õkkv Gv (lFkÇkg) Uk@Yk

¢FkgWkkv HvYkkgä ¢v kng Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¿Yk^kPkmr UkZkkrZkä ¢¿Yk^kPkmr CknOk;–¢v

@mPkv CknOk-UkZkkrZkYkZk Gv Æ^k^kbPknå ^k]m Av kng Gv Pkv ¢QkkrPk ~ Av km Gv Æ^k^kbPkn?

&&Zk: Xkk^k: £’Zkk<TkvAùlTkHk#klÒùbknlTkXkr@: ¢lU ekkTkYkkÇkYkZkPkg Tk HkcklP"" (Zk: Xkk^k:)

ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPkn (£’ZkklR) Ü^Zk-CknOk-UkZkkrZk £PZkklRQkm YkkgMmTkv (¢TkvAùlTkHk#klÒù)

¢lbPkP^kä ^kbPknP^kä Uk|YkvZkP^kä ¢Ckn<\kDknP^kä bkodYkP^kä APkprP^kä Xkkv$PkpP^kä bkUk|Rv#kP^kä

¢YkoPkrP^k–¢v kng Gv ¢TkgPk CkOkTkkæUk Ü^ZkTkng bkkYkQZkr PkvTkk ^kMv (bknlTkXkr@:) bk^kr Ak]

Xkl@Pkk^kbQk Gv; (¢lU) ¢v km Gv PkkvUkOk (ekkTkYkkÇkYkZkPkg Tk HkcklP) ekkTkYkkÒk Xkk^kTkv

PZkkCkPkm TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Hv CknOk Gv ¢Qk^kk UkZkkrZk Gv Pkv bk^kr

FkvPkTkkæUk Gvä PkvQkm FkvPkTkkYkkÒk Æ^k^kbPkn Gvä Uk|YkkOk Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Uko kvr

A BA B

251



cogMm \kBkm cPkm Av §UkkZk PkQkk §UkvZk Acm#kng; §UkkZk ¢vK\kv Æ^k^kbPknTkm Uk|klUPkTkng

bkkSkTkä §UkvZk ¢vK\kv bkkSZk^kbPkn; PkvYkkg Uk|QkYk H bkkSZkæUk ^kbPknTkng b^kæUk Aõkngä

bkkSkTk Acv Gvå 1-264å

(^kbkTPklPk\kAk)

TkwAùkTPbkgCkP¥¥¥¥¥#kk b^kZkYkv k ^kbPn-

PÅ^k^Zk^klbQklPlYklP Ékl^k\kkvAùZkTP:úú’

bZkkçkR#knláYklSkAùkYklSkCkYZk bkTPkv

ekkTkmXk^klTP lHkTkTkmlPYk\kgDkZkTP:úú’’2-265’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&bkTP: £lP ekkTkmXk^klTP"" (bkTP:) bkgPkkv ¢QkkrPk ~

bkYZkCÓlì Æ^kkv (£lP) ¢k @mPkv (ekkTkmXk^klTP)—¢TkklR Ak]Qkm AYkrWkgSk bkgZkn$Pk

cPkk—bkkYUk|Pk (c^kv) bkA] AYkkvrTkkv l^kTkk#k A@mTkv YkkvdkUkRTkv Uk|kUPk QkkZk Gvå Av kk

Gv bkTPkkv? &&lHkTkTkmlPYk\kgDkZkTP:"" (lHkTk) Av k]mTkkv (TkmlPYk~) Acv\kkv Hv YkkCkr (¢\kgDkZkTP:)

Pkv H YkkCkr Uk@ Fkk\kv Gvä Pkv YkkCkrTkv §\\kgDkmTkv ¢TZk YkkCkr Uk@ Fkk\kPkk TkQkmå #kng

A@mTkv? &&¢lSkAùkYk~ bZkkçkR#knláYk~ ¢lSkCkYZk"" (¢lSkAùkYk~) Uk|YkkOk Gv ¢v kkv Hv (bZkkçkR#knláYk~)

¢TkvAkTPkæUk ^kbPknTkkv §UkRv#kä PkvTkkQkm QkZkng Gv ekkTkTkng lTkYkr]UkOkngä PkvTkm (¢lSkCkYZk)

bkckZkPkk UkkYkmTkvå Av kk Gv bkTPkkv? &&^kbPnPÅ^k^Zk^klbQklPYk~ b^kZkYk~ .^k Ékl^k\kkvAùZkTP:""(^kbPn) Æ^kÜ^ZkTkng (PÅ^k) Hv kng Gv b^kæUkä PkvTkkg (^Zk^klbQklPYk~) Ü^ZkæUk PkQkk UkZkkrZkæUkTkv

(b^kZkYk~ .^k Ékl^k\kkvAùZkTP:) bkkdkkPk ~ Uk|PZkdkUkOkv RvBkv Gvå Av kk TkvÒk ^kMv RvBkv Gv?

&&TkwAùkTPbkE*P¥¥¥¥¥#kk"" (TkwAùkTP) bZkkÿkR bkkQkv (bkE*P) Yk]v\kk (¥¥¥¥¥#kk) \kkvFkTk ^kMvå 2-265å

(^kbkTPklPk\kAk)

Zkv ekkTkYkkÇklTkHkXkk^kYkZkmYkAúYUkgXkozYk ÌkZklTP AúQkYk¶ZkUTkmPYkkvck:úú’Pv bkkSkAú’^kYklSkCkYZk Xk^klTP lbkákYkoNkb’^kYkoYkTknU\kXZk Ul@Xk|YklTPúú’’3-266’’




BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Pv lbkák: Xk^klTP"" (Pv) ¢v kk Gv Hv Æ^kkv Pkv

(lbkák: Xk^klTP) bkA] AYkrA\kgAQkm @lcPk YkkvdkUkRTkv UkkYkv Gvå Av kk Qk¥Tkv &&bkkSkAù’^kYk~

¢lSkCkYZk"" #knü Æ^kTkk ¢TknXk^kCksXkPk Gv bkYZkCR#krTk-ekkTk-Fkkl@ÒkæUk Ak@Ok-

@PTkÒkZkä Pkv-æUk Ukl@OkYZkkv Gv ¢kPYkkä ¢v kk Qk¥Tkvå ^k]m Av kk Gv Pkv? &&Zkv

ekkTkYkkÇklTkHkXkk^kYkZkmYk~ XkozYk ÌkZklTP"" (Zkv) Hv Akv¥ (ekkTkYkkÇk) FkvPkTkk Gv bk^krb^k HvTkng

¢v kkv (lTkHkXkk^k) Æ^kÜ^ZkTkkv ¢TknXk^k (YkZkmYk~) Pkv-YkZk ¢QkkrPk ~ HvYkkg Akv¥ l^kA\Uk TkQkm

¢v km (XkozYk) YkkvdkTkk Ak@OkXkoPk ¢^kbQkkTkv (ÌkZklTP) Uk|kUPk QkkZk Gv—¢vAkCk|UkOkv Pkv

XkolYkæUk Ukl@OkYkv Gvå Av km Gv XkolYk? &&¢AùYUkg"" lTkÿrTÿæUk bknBkCksXkPk Gvå Av kk

Gv Pkv Æ^kkv? &&AùQkYklU ¢UTkmPYkkvck:"" (AùQkYk~ ¢lU) ¢TkgPk Ak] XkYkPkkg Ak]\klWSk

UkkYkmTkv (¢UTkmP) YkK>kkv Gv (Ykkvck:) lYkQZkkP^kæUk l^kXkk^kUkl@OkkYk HvYkTkkvä ¢v kk Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢k^kk Æ^kkv YkkvdkTkk bkkSkA QkkZk Gvå &&Pn YkoNk: ¢YkoYk~¢TknU\kXZk Ul@Xk|YklTP"" (Pn) Acv\kk ¢QkrTkv ÓN A@v Gv—(YkoNk:) Æ^k^kbPknTkkv ¢TknXk^k

HvYkTkv TkQkm ¢v kk Hv Akv¥ lYkQZkkÓlì Æ^kkv Gv Pkv (¢YkoYk~) #knü Æ^kb^kæUkTkk

¢TknXk^kæUk ¢^kbQkkTkv (¢TknU\kXZk) UkkYZkk l^kTkk (Ul@Xk|YklTP) FkPknCkrlPkbkgbkk@Ykkg XkKAv

Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av #knü Æ^kb^kæUkTkkv ¢TknXk^k YkkvdkTkkv YkkCkr Gvä WkmHkv YkkCkr

TkQkmå 3-266å

(^kbkTPklPk\kAk)

bZkkçkRAùkw#k\kbknlTkËk\kbkgZkYkkXZkkgZkkv Xkk^kZk’Zkc@c: b^klYkckvUZknÒù:úú’ekkTklÓùZkkTkZkU@bU@Pm^k|YkwÇkm-UkÇkmApùP: ÌkZklP XkolYklYkYkkg bk .Aù:úú’’4-267’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—¢k^km ¢TknXk^k XkolYkAkTkv Av kkv Æ^k ZkkvCZk Gv

Pkv Acv Gv—&&bk: .Aù: £Ykkg XkolYkYk~ ÌkZklP"" (bk:) ¢k^kkv (.Aù:) ¢k H ¢vA HklPkTkkv

Æ^k (£Ykkg XkolYkYk~) Uk|PZkdk #knü b^kæUkTkk ¢TknXk^kæUk ¢^kbQkkTkk (ÌkZklP) ¢^k\kgWkTkTkv

ZkkvCZk Gv ¢QkkrPk ~ ¢v km ¢^kbQkkæUk Ukl@OkYk^kkTkkv UkkÒk Gvå Av kkv Gv Pkv Æ^k? &&Zk:

AckTkHwTk#kkïkYkk]k ” bkkSZk-bkkSkA ¢lSkAk@ 253



b^kYk~ ¢c@c: Xkk^kZklP"" (Zk:) Hv Akv¥ bkYZkCÓlì Æ^k (b^kYk~) Æ^kTkk #knü b^kæUkTkv

(¢c@c: Xkk^kZklP) lTk@gPk@ ¢BkgM Skk@kUk| kkcæUk ¢TknXk^kv Gvå #kkTkkQkm ¢TknXk^kv Gv?

&&bZkkçkRAùkw#k\kbknlTkËk\kbkgZkYkkXZkkg"" (bZkkçkR) Ü^ZkæUk PkQkk UkZkkrZkæUk ^kbPknTkk ¢TknXk^kTkng

(Aùkw#k\k) Akw#k\Zk ¢QkkrPk^ ~ l^kUk@mPkUkOkkQkm @lcPk—^kbPkn Hv Uk|YkkOkv Gv Pkv Uk|YkkOkv—¢gCkmAk@ä PkQkk (bknlTkËk\kbkgZkYkkXZkkg) bkYkbPk @kCkklR ¢#knü Ukl@OklPkTkkv PZkkCkä–¢v

WkgTkvTkm bkckZkPkkQkmå ^k]m Av kkv Gv? &&£c ¤UZknÒù:"" (£c) UkkvPkkTkk #knü b^kæUkTkk

¢TknXk^kYkkg (¤UZknÒù:) bk^kr Ak] ¢vAkCk|UkOkv Pk\\kmTk Gvå ^k]m Av kkv Gv?

&&ekkTklÓùZkkTkZkU@bU@Pm^k|YkwÇkmUkÇkmApùP:"" (ekkTkTkZk) #knü Æ^kTkk b^kæUkTkkv ¢TknXk^k

YkkvdkYkkCkr Gvä #knü b^kæUkTkk ¢TknXk^k l^kTkk Hv Akv¥ l¿Zkk Gv Pkv bk^kr YkkvdkYkkCkrQkm

#koTZk Gvä (lÓùZkkTkZk) @kCkklR ¢#knü Ukl@OkkYkTkkv PZkkCk Uk|kUPk QkZkk l^kTkk Hv Akv¥ #knü

b^kæUkTkkv ¢TknXk^k Acv Gv Pkv bkYkbPk HoLkv Gvä ¢TknXk^k TkQkmä Akv¥ ¢v kkv H

¢TknXk^kTkkv Xk|Yk Gvä Ak@Ok Av #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k ¢#knü @kCkklR Ukl@OkkYkTkv

YkKkMmTkv QkkZk Gv;—¢k^kk Gv Hv ekkTkTkZk PkQkk l¿ZkkTkZkä PkvYkTkng Gv Hv (U@bU@Pm^k|YkwÇkm)

Uk@bUk@ ¢PZkgPk lYkÒkUkOkng—#knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k Gv Pkv @kCkklR ¢#knü Ukl@OklPkTkv

YkKkMmTkv Gvä @kCkklR ¢#knü Ukl@OklPkTkkv l^kTkk#k #knü b^kæUkTkk ¢TknXk^k bklcPk Gvä

¢v kng ¢PZkgPk lYkÒkUkOkng—PkvTkkv (UkÇkmApùP:) UkkÒk QkZkkv Gv ¢QkkrPk^ ~ ekkTkTkZkl¿ZkkTkZkTkng ¢vA

bQkkTkA Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av WkgTkv TkZkkvTkk ¢Qkr bklcPk lWk@kHYkkTk Gvå 4-267å

(^kbkgPklPk\kAk)

lFkl’UOMFklOMYkl^k\kklbkl^kAùkbkckbk:

#knáÉkAùk#kXk@lTkXkr@bknÉkXkkP:úú’

¢kTkTRbknlbQkPbkRkbBkl\kPwAùêU-

bPbZkw^k FkkZkYknRZk’ZkFk\kksFk@k’Ykkúú’’5-268’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PbZk .^k ¢k’Ykk ¤RZklP"" (PbZk) Uko kkvr$Pk Æ^kTkv

(.^k) ¢^k#Zk (¢k’Ykk) Æ^kUkRkQkr (¤RZklP) bkA] AYkrTkkv l^kTkk#k A@mTkv Uk|CkK QkkZk

Gvä ¢TkgPkFkPknìZkæUk QkkZk Gvå ^k]m Av kkv Uk|CkK QkkZk Gv? &&¢Fk\kksFk:"" bk^kr Ak]




¢vAæUk Gv Av k]ekkTk-Av k]R#krTk PkvHUkngH HvTkkv ¢v kkv Gvå ^k]m Av kkv Gv?

&&lFkl’UOMFklOMYkl^k\kklbkl^kAùkbkckbk:"" (lFkl’UOM) ekkTkUkngHTkk (FklOMYk) Uk|PkkUkTkm (l^k\kklbk)

¢vAæUk Ukl@OklPk ¢v kng Hv (l^kAùkbk) Uk|Ak#kb^kæUk PkvTkng (ckbk:) lTkSkkTk Gvå ^k]m Av kkv

Gv? &&#knáÉkAùk#kXk@lTkXkr@bknÉkXkkP:"" (#knáÉkAùk#k) @kCkklR ¢#knü Ukl@OklPk YkKkMmTkv

QkZkv\kkv Hv #knüP^kæUk Ukl@OkkYk PkvTkm (Xk@) ^kk@g kk@ Hv #knüP^kæUk Ukl@OklPkä PkvTkkQkm

(lTkXkr@) QkZkkv Gv (bknÉkXkkP:) bkkdkkPk ~ §ÛkvPk HvYkkgä ¢v kkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av

HvYk @klÒkbkgWkgSkm ¢gSkAk@ YkKPkkg lR^kbk §ÛkvPkb^kæUk Uk|CkK QkkZk Gvä PkvYk

lYkQZkkP^k-@kCk-ÿvakæUk ¢#knü Ukl@OklPk YkKkMmTkv #knüP^kUkl@OkkYkv lWk@kHYkkTk

Æ^kÜ^Zk Uk|CkK QkkZk Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&¢kTkTRbknlbQkPbkRkbBkl\kPwAùêU:"" (¢kTkTR)

Ü^ZkTkk Ukl@OkkYkæUk ¢PkmlTÜZk bknBkTkk Ak@Okv (bknlbQkP) Hv ¢kAn]PkkQkm @lcPkUkOkngä

PkvTkkQkm (bkRk) bk^kr Ak] (¢bBkl\kP) ¢lYkK (-¢K]) Gv (.AùêU:) PkÜoUk bk^krb^k

HvTkngä ¢v kkv Gvå 5-268å

(^kbkgPklPk\kAk)

bZkkçkRRmlUP\kbkTYkclbk ÉkAùk#kv#knáb^kXkk^kYklcYkTZknlRPv YkZkmlPúú’zAù WkTSkYkkvdkUQkUklPlXk@TZkXkk^kw-sTk’ZkkvRZk: U@YkZkg bVnú@Pn b^kXkk^k:úú’’6-269’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢Zkg b^kXkk^k: U@Yk~ bVnú@Pn"" (¢Zkg b^kXkk^k:)

l^kÛYkkTk Gv Hv Æ^kUkRkQkr (U@Yk~ bVnú@Pn) Pkv H ¢vA ¢TknXk^kæUk Uk|CkK ckvå Av kkv

Gv? &&lTk’ZkkvRZk:"" bk^kr Ak] ¢vAæUk Uk|CkK Gvå ^k]m Av kkv Gv? &&£lP YklZk ¤lRPv

¢TZkXkk^kw: lAùYk~"" (£lP) Uko kkvr$Pk l^klSkQkm (YklZk ¤lRPv) cng &#knü Æ^kb^kæUk Gng" ¢v kk

¢TknXk^kæUk Uk|PZkdk QkPkkg (¢TZkXkk^kw:) ¢TZk Xkk^kkvQkm ¢QkkrPk ~ ¢TkvA Gv Hv l^kA\Ukkv

PkvYkTkkQkm (lAùYk~) #kng Uk|ZkkvHTk Gv? Av kk Gv ¢TZk Xkk^k? &&WkTSkYkkvdkUQkUklPlXk:""

(WkTSkUQk) Ykkvc-@kCk-ÿvak WkgSkTkng Ak@Ok Gvä (YkkvdkUQk) bkYZkCR#krTk-ekkTk-Fkkl@Òk YkkvdkYkkCkr

Gvä—¢v kk Hv Ukdk PkvYkkg (UklPlXk:) UkMTkk@k Gv ¢QkkrPk ~ UkkvPkUkkvPkkTkk UkdkTkv Acv Gvä




¢v kk Gv ¢TkvA l^kA\UkæUkå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢v kk l^kA\Ukkv HvK\kk Ak] bknSkm

ckvZk Gv PkvK\kk Ak] bknSkm #knü b^kæUkTkkv ¢TknXk^k ckvPkkv TkQkm; #knü b^kæUkTkkv

¢TknXk^k QkPkkg ¢v kk l^kA\Ukkv l^kÛYkkTk H TkQkm ckvPkkä l^kFkk@ AkvTkkv A@^kkYkkg

¢k^kv? Av kkv Gng cng? &&bZkkçkRRmlUP\kbkTYkclbk"" (bZkkçkR) Ü^ZkæUkv PkQkk UkZkkrZkæUkv

(RmlUP) Uk|CkK QkZkng Gv (\kbkP^ ~) Uk|PZkdk (Ykclbk) ekkTkYkkÒk b^kæUk HvTkngå ^k]m Av kkv Gng?

&&ÉkAùk#kv"" bk^kr Ak] §ÛkvPkb^kæUk Gngå ^k]m Av kkv Gng? &&#knáb^kXkk^kYklcYklTk""(#knáb^kXkk^k) #knüUkOkkTkk Ak@Okv (YklcYklTk) Uk|CkKUkOkng Gv HvTkngå 6-269å

(^kbkgPklPk\kAk)

lFkÇkk’Yk#klÒùbkYknRkZkYkZkkvªZkYkk’Ykkbk<: ÉkOk#ZklP TkZkvdkOkBkOMöYkkTk:úú’PbYkkRBkOMYklTk@kApùPBkOMYkvAù-YkvAùkTP#kkTPYkFk\kg lFkRcg YkckvªlbYkúú’’7-270’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&PbYkkP ~ ¢cg lFkP^ ~ Ykc: ¢lbYk"" (PbYkkP ~) Pkv

Ak@OkQkm (¢cg) cng (lFkP^ ~ Ykc: ¢lbYk) ekkTkYkkÒk Uk|Ak#kUkngH Gng; ^k]m Av kkv Gng?

&&¢BkOMYk~"" ¢BkglMPkUk|Rv#k Gng; ^k]m Av kkv Gng? &&¢lTk@kApùPBkgMYk~"" Akv¥Tkk Ak@Okv

¢BkgM TkQkm QkZkkvä bkcH H ¢BkgMæUk Gng; ^k]m Av kkv Gng? &&.AùYk~"" bkYkbPk

l^kA\UkkvQkm @lcPk Gng; ^k]m Av kkv Gng? &&.AùkTP#kkTPYk~"" (.AùkTP) bk^krQkk Uk|Ak@v

(#kkTPYk~) bkYkbPk Uk@Ü^ZkkvQkm @lcPk Gng; ^k]m Av kkv Gng? &&¢Fk\kg"" UkkvPkkTkk b^kæUkQkm

bk^kr Ak]v ¢TZkQkk TkQkm;–¢k^kkv FkwPkTZkb^kæUk cng Gng; Ak@Ok Av &&¢ZkYk~ ¢k’Ykk

TkZkvdkOkBkOMöYkkTk: bk<: ÉkOk#ZklP"" (¢ZkYk~ ¢k’Ykk) ¢k Æ^k^kbPkn (TkZk) Ü^ZkksQkA PkQkk

UkZkkrZkksQkA ¢v kk ¢TkvA l^kA\UkæUk (£rdkOk) ¢TkvA \kkvFkTk PkvYkTkk ÿk@k (BkOMöYkkTk:)

¢TkvAæUk Hkv kkYkkg ¢k^kPkm QkAm (bk<: ÉkOk#ZklP) BkgMBkgMæUk Qk¥Tkv Yko]Qkm #kkvSkm

HMPkm TkQkm—Tkk#k UkkYkv Gvå ¢kK\kk TkZkkv ¢vAYkkg A¥ @mPkv DkKv Gv? §ûk@ ¢kYk

Gv : AvYk Av ¢k^kng Gv Æ^kÜ^Zk—&&lFkÇkk’Yk#klÒùbkYknRkZkYkZk:"" (lFkÇk) ¢TkvA Uk|Ak@v—¢lbPkUkOkngä TkklbPkUkOkngä ¢vAUkOkngä ¢TkvAUkOkngä Sk|n kUkOkngä ¢Sk|n kUkOkng ¥PZkklR ¢TkvA Gv




¢v kk—Hv (¢k’Yk#klÒù) Æ^kÜ^ZkTkk CknOkkv PkvYkTkng Hv (bkYknRkZk) Ü^ZkQkm ¢lXkTTkUkOkng

(YkZk:) Pkv-YkZk ¢QkkrPk ~ ¢v kng Gv Æ^kÜ^Zk; PkvQkm ¢vA #kl$PkTkv Acv Gv ¢vA TkZkä

Uk@gPkn ¢TkgPk #kl$Pk¢kv Gv PkvQkm ¢vA ¢vA TkZk A@Pkkg ¢TkgPk TkZk QkkZk Gvå ¢v

Uk|YkkOkv A@Pkkg DkOkk l^kA\Ukkv ©UkHv Gvä Æ^kTkkv ¢TknXk^k Bkkv kk¥ HkZk Gvå PkvQkm

lTks^kA\Uk ekkTk^kbPknYkkÒk ¢TknXk^k A@^kkZkkvCZk Gvå 7-270å

Tk æ^ZkvOk BkOMZkklYkä Tk dkvÇkvOk BkOMZkklYkä Tk Aùk\kvTk BkOMZkklYkäTk Xkk^kvTk BkOMZkklYk; bknl^k#kná .Aùkv ekkTkYkkÇkXkk^kkvªlbYkúú’¾

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&Xkk^k: ¢lbYk"" cng ^kbPknb^kæUk Gngå ^k]m Av kkv

Gng? &&ekkTkYkkÇk"" FkvPkTkkYkkÒk Gv bk^krb^k HvTkng ¢v kkv Gngå &&.Aù:"" bkYkbPk XkvR-

l^kA\UkkvQkm @lcPk Gngå ^k]m Av kkv Gng? &&bknl^k#kná:"" Ü^ZkAYkr-Xkk^kAYkr-TkkvAYkræUk

§UkklSkQkm @lcPk Gngå ^k]m Av kkv Gng? &&æ^ZkvOk Tk BkOMZkklYk"" Æ^k b^kÜ^ZkæUk Gv

¢vYk ¢TknXk^kPkkg UkOk cng ¢BkglMPk Gng; &&dkvÇkvOk Tk BkOMZkklYk"" Æ^k b^kdkvÒkæUk Gv

¢vYk ¢TknXk^kPkkg UkOk cng ¢BkglMPk Gng; &&Aùk\kvTk Tk BkOMZkklYk"" Æ^k b^kAk]æUk

Gv ¢vYk ¢TknXk^kPkkg UkOk cng ¢BkglMPk Gng; &&Xkk^kvTk Tk BkOMZkklYk"" Æ^k

b^kXkk^kæUk Gv ¢vYk ¢TknXk^kPkkg UkOk cng ¢BkglMPk Gngå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—¢vA Æ^k^kbPkn b^kÜ^Zkä b^kdkvÒkä b^kAk]ä b^kXkk^kæUk Fkk@ Uk|Ak@Tkk XkvRkv ÿk@k

Acv kkZk Gv PkkvUkOk Fkk@ bkûkk TkQkmä ¢vA bkûkk Gvå PkvTkng ÓìkTPk—HvYk ¢vA

¢kYk|V] Fkk@ Uk|Ak@v Gv ¢vYk Pkkv Fkk@ bkûkk TkQkmå PkvTkng l^k^k@Ok—Akv¥ ¢g#k

@bk Gvä Akv¥ ¢g#k GkvPk@ng Gvä Akv¥ ¢g#k CkkvK\km Gvä Akv¥ ¢g#k YkmLk#k Gv;

PkvYk ¢vA Æ^k^kbPkn (l^kakv) Akv¥ ¢g#k Æ^kÜ^Zk Gvä Akv¥ ¢g#k Æ^kdkvÒk Gvä Akv¥

¢g#k Æ^kAk] Gvä Akv¥ ¢g#k Æ^kXkk^k Gvä–¢v Uk|YkkOkv Pkkv TkQkmä ¢v kng YkkTkPkkg

bk^kr l^kUk@mPk QkkZk Gvå PkvQkm ¢k Uk|YkkOkv Gv Av HvYk ¢vA ¢kYk|V] bUk#kr-@bk-

CkgSk-^kOkvr lWk@kHYkkTk UknR~Ck\kTkkv zUkM Gvä PkvQkm bUk#krYkkÒkQkm l^kFkk@Pkkg bUk#krYkkÒk

Gvä @bkYkkÒkQkm l^kFkk@Pkkg @bkYkkÒk Gvä CkgSkYkkÒkQkm l^kFkk@Pkkg CkgSkYkkÒk Gvä

* êkm bkYkZkbkk@Tkm ¢kPYkBZkklPk KmAkYkkg ¢k XkkCk A]#kæUk UkÛ TkQkmä Uk@gPkn CkÛ Gv; PkvQkm PkvTkv

A]#k Pk@mAv ¿YkkgA ¢kUk^kkYkkg ¢k^Zkkv TkQkmå




^kOkrYkkÒkQkm l^kFkk@Pkkg ^kOkrYkkÒk Gv; PkvYk ¢vA Æ^k^kbPkn b^kÜ^Zk-b^kdkvÒk-b^kAk]-

b^kXkk^kv lWk@kHYkkTk Gvä PkvQkm b^kÜ^ZkæUkv l^kFkk@Pkkg b^kÜ^ZkYkkÒk Gvä b^kdkvÒkæUkv

l^kFkk@Pkkg b^kdkvÒkYkkÒk Gvä b^kAk]æUkv l^kFkk@Pkkg b^kAk]YkkÒk Gvå b^kXkk^kæUkv

l^kFkk@Pkkg b^kXkk^kYkkÒk Gvå PkvQkm ¢vYk Aõkng Av Hv ^kbPkn Gv Pkv &¢BkglMPk" Gvå

&¢BkglMPk" #kWRTkkv ¢k^kkv ¢Qkr Gvå

(#kkl\kTkm)

ZkkvªZkg Xkk^kkv ekkTkYkkÇkkvªcYklbYk

ekvZkkv ekvZkekkTkYkkÇk: bk Tkw kúú’

ekvZkkv ekvZkekkTkAù\\kkv\k^k\CkTk~

ekkTkekvZkekkPpYkçbPnYkkÇk:úú’’8-271’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ekvZk-ekkZkAbkgWkgSk l^kakv

DkOkm Xk|kglPk Fkk\kv Gvä PkvQkm Akv¥ ¢vYk bkYkH#kv Av Æ^k^kbPkn ekkZkAä UknR~Ck\kQkm

YkkgMmTkv lXkTTkæUk G Ü^Zkkv ekvZk Gv; Uk@gPkn ¢vYk Pkkv TkQkmä HvYk cYkOkkg Acv kkYkkg

¢k^kv Gv PkvYk Gv—&&¢cYk~ ¢Zkg Zk: ekkTkYkkÇk: Xkk^k: ¢lbYk"" (¢cYk~) cng (¢Zkg Zk:)

Hv Akv¥ (ekkTkYkkÇk: Xkk^k: ¢lbYk) FkvPkTkkbk^krb^k ¢v km ^kbPknb^kæUk Gng &&bk: ekvZk: Tk .^k""

Pkv cng ekvZkæUk Gngä Uk@gPkn ¢v kk ekvZkæUk TkQkm; Av kk ekvZkæUk TkQkm? &&ekvZkekkTkYkkÇk:""

(ekvZk) UkkvPkkTkk Æ^kQkm lXkTTk G Ü^ZkkvTkk bkYkocTkk (ekkTkYkkÇk:) HkOkUkOkkYkkÒkå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av—cng ekkZkA ¢Tkv bkYkbPk G Ü^Zkkv Ykk@kg ekvZk–¢vYk Pkkv TkQkmå Pkkv AvYk

Gv? ¢kYk Gv—&&ekkTkekvZkekkPpYkçbPnYkkÇk: ekvZk:"" (ekkTk) ekkTk ¢QkkrPk ~ HkOkUkOkkæUk

#kl$Pkä (ekvZk) ekvZk ¢QkkrPk^ ~ HOkk^kkZkkvCZk #kl$Pkä (ekkPp) ekkPkk ¢QkkrPk ~ ¢TkvA #kl$Pk¢v

lWk@kHYkkTk ^kbPknYkkÒkä—¢v kk ÒkOk XkvR (YkçbPnYkkÇk:) Ykk@ng b^kæUkYkkÒk Gv (ekvZk:)

¢v kk ekvZkæUk Gngå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—cng UkkvPkkTkk b^kæUkTkv ^kvÛ^kvRAæUkv HkOkng

Gng PkvQkm Ykk@ng TkkYk ekkTkä cng UkkvPkk ^kMv HOkk^kkZkkvCZk Gng PkvQkm Ykk@ng TkkYk ekvZkä

¢v km Wkv #kl$Pk¢kvQkm YkkgMmTkv ¢TkgPk #kl$PkæUk Gng PkvQkm Ykk@ng TkkYk ekkPkk;–¢v kk

TkkYkXkvR Gvä ^kbPknXkvR TkQkmå Av kkv Gng? &&ekkTkekvZkAù\\kkv\k^k\CkTk~"" (ekkTk) Æ^k ekkZkA




Gvä (ekvZk) Æ^k ekvZkæUk Gvä ¢v kkv Hv (Aù\\kkv\k) ^kFkTkXkvR PkvTkkQkm (^k\CkTk~) XkvRTkv UkkYkng

Gngå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—^kFkTkTkkv XkvR Gvä ^kbPknTkkv XkvR TkQkmå 8-271å

(UkpQ^km)

ÔùlFk\\kbklP YkvFkAgù ÔúlFkTYkvFkAùkYkvFkAùgÔùlFk’UnTk@YkvFkAùg bkcHkYkv^k PÅ^kg YkYkúú’PQkklU Tk l^kYkkvcZk’ZkYk\kYkvSkbkkg PTYkTk:U@bU@bknbkgcPÉkAùK#klÒùFkÓgù bVnú@P^~úú’’9-272’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢k #kkïkTkng TkkYk TkkKA

bkYkZkbkk@ Gvä PkvQkm HvYk TkkKAYkkg ¢vA Xkk^k ¢TkvAæUkv RvBkkM^kkYkkg ¢k^kv Gv PkvYk

¢vA Æ^kÜ^Zk ¢TkvA Xkk^kkv ÿk@k bkkSk^kkYkkg ¢k^kv Gvå &&YkYk PÅ^kg"" Ykk@kv

ekkTkYkkÒk Æ^kUkRkQkr ¢k^kkv Gvå Av kkv Gv? &&ÔùlFkP ~ YkvFkAgù \kbklP"" AYkrbkgZkkvCk ^kMv

@kCkklR l^kXkk^kæUk Ukl@OklPkQkm HkvPkkg ¢#knü Gv ¢v kkv ¢kb^kkR ¢k^kv Gvå &&UnTk:""

¢vAkTPkQkm ¢k^kkv H Gv ¢vYk TkQkm; ¢k^kkv UkOk Gv—&&‘^klFkP ~ ¢YkvFkAgù"" ¢vA

^kbPknYkkÒkæUk HkvPkkg #knü Gvå ¢vAkTPkQkm ¢k^kkv UkOk TkQkmå Pkkv Av kkv Gv? &&‘^klFkP ~

YkvFkAùkYkvFkAùg"" ¢#knü Ukl@OklPkæUk PkQkk ^kbPknYkkÒkæUk ¢vYk ¢vAm^kBkPkv HkvPkkg ¢#knü

UkOk Gvä #knü UkOk Gv;—¢v Uk|YkkOkv WkgTkv l^kA\Ukkv DkKv Gvå ¢v kng AvYk Gv? (bkcHkg)

b^kXkk^kQkm ¢v kng H Gvå &&PQkklU"" PkkvUkOk &&¢Yk\kYkvSkbkkg PP ~ YkTk: Tk l^kYkkvcZklP""

(¢Yk\kYkvSkbkkg) bkYZkCÓlì Æ^kkvTkm (PP ~ YkTk:) Pkû^kekkTkæUk Gv Hv Wknlü Pkv (Tk

l^kYkkvcZklP) bkg#kZkæUk QkPkm TkQkm—Xk|YkTkv Uk|kUPk QkPkm TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—Æ^kTkng b^kæUk #knü UkOk Gvä ¢#knü UkOk Gvä #knü-¢#knü UkOk Gv–¢vYk AcvPkkg

¢^kSkk@^kkYkkg Xk|YkTkv bQkkTk Gvä PkkvUkOk Hv¢kv bZkkÿkRæUk ^kbPkn ¢^kSkk@v Gv PkvYkTkv

bknCkYk Gvä Xk|Yk ©UkHPkkv TkQkmå Av km Gv ^kbPkn? &&U@bU@bknbkgcPÉkAùK#klÒùFkÓùg""

(U@bU@bknbkgcP) Uk@bUk@ Yk]v\km Gv (ÉkAùK#klÒù) b^kkTknXk^kCkkvFk@ Æ^kTkm Hv ¢TkvA

#kl$Pk¢kv PkvYkTkkv (FkÓgù) bkYkoc Gv Æ^k^kbPknå ^k]m Av km Gv? &&bVnú@P^ ~"" bk^kr Ak]

§ÛkvPkYkkTk Gvå 9-272å




(UkpQ^km)

£Pkv CkPYkTkvAùPkg RSklRP: bkRk¶ZkvAùPk-lYkP: dkOkl^kXkE*‡@g Sk|n^klYkP: bkRw^kkvRZkkP^~úú’£P: U@Ykl^kbPpPg SkpPlYkP: ÉkRv#kwsTkHkw-@ckv bkcHkYkk’YkTkbPlRRYkãnPg ^kwXk^kYk~úú’’10-273’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢ckv ¢k’YkTk: PP ~ £RYk~ bkcHkYk~ ^kwXk^kYk~

¢R~XknPg"" (¢ckv) &¢ckv" bkgWkkvSkTk ^kFkTk Gvå (¢k’YkTk:) Æ^k^kbPknTkm (PP ~ £RYk~ bkcHkYk~)

¢TkvAkTPkb^kæUk ¢v km (^kwXk^kYk~) ¢kPYkkTkk CknOkb^kæUk \kdYkm (¢R~XknPg) ¢FkgWkkv §UkHk^kv

Gvå #kk Ak@OkQkm ¢v km Gv? &&£P: ¢TkvAùPkg CkPYk~"" (£P:) UkZkkrZkæUk ÓlìQkm HkvPkkg

(¢TkvAùPkg) &¢TkvA Gv"ä ¢v kk Xkk^kTkv (CkPYk~) Uk|kUPk QkZkv\km Gv; &&£P: bkRk ¢lU .AùPkYk~RSkP ~"" (£P:) Pkv H ^kbPknTkv Ü^ZkæUkv HkvPkkg (bkRk ¢lU .AùPkYk~ RSkP ~) bkRkZk ¢vA Gv

¢v km Uk|PkmlPkTkv §UkHk^kv Gvå ^k]m Av km Gv? &&£P: dkOkl^kXkE~Ckn@g"" (£P:) bkYkZk bkYkZkUk|lPk ¢BkgM Skk@kUk| kkcæUk Ukl@OkYkv Gv ¢v km ÓlìQkm HkvPkkg (dkOkl^kXkE~Ckn@g) l^kTk#kv Gvä

©UkHv Gv; &&£P: bkRk .^k ¤RZkkP^ ~ Sk|n kYk~"" (£P:) bk^kr Ak] ¢vAæUk Gv ¢v km ÓlìQkm

HkvPkkgä (bkRk .^k ¤RZkkP^ ~) bk^kr Ak] ¢l^kTkëk@ Gv ¢vYk l^kFkk@Pkkgä (Sk|n^kYk~) #kkëkPk Gvå

&&£P: U@Ykl^kbPpPg"" (£P:) ^kbPknTkv Uk|YkkOkÓlìQkm HkvPkkg (U@Ykl^kbPpPg) Uk|Rv#kkvQkm \kkvAUk|YkkOk

Gvä ekkTkQkm ekvZkUk|YkkOk Gv; &&£P: lTkHkw: ÉkRv#kw: SkpPYk~"" (£P:) lTkH Uk|YkkOkTkm ÓlìQkm

HkvPkkg (lTkHkw: ÉkRv#kw:) UkkvPkkTkk Uk|Rv#kYkkÒk (SkpPYk~) Uk|YkkOk Gvå 10-273å

(UkpQ^km)

AùakkZkAùl\k@vAùP: bBk\klP #kklTP@b’ZkvAúPkvXk^kkvUclP@vAùP: bUp#klP YknlÒù@¶ZkvAùP:úú’HkCkl’ÇkPZkYkvAùP: bVnú@lP lFkÃkAùkb’ZkvAùP:b^kXkk^kYklcYkk’YkTkkv l^kHkZkPvªãnPkRãnP:úú’’11-274’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢k’YkTk: b^kXkk^kYklcYkk l^kHkZkPv"" (¢k’YkTk:)




Æ^kÜ^ZkTkkv (b^kXkk^kYklcYkk) b^kXkk^kYklcYkk ¢QkkrPk ~ b^kæUkTkm YkkvKUk (l^kHkZkPv) bk^krQkm §PApì

Gvå Av kkv Gv YklcYkk? &&¢R~XknPkP ~ ¢R~XknP:"" ¢kékZkrQkm ¢kékZkræUk Gvå Pkv #kng Gv

¢kékZkr? &&.AùP: AùakkZkAùl\k: bBk\klP"" (.AùP:) l^kXkk^kUkl@OkkYk#kl$PkæUk l^kFkk@Pkkg

(AùakkZk) Ykkvc-@kCk-ÿvakTkkv (Aùl\k:) §UkÜ^k Qk¥Tkv (bBk\klP) b^kæUkQkm Xk|ì Qk¥ Ukl@OkYkv

Gvä ¢v kng Uk|CkK H Gv; &&.AùP: #kklTP: ¢lbP"" (.AùP:) Æ^kTkng #knü b^kæUk l^kFkk@Pkkg

(#kklTP: ¢lbP) FkvPkTkkYkkÒk b^kæUk Gvä @kCkklR ¢#knüUkOkng l^kÛYkkTk H TkQkmå ^k]m Av kng

Gv? &&.AùP: Xk^kkvUclP: ¢lbP"" (.AùP:) ¢TkklR AYkrbkgZkkvCkæUk Ukl@OkYkv\k Gv PkvQkm (Xk^k)

bkgbkk@–FkPknCkrlPkYkkg (¤UclP:) ¢TkvA ^kk@ Ukl@Xk|YkOk (¢lbP) Gv; &&.AùP: YknlÒù: bUp#klP""(.AùP:) Æ^kTkng #knü b^kæUk l^kFkk@Pkkg (YknlÒù: bUp#klP) Æ^k^kbPkn bk^kr Ak] Ykn$Pk Gv ¢v kng

¢TknXk^kYkkg ¢k^kv Gvå ^k]m Av kng Gv? &&.AùP: HkCkl’ÇkPZkYk~ bVnú@lP"" (.AùP:) Æ^kTkkv

b^kXkk^k b^k-Uk@ekkZkA Gv ¢vYk l^kFkk@Pkkg (HkCkP^ ~) bkYkbPk ekvZk^kbPknTkk (lÇkPZkg) ¢PkmPk-

¢TkkCkPk-^kPkrYkkTkAk]CkkvFk@ UkZkkrZk (bVnú@lP) ¢vA bkYkZkYkkÒk Ak]Ykkg ekkTkYkkg

Uk|lPkzWkWkæUk Gv; &&.AùP: lFkP ~ FkAùklbP"" (.AùP:) ^kbPknTkv b^kæUkbkûkkYkkÒk l^kFkk@Pkkg

(lFkP^ ~) &#knü ekkTkYkkÒk" (FkAùklbP) ¢vYk #kkvXkv Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av—^Zk^kck@YkkÒkQkm

ekkTk bkYkbPk ekvZkTkv HkOkv Gvä lTkékZkQkm HkOkPkng TkQkmä UkkvPkkTkk b^kæUkYkkÒk Gvä AvYk

Av ekvZk bkkQkv ^ZkkUZk-^ZkkUkAæUk TkQkmå 11–274å

(Ykkl\kTkm)

HkZklP bkcHkPvHk:UnJHkYkÄkl’Çk\kkvAùm-bBk\kRlBk\kl^kAù\Ukvª¶ZkvAù .^k b^kêU:úú’b^k@bkl^kbk@UoOkkrlFGTTkPÅ^kkvU\kYXk:ÉkbkXklTkZklYkPksFklËkÃkYk’Aùk@ .ak:úú’’12-275’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.ak: lFkÃkYk’Aùk@: HkZklP"" ¢TknXk^kUk|PZkdk

ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPkn bk^kr Ak] HZk^kgPk Uk| kPkkvrå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av bkkdkkPk ~ §UkkRvZk

Gvå Av^km Gv? &&bkcHkPvHk:UnJHkYkHHkl’Çk\kkvAùmbBk\kRlBk\kl^kAù\U:"" (bkcHk) Ü^ZkTkk

b^kæUkXkoPk (PvHk:UnJHk) Av k]ekkTkYkkg (YkÄkP^ ~) ekvZkæUkv YkCTk Hv (lÇk\kkvAùm) bkYkbPk ekvZk^kbPknä

PkvTkk Ak@Okv (bBk\kP^ ~) ©Uk%Zkk Gv (¢lBk\kl^kAù\U:) ¢TkvA Uk|Ak@Tkk UkZkkrZkXkvR HvYkkgä ¢v km




Gv ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPkn; &&¢lU"" PkkvUkOk &&.Aù: .^k b^kêU:"" ¢vA ekkTkYkkÒk Æ^k^kbPkn

Gvå ^k]m Av km Gv? &&b^k@bkl^kbk@UoOkkrlFGTTkPÅ^kkvU\kYXk:"" (b^k@bk) FkvPkTkkb^kæUkTkm (l^kbk@)

¢TkgPk #kl$PkQkm (UoOkr) bkYkCk| Gvä (¢lFGTTk) ¢TkgPk Ak] UkZkrTPk #kkëkPk Gvä–¢v kk (PÅ^k)

Æ^k^kbPknb^kæUkTkm (¤U\kYXk:) Qk¥ Gv Uk|klUPk HvTkvä ¢v km Gvå ^k]m Av km Gv?

&&ÉkbkXklTkZklYkPksFk:"" (ÉkbkXk) ekkTkk^k@OkAYkrTkkv l^kTkk#k QkPkkg Uk|CkK QkZkng Gv (lTkZklYkP) HvK\kng

cPkng PkvK\kng (¢sFk:) Av k]ekkTkb^kæUk HvTkngä ¢v km Gvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Uk@YkkPYkk

bkkdkkPk ~ lTk@k^k@Ok Gvå 12–275å

(Ykkl\kTkm)

¢l^kFkl\kPlFkRk’YkTZkk’YkTkk’YkkTkYkk’Yk-

TZkTk^k@PlTkYkCTkg Skk@ZkR~ S^kbPYkkvcYk~úú’

¤lRPYkYkpPFkTæHZkkvlP@vP’bkYkTPk-

HH^k\kPn l^kYk\kUoOk‰ lTk:bkU’Tkb^kXkk^kYk~úú’’13-276’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&.PP ~ ¢YkpPFkTæHZkkvlP: ¤lRPYk~"" (.PP ~) Uk|PZkdkUkOkv

l^kÛYkkTk (¢YkpPFkTæHZkkvlP:) &¢YkpPkFkgÜ%ZkkvlPk";—¢k UkRTkk Wkv ¢Qkr Gvå Ukcv\kkv ¢Qkr—(¢YkpP) YkkvdkæUkm (FkTæ) FkgÜYkkTkkv (HZkkvlP:) Uk|Ak#k (¤lRPYk~) Uk|CkK QkZkkvå Xkk^kkQkr ¢kYk

Gv Av #knü Æ^kb^kæUk YkkvdkYkkCkr ¢v kk ¢QkrTkkv Uk|Ak#k QkZkkvå WkmHkv ¢Qkr ¢kYk Gv Av

(¢YkpPFkTæ) ¢YkpPkFkgÜ TkkYk Gv KmAkTkk APkkr ¢kFkkZkrTkngä PkvYkTkm (HZkkvlP:) WknlüTkk Uk|Ak#kæUk

(¤lRPYk~) #kkïk bkgUkoOkr QkZkngå #kkïkTkv ¢k#km^kkrR RvPkk QkAk Acv Gv—&&lTk:bkU’Tkb^kXkk^kYk~bkYkTPkP ~ H^k\kPn"" (lTk:bkU’Tk) TkQkm Akv¥ #kÒkn HvTkkv ¢v kk (b^kXkk^kYk~) ¢WkklSkPk b^kæUkv

(bkYkTPkP ~) bk^kr Ak] bk^kr Uk|Ak@v (H^k\kPn) Ukl@UkoOkr Uk|PkkUkbkgZkn$Pk Uk|Ak#kYkkTk ckvå Av kng Gv?

&&l^kYk\kUoOk‰"" (l^kYk\k) Uko kkrUk@ l^k@kvSkæUk Yk]Qkm @lcPk Gv PkQkk (UoOk‰) ¢QkrQkm CkgXkm@

Gvå &&S^kbPYkkvcYk~"" (S^kbP) Yko]Qkm §BkkMm TkkBkm Gv (YkkvcYk~) Xk|klTPk HvOkvä ¢v kng Gvå

Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av ¢k #kkïkYkkg #knü Æ^kTkng b^kæUk lTk:bkgRvcUkOkv Aõkng Gvå ^k]m Av kng

Gv? &&¢k’YkTkk ¢k’YklTk ¢k’YkkTkYk~ ¢Tk^k@PlTkYkCTkg Skk@ZkP ~"" (¢k’YkTkk) ekkTkYkkÒk #knü Æ^k

^kMv (¢k’YklTk) #knü Æ^kYkkg (¢k’YkkTkYk~) #knü Æ^kTkv (¢Tk^k@PlTkYkCTkg Skk@ZkP ~) lTk@gPk@




¢TknXk^kCkkvFk@ A@Pkng QkAngå Av kkv Gv ¢kPYkk? &&¢l^kFkl\kPlFkRk’YklTk"" (¢l^kFkl\kP) bk^kr

Ak] ¢vAæUk Hv (lFkP^ ~) FkvPkTkk Pkv H Gv (¢k’YklTk) b^kæUk HvTkngä ¢v kkv Gvå TkkKA

bkYkZkbkk@Ykkg ¢YkpPkFkgÜbkol@¢v Acv\kkv Hv bkkSZk-bkkSkA Xkk^k Pkv bkgUkoOkr QkZkkvå TkkKA

bkYkZkbkk@ #kkïk UkoOkr QkZkngå—¢k ¢k#km^kkrR ^kFkTk Gvå 13-276å


ZkbYkkR~çwPYkXko’Un@k b^kU@ZkkvXkorPg ZkPkvªÇkkTP@g

@kCkçvakUl@Ck|cv bklP ZkPkv HkkPg lÓùZkkAùk@Awù:úú’

XknJHkkTkk Fk ZkPkvªTknXkolP@lBk\kg lBkTTkk lÓùZkkZkk: Vú\kg

PlçekkTkDkTkkwDkYkCTkYkSknTkk lAùlJFkTTk lAùlJFkl’Aù\kúú’’14-277’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&lAù\k PP ~ lAùlJFkP ~ ¢lBk\kg lÓùZkkZkk: Vú\kg

¢SknTkk PP ~ l^kekkTkDkTkkwDkYkCTkYk~ lBkTTkk Tk lAùlJFkP^ ~"" (lAù\k) lTkékZkQkm (PP ~) HvTkkv

¢^kCknOk Acm#kng ¢v kkv Hvä (lAùlJFkP^ ~ ¢lBk\kg lÓùZkkZkk: Vú\kg) Akv¥ ¢vA UkZkkrZkksQkA TkZkQkm

lYkQZkkÓlì Æ^kTkv ¢TkklR Ak]Qkm TkkTkk Uk|Ak@Tkm XkkvCk bkkYkCk|mTkv XkkvCk^kPkkg Ykkvc-

@kCk-ÿvakæUk ¢#knü Ukl@OklPkTkk Ak@Okvä AYkrTkkv WkgSk ¢TkklR Ak]Qkm QkPkkv cPkkv Pkv

(¢SknTkk) bkYZkA~P^kTkm §PUklûkQkm YkkgMmTkv (PP^ ~ l^kekkTkDkTkkwDkYkCTkYk~) #knü Æ^kb^kæUkTkk

¢TknXk^kYkkg bkYkkZkkv QkAkv (lBkTTkk) YkKm CkZkkv; Pkv (Tk lAùlJFkP^ ~) YkKPkkg Akg¥ Gv H Tklc;

Hv cPkng Pkv @õk‹gå Av kng cPkng l¿ZkkTkng V]? &&ZkbYkkP ~ b^kU@Zkkv: Uo@k çwPYk~ ¢XkoP ~"" (ZkbYkkP ~)

Hv l¿ZkkTkk V]Tkk Ak@Okv (b^kU@Zkkv:) &¢k ¢kPYkb^kæUkä ¢k Uk@b^kæUk" ¢v kng (Un@k)

¢TkklR Ak]Qkm (çwPYk~ ¢XkoP ~) lÿl^kSkkUkOkng QkZkngå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Ykkvc-@kCk-ÿvak

b^kFkvPkTkkUkl@OklPk Æ^kTkm–¢vYk YkkTZkngå ^k]m l¿ZkkV]Qkm #kng QkZkng? &&ZkP: ¢Çk ¢TP@g

XkoPg"" (ZkP:) Hv l¿ZkkV]Tkk Ak@Okv (¢Çk) #knü Æ^k^kbPknTkk b^kæUkYkkg (¢TP@g XkoPg)

¢gPk@kZk QkZkkvå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av Æ^kTkng b^kæUk Pkkv ¢TkgPkFkPknìZkæUk Gv; ¢TkklRQkm

YkkgMmTkv ¢TkgPk Ak] CkZkkvä Æ^k UkkvPkkTkk b^kæUkTkv Tk UkkYZkkvä FkPknCkrlPkbkgbkk@Tkng Rn:Bk

UkkYZkkv; Pkv UkOk l¿ZkkTkk V]Tkk Ak@Okvå ^k]m l¿ZkkV]Qkm #kng QkZkng? &&ZkP: @kCkçwakUl@Ck|cv

bklP lÓùZkkAùk@Awù: HkkPg"" (ZkP:) Hv l¿ZkkTkk V]Qkm (@kCkçvak) ¢#knü Ukl@OklPkæUk (Ul@Ck|cv)




Ukl@OkkYk QkZkkä ¢vYk (bklP) QkPkkg (lÓùZkkAùk@Awù: HkkPg) &Æ^k @kCkklR Ukl@OkkYkkvTkkv APkkr Gv

PkQkk Xkkv$Pkk Gv" ¥PZkklR HvK\kk l^kA\Ukkv�©Uk%Zkk PkvK\kk l¿ZkkTkk V]Qkm ©Uk%Zkkå

^k]m l¿ZkkTkk V]Tkk Ak@Okv #kng QkZkng? &&ZkP: ¢TknXkolP: XknJHkkTkk"" (ZkP:) Hv l¿ZkkTkk

V]Tkk Ak@Okv (¢TknXkolP:) ¢kL AYkkvrTkk §RZkTkkv b^kkR (XknJHkkTkk) XkkvCk^Zkkvå Xkk^kkQkr

¢kYk Gv Av ¢kLvZk AYkkvrTkk §RZkQkm Æ^k ¢PZkgPk Rn:Bkm Gvä Pkv UkOk l¿ZkkTkk V]Tkk

Ak@Okvå 14–277å

(§UkHklPk)

b^k#klÒùbkgbkolFkP^kbPnPÅ^kw-^ZkkrBZkk ApùPvZkg bkYkZkbZk #kWRw:úú’b^kêUCknÈkbZk Tk lAùlJFkRlbPAùPr^ZkYkv^kkYkpPFkTæbko@v:úú’’15-278’’

BkgMkT^kZk bklcPk ¢Qkr :—&&¢YkpPFkTæbko@v: lAùlJFkP ~ AùPr ZkYk~ Tk ¢lbP .^k""

(¢YkpPFkTæbko@v:) Ck|gQkAPkkrTkng TkkYk ¢YkpPkFkgÜbkol@ Gvä PkvYkTkng (lAùlJFkP ~) TkkKA bkYkZkbkk@Tkng

(AùPr ZkYk~) A@^kkUkOkng (Tk ¢lbP .^k) TkQkmå Xkk^kkQkr ¢kYk Gv Av TkkKA bkYkZkbkk@

Ck|gQkTkm KmAkTkk APkkr ¢YkpPkFkgÜ TkkYkTkk ¢kFkkZkr Uk|CkK Gvä PkkvUkOk YkckTk Gvä YkkvKk

Gvä bkgbkk@Qkm l^k@$Pk Gvä PkvQkm Ck|gQk A@^kkTkng ¢lXkYkkTk A@Pkk TkQkmå Av kk Gv

¢YkpPkFkgÜbkol@? &&b^kêUCknÈkbZk"" ÿkR#kkgCkæUk bkoÒk ¢TkklRlTkSkTk Gvä Akv¥¢v A@v\k

TkQkm—¢vYk HkOkmTkv UkkvPkkTkv Ck|gQkTkng APkkrUkOkng TkQkm YkkTZkng HvYkOkvä ¢v kk Gvå ¢vYk

AvYk Gv? Ak@Ok Av &&bkYkZkbZk £Zkg ^ZkkBZkk #kWRw: ApùPk"" (bkYkZkbZk) #knü Æ^k b^kæUkTkm

(£Zkg ^ZkkBZkk) TkkKA bkYkZkbkk@ TkkYkA Ck|gQkæUk ^ZkkBZkk (#kWRv: ApùPk) ^kFkTkkPYkA ¢v kk

#kWR@kl#k ^kMv A@^kkYkkg ¢k^km Gvå Av kkv Gv #kWR@kl#k? &&b^k#klÒùbkgbkolFkP^kbPnP’^kw:""

(b^k#klÒù) #kWRkvYkkg Gv ¢Qkr bkoFk^k^kkTkm #kl$Pkä PkvQkm (bkgbkolFkP) Uk|Ak#kYkkTk QkZkkv Gv

(^kbPn) Æ^kklR UkRkQkkvrTkkv (PÅ^kw:) Ü^Zk-CknOk-UkZkkrZkæUkä §PUkkR-^ZkZk-Sk|kw ZkæUk ¢Qk^kk

cvZk-§UkkRvZkæUk lTkékZk HvTkk ^kMvä ¢v kkv Gv #kWR@kl#kå 15–278å

✽ ✽ ✽ ✽


©e{Œt yt[tÞoðh y{]‚[kÿËqrh rðhr[‚ - vitragvani

Documents