essay studiereis new york 2011

Essay internationale studiereis

Sociale inclusie en empowerment in de achterstandswijken van New York City (USA)

Mieke van der Sanden, MMI 13B, studentnummer 487654 , februari 2011

Essay studiereis New York City 2011

2

Inhoudsopgave

1. Thema:

Aanleiding 3

Visievorming 4

Kernelementen thema 4

Referentiekader analyse 6

2. Aanpak:

Voorbereidingen vóór de reis 8

Gegevens en materiaal verzamelen 9

Gemiste kansen 11

Bronnen raadpleging 12

3. Bevindingen:

Gebruik van verzameld materiaal 14

Analyse en conclusies 24

Theorie versus praktijk 27

4. Resultaat:

Evaluatie aanpak 29

Kansen en mogelijkheden voor innovatief strategisch beleid in Nederland 30

Kansen en mogelijkheden voor het creëren van internationale ketens en netwerken 32

Bijlagen

Bijlage 1: Organizations to visit 33

Bijlage 2: Weekschema in New York 34


3

1. Thema

Aanleiding

Al 30 jaar woon ik nabij een sociale achterstandswijk in de gemeente ’s-Hertogenbosch

(Wijk Oost). In 1978 verhuisden wij van Tilburg naar deze wijk. Om mensen te leren kennen

ben ik naast mijn werk in het ziekenhuis actief begonnen als vrijwilliger in de wijk waar ik

kwam te wonen. Dit was een wijk waar het vrijwilligerswerk levendig aanwezig was. Ik begon

met het geven van Nederlandse taalles aan allochtonen, vrijwilliger bij de buitenschoolse

opvang, tot aan het opzetten van een rouwverwerkingsgroep aan bewoners die een dierbare

verloren hadden. Deze initiatieven werden geïnitieerd vanuit het Wijkgezondheidscentrum

Samen Beter; een centrum dat werkte vanuit de filosofie van de Basisbeweging. (De

Basisbeweging ontstond in de jaren ‘60 en ’70. Een deel van hen heeft zijn

ontstaansgeschiedenis liggen binnen een kerkelijke gemeente of parochie om het aan de

orde stellen van maatschappelijke vragen binnen de geloofsgemeenschap te stimuleren. Bij

de leden van de basisgroepen was de inzet voor een ‘geloof met handen en voeten, ook

doordeweeks’, evenals de inzet voor de oecumenische samenwerking op lokaal niveau, groot.

Men stelde zich vrij en onafhankelijk op tegenover kerkelijke structuren, rituelen en regels).

In 1986 ben ik als professional aangenomen op dit zelfde gezondheidscentrum. De band

tussen vrijwilligers en professionals was groot. Tegenwoordig spreekt men eerder over de

“Presentietheorie van Andries Baart”. De presentietheorie is voortgekomen uit een jarenlang

onderzoek naar het werk van buurtpastores in achterstandswijken. Deze buurtpastores

deden namelijk niet wat er in allerlei boekjes van diverse sociaal werk opleidingen stond. De

vraag was wat ze dan wel deden. De vraag was: “Wat doen goede dienst/zorgverleners?”

Vanuit tal van interviews en verslagen van gesprekken/ervaringen van deze pastores kwam

Baart tot zijn presentietheorie. Buurtpastores gaan heel anders te werk (fietsen, wandelen en

eten met mensen) dan bijvoorbeeld professionals van maatschappelijk- en welzijnswerk. Zijn

theorie gaat over “aansluiten, bijblijven, trouw zijn en omgaan met kwetsbare mensen”.

Hier ligt dus mijn persoonlijke basis voor het huidige “Wijkgericht werken”. Afgelopen jaar

ben ik voor mijn gevoel weer terug bij mijn roots. Werkzaam als Kwartiermaker in de wijk

Hambaken, een andere achterstandswijk in ’s-Hertogenbosch. Hier ervaar en zie ik dagelijks

weer dezelfde dilemma’s waar deze mensen in een de achterstandswijk tegen aan lopen.

Alleen nog extremer dan 25 jaar geleden zie ik maatschappelijk/welzijnsinstellingen die hun

best doen voor mensen in achterstandswijken maar de aansluiting missen met bewoners in

deze wijk. Er zijn teveel verschillende instanties actief in de wijk, zij werken langs elkaar heen

tot soms wel 10-15 professionals in 1 gezin. Hoe realiseren we sociale inclusie, empowerment

en ontkokering van dienstverleners in een sociale achterstandswijk anno 2011? Hoe

verminderen we de weten regelgeving? Hoe vereenvoudigen we de bureaucratie waar

zowel de burger als de professional door de bomen het bos niet meer zien?


4

Voor de masteropleiding MMI is een buitenlandse studiereis verplicht. Toen mijn mede-

student Thijs Dekker werkzaam bij Stichting Pameijer in Rotterdam, mij uitnodigde om met

zijn organisatie mee te gaan in een uitwisselingsprogramma naar New York heb ik dit met

beide handen aangegrepen. Juist een stad als New York waar verschillende

achterstandswijken zijn (Harlem, The Bronx en Brooklyn) is een uitdaging om daar op bezoek

te gaan bij instanties die hier werkzaam zijn en te kijken op welke manier zij “Empowerment

and social inclusion” binnen deze metropool, aanpakken.

(Thijs Dekker zal zijn essay richten op: Administratieve lastenverlichting/vereenvoudiging van

weten regelgeving).

Visievorming

Visie op Wijkgericht werken

Als Kwartiermaker zoek je naar slimme verbanden tussen alle betrokkenen in de wijk waar je werkt. De hoeveelheid aan professionals in de wijk is voor de kwetsbare burger een groot probleem geworden. Burgers zien door de bomen het bos niet meer en in plaats van empowerment veroorzaken instanties (ondanks alle goede bedoelingen) dat de burger(s) afhankelijker is en juist niet gelooft in zijn/haar eigen kracht. Mijn masterthese zal zich dus gaan richten op steun aan processen van onderop, vanuit de burgers (individueel of collectief). Kwetsbare mensen zijn namelijk niet alleen kwetsbaar maar beschikken ook over veel potentie. De studiereis wil ik gebruiken door te lezen over de organisaties die we gaan bezoeken in New York. Luisteren en kijken naar hoe zij te werk zijn gegaan en de dagelijkse praktijk te ervaren. Wat voor aanpak hanteren zij om kwetsbare mensen meer te empoweren, hoe pakt men hier sociale inclusie aan, blijft het alleen bij “bonding” of maakt men een duidelijk stap naar “Bridging”? Welke doelgroepen bedienen zij? Ik verwacht dat, gezien de hele financiering van gezondheidzorg binnen Amerika anders is vormgegeven dan in Nederland, dat initiatieven zoals Balticstreet, Alternatives Unlimited e.d. meer van onderop zijn vormgegeven. Ik hoop hier dan ook kennis op te doen en mensen te spreken die vanuit deze visie werkzaam/ondersteunend zijn. Wat ik er hoop te brengen is, dat de visie van “Regie over eigen leven” een visie is die ik kan delen met deze organisaties. Graag zou ik ook via een powerpointpresentatie hen een kijkje willen geven hoe we deze visie binnen Brabant proberen vorm te geven. Mogelijk kan er in de toekomst een eerste contact gelegd worden tussen de Provinciale Raad van Volksgezondheid in Brabant/Wijkonderneming / St. Door en Voor / Pameyer en instellingen die wij gaan bezoeken in NY.

Kernelementen in het thema Wijkgericht werken:

Het thema Wijkgericht werken is voor mij ten principale verbonden aan burgers en hun

initiatieven. Zowel individueel als collectief. Juist burgers kunnen een kanteling in een wijk

brengen, zij kunnen zorgen voor massa. Professionals kunnen hen daarbij, desgevraagd,

ondersteunen.


5

Ik ben daarbij echter steeds opnieuw op een drietal belangrijke dilemma’s gestuit:

1. Instanties/organisaties die tal van projecten starten in de wijk maar die in de

praktijk langs elkaar, in plaats van met elkaar werken. Daarnaast legt elke

organisatie los van elkaar verantwoording af omtrent gestelde doelen en

behaalde resultaten aan hun eigen opdrachtgever/financierder. We zitten

gevangen in onze eigen systemen. Deze systemen brengen verantwoordelijke

professionals in een spagaat en bovendien in een onderlinge concurrentiestrijd.

Willen we de samenwerking in de wijk echt een kans geven, dan zullen we het lef

moeten hebben om onze systemen en regels te doorbreken.

2. De houding van veel professionals: “Jullie worden er beter van omdat wij weten

wat goed voor jullie is, wij hebben hier voor gestudeerd.” Dit staat echter haaks

op ‘empowerment’. Een aantal professionals zal in staat zijn om met een goede

ondersteuning en begeleiding de nodige omslag in denken en doen te maken. Het

zijn deze professionals, die we moeten afvaardigen in een multidisciplinair

wijkteam en vervolgens ook niet aan hun lot moeten overlaten. Qua

deskundigheidsbevordering is het aan te bevelen om het wijkteam gezamenlijk te

scholen in methodieken die gericht zijn op empowerment zoals “De Eigen

Krachtcentrale” of “Sociale netwerkstrategieën”.

3 Het is een utopie om te geloven dat dienstverlenende/maatschappelijke

instanties kunnen zorgen voor “ zorg/care” in de betekenis van “Community

Care”; dit is voorbehouden aan de gemeenschap/wijkbewoners zelf.

Burgerinitiatieven zoals Marokkaanse gemeenschap, Antilliaanse

gemeenschappen, vereniging Hambakengym, Klankbordgroep e.d. moeten door

ons als instanties veel meer gestimuleerd en gewaardeerd worden op de dingen

die zij doen, zodat zij hun stempel op de wijk kunnen zetten. Zij moeten in staat

worden gesteld om ‘het verschil te maken’.

“Community care” is een commitment tussen de ene burger aan de ander. Het is

het enige product dat een instantie/organisatie niet kan produceren. Elke poging

van een instantie om deze community care te vervangen is een

surrogaat/nepmiddel. Natuurlijke “zorg voor elkaar” is een uiting van

gemeenschapszin dat zich vertaalt in mantelzorgers, buren, vrienden, vrijwilligers

e.d.”(McKnight, John. The careless Society).

De belangrijkste kernelementen:

De sleutel naar succes in wijkgericht werken ligt voor mij besloten in meerdere

kernelementen zoals: Empowerment, sociale inclusie, moderne zorg, krachtenperspectief,

veerkracht, para-professionelen, maatzorg, armoede, kwetsbare groepen, sociaal werk.


6

Vanuit mijn ervaringen binnen de wijkonderneming vind ik het versterken van

‘empowerment’ en ‘sociale inclusie’ het allerbelangrijkste.

Empowerment en Sociale Inclusie.

1. Empowerment

“Empowerment is een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en

gemeenschappen greep krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit via het

verwerven van controle, het aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van

participatie.”

2. Sociale Inclusie

Sociale inclusie gaat om het gevoel van daadwerkelijk “erbij horen” en dit krijgt pas

inhoud als het ook gepaard gaat met sociale participatie of kortweg “meedoen”.

Dit kan op allerlei manieren gebeuren: door deelname aan sport of cultuur, het

verrichten van vrijwilligerswerk of mantelzorg etcetera.

Sociale inclusie houdt ook in solidariteit. Een wijk omarmt zijn “zwakke broeders en

zusters”. In de huidige pluriforme samenleving is dit niet vanzelfsprekend.

Verbindingen maken en herstellen tussen burgers met grote verscheidenheid in

culturele en waardegebonden aspecten, staat vandaag dan ook op de voorgrond.

Overigens is mijn ervaring dat het inzetten op sociale inclusie, ondanks de groeiende

pluriformiteit, zeker geen ‘mission impossible’ is. Door mensen aan te spreken op hun

krachten en talenten en niet op de problemen die ze veroorzaken, krijg je een hele

andere en positievere dynamiek in een wijk, die randvoorwaardelijk is om te komen

tot sociale inclusie.

Referentiepunt voor mijn analyse

Referentiepunt voor mijn analyse is mijn huidige werk als Kwartiermaker van de

Wijkonderneming in de Wijk Hambaken.

Omdat ik na jarenlang werkzaam geweest te zijn als manager in de zorg/dienstverlening

(veelal achter mijn bureau en overlegtafel) weer met beide voeten in de modder kwam te

staan (terug in een achterstandswijk), ben ik contact op gaan nemen met mijn vroegere

collega Mariet Paes (voormalig-direkteur Gezondheidscentrum Samen Beter en huidig

direkteur van de Provinciale Raad Gezondheid). In 2008 is zij gepromoveerd op

Wijkgezondheidswerk, een studie naar 25 jaar wijkgericht werken aan gezondheid in Den

Bosch-Oost. Via haar heb ik diverse mensen binnen en buiten de Provinciale raad gesproken

naar hun ervaringen omtrent het wijkgericht werken in achterstandswijken in ‘s-

Hertogenbosch e.o. maar ook in Boston e.o


7

Het Wijkgericht werken is een trend, is weer hot in Nederland. Veel initiatieven zie je

ontstaan in den lande, echter velen mislukken met name doordat het lokale beleid te weinig

echt de kracht van de burger ziet en aanboort. De onderstaande stelling wil ik overnemen na

mijn werkbezoek aan New York City:

Big thought

Even though we preach inclusion, our organizations do little to actively counter the decline of

community spirit, and provide services that further isolate us. (Alternatives Unlimited Org.

From Withinsville near Boston, USA)


8

2. Aanpak

Voorbereidingen

Daar ik mijn studiereis gepland had naar Zweden (april 2011) en binnen een week (begin

januari 2011) besloot om over een maand (begin februari 2011) mee te gaan in een

uitwisselingsprogramma “Empowerment” van Stichting Pameijer uit Rotterdam naar New

York City heb ik amper de tijd gehad om vooraf veel verwachtingen te hebben. Laat ik het

synchroniciteit noemen. Misschien duidt dat het beste aan wat ik vooraf ervaren heb.

Synchroniciteit:

Door de onduidelijkheid over het voortbestaan van mijn positie als Kwartiermaker na februari

2011 kreeg ik mijn masterthese niet goed geconcretiseerd. Begin januari kwam ik tijdens de

studiedagen in Nijmegen in gesprek met een medestudent Thijs Dekker waarin we behoorlijk

spontaan tot de conclusie kwamen dat het een win-win situatie voor ons beiden zou zijn, als

ik met zijn organisatie mee zou mogen om de studiereis naar New York te maken. Zowel Thijs

als ik werken met dezelfde doelgroepen en zijn gericht op empowerment en sociale inclusie.

Eerder had mijn direkteur van de woningbouwvereniging al eens geopperd dat ook

achterstandswijken in oude engelse steden en New York interessante plaatsen zijn om naar

toe te gaan als studieobjecten. Juist in deze landen werken zij aan een integrale aanpak

gericht op zowel de sociale, fysieke, preventieve en repressieve kant van de wijk. Een aanpak

waar ik in mijn powerpointpresentaties regelmatig naar verwijs. Door de studiereis drie

maanden eerder te doen dan gepland, bood dit mij ook kansen om de masterthese twee

maanden op te schuiven waarbij onder tussen ook meer duidelijk zou zijn over mijn positie als

Kwartiermaker.

Wat verwacht ik van New York. Een metropool die mij nooit getrokken heeft, een land waar

ik gevoelsmatig weinig mee heb. Eerlijk is eerlijk mijn verwachtingen waren laag ten aanzien

van de stad en zijn bevolking. Vooroordelen tegenover de Amerikaan en de Amerikaanse

cultuur had ik des te meer.

Wel was ik zeer nieuwsgierig waarom het empowerment en sociale inclusie met name zijn

roots heeft in dit werelddeel (en Engeland). Ik denk dat mijn verwachtingen vooral lagen op

het vlak van “ Waarom en hoe” hebben zij dit vorm gegeven. In deze maand van

voorbereidingen las ik wel dat Harlem een “upstanding” wijk aan het worden is en zijn

achterstandsetiket aan het verliezen is. Dit triggerde mij. Ik kon me hier niets bij voorstellen,

dus de enige manier om dit te begrijpen was om het zelf te gaan ervaren, te zien, te horen en

te luisteren.

Daar ik met een uitwisselingsprogramma van Stichting Pameijer mee zou gaan ben ik eerst

een hele dag opgetrokken met Thijs bij zijn organisatie in Rotterdam. Op deze wijze kreeg ik

een eerste indruk omtrent hun visie, missie, werkwijze en hun bedrijfscultuur. Een organisatie


9

die Sociale Inclusie hoog in het vaandel heeft staan, en er ook naar streeft om dit in al hun

werkzaamheden zowel naar binnen (naar en met hun cliënten) als naar de buitenwereld,

probeert uit te stralen. Een vooruitstrevende, actieve en lerende organisatie.

Daarna volgden er diverse gesprekken met beleidsmedewerkers uit het veld. Zoals in de

vorige pagina reeds genoemd, veel namen van mensen die ik kreeg vanuit de Provinciale

Raad voor Volksgezondheid. Met deze mensen heb ik binnen twee weken een vijftal

gesprekken gevoerd. Maar ook beleidsmedewerkers binnen de convenantpartners van de

Wijkonderneming, met name van de gemeente ’s-Hertogenbosch en wooncorperatie Zayaz.

Wat is hun kijk en visie op empowerment en sociale inclusie, hoe geven zij dit vorm, waar

lopen zij tegen aan. Hoe “out of the box”-denkend zijn Nederlanders? Daarnaast heb ik

mezelf gestort op de nodige literatuur en namen die ik van al deze beleidsmedewerkers

mocht ontvangen (zie literatuurlijst bij het bronnenoverzicht).

Gegevens en materiaal verzamelen

Hierna volgt een verslaglegging en overzicht van het proces en de acties die gepleegd zijn in

de maand januari, voorafgaand aan de reis:

Study visit in the context of the Master study Management & Innovation (MMI)

2010/2011, University of Arnhem and Nijmegen (HAN)

Destination: New York City Date: February 7th to February 14th , 2011 Student: Mieke van der Sanden, manager MEE Co-Student: Thijs Dekker, manager Pameijer I want to inquire the following hypothesis: “Citizen initiative is the basis for the development of local policy” (hypothesis). The starting point for development and implementation of local policy should be that citizen initiatives will be considered as a driven force. Citizen initiatives can enforce the local policy and facilitate the implementation by local government. It has been observed that a proper search is often accompanied by struggles and frustrations on both sides. In English vocabulary there is a beautiful expression, namely 'muddling through'. It should not be reflected in the negative sense of the word mud, but more in the trend of tenacious plug away, even if it takes time and sweat.

I am of the opinion that this hypothesis is the only way that something new may arise

between citizens, municipalities and social partners. Namely, adequate social support

initiatives should be the driven force for new plans and projects. However, realizing this

hypothesis will require many small steps, in which the perspective should be focused on the

process of what happens in practice and not on the theory. Essential for reaching the final


10

destination of getting together is space for side roads and knowledge of the pitfalls. This

requires not only efforts at local level but also national support. To obtain this goal renewal

of administrative, management training and the guts of municipalities is necessary, thereby

providing space for officers and directors 'new style'. Real innovation only occurs when

everyone in the local organization is accepting the fact that community initiatives should be

the starting point for restructuring and cultural change.

For this hypothesis I will visit several organizations in New York City and one organization in

Withinsville (Massachusetts).

I hope to get answers on the following questions:

Format list Mieke

Who or what was the driving force to start this initiative?

Is it started as a citizens’ initiative, a local municipal project or a government rule?

How did the launch go?

Which people/parties/organizations were initially involved in the start of the project?

Which people/parties/organizations were found to be the most important?

Who is the target Group?

What means empowerment for your organization and for the Group itself?

How is the financing arranged? (fundraising, grants en incentives)

How is the balance between costs and income?

What are the succesfactors?

What are the pitfalls?

Is social inclusion a precondation?

Are there support systems or policy developments

Format list Thijs

What does administrative work mean for the organization?

What does the administrative work exists of?

Which administrative work comes from external laws and regulations and what is imposed


11

internally?

How do different groups of employees experience administrative work?

How is adminisrative work organized and how is it managed?

What are the roles, tasks and responsibilities

How is cooperation between facility management and employees in the primary proces?

How What role does it have?

Are clients and volunteers involved?

Can social media be helpful?

What culture aspects help or hinder cooperation between the primary process and facility

management?

What 5 measures of recent years have contributed the most to reduce administrative

problems?

Welke kansen heb ik gemist

Een grote misser mijnerzijds is, dat ik niet in mijn oriëntatie vooraf maar ook niet ten tijde

van mijn verblijf in New York City, ben gaan uitzoeken wat de specifieke rol van

woningcorperaties is bij de renovatie van een achterstandswijk. Juist sociale

woningcorperaties kunnen een grote invloed uitoefenen op achterstandswijken. Zowel op

fysiek- als sociaal vlak. Zeker in Den Bosch staan de sociale woningcorperaties voor de visie

dat zij er niet alleen voor de “stenen” zijn maar ook “voor mens en buurt".

Een andere gemiste kans (achteraf) is om b.v. in The Bronx een dag mee te lopen met een

social worker om aan den lijve te ervaren hoe en hoeveel dak- en thuislozen op straat leven

en of er dan nog sprake is van sociale inclusie?

Kortom: Zittend in het vliegtuig besefte ik dat door de snelheid waarmee ik afgelopen maand

dingen heb moeten besluiten en regelen, ik volledig met een “open mind” de studieweek ben

ingegaan.


12

Bronnen

Literatuur en Publicaties Timmers, M., M. Paes en H Penninx.

Elsendorp: small village great people.

2011.

Wijkgezondheidszorg, wat

wijkbewoners en professionals

verbindt. Congresverslag. 2008.

Sohier, R en P. Schalken. Hoop en

herstel in Brabant. 2008.

De gezondheidsagenda voor de

toekomst. PVRMZ. 2010.

Paes, M. Wijkgezondheidswerk.

Proefschrift. 2008.

Mcknight, J. The careless society.

1996.

Regenmortel, T. Empowerment als

uitdagend karaktervoor sociale

inclusie en moderne zorg. 2009.

Oelkers, B. Baas af? Over de grillige

relatie tussen gemeenten en actieve

bewoners. 2007.

Movisie. Burgers aan het stuur.2010.

Inclusief. Denken is doen. 1e

editie.Uitgave van de taakgroep

Handicap en sociale samenleving.

2010.

Draaisma, J. New York investeert in

achterstandswijken.1998.

Cromwijk, Rianne. Tussen beleid en

praktijk; onderzoek naar

burgerparticipatie in de WMO.

Movisie 2009.

Kröber, H en Pouwel van de Siepkamp.

Leiding geven en community care.

2004. NIZW.

Websites en links www.google.nl

www.wikipedia.org

www.alternativesnet.org

www.yai.org

www.jobpath.org

http://www.google.nl/

http://www.wikipedia.org/

http://www.alternativesnet.org/

http://www.yai.org/

http://www.jobpath.org/


13

www.communityaccess.org

Empowerment

Sociale inclusie

New York

www.allamerica.nl

www.coalitievandeinclusie.nl

Personen Vooraf:

Ad van Gurp, direkteur Zayaz in ‘s-

Hertogenbosch

Mariet Paes, direkteur Provinciale

raad Gezondheidszorg Brabant

Roos Sohier, beleidsmedewerker Prov.

Raad Gezondheidszorg Brabant

Gerjan Bömer, coördinator van

Stichting Door en Voor in ’s-

Hertogenbosch.

Thijs Dekker, manager Pameijer in

Rotterdam.

Jacqueline van Zwieten, coördinator

Regie over eigen leven Brabant.

Tijdens:

Dennis Rice, direkteur Alternatives

Unlimited in Withinsville.

Steve Coe, Chief executive officer van

Community Acces in New York.

Dwayne Mayes, director of HTH Peer

van Community Acces in New York.

Fernando Mariscal, Program director

van Community Acces in NY.

Josh Rubin, director van Yai Network

in NY.

Fredda Rosen, director van Job Path

in NY.

Steve Duke, director van Balticstreet

in NY.

Jan Alblas, direkteur Pameijer in

Rotterdam.

Mirjam Hopmans,

projectmedewerker empowerment

Pameijer in Rotterdam.

http://www.communityaccess.org/

http://www.allamerica.nl/

http://www.coalitievandeinclusie.nl/


14

3. Bevindingen

Gebruik van verzameld materiaal

Aan de hand van verslaglegging van onze bezoeken aan de organisaties hoop ik een

getrouwe weergave te kunnen geven van alle impressies en informatie die wij hebben

gekregen tijdens deze reis. Hoewel de vragenlijst van Thijs aan dit verslag is toegevoegd, zal

ik hier verder geen verslaglegging van doen. Wel verwacht ik dat onze twee essays te samen

een totaal beeld geven van de studiereis.

Maandag 7 februari

Vertrek van Schiphol en aankomst om 13.00 uur op JFK vliegveld in New York.

Dinsdag 8 februari

Bezoek aan Alternatives Unlimited in Withinsville

Om 6.00 uur op om te ontbijten en daarna met een gehuurde auto naar Withinsville (net

onder Boston) 300 KM verderop. Gelukkig hebben we in de auto navigatie en verloopt de

reis goed, om 11.00 uur komen we aan bij Alternatives Unlimited Inc. We worden

ontvangen door Dennis Rice en Michael Seibold. Enthousiast, bevlogen en toch ook zeer

aimabel vertellen zij over hun werk en de organisatie. Hun organisatie bestaat 30 jaar en hun

doelgroep zijn mensen met een verstandelijke beperking en psychiatrische aandoening.

Alternatives Unlimited Inc. staat voor:

“Real homes/ Real Jobs/ Real Relationships”

Missie: Skills en Supports=Succes

Visie: Real Homes, real jobs and real relationships= satisfaction

Recovery/discovery visie: Human Resilience + Opportunities for menigful Roles =

A New Life Purpose


15

Zij zijn gestart in een klein dorpje Uxbridge en uitgegroeid tot een grote organisatie in

meerdere regio’s. Veel van hun oorspronkelijk stafleden werken nog steeds bij hen. Hierdoor

heb je aan de basis wel een goede stabiliteit liggen, die nodig is omdat de groei de laatste

jaren verdubbeld is. Het meest trots zijn ze dat mensen de vaardigheden en ondersteuning

als positief ervaren zodat ze betaalde banen, een eigen woning en echte vriendschappen

krijgen, waardoor deze mensen onderdeel worden van een gemeenschap. Ondanks deze

groei zijn ze er tevens trots op dat zij hun basiswaarden van barmhartigheid en

betrokkenheid van de gemeenschap op hun werk (core values of compassion and community-

involvement) behouden hebben. Uitgangspunt voor hen is om te kijken naar wat hebben

gezonde mensen en mensen met een beperking gemeen met elkaar in plaats van je af te

vragen waar verschillen we in.

Echte banen, betekent geen “beschutte banen”. Tien jaar geleden hebben zij rigoureus

besloten om zowel het beschutte wonen als werken op te heffen. Als Alternatives Unlimited

zijn zij er trots op dat de gemeenschappen in de dorpen hen zoveel geven maar tegelijk

vertellen ze erbij dat deze zelfde mensen ook ervaren dat zij veel terug krijgen van

Alternatives. Het is een gelijkwaardige relatie/band die ontstaat. Neem bijvoorbeeld de

renovatie van “de oude molen” van waaruit het hoofdbureau werkt. Je ziet gewoon een

nieuw paradigma ontstaan: Zij zijn met de renovatie niet alleen een nieuw gebouw aan het

opknappen maar wij creëren een open forum waarbij iedereen van het dorp en omstreken

kan leren, werken en spelen (muziekuitvoeringen of toneeluitvoeringen). Dennis vertelt dat

Alternatives net zo sterk is als de omgeving die hun omgeeft, alleen in zo’n gemeenschap

vinden zij oplossingen voor mensen met een beperking om aan echte banen te komen echte

huizen en belangrijke relaties.

Zijn team bestaat uit zeer gepassioneerde mensen en creatieve geesten die met elkaar een

diversiteit aan vaardigheden inbrengen. Een hechte groep waar je van op aan kunt.

Ik heb de vragenlijst naast mij liggen maar merk dat het gesprek vlotter loopt door in contact

te blijven tijdens het gesprek dan steeds op deze lijst te kijken. Het engels praten gerelateerd

aan mijn werk verloopt aanvankelijk (voor mij) stroef. Wat besproken wordt versta ik goed

maar zaken uitleggen en bespreekbaar maken loopt moeizaam, gelukkig heeft Thijs hier

minder last van. Voor wat betreft mijn belangrijkste kernelementen (empowerment en

sociale inclusie) komen we vrij snel tot de kern. Met name hun omkering van het volgende

paradigma zet me aan het denken:

“Namelijk wat kunnen mensen met een beperking doen voor de maatschappij? In plaats van

wat kan de maatschappij doen voor mensen met een beperking?” Het voelt voor mij veel

krachtiger. Het gaat uit van Empowerment. Wat kan jij doen, in plaats van wat heb jij nodig?

Je laat hierbij elke vorm van betutteling door zowel andere burgers als professionals gelijk

los.


16

Niet minder indrukwekkend vond ik de volgende gedachten uit het boekje “The careless

society” van John Mcknight (dit zelfde boekje werd mij 6 dagen later ook geadviseerd door

Steve Duke van Balticstreet inc.:

The big thought

Even though we preach inclusion, our organizations do little to actively counter the decline

of community spirit, and provide services that further isolate all of us.

Vert. Hoewel wij integratie/sociale inclusie verkondigen, doen onze organisaties er weinig aan om te voorkomen dat de gemeenschapszin/gevoel verder achteruit gaat, en bieden wij diensten aan die ons allen nog verder isoleren.

Hun doel is om te komen van Bonding naar Bridging. Deel uit maken van een gemeenschap in plaats van alle mensen met een beperking bij elkaar laten wonen of werken. Een van hun belangrijke diensten is “Shared living”. Een zeer verstandelijk gehandicapte vrouw gaat samenleven in een jong gezin. Een echtpaar en een baby. Zij leven 24 uur per dag met elkaar, wonen, slapen, eten, werken, vrije tijd. De vrouw met een beperking zorgt ook soms voor het kind maar gaat ook overdag naar haar werk. Zie het als een vorm van persoonsgebondenbudget binnen een gezinssituatie. Het gezin ontvangt 30.000,- dollar voor kost en inwoning, waardoor de vrouw deel uitmaakt van een samenleving binnen een gezinssituatie. Tot slot wil ik het onderstaande paradigma-schema vermelden dat Dennis aan ons mee gaf:

Verschuivende paradigma’s

Verleden Heden Toekomst

Het probleem Persoon met een beperking

Persoon heeft zorg nodig

Begrensde of geen mogelijkheden

Oorzaak van het probleem

In de persoon zelf In de persoon zijn beperkingen

Gemeenschapsprobleem

Acties van paradigma

Classificeren, samenkomen en behandelen

Samenkomen, zorgen voor en controleerbaar houden

Ondersteunen, verbinden en empoweren

De kracht van de persoon

Ligt bij de dokter Aangewezen dienstverleners

In de persoon

Gevolg van het paradigma

Maak het heel, en verander het

Hou het stabiel en bereidt voor tot de dood

Ontwikkel vriendschappen


17

Woensdag 9 februari

Werken aan een verslag over Alternatives Unlimited, de rest van de dag vrij en New York

bekijken als toerist.

Donderdag 10 februari

Vanaf donderdag gingen we ontbijten in de wijk die we vervolgens gaan bezoeken. Daarna

naar Job Path. Ook hier worden we hartelijk ontvangen door Fredda Rose (Executive director)

en Alexandra Haselbeck (director of Life Coaching).

Wat is Job Path en waar verschillen zij in met andere bureau´s? Job Path is begonnen als een project of the Vera institute of Justice en uitgegroeid tot een zelfstandig draaiende non-profit-organisatie, een organisatie die mensen met een ontwikkelingachterstand ondersteunt om keuzes te maken in hun leven (werken, wonen en hun omgeving). De organisatie bestaat 30 jaar. In 2006 hebben zij een apart traject ontwikkeld voor mensen uit het autistisch spectrum. Dit traject is met name gericht op jonge mensen om samen met hen te zoeken naar de juiste school , opleiding, werk en zinvolle vrije tijdsbesteding. Job Path en Beth Mount (Capacity Works) werken veel samen. Helaas ging twee dagen later onze afspraak met Beth Mount niet door omdat zij wegens familieomstandigheden deze afspraak moest afzeggen. Daarom zal ik nu een stukje visie over sociale inclusie beschrijven zoals wij dit gehoord hebben bij ons bezoek met Job Path. Een visie (internationale methodiek: person-centured planning) al jarenlang uitgedragen door Beth Mount en in samenwerking overgenomen door de organisatie Job Path. Visie op sociale inclusie wordt door hen gevisualiseerd in een Quilt


18

The Every day Heroes quilt was designed to express twelve essential elements of the work of direct support professionals that facilitates community membership in the lives of people with disabilities. The hands around the border of the quilt represent the mark on the world made by each Hero through their individual and united efforts to support better lives for people. The center heart resembles a Milagro, a traditional symbol of healing and protection found throughout the world, particularly in Latin American countries. Job Path hanteert een eigen concept naar werk op maat (customized employment). Werk op Maat houdt volgens hen in:

Gedegen uitzoeken wat de sollicitant heeft aan wensen, interesse en vaardigheden

Grondige planning van het proces om je te richten op specifieke werkgevers

Uitzoeken bij en met de werkgevers waar binnen hun bedrijf nog onvervulde behoeften liggen richting werkplaatsen

Het doel is om een match te vinden waarbij zowel de werkzoekende als de werkgever voordelen in ziet

Voorwaarden vooraf: 1. Je moet de sollicitant goed kennen 2. Zoek naar de behoeften van een werkgever. Bouw een band op met de

werkgevers. Zij moeten jou kennen en vertrouwen (kwaliteit en duurzaamheid)

Job Path houdt een uitgebreide intake waarbij zij kijken naar de interesses, competenties en de vaardigheden die de persoon zelf aan geeft. Na de intake worden vroegere leraren, familieleden, buren uitgenodigd om te kijken en te luisteren naar de persoonlijke profielschets van de persoon. Aan hen wordt gevraagd of zij dit herkennen of hier aanvullingen op willen geven. Daarna wordt een werkgever gezocht die mogelijk werk heeft dat aansluit op de profielschets van deze persoon. Men gaat dus niet uit van een vacature waarbij men de sollicitant zoekt, maar men zoekt werkgevers die interesse hebben in deze profielschets en kijken vervolgens of zij werkzaamheden in hun bedrijf hebben waar deze persoon met zijn vaardigheden in past of mogelijk een functie voor creëert. Doel: Een match te ontwikkelen die zowel de werkgever als de werknemer goed past. Wat voor soort ondersteuning geeft Job Path? Na een match blijven zij de sollicitant nog ondersteunen zodat hij zich aan kan passen aan zijn nieuwe werkomgeving en snel leert wat van hem verwacht wordt. Daarnaast adviseren en geven zij support aan de staf en de andere werkers op de vloer hoe je met de nieuwe medewerker het beste kunt samenwerken. Wat zijn de voordelen om iemand van Job Path in te huren? Voordat de nieuwe medewerker gaat starten is hij door Job Path dusdanig goed begeleid dat de werkgevers er van uit mogen gaan dat zij een zeer gemotiveerde medewerker krijgen, die er alles aan zal doen om de verwachtingen waar te maken. 90% van de matching blijft goed gaan. Wat verstaat Job Path onder mensen met een beperking?


19

Volgens hen zijn zij mens en hebben zij een beperking die zich kan uiten in een langzamer tempo om zaken op te pakken en te leren, fysiek tegen grenzen aanlopen of hebben moeite om te communiceren. Maar met een goede begeleiding en sturing kunnen zij uitstekend werk leveren. Wat voor soorten jobs zoeken en vinden zij? Door de jaren heen hebben zij 2000 mensen ondersteund en zijn er werkplaatsen gerealiseerd in kleine en non/profit-organisaties. Zoals in de horeca, postbezorgdiensten, dierenasiel, verzorgingstehuizen, administratiekantoren, onderwijs e.d. Bij Job Path ontmoetten we Matthew die ons het adres gaf van “The Brooklyn Tabernacle” waar we zondagochtend een gospelmis meemaakten. Over sociale inclusie gesproken, juist een kerkgemeenschap kan een voorbeeld zijn voor sociale inclusie. Voor ons een ervaring op zich, we werden als nieuwkomers in deze kerk hartelijk ontvangen en opgenomen in het geheel. ’s Middag zijn we per metro naar Harlem gegaan om hier de organisatie Howie the Harp Peer advocacy and Training center (onderdeel van Community Access.org) te bezoeken. Deze organisatie is in 1995 opgericht en zij werken voor mensen met een psychiatrische beperking die vroeger dak- of thuisloos zijn geweest, drugsverslaafd of in de gevangenis hebben gezeten. Zij geven klassikaal training, verzorgen stages of persoonlijke trainingen zodat mensen weer over voldoende kennis en vaardigheden komen te beschikken om weer aan het werk komen. Een collega van Pameijer, Mirjam Hopmans (medewerker en organisator van het uitwisselingsprogramma van Pameijer met organisaties in NY) is hier ook aanwezig en introduceerde ons bij de directeur Dwayne Mayes, directeur van Howie the Harp. Een ongelooflijk persoonlijk verhaal van een man die zelf op jonge leeftijd zeer zwaar mishandeld werd door zijn moeder, geadopteerd werd door zijn tante en in zijn puberteit in een zware depressie terecht kwam en dit onderkende toen hij bijna 30 jaar oud door een TV-uitzending over depressie geïnformeerd werd en dit aangepakt heeft. Therapie gezocht en het programma van Howie the Harp gevolgd heeft. Momenteel is hij al jaren stabiel en leidt hij Howie the Harp, waar (ex) psychiatrische mensen in een dagprogramma weer ondersteund worden naar werk.

Binnen Howie the Harp werken bijna alleen maar ervaringsdeskundigen (Peergroup). Dwayne is een zeer inspirerende man maar ook een voorkomende persoonlijkheid. Zijn hele persoonlijkheid straalt uit dat hij volledig achter zijn organisatie en werkwijze van zijn team staat. Terwijl we daar in gesprek zijn, kunnen we langs de zijlijn volgen hoe medewerkers en bezoekers met elkaar om gaan. Wat me raakt is de openheid waarmee een ieder over zijn psychiatrische problematiek praat (Zie ook: de DVD waarin mensen aan het woord komen die bij Howie the Harp een training gevolgd hebben), van terugblikkend op de weg die men


20

gelopen heeft, naar acceptatie tot trots op jezelf, tot dankbaarheid. Deze DVD heb ik thuis al meerdere keren bekeken en blijft me inspireren doordat ik zo goed kon voelen dat mensen echt in hun kracht gekomen zijn (empowerment). De training bij Howie the Harp is elke dag en duurt een half jaar. Daarna vindt 92% een betaalde baan, vaak bij gezondheidsorganisaties of maatschappelijk werkorganisaties. In deze organisaties kunnen zij als ervaringsdeskundigen anderen helpen en ondersteunen. Hun peer-to-peer trainingsmodel is zowel nationaal als internationaal geaccepteerd. Hoe werkt het peer-to-peer trainingsmodel? ’s Avonds zijn we ontvangen door Steve Coe (CEO) en Cal Hedigan (Deputy CEO) van Community Access waar Howie the Harp een onderdeel van is. We hebben vooral gesproken over de organogrammen van St. Pameijer en van Community Access.

Tijdens het eten werd er nog een afspraak gemaakt voor de volgende dag bij een Housing and Dayprogramma van Community Access in The East Village.

Training en

vaardigheden

ontwikkelen. Dit

gebeurt via

intensieve

klassikale

instructie

6 maanden stage als

ervaringsdeskundige

om datgene wat je

geleerd hebt in de

praktijk te brengen

Assistent met een

voltijd baan tegen

concurrerend loon

of uitkering

Levenslange

toegang tot een

alumni-

programma


21

Vrijdag 11 februari Bezoek om 9.00 uur aan Fernando Mariscal, program director bij Community Access bij een woonvoorziening voor mensen met een psychiatrische beperking. Drie jaar geleden heeft Community Access dit oude flatgebouw gekocht en volledig opgeknapt. De helft van de appartementen is verhuurd aan cliënten (zij noemen ze huurders/tenders) en het andere gedeelte is verhuurd aan bewoners uit de wijk,vaak oudere mensen. Vaak gaat het om mensen die jaren lang op straat hebben gezworven en er opnieuw aan moeten wennen om in een huis te wonen. Soms duurt het twee maanden voordat iemand zijn plastic zakken uitruimt en zijn eigendommen een plekje geeft in het appartement dat hij nu bewoont. Deze woonvoorziening is gebouwd in een wijk die een paar jaar geleden nog bekend stond als een achterstandswijk. Huizen waren toen goedkoop, heden ten dage betaal je voor een appartement gauw 2500 dollar. De bewoners van deze woonvoorziening betalen echter een minimum prijs omdat dit gebouw ingezet wordt voor sociale woningbouw. Sociale inclusie in de wijk gaat met deze groep bewoners zeer langzaam. De reden hiervan is dat bewoners dit zelf niet zoeken. Langzaam aan zie je nu wel vriendschappen ontstaan tussen de flatbewoners. Dit is een eerste stap. In dit gebouw bepaalt iedereen zelf zijn eigen leefregels. Alleen het gebruik van drugs is niet toegestaan.

Op het eind van de middag zijn we naar Yai-organization gelopen. Rond 17.00 uur arriveren we bij directeur Josh Rubin van Yai-organization. Ondanks onze late aankomst neemt hij uitgebreid de tijd om met ons in gesprek te gaan. Yai is de grootste non-profit organisatie van Amerika. Yai, een netwerk van Hoop, bestaat al meer dan 50 jaar en de missie van de YAI Network is het creëren van hoop en kansen voor mensen met leer-en ontwikkelingsstoornissen en hun families. Zij geloven dat elk individu recht heeft op dezelfde waardigheid, respect en kansen als alle andere leden van de samenleving. Zij zijn vastbesloten om mensen met een beperking te ondersteunen om zodoende hun potentieel voor onafhankelijkheid, individualiteit, productiviteit en sociale inclusie in hun gemeenschappen uit te nutten.

Individualisering

Hun visie op sociale inclusie:

Net als leden van hun gemeenschap, willen mensen met een handicap de keuze hebben om in hun vrije tijd een concert bij te wonen, winkelen bij de lokale supermarkt of genieten van een balspel op straat. Ze streven er ook naar om te werken in banen waar hun vaardigheden


22

en bijdragen worden gewaardeerd door hun toezichthouders en medewerkers. Zij worden gefinancierd door de overheid, echter wil je meer kwaliteit leveren dan is er meer geld nodig. Zij hebben ver ontwikkelde digitale trainingsprogramma’s voor zowel nationaal als internationaal gebruik. Dit zorgt voor een extra bron van inkomsten. Regelmatig maken zij gebruik van fondsenwerving, organiseren evenementen met bekende persoonlijkheden als gast, maar “zoeken ook bewust de internationale markt om hun trainers te detacheren in het buitenland, b.v. in oliestaten als Oman of Koeweit. In totaal ondersteunen zij in heel Amerika 20.000 mensen en bieden zij 450 verschillende programma’s aan.

Zaterdagochtend 12 februari De afspraak met Beth Mount van Capacity Works ging helaas niet door, zij werd onverwachts weggeroepen wegens privé-omstandigheden. Heel jammer omdat zij de grondlegger is van de Personal Future Planning method (PFP-method). Zondagochtend 12 februari Vrije dag. Maandag 13 februari Bezoek aan Baltic Street inc. in Brooklyn , ook nu weer in gezelschap van Mirjam Hopmans. We worden bij Baltic Street wederom zeer hartelijk ontvangen door twee zeer stevig gebouwde Amerikaanse mannen: Steven Duke (oprichter en grondlegger in 1995) en Isaac Brown (CEO).

Baltic Street inc. is een door ervaringsdeskundigen geleide non-profit organisatie die zich

richt op de ondersteuning van mensen met een psychiatrische beperking. Door zich op

herstelgerichte diensten te richten begeleiden zij mensen richting werk, huisvesting,

onderwijs en sociale contacten.

Zij hechten waarde aan de persoonlijke reis als een onvervreemdbaar recht.

Zij hechten waarde aan de persoonlijke en professionele ervaringen van de

medewerkers en bestuursleden.

Zij hechten waarde aan de geestelijke gezondheid van de ontvangers, herstel en

empowerment.

Zij hechten waarde aan een mentorprogramma filosofie geleid door een staf van

vooral leeftijdsgenoten gediagnosticeerd met een psychische aandoening.

Het concept van dienstverlening door ervaringsdeskundigen is de ruggengraat van hunbureau. Het is essentieel dat het individu als een gelijkwaardige partner betrokken is bij de planning en uitvoering van hun eigen doelstellingen. Mensen worden aangespoord om "te definiëren, te ontdekken, en verantwoordelijkheid te nemen voor het vinden van betekenis en doel in hun dagelijks leven," . De diensten zijn er op gericht om het fysieke en emotionele welzijn van mensen te verbeteren en kansen te creëren voor het ontwikkelen van vriendschappen en relaties. Dit proces van herstel om met mensen hun leven te reconstrueren vereist niet alleen planning, maar ook actie. Hun personeel wordt voortdurend opgeleid om de bevoegde diensten en partnerschappen; gebaseerd op principes van shared


23

decision making te ontwikkelen. Door hun relaties met ervaringsdeskundige dienstverleners, zijn veel van hun cliënten in staat geweest om hun dromen te verwezenlijken door hen stap voor stap doelen te laten stellen om zodoende vaardigheden te ontwikkelen die hun ambities tot leven brengen. Hun deur staat altijd open zodat cliënten actief deel kunnen blijven nemen aan hun programma's zo lang als ze willen. Al hun diensten zijn er op gericht om mensen te helpen om hun leven in balans krijgen en te houden in de “echte wereld”.


24

Analyse en conclusies

Onderliggend aan mijn bezoek aan New York was de volgende hypothese voor mijn

masteronderzoek:

“Burgerinitiatief is de basis voor lokaal beleid”; kernelementen hierbij zijn Empowerment en

Sociale inclusie. Met name deze twee kernelementen vormen de basis voor mijn bezoek aan

de organisaties in Amerika. Mijn observaties heb ik zoveel mogelijk proberen te beschrijven in

de verslaglegging van de organisaties die we bezocht hebben Een algemeen beeld/analyse

zal ik maken uit alle observaties en impressies die ik heb gekregen van de verschillende

organisaties tezamen.

Totale analyse Empowerment:

Empowerment staat hoog in het vaandel van alle organisaties die wij bezocht hebben. Er zijn

veel overeenkomsten maar ook verschillen in de visie en missie. Of mijn bevindingen ook een

terechte afspiegeling zijn voor heel New York en Amerika, daar durf ik geen uitspraak over te

doen. Een week is tekort om daar harde conclusies aan te verbinden. Mijn essay zal zich dus

beperken tot observaties, voorzichtige analyse van mijn kant maar zeker zal ik een poging

doen om tot conclusies te komen. De gedachte van Empowerment voert terug op de theorie

van Maslow. Op de piramidetrap moet je een bepaald level bereikt hebben om de volgende

stap te kunnen en willen maken. Dit geldt niet alleen voor individuen, maar ook voor

organisaties. Als een nieuwe cliënt zich meldt bij een organisatie zal dus van twee kanten

geleveld moeten worden waar zowel de persoon staat (welke stap op de piramide van

Maslow) als wat heeft de organisatie te bieden voor deze persoon.

Theorie van Maslow

http://1.bp.blogspot.com/_bpSg2ZGct2A/S3sWCFyDmwI/AAAAAAAAAN0/vyGxlGQImh4/s1600-h/maslow.jpg

http://1.bp.blogspot.com/_bpSg2ZGct2A/S3sWCFyDmwI/AAAAAAAAAN0/vyGxlGQImh4/s1600-h/maslow.jpg


25

Algemene conclusies “Empowerment”:

Omkering van het paradigma van: “Wat moet de maatschappij doen voor mensen

met een beperking” naar “Wat kunnen mensen met een beperking doen voor de

maatschappij?”. Is voor mij duidelijk een krachtigere gedachte. Juist de eerste

gedachte plaatst mensen meteen in een afhankelijke positie. De omkering zorgt voor

kracht vanuit de mens zelf in plaats van af te wachten wat zijn omgeving doet.

Organisaties werken veel met een Peergroep (ervaringsdeskundigen). Het was zeer

bijzonder om te ervaren dat deze mensen zichzelf een nieuw en waardevol leven

hebben aangemeten, zonder te ontkennen dat zij een psychiatrische aandoening

hebben. De psychiatrische aandoening is bijzaak geworden in plaats van hoofdzaak.

Zij leven als een volwaardig mens die recht heeft op een volwaardig bestaan.

Gelijkwaardigheid tussen werkers en cliënten was ook een opvallend element. Veel

eerder dan wat we hier in de Nederlandse maatschappij zien delen professionals net

als hun cliënten kwetsbare zaken uit hun privé-leven. Wat voor impact heeft dat als je

dingen uit je eigen leven vertelt die kwetsbaar liggen? Is het angst die ons

tegenhoudt, is het niet professioneel? Beïnvloedt het macht- en gezagsverhoudingen?

Voelen wij ons beter dan de ander? Maken wij geen fouten? Is ons eigen leven altijd

op orde? Hoe “anders” komt het over als wij als professionals ook laten zien dat ons

leven niet altijd in orde is. Geeft dat niet een gevoel van gelijkwaardigheid en in

verbinding staan met elkaar? Geeft dat juist geen hoop bij de cliënt dat anderen ook

zaken niet altijd goed op de rails hebben? Putten zij daar juist geen

kracht/empowerment uit?

Ook in New York is er bureaucratie bij organisaties maar m.i. toch duidelijk minder als

in Nederland. Nederland is een overgeorganiseerd land, waarbij je het voor mensen

met een verstandelijke of psychiatrische beperking behoorlijk moeilijk maakt om hun

zaken op orde te krijgen en te houden door alle weten regelgeving. Wat kunnen wij

als maatschappij hier aan doen.?Deze administratieve lasten zijn dwarsliggers om

mensen in hun kracht te laten komen en blijven.

Totale analyse Sociale inclusie (inbedding in sociaal schema):

Kernbegrip Componenten Domein

inclusie

Subdomein Soc.

netwerken

Indicatoren

familieleven

Sociale

kwaliteit → Sociale inclusie →

Sociale

netwerken → Familieleven →

1 % dat zich

eenzaam voelt


26

Sociale cohesie Burgerrechten Vriendschappen

2 Frequentie

contact met

familie

Sociaaleconomische

veiligheid Voorzieningen Contact met buren

3 Niet-financiële

hulp van familie

Empowerment Arbeidsmarkt

Algemene conclusies “Sociale Inclusie”:

Sociale inclusie in een dorp (Withinsville) werkt anders dan in een wijk van New York.

Over het algemeen kun je zeggen dat er in een dorp nog steeds een grotere sociale

controle en gemeenschapsgevoel bestaat, waardoor sociale inclusie een meer

natuurlijk karakter heeft. In wijken in New York zul je eerder afhankelijk zijn wat

instanties met elkaar georganiseerd krijgen. Ook hier staat aan de basis wel één

persoon die zich 30 of 40 jaar geleden heeft ingezet en gepassioneerd is geworden om

deze organisatie op te bouwen tot wat het nu is. Uiteindelijk zijn alle organisaties

klein begonnen (zelfs YAI).

Fundraising is een gangbaar begrip in USA waar deze instanties graag gebruik van

maken. Het heeft alles te maken met sociale inclusie. Iedereen wil zijn steentje

bijdragen ook de beter gesitueerden in Amerika.

Jaren geleden heeft Amerika besloten om de beschutte woonvormen voor mensen

met een beperking (grote instituten) rigoureus te laten verdwijnen. Reden hiervoor

was tweeledig: vanuit de sociale inclusie-gedachte (iedereen heeft recht op een

menswaardig bestaan) maar ook omdat deze grote gebouwen anders als in

Nederland, slecht onderhouden waren, met als gevolg dat mensen in deze instituten

onder erbarmelijke omstandigheden leefden.

Slotconclusies:

Toenemende bezuinigingen voor maatschappelijk/welzijnsinstellingen zijn ook in

Amerika aan de orde van de dag. Een goed beleid op fondswerving is dan nog

belangrijker.

In Amerika durft men succesverhalen meer uit te dragen en uit te nutten.

Zonder bescheidenheid maar ook zonder arrogantie wordt trots verteld wat zij met

elkaar bereikt hebben.


27

Wees tevreden met kleine stapjes; we praten over processen en

cultuurveranderingen. Deze zijn niet te realiseren in een of twee jaar.

Soms zijn het kwetsbare organisaties omdat kleine organisaties gedreven worden

door zeer gepassioneerde mensen. Wat gebeurt er als zij onverwachts wegvallen?

Tussen de Peergroep en de professionals bestaat een grote mate van

gelijkwaardigheid.

Voor de Peergroep zijn een vijftal pijlers belangrijk: voldoende rust, spiritualiteit, goed

eten, beweging/sport, positieve instelling en een goed netwerk.

De functie van rolmodellen (Door en Voor) is voor mensen met een psychiatrische

beperking zeer belangrijk.

Theorie versus praktijk

Onderwerp Theorie Praktijk

Empowerment

“Empowerment is een proces

van versterking waarbij

individuen, organisaties en

gemeenschappen greep

krijgen op de eigen situatie

en hun omgeving en dit via

het verwerven van controle,

het aanscherpen van kritisch

bewustzijn en het stimuleren

van participatie.”

De overtuiging die ik

meekreeg vanuit Alternatives

Unlimited:

“Niet de maatschappij moet

zich aanpassen aan mensen

met een beperking maar de

vraag: “mensen met een

beperking wat hebben jullie

de maatschappij te bieden?”,

spreekt mij zeer aan. Juist

dan doe je een appel op de

innerlijke kracht en

vermogen van de persoon

zelfij in plaats van wat heb je

nodig). Dit is een iets andere

benaderingswijze maar

volgens mij biedt het een

sterker vertrekpunt. Volgens

mij zou dit het uitgangspunt

dienen te zijn voor

empowerment.


28

De inzet van

ervaringsdeskundigen (Peer)

is een krachtig middel om

empowerment te realiseren.

In amerika wordt hier in de

praktijk veel gebruik van

gemaakt.

Sociale inclusie

Met inclusie wordt bedoeld

dat mensen met een

beperking er helemaal bij

horen in de samenleving. Ze

vormen geen speciale groep.

Dit betekent dus ook dat

iedereen met een handicap

welkom moet zijn in een

gewoon huis, in een gewone

wijk, naar een gewone

school moet kunnen gaan als

hij/zij dit wil en gebruik moet

kunnen maken van openbare

voorzieningen, net als ieder

ander mens.

De organisaties die wij

bezocht hebben streven dit

ook na. Ze realiseren dit ook

voor een grote groep

mensen. Zeker voor mensen

met een verstandelijke

beperking. Moeilijker is het

om dit te realiseren voor

mensen met een

psychiatrische aandoening.

De praktijk wijst uit dat er in

New York 40.000 mensen

dakloos zijn en nog eens

130.000 mensen

woningproblemen hebben.

Van deze 40.000 mensen

heeft het merendeel een

psychiatrische aandoening

dan wel een

verslavingsprobleem.

Daarom is het zeer de moeite

waard om het gedachtegoed

en de aanpak van

organisaties zoals Howie the

Harp en Baltic Street onder

de aandacht te brengen en

er kennis van te nemen.

‘


29

4. Resultaat

Evaluatie aanpak

“Synchroniciteit of synchronistische gebeurtenissen komen volgens Joseph Jaworski voort uit een nieuwe manier om tegen de wereld aan te kijken. Het is een gevolg van, zoals hij dat noemt, het ervaren van een dieper niveau van realiteit. Dit nieuwe begrijpen vergt wel een behoorlijke omslag in het denken. Jaworski reikt handvatten aan.”

Vasthoudend aan mijn gevoel van synchroniciteit zoals ik dit ervoer in januari toen ik besloot

om voor mijn studiereis van de MMI naar New York te gaan in plaats van Zweden; kom ik tot

de conclusie dat als je op deze manier in het leven staat er heel veel mogelijk is. Daarnaast

geeft het ook ruimte in je eigen denken. Het feit dat je zaken tegenkomt en deze niet meteen

weg redeneert, biedt onverwachte kansen en mogelijkheden. Uitgangspunt blijft wel dat je met

beide benen op de grond staat en zaken beoordeelt met realiteitszin. Kortom een bepaalde

mate van nuchterheid moet je wel blijven behouden.

Twee belangrijke steeds terugkerende elementen van de afgelopen twee maanden zijn dat

vanuit onverwachse hoek steeds:

1. De schrijver John McKnight mijn pad kruist:

Eerste keer bij Alternatives Unlimited inc.( The big thought)

Tweede keer bij Baltic street inc.(The careless society)

Derde keer bij de Buurtalliantie (Building communities from the inside out, a

path toward finding and mobilizing a communitys assets)

2. De schrijver Andries Baart met zijn presentietheorie regelmatig naar boven komt:

In een gesprek met Mariet Paes. Bij haar proefschrift was A. Baart haar

promotor

In een gesprek met de wethouder wijkgerichte aanpak. Hij is vroeger als

pastoraal werker/opbouwwerker opgeleid door A. Baart

Een collega wijkgericht werken bij de woningcorperatie is afgestudeerd op de

presentietheorie van A. Baart

Door de onverwachte wending om naar New York te gaan, zijn de afgelopen twee maanden

zeer intensief geweest. Ik zou het echter zo weer doen. De omstandigheden waren goed, het

moment was goed en de persoon waarmee ik samen de studiereis voorbereidde en ten

uitvoer bracht was zeer prettig en wij vulden elkaar heel goed aan. Synergie alom!

Heb ik zaken gemist door de korte tijd van voorbereiding? Jazeker, de belangrijkste twee heb

ik vermeld in mijn verslag maar deze wegen niet op tegen alles wat ik ervaren en geleerd

heb.

Wat heb ik geleerd over de thema’s empowerment en sociale inclusie:

Het zijn twee thema’s die zowel in Amerika als in Nederland de aandacht verdienen

maar ook zeker krijgen. Niet alleen recentelijk maar al jaren. Mijns inziens kun je


30

misschien wel voorzichtig concluderen dat door de economische crisis waar iedereen

over de wereld mee te maken heeft, juist deze thema’s weer extra de kop op steken.

Immers doordat organisaties moeten bezuinigen wordt een actieve burgerparticipatie

weer meer verwacht. In Amerika merk je wel dat ondanks deze crisis organisaties nog

steeds vaak een beroep kunnen doen en doet op fondswerving. Mijn idee is dat

Nederland hier zeker van kan leren. Bepaalde vormen van fundraising hebben ook

“gemeenschapszin” ingebouwd in hun visie.

De visie en een ontwikkeld beleid op ervaringsdeskundigen (Peer-group) is veel verder

doorgevoerd in Amerika als in Nederland. Ik heb hier ten aanzien van empowerment

hele goede voorbeelden en resultaten van gezien.

De organisaties die wij bezocht hebben, maken duidelijk de stap van “Bonding” naar

“Bridging”. Ervaringsdeskundigen kunnen hier een belangrijke rol in spelen.

Een goed sociaal verzekeringsstelsel ontbreekt in Amerika (vangnet), zeker in tijden

van economische crisis heeft dit voor veel mensen (huizenbezitters) grote gevolgen.

Het aantal dak en thuislozen groeit aanzienlijk.

Elke organisatie heeft (ook in Amerika) met bureaucratie te maken. Ik heb echter de

indruk gekregen dat administratieve lasten en protocollen in Amerika beduidend

minder is dan in Nederland. Dit is niet alleen prettig voor de organisatie maar ook

voor de mens die ondersteuning zoekt. Juist de veelheid aan formulieren en

administratieve handelingen kan verlammend werken en heeft een averechtse

werking op empowerment van individuen.

Kansen en mogelijkheden voor innovatief strategisch beleid in Nederland:

De bezuinigingsronde in Nederland maakt veel los bij organisaties. Er wordt aan hun

bestaanszekerheid getrokken. Dit heeft een vliegwielwerking met als gevolg dat er opeens

slimme allianties ontstaan tussen verschillende partijen die je eerst niet mogelijk achtte. Ik

noem dit het Senseo-effect.

Dit is goed ook voor het hele maatschappelijk/welzijnsveld. Een soort herijking van

mogelijkheden in de maatschappij. Het doet ook een beroep op het individu en de

samenleving. De sociale zekerheid is niet zo vanzelfsprekend meer. Ik, als individueel persoon,

wordt geacht om mijn steentje bij te dragen (empowerment).

Volgens mij kun je bij het zoeken naar oplossingen twee wegen bewandelen:

1. Blijf de aandacht bevestigen op alle behoeften, gebreken en problemen in de

wijk . Dit legt beslag op het merendeel van de beschikbare financiële middelen

en menskracht.

2. Zoek voor de samenlevingsopbouw in een wijk nar kwaliteiten en

vaardigheden van de bewoners in die wijk (Asset Based Community

Development van John McKnight). Hiervoor is een handboek ontwikkeld met


31

de bedoeling om wijken te ondersteunen bij het in kaart brengen van hun

capaciteiten en deze in te zetten in het kader van de wijkontwikkeling.

Vanuit de visie “Regie over eigen leven”en de empowermentgedachte gaat mijn voorkeur uit

naar de laatste optie. Een goed voorbeeld in Nederland is de Buurtalliantie die deze visie ook

uitdraagt.

Een tweede mogelijkheid is dat gemeenten (WMO) en Zorgkantoren (AWBZ College voor

zorgverzekeraars) hun handen meer ineen slaan en tot slimme allianties komen tussen

zorgaanbieders en maatschappelijke vraagstukken (b.v. multiprobleemgezinnen, overlast

door mensen met een licht verstandelijke beperking of psychiatrische aandoening).

In ’ s-Hertogenbosch zie je allerlei allianties ontstaan zoals:

De Wijkonderneming, dit is een convenant tussen gemeente, wooncorperatie,

maatschappelijk werk, welzijnswerk en MEE

Samenwerking tussen politie, Avans hogeschool (expertisecentrum integrale

veiligheid)

Mogelijke fusie tussen Algemeen maatschappelijk werk en de Welzijnsstichting

Zorgaanbieders die zaken gemeenschappelijk aan gaan pakken en financieren (Cello-

Vivent-Zayaz-Reinier van Arkel)

In Nederland:

Wat doet de Raad Maatschappelijke ontwikkeling?

De Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling adviseert regering en parlement over sociale

verhoudingen in Nederland. De sociale infrastructuur staat centraal. Zij doen dat niet vanuit

een ivoren toren. Ze gaan het land in, beleggen expert meetings en praten met

sleutelfiguren. Soms laten ze onderzoek doen om feiten boven tafel te krijgen.

Momenteel loopt er een onderzoek, genaamd:

Stem geven aan verankering

De geschiedenis leert dat een stevige verankering in de samenleving een essentiële voorwaarde is voor een goede maatschappelijke dienstverlening. De RMO stelt dat de overheid en maatschappelijke organisaties daarom niet alleen moeten investeren in betere procedures voor toezicht en verantwoording, maar vooral ook in de relatie tussen organisaties enerzijds en burgers en cliënten anderzijds.

http://www.adviesorgaan-rmo.nl/publicaties/onderzoeken/2009/1036/




32

Vanuit dit onderzoek heeft men mij benaderd om 19 april 2011 in de Universiteit van Amsterdam deel te nemen aan een brainstormsessie met experts (vanuit mijn expertise: Kwartiermaker van de Wijkonderneming). Doel van deze bijeenkomst is om in de afsluitende fase weer een stap verder te komen bij het verankeren van maatschappelijke dienstverlening in Nederland.

Kansen en mogelijkheden voor het creëren van internationale ketens en netwerken:

Na terugkomst is mij gevraagd om in de kenniskring van de Provinciale Raad Gezondheid

Noord Brabant mee te participeren en te kijken in hoeverre er een uitwisseling kan komen

tussen deze Raad en organisaties zoals Alternatives Unlimited inc. en ook Community access.

Als Provinciale Raad zou ik daarnaast zeker contact zoeken met Stichting Pameijer om te

leren van hun jarenlange ervaring met hun uitwisselingsprogramma en hun contacten in New

York.

Contact en de expertise van Howie the Harp zou verder verspreid kunnen worden in

Brabant. Zij kunnen als geen ander de visie, het nut en de aanpak van

ervaringsdeskundigen overbrengen. Steve Coe komt zowel in april als in het najaar

2011 naar Nederland.

Contact met Alternatives Unlimited inc. kan goed opgepakt worden. Dennis Rice (CEO)

heeft aangeboden om naar Nederland te komen en hier lezingen te houden omtrent

hun aanpak van Sociale inclusie

Rest mij nog te zeggen dat deze studiereis een enorme ervaring voor mij is geweest. Het

heeft mij gesterkt in de richting van het “empowerment-denken” dat van belang is voor elke

persoon of organisatie in de samenleving.

Ik wil bij deze alle organisaties in Amerika bedanken voor hun gastvrijheid, hartelijkheid en

openheid. Zij hebben er mede voor gezorgd dat ik duidelijk heb gekregen op welk manier ik

mijn masterthese aan ga vliegen.

Tot slot wil ik stichting Pameijer, en in het bijzonder Thijs Dekkers en Mirjam Hopmans ,

bedanken dat ik met hun organisatie mee mocht liften en deelgenoot mocht zijn van de

contacten en ervaringen die zij reeds hadden met de organisaties in New York.

Bedankt!

Mieke


33

Bijlage 1

Organizations to visit: 1 2 Baltic Street A.E.H., Inc. Community Access, Inc. 250 Baltic Street, 1st floor 2 Washington Street, 9th Floor Brooklyn, NY, 11201 New York, NY 10004 www.balticstreet.org www.cairn.org Contactpersoon: Steve Duke Contactpersoon: Steve Coe [email protected] [email protected]

T 718-855-5929 T 212-780-1400

3 4 Alternatives Unlimited Inc. Job Path Inc. 50 Douglas Road, 22 West 38th Street, 11th floor Withinsville, MA 01588 New York, NY 10018 www.alternativesnet.org www.jobpathnyc.org Contactpersoon: Dennis Rice Contactpersoon: Fredda Rosen [email protected] [email protected] T 508-266-6509 T 212-944-0564 5 6 YAI network CapacityWorks 460 West 34th Street 25 West 81st Street 16-B New York, NY 10001 New York, NY 10024 www.Yai.org www.capacityworks.com Contactpersoon: Josh Rubin Contactpersoon: B. Mounth [email protected] [email protected] T 212-273-6191 T 212-362-9492

http://www.balticstreet.org/

http://www.cairn.org/

mailto:[email protected]


http://www.alternativesnet.org/

http://www.jobpathnyc.org/



http://www.yai.org/

http://www.capacityworks.com/




34

Bijlage 2

Week schedule 7-14 februari in New York

Dagindeling Afspraken Acties

Auto is gehuurd voor 8 februari Budget Car

Maandag 7 Vertrek Schiphol 10.13 uur

Aankomst 13.00 uur NYC Hotel Milford Plaza

Dinsdag 8 Hele dag 07.00 uur vertrek

Alternatives Unlimited Inc. in Withinsville Massachutes

Auto halen om 7.00 uur bij Budgetcar

Woensdag 9 Ochtend Middag

Vrije dag Werken aan verslaglegging

Donderdag 10 Ochtend 09.30 – 11.00 Middag Avond

Job Path Inc. Howie the Harp Zakendiner met Community Access

Vrijdag 11 Ochtend Middag

Housing Community Access Work Community Access YAI Network om 16.00 uur

Zaterdag 12 Ochtend Middag

Werken aan verslaglegging Beth Mount 12.00 uur


35

Zondag 13

Vrije dag/ Vrije dag

Maandag 14 Ochtend en middag Avond

Baltic Street Vertrek JFK om 22.00 uur

essay studiereis new york 2011

Documents