erdes bolon busad bordoo
TRANSCRIPT
![Page 1: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/1.jpg)
Эрдэс болон бусад
бордооноос хүнсний бүтээгдэхүүнд орох нэгдлүүд
![Page 2: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/2.jpg)
эрдэс болон бусад бордоонуудын
төрөл,хэрэглээ
Тэдгээрийн байгаль орчин, хүнс болон хүний
бие махбодод нөлөөлөх нөлөөлөл
![Page 3: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/3.jpg)
![Page 4: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/5.jpg)
Азотын
Фосфорын
Калийн
Шохойн
Бичил бордоо
Нянгийн нэгдлүүд
![Page 6: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/6.jpg)
Аммиакийн
Аммонийн
Нитратын
Аммони-нитратын
Амидын
Удаан үйлчилгээтэй
![Page 7: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/7.jpg)
H2SO4 - н байгалийн PO4 - уудын задралаас гаргаж авдаг.
Найрлага: Фторт нэгдэл, Fe, Sr, Se, Cd, U, Th г.м
Өндөр тунгаар хэрэглэвэл хөрсөнд явагдах биологийн үзэгдлүүдийг саатуулах хэмжээний P2O5
үүсгэнэ.
Тунг хэтрүүлвэл хөрс, ургамал мөн гүний ус дээрх нэгдлүүдээр бохирдоно.
![Page 8: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/8.jpg)
• Органик нэгдлүүдийн бүтцэд ордоггүй ба нүүрс
ус, уургийн солилцоонд чухал.
• KCl,NaCl,MgSO4,KNO3,NH4Cl хамаарна.
• Хөрс,ургамлыг микроэлементээр баяжуулна.
• Тунг хэтрүүлвэл хөрс,ургамалд хортой нөлөө
үзүүлнэ.
![Page 9: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/9.jpg)
• Фосфор-азотын,фосфор-калийн гэсэн 2-3
элементээс тогтоно.
• Найрлага: Mg, S, микроэлементүүд г.м
• Тэжээлт бодисын шаардлагатай тунг багасгадаг
боловч орчныг бохирдуулна.
![Page 10: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/10.jpg)
• Ялзмаг багатай, хүнд, тогтворгүй бүтэцтэй
хөрсөнд хэрэглэнэ.
• Амьтны ялгадасанд азот, K2O, P2O5
агуулагдана.
• Хэрэглэх үед химийн бүтэц, пестицидийн
хэмжээг нь онцгой анхаарна.
![Page 11: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/11.jpg)
Сүүлийн үед азотот нэгдлүүд эрүүл ахуйчдын анхаарлыг онцгой татах болсон шалтгаан нь
Гүний, гадаргуугийн ус, хүнс, хадлан бэлчээрийн ургамалд нитратын хэмжээ ихэссэнээс өвчин үүсэх шалтгаан болно.
Нитритүүд 2дагч амин ба амидуудтай
урвалд орж НА ба нитрозамид
үүсгэдэг.
Нитрит ба нитратууд тусдаа ба
хавсарч хүнсний нэмэлт бодис болж өргөн хэрэглээтэй
болсон.
![Page 12: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/12.jpg)
Нитратаас
нитрит үүсэх
Нитратаас аммиак
үүсэх
Нитрат нь ургамлын
үндэс,иш,навчинд их
хэмжээтэй агуулагдана.
![Page 13: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/13.jpg)
Нитритын хэмжээ 10-60 %
Нитратын хэмжээ 4-6 %
![Page 14: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/14.jpg)
•Гэдэснээс цусанд орж 2 валент Fe-тэй урвалд орж
нитрозгемоглобин үүсч, энэ нь метгемоглобин
болон сульфгемоглобин Hg-д шилжинэ.
•Хурц хордлогын эмгэг жамд:
Гемоглобин метгемоглобин үндсэн үүрэгтэй.
•Нитрит ионы зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ нь 0,05
мг/кг
![Page 15: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/17.jpg)
![Page 18: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/18.jpg)
Метгемоглобин үүсгэхгүй ба хор багатай.
Бие махбодоос шээсээр хурдан ялгарч, шээс
ялгаруулалтыг идэвхжүүлнэ.
Хоногийн зөвшөөрөгдөх тун 5мг/кг.
NO2, NO3 ихээр агуулсан хүнсний
бүтээгдэхүүн нь ам, улаан хоолой, төвөнх,
элэг, бөөрний өмөнг үүсгэдэг.
![Page 19: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/20.jpg)
![Page 21: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/21.jpg)
![Page 22: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/22.jpg)
Өнөө үед хүнсний бүтээгдэхүүнд нитрат, нитритийг бага хэмжээнд хүртэл бууруулах нь чухал юм.
Түүнийг шийдвэрлэхийн тулд ургацын байдал ба эрүүл ахуйн үүднээс тохиромжтой хэмжээг тогтоох хэрэгтэй.
Нитрит , нитратыг хүнсний нэмэлтийн хувьд ашигладаг хүнсний үйлдвэрүүдэд Улсын МХА онцгой хяналт тавьж ажиллах ѐстой.
![Page 23: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/23.jpg)
Пестицидүүд ургамлын хортон шавьж, тариа
буудай ба мал амьтны эктопаразит, бичил
биетнүүдийг устгахад зориулагдсан химийн
бодисууд юм.
Пестицидүүд амьд байгальд хортой нөлөө
үзүүлдэг.
![Page 24: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/24.jpg)
Эдгээр бодисууд:
Бэлгийн эс хордуулах
Ураг хордуулах
Хөврлийн хөгжлийн гажуудал
Мутаци үүсгэх
![Page 25: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/25.jpg)
Зарим пестицидүүд хавдар үүсгэгч болох ньтуршилтаар батлагдсан. Эдгээр нь нитрозамин,нитрозамид юм.
Утсан мах, хүнсний ногоог их хэрэглэх ньходоодны хавдар үүсгэх шалтгаан болдог.
Химийн хорт бодисыг цацаж хэрэглэсэнээрагаарт химийн хорт бодис хуримтлагдаж, орчныбохирдлыг үүсгэснээр янз бүрийн хавдарүүсгэдэг.
![Page 26: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/26.jpg)
![Page 27: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/27.jpg)
Усан сан шууд замаар агаар хөрсөөр, шууд бус
замаар химийн хорт бодисоор бохирдоно.
Усан сан химийн хорт бодисоор бохирдох үед
усны зарим амьтдад бохирдуулагч бодисууд
хуримтлагддаг.
Зарим загасанд 0,1 – ээс 1000 мг/кг хүртэл
ДДТ агуулагдаж байгааг илрүүлсэн.
![Page 28: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/28.jpg)
![Page 29: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/29.jpg)
Хөрс шууд болон ургамал, амьтан, усаар
дамжин бохирддог.
Хөрсөнд ДДТ 10 гаруй жил, Pb-т органик
нэгдлүүд удаан хадгалагдана.
Пестицид маш өндөр концентрацитай байх нь
хөрсний бичил биетэнд нөлөөлж, хөрс өөрөө
цэвэрших үйл явцыг саатуулдаг.
![Page 30: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/30.jpg)
![Page 31: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/31.jpg)
Хорт бодисыг ХАА-д хэрэглэхэд анхаарах
асуудлууд:
Пестицидүүдтэй ажилладаг хүмүүсийг мэргэжлийн хордлогоос урьдчилан сэргийлэх ажил зохиох.
Пестицидээр бохирдсон хүнснээс үүсгэгдэх хордлогоос урьдчилан сэргийлэх ажил зохиох.
Агаар, ус, хөрсийг химийн хорт бодисоор бохирдохоос хамгаалах.
Өргөн хэрэглэгдэх Пестицидүүдийн хортой шинж чанарыг судлах
![Page 32: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/32.jpg)
Хлорт органик
Фосфорт органик
Мөнгөн усны органик
Мышьякт органик
Синилийн хүчлийн уламжлалууд
Шээгийн хүчлийн уламжлалууд
Цууны ба тосны хүчлийн уламжлалууд
Карбамины хүчлийн уламжлалууд
Зэсийн нэгдлүүд
Хүхэрт нэгдлүүд
Ургамлын гаралтай бэлдмэлүүд
![Page 33: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/33.jpg)
ДДТ, ДДД
гексахлоран, гексахлорбензол, гексахлорбутадие
н, пентахлорфенол, полихлорпинен, хлортен, ал
ьдрин, дильдрин, эндрин, хлориндан, хлорпикри
н, гептахлор зэрэг орно.
Эдгээр бодисууд маш тогтвортой ба хүний биед
их хэмжээгээр хуримтлагддаг.
Уусмар хэлбэрээр хэрэглэх маш аюултай.
(альдрин, гептахлор, гексахлорбутадиен )
![Page 34: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/34.jpg)
Хлорфос, тиофос, метафос, карбофос,
октаметил, дитиофос, метилмеркаптофос зэрэг
орно.
Эдгээр нь шавьж болон хачгийг устгадаг.
Хлорт органик нэгдлүүдтэй харьцуулахад гадаад
орчинд тогтвор муутай иймд хортой ч гэсэн өргөн
хэрэглэдэг.
![Page 35: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/35.jpg)
Нян ба мөөгөнцрийн эсрэг сайн үйлчилгээтэй
бөгөөд үрийг гэмтээдэггүй тул ХАА- д гранозан,
меркураныг өргөн хэрэглэдэг.
Хамгийн өргөн хэрэглэдэг этилмеркурхлорид нь
хүн, амьтанд маш хортой.
Эдгээр бодисууд биед хуримтлагдахад шинж
тэмдгүүд нь удаан илэрдэг.
![Page 36: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/36.jpg)
Инсектицид, гербицид, зооцид
хамаарагддаг бөгөөдөргөн хэрэглэдэг нь
мышьякт ангидрид ба түүний нэгдлүүд юм.
Мышьякийн хүчил хортой тун нь
0,05мг, үхлийн тун нь 0,15мг
Механизм нь мөнгөн усны нэгдлүүдтэй
адил
![Page 37: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/37.jpg)
Цианамид кальци, цианплав зэрэг цинилийн
хүчлийн давсууд зооцид, гербицид,
децопиантын хувьд өргөн хэрэглэгддэг
Эдгээр бодисууд нь бүлээн цустай амьтдын
биед ямар ч замаар орж хордуулдаг.
Үйлчлэх механизм нь цитохромоксидаза
церментийг дарангуйлснаас эс, эдэд О2 –
ийн дутагдал үүсгэнэ.
![Page 38: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/38.jpg)
Абадекс, диалалт, карбатион, шээг, диурон,
мокурон, фенурон, фальран, цууны ба тосны
хүчил, амины давс дикотекс зэргийг өргөн
хэрэглэдэг.
Карбаминий хүчлйин уламжлалууд
антихолэстеразын үйлчлэлтэй.
![Page 39: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/39.jpg)
Бордоссын шингэн, зэсийн байван, АБ
бэлдмэл ба хүчлийн ( хүхэрт ангидрид, хүхэрт
нүүрстөрөгч г.м ) нэгдлүүд хэсэг газрыг
цочироох үйлчлэлтэй.
Зэс агуулсан нэгдлүүд нь мансууруулах , цус
задлах, элэг, бөөр гэмтээх зэрэг үйлчлэлтэй.
![Page 40: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/40.jpg)
Алкалойдуд, анабизин, никотин зэрэг биед
янз бүрийн замаар нэвтэрдэгхүчтэй
үйлчилгээтэй хорнууд юм.
Энэ бүлгийн бодисыг маш болгомжтой
хэрэглэнэ.
Никотины үхлийн тун - 1 дусал (50мг),
анабизин - 2 дусал
![Page 41: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/41.jpg)
Химийн хорт бодис биед аюултай нөлөө үзүүлэх
шалгуурууд:
Туйлын хортой
Тогтвортой хордлого
Хорт үйлчлэлийн бүсийн хэмжээ
Хуримтлагдах шинж чанар
Уусах чадвар
![Page 43: erdes bolon busad bordoo](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022052213/55a34c9c1a28ab446e8b4757/html5/thumbnails/43.jpg)