ESKİ TÜRK EDEBİYATI 15. YÜZYIL METİNLERİ Ahmed Paşa, Gazel 1 Bir dil mi ķalmışdur bu tír-i ġamzeden ķan olmamış Bir cān mı vardur ol kemān-ebrūya ķurbān olmamış Şol ¤ömr kim sensüz geçer ol ¤ömr zāyi¤ ömr imiş Bir cān k¢anuñ cānānı yoķ ol cān daĥı cān olmamış Ne fitnedür yā Rab bu kim bir dilberüñ her ġamzesi Bir demde biñ cān almasa derler bu fettān olmamış Zülfin gidermiş ol ŝanem kāfirligin ķomaz henūz Zünnārını kesmiş velí daĥı müselmān olmamış Şehrüñde la¤lüñ şevķına şol deñlü ķan aġlamışam Kim bir der ü dívār yoķ yāķūt u mercān olmamış Anup çerāġ-ı ģüsnüñi pervāne göñlüm şem¤-vār Meclis mi var kim germ olup sūzān u giryān olmamış Mecmū¤-ı diller mecma¤ı zülfüñdür anı çözse bād Cem¤iyyet-i ĥāšır m’olur andan períşān olmamış Gülden ķoĥuñ alup seģer āh itse Aģmed derd ile Bülbül bulunmaz bāġda kim baġrı biryān olmamış Ahmed Paşa, Gazel 2

Ahmed Paşa, Gazel 3

Ahmed Paşa, Gazel 4

Ahmed Paşa, Murabba

Şeyhî, Gazel 1 Her seģergāh od düşer eflāke āhumdan benim Her gece ¤ālem šolar dūd-ı siyāhumdan benim Ķan döker şām u seģer mihr ile şefķatden şafaķ Yummaz ıldızlar gözin feryād u āhumdan benim Çün benim ŝıdķ u ŝafā oldı günāhum bilirim Bugün āhum çoķluġunı ol günāhumdan benim Ben bu derd ile ölüp šopraķ olursam ey ŝabā Ŝu yerine od çıķa ĥuşk giyāhumdan benim Şükr ķıl Allāh’ına Şeyĥí k’irüre şāhına Ģāşa kim maģrūm olam lušf-ı ilāhumdan benim Şeyhî, Gazel 2 Cān baġlamaķ ol zülf-i períşāna ne müşkil Zencíre çekilmek dil-i dívāne ne müşkil Ģall itmez iken ¤uķdesini ķılca dil ü cān Müşgín ŝaçına diş bilemek şāne ne müşkil Hicr odu ile cān virüp ol şem¤-i cemāle Per yakmaduġı sūĥte pervāne ne müşkil Çün müflis ü maĥmūr iderem ¤azm-i ĥarābāt Redd eyler ise sākin-i meyĥāne ne müşkil Sāķí ezelí ¤ahd-i dürüst olmadın eyvāh Ger cām uşanuban šola peymāne ne müşkil ¤Āşıķ ki revān eyleye bir yādına biñ cān Feryādına irmedügi cānāne ne müşkil Şeyĥí ne yazuķ muģterem iken ķala maģrūm Maģrem ģaremine ola bí-gāne ne müşkil

Şeyhî, Gazel 3

Şeyhî, Gazel 4 Didüm viŝālüñe irmek didi ĥayāl-i muģāl Didüm cemālüñi görmek didi mübārek fāl Didüm yüzümi yüzüñe didi ki sürme yüri Didüm tozuñı gözüme didi ki sürmedür al Didüm ki ķāmetüñ āfet didi ne doġrı ĥaber Didüm ki ķaşlaruñ uġrı didi ne egri ĥayāl Didüm yeterdi kemālüñ didi aya naķŝí Didüm irerdi cemālüñ didi güneşe zevāl Didüm ki Şeyĥí’yi ¤aşķuñ didi ki öldüriser Didüm ki ĥarāmí gözüñe didi ki ķanı ģelāl

Adlî, Gazel 1 Ben ķulına cevr iden ol ĥusrev-i ĥūbān imiş Žann iderdüm ben anı kim āfet-i devrān imiş N’ola cāndan ben anı artuk seversem dostlar Ol perí-peyker benüm cānum içinde cān imiş Şād gördüm dilberi cānum sevindi ol meger Ġuŝŝa-i hicrānda aġladuġuma ĥandān imiş Sen şeh-i mülk-i cemāle ķul olayın dir imiş Gör bilür mi ģaddini ¤Adlí ¤aceb sulšān imiş Her zamān ķadrüm felekden yücedür dir öginür Dilberinüñ işiginde ol meger derbān imiş Avnî, Gazel 1 Çün ŝabā faŝl-ı ĥazānda gülşene díbā döşer Ģaķ budur her naķşı yirinde olup zíbā döşer

Niçe tenhā āstānın öpmege fursat bulam Kūyına ¤azm eylesem sāyem baña hem-pā düşer

Zülfüñüñ vaŝfında šūmār eylesem eş¤ārumı Ķaşlaruñ vaŝfında olan cümleye šuġrā düşer

Mihr ü meh āb içre ¤arż-ı ģüsn iderlermiş saña Lík ķadri anlaruñ bu işden aşaġa düşer

Bāġa servini ĥırāmān itse ol ruĥsārı gül Na¤ra-i bülbülle gülşen ŝaģnına ġavġā düşer

Ehl-i [dehre] ¤ālemüñ ma¤mūresin ¤arż itseler Ehl-i faķruñ ģiŝŝesine mülk-i istiġnā düşer

¤Avníyā dil virmek ol dildāra düşmezdi baña Bir düşecek yir arayuban göñül ammā düşer

Avnî, Gazel 2 1. Yüzüñ meh-i ‘îd ü ser-i zülfüñ şeb-i Esrâ Gamzeñ yed-i Mûsâ leb-i lâ‘lüñ dem-i ‘Îsâ 2. Bu hüsn-i Hudâyî ki Hudâ saña virüpdür Mânî-i cihân yazmadı tasvîrüñe hem-tâ 3. Alnuñ kamerine yüzüñ ayına müşâbih Bunca göz ile görmedi bu çarh-ı muallâ 4. Şol câm ki nûş eylemişem bezm-i gamuñda Bir sâde habâbıdur anuñ künbed-i hadrâ 5. ‘Avnî señi medh eyledi çün tarz-ı gazelde Matla‘ dedi yüzüñe vü ağzuña mu‘ammâ Cem Sultan, Gazel 1 Ol raķíb-i rū-siyāhı eyle ķapuñdan ıraġ Hem-nişín olduġı yoķdur bülbül ile híç zāġ Gördi yüzüñi senüñ māh-ı münevver çarĥda Ġayretinden lāle gibi yüreginde oldı daġ Gül yüzüñden ġayrı yüze díde ķılmaz iltifāt Bu meśeldür gün var iken kimsene yaķmaz çerāġ Ģüsnüñüñ ŝayyādı dil murġına raģm eylemeyüp Beñlerüñden dāne ŝaçup zülfüñi eyler duzaġ Yüzüñe her dem nažar eyledügi budur Cem’üñ Kim ķılur def¤-i melālet cān u dilden rūy-ı bāġ

Cem Sultan, Gazel 2 Zülfüñ ol sünbül durur kim āfitāb üstindedür Dişlerüñ ol lü¢lü¢ kim yāķūt-ı nāb üstindedür Muŝģaf-ı ģüsnüñ[e] yüz sürelden iy dilber yüzüm Levģa-i zerríne beñzer kim kitāb üstindedür Yüzüñe zülfüñ niķāb olduķça ķo aġlayayın Yaraşur iy sím-ten müşgín niķāb üstindedür Āh kim uyarmadı baĥt-ı siyāhum zülf-i dost Niçe kim ol nergis-i mestāne ĥˇāb üstindedür Ne kerāmet gösterür gözle bu zülf-i ĥırķa-pūş Kim ŝalup seccādesin her laģža āb üstindedür Ķaşlaruñ šāķı kemend-i zülfüñ üzre ŝanasın Sāye-bān-ı ¤anberín müşgín šınāb üstindedür Maģşer-i zülfi ģisābı sen ķıyāmet-ķāmetüñ Hey ne müşkildür ki Cem daĥı ģisāb üstindedür Harîmî, Gazel 1 Perdesiz dimek içün rāzını dildāra ķopuz Elin ayaġın öpüp yüz süre yalvara ķopuz Geydigi köhne nemed ŝoģbet-i ¤uşşāķa gider Yürür elden ele bí-çāre vü āvāre ķopuz Mušrib alup dizi üstine ķulaġını burur Demesün deyü meger sırrını aġyāra ķopuz Damaġın çatladuban la¤line ķarşu ezilür Dostlar gör nice ¤āşıķ dirilür yāra ķopuz Delinüp baġrı anuñ ney gibi inledügi bu Ey Ģarímí bulamaz derdine bir çāre ķopuz

Karamanlı Nizâmî, Gazel 1 Ayaġuñ altına her kim yüzini ĥāk eyler Gün gibi kendüyi tāc-ı ser-i eflāk eyler Źerrece bulmaduġından dehenüñ sırrına rāh …………dil-teng oluben yaķasını çāk eyler .……. ü …………baķdukça gider ġuŝŝa vü ġam Dürr ü yāķūta nažar cānı feraģ-nāk eyler Šutuban elde gözüm merdümi cārūb-ı müje Ġayrıdan gözlerümüñ gūşesini ………eyler Dile endūh u ġam ol šurra-i bí-dínden irür Cāna cevr ü sitem ol ġamze-i bí-bāk eyler Zāhid ol šurra vü ruĥsārı …………..ne bilür Giceden ……………..a¤mā ķaçan idrāk eyler Karamanlı Nizâmî, Gazel 2 Šolaşup dil zülfüñe çāh-ı zenaĥdāndan ķaçar Rísmān bulan kişi elbette zindāndan ķaçar Görse yüzüñ muŝģafın zāhid ķarār itmez gider Ġālibā şeyšāndur ol kāfir ki Ķur¢ān’dan ķaçar ¤Aķl kūy-ı ¤ışķdan niçün ķaçar didüm didi Rūstāya şehr içi zindān gelür andan ķaçar Kūy-ı yāre ša¤n-ı düşmenden ķaçan varur ķaçan Ka¤be’ye varmaz şu kim ĥār-ı muġaylāndan ķaçar Tíġ alup gelür güneş senüñle ceng-i ģüsne lík Ķorķusından ditrer endāmı vü meydāndan ķaçar Ol leb ü ģad ile ķaçsa eşk ü āhumdan ne šañ Kimde kim var şem¤ ü şekker bād u bārāndan ķaçar Ey Nižāmí ol ŝanemden ķaçsa zāhid šañ degül Neylesün ģuffāşdur ĥūrşíd-i tābāndan ķaçar

Mesîhî, Gazel 1 Oķuyup esmā üfürdüm kim seni tesĥír ide Ne bilürdüm böyle gün günden baña te¢śír ide İşigüñ añup fiġān itdükçe ey meh šañ degül Dūd-ı āhum ger bulutlar gibi gökde yir ide Zülfüñ ile ĥaššuñ içinde cemālüñ muŝģafı İçerüden içerüdür anı kim tefsír ide Āh oķı deñlü nişāna irmeye zāhid eger Ebrū-yı miģrābı yay idüp menārı tír ide Dirdi yüzüñde ne gördügin Mesíģí ey ŝanem Lík ķorķar kim mu¤ānidler üşüp tekfír ide Mihrî Hatun, Gazel 1 Düşmişem derdüñe cānā derde dermān isterem Dostum derdüñ yeter derdüme dermān isterem Gülsitān-ı ģüsnüñi dūr itme çeşmümden şehā ¤Andelíbem gül yüzüñ şevķında nālān isterem Bu dil-i şūrídenüñ taĥtında sulšān olmaġa Bir senüñ gibi yüzi gül-berg-i ĥandān isterem Dostum kūyuñda ben ĥōra hemān ¤izzet yeter İtlerüñle bir gice kūyuñda mihmān isterem Ġamzenüñ tírine Mihrí sínesin ķıldı nişān Ķaşlaruñ yāsına cānā cānı ķurbān isterem

Necâtî, Gazel 1 Siģr ider reftārda serv-i ĥırāmānuñ senüñ Ķıl yarar güftārda la¤l-i dür-efşānuñ senüñ Leblerüñ mühr-i Süleymān olduġıyçün ey perí Her yañadan ejdehālardur nigeh-bānuñ senüñ Ey kemān-ebrū yüregüm yerine oturdı oĥ Baŝdum āĥir baġruma şol ķanlu peykānuñ senüñ Ķanlu yaş ile šolıdur gözlerümüñ sāġarı Çeşm-i sermestüñ diyelden içeyüm ķanuñ senüñ Meryem-āsā ķaralar geymiş ŝalınur nāz ile Yirde sürür dāmenin zülf-i períşānuñ senüñ Bülbüli ötdürmez oldı tāze dívānum benüm Ġoncayı söyletmez oldı la¤l-i ĥandānuñ senüñ Şefķat ímāndan ise ey bí-güneh ķan idici Kāfirem ger var ise bir źerre ímānuñ senüñ Diş bilermişsin leb-i şírín-i yāre vāz gel Ey Necātí döymez ol šatluya dendānuñ senüñ

Necâtî, Gazel 2

Necâtî, Gazel 3 Gözlerümden ĥašš u ĥāl aķın ŝalar cān üstine Tuna’dan kāfir geçer ķomañ müselmān üstine Geh kemend-i zülfüñi ŝal gāh tíġ-ı ġamzeñi Her ne ģükmüñ var ise baş üstine cān üstine Sāķí böyle sāde iken cān aparur leblerin Ger şarāb-ālūd iderseñ ķan olur ķan üstine Çoķ biçildi ģüsn-i ķaddine güzellik ĥil¤ati Kimsene iş aŝmadı zülf-i períşān üstine Ruĥlarında kim bile zülfüñ ne cādūluķ ider Kim geçüp bu veche baġdaş ķurdı Ķur¢ān üstine Ĥaš belürmiş la¤l-i nābın çevresinde dostum Çıķa gelmiş gūyiyā Ĥıżr āb-ı ģayvān üstine Ruĥları vaŝfın Necātí şöyle rengín eyle kim Āfitāb altın ķalemle yaza devrān üstine Necâtî, Gazel 4 Lāle-ĥadler yine gülşende neler etmediler Servi yürütmediler ġoncayı söyletmediler Šaşradan geldi çemen ŝaģnına bíçāredürür Devr-i gül ŝoģbetine lāleyi iletmediler Ādeti ĥūblaruñ cevr ü cefādur ammā Baña ettüklerini kimselere etmediler Ģamdülillāh mey-i cān-baĥş ile sāķílerimüz Āb-ı ģayvān ile Kevśer ŝuyın istetmediler Ey Necātí yüri ŝabreyle elüñden ne gelür Ĥūblar cevr ü cefāyı kime ögretmediler

Ahmedî, Gazel 1 Ne kim vardur bu âlemde mufassal (403/1) Senüñ zâtuñda-durur cümle mücmel Bu reng ü bûy u bu nakş u bu nîreng (403/2) Cemâlüñ nüshası-durur mufassal Saña_evvel dirler ü âhır ki sensin (403/3) Amelde âhır u fikretde evvel Sen olsın ol sen iki görmegi ko (403/4) Eger gözüñ degülse sinüñ ahvel “Febî yesma ve hî-yübsır” çü Hakdur (403/5) Ale’t-tahkîk sen olasın müşekkel Ne varsa kamu sende ratb u yâbis (403/6) Ki sen ol Hak kitâbısın mükemmel Nite ki_ol saña sen aña gereklü (403/7) Kim ola kim ide her müşkili hal Çü Hak maksûdıdur haml-i emânet (403/8) Sen olmazsañ kalur maksûd mühmel Çü vardur kudret ü ilm ü irâdet (403/9) Sen olmaduhda olur cümle mahtel Bu sözin Ahmedînüñ añladuñsa (403/10) Faziletde kamudan sensin efdal

Süleyman Çelebi-Mevlid’den Yâradılmış cümle oldu şâdümân Gam gidûp âlem yenîden buldu cân Cümle zerrat-ı cihân idûb nidâ Çağrışûben dediler kim merhabâ Merhabâ ey âli sultân merhabâ Merhabâ ey kân-ı irfan merhabâ Merhabâ ey sırr-ı fürkân merhabâ Merhabâ ey nûru râhman merhabâ Merhabâ ey bülbül-i bâğ-ı Cemâl Merhabâ ey âşinâ-yi Zülcelâl Merhabâ ey cân-ı bâki merhabâ Merhabâ uşşâkâ sâki merhabâ Merhabâ ey cân-ı cânan merhabâ Merhabâ ey derde dermân merhabâ Merhabâ ey cümlenin matlâbu sen Merhabâ ey Hâlikın mahbâbu sen Merhabâ ey Pâdişah-i dû cihân Senin için oldu kevn île mekân Merhabâ ey rahmeten lil-âlemîn Merhabâ sensin şefîa’l-müznibîn Ey gönüller derdinin dermânı sen Ey yarâdılmışların sultânı sen Sensin ol sultân-i cümle enbiyâ Nûr-i çeşm-i evliyâ vü asfiyâ Yâ habîballâh bize imdâd kıl Son nefes didârın ile şâd kıl

Ahmed-i Dâî-Gazel Şükrâne senin yoluna bin cân ola bir gün Kim hazretine ermege imkân ola bir gün Aşkın yolına ok gibi cân dogruluk eyler Tâ kaşlarının yayına kurbân ola bir gün O zülf-i perîşân bana görsen neler eyler Dimez bana kim gönli perîşân ola bir gün Agyârı sürüp gönlüm evin halvet idindüm Tâ kim gele ol yâr ana mihmân ola bir gün Ey bülbül-i dil-haste melûl olma kafesde Kim menzilin ol bâg u gülistân ola bir gün Hem bâd-ı sabâ ire bişâret vire gulden Hem gonca dahî gül gibi handân ola bir gün Hicran sonucu vasla dönüp şâd ola Dâî Bu gamdan anın derdine dermân ola bir gün