ESKİ ÇAĞ TARİHİ VE UYGARLIĞI

TEMEL KAVRAMLAR

TARİH BİLİMİNE GİRİŞ

• Tarih; insan topluluklarının geçmişteki yaşayışlarını,kültür ve uygarlıklarını (Klandan, Cumhuriyete devlet şekilleri, yazı, dil, din, hukuk, ekonomi, sanat vb), savaş ve barışlarını, yer ve zaman göstererek, belgelere dayanarak, neden-sonuç ilişkisi içerisinde bilimsel metodlara göre inceleyen bilim dalıdır.

• Bir olayın, Tarihi bir olay niteliği kazanabilmesi için o olaya ait tüm belgeler (gizli belgeler de dahil) açıklandığında bundan hiçbir kimse veya hiçbir topluluk, ekonomik, sosyal ve siyasal yönden etkilenmiyorsa ancak o zaman olay tarih olmuştur diyebiliriz. Bu nedenle Tarih bilimi İnsan topluluklarının geçmiş dönemlerini (Tarihe mal olmuş dönemlerini) incelemektedir

YER ZAMAN

• Uygarlıkların ve tarihi olayların aydınlatılmasında yaşanılancoğrafi konumun yönlendirici etkisi vardır. İlk uygarlıklarınnehir, göl ve deniz kenarlarında ortaya çıkması bir raslantıdeğildir. Dağlık bir bölgede yaşayan insanlar nasıl kihayvancılığa yöneliyor ise, deniz kenarında yaşayantoplumlarında balıkçılık ve denizciliğe yönelmesindeyaşadıkları coğrafi yerin etkili olduğu görülür. Bu durumtoplumların yaşam biçimleri ve kültürlerinin gelişmesineyönlendirici etki yapmaktadır. Dağlık alanda yaşayan birtoplumun kültürün de denizin etkisi görülmez iken denizkenarında yaşayan toplumlarınşarkısında, türküsünde, fıkrasında, folklorunda denizin etkisiaçıkça görülür.

• Bir olayın nedeni, kendisinden önce meydana gelen bir olayınsonucu olduğu gibi bir olayın sonucu da kendisinden sonrameydana gelen bir olayın nedenidir. Bu yüzden olaylararasında neden-sonuç ilişkisi kurabilmek için olayların geçtiğizamanı bilmek gerekmektedir. Örneğin; Hun'ların siyasibirliklerini kaybedip batıya yönelmeleri "Kavimler Göçü'nünnedeni olurken "Feodalite'nin" ortaya çıkışı da KavimlerGöçü'nün sonucudur.

• OLAY: Malazgirt Savaşı, Çanakkale Savaşı gibi kısa süreliyaşanan, yeri, başlangıcı ve bitişi belli olan toplumlarıetkileyen gelişmelere "OLAY" denir.

• OLGU: Anadolu'nun Türkleşmesi, Cumhuriyet dönemi

• devrimleri gibi uzun bir süreci ifade eden aynı niteliktekitoplumsal olayların bütününe ise "OLGU« denir.

Tarih Biliminin Yöntemi

Tarih bilimi, diğer bilim dalları gibi gerçeği arar, ancak yöntemibakımından diğer bilim dallarındanbazı farklılıklar göstermektedir.

Diğer bilim dalları genellikle günümüzde var olan olaylar ile u uğraşmalarına karşın tarih bilimi "geçmiş dönemleri" inceler,

Tarih bilimi geçmiş dönemleri incelediğindenfen bilimleri gibi "deney, gözlem ve tekrar"yöntemlerinden yararlanamaz,

Tarih biliminin genel kanunu yoktur.Diğer bilim dalları gibi gerçeği arayan Tarih biliminin kendine özgü yöntemleri bulunmaktadır.

Bunlar;

1. Tarama (Kaynak arama),

2. Tasnif (Sınıflandırma),

3. Tahlil (Çözümleme),

4. Tenkit (Eleştiri),

5. Terkip (Sentez).

• 1. TARAMA (KAYNAK ARAMA):• Geçmişte yaşanmış olayları bizlere en doğru bir şekilde

ulaştıran her türlü bulguya, buluntuya "belge" veya "kaynak"denir. Tarama bu bulguların araştırılıp bulunması aşamasıdır.

• Kaynaklar (Belgeler):

• a) Ana Kaynaklar (Birinci elden kaynaklar):

• Tarihi olayın geçtiği döneme ait her türlü yazısız veya yazılı bulgulardır. Birinci elden kaynak da denilen bu kaynaklar, tarihi olayı doğrudan yaşayanların eserleridir. Seyahatnameler (gezi notları), hatıralar (anılar), secereler (soy kütükleri), fermanlar (yazılı emirler), mahkeme tutanakları, paralar, resmi yazışmalar gibi öncelikle başvurulacak kaynaklardır.

• b) İkinci elden kaynak: Olayın geçtiği döneme yakın ana kaynağa dayalı olarak yazılmış dergiler, kitaplar gibi belgelerdir.

• Bunlar;

• Sözlü kaynaklar: Destanlar, hikayeler, şiirler, efsaneler vb. halk arasında ağızdan ağıza söylenmek suretiyle anlatılan tarihe ait bilgilerdir.

• Yazısız kaynaklar: İnsanların ilk dönemlerinden itibaren taş, toprak veya madenden yaptıkları üzerinde yazı olmayan her türlü araç ve gereçler ile heykeller, anıtlar, silahlar gibi eserlerdir.

• Yazısız eserler, insanlığın "Tarih öncesi« dönemlerini aydınlatan başlıca belgelerdir.

Eski Dönemlere ait silahlar

• Yazılı Kaynaklar: Yazının bulunuşundan itibaren,taş, tablet, kemik, papirus üzerine yazılmış yazılar, yıllıklar (anallar), kitabeler (yazıtlar), paralar, antlaşmalar, dergiler kitaplar gibi tarihi olayların aydınlatılmasında en güvenilir belgelerdir.

Eski yazılı metinler

Eski yazılı kitabeler

• Sesli ve görüntülükaynaklar:Haritalar, resimler, fotoğraflar, kaset, plak, CD-DVDgibi çizili, sesli ve görüntülü kaynaklardır. CD, DVD ve kasetdede montaj yapılabilmesi bu gibi kaynakların güvenilirliğinitartışmalı hale getirdiği için diğer kaynaklarla desteklenmelidir.

2. TASNİF (SINIFLANDIRMA)

İncelenecek konu ile ilgili tüm kaynakların,

Konularına,

Mekana,

Zamana; göre sınıflandırılması aşamasıdır.

3. TAHLİL ( ÇÖZÜMLEME — ANALİZ)

Eldeki belgelerin güvenillirliğinin diğer kaynaklar ilekarşılaştırılarak desteklenmesi aşamasıdır.

4. TENKİT (ELEŞTİRİ)

• Kaynakların gerçek ve doğru olup olmadıklarının, güvenilir olup olmadıklarının, aynı olayı anlatan farklı yazarlara ait bilgilerle uyumlu olup olmadıklarının dikkatle incelenmesi aşamasıdır.

• Herhangi bir kaynak değerlendirilirken 2 açıdan ele alınmalıdır.

a) Dış Tenkit (eleştiri): Kaynağın sahte olup olmadığı

ile özgün mü? Taklit mi? Olduğu, ne zaman ve neredeyazıldığı? yazarının kim olduğu?

b) İç Tenkit (eleştiri): Verilen bilgilerin diğer kaynaklarda

ne şekilde yer aldığı, yazarın görüşlerinin etkin olupolmadığı titizlikle incelenmelidir.

• 5. TERKİP (SENTEZ)

• Elde edilen tüm bulguların tasnifinin, çözümlenmesinin veeleştirisinin yapılmasından sonra bir plan dahilindebirleştirilmesi ve yazılması aşamasıdır.

• Tarih yazısında gerçeği arama ilkesi tarihçiye büyüksorumluluklar yüklemektedir.

• Tarihin Sınıflandırılması (Tasnifi)• Tarih bilimi çok uzun zamanı ve çok geniş konuları

incelemektedir. Bu durum araştırmaları zorlaştırmaktadır. Araştırmaların daha sağlıklı yapılabilmesi, bir plan ve disiplin içinde yürütülebilmesi için Tarih, zamana, mekana (yer) ve konularına göre sınıflandırılmıştır.

• a) Zamana göre sınıflandırma: Tarih araştırmalarında• kolaylık sağlamak amacı ile başvurulan ve en çok kullanılan

yöntemlerdendir. İnsanlığın yaşadığı uzun dönem, yüzyıl, binyıl veya çağ gibi kavramlara ayrılarak sınıflandırılır. Bu sınıflama olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurabilmek amacı ile kronolojik sıralamaya göre düzenlenir. Tarih, öğrenimde kolaylık sağlamak amacı ile yazının bulunuşuna göre (MÖ 3200) bölümlere ayrılmıştır. Yazının bulunuşundan önceki dönemlere "Tarih Öncesi, yazı ile başlayan dönemlere ise Tarih Çağları" adı verilmiştir.

• Tarih Öncesi dönem, insanların araç ve gereçlerindekullandıkları malzemenin cinsine göre Taş Devri ve MadenDevri olarak ayrılırken Tarih Çağları, Akdeniz Uygarlığı veAvrupa Tarihi esas alınarak toplumları etkileyen büyük olaylaragöre İlkçağ (Eskiçağ), Ortaçağ, Yeniçağ ve Yakınçağ olarakisimlendirilmiştir.

NOT: Tarih Öncesi veya TarihÇağları'nda meydana gelen olaylarındadünyanın her yerinde aynı zamandayaşadıklarını düşünmekte doğrudeğildir. Dünyanın bir yöresindeYontma Taş Devri yaşanırken bir başkabölgede Demir Devri uygarlığınınyaşandığı görülebileceği gibi Dünyanınbaşka bir bölgesinde İlk ÇağUygarlığı'na ait özellikler görülürkenaynı zaman içinde dünyanın bir başkayöresinde Yeni veya Yakın Çağ'a özgüözelliklerin görüldüğü rahatlıklasöylenebilir.

• Tarihi yazan kişi objektif olmalı, ayrıca olayın geçtiği zamanınkoşulları çerçevesinde değerlendirmesini yapmalıdır.

• b) Mekana göre sınıflandırma: Asya, Afrika, Avrupa Tarihi gibikıtaların, Türkiye, İran, Fransa, Almanya Tarihi gibiülkelerin, veya Ankara, Sivas ve Edirne gibi şehirlerin yani bircoğrafi bölgenin siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel yapısınınincelenmesi yöntemidir. Bu yönteme başvurulurken dekronolojik sıralama mutlaka göz önünde tutulmalıdır.

• c) Konuya göre sınıflandırma: Hukuk Tarihi,Sanat Tarihi, Dinler Tarihi, Tıp Tarihi veya İktisatTarihi gibi araştırılmak istenen konuların ayrı ayrıve ayrıntılı bir şekilde incelenmesi amacı ile başvurulan yöntemlerdendir.

• Bu yöntem, araştırmaları kolaylaştırmakla birlikte tarihi olaylar arasında bütünlüğü sağlama konusunda yetersizdir.

YAZILIŞ BİÇİMLERİNE GÖRE TARİH ÇEŞİTLERİ

• a) Rivayetçi (Hikayeci) Tarih: Olayların nedenlerinisonuçlarını araştırmadanyalnızca hikayebiçiminde anlatan tarihtir. Heredot Tarih vb. Rivayetçi tarihinönde gelen kişisi Heredot'tur. Heredot'un yaptığı Historis" adlı yapıt bunun ençarpıcı örneğidir.

• b) Öğretici Tarih: İnsanlara belli konuları öğretmek, toplumun ahlaki ve milli değerlerini geliştirmek, onların ders almalarını sağlamak amacı için yazılan eserlerdir. Peleponnes Savaşları'nı anlatan Tukidides bu alanın ilk temsilcisidir.

• Pragmatik (Öğretici - Faydacı) Tarihin ilk temsilcisi Tukudidestir.

HeredotTukidides

c) Bilimsel Tarih: Olaylarınnedenleri, sonuçları başka olaylarile ilgisi araştırılarak bilimselyöntemlerkullanılarak ve objektifkaynaklara dayandırılarakyazılantarih çeşididir.

• TÜRKLERDE TARİH YAZICILIĞI

• 1. Osmanlılar Döneminde Tarih Yazıcılığı

Osmanlılarda tarih yazıcılığı devlet politikası doğrultusundabaşlamıştır. Temel amaç, devletin başarılarını geleceknesillere aktarmaktır.

Osmanlılarda XVIII. yüzyıla kadar olayları devlet tarafındangörevlendirilen «Şehnameci» denilen görevliler yazardı.

XVIII. yüzyıldan itibaren Osmanlı tarih yazcılığınınen önemliunsuru olan Vakanüvislik ortaya çıkmıştır. Devlet görevlisi olanVakanüvisler, bir yandan kendilerinden önceyazılanları, toplamışlar diğer yandan da kendi dönemlerine aitolayları kaydetmişlerdir.

Osmanlılar İslamiyet öncesi Türk Tarihi'ni büyük ölçüde ihmaletmiş İslam merkezli bir tarihanlayışını egemen kılmışlardır.

Osmanlılardan ilk vakanüvis Naima Efendidir."Naima Tarihi" adı ile anılan eseri oldukçaönemlidr. Naima Efendi yalnızca gördüklerinikaydetmekle kalmamış, sosyolojik yorumlara da yer vermiştir. Naima Efendi'denbaşka Hoca Saadettin Efendi, Peçevi Selaniki ve Ahmet Cevdet Paşa da ünlü tarihçilerdir.

Naima Efendi

2. CUMHURİYET DÖNEMİNDE TARİH YAZICILIĞI

• Türklerin İslamiyeti kabullerinden önce de zengin bir kültere, parlakbir uygarlığa sahip olduklarını,dünya uygarlığına ve siyasetineönemli katkısağladıkları görüşünü savunan Atatürk, Türklerintarihiniaraştırmaya büyük önem vermiş bu amaçla 1931 yılında Türk TarihKurumu'nu (TürkTarihini Tetkik Cemiyeti)kurdurmuş, çalışmalarınabizzat katılmış, dünyada örneğigörülmeyenbir davranışla mirasının bir bölümünü buçalışmalarınsürdürülmesi, amacı ile Türk Tarih Kurumu'nabırakmıştır.

• Atatürk hem Anadolu ve hem de Türklerin Tarihleri ile ilgiligerçeklerin ortaya çıkarılmasına önem vermiştir. Tarihçilerinçalışmaları ile Osmanlıların İslam merkezli tarih anlayışıyerine, Türklerin dünya uygarlıklarının gelişmesine sağladıklarıkatkıları kanıtlamayı amaçlayan "Türk Tarih Tezi" ortaya çıkmıştır.

TARİHİN YARDIMCI BİLİM DALLARI

• 1. Coğrafya: Toplumların yaşadıkları coğrafiortam(Dağlık, nehir, göl veya deniz kenarları vb.)ile iklimkoşullarının onların yaşam biçimleri veuygarlıkları üzerinde negibi etkileri olduğunu öğrenmemizeve topluluklar hakkında dahasağlıklıdeğerlendirmeler yapmamıza katkı sağlar.

• 2. Arkeoloji: Kazı bilimi

• 3. Kronoloji: Takvim bilimi de denir.

• 4. Antropoloji:

a) Fiziksel Antropoloji: İnsan ırklarını ve ırkların özelliklerini inceler (Kemik yapıları, Kafatası vb.)

b) Kültürel Antropoloji: Toplumların sosyal ve kültürel yapılarını inceler. En eski insan topluluklarının yaşama ve yerleşme konusunda tariheyardımcı olur.

• 5. Etnografya: Toplumların örf, adet, gelenekve görenek gibi öz kültürlerini inceler. (Yemekten giysilerine, folklorlarına kadar yalnızca o topluma özgü özellikler)

• 6. Filoloji: Dil bilimidir. Toplumların kültürel düzeyleriniöğrenmemizin yanında yer değiştirmelerini(göçlerini) takip etmek açısından da tarihe yardımcı bir bilim dalıdır.

Etnografya Müzesi

• 7. Paleografya: Eski yazı bilimidir. Çivi yazısındangünümüze kadar yazının geçirdiği aşamaları inceler. Tarihi devirlerin aydınlatılmasında en önemli yardımcı bilim dalıdır.

Eski yazılı metin

8. Epigrafya: Anıtlar, mezar taşları ve kitabeler (Yazıtlar) üzerindeki yazıları inceleyen bilim dalıdır.

Orhun kitabeleri ve mezar taşları

9. Nümizmatik : Meskukat bilimi de denir. Paraları inceler.Böylece toplumların zenginliklerini ve ekonomik güçleriniöğrenmemize ve takip etmemize yardımcı olur.

Eski paralardan bazı örnekler

• 10.Diplomatik: Belgeler bilimidir. Fermanları, buyrukları, antlaşma metinlerini, evletlerarası yazışmaları inceleyen bilim dalıdır.

• Eski bir antlaşma metni

• 11.Heraldik: Arma bilimidir.

Osmanlı Arması Selçuklu Arması

• 12.Sosyoloji: İnsan topluluklarının yaşayışlarını,kurumlarını vekurumların toplum yaşamı üzerindekietkilerini inceler.

• 13.Felsefe: Akıl ve mantık ilkelerine uygun düşünmeyi

• esas aldığından olayların doğru yorumlanmasına vedeğerlendirilmesine katkı sağlar.

• 14.Hukuk : İnsanların birbirleri ve devletle olan ilişkilerini belirleyenhukuk kuralları toplumların gelişmişlik düzeylerini, siyasiyapılarını, kültürel düzeylerini ortaya koyması bakımından oldukçaönemlidir.

• 15.Edebiyat: Tarihi olayların büyük bölümü edebiyata konu olmuşve edebiyat sayesinde günümüze kadar ulaşabilmiştir.

• 16. Sanat Tarihi : İnsanların ilk dönemlerinden itibaren yaptıklarısanatsal değere sahip her türlü mimari eserleri, heykelleri, resimleriinceler. Toplumların kültürel gelişmişlikdüzeylerini, zenginliklerini, inançlarını ortaya koymasını sağlar.

• 17. Kimya: Karbon 14 Metodu ( Yöntemi) ilebuluntularınmadde yapısını inceleyerek hangi döneme aitolduğunu belirlemesi ile tarihe yardımcı olur.Fosillerin, iskeletlerin yaşlarını veya yıllarını belirleyereközellikle Tarih Öncesi dönemi aydınlatması ile katkı sağlar.

• 18. İstatistik: Belirli bir amaç için toplanan veriler yer yer tarihiolayların aydınlatılmasına katkı sağlamaktadır.

• 19. Sicillografi: Mühürleri inceler.

Değişik Mühür Resimleri

• 20.Onomastik: Yer adlarını inceler. Yaşanılan bir bölgedekinehir, göl, dağ ile şehir kasaba adlarının nereden ve ne anlamageldiğini, bunların zamanla değişip değişmediğini inceleyereksiyasal ve kültürel değişimlerini takip etmemize katkı sağlar.

• 21. Ekoloji : İnsan topluluklarının yaşadığı bölgelerde oluşandoğal denge bozulmalarının, o toplulukların yaşamı üzerindekietkilerini inceleyerek tarih biliminin çalışmalarına yardımcıolur.

• 22.Diplomatik: Belgeler bilimidir. Devletler arasıantlaşlmaları, fermanlarıberat ve vesikaları inceleyen bilimdalıdır.

• 23. İktisat: Pek çok tarihi olayın arkasında ekonomik nedenlervardır.

TARİHTE TAKVİM

• İnsanlar ilk çağlardan itibaren zamanlarını belirleme ihtiyacıduymuşlardır. Bu ihtiyaç, yıl, ay, gün, hafta, saat, dakika vesaniye gibi kavramlarla ifade edilen takvimin bulunuşuna yolaçmıştır.

• Tarihte bilinen ilk takvimi Sümerler bulmuşlardır. Bir yılı 360gün olarak kabul eden "Ay yılı" esasına dayanan takvimdir.

• Bir yılı 365 gün sayan "Güneş yılı" esasına dayanan ilk takvimiise Mısırlılar bulmuştur. Mısırlıların Güneş yılı esasına dayalıtakvimleri önce Roma İmparatoru Julius Caesar ( Jul Sezar)tarafından " Julien Takvimine" daha sonra Papa XIII. Gregoriustarafından "Gregoryan Takvimi'ne« dönüştürülmüştür. Değişikuygarlıkların katkıları ile gelişen Mısır Takvimi günümüzdeyaygın olarak kullanılan "Miladi Takvime" temel olmuştur.

• Uygarlıklar takvimlerine başlangıç olarak değişik olay vetarihleri kabul etmişlerdir. Örneğin;

İbraniler, MÖ 3761 tarihini Yaradılış Yılı olarak kabul ederken,

Yunanlılar ilk olimpiyat oyunlarının yapıldığı MÖ 776 tarihini,

Romalılar, Roma şehrinin kurulduğu MÖ 753'ü

Müslümanlar, uzun süre kullandıkları Hicri Takvime Hz.Muhammed'in Mekke'den Medine'ye göçü (Hicret) olan 622tarihini,

Günümüzde yaygın olarak kullanılan Miladi Takvime ise Hz.İsa'nın doğum tarihi olarak benimsenen 0 (sıfır) tarihi başlangçolarak kabul edilmiştir.

TÜRKLERİN KULLANDIĞI TAKVİMLER

TAKVİMİN ADI ESAS ALDIĞISİSTEM

ÖZELLİKLERİ

12 HAYVANLI TAKVİM Güneş Yılı Yıllar bir hayvan adı ile anılır.• Sıcgan (Fare), Ud (Sığır), Tabşıgan (Tavşan), Lu (Ejder), Han (Yılan), Yund (At), Koy (Koyun), Biçin (Maymun), Taguk (Tavuk), İt (Köpek), Tonguz (Domuz)• 1 Yıl 365 gün 5 saat sayılır.• 21 Mart (ekinoks) tarihi bu takvimin yılbaşı kabul edilmiş Türkler ve kimi kavimler baharın başlangıcı (Nevruz) olarak kutlamışlardır.• Aylar sayı ile belirtilmiştir.• Çinliler ve Tibetlerde kullanmışlardır.

TAKVİMİN ADI ESAS ALDIĞISİSTEM

ÖZELLİKLERİ

HİCRİ TAKVİM Ay Yılı Başlangıç olarak Hz. Muhammed'in Mekke'den Medine'ye göçü olan(Hicret) 622 tarihi kabul edilmiştir.• Bir yıl 354 gündür.• Hz. Ömer devrinde oluşturulmuştur.• Günümüzde yalnızca dini günlerin belirlenmesinde kullanılır.

TAKVİMİN ADI ESAS ALDIĞISİSTEM

ÖZELLİKLERİ

CELALİ TAKVİMİ(TAKVİM-İ MELİKŞAHİ)

Güneş Yılı Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah döneminde, Ömer Hayyam'ın yer aldığıbir kurul tarafından yapılmıştır.• Bir yıl 365 gün 6 saat kabul edilmiştir.• Yılbaşı 21 Mart'tır.• Melikşah adına düzenlenen takvim Onun ölümü üzerine terk edilmiştir.• Babürler tarafından da kullanılmıştır.

TAKVİMİN ADI ESAS ALDIĞISİSTEM

ÖZELLİKLERİ

RUMİ TAKVİM Güneş Yılı • Osmanlıların mali işlerde 1677 de kullanmaya başladıkları takvimdir.• Başlangıç olarak Hicret yani 622 tarihi alınmış, Güneş yılına göre düzenlenmiştir.1839 dan itibaren tüm resmi işlemlerde kullanılmıştır.• Günümüzde genellikle yaşlıların doğum tarihlerini söylerken kullandıklarıtakvimdir.

TAKVİMİN ADI ESAS ALDIĞISİSTEM

ÖZELLİKLERİ

MİLADİ TAKVİM Güneş Yılı • Başlangıç olarak Hz. İsa'nın doğumu (Milat) kabul edilen 0 (sıfır) olmuştur.• Bir yıl 365 gün 6 saattir.• Temeli Mısır takvimine dayanan, Julien ve Gregoryen Takvimlerinin geliştirilmesiile ortaya çıkmıştır.• 1 Ocak 1926 dan itibaren ülkemizde günlük ve resmi işlerde kullanılmaktadır.

Süreç içerisinde Hicri Takvim ile Rumi Takvimi birlikte kullandığımız gibiMiladı Takvimin kabulüne kadar Rumi Takvimi kullanmamız, ayrıca MiladıTakvim ile birlikte dini günlerin belirlenmesinde halen Hicri Takvimikullanmamız bunların birbirlerine çevrilmesi ihtiyacını doğurmuştur.

ÖRNEK2012 Miladi yılı kaç Hicri yıla karşılık gelir?İki takvim arasındaki farklar,a) Miladi Takvim 0 ile başladığı halde Hicri Takviminbaşlangıcı 622 kabul edilmiştir.b) Miladi Takvim bir yılı 365 gün 6 saat sayarken(hesaplamalarda 6 saat dikkate alınmaz)Hicri Takvime göre bir yıl 354 gündür. YaniHicri Takvim her yıl 11 gün eksiktir. Bu da HicriTakvim'in Miladi Takvim'e göre 365 : 11 = 33 yılda bir yıl ileri gitmesine yol açmaktadır.

• Bu farklardan yola çıkarak;• 2012 − 622 = 1390 başlangıç farkı,• 1390 : 33 = 42 veya 43 yıl ileri gitmiştir.• 1390 + 42 = 1432 veya 1433 Hicri yıldır.• veya tersinden gidersek;• Hicri 1433 yılı Miladi kaç yıldır?• 1433 + 622 = 2055 başlangıç farkı• 1433 : 33 = 43 veya 44 yıl ileri gitmiştir.• (Hicri yıl her yıl Miladi yıla göre 11 gün eksik• olduğundan 33 yılda 1 yıl ileri gittiği için• 2055 - 43 = 2012 Miladi yıldır.

Not :Osmanlı Devleti − Rumi Takvimi hicri 1255 yılından başlatmıştır.Miladi Takvim 1839 iken Hicri Takvim 1255 olarak kabul edilmişti. Buna göre;1839 − 1255 = 584 yıllık fark ortaya çıkmaktadır.

ÖRNEK :2012 Miladı yılı Rumi kaç yılıdır?Miladi Takvim ile Rumi Takvim arasında değişmeyen584 yıl fark olduğuna göre;2012 − 584 = 1428 Rumi yıldır.

BAZI KAVRAMLAR

Milat:Doğum demektir. Hz İsa'nın doğumu sıfır (0) kabul edilmiştir.Secere:Bir kişinin veya toplumun geçmişini açıklayan "Soy kütüğü» de denilen belgedir.Tablet:Anadolu ve Mezopotamya 'da üzerine yazı veya resim bulunan topraktan yapılmış levha.OlayMalazgirt Savaşı, ÇanakkaleSavaşı gibi kısa süreli yaşanan, yeri, başlangıcı ve bitişi belli olan toplumları etkileyen gelişmelere denir.

OlguAnadolu'nun Türkleşmesi, Cumhuriyet dönemi devrimleri gibi uzun bir süreci ifade eden aynı nitelikli toplumsal olayların bütününe denir.PapirüsMısırlıların üzerine yazı yazmak amacı ile Papirüs bitkisindenyaptıkları kağıt..Peleponnes :Mora Yarımada'sının diğer adı.

Monarşi :Bir kişinin veya bir ailenin egemenlikhaklarına dayalı yönetimbiçimidir.Veri:İncelenen olayla ilgili elde edilenbütün bilgilere denir.Yıllık:Yaşanan olayların günü gününekaydedildiği belgelere "Yıllık"(Anal) denir..Tetkik:Araştırma

• Tarih biliminin konusu insana özgü tüm toplumsal• olaylardır. Bu nedenle bilim dalı olarak çok• uzun dönemi ve çok kapsamlı konuları incelemektedir.• Tarih, araştırma ve incelemelerinde, öğretimde• kolaylık sağlamak amacı ile zamana göre sınıflandırılmış,• yazının bulunuşuna (MÖ 3200) göre• bölümlenmiştir.• Yazının bulunuşundan önceki dönemlere Tarih• Öncesi dönemler denilirken yazı ile başlayan ve• günümüze kadar süren döneme Tarih Çağları• veya Tarihi Devirler denilmiştir.

Uygarlığın Doğuşu ve İlk Uygarlıklar

TARİH ÖNCESİ DÖNEMLER• Yazının bulunuşundan önceki dönemlerdir. Budönem

insanların “araç ve gereçlerin de kullandıkları

• malzemenin cinsine” göre bölümlere ayrılmıştır

• I. TAŞ DEVRİ• a) Eski Taş (Kabataş) Devri (Paleolitik Çağ)• (MÖ 600.000 – 10.000): İnsanlığın yaşadığı en uzun dönemdir. Yaşamlarını avcılık ve balıkçılıkla sürdürdükleri,üretici

olmadıkları, toplayıcı – tüketici olduklarıdönemdir. İklim koşulları nedeniyle yaşamlarını mağaralarda ve ağaç

kovuklarında sürdürdükleridönemdir. Küçük guruplar halinde avlarının peşinde göçer bir yaşam

sürdürmüşlerdir. Mağara duvarlarındaki hayvan ve av sahnelerinin bu

döneme ait olduğu ileri sürülmüştür. Ülkemizde bu döneme ait kalıntılara Antalya’da Karain, ve

Belbaşı ile en eski yerleşim yeri olduğu ileri sürülen İstanbul’daki Yarımburgaz mağarası gösterilir.

b) Orta Taş Devri (Yontma Taş) Mezolitik Çağ(MÖ 10.000 – 8.000)

Bu dönemde insanların yaşamlarını avcılık ve balıkçılık ile sürdürdükleri toplayıcı – tüketici oldukları dönemdir.

Taştan ilk aletlerini yaptıkları ve kullandıkları dönemdir. Dönemin sonlarına doğru insanlığın en önemli

buluşlarından biri olan “Ateşin bulunduğu” dönemdir. Ülkemizde bu döneme ait buluntulara örnek olarak

Ankara Macunçay, Samsun Tekkeköy, Antalya Beldibi mağarası gösterilebilir.

• Ateşin bulunması ile birlikte insanların soğuktan ve vahşi hayvanlardan korunduklarını, karanlıktan kurtulduklarını, yiyeceklerini pişirerek daha lezzetli hale getirdiklerini ayrıca ilerleyen dönemde ateşten yararlanarak maden devrine geçildiğini…

• c) Yeni Taş Devri (Cilalı Taş)

• (Neolitik Çağ) M.Ö (8.000 - 5.500)

İnsanların avcılık – balıkçılık (toplayıcılık) yanında toprağı işleyerek tarımsal faaliyete, üretime geçtikleri ilk dönemdir.

Tarım hayatı ile birlikte yerleşik yaşama geçtikleri ilk köy topluluklarını oluşturdukları dönemdir.

Taş araç ve gereçlerin yanında yiyeceklerini korumak düşüncesiyle topraktan da çanak çömlek gibi araç ve gereçler yapmışlardır (Seramik).

At, koyun ve sığır gibi hayvanları evcilleştirmişler, yiyeceklerine süreklilik kazandırmışlardır.

Hayvan derileri yanında bitki liflerinden de giysiler yapmışlardır.

Ok, yay ve mızrak gibi silahların yanında kemikler de düzgünleştirilerek silah olarak kullanılmıştır.

Yerleşik yaşam ile birlikte mezar kültürünün ortaya çıktığı, mezar olarak yapıldığı ileri sürülen “Dolmen” ve “Menhirlerin” yapıldığı dönemdir.

Diyarbakır yakınlarındaki Çayönü, Yeni Taş Dönemine ait ilk köy olarak gösterilirken, Konya’da bulunan Çatalhöyük insanlık tarihinin ilk şehir yerleşimi olduğu ileri sürülmüştür.

2. MADEN DEVRİ

İnsanlar doğada ham olarak bulunan madeniateşin bulunuşu sayesinde eriterek araç, gereç ve silahlar yapmaya başlamışlardır. Madenlerin araç ve gereçlerinde kullanımı, sırası ile:

a) Bakır (Kalkolitik) Çağı (MÖ 5.000 – 2.500): Bu dönemde bakır araç gereçlerin yanında taştan araç ve

gereçlerin yapılmasınada devam edildiğinden Bakır – Taş Çağı olarak da adlandırılmaktadır.

Doğada bol miktarda bulunması ve kolay işlenir olması nedeniyle insanların araç gereçlerinde ilk kullandıkları maden olmuştur.

Çorum’da Alacahöyük, Denizli’de Beycesultan, Çanakkale’de Truva bu dönemi aydınlatan en önemli merkezlerdir.

• b) Tunç Çağı (MÖ 2.500 – 1200):

İnsanlar bakır ve kalay madenlerini karıştırarak daha sert bir madde olan Tunç’u elde etmişlerdir.

Bu dönemde köyler büyümüş, ilk şehir devletleri ortaya çıkmıştır.

Bu dönemde Mezopotamya’da; Sümer, Akad, Anadolu’da; Hitit devletlerinin ortaya çıktığı ileri sürülmüştür.

İnsanların ihtiyaçlarından fazlasını üretmeleri veya başka ürünlere ihtiyaç duymaları değiş– tokuşa dayalı ticaret hayatının başlamasına yol açmıştır.

Bu dönemi aydınlatan en önemli merkezler arasında Asurluların ticaret kolonisi (Karum) olarak bilinen Kayseri yakınlarındaki “Kültepe” gelir

• c) Demir Çağı (MÖ 1200’lerden İtibaren):

Günümüz uygarlığının da temeli sayılan demir, insanlığın en önemli buluşlarından biridir.

Bu dönemde şehir devletlerinin yerini merkezi krallıklar almıştır.

Tarım dışında kol gücüne dayalı sanayi kolları gelişmeye başlamış ve iş bölümü ortaya çıkmıştır.

Tarih öncesi dönemin son çağıdır. Bu dönemin sonlarına doğru Sümerlilerin “çivi yazısını” bulmaları ile Tarih Öncesi dönemler son bulmuş ve Tarih Çağları başlamıştır.

İnsanlar Tarih Öncesi dönemde araç ve gereçlerinde sırası ile “Taş, toprak ve madeni” kullanmışlardır.

Yozgat yakınlarındaki Alişar’ın 7 şehir kalıntısından ilk üçü, Çorum yakınlarındaki Alacahöyük’ün 4 kültür tabakasından ilk ikisi, Çanakkale yakınlarındaki Truva’nın 9 yerleşim yerinden ilk beşi “Tarih Öncesi” dönemlere, diğerleri ise İlk Çağ dönemine aittir.

• TARİH DEVİRLERİ