energie- & klimaat transitie: ultieme uitdaging voor belgië · 2019-05-10 · ecologische...
TRANSCRIPT
twitter.com/janrotmans
Energie- & Klimaat Transitie: ultieme uitdaging voor België
Oostende, 03 Mei 2019
twitter.com/janrotmans
Hengelo, 25 Augustus 20161 URGENTIE
Anthropoceen
tijdperk waarin de Mens de Aarde fundamenteel beïnvloedt
dat heeft ingrijpende gevolgen voor de Aarde en de Mens
klimaatverandering
plastic soep
uitsterven van insecten
Ecologische Crisis
we vernietigen meer ecologisch dan financieel kapitaal
we produceren ten koste van de aarde
we lenen hulpbronnen maar betalen niet terug
financieel tekort = 3% ecologisch tekort = 35%
Klimaat Feiten
16 van 17 warmste jaren ooit gemeten in deze eeuw
2016 was warmste jaar ooit gemeten
mondiaal is temperatuur in 100 jaar met 1 graad gestegen
mondiaal is zeespiegel in 100 jaar met 20 cm gestegen
Klimaat Gevolgenweersextremen zijn gekoppeld aan klimaatverandering
droogtes, overstromingen, hittegolven, koraalsterfte
boven 2 graden treden zelfversterkende klimaateffecten op
dan komen we in ‘gevaarlijke klimaatverandering’
permafrost, gletsjers, (Ant)artische ijskappen, kusten
New Heat Record Antarctics: 17.5 C
“Planet has only until 2030 to avoid catastrophic climate change”
IPCC, November 2018
Waarom is Nederland zo traag?
fossiele energie zit in ons DNA
gebrek aan politiek leiderschap
invloed multinationals op energiebeleid
overregulering en bureaucratie
falend duurzaam innovatiebeleid
Waarom is België zo traag?
?
OUDE ECONOMIE….
- Fossiel
- Lineair
- Centraal
- Vervuilend & Verspillend
- Waarden Onttrekken
- Bezit
NIEUWE ECONOMIE
- Hernieuwbaar
- Circulair
- Decentraal
- Schoon
- Waarden Toevoegen
- Gebruik
Elke euro geïnvesteerd in de nieuwe economie
levert 3 euro rendement op voor economie
innovatie, werkgelegenheid, structuurversterking
Elke euro geïnvesteerd in de oude economie
kost de samenleving 2 euro
PBL, 2015
Rendement van Nieuwe Economie
Belang Energie Transitie
Economisch
Geopolitiek
Klimaat
twitter.com/janrotmans
Hengelo, 25 Augustus 2016
2 ENERGIE TRANSITIE
Energie Transitie: transitie naar duurzame energie
Circulaire Transitie: transitie naar afvalloze economie
Klimaatadaptatie: transitie naar klimaatbestendige
economie en samenleving
Transitie Opgave
DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase
Duurzaam
Decentraal
Bottom-up
Fossiel
Centraal
Top-down
Tijd
Duurzaam Energie Systeem
Wij zitten hier
Kantel Punt
TRANSITIE NAAR DUURZAME ENERGIE
maatschappelijke druk consumenten gedrag
geopolitiek beleid klimaat
markt economie technologie
Determinanten van Energietransitie
regime: dominante structuur, cultuur en werkwijzen
met macht en gevestigde belangen
niche: opkomende, afwijkende structuur, cultuur en
werkwijzen op klein schaalniveau
niche wil macht ontwikkelen en het bestaande regime
overnemen; regime beschermt zich daartegen door de
niche onschadelijk te maken of op te nemen
transitie = regime-wisseling = machtswisseling
Transitie = Machtswissseling
Mondiale Investeringen Duurzame Energie
in 2018 300 miljard geïnvesteerd in duurzame energie
2.5 x duurzame energie capaciteit geplaatst dan fossiel
150 landen voeren actief ondersteuningsbeleid
Mondiaal
in 2018 100 miljard geïnvesteerd in duurzame energie
mondiale leider op gebied van zonne- en windenergie
lokale protesten tegen luchtvervuiling drijvende kracht
China
30 miljard in zonne-energie geïnvesteerd sinds Trump
meer in windenergie geïnvesteerd dan in schaliegas
staten en steden gaan veel sneller dan federale niveau
Verenigde Staten
nieuwe economie is ‘booming’
in potentie 25 miljoen Europeanen betrokken
in 2018: 4-6% van totale werkgelegenheid
in 2020: 5-10% van totale werkgelegenheid
in 2030: 25-50% van totale werkgelegenheid
Duitsland & Denemarken absolute koplopers
Europa
Energietransitie bevindt zich op een kantelpunt
Indicatoren Kantelpunt
kolencentrales worden wereldwijd uitgefaseerd
grote Europese energiebedrijven zitten in de problemen
zonne-energie 80% goedkoper dan 7 jaar geleden
grid parity: zon & wind concurreren met fossiel in regio’s & landen
sinds 2013 is er meer schone energie geïnstalleerd dan fossiel
chaos: rechtszaken, protesten, conflicten, weerstand
SURVIVAL OF THE FITTEST
Stranded Assets
als we klimaatdoelstelling willen halen
van 2 graden, dan moeten we 2/3 van
fossiele reserves onder de grond laten
100 trillion US$ stranded assets
Energietransitie wordt heftigmet conflicten en oorlogen
CONCLUSIE
energietransitie is in volle gang
en de uitkomst is onvermijdelijk
vraag is alleen hoe lang het duurt
twitter.com/janrotmans
Hengelo, 25 Augustus 2016
3TRANSITIE OPGAVEVOOR NEDERLAND
2500 windmolens op land en zee
na 25 jaar
nog 15.000 windmolens nodig!
3 GW zonne-energie [12 miljoen panelen]
4500 voetbalvelden na 15 jaar
50 GW nodig [75.000 voetbalvelden]!
250.000 m² groen dak in Rotterdam
na 10 jaar, is 2% van beschikbaar dak
Circulair Gebouw in Duiven
niets is nieuw in Liander gebouw
wedergeboorte van een bestaand gebouw
80% van oude gebouw is hergebruikt
toegevoegde materialen gerecycled
toiletpotten, werkkleding verpulverd tot isolatie
materialenpaspoort
2 circulaire gebouwen na 5 jaar!
Loppersum
WONINGVOORRAAD
7 miljoen woningen op aardgas
in 2038 gasloos: 350.000 woningen/jaar
1.500 per dag!
nog honderdduizend gaswoningen gebouwd
2.000 per dag!
In 5 jaar 2000 huizen gasloos gemaaktkomende 20 jaar 2000 huizen per dag!
Brabant Koploper Elektrisch Vervoer
auto’s, bussen, vrachtwagens
25% van laadpalen in Brabant
elektrische busvloot grootste in Europa
Brabant Proeftuin Elektrisch Vervoer
Schone Bus is er al!
in Eindhoven rijden al 43 elektrische bussen
in Venlo rijden al 12 elektrische bussen
in Maastricht vanaf 2019 alleen elektrische bussen
concessie is belangrijk
17.000 Elektrische bussen in Shenzhen
Industrie
1. energie efficiency
2. elektrificatie [i.p.v. gas]
3. biomassa / waterstof [i.p.v. olie]
Elektrisch Auto Vervoer
elektrische auto’s groeien met ca. 10% per jaar
0.5% van auto’s is elektrisch in Nederland
1.5% van auto’s is hybride in Nederland
alleen al vervanging bestaande auto’s kost 20 jaar!
Elektrificatie
elektrificatie is de toekomst, is alleen heel duur
en kost veel tijd, kost minstens 10-15 jaar
en kan ook niet voor alle processen werken
Waterstof
Waterstof wordt belangrijk voor industrie,
maar pas op termijn: het is nog duur,
kost nog veel (fossiele) energie
Waterstof is minder geschikt voor huizen en
voor mobiliteit (behalve voor grote afstanden)
Elektrisch vs Waterstof
HET MOET 10 KEER SNELLER!
twitter.com/janrotmans
Hengelo, 25 Augustus 2016
4 HOE KUNNEN WE DE TRANSITIE VERSNELLEN?
convenanten
stuurgroepen
regiegroepen
blauwdrukken
abstracte visies
Wat Niet Werkt
ondertekend door tal van gemeenten
20% CO2-reductie in 2020
40% CO2-reductie in 2030
in Nederland 50% in 2030
Energie/Klimaat Aktie Plan
regionale & lokale coalities
bedrijven, overheid, ngo’s, burgers
koplopers & trekkers bepalen tempo
overheid faciliteert dit transitie traject
bouwer, installateur, woningcorporatie, gemeente, burgers
Wat Wel Werkt
Begin niet met een breed draagvlak, maar met een smal & diep draagvlak
Uitvoering van Energie Transitie ligt in handen van geneenten
Leiderschap gevraagdvan gemeenten
begin met gemeenten die kunnen en willen, rest volgt later wel
is niet zozeer een technische opgave maar een organisatorische opgave
TRANSITIETEAM
mobiliseer 5 mensen in gemeente
vorm transitieteam van 5 mensen
geef transitieteam tijd & ruimte
MAAK AMBITIEUS PLAN
roadmap voor 10 jaar
visie-strategie-actie
coalition of the willing
start doorbraakprojecten
Ga op Tournee!
LEER VAN ELKAAR
achterblijvers kunnen leren van koplopers
koplopers kunnen leren van koplopers elders
successen doorvertalen naar andere context
verbinders nodig
doorvertalers nodig
ga het ongewoon doen
maak scherpe keuzes
we hebben nog 20 jaar om de energietransitie te realiseren
elke dag telt!
Iedereen zei dat het onmogelijk
was, totdat er iemand langs
kwam die dat niet wist