ERMENİ SORUNU NEDİR?

Sevgili gençler, Tarihçilerimizin bir türlü doğru dürüst tartışmayı başaramadığı konuların başında “Ermeni Sorunu” gelir.

2

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Sanıyorum bu başarısızlığın temelinde, konunun iyi anlatılamaması, daha doğrusu sorunun iyi belirlenememiş olması yatar.

“Ermeni Sorunu” konusundaki anahtar sözcük “ Soykırım” terimidir.

3

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

“Soykırım” terimi, Faşist Almanya’nın İkinci Dünya Savaşı sırasında Yahudilere uyguladığı katliamın özel adıdır.

4

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Nazi Kamplarından bir görüntü..

Uluslararası bir antlaşmayla,uluslar arası bir suç olarak tarif ve kabul edilmiştir.

Türkiye bu sözleşmeyi 1950 yılında imzalamıştır.

Kısaca belirtmek gerekirse; asıl sorun Türklerin ve Kürtlerin Ermenileri katledip katletmedikleri değil, bu katliamın bir “soykırım” niteliği taşıyıp taşımadığıdır.

5

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Ne yazık ki, bizim halkımızın da bir bölümü dahil, dünya kamuoyu ”katliam” ile “soykırım” arasındaki farka dikkat etmemekte, “Canım, soykırımı neden inkar ediyorsunuz, ister savaşırken olsun, isterse onlarda, Türkleri ve Kürtleri öldürmüş olsunlar, Osmanlılar, Ermenileri öldürmüş işte” diyerek, kendi kafalarında Türkiye’yi mahkum etmektedir. Oysa kimse tarihte Ermeniler Türkleri katlettiğini düşünmüyor,söylemiyor.

6

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Ermeni Tehciri Nedir?Ermeni Tehciri Nedir? “ Tehcir” Arapça, “göçgöç” anlamını

taşıyan “hicret” sözcüğünden gelir, “göç ettirmegöç ettirme” demektir.

Belki de bu günkü Türkçeyle “ sürgün” denilebilir.

7

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Ermeni tehciri..

“Ermeni Tehciri” ile kastedilen olay, 1.Dünya savaşı sırasında, Osmanlı imparatorluğu Kafkasya cephesinde Ruslarla savaşmaktadır.

Bunu fırsat bilen Ermenilerin Rusya’nın da desteğini de alarak bölgedeki halkımıza karşı katliama girişmesi, Doğu cephesinde savaşan orduyu( 3. Ordu) arkadan vurmalarını önlemek için, bir Osmanlı toprağı olan Suriye’ye sürülme harekatıdır. 8

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Ne yazık ki, Kafkasya cephesin deki savaş,1914 yılının sonundaki “SarıkamışSarıkamış” felaketiyle Rusların ve Ermenilerin lehine gelişiyordu.

Enver Paşanın yönettiği cephe de 80.000’e yakın asker düşmanla savaşamadan, Allahüekber Dağları’nda, soğuktan ve tifüsten ölmüş,cephe çökmüştür.

9

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

10

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Bu arada Bitlis, Halep, Dörtyol ve Kayseri’de Ermeni ayaklanmaları başlamıştı.

Nisan 1915’te Ermeni Komitacılar Van’ı ele geçirdi. Binlerce Türk’ü ve Kürt’ü öldürürler. Sonun da Rus birlikleri kente girer ve katliam devam eder.

Ermeni isyanları da artık yaygınlaşmış, Bayburt,Erzurum ve Diyarbakır’ı da etkisi altına almıştır.

11

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

İşte Ermenilerin artık her yıl andıkları 24 Nisan 1915 tarihindeki tehcir ( sürgün ) kararı, bu ortam içinde alınır.

Önce İstanbul’daki Ermeni çete liderlerinden bazıları tutuklanır. Sonra 16-55 yaş arasındaki Ermeni nüfusun Suriye’ye sürülmesi başlar.

Her ne kadar hükümet bildirilerinde sürülen Ermeni nüfusun can ve mal güvenliğinin sağlanması için pek çok ayrıntılı emir ve kural yayınlanmışsa da,maalesef bir çok ölen ermeni vatandaşımız olmuştur.

12

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Dönemin koşulları sürgünün tam bir denetim ve eşgüdüm içinde olmasına izin vermediği gibi, doğa koşulları, hastalık gibi öğeler bu durumun sonuçlarını daha da vahim hale getirir.,

Türk ve Kürt çeteler,asker kaçakları da bu olaylara karışır. Binlerce ermeni yaşamını yitirir.

13

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Hatta Osmanlı dış baskılarında etkisi ile, 1400 tehcirden sorumlu memuru sorgulamış,40 kişi idam edilmiştir.

Bunlardan Boğazlıyan Kaymakamının idamı haksız bir trajedidir.

14

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Uzun yıllar Osmanlı sınırları içinde Müslüman nüfusla uyumlu ve mutlu bir biçimde yaşayan Ermeniler, Alparslan’ın Anadolu kapılarını açtığı 1071 yılından önce de ( Malazgirt Savaşı ) bu topraklarda var olmuşlardır.

Bizanslıların sürekli baskısı ile karşılaşan Ermeniler, Türkler Anadolu ya girince rahatlamışlardır.

15

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Ermeniler bu arada Müslümanlara karşı oluşturulan Haçlı seferlerine de tam destek vermişlerdir.

Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’u fethettikten sonra, Rumlara tanıdığı hakları Ermenilere de tanımıştı.

Osmanlı devleti içinde yaşayan Ermeniler devletin çeşitli kademelerinde görev yaptılar.

16

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

1774 Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı- Ermeni ilişkilerinde bir dönüm noktasıdır. Gerileme döneminin şartları en ağır antlaşmasının 7.maddesi: ”Rusya, Osmanlı topraklarındaki Hıristiyan halkın koruyuculuğunu yükleniyor” diyordu.

Böylece Rusya Osmanlı topaklarında gücünü artırıyor, İç işlerimize karışıyordu.

17

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Osmanlı imparatorluğunun yıkılışı, nasıl imparatorluğun Aydınlanmayı ve Sanayi Devrimini kaçırmış olmasından kaynaklanıyorsa, sürecin hızlanması ve sonuçlanması da aynı biçimde, Avrupa da gelişen ve Balkanlar üzerinden imparatorluğu etkisi altına alan Milliyetçilik (Ulusçuluk) akımları ile ortaya çıkar.

18

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Aydınlanmanın ve Endüstrileşme sürecinin doğal sonucu olan Milliyetçilik akımları Avrupa da ortaya çıktığı için, İlk olarak Osmanlı’nın Batıyla yakın ilişkide bulunan öğelerini etkilemiştir.( Rum, Bulgar, Arnavut ve Ermenler)

Bu etkileme, Osmanlı İmparatorluğunu paylaşmak isteyen İngiltere, Rusya, Almanya, Fransa gibi büyük güçlerin desteği ile “Uluslaşma Süreci” ne dönüşmüş ve bu süreç imparatorluğun sonunu getirmiştir.

•19

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

İşte imparatorluğu sarsan Ermeni Ayaklanmaları’nı da uluslaşma süreçlerinin bir parçası, bir uzantısı olarak görmek ve ele almak gerekir.

Bu sürecin baş aktörü de Ermeni Patrikliği idi. Atatürk de Nutuk’da, Rum silahlı örgütü Mavri Mira cemiyetine Ermeni patriği Zaven Efendi’nin destek verdiğini belirtir.

20

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Patriklerin desteği ile Ermeni Örgütleri kurulur.

a.Hıncak Komitesi: 1887 yılında İsviçre’de kuruldu.

b.Taşnaksütyun : 1890 yılında Tiflis’te kuruldu. Özellikle

Bu örgüt, Osmanlı bankası baskını, 1904 Sasın isyanını 1905’de II.Abdülhamit’e karşı bombalı suikast düzenlemişlerdir.

21

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Daha önce de kısaca bahsettiğim gibi Birinci Dünya savaşı sırasında olduğu gibi, Kurtuluş savaşında da Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Ermeni orduları ile savaşıldı.

Doğu cephesi komutanı Kazım Karabekir Paşa, 28 eylül 1920 de başlattığı savaşı 3 aralık 1920 Gümrü Antlaşması ile sona erdirdi.TBMM’i ilk uluslar arası antlaşmasını Ermenilerle imzaladı.

22

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Aslında Ermeni olaylarının bir soykırım olmadığının en güzel kanıtlarından bir de bu savaşlardır.

Hangi ülkede, “soykırıma uğradığını öne süren bir azınlık”, düzenli ordular içinde yaşadığı devlete karşı bir savaş sürdürebilmiştir.

23

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Kazım Karabekir

1970’li yılların başından itibaren, “Ermeniler “ dünyanın her yerinde Türk diplomatlarına ve THY gibi Türk kuruluşlarına doğrudan cinayetlere dönüşen saldırılar yaptılar.

1973-1984 arası 24 diplomatımız öldürüldü. Ermeni Soykırımı iddialarını öne sürenlerin işledikleri insanlık dışı cinayetlere ek olarak, bir uluslar arası dayatmada çeşitli ülkelerin parlamentolarının kabul ettikleri “ Ermeni Soykırımı Yasaları” aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. 24

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Bu güne kadar 20’den fazla ülke Ermeni soykırımıyla ilgili yasama kararları almıştır.

Avrupa Parlamentosu’nda da aynı biçimde kararlar alınmıştır. Bu durum daha şimdiden Türkiye-Avrupa birliği ilişkilerinde bir pürüz olarak ortaya çıkmıştır.

25

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Düzenli ordular kurabilecek bir güce sahip, ardından tüm batı dünyasının desteği olan bir cemaati soykırıma uğratmak olanaklımıdır.

Ermeni soykırımı iddialarını öne sürenlerin işledikleri insanlık dışı cinayetlere ek olarak,bir uluslararası dayatma da çeşitli ülkelerin parlamentoların kabul ettikleri “Ermeni Soykırımı Yasaları” aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. 26

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Bu gün Ermeni iddialarını 19 ülke kabul etti. ABD’de Kongre’den geçmesi halinde “Soykırım” iddialarını tanıyan ülkelerin sayısı 20’ ye yükselecek.

Bu güne kadar, Uruguay, Kıbrıs Rum Kesimi, Arjantin, Rusya, Kanada, Yunanistan, Lübnan, Belçika, İtalya, Vatikan, Fransa, İsviçre, Slovakya, Hollanda, Polonya, Almanya,Venezuella, Litvanya, Şili, İsveç ( 2010) ABD Başkanı Obama 24 Nisan mesajında Soykırım demedi! “Büyük Felaket” dedi.

27

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Günümüzdeki Ermeni Soykırımı iddialarının ardında Ermeni Diasporası vardır.

Ermeniler, Ermenistan dışında yaşayan ve çoğunluğu Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarından göç etmiş soydaşlarını “Diaspora “ diye tanımlarlar.

Ermeni Diasporası’nın mali, ekonomik ve siyasal gücüne muhtaç olan Ermenistan, bu soydaşlarının bulundukları ülkelerde asimile olmalarını engellemek içinde “ Soykırım” iddialarını sürekli olarak gündemde tutmaktadır. 28

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

ABD’deki pek çok eyalette ve daha önce listesini verdiğim ülkelerde kabul edilen “Ermeni Soykırımı” yasalarının temelinde işte bu öğe de önemli rol oynamıştır.

Bu durumda, Türkiye’nin yapacağı iki ayrı şey vardır.

1- Atatürk’ün “ Yurtta Sulh, Cihanda Sulh” anlayışı çerçevesinde Ermeni sorunu, bütün boyutlarıyla ele alınmalı, hem ulusal eğitim programlarında, hem de uluslar arası platformlarda tarih , bütün çıplaklığıyla öğretilmeli ve tartışmaya açılmalıdır.

29

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

2- Türkiye Cumhuriyetinin bu konudaki muhatapları iyi belirlenmeli ve onlarla derhal “ Ermeni Sorunu”nu çözecek adımlar atmak için yakın ilişkilere girilmelidir. ( Ermeni Devleti, İstanbul Patriği, Gülbenkyan Vakfı )

İnanıyorum ki Ermeniler ABD ve Diasporonun etkisinde kalmadan, “ Ham Hayaller peşinde koşmak yerine, daha gerçekçi politikalar izlemenin kendileri açısından da çok daha yararlı olduğunu mutlaka göreceklerdir.

30

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

31

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI

Nuri KIRIMLI Tarih Öğretmeni 24 Nisan 2010

32

Tarih

Öğrt: N

uri K

IRIM

LI