Joanna Didkowska Krajowy Rejestr Nowotworów Zakład Epidemiologii i Epidemiologii Nowotworów Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie

EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW

ZŁOŚLIWYCH PIERSI W POLSCE

Niebieski płomień Kazimierz Mikulski, 1994

Kazimierz Mikulski

Krajobraz zimowy

6% 9%

29% 27% 26%

8%

32%

48%

18%

23%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

0-1

9

20-4

4

45-6

4

65

+

ogółe

m

od

se

tek

Mężczyźni Kobiety

2

UDZIAŁ NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W ZGONACH OGÓŁEM W POLSCE W 2011, WEDŁUG WIEKU

1

10

100

1000

10000

0-4

10

-14

20

-24

30

-34

40

-44

50

-54

60

-64

70

-74

80

-84

zachoro

wania

/100,0

00

zachorowania

zgony

0

50

100

150

200

250

0-4

5-9

10

-14

15

-19

20

-24

25

-29

30

-34

35

-39

40

-44

45

-49

50

-54

55

-59

60

-64

65

-69

70

-74

75-7

9

80-8

4

85

+

za

ch

oro

wa

nia

/10

0,0

00

zachorowania

zgony

• Do 30 roku życia: liczba zachorowań i zgonów <10/100,000

• W wieku 30-50 lat : liczba zachorowań i zgonów < 100/100,000

• Powyżej 65-75 roku życia : liczba zachorowań i zgonów >1000/100,000

Skala logarytmiczna

Nowotwory złośliwe ogółem Nowotwory piersi

WSPÓŁCZYNNIKI ZACHOROWALNOŚCI I UMIERALNOŚCI NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W POLSCE W GRUPACH WIEKU

ZACHOROWALNOŚĆ I UMIERALNOŚĆ NA NOWOTWORY PIERSI W WYBRANYCH KRAJACH 2012

Region zachorowania zgony chorobowość

Świat 1,677,000

522,000

6,255,000

Kraje rozwinięte 794,000

198,000

3,224,000

Kraje rozwijające się

883,000

324,000 3,032,000

Unia Europejska

POLSKA

367,000

17,220

91,000

5,350

1,467,000

67,800

Rak piersi jest główną przyczyną zgonów nowotworowych wśród kobiet na świecie

Ferlay J, Shin HR, Bray F, Forman D, Mathers C and Parkin DM.

GLOBOCAN 2012, Cancer Incidence and Mortality Worldwide: IARC CancerBase No. 10 [Internet].

Lyon, France: International Agency for Research on Cancer; 2013 Available from: http://globocan.iarc.fr

POLSKA 2012 52,9/105 POLSKA 2012 13,5/105

ZACHOROWALNOŚĆ UMIERALNOŚĆ

Ferlay J, Shin HR, Bray F, Forman D, Mathers C and Parkin DM.

GLOBOCAN 2008, Cancer Incidence and Mortality Worldwide: IARC CancerBase No. 10 [Internet].

Lyon, France: International Agency for Research on Cancer; 2010. Available from: http://globocan.iarc.fr

ŚWIAT - ZACHOROWALNOŚĆ I UMIERALNOŚĆ NA NOWOTWORY PIERSI 2012

EUROPA - ZACHOROWALNOŚĆ I UMIERALNOŚĆ NA NOWOTWORY PIERSI 2012

POLSKA 2012 52,9/105 POLSKA 2012 13,5/105

ZACHOROWALNOŚĆ UMIERALNOŚĆ

ZACHOROWALNOŚĆ I UMIERALNOŚĆ NA NOWOTWORY PIERSI W WYBRANYCH KRAJACH

0

20

40

60

80

100

120

140

1980 1990 2000 2010

Zach

oro

wan

ia/1

00

00

0

WielkaBrytaniaDania

Finlandia

Szwecja

Norwegia

Polska

7

0

5

10

15

20

25

30

35

1980 1990 2000 2010

zgo

ny/

10

00

00

Dania

Węgry

WielkaBrytania

Finlandia

Polska

22,8%

10,0%

8,7%

7,2%

4,9%

4,1%

2,5%

2,7%

2,6%

2,3%

Sutek

Jelito grube (C18-C21)

Płuco

Trzon macicy

Jajnik

Szyjka macicy

Żołądek

Tarczyca

Nerka

Trzustka

15,4%

13,4%

11,8%

6,3%

5,4%

4,3%

4,1%

3,3%

3,1%

2,7%

Płuco

Sutek

Jelito grube (C18-C21)

Jajnik

Trzustka

Żołądek

Szyjka macicy

Mózg

Białaczki

Trzon macicy

8

ZACHOROWANIA ZGONY

ZACHOROWALNOŚĆ I UMIERALNOŚĆ NA NOWOTWORY POLSKA 2011

3 8 6

4

8

7 4

13 8

3

1

26 27

14

0

10

20

30

40

50

60

0-19 20-44 45-64 65+

pierś

szyjka macicy

jajnik

trzon macicy

inne nowotworynarządówpłciowychżeńskich

%

5.2%

29%

51% 50.0%

UDZIAŁ NOWOTWORÓW ZWIĄZANYCH Z PŁCIĄ W NOWOTWORACH OGÓŁEM WEDŁUG GRUP WIEKU, KOBIETY, POLSKA 2011

0

10

20

30

40

50

60

1980 1990 2000 2010

wsp

. sta

nd

aryz

ow

ane

Pierś Jelito grubePłuco Szyjka macicyJajnik ŻołądekNerka Tarczyca

Zachorowalność

0

5

10

15

20

25

1961 1971 1981 1991 2001 2011

wsp

. sta

nd

aryz

ow

ane

Płuco Pierś Jelito grube

Jajnik Szyjka macicy Trzustka

Żołądek Mózg

Umieralność

10

NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W POLSCE – 1980-2011

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

PRAW

DO

PO

DO

BIE

ŃSTW

O P

RZEŻYCIA

LATA OD DIAGNOZY

1-9 mm

10-14 mm

15-19 mm

20-29 mm

30-49 mm

>50 mm

Źródło: Duffy S., Hill C., Esteve J. Quantitative methods for the evaluation of cancer screening, London 2001

PRAWDOPODOBIEŃSTWO PRZEŻYCIA W ZALEŻNOŚCI OD ŚREDNICY GUZA

UMIERALNOŚĆ Z POWODU RAKA PIERSI PO WPROWADZENIU PROGRAMÓW PRZESIEWOWYCH

0

20

40

60

80

100

120

1959 1969 1979 1989 1999 2009

USA

W. BRYTANIA

POLSKA

ODSETEK KOBIET W WIEKU 40 LAT I WIĘCEJ, KTÓRE MIAŁY

WYKONANĄ MAMMOGRAFIĘ, USA 1989-1997, POLSKA

1996-2009

6,6

25,8

59

8

39

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1989 1992 1995 1998 2001 2004 2007 2010

odse

tek k

obie

t

USA, kiedykolwiek

USA, w ciągu ostatnich 2 lat

Polska, kiedykolwiek

Polska, w ciągu ostatnich 2 lat

13 ŹRÓDŁO: Stan zdrowia ludności Polski. GUS, 2006, 2011

EFEKT WPROWADZENIA MAMMOGRAFICZNYCH BADAŃ PRZESIEWOWYCH W NOWYM YORKU 1982

http://www.health.state.ny.us/diseases/chronic/screening.htm

UMIERALNOŚĆ Z POWODU RAKA PIERSI WEDŁUG WYKSZTAŁCENIA, POLSKA

0

10

20

30

40

50

60

70

80

1965 1975 1985 1995 2005

ogółem

wyższe

średnie

zas. zawodowe

podstawowe

Źródło: Wojciechowska U. Analiza wpływu wybranych cech społeczno-demograficznych na umieralność z

powodu nowotworów złośliwych

w Polsce w 1994-1996 roku.COI2005

WSPÓŁCZYNNIKI ZACHOROWALNOŚCI NA RAKA PIERSI W SZWECJI W 5-LETNICH OKRESACH W ZALEŻNOŚCI OD LICZBY JEDNOSTEK ADMINISTRACYJNYCH UCZESTNICZĄCYCH W SCREENINGU. PO LEWEJ STRONIE: OKRESY PO WPROWADZENIU W 1986 ROKU NARODOWEGO PROGRAMU MAMMOGRAFICZNYCH BADAŃ PRZESIEWOWYCH.

WCZESNY EFEKT SCREENINGU OPORTUNISTYCZNEGO I POPULACYJNEGO W POLSCE?

0

50

100

150

200

250

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60-64

65-69

70-74

75-79

Zach

oro

wan

ia

wsp

. sta

nd

aryz

ow

any

grupy wieku

2010

2000

2006

1990

1980

ZACHOROWALNOŚĆ I UMIERALNOŚĆ W GRUPIE KOBIET OBJĘTYCH SCREENINGIEM

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

1960 1980 2000 2020

ZACHOROWALNOŚĆ

UMIERALNOŚĆ

50-59 LAT

0

50

100

150

200

250

1960 1980 2000 2020

ZACHOROWALNOŚĆ

UMIERALNOŚĆ

60-69 LAT

WSKAŹNIKI 5-LETNICH PRZEŻYĆ WZGLĘDNYCH W EUROPIE – RAK PIERSI EUROCARE -4 (1995-1999)

Polska

2000-2002 – 75%

2003-2005 – 77%

Eurocare-5

2000-2007 – 71,6%

WSKAŹNIKI 5-LETNICH PRZEŻYĆ WZGLĘDNYCH U PACJENTÓW ZDIAGNOZOWANYCH W POLSCE W LATACH 2000-2002 I 2003-2005

20

93

79

77

54

49

43

17

53

91

77

75

54

44

42

16

51

0 20 40 60 80 100

Tarczyca

Trzon macicy

Pierś

Szyjka macicy

Jelito grube

Jajnik

Płuco

Ogółem

2003-2005

2000-2002

Źródło: Wojciechowska U, Didkowska J. Poprawa przeżyć chorych na nowotwory złośliwe w Polsce. Analiza

przeżyć pacjentów zdiagnozowanych w latach 2003–2005. NOWOTWORY JoO 2013, vol. 63, No: 4, 1–216.

CHOROBOWOŚĆ 5-LETNIA

53400

63800 68000

0

25000

50000

75000

2006 2009 2012

340

350

356

370

370

405

424

498

503

528

684

685

758

822

854

0 500 1000

Litwa

Słowacja

Łotwa

POLSKA

Estonia

Bulgaria

Węgry

Austria

Słowenia

Czechy

Wielka Brytania

Niemcy

Finlandia

Dania

Belgia

21

Liczba żyjących chorych w Polsce zdiagnozowanych w ciągu ostatnich 5 lat

Liczba żyjących chorych w wybranych krajach zdiagnozowanych w ciągu ostatnich 5 lat na 105 populacji kobiet

Wiek

Płeć

Historia rodzinna

Łagodne choroby piersi

Czynniki reprodukcyjne

Hormony endogenne

Hormony egzogenne

Otyłość

Dieta

Aktywność fizyczna

Alkohol

Promieniowanie jonizujące

CZYNNIKI RYZYKA - CZY MOŻLIWA JEST INTERWENCJA?

WSPÓŁCZYNNIKI DZIETNOŚCI W POLSCE W LATACH 1960-2012

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020

PŁODNOŚĆ KOBIET W WYBRANYCH KRAJACH EUROPEJSKICH 1990-2011

24

Zmiana (2011) w stosunku do 1990 r.

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE PIERSI, UMIERALNOŚĆ VS WSPÓŁCZYNNIKI PŁODNOŚCI

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4

zach

oro

wal

no

ść

płodność

LUX GER

NETH

HOL

FIN

AUS

US

FRA

DEN

ITA IRE

SPA

LITH

HUN CR

SLAV

POL LAT

EST

ROM

SLOV

GREC

PORT

WIEK RODZĄCYCH W POLSCE

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

1955 1975 1995 2015

Przeciętny wiekrodzących kobiet

Przeciętny wiekkobiet rodzącychpierwsze dziecko

ŚREDNI WIEK URODZENIA DZIECKA W KRAJACH EUROPEJSKICH, 2011

27

28,9

30,8

30,3

30,3

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

20 40 60 80 100

wie

k r

odzących 1

. dzie

cko

zachorowania/100000

LT

PL

EST, SK

BUL

LV

RO

GR

E

H

CZ

HR SLO

PT

NL

DK

IRE

A

S SF

LUX

D

I

BE

F GB

Wiek rodzących pierwsze dziecko (1995)

vs zachorowalność (2004), Europa R2=0.66

KWARTALNA ZACHOROWALNOŚĆ NA RAKA PIERSI U KOBIET W WIEKU 50-69 LAT, WEDŁUG STATUSU RECEPTORA ESTROGENOWEGO (ER) ORAZ LICZBY RECEPT WYSTAWIONYCH NA HORMONALNĄ TERAPIĘ ZASTĘPCZĄ W LATACH 2000-2004.

Dane z dziewięciu rejestrów SEER Narodowego

Instytutu Walki z Rakiem w USA, trendy modelowane za

pomocą statystycznego oprogramowania (Joinpoint).

Współczynniki standaryzowane wg amerykańskiej

populacji standardowej z roku 2000 oraz poprawione o

opóźnienia związane z rejestracją.

Roczna liczba recept zgłoszonych w USA

wystawionych na złożony preparat estrogenowo-

progesteronowy „Prempro” oraz skoniugowany

estrogen koński „Premarin”.

Źródło: Ravdin PM, Cronin KA, Howlader N, et al. The Decrease in Breast-Cancer Incidence in 2003 in the United

States. N Engl J Med. 2007;;356;16:1670-1674

PRZECIĘTNE DALSZE TRWANIE ŻYCIA KOBIET W WIEKU 45 LAT W POLSCE

20

22

24

26

28

30

32

34

36

38

1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010

dłu

gośc ż

ycia

rok

29

36

Oczekiwana długość życia kobiety 82 lata

30

PROGNOZA ZACHOROWALNOŚCI NA NOWOTWORY PIERSI W POLSCE

31

0

10

20

30

40

50

60

70

1980 1990 2000 2010 2020 20300

50

100

150

200

250

300

1980 1990 2000 2010 2020 2030

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

1980 1990 2000 2010 2020 2030

0+ 50-69 70+

PROGNOZA LICZBY ZACHOROWAŃ W POLSCE DO 2025 ROKU

13322 14756

15784 15300

17500

19300 21100

0

5000

10000

15000

20000

25000

2006 2008 2010 2015 2020 2025

obserwowane

prognoza

32

PROGNOZA LICZBY ZACHOROWAŃ NA RAKA PIERSI U KOBIET POWYŻEJ 50 ROKU ŻYCIA

1704

12918

16132

24749

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

1960 1980 2000 2020 2040

rzeczywiste

prognoza175/10^5

prognozamodel AP

33

Michelangelo Buonarroti„Noc”

Sagrestia Nuova, San Lorenzo, Florence

Michelangelo Buonarroti „Noc”

Sagrestia Nuova, San Lorenzo, Florence

oczywiste duże

wybrzuszenie

środkowo opuchnięta

otoczka

boczne wciągnięcie

skóry