FITOPATOLOXIA II Enfermidades de interese forestal

Imaxe: Cryphonectria parasítica en Castanea sativa (serida.org)

2

FITOPATOLOXIA II Enfermidades de interese forestal

1- Enfermidades nas follas e froitos.

2- Enfermidades da madeira.

3- Enfermidades dos vasos condutores.

4- Enfermidades en viveiros forestáis.

5- Podremias das árbores en pé.

Breve escolma das principáis patoloxías de interese forestal adaptadas ó contido do programa do módulo de

Fitopatoloxía do Ciclo Superior de Xestión Forestal e Conservación do Medio Natural.

3

ENFERMIDADE GRUPO N. COMÚN N. CIENTIFICO CLASIFICACION CICLO BIOLOXICO

PLTA. HOSPEDE -

COND. ATAQUE

SINTOMAS DANOS CONTROL OUTROS DATOS

ENFERMIDADES NAS FOLLAS E

FROITOS

OIDIOS -Parasitos obrigados. -Producen micelio supeficie tecidos. -Fungos ectoparásitos. -Atacan follas , xemas, brotes. -FASES: P:Sex – I:Asex- -Non entran na planta. Emiten haustorios. -Con humidade e tras suaves. -TTO: Xofre.

Oidio do carballo

Microsphaera alphitoides

-F. P: Ascomiceto. -F.I: Deuteromiceto.

-F . SEX: Cleistotecas . -F. ASEX: Coniodióforos

-Carballo : Quercus robur.

- -Humidade alta. -Temperaturas suaves.

-Masa pulverulenta. -Decoloración. -Morte brotes inmaduros por xeadas.

-S. intensidade. - Morte por persistencia.

-Antixerminativos. -Xofre.

ANTRACNOSE

-Criptográmica noguerira, plátano. -CLASIFICACIÓN: F.P: Ascomiceto. F.I: Deuteromiceto. -Con tras. baixas e humidade alta. -Lesións necróticas, úlcera tallos follas, froitos. -Control profiláctico: queima poliñas.

Antracnose do castiñeiro

Mycosphaerella maculiformis

-Ascomiceto Pirenial.

-Dúas facies imperfectas independentes. -Peritecas (fase perfecta)

-Carballo. -Faia. -Freixo. -Castiñeiro.

- -Verán chuvioso. -Tras. suaves

-Setebro: Manchas pardo roxizas nas follas. -Primavera: manchas pardas borde amárelo mosaico

-Diminución medra. -Aborto froitos.

-O C. crenata xaponés é inmune -Queima follas. -Xofre en viveiros.

Antracnose do plátano

Apiognomonia veneta

-

-Dúas facies: F.I: Conidias F.P:

-Platanus occidentalis. -P. orientalis.

- -Duas semanas despois do desborre con tras <12 ºC. -Humidade alta.

-Follas e brotes das xemas con decoloración parda. -Manchas necróticas nas nervacións das follas.

-Poda e queima de poliñas e follas enfermas. -Caldo bordelés ó 1%. Benzimidazois.

Antracnose da nogueira

Gnomonia leptostyla

-

-Picnidios da fase imperfecta.

-Juglans sp. -Manchas pardo grisáceas con zonas máis escuras nas follas, froitos, brotes.

-Defoliación.

-Poda de poliñas e queima con follas e froitos.

4

ENFERMIDADES

NAS FOLLAS E FROITOS

NEGRILLLAS

-Fungos q se alimentan de substancias azucaradas da planta. -Non emiten haustorios. -Non se consideran parasitos.

-

-

-F.P: Ascas e ascosporas- -Ascomiceto.

-

-É consecuencia de ataques de cochinilllas e pulgóns que excretan melaza. -Climas quentes e húmidos.

-Micelio superficial coma o pó negro ou hollín. Desprendible.

-Diminución da fotosíntese e da transpiración en follas e talos. -Debilitamento que facilita o ataque de pragas.

-Funxicidas de contacto. -Combatir a praga de cochinilllas e pulgóns.

MANCHAS E DEFORMACIÓNS

FOLIARES

Banda Vermella

Mycosphaerella pini

-F.P: Ascomiceto -F.I: Deuteromiceto.

-Esporas liberadas en primaveira. Diseminación ata o outono. -Primavera seguinte: ESTROMA NEGRO (masa compacta de hifas preferentemente a que se atopa no interior dos esclerocios).

-Pinus radiata e híbridos: -P. canariensis. -P. halepensis. -P. nigra.

-Manchas cloróticas ó longo das acículas. -Extremidaes secas a partir do ápice. As bases permanecen verdes. -Manchas amarelas q se volven vermellas -Estromas negros nas acículas.

-Debilitamento da masa. -Defoliación nas partes baixas. - Redución de diámetros dos pés novos.

-Parasito de corentena na U.E. -Prdutos a base de cobre. -Aclareo en masas de densidade excesiva.

Micosfarela do eucalipto.

Mycosphaerella nubilosa

-

-Dispersión de ascosporas polo vento. -Infección. -Xerminación de ascosporas. -Primeiros síntomas (3 s) -Lesións maduras (12 s) -Corpos fructif envés.

-Eucalyptus globulus. -E. nitens. -E. gunnii.

-Manchas necróticas nos dous lados das follas rodeadas dun círculo violeta. -Cor gris negruzco no envés pola presenza dos corpos de fructificación.

-Diminución capacidade fotosintética por necrose. -Ataque a repoboacións xóvenes.

-Evitar a infección: -Reducir a densidade de plantación. -Mellorar a fertilización.

Fungo do amieiro

Phytophtora alni

-

-

-Todas as especies europeas do aliso. -Aliso rojo americano.

-Follas pequeñas con caída prematura. -Exudados na parte baixa do tronco

-

5

ENFERMEDADES DA MADEIRA

Cancro do castiñeiro

Cryphonectria parasítica.

(Endothia parasítica)

-Fungo ascomiceto Pirenial. -Produce ascosporas en peritecas -Patóxeno de ferida. -Moi agersivo. -Pode chegar ó anelado da árbore.

-Dispersión de conidios e ascosporas. -Penetración por feridas. -Cortiza avermellada. -Fendas lonitudináis. Abultamento. -Desecamento extremos ramas. -Conservación do estroma (Picnidios e peritecas.)

-Castanea sativa. -Quercus sp. -Fagus.

- -Humidade alta. -Temperaturas elevadas. -As esporas poden xerminar nas feridas.

-Puntas secas q sobresaen dos pés frondosos. -Cancro sobre: tronco, polas, renovos. -Pústulas laranxas sobre zoas cancrosas. -Micelio en láminas.

-Morte da árbore en pouco tempo. -Engrosamento que orixina cancros. -Enfermidade lonxeva (2-3 a)

-Poda axeitada. -Sellantes. -Eleción depúas de inxertar de árbores sás. -Loita biolóxica por HIPOVIRULENCIA.

HIPOVIRULENCIA ( Cryphonectria parasítica)

-Atenuación da virulencia do patóxeno provovada pola infección do fungo por un virus ARN de dobre cadea. -Ás cepas de Cryphonectria parasítica que conteñen este virus chámanse hipovirulentas en contraposición cas cepas normáis virulentas. -CARACTERISTICAS: -Ocasiona lesións limitadas de fácil cicatrización. -Protexe a pranta contra unha infección por unha cepa virulenta, cando fose inoculada á árbore no punto de infección, antes ou ó mesmo tempo cá cepa virulenta. (poder de protección) -Cando se inocula na periferia dun cancro en dersenrolo, provocado por unha cepa virulenta evoluciona cara a cicatrización nalgúns meses.

ENFERMEDADES

DA MADEIRA

ROIAS -Enfermidade por fungos patóxenos biótrofos. -Pode haber ata 5 esporas diferentes. -Todos son basidiomicetos. - Micelio intercelular con haustorios. - Micelio (e esporas) dicarionte (breve fase de micelio haploide). - Carpóforo sustituido por TELIOSPORAS, a partir das cales se producen as esporas sexuais: BASIDIOSPORAS.

(Roia do chopo)

Melampsora allii – populina

-Basidiomiceto. -Forma 5 clases de esporas.

-Hóspede 1: 1 Espermacios. 2 Eciosporas -Hóspede2: 2 Uredosporas. 3 Teliosporas. 4Basidiosporas.

-Xénero Pópulus. -Coloración alaranxada das follas dos chopos atacados.

-Debilitación de tecidos foliares. -Defoliacións parciáis.

-Retirar os restos anuáis de vexetación. -Caldo bordelés.

6

ENFERMIDADES

DA MADEIRA

ROIAS

(Roia do piñeiro)

Melampsora pinitorqua

-Basidiomiceto Uredal.

-Uredios -Telios.

-Pinus sp.

- -

-Brotes tortos dos piñeiros afectados. -Ataca os piñeiros novos dende a primaveira

-Piñeiros que medran a 150 m de radio de ación dos chopos afectados

-Corta dos chopos do radio de ación.

Roia vesicular da casca do

piñeiro

Cronartium flaccidum

-Basidiomiceto Uredal.

-Basidiosporas. -Picnidios e ecios en maio xuño.

-Pinus sp -

-Máis fercuente nos chans pobres e secos. -As pólas e troncos enfermos son atacados polos escolítidos e fungos da podremia.

-Picnidios redondeados de cor parda. -Ecios nas polas e troncos.

-Deformacións e cancros con resinosis. -Anéis anuáis escéntricos -Morte de piñeiros novos

-Poda das partes afectadas. -Queima de pólas con ecios. -Varidades resistentes.

(Roia do Piñeiro)

Coleosporium senecionis

(Peridermium pini)

-Basidiomiceto Uredal

-Picnidios . -Ecidios.

-Piñeiros: P sylvestris, P pinaster, P laricio. -Prantas do xénero Senecio.

-Manchas marelas nas acículas (espermagonio debaixo da epiderme). -Ecidios branquecinos e bulbosos sobre os que se atopan as ecidiosporas.

-Perda abundante de acículas.

-Igoal cás outras roias.

7

Cancro bacteriano

Pseudomona sp

-Bacteria poífaga -Ten tres PATOVARES.

-(PATOVARES: Razas de patóxenos que teñen como característica un hóspede determinado)

-1 Prunus. -2 Oliveira. -3 C avellanus.

- -Temperaturas.

1 Fendas e cancros. 2 Excrecencias esféricas.

-

-Eliminación de restos de podas.

Lume bacteriano

Erwinia amylovora

-Bacteria necrotróficas.

-

-Rosáceas. -Pereiras. -Marmeleiro. -Crataegus -Sorbus -Temperaturas óptimas -Diseminación: paxaros, vento, insetos, material de poda, etc

-Tizón do lume sobre as flores.. Cor negra. -Necrose rápida. Caiada de pastor. -Morte da árbore.

-O tizón do lume sobre a pereira. -Morte de árbores xoves nunha soa estación.

-Antibióticos. -Esixir pasaporte fitosanitário.

Cancro do ciprés

Seiridium cardinale

(Coryneum cardinale)

-Deuteromiceto -Fungo imperfeto que produce conidias en acérvulos.

-Cupresáceas -

-Humidade alta. -Tras entre20-25 ºC

- Parte aérea da planta de cor amarelenta. -Cancros nas pólas q chegan ó tronco principal e anélano. Morte da árbore. -Casca do tronco inchada con exudación. -Cor púrpura escura da madeira ó corte.

-Provoca a morte do ciprés en 2 ou 3 anos. -Moi dañino en viveiros voves.

-Cortar, queimar ou eliminar o nódulo. -Desinfetar as feridas. -Usar sps resistentes.

Alteración de cor pardo azulado, que adquire no noso país a albura da madeira en rolo e serrada.

Azulado da madeira.

Xénero Ceratocystis

-Micelio dun grupo de fungos. -Especies do xénero Ceratocystis, Ascomicetos e Deuteromicetos

- -

-Contido de humidade da madeira -Temperatura

- Alteración de cor pardo azulado, que adquire no noso país a albura da madeira en rolo eserrada.

-Trocos de cor na madeira. -Cando é moi intenso diminúe os coeficientes de tración, compresión e flexión. -Depreciación.

-Madeira en rolo: -Tratamento químico por pulverización. -Madeira serrada: Desecar a madeira para alcanzar de contado o límite inferior do intervalo perigoso de humidade.

8

(Importante: ciclo biolóxico)

Nematodo do

piñeiro

Bursaphelenchus xylophilus

-(Nematodo). -Fase fitófaga. -Fase micófaga.

-Pinus. -Larix. -Picea. -Pseudtsuga.

- -Alta temperatura -Transmítese por insetos vectores ceambicidos

-Destrución dos canales resiníferos do hospedante- -Corte do fluxo de resina. -Disminución da transpiración das acículas.

-Amarillamto e murchitamto de acículas (“Fogonazo”). -Extensión por toda a árbore. -Acículas en plumeiro lacio. -Morte da árbore.

-Eliminación de coníferas decaídos ou mortos -Control químico dos vectores (Monochamus galloprovincialis)

ENFERMIDADES DOS VASOS

CONDUTORES.

Grafiose do

olmo

Ceratocystis ulmi

-Asomiceto Pirenial.

-F.P: Ascosporas en peritecas. -F.I: Conidios en coremios.

-Olmo americano. -Olmo europeo.

-Puntas das polas secas nas parets máis altas.- Pequenas manchas discontínuas nas secións transversáis das polas enfermas -Morte rápida. -Enfermidade moi grave.

-Evitar as defoliacións das olmedas por galeruca. -Evitar a súa difusión a outras árbores sans a través dos escolítidos. -Evitar os vectores usando feromonas. -Medidas culturáis radicáis: poda, corte de árbores enfermas, arrinque des toros.

Podremia

branca da raíz

Armillaria mellea

-Basidimiceto agarical. - Parasito facultativo.

-Dous tipos de micelio: a)Baixo a casca: branco, forma cordóns en forma de abano. b)Rizomorfos -E unha das enfermedades máis graves.

-Todas as especies leñosas: -Frondosas -Coníferas -Sps: vide e kiwi

- -Temperaturas suaves -Terros ricos en m.o. e mal drenados -Anos de sequía.

-Amareleo nas copas -Follas cloróticas -Brotación escasa Podremia radicular. -Micelio branquecino baixo a casca. -Cordóns negros na raíz. -Cogomelos cor mel en outono.

-Podremia branca (lignina) -Madeira negra: alimentación da celulosa (podremia parda). -Morte máis ou menos rápida.

-Drenaxe óptima do chan. -Evitar o exceso de m o. Arrincar equeimar as árbores enfermas. - Non plantar nunha zoa afetada ata 3 anos despois. -TALO-SINT ( cubiet)

9

ENFERMIDADES

DOS VASOS CONDUTORES.

Tinta do castiñeiro

Phytophthora cinnamomi e Phytophthora

cambivora

-Ficomicetos Oomicáis

F.P: Esporanxios F.I: Oosporas Clamidiosporas

-Castanea -Juglans -Quercus -Betula. -Pinus radiata.

- -Humidade (auga no chan). -Tras > 16, 17ºC

-Zoas enfermas escurecidas (“tinta”) pola micose. -Morte s´bta con stress hídrico. -Morte rápida en viveiros.

-Medidas culturáis, biolóxicas e químicas. - Optima fertilización -Método de Urquijo”: -Descalzar os troncos, -Limpeza de raíces -Impregnación con cola, etc. -Sal insoluble de cobre.

ENFERMIDADES EN VIVEIROS FORESTÁIS

Tumores do

pescozo

Agrobacterium tumefaciens

-Bacteria -Prantas leñosas -Rosáceas -Vide -Froiteiras - -Patóxeno de feridas. -Tra sobre 25ºC -Chans encharcados

-Amarileamento da copa -Polas secas -En viveiros: falta desenvolvemento -Morte súbita con stress. -Tumores nas raíces e no pescozo.

-Pode chegar a invalidar o viveiro totalmente.

-Antibióticos -Uso de cepas pouco virulentas.

Mal azul do eucalipto

Botrytis cinerea

-Fungo parasito -Esclerocios Eucalyptus spp.

- -Humidade relativa alta -Tra moderada

-Masa grisácea ou “podremia gris” formada por conidióforos -Lesións pardas nas follas .Lesións no tallo e peciolo. -Desecación e norte da parte alta da pranta -Seca das partes atacadas. Rotura da pranta polas zonas máis afetadas.

-Aporte controlado de m o -Ventilación das prantas do viveiro. -Evitar prantacións moi mestas. -Loita química.

Cancro resinoso do

piñeiro

Fusarium circinatum

-Fungo en conidios -Vector: Ips sexdentatus

-Todos os pinos salvo P pinea e P canariensis

-Cancros nas ramas e tronco -Acículas do extremo das ramas de cor amarelo rojizo -Posible exudado resinoso de tronco e ramas .

-

10

PODREMIAS DAS ARBORES

EN PÉ

— Son producidas por fungos que destruen a madeira morta, rara vez matan á árbore, pero poden contribuir á sua morte.

Características xerais — Alguns descompoñen a albura, pero a maioria desenvolvense no duramen.

Tipos de pudricións: a) Brancas.- neste tipo os fungos causais tenden a destruir mais lignina que celulosa, deixando o final un complexo de celulosa mais ou menos blanquecino, en forma de alveolos ou de vetas brancas separados por zonas de madeira de cor normal. b) Pardas.- nas pudriccións pardas os fungos concentran o seu ataque sobre a celulosa, deixando un resíduo carbonáceo formado por lignina mais ou menos indemne que pode disgregarse entre os dedos.

— Nas podredumbres brancas ou deslignificantes, a celulosa residual é suficiente, ata nos estados moi avanzados de pudricción, para que a madeira conserve a súa forma e estrutura.

— Nas pudriccións pardas, chamadas tamén destuctivas ou carbonizantes, a desintegración da madeira a causa da desaparición da celulosa faise xa patente nas suas primeiras fases.

— Pola sua localización, dividense en pudriccións de albura, de duramen e mixtas. — Polo seu aspecto macroscópico pode ser veteada, xaspeada, moteada, acebolada, laminar, escamosa, prismática, fibrosa, filamentosa, gomosa, esponxosa e

cavernosa ou alveolar.

PRINCIPAIS FUNGOS DE PUDRICION DAS

FRONDOSAS DE GALICIA EN PÉ

Clitocybe tabescens

-Produce unha pudricción corrosiva de duramen de tipo veteado-fibrosa.

Fomes connatus

-Nas faias produce o corazón vermello. A súa parte superior acostuma estar cuberta de mofo.

Fomes fomentarius

-Causa unha pudricción corrosiva mixta de tipo xaspeado con vetas mouras.

Gonoderma applanatum

-Causa unha pudrición corrosiva. -Nas haias en pé produce o corazón vermello.

11

PODREMIAS DAS ARBORES

EN PÉ

PRINCIPAIS FUNGOS DE PUDRICION DAS

FRONDOSAS DE GALICIA EN PÉ

Gonoderma lucidum

Polyporus hispidus

Polyporus sulphureus

Ungulina

marginata

PRINCIPAIS FUNGOS DE PUDRICION DAS

RESINOSAS DE GALICIA EN PÉ

Armillaria

mellea

Fomes annosus

Fomes pini

Polyporus shweinitzii

12

Tódalas anotacións e imaxes proceden de diferentes arquivos dixitáis empregados na clase. Non consta a súa procedencia nin

dereitos de imaxe ou do seu autor. Para a elaboración deste resume, contouse co apoio dos compañeiros do ciclo, ós que vai

adicado.

Pedro Cabarcos Otero

C.S. de Xestión Forestal e Conservación do Medio Natural

I.E.S. San Rosendo. Mondoñedo