35

ESERÖZETLERİ

Roman ÖzetleriHikâye Özetleri

Tiyatro ÖzetleriDestan Özetleri

Mesnevi Özetleri

Kahraman-Eser-Yazar-TürEşleştirmesi

Halk Hikâyesi Özetleri

ONLİNE“eğitimde yayındenizi online”

ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ SEÇİMİ İLE SİSTEME ÜYELİK FORMUNU DOLDURUNUZ.

SİSTEME GİRİŞ YAPARAK DİJİTAL İÇERİKLERİNİZİ İSTEDİĞİNİZ YEREİNDİREBİLİRSİNİZ.

İNTERNETE BAĞLI OLSUN VEYA OLMASIN DİLEDİĞİNİZ PLATFORMLARDA İÇERİKLERİMİZKULLANABİLİRSİNİZ.

İSTEDİĞİNİZSORULARLA KENDİ TESTİNİZİOLUŞTURABİLİRSİNİZ.

www.ydakillitahta.com

ÜCRETSİZ ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ

KOLAY ERİŞİLEBİLİR DİJİTAL İÇERİK

ÖRNEK KİTAP TALEBİ

AYT

MÜFREDATA UYGUN SORU HAVUZU

Genel Yayın KoordinatörüAyça AKTAŞ DEMİRCAN

YazarHasan KURTSadullah KARAYANIKÖzhan YALÇINKAYA

Dizgi Yayın Denizi Dizgi Birimi

Basım Yeri

Copyright ©Bu kitabın her hakkı yayınevine aittir.

Hangi amaçla olursa olsun, bu kitabın tamamının ya da bir kısmının, kitabı yayımlayan yayınevinin önceden izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile

çoğaltılması, yayınlanması ve depolanması yasaktır.

13-0818-01-5000-BISBN: 978-605-197-144-5

İLETİŞİM

Hasan KURT hasankurt67@hotmail.comSadullah KARAYANIK sadullah_karayanik@hotmail.comÖzhan YALÇINKAYA ozhanyalcinkaya@hotmail.comAyça AKTAŞ DEMİRCAN aycademircan@isler.com.tr

TELEFON 0(312) 395 13 36

İNTERNET @ydtekserisi @ydtekserisi tekyayinlari@gmail.com

ÖN SÖZ

Sevgili Gençler,Eğitimin çeşitlendiği ve bir yarışa dönüştürüldüğü günümüzde bu yarışın içinde, dahası

ön saflarında olmak, doğru kaynaklara sahip olmayı gerektiriyor. Bu ihtiyaca cevap vermek için yola çıkan Yayın Denizi, sizlerin bu yarışta ipi ilk sıralarda göğüsleyenlerden olmanız için gerekli olan bütün eserleri size bir bir sunmaya devam ediyor.

Bu çerçevede ilginize sunduğumuz Tek Eser Özetleri isimli kaynak kitap alanında önemli bir boşluğu dolduracak inancındayız. ÖSYM’nin kısmen ezberci eğitimden uzaklaşma çabala-rının bir sonucu olan eser temelli edebiyat soruları, böyle bir kitaptan eserle ilgili bilgi sahibi olmayı zorunlu kılıyor. Yayın Denizi’nin edebiyat ile dil ve anlatım kitaplarından tanıdığınız yazarlarımız, titiz bir çalışma ile bu sefer de TEK Eser Özetleri ile sizlere yardımcı olmaya çalıştılar.

Eserimizin kendine özgü birtakım nitelikleri vardır:• Kitabımız, Türk edebiyatının seçkin yazarlarına ait ve sınavlarda sorulma ihtimali yüksek

272 eserin doyurucu özetini içermektedir.• Eser özetleri ile birlikte o kitabın Türk edebiyatı içindeki önemine de değinilmiştir.• Özetin bulunduğu sayfada yazarın ve eser kapağının resmine de yer vererek çalışmala-

rınızda görsel kalıcılık sağlamayı amaçladık.• Eser özetlerinin üzerinde yer alan kahramanlar tablosu özetin kavranmasında yardım-

cı olacaktır inancındayız.• Kitabımızın sonunda son derece geniş ve alfabetik Kahraman-Eser-Tür-Yazar indeksi

bulacaksınız. Bu bölüm kahramandan esere, yazara ve türe ulaşmanızı kolaylaştıracaktır.• Yine kitabımızda yer alan Altın Bilgiler bölümü de Türk edebiyatının anlatmaya bağlı

metin türündeki eserleriyle ilgili bu güne kadar hiçbir kaynakta yer almayan son derece geniş bir sınıflandırmayı içeriyor. Bu bölümün de AYT Edebiyat testindeki soruları çözerken işinizi kolaylaştıracağına inanıyoruz.

Öğrencilerimiz Yayın Denizi’nin TEK Eser Özetleri isimli kitabıyla hem okul ve orta öğretim başarılarını yükseltecekler hem de AYT Edebiyat testine en güzel ve verimli biçimde hazırla-nacaklardır.

En büyük mutluluğumuz eserimizin sizlere yararlı olduğunu görmek olacaktır. Hedefinize ulaşmanız dileklerimizle hepinize başarılar dileriz.

Hasan KURT – Sadullah KARAYANIK – Özhan YALÇINKAYA

ETKİN ÇALIŞMA YÖNTEMİDersler gün boyu peşinizi bırakmadı. Okul bitti ama evde derse devam çünkü hedefleriniz ve hayalleriniz var. Bunu asla unutmamalısınız.

Eve gidince once dinlenmelisiniz

Kendinize bir ders çalışma saati belirlemeli ve sürekli bunu düşünmelisiniz. Çünkü zihin neyi tekrar ederse kendini o yönde yönlendirir.

Tekrarı asla bırakmamalısınız. Özellikle yeni bilgiyi günlük tekrar etmelisiniz Tekrar etmek başarının anahtarıdır. Bilginin pekiştirilmesini ve uzun sureli hafızaya atılmasını sağlar.

Bilgiyi mutlaka ilişkilendirerek öğrenmelisiniz. Bu bilginin kalıcı olmasını sağlar.

Not alma hızınızı kendinize göre belirlemelisiniz. Yavaş not alma beynin konsantre olmasını zorlaştırır. Yazma hızı ile beynin çalışma hızı arasında boşluk meydana gelir. Zihin başka alanlara kayar ve konsantrasyon sorunu başlar.

Ezberden kaçınmalısınız. Öğrenilen bilginin tam olarak kullanılması için beyin tarafından analizinin yapılması gerekir. Ezberci sistem bunu engeller.

Ders çalışırken mutlaka ara vermelisiniz. Ara vermek odaklanma gücünüzü artıracaktır.

Sosyal hayattaki olumsuz etkenlere dikkat etmelisiniz mümkün olduğunca ortadan kaldırmalısınız.

Dikkatinizi uyanık tutmalısınız.

BilgiDuygu ve davranı�+ Deneyim + = ÖĞRENME

• Eksik konu bırakma.• Tekrar et.• Kavramları yorumla.• Konuları şekil ve grafikle destekle.• Günlük yaşamla dersleri ilişkilendir.• Okuma alışkanlığı kazan.• Kendine güven.

BAŞARM

AK BU

KADAR KOLAY

İÇİNDEKİLER

Acımak, ROMAN, Reşat Nuri Güntekin ....................................................... 15AcıTütün, ROMAN, Necati Cumalı .............................................................. 16Aganta Burina Burinata, ROMAN, Halikarnas Balıkçısı ............................... 17Ağrı Dağı Efsanesi, ROMAN, Yaşar Kemal .................................................. 18Ah Şu Gençler, TİYATRO, Turgut Özakman ................................................ 19Akşam Güneşi, ROMAN, Reşat Nuri Güntekin ............................................ 20Allah’ın Süngüleri, ROMAN, Attila İlhan ....................................................... 21Alp Er Tunga Destanı, DESTAN ................................................................... 22Anayurt Oteli, ROMAN, Yusuf Atılgan .......................................................... 23Ankara, ROMAN, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ........................................... 24Araba Sevdası, ROMAN, Recaizade Mahmut Ekrem .................................. 25Arzu ile Kamber, Halk Hikâyesi ................................................................... 26Âşık Garip, HALK HİKÂYESİ ........................................................................ 27Aşk-ı Memnu, ROMAN, Halit Ziya Uşaklıgil ................................................. 28Ateşten Gömlek, ROMAN, Halide Edip Adıvar ............................................. 29Attilâ Destanı, DESTAN ................................................................................ 30Avare Yıllar, ROMAN, Orhan Kemal ............................................................ 31Ayaşlı ve Kiracıları, ROMAN, Memduh Şevket Esendal .............................. 32Aylak Adam, ROMAN, Yusuf Atılgan ............................................................ 33Ayyar Hamza, TİYATRO, Direktör Ali Bey .................................................... 34Baba Evi, ROMAN, Orhan Kemal ................................................................. 35Balıkesir Muhasebecisi, TİYATRO, Reşat Nuri Güntekin ............................. 36Battal Gazi Destanı (Battalnâme) , DESTAN ............................................... 37Beng ü Bâde, MESNEVİ, Fuzûlî ................................................................... 38Benim Adım Kırmızı, ROMAN, Orhan Pamuk .............................................. 39Bereketli Topraklar Üzerinde, ROMAN, Orhan Kemal ................................. 40Beyaz Gemi, ROMAN, Cengiz Aytmatov ..................................................... 41Beyaz Kale, ROMAN, Orhan Pamuk ............................................................ 42Bıçağın Ucu, ROMAN, Attila İlhan ................................................................ 43Bıyık Söylencesi, ROMAN, Tahsin Yücel ..................................................... 44Binboğalar Efsanesi, ROMAN, Yaşar Kemal ................................................ 45Binnaz, TİYATRO, Yusuf Ziya Ortaç ............................................................ 46Bir Adam Yaratmak, TİYATRO, Necip Fazıl Kısakürek ................................ 47Bir Akşamdı, ROMAN, Peyami Safa ............................................................ 48Bir Bilim Adamının Romanı, ROMAN, Oğuz Atay ........................................ 49

İÇİNDEKİLER

Bir Cinayet Romanı, ROMAN, Pınar Kür ...................................................... 50Bir Düğün Gecesi, ROMAN, Adalet Ağaoğlu ................................................ 51Bir Kadın Düşmanı, ROMAN, Reşat Nuri Güntekin ...................................... 52Bir Ölünün Defteri, ROMAN, Halit Ziya Uşaklıgil .......................................... 53Bir Sürgün, ROMAN, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ..................................... 54Bir Tereddüdün Romanı, ROMAN, Peyami Safa ......................................... 55Biz İnsanlar, ROMAN, Peyami Safa ............................................................. 56Boş Beşik, TİYATRO, Necati Cumalı ........................................................... 57Bozkırdaki Çekirdek, ROMAN, Kemal Tahir ................................................. 58Bozkurt Destanı, DESTAN ........................................................................... 59Bozkurtlar Diriliyor, ROMAN, Hüseyin Nihal Atsız ........................................ 60Bozkurtların Ölümü, ROMAN, Hüseyin Nihal Atsız ...................................... 61Bugünün Saraylısı, ROMAN, Refik Halit Karay ............................................ 62Buzlar Çözülmeden, TİYATRO, Cevat Fehmi Başkut .................................. 63Can Şenliği, ROMAN, Abbas Sayar ............................................................. 64Canan, ROMAN, Peyami Safa .................................................................... 65Canavar, TİYATRO, Faruk Nafiz Çamlıbel ................................................... 66Canlı Maymun Lokantası, TİYATRO, Güngör Dilmen .................................. 67Celaleddin Harzemşah, TİYATRO, Namık Kemal ........................................ 68Cemile, ROMAN, Orhan Kemal ................................................................... 69Cemo, ROMAN, Kemal Bilbaşar ................................................................. 70Cemşîd u Hurşîd, MESNEVİ, Ahmedî .......................................................... 71Cengiz Han Destanı (Cengiznâme) , DESTAN ............................................ 72Cengiz Han’ın Bisikleti, TİYATRO, Refik Erduran ........................................ 73Cevdet Bey ve Oğulları, ROMAN, Orhan Pamuk ......................................... 74Cezmi, ROMAN, Namık Kemal .................................................................... 75Çağlayanlar, HİKÂYE, Ahmet Hikmet Müftüoğlu .......................................... 76Çakırcalı Efe, ROMAN, Yaşar Kemal ........................................................... 77Çalıkuşu, ROMAN, Reşat Nuri Güntekin ..................................................... 78Çamlıca’daki Eniştemiz, ROMAN, Abdülhak Şinasi Hisar ............................ 79Çıkrıklar Durunca, ROMAN, Sadri Ertem ..................................................... 80Çok Bilen Çok Yanılır, TİYATRO, Recaizade Mahmut Ekrem ..................... 81Dağa Çıkan Kurt, HİKÂYE, Halide Edip Adıvar ............................................ 82Damga, ROMAN, Reşat Nuri Güntekin ....................................................... 83Danişment Gazi Destanı (Danişmentnâme) , DESTAN ............................... 84

İÇİNDEKİLER

Dede Korkut Hikâyeleri, HALK HİKÂYESİ .................................................... 85Değirmen, ROMAN, Reşat Nuri Güntekin .................................................... 86Deli Kurt, ROMAN, Hüseyin Nihal Atsız ....................................................... 87Demirciler Çarşısı Cinayeti, ROMAN, Yaşar Kemal ..................................... 88Deniz Küstü, ROMAN, Yaşar Kemal ............................................................ 89Dersaadet’te Sabah Ezanları, ROMAN, Attila İlhan ..................................... 90Devlet Ana, ROMAN, Kemal Tahir .............................................................. 91Devlet Kuşu, ROMAN, Orhan Kemal ........................................................... 92Dikmen Yıldızı, ROMAN, Aka Gündüz ........................................................ 93Diriliş–Çanakkale 1915, ROMAN, Turgut Özakman .................................... 94Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, ROMAN, Peyami Safa ................................... 95Doludizgin, ROMAN, Samim Kocagöz ......................................................... 96Dönemeçte, ROMAN, Tarık Buğra ............................................................... 97Drina’da Son Gün, ROMAN, Faik Baysal ..................................................... 98Dudaktan Kalbe, ROMAN, Reşat Nuri Güntekin .......................................... 99Dünya Evi, ROMAN, Orhan Kemal ............................................................... 100Edige Destanı, DESTAN .............................................................................. 101Efruz Bey, HİKÂYE, Ömer Seyfettin ............................................................. 102Ergenekon Destanı, DESTAN ...................................................................... 103Esir Şehrin İnsanları, ROMAN, Kemal Tahir ............................................... 104Esir Şehrin Mahpusu, ROMAN, Kemal Tahir ............................................... 105Eskici ve Oğulları, ROMAN, Orhan Kemal ................................................... 106Eylül, ROMAN, Mehmet Rauf ....................................................................... 107Fahim Bey ve Biz, ROMAN, Abdülhak Şinasi Hisar ..................................... 108Fatih Harbiye, ROMAN, Peyami Safa .......................................................... 109Fehim Paşa Konağı, TİYATRO, Turgut Özakman ........................................ 110Felatun Bey’le Rakım Efendi, ROMAN, Ahmet Mithat Efendi ...................... 111Ferhat ile Şirin, HALK HİKÂYESİ, Anonim ................................................... 112Fikrimin İnce Gülü, ROMAN, Adalet Ağaoğlu ............................................... 113Firavun İmanı, ROMAN, Tarık Buğra ........................................................... 114Gece, ROMAN, Bilge Karasu ....................................................................... 115Göç Destanı, DESTAN, Anonim ................................................................... 116Gönül Hanım, ROMAN, Ahmet Hikmet Müftüoğlu ........................................ 117Gurbet Hikâyeleri, HİKÂYE, Refik Halit Karay .............................................. 118Gurbet Kuşları, ROMAN, Orhan Kemal ........................................................ 119

İÇİNDEKİLER

Gülnihal, TİYATRO, Namık Kemal ............................................................... 120Gün Olur Asra Bedel (Gün Uzar Yüzyıl Olur) ROMAN, Cengiz Aytmatov ... 121Hababam Sınıfı, ROMAN, Rıfat Ilgaz ........................................................... 122Handan, ROMAN, Halide Edip Adıvar .......................................................... 123Hanımın Çiftliği, ROMAN, Orhan Kemal ....................................................... 124Harnâme, MESNEVİ, Şeyhî ......................................................................... 125Hayrâbâd, MESNEVİ, Nâbî ......................................................................... 126Hayriyye, MESNEVİ, Nâbî ............................................................................ 127Hep O Şarkı, ROMAN, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ................................... 128Her Gece Bodrum, ROMAN, Selim İleri ....................................................... 129Huzur, ROMAN, Ahmet Hamdi Tanpınar ..................................................... 130Hüküm Gecesi, ROMAN, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ............................... 131Hür Şehrin İnsanları, ROMAN, Kemal Tahir ................................................ 132Hürrem Sultan, TİYATRO, Orhan Asena ...................................................... 133Hüsn ü Aşk, MESNEVİ, Şeyh Galip ............................................................. 134Hüsrev ü Şîrîn, MESNEVİ, Şeyhî ................................................................. 135İbiş’in Rüyası, ROMAN, Tarık Buğra ........................................................... 136İbrahim Efendi Konağı, ROMAN, Sâmiha Ayverdi ....................................... 137İçimizdeki Şeytan, ROMAN, Sebahattin Ali .................................................. 138İffet, ROMAN, Hüseyin Rahmi Gürpınar ....................................................... 139İlyada Destanı ............................................................................................... 140İnce Memed, ROMAN, Yaşar Kemal ............................................................ 141İntibah, ROMAN, Namık Kemal .................................................................... 142İskendernâme, MESNEVİ, Ahmedî .............................................................. 143İstanbul’un İçyüzü, ROMAN, Refik Halit Karay ............................................. 144Kalp Ağrısı, ROMAN, Halide Edip Adıvar .................................................... 145Kalpaklılar, ROMAN, Samim Kocagöz ......................................................... 146Kan Davası, ROMAN, Reşat Nuri Güntekin ................................................. 147Kaplumbağalar, ROMAN, Fakir Baykurt ...................................................... 148Kar, ROMAN, Orhan Pamuk ........................................................................ 149Kara Kitap, ROMAN, Orhan Pamuk ............................................................. 150Karabibik, ROMAN, Nabizade Nazım ........................................................... 151Karartma Geceleri, ROMAN, Rıfat Ilgaz ....................................................... 152Kaşağı, HİKÂYE, Ömer Seyfettin ................................................................. 153Kayıp Aranıyor, ROMAN, Sait Faik Abasıyanık ............................................ 154

İÇİNDEKİLER

Kerem ile Aslı, HALK HİKÂYESİ .................................................................. 155Keşanlı Ali Destanı, TİYATRO, Haldun Taner .............................................. 156Kılavuz, ROMAN, Bilge Karasu .................................................................... 157Kırık Hayatlar, ROMAN, Halit Ziya Uşaklıgil ................................................. 15847’liler, ROMAN, Füruzan ............................................................................. 159Kiralık Konak, ROMAN, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ................................. 160Konak(Dünkü Türkiye Serisi), ROMAN, Mustafa Necati Sepetçioğlu ........... 161Korkunç Yıllar, ROMAN, Cengiz Dağcı ........................................................ 162Korsan Çıkmazı, ROMAN, Nezihe Meriç ...................................................... 163Köroğlu Destanı, DESTAN, Anonim ............................................................. 164Köse Kadı, ROMAN, Bahattin Özkişi ............................................................ 165Kösem Sultan, TİYATRO, Ahmet Turan Oflazoğlu ....................................... 166Kurt Kanunu, ROMAN, Kemal Tahir ............................................................. 167Kurtlar Sofrası, ROMAN, Attila İlhan ............................................................ 168Kutadgu Bilig, MESNEVİ, Yusuf Has Hacip ................................................. 169Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç, ROMAN, Hüseyin Rahmi Gürpınar ....... 170Kuyucaklı Yusuf, ROMAN, Sabahattin Ali .................................................... 171Küçük Ağa Ankara’da, ROMAN, Tarık Buğra ............................................... 172Küçük Ağa, ROMAN, Tarık Buğra ............................................................... 173Küçük Paşa, ROMAN, Ebubekir Hâzım Tepeyran ....................................... 174Küçük Şeyler, HİKÂYE, Sami Paşazade Sezai ............................................ 175Kürk Mantolu Madonna, ROMAN, Sabahattin Ali ......................................... 176Leylâ vü Mecnûn, MESNEVİ, Fuzûlî ............................................................ 177Mahşer, ROMAN, Peyami Safa ................................................................... 178Mahur Beste, ROMAN, Ahmet Hamdi Tanpınar .......................................... 179Mai ve Siyah, ROMAN, Halit Ziya Uşaklıgil .................................................. 180Manas Destanı, DESTAN, Anonim ............................................................... 181Mantıku’t-Tayr–Attar’dan çeviri–, MESNEVİ, Gülşehri ................................. 182Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, ROMAN, Peyami Safa ............................... 183Medar-ı Maişet Motoru, ROMAN, Sait Faik Abasıyanık ............................... 184Memleket Hikâyeleri, HİKÂYE, Refik Halit Karay ......................................... 185Memo, ROMAN, Kemal Bilbaşar .................................................................. 186Mev’ud Hüküm, ROMAN, Halide Edip Adıvar .............................................. 187Miras, ROMAN, Memduh Şevket Esendal ................................................... 188Miskinler Tekkesi, ROMAN, Reşat Nuri Güntekin ........................................ 189

İÇİNDEKİLER

Murtaza, ROMAN, Orhan Kemal .................................................................. 190Mürebbiye, ROMAN, Hüseyin Rahmi Gürpınar ............................................ 191Nur Baba, ROMAN, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ....................................... 192O / Hakkâri’de Bir Mevsim ROMAN, Ferit Edgü ........................................... 193Odysseia, DESTAN ...................................................................................... 194Oğuz Kağan Destanı, DESTAN .................................................................... 195Orta Direk, ROMAN, Yaşar Kemal ............................................................... 196Ortakçılar, ROMAN, Talip Apaydın ............................................................... 197Osmancık, ROMAN, Tarık Buğra ................................................................. 198Ölmeye Yatmak, ROMAN, Adalet Ağaoğlu .................................................. 199Ölmez Otu, ROMAN, Yaşar Kemal .............................................................. 200Ölü Erkek Kuşlar, ROMAN, İnci Aral ............................................................ 201Ötelerin Çocuğu, ROMAN, Halikarnas Balıkçısı .......................................... 202Panorama, ROMAN, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ...................................... 203Parasız Yatılı, HİKÂYE, Füruzan .................................................................. 204Paydos, TİYATRO, Cevat Fehmi Başkut ...................................................... 205Pembe İncili Kaftan, HİKÂYE, Ömer Seyfettin ............................................. 206Puslu Kıtalar Atlası, ROMAN, İhsan Oktay Anar .......................................... 207Pusuda, TİYATRO, Cahit Atay ................................................................... 208Rahmet Yolları Kesti, ROMAN, Kemal Tahir ............................................... 209Reis Bey, TİYATRO, Necip Fazıl Kısakürek ................................................. 210Saatleri Ayarlama Enstitüsü, ROMAN, Ahmet Hamdi Tanpınar ................... 211Sağırdere, ROMAN, Kemal Tahir ................................................................. 212Sahnenin Dışındakiler, ROMAN, Ahmet Hamdi Tanpınar ............................ 213Sarı Naciye, TİYATRO, Recep Bilginer ....................................................... 214Sarı Traktör, ROMAN, Talip Apaydın ........................................................... 215Satuk Buğra Han Destanı, DESTAN, Anonim .............................................. 216Sergüzeşt, ROMAN, Sami Paşazade Sezai ............................................... 217Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, TİYATRO, Haldun Taner .......................... 218Sessiz Ev, ROMAN, Orhan Pamuk .............................................................. 219Sevgili Arsız Ölüm, ROMAN, Latife Tekin .................................................... 220Seviyye Talip, ROMAN, Halide Edip Adıvar ................................................. 221Sinekli Bakkal, ROMAN, Halide Edip Adıvar ................................................ 222Siyenpi Destanı, DESTAN, Anonim ............................................................. 223Sodom ve Gomore, ROMAN, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ........................ 224

İÇİNDEKİLER

Sokakta, ROMAN, Bahattin Özkişi .............................................................. 225Sokaktaki Adam, ROMAN, Attila İlhan ........................................................ 226Sokrates Savunuyor, TİYATRO, Ahmet Turan Oflazoğlu ............................. 227Sözde Kızlar, ROMAN, Peyami Safa ........................................................... 228Suçumuz İnsan Olmak, ROMAN, Oktay Akbal ........................................... 229Susuz Yaz, HİKÂYE, Necati Cumalı ........................................................... 230Sürgün, ROMAN, Refik Halit Karay .............................................................. 231Şair Evlenmesi, TİYATRO, Şinasi ................................................................ 232Şık, ROMAN, Hüseyin Rahmi Gürpınar ...................................................... 233Şıpsevdi, ROMAN, Hüseyin Rahmi Gürpınar ............................................... 234Şimdiki Çocuklar Harika, ROMAN, Aziz Nesin ............................................. 235Şimşek, ROMAN, Peyami Safa .................................................................... 236Şu Çılgın Türkler, ROMAN, Turgut Özakman .............................................. 237Şu Destanı, DESTAN, Anonim ..................................................................... 238Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat, ROMAN, Şemsettin Sami ................................... 239Tahir ile Zühre, HALK HİKÂYESİ, Anonim ................................................... 240Tanrılar ve İnsanlar, TİYATRO, Orhan Asena .............................................. 241Tatarcık, ROMAN, Halide Edip Adıvar ........................................................ 242Tehlikeli Oyunlar, ROMAN, Oğuz Atay ......................................................... 243Teneke, ROMAN, Yaşar Kemal .................................................................... 244Tırpan, ROMAN, Fakir Baykurt ..................................................................... 245Timur Destanı, DESTAN, Anonim ................................................................ 246Tohum ve Toprak, TİYATRO, Orhan Asena ................................................. 247Tohum, TİYATRO, Necip Fazıl Kısakürek ................................................... 248Toz Duman İçinde, ROMAN, Talip Apaydın ................................................. 249Turfanda mı Turfa mı, ROMAN, Mehmet Murat ........................................... 250Tutunamayanlar, ROMAN, Oğuz Atay ......................................................... 251Türeyiş Destanı, DESTAN, Anonim .............................................................. 252Tütün Zamanı (Zeliş), ROMAN, Necati Cumalı ............................................ 253Uzun Hikâye, HİKÂYE, Mustafa Kutlu .......................................................... 254Üç Anadolu Efsanesi, ROMAN, Yaşar Kemal .............................................. 255Üç İstanbul, ROMAN, Mithat Cemal Kuntay ................................................. 256Vatan Yahut Silistre, TİYATRO, Namık Kemal ............................................. 257Vurun Kahpeye, ROMAN, Halide Edip Adıvar .............................................. 258Yaban, ROMAN, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ............................................ 259

İÇİNDEKİLER

Yağmur Beklerken, ROMAN, Tarık Buğra .................................................... 260Yalnız Efe, HİKÂYE, Ömer Seyfettin ............................................................ 261Yalnızız, ROMAN, Peyami Safa .................................................................. 262Yaprak Dökümü, ROMAN, Reşat Nuri Güntekin .......................................... 263Yaratılış Destanı, DESTAN, Anonim ............................................................ 264Yaraya Tuz Basmak, ROMAN, Attila İlhan ................................................... 265Yarbükü, ROMAN, Talip Apaydın ................................................................. 266Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz, ROMAN, Aziz Nesin .................................... 267Yeni Hayat, ROMAN, Orhan Pamuk ............................................................ 268Yenişehirde Bir Öğle Vakti, ROMAN, Sevgi Soysal ..................................... 269Yeni Turan, ROMAN, Halide Edip Adıvar ..................................................... 270Yer Demir Gök Bakır, ROMAN, Yaşar Kemal ............................................. 271Yeşil Gece, ROMAN, Reşat Nuri Güntekin .................................................. 27272. Koğuş, HİKÂYE, Orhan Kemal ............................................................... 273Yezidin Kızı, ROMAN, Refik Halit Karay ...................................................... 274Yılanı Öldürseler, ROMAN, Yaşar Kemal .................................................... 275Yılanların Öcü, ROMAN, Fakir Baykurt ........................................................ 276Yılkı Atı, ROMAN, Abbas Sayar ................................................................... 277Yol Ayrımı, ROMAN, Kemal Tahir ............................................................... 278Yol Palas Cinayeti, ROMAN, Halide Edip Adıvar ......................................... 279Yorgun Savaşçı, ROMAN, Kemal Tahir ....................................................... 280Yusuf İle Züleyha, MESNEVİ, Şeyyad Hamza ............................................ 281Zavallı Çocuk, TİYATRO, Namık Kemal ...................................................... 282Zehra, ROMAN, Nabizade Nazım ................................................................ 283Zenciler Birbirine Benzemez, ROMAN, Attila İlhan ...................................... 284Zeyno’nun Oğlu, ROMAN, Halide Edip Adıvar ............................................ 285Zübük, ROMAN, Aziz Nesin ......................................................................... 286Roman İnceleme Planı ................................................................................. 287Eser ve Kahramanlarla İlgili Altın Bilgiler ...................................................... 290Kahraman-Eser-Tür-Yazar Eşleştirmesi ....................................................... 309Kaynakça ...................................................................................................... 351

ESER ÖZETLERİ

NOTLARIM

15

ÖZET

YazarıReşat Nuri Güntekin

Kişileri: Zehra, Mürşit Efendi, Mebus Şerif Hayri Bey, Tevfik Hayri Bey, Ruhsar, Feriha, Meveddet Hanım, Makbule Hanım, Necip Bey

ACIMAK

(roman)

Zehra, görevine bağlı, idealist ama duygusuz, katı bir öğretmendir. Babası Mürşit Efendi’nin hasta olduğu haberini alır ama babasına çok kırgın olduğu için haberi verene “benim babam yok” diye karşılık verir. Yine de İstanbul’a gider. Yolda, babasının ailesine yaptıklarını, kendisini de yatılı okula vererek hiç arayıp sormadığını düşünür. Zehra’yı İstanbul’da eski komşuları Vehbi Bey karşılar ve ona niçin daha önce gelmediğini sorar. Babasının “Zehra, Zehra” diye sayıklayarak öldüğünü söyler. Babasına kırgındır, onu görmek istemez. Kendisine babasının eşyalarının bulunduğu bir sandık verilir. Zehra, sandığın içinde bulduğu günlüğü sabaha kadar okur. Babasını yanlış tanıdığını, annesi-nin ve anneannesinin yanlış davranışları yüzünden babasının kendisini içkiye verdiğini, yuvanın bu nedenle dağıldığını ve kendisini de bu nedenle öğret-men okuluna yatılı vererek evden uzaklaştırdığını öğrenir. Babasına bilmeden düşman olduğunu ve asıl suçlunun annesi olduğunu anlar. Zehra, artık bağış-lamayı ve acımayı öğrenmiştir.

16

ÖZET

YazarıNecati Cumalı

Kişileri: Yusuf, Ferit Taşçı, Binnaz, Bedri Alagöz

ACI TÜTÜN

(roman)

Roman, 1952 yılında Urla’da (İzmir) geçer. Tütün piyasası açılır ancak Tekel’in belirlediği fiyat çok düşüktür. Tekel, piyasaya katılmaz, piyasa tüc-carların eline geçer. Demokrat Parti hükûmeti 1950 seçimlerinde tüccarlardan destek gördüğü için onlara destek olmaktadır. Urlalı tütün ekicileri, çok dü-şük fiyat teklif edildiği için tütünlerini satmamaya karar verirler ancak fazla da direnemezler. İster istemez tütünlerini tüccarlara satarlar. İçlerinden yal-nızca arabacı Yusuf sözünün eri çıkmıştır. Tütünlerini düşük fiyata satmak istememektedir. Tütünleri yok pahasına satmaktansa herkesin gözü önünde Cumhuriyet Alanı’nda yakar. Roman, yıllarca süren sömürü düzenine baş-kaldırının hikâyesidir. “Tütün Zamanı Üçlemesi” olarak da bilinen eserlerden biri olan Acı Tütün, Ege yöresindeki yaşamı gerçekçi bir şekilde yansıtan top-lumcu gerçekçi romanlardandır. (“Tütün Zamanı Üçlemesi”, Tütün Zamanı, Yağmurlar ve Topraklar, Acı Tütün romanlarından oluşmaktadır.)

17

ÖZET

YazarıHalikarnas Balıkçısı

Kişileri: Mahmut, Fatma, Ayşe, Süleyman Kaptan, Kirpi Halil, Hakkı Reis

AGANTA BURİNA

BURİNATA

(roman)

Anı biçiminde yazılmış olan romanın adı denizcilik terimlerinden oluş-muştur. “Aganta”, “Tut, zapt et!” demektir. “Burina Burinata” ise alt ve üst yelkenlerin adıdır. Mahmut, Bodrumlu bir denizci ailenin çocuğudur. Deniz tutkunu olan Mahmut, amcası denizde boğulduğu için babası tarafından de-nizden uzaklaştırılmak istenmektedir. Bunun için de babası, Mahmut’u eski denizci olan Halil Usta’nın yanına çırak olarak verir. Sakatlandığı için denizden uzak kalmış olan Halil Usta’nın da deniz özlemi hâlâ devam etmektedir. Halil Usta, Mahmut’un deniz tutkusunu daha da artırır. Mahmut, babasının sefere çıktığı bir gün, bir gemiye tayfa yazılır, sevdiği denize kavuşur. Yıllar yılı deniz-de dolaşır. Bu arada Mahmut’un babası boğulur ve annesi de ölür. Mahmut, Bodrum’a dönmek ve çocukluk aşkı Fatma ile evlenmek ister. Ancak Fat-ma’nın bir kaza sonucu yüzü parçalanmıştır. Mahmut, Fatma ile evlenmek için ısrar etse de Fatma’yı ikna edemez. Fatma bir gece gizlice köyden uzaklaşır. Mahmut, daha sonra babasının arkadaşlarından toprak ağası Zeynel Kap-tan’ın zengin kızı Ayşe ile evlenir. Deniz görmeyen bir köye yerleşirler. Burada toprakla uğraşan Mahmut, günün birinde Bodrum’a iner. Denizi ve sefere ha-zırlanan bir gemiyi görünce deniz tutkusu tekrar alevlenir. Her şeyi yüzüstü bırakır, “Aganta!” diye bağırarak bir daha dönmemek üzere denize açılır.

18

ÖZET

YazarıYaşar Kemal

Kişileri: Ahmet, Gülbahar, Sofi, Mahmut Han, Demirci Hüso, Memo, Yusuf

AĞRI DAĞI EFSANESİ

(roman)

Bir gün Ahmet’in evinin önüne üzerinde güneş işlemeli eyeri olan bir kır at gelir ve bir süre orada bekler. Ahmet, atı kendi kısmeti diye düşünerek sahiplenir. Atın Beyazıt Paşası Mahmut Han’a ait olduğu anlaşılır. Mahmut Han, atını ister ama Ahmet atı vermek istemez. Ağrı geleneklerine göre de atın Hak’tan bir yadigâr olduğu düşünülür. Bunun üzerine Mahmut Han, Ahmet’i zindana attırır. Burada Paşanın kızı Gülbahar ile Ahmet arasında aşk başlar. Mahmut Han, Ahmet’i öldürmek ister. Gülbahar da Ahmet’i kurtarmak için zindancıbaşı Memo’dan yardım ister. Memo da Gülbahar’a saçının bir teli-ni vermesi karşılığında yardım eder ve Ahmet’i zindanın dışına çıkarır. Bunu öğrenen Paşa, Memo’yu öldürür. Halk ayaklanır, Ahmet’in arkasında durur. Halktan çekinen Mahmut Han, Ahmet’e Ağrı Dağı’nın başında ateş yakabilirse kızını kendisine vereceğini söyler. Bunu kabul eden Ahmet yola çıkar. Halkın baskısına dayanamayan Mahmut Han, Ahmet’i affettiğini söyler. Bir müddet sonra Ağrı Dağı’nın tepesinden bir ışık yükselmeye başlar. Ahmet, Gülba-har’ı alır. Giderlerken Küp Gölü’nün yakınlarında bir mağarada konaklarlar. Ahmet durgunlaşır, Gülbahar’a Memo’ya ne verdiğini sorar. Gülbahar hiçbir şey vermediğini söylese de Ahmet ona inanmaz. Her şeyi anlamıştır. Tahir ile Zühre, Kerem ile Aslı gibi halk hikâyelerinde görünenlere benzeyen engellerle karşılaşan bu sevda, Ahmet’in dağda bir deprem yüzünden, yamaçtaki Küp Gölü’nün derinliklerinde yitip gitmesiyle, mutsuz, acılı bir şekilde sona erer.

19

ÖZET

Kişileri: Baba, Ercan, Tezcan, Anne, Kız Babası, Oğlan Babası, Ercümend, Şazimend

YazarıTurgut Özakman

AH ŞU GENÇLER

(tiyatro)

Ah şu Gençler, gençlik sorunlarını irdeleyen müzikal bir oyundur. Eserde, gençlik sorunlarına, öğüt vermeden, tepeden bakıp yargılamadan gülmece havasında yaklaşılmıştır. Konu gençlik olsa da oyunda taşlanmadık kimse kalmamış. Gençler, analar, babalar, öğretmenler, yönetenler, psikologlar, he-kimler sırasıyla bu taşlanmalardan, ince alay ve yergiden paylarını alıyorlar.

“Bir şey yapma” ihtiyacında olan bir grup oyuncu gencin, -sahnede ol-malarının bir gereği olarak- tiyatro yapmaya karar vermesiyle başlayan oyun, gençlerin kendi aralarında doğaçlama yaparak geliştirdikleri bir oyun çıkar-ma eğlencesi gibi sürer. Toplam 37 tablo (episod/skeç) ve 12 şarkı-danstan oluşan oyun, birinci perdesinde büyüklerin, ikinci perdesinde ise gençlerin eleştirisine yönelerek sorunların çözümünde her iki tarafı da diyaloğa davet eder.

20

ÖZET

Kişileri: Nazmi Bey, Şükran, Jülide, İhsan, Naciye

YazarıReşat Nuri Güntekin

AKŞAM GÜNEŞİ

(roman)

Nazmi Bey, değişik yerlerde görev yapmış, gittiği yerlerde çeşitli aşklar yaşamış bir subaydır. İstanbul’a dönen Nazmi Bey, bir müddet burada kal-dıktan sonra, Paris’e askerî ataşe olarak gidecektir. Edirne’de bir köprünün uçurulması nedeniyle yolculuğu yarıda kesilir. Komitacılarla tanışır, onlara katılır, Makedonya’da çete savaşlarına katılır, sonunda yaralanır ve tekrar İstanbul’a döner. Kalbinden rahatsız oluşu yüzünden askerlikten ayrılır. Am-casının küçük kızı Şükran’la evlenerek bir çiftliğe yerleşir. Amcasının büyük kızı Naciye de bir konsolosla evlidir ve Jülide adında bir kızı vardır. Jülide, babasının ölümü üzerine, teyzesi Şükran’la eniştesi Nazmi Bey’in yanına gelir. Genç kız Jülide ile yaşlı eniştesi arasında bir dostluk ve zamanla da bir aşk başlar. Bu aşkın, kendisi için bir “akşam güneşi” olduğunu anlayan Nazmi Bey, bu durumdan kurtulmak için Jülide’yi adanın zenginlerinden birinin oğlu olan İhsan’la evlendirir. Jülide yaşananları unutmuştur. Bir iş teklifi sonucu, kocasıyla Bakü’ye gitmeye hazırlanmaktadır. Kalbinden rahatsız olan Nazmi Bey’in durumu iyice kötüleşmiştir. Bu ayrılığa da üzülen Nazmi Bey katıldığı bir davette kalp krizi geçirir ve ölür.

21

ÖZET

Kişileri: Mustafa Kemal, İsmet İnönü, Halide Edip, Yunus Nadi, Makbu-le Hanım, Zübeyde Hanım, Fikriye Hanım, Fevzi Çakmak, Çerkez Ethem, Kâzım Karabekir

YazarıAttilâ İlhan

ALLAHIN

SÜNGÜLERİ

“Reis Paşa”

(roman)

1920 yılında Anadolu’ya geçen Reis Paşa ile milletvekilleri Ankara’da toplanmaktadırlar. Yurdun dört bir yanında direnişin ateşi alevlenmiştir an-cak kışkırtma ve ayaklanmaların da ardı arkası kesilmemektedir. Reis Paşa bir yandan savaşı yönetirken bir yandan da tasarladığı geleceğin tohumlarını atmaktadır. Allah’ın Süngüleri bu direnişin öyküsünü ve onun kahramanlarını anlatmaktadır. Mustafa Kemal, İsmet İnönü, Halide Edip, Yunus Nadi, Mak-bule Hanım, Zübeyde Hanım, Fikriye Hanım, Fevzi Çakmak, Mustafa Suphi, Çerkez Ethem, Kâzım Karabekir gibi tarihî kişiler romanda karakter olarak hayat bulmaktadır. Romanda İstanbul’un zengin konaklarında geçenler ve tıklım tıklım direnişçi dolu trenler ile meclise giden tozlu yollar anlatılmaktadır. Kurtuluş Savaşı’nın en şiddetli günlerini, Reis Paşa’yla birlikte Ankara’yı an-latan romanda, İstanbul’un işgali oldukça dramatik sahnelerle betimlenmiştir. Kitabın son bölümünde ise Birinci İnönü Muharebesi ve Çerkez Ethem yer almaktadır.

22

ÖZET

Kişileri: Alp Er Tunga, Keyhüsrev, Keykâvus, Zâl, Zâloğlu Rüstem, Siyavuş

YazarıAnonim

ALP ER TUNGA

DESTANI

(destan)

Türklerin Yaratılış Destanı’ndan sonra bilinen ilk destanıdır. Alp Er Tun-ga, MÖ 7. yüzyılda yaşayan bir Saka hükümdarıdır. Destanda, Türk-İran savaşları ve Alp Er Tunga’nın yiğitlikleri anlatılır. Aynı konu İran destanı Şeh-name’de de geçer. Alp Er Tunga, Şehname’de Afrasiyab olarak yer almıştır. MÖ 624 tarihinde Türk-İran savaşları sırasında Keyhüsrev tarafından hile ile öldürtülmüştür. Onun ölümünden sonra da Saka Devleti eski büyüklüğünü kaybetmiştir. İran ülkesinde birçok padişahlık bulunuyordu. Bunlardan biri de Kabil Padişahlığı idi ve başında da Zâl adlı biri vardı. Zâl, Alp Er Tunga’nın elinde esir olan İran Hükümdarını kurtarmak için Turan ülkesine yürür. Alp Er Tunga’yı yener ama hükümdarını kurtaramaz. Bir süre sonra Alp Er Tunga da İran’a savaş açar. Yaşlanmış olan Zâl kendi gitmez, Alp Er Tunga’ya karşı oğlu Rüstem’i yollar. Savaşların çoğunu Rüstem, bir kısmını da Alp Er Tunga kazanır. Bu savaşlar sürüp giderken İran’ın hükümdarı olan Keykâvus, oğ-lu Siyavuş’u ve Zâloğlu Rüstem’i küstürür ve şehzade Siyavuş kaçıp Alp Er Tunga’ya sığınır. Orada uzun zaman kalan Siyavuş, Türk yiğitlerinden birinin kızıyla da evlenir ve Keyhüsrev adında bir oğlu olur. Keyhüsrev büyüyünce İranlılar onu kaçırıp hükümdar yaparlar. Keyhüsrev, Zâloğlu Rüstem’in gön-lünü alır ve onu Alp Er Tunga’nın üzerine gönderir. Yine birçok savaş olur, çoğunda Alp Er Tunga yenilir. Ordusu dağılan, bitkin düşen Alp Er Tunga, tek başına dağlara çekilir. Mağarada tek başına yaşarken izini sürüp yerini bulurlar. Alp Er Tunga suya atlayıp kurtulmak istese de bunu başaramaz. Tek başına kalmış olan Alp Er Tunga çarpışarak kahramanca can verir.

23

ÖZET

Kişileri: Zebercet, Ortalıkçı Kadın, Ekrem, Ahmet Efendi, Emekli Subay

YazarıYusuf Atılgan

ANAYURT OTELİ

(roman)

Anayurt Oteli, psikolojik yabancılaşma ve yalnızlık temasını işleyen bir romandır. 1987’de aynı adla sinemaya aktarılmıştır. Yusuf Atılgan, Anayurt Oteli adlı romanında yalnızlık ve geçici ilişkiler içinde bunalan, hayatı anlam-landıramayan, çaresiz bir kahramanın psikolojisini ustaca işlemiştir. Romanın başkahramanı Zebercet, Anadolu kentlerinin birinde (Manisa) Anayurt Ote-li’nin kâtibidir. İçine kapalı, sevgiye ve şefkate muhtaç, bunalımlı biridir. Otele gelip bir gece kalan genç bir kadın, tekdüze, bunalımlı hayatını değiştirir. Ge-celeri o kadının da içinde bulunduğu düşler kurmaya başlar. Kadının bir daha görünmeyişi Zebercet’in dünyasını karartır. Otele gelen müşterileri kabul et-mez, oteli dışarıya kapatır. Bir gün Zebercet, aşevinde bir hayli içtikten sonra otele gelir. Ortalıkçı kadınla beraber olur ve onu boğarak öldürür. Kasabada amaçsızca dolaşır. Bir gün, kasaba adliyesinde bir duruşmaya izleyici olarak katılır. Duruşmada karısını öldüren bir sanık vardır ve Zebercet, sanığın yerine kendisini koyarak bir iç hesaplaşma içine girer. Sanığın duruşması ileriki bir zamana ertelenir. Ancak Zebercet, cinayet işlemesine rağmen hâlâ özgürce ortalıkta dolaşıyor olmasına dayanamaz. İç hesaplaşma, bunalım ve yalnızlık duyguları içerisinde kendisini asar ve ölür.

24

ÖZET

Kişileri: Selma Hanım, Nazif Bey, Binbaşı Hakkı Bey, Neşet Sabit Bey, Murat Bey, Yıldız Hanım, Şeyh Emin, Ömer Efendi

YazarıYakup Kadri

Karaosmanoğlu

ANKARA

(roman)

Roman üç bölümden oluşur:Birinci bölüm: Kurtuluş Savaşı yıllarının Ankara’sı (1922’ye kadar).İkinci bölüm: Cumhuriyet’in kuruluş yıllarının Ankara’sı (1926’ya kadar). Üçüncü bölüm: Cumhuriyet’in kuruluşundan sonraki yılların Ankara’sı

(1937-1943’e kadar).Olaylar yazarın her bölümde ayrı bir kişilik olarak karşımıza çıkardığı Sel-

ma Hanım’ın çevresinde geçer. Selma Hanım’ın arayışı Ankara’nın arayışıdır; yazgısı Ankara’nın yazgısıdır; yaşamı da Ankara’nın yaşamıdır. Selma Ha-nım’ın ilişki kurduğu erkekler ise birer simgedirler.

Birinci bölümde, Selma Hanım, İstanbul’dan gelmiş ve Millî Mücadele ru-hunu kavrayamamıştır. Kocası Nazif Bey’in de katkısıyla Millî Mücadele ruhu Selma Hanım’da oluşmaya başlar. Ancak Nazif Bey, Sakarya mücadelesin-den ürkerek kaçmanın yollarını arar. Selma Hanım, Ankara’da tanıdığı Binbaşı Hakkı Bey’le birleşerek mücadeleyi sürdürür. Hastanede çalışır, yaralılara ba-kar. Bir süre sonra Sakarya kıyılarından zafer haberleri gelir.

İkinci bölüm, Cumhuriyet yıllarının Ankara’sıdır. Bu bölümde Selma Ha-nım, Nazif Bey’den boşanmış, Binbaşı Hakkı Bey’le evlenmiştir. Binbaşı Hakkı Bey, askerlikten ayrılmış, bir şirketin idare meclisine başkan olmuştur. Selma Hanım, lüks ve ihtişam dolu bir hayatın içindedir ancak mutsuzdur. Devrimler, özlemler, halkın geleceğine dönük tasarılar iflas etmektedir. Selma Hanım ye-ni kocasından da uzaklaşmaya başlar.

Üçüncü bölüm, yazarın hayalindeki Ankara’dır. Bu bölümde Cumhuriyet ruhu, aydın gençlerini de yetiştirmeye başlar. Bunlardan biri de Neşet Sa-bit’tir. Ankara’nın çehresi değişmeye başlar. Selma Hanım üçüncü evliliğini Neşet Sabit’le yapar ve sınırsız bir mutluluğa kavuşur. İkisi el ele vererek yeni hayatın imar ve inşasında büyük bir aşkla çalışırlar.

25

ÖZET

Kişileri: Bihruz Bey, Periveş, Keşfi Bey, Mişel, Andon, Mösyö Piyer

YazarıRecaizade Mahmut

Ekrem

ARABA SEVDASI

(roman)

Araba Sevdası, yanlış Batılılaşmanın eleştirildiği bir romandır. Romanın başkahramanı Bihruz Bey, nazlı büyütülmüş, üstünkörü bir eğitim almış, alafrangalığa özenen, süsü gösterişi seven bir paşanın oğludur. Babası ölün-ce kendisine ve annesine büyük bir miras kalır. Şımarık, sorumsuz bir genç olan Bihruz Bey, parasının bitmeyeceğini zannederek kendisini gezmelere, eğlencelere kaptırır. Öğrendiği birkaç Fransızca kelime ile yerli yersiz konuşan Bihruz Bey’in merakları arasında tutkunu olduğu arabasıyla gezintiler yapmak da vardır. Bir gün Çamlıca’da gezerken genç, güzel bir kadın olan Periveş’i görür ve ona âşık olur. Hayalinde onu kibar bir aile kızı olarak canlandırır. Ancak o günden sonra Periveş’i bir daha göremez. Yemeden içmeden kesilir, zayıflar; işini, annesini ihmal eder. Dalkavuk ve yalancı arkadaşı Keşfi Bey, ona Periveş’in öldüğünü, Periveş’in ailesini tanıdığını, onun bir de ablası olduğunu söyler. Bihruz Bey bu yalana inanır. Bihruz Bey, en azından Periveş’in meza-rını bulmak istemektedir. Bir gün Şehzadebaşı’nda gezinirken Periveş’e çok benzeyen bir kadınla karşılaşır, onu Periveş’in ablası zanneder. Hatta ondan kardeşinin (Periveş) mezarının yerini sorar. Bihruz Bey’in ahmaklığını anlayan kadın, Periveş’in kendisi olduğunu, kardeşinin olmadığını söyler. Utancından ne yapacağını şaşıran Bihruz Bey, gülünç durumlara düşer, hayalinde büyüt-tüğü kadının kötü bir sokak kadını olduğunu anlar, yıkılır ve oradan uzaklaşır.

26

ÖZET

Kişileri: Arzu, Kamber, Behram Ağa

YazarıAnonim

ARZU İLE KAMBER

(halk hikâyesi)

Behram Ağa, bir gün ailesi ve adamları ile gezintiye çıkar. Suriye top-raklarını geçince bir eşkıya tarafından kendisi ile birlikte karısı ve adamları öldürülür. Eşkıya baskınından sağ kurtulan tek çocuk olan Kamber’i yakınlar-daki bir köyün varlıklı ailelerinden biri evlatlık olarak alır, kızları Arzu ile birlikte onu da büyütürler. Arzu ile Kamber, kardeş gibi bir arada büyürler. Büyü-düklerinde kardeş olmadıklarını öğrenen gençler birbirlerine âşık olurlar. Ama Arzu’nun kötü yürekli annesi gençlerin sevgisine engel olur. Kamber kederin-den dağlara düşer. Arzu zorla bir zenginle evlendirilir ancak adamı kendisine yaklaştırmaz. Bunun üzerine adam üzüntüsünden ölür. Günün birinde Arzu ile Kamber birbirlerini bulur. Arzu’nun annesi iki gencin kavuşmasına engel olmak ister. Ancak gençlerin etrafı suyla çevrili olduğundan yanlarına yaklaşa-maz. Bu sırada iki âşığın göğsünden birer güvercin havalanarak uçar. Âşıklar orada ruhlarını teslim ederler.

Türkler arasında çok yaygın bir aşk öyküsü olan Arzu ile Kamber, Ana-dolu, Rumeli, Azerbaycan, Türkistan ve Irak’ta (Kerkük) dilden dile dolaşır. Hikâyenin taş baskısı ve yazma nüshaları vardır. Hikâye Karagöz oyununa ve sinema filmlerine konu olmuştur.

27

ÖZET

Kişileri: Âşık Garip (Resul), Şah Senem, Hoca Ahmet, Bilge Sinan

YazarıAnonim

ÂŞIK GARİP

(halk hikâyesi)

Âşık Garip, Hoca Ahmet adlı bir tüccarın oğludur. Asıl adı Resul’dür. Re-sul, babasını kaybedince çevresindeki kırk haramiyle yer içer ve bu yolda tüm servetini yitirir. Mal mülk bitince çevresindekiler de ortadan kaybolur. Anne-si ve bacısıyla cami avlusunda kalakalır. Bir gün rüyasında pîrin elinden aşk dolusunu içer ve Şah Senem adlı bir kızı görür, âşık olur. Sevdiği kızı bulmak için Tiflis’e gelir. Bilge Sinan’ın kızı Şah Senem’i bulur, istetir ancak kızın ba-bası etrafındakilerin de sözlerinden etkilenerek fakir olduğu için kızını Garip’e vermek istemez. Garip para biriktirmek için gurbete çıkar. Tiflis’e, Erzurum’a, Halep’e uğrar. Gerekli olan parayı biriktirir, Şah Senem’le evlenir ve mutlu olur.

28

ÖZET

Kişileri: Bihter, Adnan Bey, Behlül, Nihal, Firdevs Hanım, Bülent, Peyker, Nihat, Beşir

YazarıHalit Ziya Uşaklıgil

AŞK-I MEMNU

(roman)

Adnan Bey; elli yaşlarında, karısı ölmüş, Nihal adında genç bir kızı, Bülent adında küçük bir oğlu olan zengin bir adamdır. Kızı ve oğlu ile konakta yaşa-maktadır. Genç, uçarı, çapkın ve maceraperest biri olan Behlül, Adnan Bey’in yeğenidir ve aileden sayıldığı için konağa sık sık gelmektedir. Firdevs Hanım, şuhluğu ve serbestliği ile tanınan dul bir kadındır. Eşi de bu sebeple ondan ayrılmıştır. Firdevs Hanım, Bihter ve Peyker adlı iki kızı ile birlikte, Boğaziçi’nin mesire yerlerinde “Melih Bey Takımı” diye tanınmaktadır. Adnan Bey bir gün sandal gezintisinde tanıştığı Firdevs Hanım’ın büyük kızı Bihter’le evlenir. Bih-ter, babası yaşındaki Adnan Bey ile zenginliği sebebiyle evlenmiştir. Fakat bir müddet sonra sıkılır, genç bir kadının yalnızca servet ile mutlu olmayacağını anlar. Kocasının yeğeni olan Behlül ile aralarında yasak aşk başlar. Bir süre geçtikten sonra, Behlül bu ilişkiden sıkılır; Adnan Bey’in kızı Nihal’i sever ve onunla evlenmek ister. Bihter dışında herkes bu durumu olumlu karşılar. Bih-ter ise Behlül’ü kaybetmek istememektedir. Behlül’ü kaybedeceğini anlayan Bihter, olup biteni meydana çıkarmayı düşünür. Böylece hem Behlül’den hem Nihal’den hem de mutsuz evliliğine sebep olan annesinden intikam alacaktır. Behlül Nihal’le nişanlanır. Evlenmek üzeredirler ki bir gün Bihter ile Behlül ara-sındaki tartışmaya tesadüfen şahit olan Nihal yasak aşkı öğrenir. Bihter intihar eder, Behlül kaçar. Adnan Bey ve kızı Nihal, yine eskisi gibi yalnız yaşamaya devam ederler.

29

ÖZET

Kişileri: Ayşe, Peyami, Binbaşı İhsan, Kezban, Mehmet Çavuş, Cemal

YazarıHalide Edip Adıvar

ATEŞTEN GÖMLEK

(roman)

Ateşten Gömlek, Kurtuluş Savaşı’nı anlatan romanların ilkidir. İzmir’in iş-gali sırasında, kocası ve çocukları Yunanlılar tarafından öldürülen Ayşe, bir İtalyan ailenin yanına sığınarak İstanbul’a, akrabası Peyami’nin yanına gelir. O günlerde, İstanbul’da protesto mitingleri düzenlenmektedir. Ayşe, Peyami ve Binbaşı İhsan’la birlikte Kuva-yı Milliye’ye katılmak üzere Anadolu’ya ge-çerler. Ayşe, gönüllü hemşirelik, hastabakıcılık yapmaktadır. Peyami ve İhsan, Ayşe’yi içten içe sevmeye başlamışlardır. Bu aşk, her ikisi için de bir ateşten gömlek olmuştur. Bu aşk üçgenine annesi ve babası Yunanlılar tarafından öl-dürülen Kezban da katılır. Kezban da karşılık görmeyen bir aşkla İhsan’ı sever ve Ayşe’yi kıskanır. Savaş bütün şiddetiyle devam ederken bir taarruz esna-sında Ayşe ile İhsan ölür, Peyami de yaralanır. Peyami tedavi görmek üzere Ankara Cebeci Hastanesine getirilir. Tedavi görürken Peyami de hastanede hayatını kaybeder.

30

ÖZET

Kişileri: Attila, İldiko, Valentinianus, Honoria

YazarıAnonim

ATTİLA DESTANI

(destan)

Hun-Oğuz destanlarındandır. Destanda, Batı Hun hükümdarı Attila’nın ya-şamı, kahramanlıkları ve yaptığı fetihler anlatılır. Roma’nın çok güçlü olduğu dönemlerde Akdeniz, Romalıların iç gölü hâline gelmişti. Ancak her tarafta hükümranlığını gösteren Roma İmparatorluğu, Hunlardan çekinmekteydi. Hunlar Roma’ya korku salıyordu. Nitekim Batı Hun hükümdarı Attila, birçok kahramanlık gösterir ve fetihler yapar; ne yapılırsa yapılsın Avrupalılarca dur-durulamaz. Attila, Roma ordusunu yendikten bir yıl sonra elli bin civarındaki askerle tekrar Roma kapısına dayanır ve Roma’nın ileri gelenleri tarafından Roma Prensesi ile evlendirilmek için ikna edilir. Evlendiği Roma Prensesi ta-rafından zehirlenerek öldürülür. Mezarının tahminen Tuna Nehri’nin yatağında olduğu bilinmektedir. Böylece Türklerin sahip olduğu en kudretli hükümdar-lardan biri olan Attila, savaş meydanlarında yok edilemeyince bir kadının marifetiyle haince ortadan kaldırılır. Onun bu ani ölümü, her şeyin ters gitme-sine sebep olur. Çocukları birbiriyle anlaşamaz, kabileler arasında kavgalar çıkar ve geldikleri bozkırlara geri dönerler.

31

ÖZET

Kişileri: Roman kahramanı genç, Roman kahramanının babası, Babaanne, İzzet Usta, Hasan Hüseyin, Gazi, Boşnak Kız, Niyazi, Nevzat

YazarıOrhan Kemal

AVARE YILLAR

(roman)

“Küçük Adamın Notları”nın ilki olan Baba Evi romanında yazar, kendi çocukluk ve gençlik yıllarını anlatmıştır. “Küçük Adamın Notları”nın ikinci ki-tabı Avare Yıllar’da ise baba evinden kopuşun, başıboş geçip evlilikle son bulan gençlik yıllarının hikâyesi anlatılır. Romanda roman kahramanının adı geçmemektedir. Romanda geçen olaylar roman kahramanının aile ve arka-daş çevresinde gerçekleşir. Mekân olarak Adana ve İstanbul kullanılmıştır. Kahraman Adana’da babaannesi ile yaşamaktadır. Annesi, babası ve kar-deşleri önceleri Beyrut’tadır, ardından Kudüs’e geçmişlerdir. Bir zamanlar bolluk içerisinde yaşayan aile, babanın siyasi olaylara karışması nedeniyle sürgün hayatı yaşamaktadır. Babanın ülkesinden ve işten uzak olması, aileyi ekonomik yönden çok etkilemiştir. Roman kahramanı genç, yaşamın yükü-nü ve sıkıntısını sırtında taşımaktadır. Adana’ya babaannesinin yanına gelen genç, İstanbul’a gitmek için bir süre dokuma fabrikasında çalışır ancak faz-la dayanamaz, zorlanır. Duruma üzülen babaanne, biraz para vererek genci İstanbul’a yakın ilçelerden birine, halasının yanına göndermek ister. Fakat genç, parayı arkadaşı Gazi ile birlikte İstanbul’a kaçmakta kullanır. İki kaçak, İstanbul’da fazla kalamaz, tekrar Adana’ya dönerler. Annesi de Beyrut’tan dönmüş, masraflar iyice artmıştır. Genç, okulu tamamen bırakır, bir dokuma fabrikasına kâtip olarak girer. Bir müddet sonra işçi kızlardan birini sever, ba-baannesinin itirazlarına rağmen kızla evlenir. Roman, kahramanın evliliği ile biter. Aile şanına gölge düşürmek istemeyen babaanne, ödünç aldığı takılar ve eşyalarla düğünü yapar. Düğün sonunda ödünç eşyalar geri verilir. Elmas küpeleri çok sevmesine karşın eşyaların verilmesine üzülmediğini belirten Boşnak kız güçlü bir karakterdir.

32

ÖZET

Kişileri: Ayaşlı İbrahim Efendi, Şefik Bey, Abdülkerim, İffet Hanım, Halide, Faika, Şoför Fuat, Turan Hanım, Haki Bey, Hasan Bey, Fahri

YazarıMemduh Şevket Esendal

AYAŞLI İLE

KİRACILARI

(roman)

Ayaşlı İbrahim Efendi, Ankara’da, Cumhuriyet’in ilk yıllarında dokuz odalı bir apartman dairesinin her odasını kiraya verir. Ayaşlı İbrahim Efendi, bir köy ağasının oğludur; eşkıyalık, zaptiye çavuşluğu, arzuhalcilik, otelcilik yapmış bir kişidir. Kiracılar, ayrı ayrı odalarda yaşasalar da tuvalet ve banyo gibi ortak kullandıkları alanlar vardır. Bu yüzden iç içe yaşamak zorundadırlar. Kiraya verdiği odalarda kadın, erkek, genç, ihtiyar, evli, bekar her türden insan otur-maktadır. Bu kişileri şöyle sıralayabiliriz:

- Yaşananları anı biçiminde yazan banka memuru,

- Eski bir çiftlik sahibi olan yaşlı Hasan Bey,

- Eski konsoloslardan ihtiyar Şefik Bey,

- Odun ve kömür satıcısı Buharalı Abdülkerim ile karısı İffet Hanım,

- Eski bar kızlarından Faika (Ayaşlı’nın üvey kızı) ile kocası şoför Fuat,

- Geceleri odasında kumar oynatan Turan Hanım ile kocası Haki Bey,

- Hizmetçiler ve misafirler…

Türkiye’nin çeşitli kesimlerinden gelen insanların maceralarının, birbirle-riyle ilişkilerinin anlatıldığı romanın sonunda, dairenin tüm kiracıları evi terk eder. Ayaşlı İbrahim Efendi evi tekrar kiralamaz. Dairenin son sakinleri Ab-dülkerim Bey ile İffet Hanım bir apartman dairesine, Ayaşlı ve Faika yukarı şehirde bir eve taşınırlar. Birkaç ay sonra da Ayaşlı İbrahim Efendi ölür.

33

ÖZET

Kişileri: C., Ayşe, Güler, Sadık

YazarıYusuf Atılgan

AYLAK ADAM

(roman)

Roman kahramanı C., sıra dışı biridir. Herhangi bir işi yoktur. Kendisine miras kalmış evlerin kirasıyla geçinmekte ve kendisini “aylak” olarak değer-lendirmektedir. İnsanların yaptığı kalıplaşmış hareketlerden hoşlanmaz. Kira odalarında, lokanta, sinema ve meyhanelerde bütün değerlerini yitirmiştir. Dayanacak bir şey yani gerçek sevgiyi arar. C.’nin başından iki aşk macerası geçer. İlkinde üniversite öğrencisi süssüz, sade Güler’den umduğunu bula-mayan C., yaz aylarında gittiği pansiyonda karşılaştığı eski sevgilisi ressam ve kişilikli Ayşe ile de olaylı bir aşk süreci yaşar. Bir an mutluluğa ulaştığını zannetse de yine yalnızlığına gömülür. Resim ile ilgilenmektedir ve ressam bir kıza âşıktır. Daha doğrusu hiç tanımadığı ama bir gün karşısına çıkaca-ğını bildiği değişik bir insana âşıktır. Kitapta C’nin bu insanı arayış öyküsü anlatılmaktadır. C., bir gün bir boşluk duygusu içinde dalgın dalgın giderken mavi yağmurluklu bir kızı yıllardır aradığı kişi zanneder. Kızın bindiği otobüse yetişmek için koşarken bir taksinin altında kalıp ezilme tehlikesi atlatır. Bu arada polis gelir. C. direnmez, otobüse yetişecektim, der ve susar. Aradığı kadını bulmuş ve hemen kaybetmiştir. Artık bir daha da bulamayacaktır. Her şey bitmiştir.

34

ÖZET

Kişileri: Hamza, Sena Bey, Nimet Bey, Muhterem Efendi, Zuhuri Efendi

YazarıDirektör Âli Bey

AYYAR HAMZA

(tiyatro/uyarlama)

Ayyar Hamza, Fransız komedi yazarı Moliere’in bir eserinden Direktör Âli Bey tarafından uyarlanmıştır. Daha önce Dekbazlık adıyla Ahmet Vefik Paşa tarafından da uyarlanan oyundaki Ayyar Hamza tipine, orta oyunundaki Pişe-kar’ın bilgiçliği ve lafazanlığının yanı sıra Kavuklu’nun nüktedanlığı da yansır. Oyunun öteki kişilerinde de geleneksel Türk tiyatrosunun tiplerinden izler bu-lunmaktadır. Âli Bey, kitabına eklediği ön sözde, Türkiye’de o tarihlerde pek önemsenmeyen noktalama ve yazım kurallarına da değinir; bunların önemini, duygu ve düşüncelerin daha iyi anlatılmasına yardımcı olduğunu belirtir. İlk kez 1871’de Güllü Agop’un Osmanlı Tiyatrosunda oynanan Ayyar Hamza, halkın konuştuğu dili yerli sahne edebiyatına mal eden ilk ürünlerden biri ola-rak önem taşır.

Muhterem Efendi ve Zuhuri Efendi zenginliklerine zenginlik katmak ama-cıyla, oğullarını kendi istedikleri kızlarla evlendirmeye kalkışırlar. Ama oğulları Sena Bey ve Nimet Bey sevdikleri bayanlarla “izdivaç” arzusundadırlar. Ham-za ve Yâver’in de yardımıyla, babalarına türlü oyunlar oynarlar. Evlenmek istedikleri bayanlar da aslında Muhterem Efendi ve Zuhuri Efendi’nin küçük yaşlarda izlerini kaybettikleri kızlarıdır.

35

ÖZET

Kişileri: Roman kahramanı Genç, Niyazi, Babası, Annesi, Pavli Dayı

YazarıOrhan Kemal

BABA EVİ

(roman)

Baba Evi, yazarın diğer bir romanı Avare Yıllar’ın öncesini anlatmaktadır. Roman, yazarın “Küçük Adamın Notları” adlı dizisinin ilk kitabıdır. Yokluk-lar içindeki bir ailenin Beyrut’tan Adana’ya uzanan öyküsü anlatılmaktadır. Otobiyografik özellikler taşıyan bu roman, yazarın ilk gençlik yıllarını anla-tır. Kurtuluş Savaşı’na gönüllü olarak katılmış olan hukukçu baba, savaştan sonra iktidarla çatışınca kalabalık ailesiyle birlikte Beyrut’a kaçmak zorunda kalmıştır. Orada ufak bir lokanta açar ve iki oğluyla birlikte çalışmaya başlar. Ancak işler kötü gider, lokanta iflas eder, aile geçinemez hâle gelir; üstelik baba ağır bir hastalığa yakalanmıştır. Aile çocukların kazandığı üç beş kuruş-la hayatını sürdürmeye çalışırken babasının baskısından bunalan büyük oğul işten atılır, bir türlü yeni iş bulamaz, ailenin yükünü tek başına taşıyan karde-şiyle çatışmaya başlar. İyice yoksullaşan ailenin geçimi küçük oğul Niyazi’nin üzerine kalmıştır. Niyazi, işportacılık yaparak geçimlerini sağlamaktadır. Bir baba dostunun yardımıyla büyük oğul da bir süre bir basımevinde çalışır. Ba-basından izin alarak daha sonra Türkiye’ye, Adana’da babaannesinin yanına döner. Hâlâ yoksuldur ama baba baskısından kurtulmuştur. Ortaokula yazılır fakat haylazdır, okuyamaz. Arkadaş edinir, futbol oynar ve hayatına kızlar gi-rer. Yazarın bundan sonraki hayatı ise Avare Yıllar romanının konusudur.

36

ÖZET

Kişileri: Tahir Bey, Huriye, Şerif Ali Dayı, Necdet, Leyla, Bedri, Ramiz, Namık, Komiser, Cemil, İdris

YazarıReşat Nuri Güntekin

BALIKESİR

MUHASEBECİSİ

(tiyatro)

Balıkesir’de muhasebecilik yapan sıradan bir memur olan Tahir Bey, bir arkadaşı tarafından ikna edilerek İstanbul’a gider. II. Dünya Savaşı sonrası yıl-larda, “köşe dönmek”, kolay yoldan para kazanmak, fırsatçılık gibi duygu ve düşüncelerle en insani değerlerin bile para ile ölçülmeye çalışıldığı bir ortam-da yasa dışı yollarla ticaret yapmaya çalışır. Başta en yakın çevresi, ailesi bir an önce zengin olma hayaliyle ona destek olmaktadır. Ancak daha sonra yok-sulluğun körüklediği kazanma hırsı, onun önce ailesi tarafından dışlanmasına yol açacaktır. Vurgunculuk yapan Tahir Bey, bir süre hapis yatınca oğlu onu “manevi ölü” olarak görür, misafirlerin yanına bile çıkamaz. Muhasebeci, bu durumdan kurtulmak, tekrar Balıkesir’e dönmek ve servetini hayır kurumlarına bağışlamak ister ama yeni hayatın elden gideceğini düşünen aile, bu duruma karşı çıkar. Muhasebeci de tekrar vurgunculuğa devam eder. Balıkesir Mu-hasebecisi, yoksulluğun ve kazanma hırsının yok ettiği değerler ile ahlaksal çöküşe dikkat çekmektedir.

1953 yılında Reşat Nuri Güntekin tarafından kaleme alınan yapıt, 1971 yılında basıldıktan sonra, çeşitli tiyatro toplulukları tarafından sahnelenmiştir.

37

ÖZET

Kişileri: Battal Gazi, Simbat, Halife, Kayser, Aşkar Devzade

YazarıAnonim

BATTAL GAZİ

DESTANI

/ BATTALNÂME

(destan)

“Battal (Baddal)”, kelimesi Arapçada “kahraman” anlamına gelmektedir. Bu destanın kahramanı, 8. yüzyılda büyük kahramanlıklar göstermiş Arap asıllı bir kişi olan Abdullah’tır. Türklerin Müslüman olmalarından sonra Battal Gazi, Türkleştirilmiş, Türk bir kahramana uyarlanarak zenginleştirilmiştir. Des-tan, 12 – 13. yüzyıllarda yazıya geçirilmiştir. Destanda, Seyyit Battal Gazi’nin Müslümanlığı yaymak için yaptığı mücadeleler anlatılmıştır. Olayların aslı 8. yy.da Emevilerin Anadolu’daki Bizanslılar üzerine düzenlediği akınlarda büyük kahramanlıklar gösteren Battal Gazi’nin hayatına dayanır. Battal Gazi son de-rece zeki, bilgili ve korkusuz bir kahraman tipi olarak yüzyıllar boyunca örnek alınmış, hikâyeleri dilden dile aktarılmıştır. Küçük yaşta din ilimlerinin hepsini öğrenmiş olan Battal Gazi, bütün dilleri bilir, aynı zamanda gözünü budaktan sakınmayacak kadar da savaşçı bir ruha sahiptir. Destanlarda geçen olayların merkezi Malatya ve civarıdır. Battal Gazi, buradan yakın uzak bütün Bizans kalelerine ve şehirlerine akınlar düzenler. Hikâyelerde bir evliya olarak can-landırılan Battal Gazi, olağanüstü varlıklarla (dev, cin, peri) savaşır. Onları alt eder. Ateşin yakmadığı Battal Gazi istediği yere göz açıp kapayıncaya kadar kısa bir sürede ulaşabilir. Nadiren kaldığı zor durumlarda yardımına Hızır ye-tişir. Aşkar Devzâde adını taşıyan atı da Battal Gazi gibi olağanüstü nitelikleri olan bir kahramandır.

288

ROMAN İNCELEME PLANI

A. Şekil Yönüyle İnceleme

- Romanın adı

- Romanın yazarı

- Romanın basım yeri ve tarihi

- Romanın yayınevi

- Romanın kaçıncı baskı olduğu

- Romanın sayfa sayısı

B. İçerik Yönüyle İnceleme

Konu Yönünden:

- Olayın özeti

- Romanın olay örgüsü

- Romanın konusu

- Romanın teması

Kişileri Yönünden:

- Eserin asıl kişileri

- Asıl kişilerin ruhsal ve fiziksel özellikleri

- Eserin yardımcı kişileri

- Yardımcı kişilerin ruhsal ve fiziksel özellikleri

- Kişiler arasındaki ilişkiler

Yer ve Zaman Yönünden:

- Olayın geçtiği mekânlar ve bu mekânların özellikleri

- Mekânların kahraman ve olaylarla ilişkisi

- Olayın geçtiği zaman

a. Kronolojik zaman (Gündüz, gece, mevsimler, yıl…)

b. Zamanda geriye dönüşler (kozmik zaman)

291

KAHRAMANI ÖĞRETMEN OLAN ROMANLAR

47’liler, Nüveyre Kozlu, Füruzan 47’liler, Selahattin Kozlu, Füruzan Acımak, Zehra, Reşat Nuri GüntekinBiz İnsanlar, Orhan, Peyami Safa Bozkırdaki Çekirdek, Cemal Avşar, Kemal Tahir Bozkırdaki Çekirdek, Emine Güleç, Kemal Tahir Bozkırdaki Çekirdek, Murat Ören, Kemal Tahir Bozkırdaki Çekirdek, Nuri Çevik, Kemal Tahir Çalıkuşu, Feride, Reşat Nuri Güntekin Havada Bulut Yok, Süleyman, Cevdet Kudret Solok Huzur, İhsan, Ahmet Hamdi Tanpınar Kan Davası, Ömer, Reşat Nuri Güntekin Kaplumbağalar, Rıza, Fakir Baykurt Karartma Geceleri, Mustafa Ural, Rıfat Ilgaz Korsan Çıkmazı, Meli, Nezihe Meriç Mahşer, Nihat, Peyami Safa Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, Yahya Aziz, Peyami Safa O/Hakkari’de Bir Mevsim, O, Ferit Edgü Onuncu Köy, (öğretmen olan kahramanın adı geçmiyor.) Fakir Baykurt Ölmeye Yatmak, Aysel, Adalet Ağaoğlu Ölmeye Yatmak, Dündar, Adalet Ağaoğlu Paydos (tiyatro), Murtaza, Cevat Fehmi Başkut Tatarcık, Lale (Tatarcık), Halide Edip Adıvar Üç İstanbul, Adnan, Mithat Cemal Kuntay Vurun Kahpeye, Aliye, Halide Edip Adıvar Yeşil Gece, Ali Şahin, Reşat Nuri Güntekin

292

BATILILAŞMA SORUNUNU BELİRLİ TİPLER ÇEVRESİNDEELE ALAN ESERLER

(Mirasyedi, Alafranga Züppe Roman Kahramanları)

Araba Sevdası, Bihruz Bey, Recaizade Mahmut Ekrem Aşk-ı Memnu, Behlül, Halit Ziya Uşaklıgil Aşk-ı Memnu, Bihter, Halit Ziya Uşaklıgil Bir Sürgün, Doktor Hikmet, Yakup Kadri Karaosmanoğlu Cevdet Bey ve Oğulları, Ömer, Orhan Pamuk Efruz Bey, Efruz Bey, Ömer Seyfettin Fatih-Harbiye, Macit, Peyami Safa Fatih-Harbiye, Neriman, Peyami Safa Felatun Bey ile Rakım Efendi, Felatun Bey, Ahmet Mithat Efendi Jön Türk, Ceylan, Ahmet Mithat Efendi Kiralık Konak, Cemil, Yakup Kadri Karaosmanoğlu Kiralık Konak, Faik, Yakup Kadri Karaosmanoğlu Kiralık Konak, Seniha, Yakup Kadri Karaosmanoğlu Kiralık Konak, Servet Bey, Yakup Kadri Karaosmanoğlu Mahşer, Alaaddin Bey, Peyami Safa Mahşer, Mahir Bey, Peyami Safa Mahşer, Muazzez, Peyami Safa Mürebbiye, Dehri Efendi, Hüseyin Rahmi Gürpınar Panorama, Nedim, Yakup Kadri Karaosmanoğlu Panorama, Semra, Yakup Kadri Karaosmanoğlu Panorama, Sevim, Yakup Kadri Karaosmanoğlu Paris’te Bir Türk, Senaî, Ahmet Mithat Efendi Sodom ve Gomore, Leyla, Yakup Kadri Karaosmanoğlu Sodom ve Gomore, Sami Bey, Yakup Kadri Karaosmanoğlu Sözde Kızlar, Behiç, Peyami Safa Şık, Şatırzade Şöhret Bey, Hüseyin Rahmi Gürpınar Şıpsevdi, Meftun, Hüseyin Rahmi Gürpınar Yaprak Dökümü, Leyla, Reşat Nuri Güntekin Yaprak Dökümü, Necla, Reşat Nuri Güntekin

304

TÜRK EDEBİYATINDA SANATÇILARIN UNVANLARI / LAKAPLARI / TAKMA ADLARI /

ÇOK BİLİNEN ÖZELLİKLERİ

Ağıtlar Şairi: Recaizade Mahmut Ekrem Ağustos Böceği: Reşat Nuri GüntekinAka Gündüz: Enis Avni Ali Kaptanoğlu: Attilâ İlhan Ali Karasu: A. Kadir (İbrahim Abdülkadir Meriçboyu) Anadolu Şairi: Ömer Bedrettin Uşaklı Ankaralı Âşık Ömer: Behçet Kemal Çağlar Avnî: Fatih Sultan Mehmet Bayrak Şairi: Arif Nihat Asya Bozkırın Tezenesi: Neşet Ertaş Cemalettin Mahir: Kemal Tahir Çamdeviren: Faruk Nafiz Çamlıbel Çimdik: Yusuf Ziya Ortaç Deli Ozan: Faruk Nafiz Çamlıbel Destan Şairi: Fazıl Hüsnü Dağlarca Evler Şairi: Behçet Necatigil Fantastik Gerçekçi: Nazlı Eray, Onat Kutlar, Latife TekinFilozof Rıza: Rıza Tevfik Bölükbaşı Gurbet Şairi: Kemalettin Kamu Hacı Kalfa: Kâtip Çelebi Haldun Yağcıoğlu: Haldun Taner Halide Salih: Halide Edip Adıvar Halikarnas Balıkçısı: Cevat Şakir Kabaağaçlı Han Duvarları Şairi: Faruk Nafiz Çamlıbel Hiciv Üstadı: Nef’î Hürriyet Şairi: Namık Kemal Izdırap Şairi: Fuzûlî İstanbul Öykücüsü: Sait Faik Abasıyanık İstanbul Şairi: Yahya Kemal Beyatlı İstemenoğlu: Memduh Şevket Esendal Kaldırımlar Şairi: Necip Fazıl Kısakürek

310

ALFABETİK KAHRAMAN-ESER-YAZAR EŞLEŞTİRMESİ

AAbbas, Yılanı Öldürseler (roman), Yaşar Kemal

Abdi Ağa, İnce Memed (roman), Yaşar Kemal

Abdullah Çavuş, Vatan yahut Silistre (tiyatro), Namık Kemal

Abdülkerim Bey, Kurt Kanunu (roman), Kemal Tahir

Abdülkerim, Ayaşlı ve Kiracıları (roman), Memduh Şevket Esendal

Achilles, İlyada (destan), Homeros

Adam, Ölü Erkek Kuşlar (roman), İnci Aral

Adem Dayı, Ötelerin Çocuğu (roman), Halikarnas Balıkçısı

Adil Efendi, Orta Direk (roman), Yaşar Kemal

Adil Giray, Cezmi (roman), Namık Kemal

Adilbay, Gün Olur Asra Bedel (roman), Cengiz Aytmatov

Adnan Bey, Aşk-ı Memnu (roman), Halit Ziya Uşaklıgil

Adnan Paşa, Bir Kadın Düşmanı (roman), Reşat Nuri Güntekin

Adnan, Korsan Çıkmazı (roman), Nezihe Meriç

Adnan, Üç İstanbul (roman), Mithat Cemal Kuntay

Aeneas, İlyada (destan), Homeros

Âgâh Bey (Şeftali Bahçeleri’nde, Memleket Hikâyeleri (hikâye), Refik Halit Karay

Agamemnon, İlyada (destan), Homeros

Agamemnon, İlyada (destan), Homeros

Ahmet Bey, Efruz Bey (roman), Ömer Seyfettin

Ahmet Bey, İstanbul’un Bir (İç) Yüzü (roman), Refik Halit Karay

Ahmet Celâl, Yaban (roman), Yakup Kadri Karaosmanoğlu

Ahmet Cemil, Mai ve Siyah (roman), Halit Ziya Uşaklıgil

Ahmet Efendi, Anayurt Oteli (roman), Yusuf Atılgan

Ahmet Kaptan, 72. Koğuş (hikâye), Orhan Kemal

Ahmet Kerim, Hüküm Gecesi (roman), Yakup Kadri Karaosmanoğlu

Ahmet Samim, Hüküm Gecesi (roman), Yakup Kadri Karaosmanoğlu

Ahmet Vefikpaşa, Sersem Kocanın Kurnaz Karısı (tiyatro), Haldun Taner

Ahmet Ziya, Dersaadet’te Sabah Ezanları (roman), Attilâ İlhan

Ahmet, Ağrı Dağı Efsanesi (roman), Yaşar Kemal

Ahmet, Biz İnsanlar (roman), Peyami Safa

Ahmet, Canavar (tiyatro), Faruk Nafiz Çamlıbel

Ahmet, Her Gece Bodrum (roman), Selim İleri