es-seyyid ahmed er-rıfâî - İlk harf...

es-Seyyid Ahmed er-Rıfâî

(512-578 / 1118-1182) Hayatı ve Eserleri

Yûnu

s eş-

Şeyh

İbra

him

es-

Sam

arrâ

î • e

s-Se

yyid

Ahm

ed e

r-Rı

fâî H

ayat

ı ve

Eser

leri © İlk Harf Yayınevi, 2013

Kitabın tüm yayın hakları "İlk Harf Yayınevi"ne aittir.

İlk Harf Yayınevi, 26Tasavvuf Serisi, 22

ISBN978-605-5457-90-7

Özgün adı: es-Seyyid Ahmed er-Rıfâî- Hayâtuhû ve Âsâruhû

YazarYûnus eş-Şeyh İbrahim es-Samarrâî

TercümeProf. Doç. Dr. Münir Atalar

Yayın Yönetmeni/EditörErsan Güngör

Sayfa Düzeniİrfan Güngörür

Kapak TasarımıSercan Arslan

Basım Tarihi1. Baskı, İstanbul, Mayıs 2013

Baskı / CiltŞenyıldız Yay. Matbaacılık Ltd. Şti.Gümüşsuyu Cad. No: 3, K: 2 Topkapı/İstanbulTel: 0212 483 47 92 (Serti ika No: 11964)

İLK HARF YAYINEVİGenel DağıtımÇelik Yayınevi(Serti ika No, 14710)Ticarethane Sokak No: 59 Cağaloğlu - Fatih / İstanbulTel: +90 212 511 28 11 - 513 73 19 • Fax: +90 212 511 28 12www.celikyayinevi.com • info@celikyayınevi.com

Yûnus eş-Şeyh İbrahim es-Samarrâî

es-Seyyid Ahmed er-Rıfâî

(512-578 / 1118-1182) Hayatı ve Eserleri

TercümeProf. Doç. Dr. Münir Atalar

İthaf

B u mütevâzi çalışmamı, 21 Ocak 1995’te Hakk’ın rahmetine kavuşan, babam

Hacı Hafız Abdulkâdir ATALAR’ın aziz hatıra-sına ithaf ediyorum. Ruhu şâd olsun.

İçindekiler

Sunuş ........................................................................................................... 11

Giriş .............................................................................................................. 15

es-Seyyid Ahmed er-RıfâîHayatı ve Eserleri

Önsöz ........................................................................................................... 23

İsmi ve Lakabı ....................................................................................... 25Baba Tarafından Soyu ......................................................................... 25Ana Tarafından Soyu ............................................................................ 26Es-Seyyid Ahmed er-Rıfâî’nin Şeceresi ..................................... 27Doğumu ve Yetişmesi .......................................................................... 28Kişiliği ve Ahlâkı ..................................................................................... 30

Menkıbeleri ............................................................................................ 33

Şiirlerinden Örnekler ...................................................................... 37

Hikmetleri ............................................................................................... 41

Vaazları ...................................................................................................... 43Yetişkinlik Çağındaki Gençlere Doğru Yolu Göstermesi .. 45Müridlerini Yönlendirmesi ............................................................... 46Dünyanın En Büyük Egzersizcisi Olarak Seyyid Ahmed er-Rıfâî ........................................................................................ 48Öğütleri ........................................................................................................ 49Duaları ......................................................................................................... 52Tasavvufa Davet ...................................................................................... 53

Seyyid Ahmed er-Rıfâî’ye Göre Tasavvuf .......................... 55Seyyid Ahmed er-Rıfâî’nin Tevhide Davet Usulü ................. 56

Tarihte Seyyid Ahmed er-Rıfâî ................................................. 59Âlim Olarak er-Rıfâî .............................................................................. 62Es-Seyyid Ahmed er-Rıfâî’den Abbasî Halifesine Bir Mektup ......................................................................................................... 63Er-Rıfâî’nin Çağdaşı Olan Halifeler .............................................. 64Dairetül-Maarifi’l–İslamiyye’de er-Rıfâî .................................... 65

Tevhid, Ahlâk ve Tasavvuf İlmine Dair Görüşleri ....... 69

Kitab (Kur’an-ı Kerim)’a ve Sünnet’e Bağlanma

Çağrısı ......................................................................................................... 73

er-Rıfâî Tarikatının Esasları ....................................................... 77

Seyyid Ahmed er-Rıfâî’nin Eserleri ....................................... 83Er-Rıfâî Hizb ve Virdleri: .................................................................. 85El-Kaside er-Rıfâîyye ........................................................................... 95

er-Rıfâî’nin Kerâmetleri ................................................................ 99

Evliya’nın Kerametleri ................................................................. 107Kerâmetin İspatı .................................................................................. 107

Kerâmet Üzerine Yüce Allah’ın Kitabından Delil: ............. 109Keramet Üzerine Sahih Sünnet’ten Delil ............................... 110Sahabe Eserlerinden Keramete Delil ....................................... 115Kerametlerin, Velilerin Eli ile İcrasındaki (Uygulanmasındaki) Hikmet ........................................................ 117Keramet ile İstidrac Arasındaki Fark ...................................... 118Sûfîlerin Kerametlerdeki Yeri ...................................................... 121

Seyyid Ahmed er-Rıfâî’ninEşleri, Çocukları ve

Torunları ................................................................................................ 125Es-Seyyid Ahmed er-Rıfâî’nin Vefatı ........................................ 126

es-Seyyid Ahmed er-Rıfâî Hakkında Yazılmış

Kitaplar ................................................................................................... 129Er-Rıfâî’nin Hayatından Bahseden Kitaplar ........................ 133

Mısır Rıfâîleri veOnun (Mısır) Mescidi ............................ 135Hz. Rıfâîyye Türbesinin İnşaatı ................................................... 138

er-Rıfâîyye Sâdâtının(Seyyidlerinin) İsimleri ............ 145

Irak’ta Bulunan Meşhur Rıfâî Aşiretleri ve Evleri ... 153Elbû Melis Rıfâîyye Aşireti............................................................. 153Elbû Nâsır er-Rıfâîyye Aşireti ...................................................... 155Eş-Şeyh Halaf er-Rıfâî et-Tikritî Ailesi ..................................... 157Eş-Şeyh Gumer’in Ailesi .................................................................. 158Mustafa el-Halil Ailesi ...................................................................... 161Bağdat’ta et-Tabakçelî Ailesi ......................................................... 163Bağdat’ta, Râve’de ve Musul’da er-Râvî Ailesi ................... 165Basra’daki Nakib Ailesi .................................................................... 167Ebû Humrâ Ailesi ................................................................................ 168

Irak Dışındaki Rıfâîyye Evleri ................................................ 171Kuveyt’teki Rıfâî Ailesi ..................................................................... 171Ürdün’deki Rıfâî Ailesi ..................................................................... 172Suriye Derizor’daki Rıfâî Ailesi ................................................... 172Suriye Hama’daki Rıfâî Ailesi ....................................................... 172Medine-i Münevvere’deki er-Rıfâî Ailesi ............................... 172Pakistan’da er-Rıfâî Ailesi .............................................................. 173Lübnan’da er-Rıfâî Ailesi ................................................................ 173Mısır’daki Rıfâî Ailesi: ...................................................................... 173

Rıfâî Tekkeleri ................................................................................... 175

Kaynakça ............................................................................................... 181

11

Sunuş

R ıfâî’lik, Türk insan ve toplumuna etki eden en eski düşünce ve sevgi kurumlarından biridir. Ünlü gez-

gin İbn Batuta’nın “Muhammedî bir tarikat” diye andığı ve etkilerini Altınordu topraklarında, Macar illerinde bile iz-lediği Rıfâî’lik, kuruluş tarihi bakımından da Kâdirîlik’le1 hemen hemen aynı zamanın mahsulüdür.

Rıfâî’lik, özellikle Balkan topraklarında İslâmlık ve Türk-lüğün yayılışında temel hizmet veren kurumlardan biridir. Araştırmalar, bu tarikatın adı geçen topraklardaki etkisi-nin hâlâ çok canlı ve yapıcı olduğunu göstermiştir.

Rıfâî’lik, bugün dünyanın her yerinde etkisini sürdür-mekte ve büyük bir aydın kitleye ilham kaynağı olmakta-dır. Türkiye’de de durum aynıdır.1 Yalnızca Türk illerini değil, tüm İslâm dünyasını esas alırsak, ilk ve

en yaygın tarikat Kâdirilik’tir dense yeridir. Kâdirilik, tarihî yeri ba-kımından da “bütün tarikatların âdetâ ocağı” olan temel kurumdur. Çünkü tarih içinde tarikat adını alan ilk ve büyük kuruluş odur. Ku-rucusu Abdulkâdir Geylânî’dir. İslâm Ansiklopedisi, M.E.B., 1965, c. I, s. 80-3.

Samarrâî es-Seyyid Ahmed er-Rıfâî

12

İşte yukarıda birkaç cümle ile önemini vurguladığımız böylesi bir tarikattan ve kurucusu Seyyid Ahmed Rıfâî’den bahseden bir eserin, Türkçeye kazandırılmasının yararlı olacağı inancı ile bu çeviriyi yaptık.

Böylece, çeviriden yararlanan Hakk yolcusunun elin-den tutsun, derekeleri atlatsın, en üstün iman derecelerine çıkarsın.2 Hakk yolcusu, mânâ yolunda yanmayı, yakılmayı, varlığını ifna etmeyi göze alırsa, imanı da doruk noktala-rına çıkar. Kâl (söz) ehli olmaktan çıkar, hâl ehli olur.

2 Aynı düşüncelerle, Abdül-Halim Ken’ân (Rıfâî)’ın, Ahmed er-Rıfâî (Dârü’l-Hilafeti’l-Aliyye, Matbaa-i Âmire, 1340, 220+102 sayfa) isimli Arab harfleriyle matbû eserini, yalnızca okunuşuyla (trans-kribe) değil, sadeleştirerek, gerekli açıklamalarla birlikte yeni harflere kazandırmayı dileriz. İnşallah, ilerde bu tasarımızın ger-çekleştiğini görmek bizi mutlu kılacaktır. Şimdi bu sözünü ettiği-miz eserin, kapsamı hakkında kısaca bilgi verelim: Hz. Pîr’in ne-sebi; doğumu, hırka giymeleri (s. 3), tarikata girişleri (s. 4), ahlâkı (s. 5), vaazları, sohbetleri ve bazı sorulara verdiği cevaplar (s. 21), çocukları, ünlü dostları, tâbileri (s. 97), Rıfâî şeyhlerinin adabı ve mesleğe girişleri (s. 121), sohbet, telkin, zikir, sülûk dereceleri (s. 152), telkîn-zikir (s. 154), dervişliğe kabûl usûlü (s. 155), riyazât (s. 157), halvet (s. 159), tarikatın bina ve erkânı, dervişlik hırkası-nın zâhir ve bâtın ve… (s. 163), Rıfâî tarikatının merâsimi (s. 163), Hz. Pîr’e Ebü’l-Alemeyn ve Şeyhü’l-Ureycâ denilmesinin sebepleri (s. 182), Şa’bân-ı Rifâiyye (s. 183), Hz. Pîr’e Rıfâî denilmesinin se-bebi (s. 184), Hz. Pîr’in eserleri (s.184), kitabın yazarının dergâhta okunan bazı ilahileriyle, şiirleri (s. 186), Kitabın yazarının tari-kata girişine dair bir-iki söz (s.220), Birinci hizb-elli ikinci hizb (s. 1-102). Aynı eserin ilk 120 sayfasının lâtinceye aktarılmış kısmen sadeleştirilmişi için bkz.: İsa Karip, Ahmed er-Rufâî Hayatı ve Soh-betleri, Ankara, 1992 (Ank. Ünv. İlahiyat Fak., Lisans Tezi, yer nu: 29835).

Sunuş

13

Şimdi de çevirimizle ilgili olarak, bazı teknik konular hakkında bilgi vermek istiyoruz:

Çevirimizde, Yûnus eş-Şeyh İbrahim es-Samarrâî isimli Iraklı yazarın3 es-Seyyid Ahmed er-Rıfâî- Hayâtuhû ve Âsâruhû (1998, Bağdad, Matbaatü Es’ad) isimli Arapça eserinin ikinci baskısını esas aldık. Sözü edilen eserin ilk baskı tarihi ise, 1970 olup, resimlidir.4 Bu resimler Seyyid Ahmed Rıfâî’nin türbesi ve kabrinin değişik açılardan gö-rüntüleri ile eserin yazarının türbe ve kabir çevresinde ar-kadaşları ve ziyaretçilerle olan fotoğraflarıdır. (1970 bas-kısı, resimli sayfalar: 6, 10, 13, 17, 44, 45, 62, 64, 69). Eserin iki baskısı arasında, bu resim farkından başka, ikinci bas-kıda olup da ilk baskıda yer almayan iki konu (“el-Hizbü’l-Evvel er-Râtib eş-Şerif” ve “Kasîde er-Rıfâîyye”) başlığı var-dır ki, çeviride ilgili yerlerde not düşülerek belirtilmiştir. (s. 85-94 ve 95-98)

Çeviride, olabildiğince metne sâdık kalınmaya çalışıl-mıştır. Orijinaldeki dipnotları aynen korunmuştur. Ancak tarafımızdan yapılmasına ihtiyaç duyduğumuz açıklama ve ekler, yıldızlar düşülmek suretiyle işaret edilmiştir. Bu tür göndermelere, (Çev.) kaydı ile notlar düşülmüştür.

3 Yeni Bağdat’ta, Samarra’ Camii’nde İmam-Hatib ve Vâizdir. Bu bilgi, eserin 1970 (Matbaatü’l-İrşâd) baskısının iç kapağından alınmıştır.

4 Eserin 1970 baskısının fotokopisini, lütfedip bize ulaştıran, nüsha farklarını tespit etmemize zemin hazırlayan ve Ahmed Rıfâî üze-rine çalışması, (Sa Vie, Son Oeuvre, Sa Tarique, Paris, 1973, IX+433 sayfa, -Basılmamış doktora tezi – Ankara Üniversitesi İlahiyat Fa-kültesi kitaplığı, yer nu.: 17.979) bulunan, konunun esas uzmanı Sayın Prof. Dr. Mustafa Tahralı’ya teşekkür ediyorum.


14

Çevremizdeki parantez içindeki kısımlar, -metnin daha iyi anlaşılması için- tarafımızdan eklenmiştir. Eserde, me-tin olsun-me’âl olsun, sûresi ve âyet numarası belirtilme-yen bazı ayetler, tarafımızdan tespit edilerek, notlarda işaret edilmiştir. Bazı hadislerde de aynı yöntem uygu-lanmıştır. Okuyucunun yararlanmasında kolaylık sağla-yan ve orijinalde bulunmayan “İçindekiler” listesi çevi-riye eklenmiştir.

Bir İslâm tarihçisi olarak, bu çalışmamız, sade bir çeviri ürününden ibarettir. Yoksa tasavvuf ve tarikat alanlarında herhangi bir iddia taşımamaktadır. Aksi bir durum haddi-mizi aşmak olurdu. Bunun bilincinde olarak, Önsöz’de ve Giriş’te yer alan bilgi kırıntılarının bir kısmını, Sayın Prof. Dr. Yaşar Nuri Öztürk’ün de hoş görüşüne sığınarak, onun kitapçığından5 özetlenerek alınmıştır.

Gayret bizden, yardım Cenab-ı Hakk’tandır.

Tokat, Ekim 2012 Prof. Doç. Dr. Münir Atalar

5 Haz. Yaşar Nuri Öztürk, Büyük Tarikatlar, Nisan 1992, s. 9-12 (Hür-riyet Gazetesinin Ramazan hediyesidir.) Sayın Y.N. Öztürk kitabı-nın: “Rıfâî’lik ve Kurucusu Ahmed Rıfâî” başlığı altında verdiği özet bilgileri (s. 22-26), çevirisini sunduğumuz elinizdeki bu eserin as-lından almıştır.

15

Giriş

T arihimizi, hatta ahlâk şuur ve karakterimizi ken-dilerinden ayrı düşünemeyeceğimiz, düşünsek

bile benliğimizi kendilerinden soyutlayamayacağımız bazı kavram ve kurumlar vardır. Tarikatlar, başka bir de-yimle, tasavvufî duyuş ve anlayışlar bunların en önem-lilerindendir.

Bu ölmeyen kavram ve gerçeklerin yeniden değerlen-dirilmesinde, birer tarihî kurum olan tarikatların iyi tanın-masının yararları olacaktır. Bu küçük çevirimizin, bu yak-laşımla okunmasını diliyoruz.

Bazı İslâm bilginleri, kurallara ilişkin yorumlar getiren ekollere “fıkıh ekolleri”; takvâya ilişkin yorumlar getiren, insanların iç dünyasına ait temizlenmeyi gerçekleştiren ekollere de “bâtınî ekoller” adını vermişlerdir. Ancak za-man içinde bu adlar tutunamamış, mistik hayata ilişkin ko-nularla uğraşan bilginlerin sûf (yün elbise) giymelerine ba-karak, bu disiplinlerin toplu halde anılışı “tasavvuf” adıyla olmuş ve bu ad tutulmuş ve tutunmuştur.


16

Tarikatlar, İslâm’ın ruhsal ve manevi değerlerini kazandırıp-geliştiren bir kurum olan tasavvufun, yorum getirici ekolleridir.

Fıkhî yorum getiren ekollerin geleneksel eğitim ve bi-lim kurumları medrese, tasavvufî yorum getiren ekolle-rinkiler tekke adını alır.

Fıkhî alanın temsilcilerine verilen geleneksel ad, fakîh; tasavvufî alanınkilere verilen ad ise Şeyh, Mürşid, Pîr, Velî, Allah Eri, Allah Dostu, Gönül Sultanı, Eren, Ermiş’tir.

Tarikat, Arapçada yol demektir. Kur’an-ı Kerim’de ta-rikat, mezhep, yol, tarz, metot, hareket biçimi anlamla-rında kullanılmıştır (Bkz., Kur’an, Tâhâ (XX) Sûresi, âyet: 63, 104; Cin (LXXII) Sûresi, âyet: 11, 16).

Nitekim Yûnus Emre bir beytinde şöyle der:

“Şeriat tarikat yoldur varanaHakikat meyvası andan içeru”

Bir tasavvuf terimi olarak tarikat, “Allah’a varma gaye-sini güdenlerin izledikleri özel tarz ve yol” demektir.

Bir yaratılış kanunu olarak, her birey bağımsız bir dünyadır. İnsanların parmak uçlarının farklı olduğu gibi, iç dünyaları da farklıdır. İşte tarikatlar, bu farklı birey-leri, yaratılışlarındaki özellikleri kanalize ederek esas he-def olan “Allah’a ulaşma” da yol aldıran kurumlardır. Bu yüzdendir ki ana çerçeve olan dinin tek olmasına karşın, tarikatlar pek çoktur. Hatta denebilir ki, insan sayısı ka-dar tarikat vardır. Tasavvufta bu evrensel espri, şu formül

Giriş

17

cümlede dile getirilir: “Allah’a giden yollar, yaratıkların sa-yısı kadar çoktur.”

Tarikatlarda en belirgin hizmet, iki noktada yoğunlaş-mıştır:

1- İslâm’ı yaymak,2- İnsanların iç dünyalarını, ahlâkî yapılarını, gönül

âlemlerini düzene koyup güzelleştirmek.

Tarikatlardaki temel prensipler şunlardır:

1- Sünnete sarılmak, başka bir deyimle Hz. Peygamber’i taklit esastır. Tarikat, Kur’an ve Sünnet’e dayanan, tasavvuf bünyesinde yer alan İslâmî bir kurumdur.

2- Her şeyden önce pratiğe yönelik kurumlardır. Ver-diği bilgiyi doğrudan doğruya yaşama geçirir. Med-rese ve mekteple en belirgin farkı da buradadır.

3- Tarikatlarda hizmet esastır; İslâm düşüncesi kişile-rin kötülükte pasif kalmalarını yeterli görmemekte, iyilikte aktif olmalarını da istemektedir.

4- Tarikatlarda silsile esastır: Silsile; bir mürşidi, önce tarikatının kurucusu (pîr) olan zata, oradan da Hz. Peygamber’e bağlayan kişiler zinciridir. İlmî ve ahlâkî yeterlilik, silsile ile Hz. Peygamber’e ulaşma zorun-luluğunu ortadan kaldırmaz. Mürşide bağlanmaya intisab, nisbet, el almak derler.

5- Mürşide teslimiyet gereklidir. Mürşid; nefs, beden, ölümlü dürtüler vs. gibi gerilik ve basitlik ifade eden tüm bağlardan sıyrılmış, ilahî iradede benliğini erit-miş, kâmil ve olgun insandır. İnsan-ı Kâmil adını


18

alan bu tip, bütün güzellik ve iyiliklerin sembolüdür. Böyle bir benliğe teslim olmak, kâinatın ruhuyla te-masa gelmek anlamını taşır.

Hırka, taç, şalvar, asâ vs. gibi şekle ilişkin yönler, asla şart ve gereklilik ifade etmezler. Yûnus Emre bu espriye değinirken şöyle der:

“Dervişlik olsaydı taç ile hırkaBiz de alır idik, otuza kırka”

Tarikatların, tarih içindeki yerlerine kısaca değinmek yararlı olacaktır:

Tarikatlar, tasavvufî zevk ve heyecanı geniş halk kit-lelerine yaymada bir numaralı rolü oynamanın yanı sıra, İslâm’ın; asker ve kılıca dayanmayan en büyük fetihlerini gerçekleştirmede başlıca etken oldular.6

Türklerin Müslümanlığı kabullerinde tasavvufa bağlı dervişlerin temel hizmeti gördükleri bilinmektedir. Türk-lerin Müslüman oluşlarının ardından tarikatlar, İslâm’ın yayılma ve gelişmesinde temel kurumlar haline getirildi-ler. Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluşunu gerçekleşti-6 Türk-İslâm toplumunda tarikatların mahiyeti ve özellikle Osmanlı

Devleti boyunca, devletin ve milletin var olma ve yol alma müca-delelerinde oynadığı olumlu rol, tarikatların kökenleri, ortaya çı-kışlarından itibaren geçirdikleri safhalar, bu arada Tarikat, Şeriat, Tasavvuf, Mezhep vb. gibi kavramların sözlük ve terim anlamları-nın açıklanması ve birbirleriyle olan ilişkileri için bkz.: Hasan Kü-çük, Osmanlı Devletini Tarih Sahnesine Çıkaran Kuvvetlerden Biri Tarikatlar ve Türkler Üzerindeki Müsbet Tesirleri, 1980, İstanbul (2. Bsm.). (Çev.)

Giriş

19

ren ana insan unsurunun tarikat bağlıları oldukları, bugün bütün ilim çevrelerinin kabul ettiği bir gerçek halinde kar-şımıza çıkmaktadır.

Moğol istilâsının ardından milâdi XIII. Yüzyıl boyunca Anadolu, bir “Sûfîler, dervişler yatağı” haline gelmişti. Bu gö-nül adamları kitlesi, daha sonra Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluşunda en dikkat çekici rolü oynayacaklardı.

Türkler, Müslümanlığı kabullerinin ardından benlik-lerine sindirdikleri tasavvuf zevk ve heyecanını daha çok tarikatlar halinde ortaya koydular. Yaratılışlarındaki teş-kilatçılık ve devletçilik dehasını, tarikatlar yoluyla dinî-tasavvufî alana da aktardılar.

Böyle olduğu içindir ki Türkler eliyle geliştirilen tari-katlarda faaliyetçi bir karakter hâkimdir.

Bu olgu, Türk tasavvuf düşüncesinin sosyal olaylar kar-şısında hareketsiz kalmasını önlemiştir. Türk dervişi, sa-dece tesbih çeken kişi değildir. O, aynı zamanda ve büyük bir maharetle kılıç sallayabilir, sınırları bekler, at koştu-rur, kaleler fetheder.

Esirgeyen, bağışlayan Allah’ın adıyla

Yüce Allah, Yûnus Sûresi’nin, 62-64 âyetlerinde şöyle buyurur:

و ف ا אء او ان ا(63)ة۞۩ب ن ا وכא ا ا ا (62)ة۞۩ب ن ة ا و א ا ة ا ى ا (64)ة۞۩ب ا ز ا כ ذ ا אت כ “İyi bil ki, Allah’ın velilerine korku yoktur ve onlar üzül-meyecektir. Onlar ki, inandıkları korundular. Dünya hayatında da, ahirette de müjde onlara! Allah’ın kelimeleri değişmez. İşte bu, büyük kurtuluştur.”

Bu kitabımı,İslâm büyüğüMüslümanların şeyhi,Kutupların efendisi,Büyüklerin sultanı,Âriflerin başı,Bilginlerin hocası,Velîlerin önderi,

Efendim… şeyhim, evliyâ ve zâhir – bâtın ilminin ba-bası, şeriatta engin, es-Seyyid Ebû Abbâs Ahmed er-Rifâ’î el-Hüseynî el-Ensârî (Allah ondan hoşnut olsun ve onu rı-zasına eriştirsin)’ye armağan ediyorum.

Yûnus Es-Samarrâ’î[*]

[*] Irak’ta şehir. Dicle nehrinin sağ kıyısında, Bağdat’ın 70 mil kuze-yinde yer alır. 836’da Abbasî Halifesi Mu’tasım’ın (833-842) Türk generali Eşnas tarafından halifeye ve ücretli Türk ordusuna yeni bir yerleşme merkezi sağlamak için kurulmuştur. Şehrin bulunduğu yer, aslında tarih öncesi devirlerden beri yerleşme merkezi olarak kulla-nılmıştı. Müslümanlık öncesi döneminden kalma Samerra adını ha-lifeler, bastırdıkları madenî paraların üzerinde sure men reâ (gören hayran kalır) şeklinde yorumlanmışlardır. 836-892 arasında burada sekiz Abbasî halifesi hüküm sürmüştür. İslâm Ansiklopedisi, M.E.B., 1966, c. X, s. 144-7. (Çev.)

23

Önsöz

Esirgeyen, bağışlayan Allah’ın adıyla

H amd, yüce kitabında: “İyi bil ki, Allah’ın velile-rine korku yoktur ve onlar üzülmeyeceklerdir.”7

buyuran Allah’a; salât ve selam ise yaratılmışların incisi Efendimiz Hz. Muhammed’e (s.a.v.), ailesine ve arkadaş-larına olsun.

Çağımızda, Arap ve İslam toplumunun çokça eksikli-ğinin hissettiği konu, ders ve ibret almaları için çocukla-rına, insanları ebedî kurtuluşa götürmüş bulunan önder ve büyüklerinin yaşam biçimlerini anlatabilme ihtiyacı-dır. Çünkü Müslümanların büyük çoğunluğu, bu önder ve dâhilerin yaşantı ve gidişatından habersizdirler.

İşte, İslâm’ın önderlerinden biri de, büyük âlim, müc-tehid, soyu-sopu temiz, İslam’ın ileri gelenlerinden Ebül-7 Kur’an-ı Kerim, 10/Yunus Sûresi, 62. âyet. (Çev.)


24

Abbas Ahmed er-Rifâ’î el-Hüseynî (r.a.)’dir. Nitekim o, za-manının en büyük İslam davetçilerindendir.

Müslümanların çoğunun, bu yüce şeyhin hayat ve gidi-şatından habersiz olduklarını gördüm. Ayrıca bu büyük dü-zenleyicinin hayatına, birçok isrâiliyat, yanlış, hakikat dışı bilgiler ve yalanlar sokulmuştur. Bu yüzden, bu salih imam hakkında yazılmış olan İslâmî kaynakların en önemlilerine müracaat ettim. Kabrini ziyaret ettim. Kabrini içten ve dış-tan görüntüledim. Sevgili es-Seyyid Ahmed er-Rifâ’î hak-kında doğruyu ve gerçeği araştıran iyiyi ve en güzeli elde etmeyi arzulayan birisi olarak, okuyucunun ihtiyaç duy-duğu tarihi bilgileri kaynaklarından, eserlerden ve başka yerlerden bulunduğu kadarıyla anlattım.

Bu kitabın iyi bir şekilde meydana gelmesinde bana yardımcı olanlara teşekkür ve takdirlerimi bildirmek, be-nim için borçtur.

Özellikle de es-Seyyid Ali Hüseyin el-Ken’ânî ve Yeni Bağdad’daki Râzi stüdyosu sahibi, fotoğrafçı Kâzım er-Rebii’ye, Seyyid Mecid Hüseyin el-Ken’âni’ye, üstâz Ali el-Basri’ye ve üstad Muhammed Cafer Malullah’a teşekkür-lerimi bildiririm.8

Başarı Allah’tandır.

8 Bu paragraf kitabın 1970 (ilk) baskısından alınmıştır. 1988 (ikinci) basımında bu paragraf yoktur. Çünkü eserin 1988 baskısı resim-sizdir (Çev.).

25

İsmi ve Lakabı

O , sened kabul edilen seyyid, bilginlerin hocası, eş-siz kutb9, velilerin önderi, gönüllerin sultanı, Müs-

lümanların faziletlisi, büyük âlim, velî, şeri’atda derya ve bilginlerin lideridir. Ebü’l-Abbas Ahmed er-Rıfâî, baba ta-rafından el-Hüseynî ve anne tarafından da el-Ensârî olarak bilinmektedir. Şâfii mezhebinden olup, el-Vâsıt’lıdır.

Baba Tarafından Soyu

O, müminlerin Emiri Ali b. Ebi Talib (Allah ondan hoş-nut olsun)’in oğlu, Şehid İmam Hüseyin’in oğlu, İmam Ca’feru’s-Sâdık’ın oğlu, İmâm Mûsâ’l-Kâzım’ın oğlu, Sey-yid İbrahimu’l-Murtazâ’nın oğlu, Seyyid Mûsâ’s-Sâni’nin oğlu, Seyyid Ahmed’in oğlu, Seyyid Hüseyin’in oğlu Sey-yid Hasan’ın oğlu, Seyyid Ebû’l-Kâsım Muhammed’in oğlu Seyyid Mehdi’nin oğlu, “Rifâ’a” lakabının verildiği Seyyid Hasan’ın oğlu, Seyyid Ali’nin oğlu, Ahmedu’l-Murtaâ’nın 9 Bir tarikatın ulusu demektir. Gavs’ten sonra gelir. Allah’ı hususi ba-

kışına mazhar olan yer. Menakibü’l-Ârifin, Tahsin Yazıcı, T.T.K. Ya-yın, 1961, c. I, s. 598. (Çev.)


26

oğlu, Seyyid Ebû’l-Fevârisi’l-Hazım Ali’nin oğlu, Seyyid Sâbit’in oğlu, Seyyid Yahya’nın oğlu, Seyyid Sultan Ali’nin oğlu, âlimlerin lideri Seyyid Ahmed’dir.

Ana Tarafından Soyu

Annesi tarafından şerefli soyuna gelince o, Sahâbe’den Zeyd el-Ensârî en-Neccâri’nin oğlu, Hâlid Ebû Eyyûb’un oğlu, Metin’in (buna Eyyub de denir) oğlu, Zeyd’in oğlu, Hâlid’in oğlu, Mansur’un oğlu Muhammed’in oğlu, Mûsâ’nın oğlu, Ebû Bekir el-Vâsıti’nin oğlu meşhur mutasavvıf, İmam Muhammed’in oğlu, Şeyh Yahya el-Kebir’in oğlu, Şeyh Kâmil’in oğlu, Şeyh Mûsâ Ebû Sa’id’in oğlu, Şeyh Ebû Sa’id Yahya en-Neccâri el-Ensârî’nin kızı Veliye, Saliha ve Ümmül Fadlı Fa-tıma en-Neccâriyye’nin oğludur. Allah ondan hoşnut olsun.

Anneannesi de, Ali b. Ebi Talib (Allah ondan hoşnut olsun)’in oğlu, İmam Hüseyin’in oğlu, İmam Zeynel-Âbidin Ali’nin oğlu, Seyyid Hüseyin el-Aşğar oğlu, Seyyid Ubeydu’llah el-Araç oğlu, Ulu Emir Seyyid Muhammedu’l-Eşter’in oğlu, Emiru’l-Hâcc’ın oğlu, Seyyid Ebû’l-Feth Muhammed’in oğlu, Seyyid Ebû Ali Sâlim en-Nakib’in oğlu, Seyyid Abdullah et-Tahir’in kızı Seyyide Rabi’adır.

Onun bu temiz soyu, annesi tarafından dedesi İmam Caferu’s-Sâdık yoluyla Hz. Ebû Bekir es-Sıddîk (r.a.)’e uza-nır. Ayrıca amcası Hasan’ınki de, Annesi tarafından dedesi Bâkır yoluyla Hz. Ebû Bekir’e uzanır.10

10 Bkz., Şemsettin Sâmi, Kâmûsü’l-A’lâm, İst., 1306, c. III, s. 2290; İs-lam Ansiklopedisi, M.E.B., İst., 1965, c. I, s. 202-4. (Çev.)

İsmi ve Lakabı

27

Es-Seyyid Ahmed er-Rıfâî’nin Şeceresi

Mü’minlerin Emîri Ali b. Ebi Tâlib (Allah ondan hoş-nut olsun)

↓Şehid Hüseyin↓Ali Zeyne’l-Âbidîn↓Muhammedu’l-Bâkır↓Ca’feru’s-Sâdık↓Mûsâ’l-Kâzım↓İbrâhimu’l-Murtaza↓Mûsâ es-Sâni↓Seyyid Ahmed↓Hüseyin↓Hasan↓Ebûl-Kâsım Muhammed↓Mehdi↓Hasan↓


28

(Rıfâ’a lakâbı verilmiştir.)↓Ahmedu’l-Murtazâ↓Ebû’l-Favarisi’l-Hâzım Ali↓Sâbit↓Yahyâ↓Seyyid Sultan Ali↓Seyyid Ahmed er-Rıfâî (Allah ondan hoşnut olsun)−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−↓ ↓ ↓ ↓Zeynep Mansûr11 Fâtma Sâlih Kutbu’d-Din12

Doğumu ve Yetişmesi

Seyyid Ahmed er-Rifa’i (r.a.) 512/1118 yılında, müba-rek Receb ayının ilk yarısındaki Perşembe günü, Hüsn kö-yünde dünyaya gelmiştir. Bu köy, Vâsıut Bölgesi’ne bağlı, Batâ’ih mıntıkasındaki Umm Ubeyde’nin hizasındadır. Vâsıt da Irak’ta meşhur bir bölgedir.13 Kur’ân-ı Kerim’in hıfzını tamamladığında yedi yaşındaydı.

11 Çocuk bırakmadan ölmüştür.12 Çocuk bırakmadan genç yaşta ölmüştür.13 Emevîlerin Irak Valisi el-Haccac b. Yusuf es-Sakafî tarafından

83/702’de karargâh olarak kurulmuştur. “Vasıt, Irak’ta Dicle Ir-mağının batı yakasında, Basra ile Küfe arasındaki bir noktada yer alan ortaçağ kentidir. Özellikle Emeviler döneminde (661-750)

İsmi ve Lakabı

29

Babası Sultan Ali, Bağdat’a gitti. Orada 519/1513’de ve-fat etti ve orada gömüldü. İbni el-Müseyyib burada, insan-ların toplandığı ve ziyaret ettiği, güzel bir türbe yaptırdı. Ayrıca burası, kendi adıyla bilinen bir mescide de sahip-tir. Günümüzde bu türbe ve mescid, Bağdad’da, er-Reşid Caddesi’ndedir. Es-Seyyid Ahmed er-Rıfâî’nin babası öldü-ğünde onu, dayısı Mansur el-Baz yanına aldı. Oraya yerleşti, onun yetişmesi sorumluluğunu üstlendi. Dayısı onu, eğitimi ve öğretimi için veli ve muhaddis, Vâsıt’lı Şeyh Ali Ebu’l-Fazl’a teslim etti. Bundan önce de babası onu, takva sahibi ve kurrâ, Şeyh Abdu’s-Semi’el-Harbûnî’nin yanına vermişti.

Böylece onu, manevî atmosferi bol bir ortamda, mü-barek bir ağacın dalı olarak, ilim ve takva muhitinde ye-tiştiğini görüyoruz. O, Vâsıt Medresesi’nde iken, kendisini çevreleyen her şart onu; ahlakta, ilimde ve bilgide yüksek dereceye yöneltiyordu. Kendisine özenen arkadaşları ara-sında üstün bir bilgi, parlak bir zekâ ve yetenek ile güzel bir ahlaka sahipti. Bu özelliklerden dolayı, hocası Ali Ebi’l-Fazl el-Vâsıt Camii’nde, Ahmed er-Rıfâî’yi arkadaşlarına örnek gösteriyordu. Amidi el-Vâsitî, Ebi Galib Abdullah b. Mansur ve diğer güvenilir faziletli kimseler gibi hadis il-mini şeyhinden alıyordu. Şeyh Ali Ebu’l-Hasan el-Vâsıti, Hulâsatû’l-İksir’de şöyle bildirmektedir:

“Ahmed er-Rıfâî, ilim ve fenleri yirmi sene süresince okudu. Nihayetinde şeyhleri ona başvurdular ve bütün gruplar onun etrafında toplandılar. Bütün bilgileri ve ilimleri öğrendikten

önem kazanmıştır. Haccac burada kendisine Kubbetü’t-Hadrâ (Ye-şil Kubbe) adlı bir saray ve bir ulu camii inşa ettirdi. İslâm Ansik-lopedisi, M.E.B., 1982, c. XIII, s. 222-226. (Çev.)


30

ve anlayış derecelerine yükseldikten sonra, Vâsıt’taki muhad-dis şeyhi ona, şeriat ilimleri ile tarikat ilimlerini içeren bir icazet verdi. Şeyhi Ebi’l-Fazl Ali eliyle bu tarikat ilimlerini an-layabilme ve zevkini alabilme yolunda büyük bir cehd ‘hırs’ göstererek, gayret etmişti. Ahmed er-Rıfâî değişik alanlarda böyle yüksek bir mertebeye ulaşıp, mesafeler alıp, mücahe-deler elde edip, bütün bu dallarda uzmanlaştığında şeyhi ve dayısı olan el-Baz el-Eşeb, ona, tarikat yolunda icazet verdi. Tarikatta ehil olduğunun işareti olarak ona kaftan giydirdi. Sonrada ona, Umm Ubeyde’deki Ensâr Tekkesi’nde oturma-sını emretti. Burada, Ahmed er-Rıfâî’nin anne tarafından de-desi Şeyh Yahya en-Neccâri el-Ensâri yatıyordu. Tekkedeki cülûsu, müridlerini davet ve terbiyesi üzerinden henüz bir yıl geçmemişti ki, dayısı Şeyh Mansûr vefat etti.”

Kişiliği ve Ahlâkı

Seyyid er-Rıfâî (r.a.), esmerimtırak renkli, nur yüzlü, gü-zel görünüşlü, yakışıklı, zekâ ve tevâzû fışkıran siyah göz-leri olan, kişiliğinde şefkat ve merhamet belirtileri göste-ren zarif yapıda, çenesi altında bir el tutamını geçmeyen siyah sakallı, geniş alınlı, kahkahasız, tatlı tebessümlü, kibar lehçeli, hoş sözlü, konuştuğunda insanı büyüleyen ve sus-tuğunda konuşması istenilen, giyimi basit, başında büyük olmayan siyah veya beyaz sarıklı, elbisesinin kol ve boyun çevresi, kol ve boyun ölçüsünü aşmayan, tecrübeyi üstün tutan ve zorluğu kolaylaştıran, gönlü zengin, görgülü, yol ve erkân sahibi, halim, sır saklayan, sözünü tutan, açı do-yuran, yoksulu giydiren, ister iyi kişi-ister kötü kişi olsun her hastayı ziyaret eden, cenazelere katılan, fakirlerle hem-

İsmi ve Lakabı

31

hâl olan, eziyete karşı sabırlı, iyilik dağıtan, herkese nasi-hat eden, karşılaştığı kimselere selâmı ilk veren, yürürken sağa-sola bakmayıp, aksine adımını attığı yere bakan, yaşı ilerlemiş ihtiyarlara öğütte bulunmayı vazife bilen, daima kendisini tevâzû, itaat ve sakin olarak yok edercesine “Mis-kin Ahmedcik” diye tanıtan bir şahsiyet idi.

33

Menkıbeleri

S eyyid Ahmed er-Rıfâî, ceddi olan (Hz.) Peygam-ber Muhammed (s.a.v.)’in gidişatını kendisine

örnek almıştı. Öyle ki tarihçilerin ve tabakât müellifleri-nin yazdığı tevâzû, zühd, yüksek ve yüce ahlâk konula-rındaki birçok menkıbeler ile zamanının örnek kişisi oldu. Böylece onun hayatı her mümin için şeref duyacağı bir if-tihar vesilesi olmuştur. Ebu’l-Hüda es-Sayyâdî kitabında14 şöyle bildirmektedir. “Aynî’nin tarihinde, şeyhlerinin ba-zısının kaydettiklerine göre: Seyyid Ahmed er-Rıfâî’nin Umm Ubeyd köyündeki dergâhında yanında kalabalık bir insan topluluğu bulunduğu halde, hep beraber otur-maktaydılar. Kerâmet sahibi söz konusu seyyidden bah-sederken şöyle dedi: O fakirler ve düşkünler için alçak gö-nüllü, Allah’a yarattıklarına ve âciz, zor durumdaki kişilere karşı kendini zayıf gören, Allah rızası için insanlara kral-lar ve sultanlar gibi harcayan biriydi. Hakkında söylenen-lerin işte en güzeli:14 Kalâidü’l-Cevâhir, s. 135.


34

Dünyaya ve onun içindekilere baktığındaFakir gibi giyinmiş krala bakKim tek başına dünyaya uygun düşüyorsaHem dine ve hem dünyaya uygun düşen işte budur.

Metoduna gelince, o, fakirlik ve tamamen Allah’a muh-taç olmaklıktır. Bu konuda şöyle demektedir: “Allah’ın emrini yüceltmekte, yaratıklarına şefkatle ve Resulul-lah (s.a.v.)’in sünnetine uymada, Allah’a giden yol olarak, itaatkârlık, fakirlik ve alçak gönüllülükten daha yakınını ve kolayını görmedim.”

Herhangi bir fakiri dergâhın fakirlerinden ayırmazdı. Zira o, alçak gönüllüğünden ne bir sedirde, ne bir halıda, ne de bir döşekte oturdu.

O, az konuşur ve: “Ben susmakla emrolundum.” derdi. Eğer adını anacaksa küçültme kalıbı ile “Hümeyyid (Şükre-den fakir)” şeklinde belirtildi. Kötüyü affediyor ve kendisini inciten kimseleri bağışlıyordu. Bunu, Ebu’l-Hudâ es-Seyyid er-Rıfâî (Allah rahmet eylesin), kitabı Kalâidü’l-Cevâhir, “el-Gavsu’r-Rıfâî ve ona tabi olan büyüklerin” bahsinde sayfa 138’de onun (r.a.) menakıbından birinde şöyle anlatmaktadır:

“O, yaşlandığında bir grup insan dergâhında ona saygı gös-terince yerden bir avuç toprak alarak şöyle sordu: ‘Bundan kim yaratılmıştır? O’nun sahip olduğu kudret ve konuştuğu dile nereden geliyor?’ Müridlerine dönerek: ‘İçinizden bir ku-surumu bilen varsa, hemen bunu bana göstersin’ der ve ilâve eder: ‘Bunu söyleyen size bu şekilde söylüyorsa, ‘Rahman’ın ülkesi Humeyyid (yani bizzat Seyyid Ahmed er-Rıfâî)’den daha zayıf yaratılan vardır’ derse, siz bunu tasdik etmeyin.’ Sık sık şöyle diyordu: ‘Rabbim’in bana ikramı olmadan, ‘Bu

Menkıbeleri

35

topluluğun önderiyim’ şeklinde içime bir duygu olursa, Fira-vun, Kârun ve Haman ile haşr olunurum. Ve Allah, beni on-lardan biri gibi kılar.’”

O, temiz kalpli, mütevazi, dünyadan soyutlanmış ve ge-ride hiçbir şey bırakmamıştır.

Allah ondan hoşnut olsun. Bir gün oynayan çocuklara rast geldi. Çocuklar onun heybetinden hemen kaçtılar. Bunun üzerine peşlerine düşerek şöyle demeye başladı. “Bana hakkınızı helâl ediniz, sizi ürküterek tedirgin ettim. Oyununuza dönünüz.”

Bir keresinde de kavga eden çocuklara rastladı. Hemen onların arasını düzeltti. İçlerinden birine şöyle dedi: “Sen ki-min oğlusun?” Çocuk cevaben “Bu lüzumsuzluk niye” dedi. Bunun üzerine sorusundan vazgeçip: “Beni terbiye ettin ey çocuğum. Allah seni hayırla mükâfatlandırsın.” dedi.

Eğer bir köyde hasta olduğunu duysa isterse bu köy uzakta bile olsa, oraya onu ziyaret için gider ve bir iki gün sonra geri dönerdi.

O yollara çıkıyor, körleri bekliyordu. Geldiklerinde on-ların elini tutarak, onlara rehberlik ediyordu. Eğer yaşı bü-yük bir ihtiyar görse, hemen onun ailesine gider, onlara onu iyi tutmaları için öğütte bulunur ve şöyle derdi: “Nebi (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: ‘Kim Müslümanlardan, ihtiyar kimselere ikram ederse, Allah da onu ihtiyarlığında ikram eden kimselerle karşılaştırır.’”

Bir yolculuktan döndüğünde Umm Ubeyde’ye yaklaş-tığı zaman beline bağlı olarak beraberinde getirdiği sicimi çözer, odun toplardı. Sonra bunu başının üzerinde taşırdı.


36

Böyle yaptığı vakit bunu fakirlerin hepsi de yapardı. Umm Ubeyde’ye girdiğinde, bu odunları, dullara veya kocasın-dan ayrılmışlara, zavallılara, kötürümlere, hastalara, kör-lere ve ihtiyarlara bölüştürürdü.

Bir insanın yumuşaklıkla (hilmle) ulaşabileceği en yük-sek noktaya ulaşmıştı. Nitekim, İmam eş-Şa’arâni, (Allah rahmet eylesin) kitabı et-Tabakâtü’l Kübra’da bu konu ile ilgili şu hikâyeyi anlatmıştır:

“Hakkında kötü düşünen Şeyh İbrahim el-Busti, ona çirkin sözleri içeren bir mektup gönderdi. Elçi mektubu okumayı bi-tirince, Seyyid Ahmed er-Rıfâî, mektubu elçiden aldı ve ken-disi bir daha okudu. Yazarını hayırla andı ve şu beyti söyledi:

Zamanım bir şüpheyle geçmedi,Allah indinde şüpheci olmadığım için.

Sonra elçiye şöyle buyurdu: ‘Ona, Humeyyid’den Efendim Şeyh İbrahim el-Busti (Allah ondan hoşnut olsun)’ye şek-linde cevap yaz.’ Bahsettiğin söze gelince: ‘Şüphesiz Allah beni dilediği gibi yarattı ve dilediği şeyi bende kıldı. Sen-den ise dostluğunu, bana dua etmeni, yatarken ve uyanık-ken beni unutmamanı istiyorum.’ Yazı, el-Busti’ye ulaşınca suratı asıldı, endişelendi ve nereye gideceğini bilemedi. Bü-yük bir yorumcu bunu ‘hayvanlarla arkadaş olmadan, büyük bir mertebeye ulaşmıştır’ şeklinde yorumladı. Nihayet hak-kında şu rivayet çıktı. “Bir kedi onun yeni (elbisesi) üzerinde yattığı sırada namaz vakti gelmişti. Bunun üzerine kediyi ra-hatsız etmemek için elbisesini kesmiş. Namazı bitirince ke-diyi, elbisesi üzerinden kalkmış olarak bulmuş ve böylece kesik parçayı alıp elbisesini diktirmiş. Sonra da: ‘Hiçbir şey değişmedi’ demiştir. Böylece, elbiseye dikiş (yama) atmanın önemsiz olduğunu vurgulamak istemiştir.”

37

Şiirlerinden Örnekler

E s-Seyyid Ahmed er-Rıfâî’nin son derece fesâhatlı (açık), belâgatlı (güzel) ve beyanlı (anlamlı), be-

liğ şiirleri vardır. Bu şiirlerinde Allah’tan korkmaya, O’na itaat etmeye ve O’na dayanmaya çağırı vardır:

Gecenin seheri dönüp-gelir (Yani gece uykusuzluklarına alış)Çünkü uyku ziyandır

Günaha meyletme (yaslanma)Çünkü günahın sonucu ateştir.

Tek ve bir olan Allah için kalk, uyan (oku ve ibadet et)Çünkü Kur’an’ın dostları vardır.

Dalgın, gafil olan (umursamayan) uyur.Cemaat (insanlar) arasında hiçbir uyuyan yoktur.

Eğlenceye dalanlar (doğrudan yüz çevirenler), eğlenirlerMillet kederde olduğu halde

Allah’a yemin olsun ki onlar çocukturlar (gençtirler)Şayet onlara genç denirse


38

Bir başka şiirinde:

Gecenin karanlığı çöktüğünde, kalbim sizin zikrinizle coşar.Kafes içindeki baykuşun uğuldadığı gibi, uğuldarım.

Üstümde keder ve üzüntü yağdıran bulutlar varAltımda da üzüntü fışkıran denizler vardır.

Siz, Amr’ın annesine, tutsağının kapısının nasıl olduğunu sorunOndan başka tutsakları serbest bırakmakta, ama kendisi bağlı

O öldürülmüş de değildir. Çünkü ölümünde kurtuluş ve huzur vardır.Ne de kendisine bir iyilik yapılıp, serbest bırakılmıştır.


Ey, geceyi lezzetler içinde, bol uyku ile geçiren kişiBu gece ancak sehere kadar devam eder.

Sen onu unutsan da o seni unutmayacaktırZamanın iyilikleri, doğuşları, gelip-geçmeleri devam etse bile.

Zamanı yönlendirenler sevimsiz ve hızlıdırlarYükselirse düşer, kendisi vefalı olsa bile zaman ona ihanet eder.

Ona en çok güvenenler bile, hâlâ korkaktır.Kurtuluş kapılarını çalarlar.


İnsanlar bayramda sevinirler ve coşarlar (rahatlarlar)Herkesin O’na, Kendisi’nin hiç kimseye muhtaç olmayan Samed olan Bir’e

Şiirlerinden Örnekler

39

(Allah’a) yemin olsun ki, ben bayramla hiç sevinmedim.Sizleri göremeyeceğimden emin olduğumda,Gözümü kapattım ve hiç kimseye bakmadım

Gecenin karanlığında, dostları çağıran, onlarla her zaman şarkı söylemiştir.Ve onlardan çoğunun (yüreklerini ve kalplerini uyandırmıştır.) Coşturup üzüntülerini unutturmuştur.

Kanatları kırık Buseyne’yi isterken (ararken)Onlarsa, esas istenen Bir, Tek Allah’ı istediler.


Rabbim’i andım diyene şaşarımBen hiç unutmam ki (unuttuğumu) anayım

Seni andığımda ölür ve dirilirimŞayet sana ulaşma (bağlılık) suyu olmasaydı dirilemezdim.

Dileklerle (ümitlerle) dirilir, isteyerek (özlemle) ölürümBen senin için ne kadar ölür ve ne kadar dirilirim

Sevgiyi bardak bardak içtimNe içki tükendi, ne de ben içkiye kandım.


Allah’ın nimetleri (vesilesi) bitmez, tükenmeİslam ümmeti de yağmur gibidir.

Sırrın (Allah’ın hazineleri dostlar içindirHikmetin (felsefenin) kendisine has ehil adamları vardır ve onlar da insandır


40

Bu (tasavvuf) yolunda mesafe alanlar sıkıntı çekerlerkenAynı yoldan geçmeyi bekleyen daha zayıf bir yarışmacı yarışı alabilir.


İnsanlar gaflette dolaşa-dursunlar.Ölüm değirmenleri onları öğütmektedir.

Değirmen taşının dışındaKorunacakları (sığınacakları) bir kale de yoktur.

Ey nefesleri sayılı olan insanMuhakkak bir gün o sayı tamamlanacaktır.

Muhakkak ki bir gün, gecesizVe bir gece de yarınsız gelecektir.

es-seyyid ahmed er-rıfâî - İlk harf...

Documents