PROZESU ETA EKIMENEN ARRAKASTA GAKOEN ERAIKUNTZA

PARTE-HARTZAILEA

ELIKADURA BURUJABETZAREN

ALDE

PROZESU ETA EKIMENEN ARRAKASTA GAKOEN ERAIKUNTZA

2

Aitortu – Ez merkataritzarako – Partekatu baimen beraren ara-bera 3.0. Material hau libre kopiatzeko, banatzeko eta jakinaraz-teko baimena ematen da, betiere haren egilea aipatzen bada eta merkataritza helburuetarako erabiltzen ez bada. Dokumentuan aldaketarik egiten bada, beste era bateko dokumentua sortzeko edo horretan oinarrituta beste obra bat egiten bada, hau beza-lako lizentzia eskuratuta baino ezin da banatu. Lizentzia osoa:http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/es/

Argitalpenaren Koordinazioa: Assumpta Ayerdi Olaizola– Emaús Gizarte Fundazioa

Prozesuaren pertsona dinamizatzaileak: Unai Aranguren – EHNE Bizkaia, Olaia Larruskain – Emáus Gizarte Fun-dazioa, Ferrán García – VSF Herrien Bidezko Elikadura, Assumpta Ayerdi Olaizola – Emaús Gizarte Fundazioa

Itzulpena: Emaús Gizarte Fundazioa rrebisio linguistikoa: L’Apostrof, SCCLDiseinua eta maketazioa: FeldespakoInpresioa: Tamayo inprenta (%100 birziklatutako papera)Donostia – San Sebastián, iraila 2013

Prozesua sakonago ezagutzeko:http://emauseducaciontransformadora.wordpress.com/

Argitalpena doan deskargatzeko:http://issuu.com/grupoemausfundacionsocial

Laguntzarekin

AURKIBIDEA

3

5. orr. SARRERA

6. orr. HELBURUA

7. orr. PROZESUAREN FASEAK

8. orr. BERTAKO PROZESUAK

10. orr. FUNTSA

12. orr. ARRAKASTA IRIZPIDEAK

14. orr. ESKERTZAK

4

5

Elikadura Burujabetza defi nitzen da: “pertsonen, herrialdeen eta esta-tuen batasunek beraien nekazal eta elikadura politikak defi nitzeko duten eskubidea da, nekazal lehengaiak atzerriko herrialdeei transferitu gabe. Elikadura burujabetzak elikagaien produkzioa eta kontsumoa antolatzen ditu, bertako komunitateen beharren arabera, bertako kontsumorako pro-dukzioari lehentasuna emanez. Elikadura burujabetzak nekazal eta abelt-zain produkzioa babestu eta erregulatzeko eskubidea barne hartzen ditu eta etxeko merkatua nekazal soberakinen sarreratik eta beste herrialdee-tako kostu baxuko inportazioetatik babesteko eskubidea ere. Lurrik gabe-ko pertsonak, baserritarrak eta nekazari txikiek lurra, ura eta hazien es-kuragarritasuna izan behar dute, baita produkzioko baliabide eta zerbitzu publikoetara ere. Elikadura burujabetza eta iraunkortasunak lehentasun handia dute, merkatuko politikak baino gehiago”.

SARRERA

2012 urteko erdi aldera, Emaús Gizarte Fundazioak, VSF Herrien Bidezko Elikadura eta EHNE-Bizkaiarekin ba-tera, Elikadura Burujabetzaren ezarpenerako arrakasta irizpideen eraikuntza parte-hartzaileko prozesu bat hasi zuen. Nazioarteko mailatik abiatuz eta bertakoa bereziki nabarmenduz, Elikadura Burujabetza kontzeptu beraren gaineko hausnarketa bat dinamizatzen du, baita Elikadu-ra Burujabetzaren proposamenarekin lerrokatzen diren ekimen desberdinen arrakastan edo porrotean zehazten edo eragiten duten elementuen gainean ere.

Krisi sistemiko eta dimentsio anitzeko testuinguru berak ere, eta are gehiago, eredu neoliberalaren man-tenua eta indartzeagatik interesatuak eta onuradunak diren instantziek, irtenbide posible bezala sustatzen ari diren doikuntza eta errepresio neurriek ondorioak dituz-te. Batetik, gizartean hazten doan ondoeza sortzen ari da, bestetik, fronteak identifi katzeko garaian argitasun handiagoa eta baita alternatibak proposatzeko borroka desberdinen topaketa bat ere. Alternatiba hauek asko-tan gure bizitzen eta erabakien kontrola berriz hartzetik pasatzen dira, gure elikagaien, gure lurraldeen kontrola, autokudeaketatik, mobilizaziotik eta naturaren errespe-tutik, hazien, hizkuntzen eta kulturen aniztasunera, baita genero erlazioen birplanteamendutik ere.

Euskal Herrian, elikadura burujabetzaren aldeko mobi-lizazio hau ere handituz doa: laborantza-sindikatuak eta nekazal mugimenduak biltzen ditu, ekonomia solidarioa, feminismoa, fi nantza etikoak, ggke-ak, ekologia, gazteen asanbladak, mundu akademikoa, antidesarrollismoa, instalazio prozesuan dauden gazteak, kontsumo taldeak, tokiko herri administrazioak, etab.

6

1 Ardatza

Elikadura Burujabetzaren berezko osa-gaiak: zein dimentsio biltzen dituen, nekazal mugimenduetatik datorren proposamen hau zein neurritan, bai feminismoa, ekonomia soziala, ekologia, eskubideak, etab. beza-lako eremuetako erakunde eta gizarte mugi-menduetako ikuspegiak eta aldarrikapenak, bai nekazal proposamen horiek begiztatzen eta eguneratzen diren erronka berriak eta aukerak barneratzen doan.

HELBURUA

Proiektuaren ideia, Elikadura Burujabetzarekin konpro-misoa duten gizon eta emakumeek, beraien espazio des-berdinetan, ideiak eta esperientziak hausnartu eta par-tekatzea zen, ikaskuntza kolektibo eta elkar banatu bat garatuz bi ardatzen inguruan:

Gizarte eraldaketa baten aldeko apustu egiten du-ten pertsona eta kolektiboek, beraien hainbat geografi eta gizarte eremuetan eta eremuetatik, bide horretan lagunduko dieten tresnak izatea da helburua. Beraien esperientzia, errealitate eta hausnarketetatik eraikitako tresnak, eta horrez gain, lehen pertsonan sinergiak eta topaketak bultzatzen dituztenak landa eta hiri mundu artean, sentsibilitate eta funtzionatzeko modu desberdi-nak dituzten kolektiboen artean, prozesuen praktika eta politika gakoak ekintzatik planteatu eta birplanteatzera eramanez.

2 Ardatza

Prozesuen arrakasta edo/eta porrot osa-gaiak Elikadura Burujabetzaren alde: hau da, ekimenak eta prozesuak (bai instalazio, merkaturatze, bai intzidentzia, prestakuntza edo sareen sorrera) hasteko garaian zein elementu identifi katzen diren gako bezala, bere iraunkortasuna eta arrakasta lortzeko, alternatiba erreal bezala.

7

• Landa Mundu Bizi batentzat Gazteen III Topaketa. Hiritik landara joatea, ekaina 2013, Amayuelas (Palentzia), Plataforma Rural eta Paulo Freire Lan-da Unibertsitatearen egoitza.

• Euskal Herriko herriak.

• Prozesu eta ekimenen arrakasta Gakoak Elikadu-ra Burujabetzaren alde: Eraikuntza Parte-hartzaile-ko Gidaren argitalpena.

• Elkarrizketa tailerrak parte hartzaileen bizipenetatik.

• Ekoizpeneko bertako esperientzietara prestakuntza bisitak, agroekologiara trantsizioa, merkaturatzea, enpresa, emakumeen mobilizazioa, antolakuntza, etab.

• Txilera bidaia ANAMURIk (Landa eta Indigena Emakumeen Elkarte Nazionala) burututako lana ezagutzera, lehen aipatutako bi alderdietako ikuspuntutik.

1 Fasea

NAZIOARTEKO, ESTATUKO ETA EUSKAL MAILAN ELIKADURA BURUJABETZAREN EREMUAN ERREFERENTE BEZALA HAR DAI-TEZKEEN PERTSONEKIN, EZTABAIDA TAILE-RRAK TALDE TXIKIETAN.

3 Fasea

PROZESUAREN EMAITZEN AURKEZPENA.

PROZESUAREN FASEAK

2 Fasea

IKASKUNTZA ELKAR BANATUAREN PROZE-SUA TOKIKO MAILAN.

8

BERTAKO PROZESUAK

Prozesuaren helburu orokorrarekin lotuz, euskal herrie-tan beraren aurkezpena, emaitzak ezagutzeko interesa agertzen duten herri-administrazio edo gizarte kolekti-boetan emango da, baita hausnarketa-ekintza bat sustat-zeko interesa agertzen dutenetan, ardatz galdera hauen inguruan:

Nire herri edo kolektiboarentzat interesga-rriak diren, zein gomendio eta hausnarketa ekartzen dituzte Elikadura Burujabetzaren aldeko arrakasta esperientzietan lidergo egin eta parte hartu duten, nazioarteko eta Euskal Herriko kolektiboek?

Zein esperientzia eta ikaskuntza estrapo-latu daitezke?

Nola artikula genitzake herrian Elikadura Burujabetzaren alde lan egiten dugun kole-ktibo desberdinen esperientziak, eta nola sustatu genitzake arrakasta gakoen barne-raketa?

Zeintzuk dira nire herrian Elikadura Buru-jabetzan aurreraka joateko oztopo operati-bo eta estrategikoak?

9

Jakintza eta bizipen guztien balorazioaga-tik, bai arrazoitik bai intuiziotik, eraikitzen ari garen alternatiben elementu gako bezala.

Sortzen den konfi antzako, giza harrema-neko, kolektibo eta pertsona bakoitzaren elkarrenganako motibazio giroagatik.

Emakumeen parte-hartze aktiboa eta ero-soa errazten duelako.

Beharren eta ahulezien identifi kazioaga-tik, baita arrakasta gakoengatik ere; gertuko eta talde moduan, teorikotik praktikora pa-satuz, Elikadura Burujabetzaren defentsan inplikatutako kolektibo eta pertsonengatik, eta beraz, bere gainditze edota aplikazioan laguntzeko, modu sinergikoan.

Informazio itxi baten hartzaile hutsak ez garen formula bat delako, ondorioz ikas-kuntzen bereganatzea eta besteei ematea errazten du.

Gizarte eragile desberdinen arteko to-paketa eta elkarrizketagatik, herri admi-nistrazioa barne delarik, kolektibo izatea bultzatuz eta horizontaltasunetik elika-dura burujabetzan alderdi emozional eta sozialak barneratuz.

Landa eta hiri munduaren arteko topake-tagatik lehen pertsonan.

Akatsak eta gatazkak, bidean partekatze eta gozatzeko printzipioetatik lan egiteko formula berriak bilatzera bultzatzen gaituen ikaskuntza bat kontsideratzen duelako.

Prozesuaren ikuspuntua ezinbestekoa da ere eraikunt-za parte-hartzailea sustatzeko. Elikadura Burujabetzaren proposamen politikoa defendatu eta eskatzen duten gi-zarte eraldaketa eta baloreei mesede egin diezaieke eta sintonian egon:

10

FUNTSA

11

EmantzipazioaParte-hartzea/GobernantzaEreduen txokea

Nazioartekotzea

Sarea

DuintasunaInbutua eta aterkiak

MobilizazioaEkintza kolektiboa

Lengoaiaren subertsioa

Ahots propioa eta kritikoaNekazalgoaren zentralitatea

Bertako testuingurua/marko komuna

12

ARRAKASTA IRIZPIDEAK

Kasu honetan, aniztasunaren barruan nolabaiteko ba-tasun bat aurkitzen dugu ere, hau da, Elikadura Buruja-betzan oinarritutako ekimenek arrakasta izan dezaten, tailerretako parte-hartzaileek elementu giltza bezala nabarmentzen bat egin duten, nahikoa kohesionatuta dagoen elementuen gorputz bat existitzen da, eta era be-rean, testuinguruko hainbat osagai, partekatutako espe-rientzia zehatzaren arabera.

Elementu nuklearrak ondorengoak izaten laburbildu daiteke:

1. Helburu argia, zehatza eta ardaztua.

2. Behar bati erantzuna ematen dion hel-buru bat, baliagarria izatea eta inplika-tutako aktoreek horrela bezala haute-matea.

3. Talde motor baten existentzia (nekazal-goaren eta feminismoaren presentziari arreta berezia ezarriz).

4. Estrategia argi bat izatea, baita planifi -kazio errealista eta koherente bat ere.

5. Aliantzen sorrera.

6. Aktoreen mapaketa on bat elaboratzea.

7. Prestakuntza beharra, bereziki ideologi-koa eta politikoa.

8. Sareko lanaren garrantzia, mota hone-tako espazioetan eta ikuspuntu honekin lan egiten jakitearen garrantzia.

9. Ikuspegi feminista batetik, barne de-mokrazia erreal baten ekintza erakun-deetan, sareetan eta kolektiboetan: bo-tere banaketa, erabaki hartzea, etab.

10. Herri-administrazioen inplikazioaren ga-rrantzia, batez ere bertakoan.

11. Komunikazioaren erabateko beharra.

12. Alderdi emozional, sozial eta intuitiboen balorizazioa eta zaintza.

13. Prozesuan aurrera egiten laguntzen du-ten eta beraiekin defendatzen den jarre-ra multzokatu nahastu bat izatea.

14. Ez galdu inoiz jarrera kritikoa eta salake-tarako jarrera.

13

Elaboratutako gidan, pertsona edo kolektibo bakoitzak bere ekimenarengan planteatu ditzakeen gaiak proposat-zen ditugu, aipatutako alderdi desberdinetan:

Azken batez, Elikadura Burujabetzaren proposamen politikoa inoiz baino biziagoa, dinamikoagoa eta errea-litate desberdinei egokituagoa agertzen da. 20 urteko bizitzaren ondoren badirudi, mugimenduaren energiaren zati handiena teoriatik praktikara pasatzean dago. Beste modu batean esanda, elikadura sistemaren demokrati-zazio erradikal baten beharretik sortzen diren ekintzak praktikara eramatea etengabe eta elikaduratik abiatuz, nagusi den neoliberalismoaren aurka dagoen gizarte eraikuntza baten aldeko apustu erabakia, gizartearen txoko guztietara iristeko.

• Helburuaren gainean

• Lidergoaren gainean

• Sareko lanaren gainean

• Nekazalgoaren gainean

• Ekintzen gainean

• Inplikatuen gainean

• Herri administrazioen gainean

• Estrategia eta planifi kazioaren gainean

• Feminismoa eta emakumeen presen-tzia aktiboaren gainean

• Jokabideen gainean

14

ESKERTZAK

Prozesu hau guztia ez litzateke posible izango, tailerre-tan eta bisitetan beraien esperientziak eta hausnarketak elkar banatu dituzten gizon eta emakume guztien parte hartze aktibo eta konprometitua ez balego. 61 pertsona izan dira (gutxi gorabehera %50 emakumeak) eta gure esker ona adierazi nahi genieke egindako ekarpenenga-tik, beraien aldez aurretiko jarrera irekiagatik eta proze-suan ezarritako.

Bai aipatu nahi ditugu, beraien ekimenen, ametsen indar-guneak eta ahulguneak aurkeztu eta harrera egin diguten pertsona horiek. Arantza Ozaetan, Iker Ainhi-ze-Monjolosen, Malu Zeanurin, Mikel Itxassou-n, Patxi La-rrabetzun, Txato eta Imanol Zeberion, Txetxu eta Teresa Ugaon eta noski, ANAMURIko kide guztiak ere. Horiei guz-tiei mila esker beraien eskuzabaltasunagatik eta beraien bizipenak ezagutzeak suposatzen duen motibazioagatik.

Durangoko Udala

Eako Udala

Bagara

Basaburuko saskia

Bionekazaritza

BizilurDonostiako UdalaAHT Gelditu Elkarlana

La Vía Campesina-ko Nekazal Erreformarako Kanpaina Global La Vía Campesina-ko Nekazal

Erreformarako Kanpaina Global

Amarante

CERESNekazal Munduko Emaku-

meen KonfederazioaAmigos de la Tierra

COAGNekazal eta Abeltzain Erakun-

deen KoordinakundeaANAMURI

UztaroKooperatiba Agroekologikoa

AntiguaOtarrakKontsumo Taldea

DesazkundeaAñorgako Gazte Asanblada

Deustuko BaratzaKontsumo Taldea

Arrasateko TximitxarteKontsumo Taldea

15

GRAINEuskal HerrikoLaborantza Ganbara

IFOAMNekazaritza Ekologikoaren Mugimenduen Nazioarteko

FederazioaEsnetik Koop.

Plataforma RuralAramaio EkimenaEkoliderrak

Revista Soberanía Alimentaria, Biodiversidad y Culturas

ISECNekazal Ikerketen InstitutuaEcologistas en Acción

Sindicato Labrego GalegoLa Vía CampesinaDonostiako BidezkoMerkataritzako Taldea

Txirbilenea Kulturgunea SestaoLarrabetzuko EskolaGipuzkoako Foru Aldundia

URPF Paulo Freire Landa Unibertsi-

tatea

UPV/EHU

Uribe Kostako AgroasanbladaMovimiento Campesino Etxalde Nekazaritza Iraunkorra

FENOCINEkuadorreko Nekazal, Indigena eta Beltzen Erakundeen Konfe-

derazio Nazionala

VerdegaiaMugarik gabeCristinaenea Fundazioa

NekasareaZerain Dezagun Fundazioa

Oiz-eperdi ElkarteaGasteiz Trantsizioan