Enfeksiyöz Hastalıkların Tedavisinde Eczacının Rolü

Doç.Dr. Kutay DemirkanHacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi

Klinik Eczacılık Anabilim Dalı Başkanı

CDC. Threat Report 2013. http://www.cdc.gov/drugresistance/threat-report-2013/

Antibiyotik Kullanımında Sorunlar

• Antibiyotiklerin etkin olmayan dozda verilmesi,

• Mevcut enfeksiyonun tedavisi için uygun olmayan

bir antibiyotiğin seçilmesi,

• Endikasyonu olmadığı halde antibiyotik başlanması,

• Uygunsuz sürede kullanılması

Tedavi Süresi

• Genel olarak akut, karmaşık olmayan

enfeksiyonlarda, hasta en az 72 saat ateşsiz ve

klinik olarak iyi olana kadar tedaviye devam

edilmelidir.

• Osteomiyelit, endokardit gibi enfeksiyonlar için

uzun süre (4-6 hafta) tedavi gereklidir.

Uygunsuz Antibiyotik Tedavi Sonuçları

• Tedavi başarısızlığı

• Mortalite, morbidite

• Yan etkiler

• Ekonomik yük

• Direnç!!!

Direnç Gelişimi

Tedaviden Etkin Cevap Alınmaması

• Yanlış teşhis

• Uygun olmayan ilaç rejimi

• Yanlış ilaç seçimi

• Bakteriyel direnç

• Enfeksiyona iki veya daha fazla sayıda

mikroorganizmanın neden olması

Antibiyotik Seçiminde Göz Önünde Tutulacak Faktörler

• Hastanın yakın zamanda antibiyotik kullanımı

• Hastane florası

• Altta yatan hastalıklar

• Kültür sonuçları

• Dirençli patojen için risklerin varlığı

– Son 90 gün içinde antibiyotik kullanımı

– Yakın zamanda ≥5 gün hastane yatışı

– Toplumda antibiyotik direnci olması

– İmmunosupresif hastalık veya ilaç kullanımı

McCoy D. The pharmacist's role in preventing antibiotic resistance. US Pharm. 2011;36(7):42-49.

Enfeksiyon Ünitesinde Eczacının Rolü

• Eğitim (hasta, hemşire, doktor, eczacı, diğer)

• Antibiyotik tüketiminin izlenmesi

• Enfeksiyon kontrol komitesinde yer alma

• Formüler oluşturulması

• Yeni antimikrobiyalllerin değerlendirilmesi

Enfeksiyon Ünitesinde Eczacının Önemi

Enfeksiyöz hastalıklar ekibine eczacının katılımı ile • ilaç hatalarının azaldığı, • hastanede kalış süresinin kısaldığı, • oral tedaviye geçişe yönlenmenin sağlandığı, • uygun ilaç seçiminden emin olunduğu, • antibiyotiklere bağlı maliyetin azaltıldığıgösterilmiştir.

• Eczacılar tarafından antibiyotiklere ilişkin

önerilerin ekonomik olarak katkısı

değerlendirildiğinde, dahiliye ünitesinde

antibiyotik masrafında hasta başına 60 Dolar

azalma saptanmıştır. (p<0.01).

Enfeksiyon Ünitesinde Eczacının Önemi

Eczacı Olarak Enfeksiyöz Hastalıkların Tedavisinde Etkin Olabilmek İçin

1. Adım

Mikroorganizmaları Tanımak

Gram Pozitif Koklar• Aerobik– Staphylococcus aureus

– Staphylococcus epidermis

– Streptococcus pyogenes

– Streptococcus pneumoniae

– Streptococcus viridans

– Enterococcus faecium

– Enterococcus fecalis

• Anaerobik– Peptostreptococcus türleri

– Peptococcus türleri

Gram Pozitif Basiller

• Aerobik

– Listeria monocytogenes

– Bacillus anthracis

– Corynebacterium türleri

• Anaerobik

– Clostiridium difficile

– Clostiridium perfringens

– Clostiridium tetani

– Propionnibacterium acnes

– Actinomyces türleri

Gram Negatif Koklar

• Aerobik

– Neisseria gonorrhoeae

– Neisseria meningitidis

– Moraxella catarrhalis

Gram Negatif Basiller• Aerobik– E. coli– Klebsiella pneumoniae– Proteus mirabilis– Serratia marcescens– Pseudomonas aeruginosa– Enterobacter türleri– Haemophilus influenzae– Legionella pneumophilia

• Anaerobik– Bacteroides fragilis– Fusobacterium türleri

Atipik Mikroorganizmalar

• Chlamydia türleri (ör: C. pneumoniae)

• Mycoplasma türleri (ör: M. pneumoniae)

• Legionella pneumoniae

• Listeria monocytogenes

• Mycobacteria tuberculosis

• Mycobacteria avium

• Ricketsiae rickettsii

• Coxiella burnetii

• Treponema pallidum

Normal Florada Bulunan Mikroorganizmalar

Cilt• Propionibacteriaceae• Staphylococci• Streptococci• Diphtheroids– Cronybacterium

türleri

Mide-Barsak Kanalı• Bacteroides türleri• Clostridium türleri• Diphtheroids• Enterobacteriaceae• Escherichia coli– Klebsiella türleri

• Fusobacterium türleri• Streptococci

(anaerobic)

Eczacı Olarak Enfeksiyöz Hastalıkların Tedavisinde Etkin Olabilmek İçin

2. Adım

Antimikrobiyallerle İlgili Herşeyi Öğrenmek

Antibiyotikler• Beta-laktamlar• Aminoglikozitler• Kinolonlar•Makrolidler• Linkozamidler•Metronidazol• Glikopeptidler•Oksazolidinonlar• Streptograminler• Lipopeptidler• Tetrasiklinler• Kloramfenikol• Polimiksinler• Sulfonamidler• Trimetoprim• Rifampisin•Nitrofurantoin

• Antiviraller

• Antifungaller

• Antiparazitikler

İlacın Özellikleri

• Spektrum

• Farmakolojik özellikler

– absorpsiyon, dağılım, metabolizma, eliminasyon

• Doz ve doz ayarlaması

• Yan etki

• Etkileşim (ilaç, besin, alkol, hastalık, bitkisel ürün…)

Helicobacter pylori

• Makrolidler

– Eritromisin

– Azitromisin

– Klaritromisin

Eczacı Olarak Enfeksiyöz Hastalıkların Tedavisinde Etkin Olabilmek İçin

3. Adım

Enfeksiyöz Hastalıkların Bulgu ve Belirtilerini Öğrenmek

Belirti ve Bulgular

• Ateş• Beyaz küre sayısında artış• Klinik belirtiler– Öksürük– Balgam– Nefes darlığı– …– …

• Radyografik Bulgular

İlaç Ateşi• Amfoterisin• Sefalosporinler• Penisilinler • Fenitoin• Prokainamid• Kinidin• Karbamezapin• Hidralazin • Rifampin• Streptokinaz • Vankomisin

Eczacı Olarak Enfeksiyöz Hastalıkların Tedavisinde Etkin Olabilmek İçin

4. Adım

Enfeksiyöz Hastalıkların Etkenlerini ve Empirik Tedaviyi Öğrenmek

Avrupa’da Toplum Kökenli Pnömoniye En Sık Neden Olan Patojenler

0 5 10 15 20 25 30

S pneumoniae

C pneumoniae

Viral

Mycoplasma pneumoniae

Legionella sp

H influenzaeG-neg enterobacteria

C psittacii

Coxiella burnetii

Staph aureus

M catarrhalis

Other

Woodhead M. Chest 1998;183S-187S

Dünyada Streptococcus pneumoniae’ ye Dirençli Penisilin ve Makrolidler

Nair GB, Niederman MS. Med Clin N Am 2011: 95;1143–1161