erİŞkİn yaŞ grubunda perİyodİk...

ERİŞKİN YAŞ GRUBUNDA

PERİYODİK SAĞLIK

MUAYENESİ ÖNERİLERİ

Dr. Tuğba Yurdakul

SB Aile Hekimliği Uygulamasında Periyodik Muayene Rehberi

Hazırlık Çalışmaları-1, Nisan 2012

Periyodik Sağlık Muayenesi

• Sağlıklı gözüken insanların belli aralıklarla,

fizik muayene,laboratuar

tetkikleri,danışmanlık, aşılama gibi bir dizi

standart işlem kullanılarak

değerlendirilmelerine Periyodik Sağlık

Muayenesi denir.

Tarihçe

• Hastalık belirtisi olmayan kişilerin periyodik olarak sağlık kontrolünden geçirilmesi 1861’lere uzanmaktadır.(İngiltere’ de Dr.Horace Dobel )

• 1900’lerin başlarında çalışanların sağlık kontrolleri ve işe alınma muayenelerinde, sigorta şirketlerinin poliçe düzenleme öncesinde yıllık sağlık muayenesi yapılmış.

• Holland W. Periodic health examination-a brief history and critical assessment Euro health 2010;15(4):16-20.

Tarihçe

• 1921’de bir sigorta şirketinin yaptığı bir

araştırmada düzenli sağlık kontrolünden

geçen kişilerde mortalitenin düştüğünün

saptanması ve yayınlanması ile ABD’de

hasta olmayan kişilerin yıllık sağlık

muayenesi popülarite kazanmış.

Tarihçe

• 1922’de Amerikan Tıp Birliği her yıl bir dizi

standart testi içeren ayrıntılı bir muayene

yapılmasını önermiştir.

Check up’tan PSM’ye

• 1970’lerde yıllık sağlık muayenelerinin

yeterli olmadığı ve bu muayenelerin yaşa

ve cinsiyete özgü, etkinliği kanıtlanmış

testlere odaklanması gerektiğini

görülmüştür.


• Bazı hastalıkların muayene sırasında

henüz tanısal büyüklüğe ulaşmadığı için

kolaylıkla gözden kaçabildiği, tanısal

büyüklüğe ulaştığında ise zaten semptom

verdiği için ek tarama ya da tetkik

yapılmasına gerek kalmadığı saptanmıştır.


• Bu nedenlerle, yıllık sağlık muayeneleri

veya “check-up”ların yerine periyodik

sağlık muayenesi tanımı getirilerek

kontrollerin sıklığı, yaş, cinsiyet ve

maruziyet gibi kriterlerin ön plana geçtiği

her bir parametrenin farklı dönemlerde ele

alındığı yeni bir yaklaşım geliştirilmiştir.

Periyodik Muayene Rehberleri

Günümüze ulaşan süreçte en kapsamlı kanıta dayalı toplumsal tarama rehberlerinin ilki Kanada’da 1976 yılında Kanada Periyodik Sağlık Muayenesi Çalışma Grubu (Canadian Task Force on Preventive Health Care, CTFPHC) tarafından oluşturulmuştur.

Periyodik Muayene Rehberleri

Bunu ABD’de 1984 yılında hazırlanan Amerika

Birleşmiş Devletler Önleyici Hizmetler Çalışma

Grubu (The U.S. Preventive Services Task

Force ,USPSTF) izlemiştir.

Ülkemizde T.C. Sağlık Bakanlığı 2012 yılında

periyodik muayene rehber taslağı

hazırlamıştır.Bakanlık rehber tamamlandıktan

sonra, önerilerin pozitif performans ile

yaygınlaşmasını planlamaktadır.

ABD Önleyici Hizmetler

Çalışma Grubu (USPSTF)

Öneri Derecelendirme

Tablosu

SB Aile Hekimliği Uygulamasında

Periyodik Muayene Rehberi Öneri

Derecelendirme Tablosu

A Öneri: Net yararın belirgin olduğu kesindir.

B Öneri: Net yararın orta derecede olduğu kesin ya da net yararın orta derecede veya belirgin olduğu orta derecede kesin.

C Öneri: Rutin kullanım karşıtı öneri. Hizmetin bazı bireylere kullanımıyla ilgili düşünceler olabilir. Net yararın düşük olduğuna dair en azından bazı deliller.

D Öneri: Hizmetin kullanımına karşı. Yarar olmadığını veya zararın ağır bastığını gösteren iyi ya da vasat kanıtlar.

I yetersiz kanıt: Kanıt yok ya da kalitesiz veya sonuçlar çelişkili ve yarar/zarar dengesini belirlemiyor

• Kuvvetle önerilenler (5 puan) : Faydası hakkında yüksek düzeyde kanıt olanlar. Uygulanması maliyet etkin olup, bireylerin hemen hepsi tarafından kabul edilebilirdir. Aile hekimliği uygulamasında uygulanabilirliği kuvvetle önerilir?

• Önerilenler (4 puan): Faydası hakkında kanıt olmasına rağmen faydanın göreceli olarak az olduğu ya da kanıtın zayıf olduğu haller. Uygulanması maliyet etkin ve bireylerin hemen hepsi tarafından kabul edilebilirdir. Aile hekimliği uygulamasında uygulanabilirliği önerilir.

• Önerilmeyenler (3 puan): Faydasının olmadığı hakkında güçlü ya da zayıf kanıt olanlar. Aile hekimliği uygulamasında uygulanabilirliği önerilmez.

• Seçenek olarak sunulanlar (2 puan): Az da olsa faydasının olduğu hakkında iyi ya da zayıf kanıt olanlar. Maliyet etkinliği bilinmeyebilir ya da bireyler uygulamanın kabul edilebilirliği hakkında hemfikir olmayabilirler. Aile hekimliği uygulamasında uygulanabilirliği teklif edilebirlir.

• Hakkında yetersiz kanıt olanlar (1 puan): Var olan kanıtların ya zayıf ya da tartışmalı olduğu testler. Aile hekimliği uygulamasında uygulanabilirliği yoktur.

Neden Periyodik Sağlık

Muayenesi?

I. Birincil koruma

Sık görülen hastalıklar için risk faktörlerini

belirleme

Sağlıklı davranışları artırmak

II. İkincil koruma

Hastalıkları erken tespit etme ve erken tedavi

III. Hastanın klinik verilerinin güncellenmesi

IV. Hasta- hekim ilişkisinin güçlenmesi

PSM Nasıl Uygulanmalıdır?

Bu uygulama çeşitli testlerin yapılmasını içerebileceği gibi daha çok muayene etme (boy, kilo, tansiyon ölçümü gibi), danışmanlık verilmesi (sigara, alkol, kazalar, cinsel yolla bulaşan hastalıklar gibi) ve aşı yapılmasını da içermektedir.

Hikaye alma

Kapsamlı fizik muayene

Tarama testleri

Danışmanlık

Sağlık eğitimi

Kemoprofilaksi

PSM Nasıl Uygulanmalıdır?

• PSM uygulaması bireye özgü olmalıdır.

Her birey, yaş, cins ve çeşitli risk

faktörlerinden kaynaklanan durumuna

göre belli aralıklarla görüşmeye

çağrılmalıdır. Kontrole gelen bireye en

uygun kanıtlar çerçevesinde PSM

uygulanmalıdır.

Tarama Testinin Özelliği

• Asemptomatik dönemde hastalığın

saptanmasında yeterli duyarlılığı olmalı

• Yalancı pozitif sonuçları en aza indirecek

özgüllüğü olmalı

Tarama testimiz ne kadar iyi?

• Duyarlılık (Sensitivite) : Hastalık varken

testin pozitif çıkma olasılığı

• Özgüllük (Spesifite) : Hastalık yokken

testin negatif çıkma olasılığı

• Pozitif prediktif değer :Test pozitif iken

hastalığın bulunma olasılığı.

• Negatif prediktif değer:Test negatif iken

hastalığın bulunmama olasılığı

Taranacak Hastalık

• Toplum sağlığına önemli bir etkisi olmalı

Mortalite ve morbiditesi yüksek

Prevalansı yüksek

Prevalans: Bir hastalığın (eski ya da yeni olgular bir arada), belli bir olayın (devam eden ve yeni başlayan) bir toplumda görülme sıklığıdır.

• Asemptomatik dönemde saptanması mümkün olmalı

• Asemptomatik dönemde tedaviyle iyileşebilmeli

Taranan Popülasyon

• Yeterli tıbbi bakıma ulaşılabilir olmalı

• Hastalar önerilecek ileri tetkik ve tedaviye

razı olabilmeli

Tarama Testleri İşe Yarıyor mu?

• ABD’de İnme mortalitesi 1972’den beri %50 azalmıştır

– Hipertansiyonun erken tanısı ve etkin tedavisi

• Serviks kanseri mortalitesi %80 azalmıştır

• Neonatal tarama

– Zihinsel engellilikte azalma

• Fenilketonüri taraması

• Doğumsal hipotiroidi

National Center for Health Statistics. http://www.cdc.gov/nchs/r&d/ndi/ndi.htm

T.C. Sağlık Bakanlığı Erişkinlerde Periyodik

Muayene Önerileri

Aile Hekimliği Uygulamasında Periyodik Muayene Rehberi

Hazırlık Çalışmaları

Nisan 2012

Türkiye Halk Sağlığı

Kurumu

Kardiyovasküler hastalıklarda

aspirin koruyuculuğu (erkek)

• 45-79 yaş grubu erkeklerde miyokard enfarktüsünden korunmada aspirinin kullanılması önerilir.

Derecelendirme: 4 puan

(USPSTF 'A' level recommendation, 2009)

• Bartoluci Aa, Tendera M And Howard G Meta-Analisis Of Multiple Primary Prevention Trials Of

Cardipovascular Events Using Aspirin. Am J Cardiol 2011; Doı: 10.1016/J.Amcard.2011.02.325.Available At: Http:/Www.Ajconline.Org

Kardiyovasküler hastalıklarda

aspirin koruyuculuğu (kadın)

• 55-79 yaş grubu kadınlarda iskemik inmenin önlenmesi amaçlı aspirinin kullanılması önerilir.

Derecelendirme: 4 puan


• Bartoluci Aa, Tendera M And Howard G Meta-Analisis Of Multiple Primary Prevention Trials Of Cardipovascular Events Using

Aspirin. Am J Cardiol 2011; Doı: 10.1016/J.Amcard.2011.02.325.Available At: Http:/Www.Ajconline.Org

Tansiyon arteriyel ölçümü

(kadın/erkek)

• 18 yaşından büyük erkek ve kadınlarda hipertansiyon tanısının erken tespiti için yilda en az 1 (bir) kez tansiyon arteriyel ölçümü kuvvetle önerilir.

Derecelendirme:5 puan


2007 Guidelines Fort He Management Of Arterial Hypertension,

Serum lipid profili taraması

(kadın/erkek)

• 35 yaşından büyük kişilerde hiperlipidemi erken tanısı için 5 (beş) yılda bir serum lipit profili taramasını kuvvetle önerilir.



• Anderson J W, Reynolds R L, Bush HM, Rinsky JL, Washnock C. Effect of a behavioral/ nutrional ıntervention program on weight loss in obez adult: A Randomized Controlled Trial . Post graduate medicine 2011; 123 (5):205-13

Açlık Kan Şekeri ölçümleri

(kadın/erkek) Tip 2 DM risk

faktörlerinden

en az 1 (bir)

tanesine sahip

olan,

asemptomatik

ve normotansif

olan sağlıklı

erişkinlerde

BKI >25 kg/m2

ve bel çevresi

kadında >88cm,

erkekte >102

cm) olan

kişilerde

30

yaşından

itibaren

45

yaşından

itibaren

3 (üç) yılda bir AKŞ ile diyabet taraması yapılması kuvvetle önerilir.


(USPSTF 'B' level recommendation,

2008)

• Diabetes Mellitus VE Komplikasyonlarının TANI, Tedavi Ve İzlem Kılavuzu. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği 2009: 25-25, 2011: 26

Tip 2 DM’de risk faktörleri

1. Birinci derece yakınlarında diyabet bulunan kişiler

2. Diyabet prevalansı yüksek etnik gruplara mensup kişiler

3. İri bebek doğuran veya daha önce GDM tanısı almış kadınlar

4. Hipertansif bireyler (kan basıncı: KB≥140/90 mmHg)

5. Dislipidemikler (HDL-kolesterol ≤35 mg/dl veya trigliserid ≥250 mg/dl)

6. Daha önce IFG veya IGT saptanan bireyler

7. Polikistik over sendromu (PKOS) olan kadınlar

8. İnsülin direnci ile ilgili klinik hastalığı veya bulguları (akantozis nigrikans) bulunan

kişiler

9. Koroner, periferik veya serebral vasküler hastalığı bulunanlar

10. Düşük doğum tartılı doğan kişiler

11. Sedanter yaşam süren veya fizik aktivitesi düşük olan kişiler

12. Doymuş yağlardan zengin ve posa miktarı düşük beslenme alışkanlıkları olanlar

13. Şizofreni hastaları ve atipik antipsikotik ilaç kullanan kişiler

Periferik arter hastalığı taraması

(kadın/erkek)

periferik arter hastalığı açısından periferik

nabızlara bakılması önerilir.


(USPSTF ‘I' level recommendation, 2013) Türk Kalp Damar cerrahisi Derneği “Periferik Arter ve Ven Hastalıkları Tedavi Kılavuzu” 2008-Ankara

50 yaş üstü

riskli kişilerde

yürüme

sırasında bacak

semptomları

olan kişilerde

70 yaş

üzerindeki tüm

bireylerde

Tiroid fonksiyon anomalileri

(kadın/erkek)

5 (beş) yılda bir tiroid fonksiyon testlerinin

yapılması kuvvetle önerilir.


(USPSTF ‘I' level recommendation, 2004)

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK15428 ATA Rehberi

ailesinde tiroid hastalığı

öyküsü bulunanlara ilk

muayenede

35 yaşin

üzerindeki tüm

erişkinlere

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK15428

Sağlıklı diyet danışmanlığı,

(kadın/erkek)

her iki dönemde de en az birer kez sağlıklı diyet danışmanlığı verilmesi kuvvetle önerilir.

• Derecelendirme:5 puan

• (USPSTF ‘C' level recommendation, 2012 )

• Summary of .s for Clinical Preventive Services, American Academy of Family Physicians (AAFP) Policy Action(http://www.ahrq.gov) November 1996, Order No. 1968, June 2011

18-65 yaş grubu 65 yaş üzeri

Obezite taraması (kadın/erkek)

• 18-65 yaş grubunda ağırlık, boy, BKI ve bel çevresi ölçümleri kuvvetle önerilir.


(USPSTF 'B' level recommendation 2012)

• Anderson J W, Reynolds R L, Bush HM, Rinsky JL, Washnock C. Effect of a behavioral/ nutrional ıntervention program on weight loss in obez adult: A Randomized Controlled Trial . Post graduate medicine 2011; 123 (5):205-13

Pasif ve aktif sigara içiciliği

sorgulaması, (erkek/kadın)

• Doğumdan itibaren pasif ve aktif sigara içiciliğinin sorgulanması kuvvetle önerilir.



Hunt A, Crawford JA, Rosenbaum PF, Abraham JL. Levels of household particulate matter and environmental tobacco smoke exposure in the first year of life for a cohort at risk for asthma in urban Syracuse, NY. Environ Int. 2011 Oct;37(7):1196-205. Epub 2011 May 28.

Tüberküloz (erkek/kadın)

• Riskli kişilerde tüberküloz tarama yöntemi olarak Mantoux testi (Tuberkülin deri testi) yapılması önerilir.

Derecelendirme:4 puan USPSTF CDC nin önerilerinin dikkate alınmasını önermiş (1996)

• 1.http://www.verem.saglik.gov.tr/content/files/yayinlar/kitaplar/ turkiyede_tuberkulozun_kontrolu_icin_basvuru_kitabi.pdf

• 2. Lawn SD, Zumla AI. Tuberculosis. Lancet. 2011 Jul 2;378(9785):57-72. Epub 2011 Mar 21.

http://www.verem.saglik.gov.tr/content/

Risk grupları:

• 1-Kızamık veya boğmaca gecirenler, HIV, AIDS, diabet, lenfoma ve losemi gibi hematolojik bozukluklar,

• 2-Kronik peptik ulser, kronik malabsorbsiyon sendromları, orofarinks ve ust gastrointestinal sistem karsinomları, gastrektomi, barsak rezeksiyonu, kronik alkolizm,

• 3-Silikozis, pnomokonyoz,

• 4-Kronik bobrek yetmezliği,

• 5-Uzun sure yuksek doz kortikosteroid ve diğer bağışıklığı baskılanmış tedavi gerektiren durumlar) [2-4 hafta sureyle gunde 15 mg ve ustu prednizon dozuna eşdeğer steroid dozları yeterli yuksek doz kabul edilmektedir

• 6-Bakımevlerinde, huzurevlerinde kalanlar, evsizler

• 7-Endemik bölgeden gelen göçmenler

• 8-Sağlık çalışanları

Meme kanseri (kadın)

(ailede meme ca hikayesi +) 20 yaş üstü

kadınlarda en az bir kez kendi kendine meme muayenesi hakkında bilgi verilmesi ve ayda bir kez uygulamasını önerilir.


25 yaşından büyük ve yüksek risk grubunda yer alan kadınlarda kendi kendine meme muayenesi ile beraber yılda bir kez hekim tarafından rutin klinik muayenenin yapılması önerilir.


40 yaşından büyük kadınlarda iki yılda bir dijital/konvansiyonel mamografi yapılması kuvvetle önerilir.


Yüksek risk grubundaki kadınlarda Meme MRI ya da dijital/konvansiyonel mamografi yapılması önerilir.


• Yüksek riskli kadınlarda BRCA1 ya da BRCA2 tespiti açısından genetik uzmanlarına yönlendirilmesi önerilir.


(USPSTF ‘B' level recommendation 2005,

Meme kanseri (kadın)

(ailede meme ca hikayesi -) • 20 yaş üstü kadınlarda

en az 1 (bir) kez kendi kendine meme muayenesi hakkında bilgi verilmesi ve ayda bir kez uygulamasının önerilmesi önerilir.


• 20 ila 40 yaş arası kadınlarda 2 (iki) yılda bir, 40 yaşından büyük kadınlarda yılda bir hekim tarafından yapılan rutin klinik muayene önerilir.


Kolorektal kanser (erkek/kadın)

• 50-70 yaş yetişkinlerde yılda 1 (bir) kez

gaitada gizli kan testi, tüm testler negatif

dahi olsa 10 (on) yılda bir kolonoskopi

veya 5 (beş) yılda bir sigmoidoskopi

yapılmasını kuvvetle önermektedir.



Sağlık Bakanlığı Ulusal Kanser Tarama Standartları NCCN-2011,ASC0-2003

Kolorektal kanser (erkek/kadın)

• Birinci derece akrabalarında kolorektal kanser

veya adenomatöz polip öyküsü olanlarda

taramanın 40 yaşında başlaması, birinci derece

akrabalarında erken yaşta kolorektal kanser

ortaya çıkan bireylerde kanserin çıkış yaşından

5 yıl önce taramaların başlatılması kuvvetle

önerilir.


Sağlık Bakanlığı Ulusal Kanser Tarama Standartları NCCN-2011,ASC0-2003

Serviks kanseri ve prekanseröz

lezyonlar

• 25-65 yaş arası kadınlarda her 5 yılda bir PAP Smear ya da HPV testi kuvvetle önerilir.



1-29.05.2007 tarih, 2007/40 sayılı genelge ile yayınlanan Kadınlarda Serviks Kanseri Taramaları İçin Ulusal

Standartları

2-ESGO Textbook of Gynaecological Oncology 2011, sayfa 110-115

Melanoma, skuamöz hücreli

kanser, bazal hücreli kanser ve

diğer deri kanserleri

• Tüm yaşlarda deride sonradan oluşan

leke/ yara ya da hızla büyüyen lezyon ve

deride mevcut nevüslerin ABCDE kuralı ile

takibi (ailede deri kanseri öyküsü varsa

kuvvetle) önerilir.

Derecelendirme: 4 puan (ailede deri ca öyküsü varsa 5 puan)

(USPSTF ‘I' level recommendation, 2009) www.cancer.gov

http://www.cancer.gov/

ABCDE risk derecelendirmesi

• Asymmetrical skin lesion.(asimetrik lezyon)

• Border of the lesion is irregular.(düzensiz sınır)

• Color: melanomas usually have multiple

colors.(renkli)

• Diameter: moles greater than 6 mm are more

likely to be melanomas than smaller moles.(çap)

• Evolution: The evolution (change) of a mole or

lesion may be a hint that the lesion is becoming

malignant(lezyonda değişiklik)

Prostat kanseri

• Ailesinde prostat kanseri hikayesi olan 40 yaşından büyük erkeklerde ve ailesinde prostat kanseri hikayesi olmayan 50 yaşından büyük erkeklerde rektal tuşe değerli olup tek başına PSA’nın ölçümünü yetersizdir. Ileri tetkik yapilmasi düşünülen hastanın bir ürolog hekime yönlendirilmesi kuvvetle önerilir.


• (USPSTF ‘D' level recommendation, 2012)

• American Cancer Society ve American Urological Association

Gonore (cinsel olarak riskli

davranış gösteren erkek)

• Cinsel olarak aktif erkeklerde cinsel yolla

bulaşan hastalıklarla ilgili danışmanlık

verilmesi önerilebilir. • Derecelendirme: 4 puan

• (USPSTF ‘B' level recommendation, 2008) • Europen Association of Urology

Gonore kültür alma

(kadın, erkek)

• Seks işçilerinde gonore taramasının

yapılması kuvvetle önerilir

• Derecelendirme: 5 puan

• (USPSTF ‘B‘(WOMEN), ‘I’(MEN) level recommendation, 2005)

• USPSTF ve AFP,

• Sağlık Bakanlığı

Erişkin bağışıklama (kadın/erkek)

• 18 yaş ve üzeri erişkinlerde tetanoz, difteri, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, Hepatit B, Hepatit A, influenza, polisakkarit pnömokok, suçiçeği, meningokok aşılarının uygulanmış olması kuvvetle önerilir.


• USPSTF CDC’nin önerilerini dikkate almayı öneriyor (1996)

• Normal ve Risk Grubu Erişkinlerde Aşılama Şeması, Bağışıklama Danışma Kurulu.

• Maternal ve Neonatal Tetanoz Eliminasyon Programı, Kızamıkçık Eliminasyonu ve Konjenital Kızamıkçık Sendromu Kontrolü Programı Sağlık Bakanlığı

HIV (kadın/erkek)

• Cinsel aktif ve yüksek riskli cinsel davranışı olan bireylerde HIV taramasının yararı hakkındaki deliller yetersiz bulunmuştur.Ancak seks işçilerinde HIV taraması yapılması kuvvetle önerilir.

• Derecelendirme: 3 puan (seks işçilerinde 5 puan)

• (USPSTF 'A' level recommendation, 2013

USPSTF ve AFP, Sağlık Bakanlığı

Sifiliz (kadin/erkek)

• Seks işçilerinde sifiliz taramasının

yapılması kuvvetle önerilir. • Derecelendirme: 5 puan

• (USPSTF 'A' level recommendation, 2004)

• USPSTF ve AFP, Sağlık Bakanlığı

Kemik sağlığının korunması

danışmanlığı (kadın/erkek) • Sigara kullanımının ve aşırı alkol alımının önlenmesi,

diyetle yaşa göre yeterli miktarda kalsiyum ve D vitamini alinmasınin sağlanmasi, yeterli güneş işığına maruz kalma hakkında ve günlük fiziksel egzersizler (tempolu yürüme, hafif koşu gibi yük bindirici egzersizler ve kas güçlendirici egzersizler) hakkında bilgilendirme yapilmasi, ayrica ev, iş, trafik kazalarindan ve özellikle 65 yaş ve üzerinde düşme ve carpmalardan korunma yolları hakkinda danışmanlik hizmetleri verilmesi kuvvetle önerilir.


• (USPSTF ‘B' level recommendation, 2012)

Osteoporoz, Osteopeni,

Osteomalazi, Kırık riski

(kadın/erkek) • Tüm yaş gruplarında osteoporoz,

osteopeni, osteomalazi ve kırık riskinin önlenmesinde “Osteoporoz risk sorgulama anketi” (Var/Yok) uygulanması ve 5 (bes) yılda bir bu testin tekrarlanmasi kuvvetle önerilir.


• (USPSTF ‘B‘(WOMEN), ‘I’(MEN) level recommendation, 2009)

• 1- Türkiye Osteoporoz Derneği Dökümanı 2- 2010 Canadian Osteoporoz Guideline3- American Academy of Family Physicians.

Sekonder Osteoporoz/kırık riski

(kadın/erkek)

• 65 yaş ustu tum kisilerde ve 65 yas alti risk

faktörü taşıyan eriskinlerde en az 1 (bir) kez

biyokimyasal testlerin yapilmasi (iyonize

kalsiyum, tam kan sayımı, kreatinin, alkalen

fosfataz, TSH, 25-hidroksivitamin D ölçümleri),

risk faktörleri ve kemik kirigi varligina göre ftr,

endokrinoloji ve/veya ortopedi uzmanina

yönlendirilmesi önerilir.

Derecelendirme:4 puan • 2010 Canadian Osteoporoz Guideline

Risk faktörleri:

• Kırık öyküsü (50 yaşından önce kırık geçirmiş olmak yada ailede kalça kırığı öyküsü)

• - En az 3 ay süreyle 7,5 mg/gün ve üzeri kortikosteroid kullanımı, diğer medikal tedaviler (aromataz inhibitörleri, androjen tedavisi, antiepileptik kullanımı vb.)

• - Hipogonadizm ve premature menapoz (45 yaş altı)

• - Malabsorbsiyon sendromu

• - Primer hiperparatiroidizm

• - Hızlı kemik kaybıyla seyreden diğer hastalıklar (uzamış immobilite, organ transplantasyonu, tip-1 diabet, KOAH, inflamatuar hastalıklar, maligniteler, tiroid fonk. boz. vb.)

• - Sigara ve alkol tüketimi

• - Düşük vücut kütle indeksi (25 kg/m2)

Orak hücreli anemi

• Özellikle orak hücreli aneminin sık

görüldüğü illerde (Hatay, Mersin, Adana,)

cocuk sahibi olmak isteyen çiftlere orak

hücreli anemi sorgulamasi önerilir.


Talassemi major

• Cocuk sahibi olmak isteyen çiftlere

talasseminin erken tanısı amaciyla

talasemi taraması ve sorgulamasi

yapılması kuvvetle önerilir.


Aile içi şiddet (kadın/erkek)

• 18 yaşından büyüklerde aile içi şiddet yönünden sorgulama, gözlem ve muayene yapılması kuvvetle önerilir.



• T.C. Sağlık Bakanlığı

• Kadına yönelik aile içi şiddetle mücadelede sağlık hizmetleri 2008, sayfa 74-83

Alkol kötüye kullanımı, Alkol

bağımlılığı

• Alkol kullanmayan 18 yaş üstü yetişkinlerde tarama yapılmaması, ancak alkolun zararlı kullanımi varsa yılda 1(bir) kez e tarama yapilmasi önerilir.



Alkol kötüye kullanımı, Alkol

bağımlılığı

• 15-49 yaş grubu doğurganlık çağındaki

kadınlara alkolun gebeliğe ve kadın sağlığı

üzerine olan olumsuz etkileri konusunda

eğitim verilmesi önerilir.

• (USPSTF).

Depresyon (kadın/erkek)

• 18-65 yaş yetişkinlerde iki soru ile depresyon taraması yapılması kuvvetle önerilir.

• 1-“Son iki hafta içinde kendinizi çökmüş ya da umutsuz hissettiğiniz oldu mu?”

• 2-“Son iki haftadır ilgi kaybı ya da hayattan zevk alamama gibi yakınmalarınız oldu mu?”



Depresyon (kadın/erkek)

• Yüksek risk gruplarına (geçirilmiş depresyon öyküsü, açıklanamayan kronik ağrı ve somatik belirtiler, alkol ve madde kullanımı, komorbid psikiyatrik durumlar ) klinik psikiyatrik görüşme kuvvetle önerilir.



Gebelerde ağız diş sağlığı ve

eğitimi

• Diş eti hastalıkları ve diş çürüğünün

önlenmesinde gebe eğitimi kuvvetle önerilir.


USPSTF birinci basamakta diş sağlığı önerilerinin etkin olduğuna dair

yeterli kanıt olmadığını belirtmiştir (1996)

Gebelerde ağız diş sağlığı ve

eğitimi

• 15-49 yaş arası gebe ve anne adaylarında diş eti hastalıkları, diş çürüğü ve oral lezyonların önlenmesi amaciyla ağız ve dis muayenesi

önerilir. • Derecelendirme:5 puan

• Migliorati CA. Madrid C.The interface between oral and systemic

health: the need for more collaboration. Clin Microbiol Infe ct. 2007; 13 (Suppl. 4): 11–16.

Gebede Hepatit B taraması

• Gebelerde hepatit B taraması

kuvvetle önerilir. • Derecelendirme:5 puan


• http://www.ahrq.gov/clinic/uspstf/grades

• http://www.ahrq.gov/clinic/uspstf09/hepb/hepbpgrs.htm#clinical

http://www.ahrq.gov/clinic/uspstf/grades.htm



Gebede demir eksikliği taraması

• Gebelerde demir eksikliği taraması kuvvetle önerilir.



• http://www.ahrq.gov/clinic/uspstf/grades.htm#pre ,

www.ahrq.gov/clinic/uspstf06/ironsc/ironrs.htm#clinica

Gebede asemptomatik bakteriüri

taraması

• Gebede asemptomatik bakteriüri taraması (kültür ile) kuvvetle önerilir.



• http://www.ahrq.gov/clinic/uspstf/gradespost.htm#arec

http://www.ahrq.gov/clinic/uspstf08/bv/bvrs.htm#clinical

http://www.ahrq.gov/clinic/uspstf/gradespost.htm


Gebede HIV taraması

• Gebede HIV Taraması kuvvetle önerilir.



• http://www.ahrq.gov/clinic/uspstf/grades.htm#pre www.ahrq.gov/clinic/uspstf05/hiv/hivrs.htm


Gebede Rh uygunsuzluğu

taraması

• Gebede Rh uygunsuzluğu taraması kuvvetle önerilir.



• http://www.ahrq.gov/clinic/uspstf/grades.htm#pre

www.ahrq.gov/clinic/uspstf/uspsdrhi.htm



Gestasyonel diyabet taraması

• Gebede gestasyonel diyabet taraması kuvvetle önerilir.


• (USPSTF ‘I' level recommendation, 2008)

• http://www.ahrq.gov/clinic/uspstf/gradespost.htm#are

www.ahrq.gov/clinic/uspstf08/gestdiab/gdrs.htm#clinical



Folik asit takviyesi

• Gebelik planlanmış ise gebelik öncesi 3 ay

ve gebelikteki ilk trimesterda günlük 400-

800µg folik asit alınması önerilir. • Derecelendirme:5 puan


TEŞEKKÜR EDERİM

erİŞkİn yaŞ grubunda perİyodİk...

Documents