energie investeren in de toekomst...energie: investeren in de toekomst door: marleen verbruggen...
TRANSCRIPT
Energie: investeren in de toekomstEnergie: investeren in de toekomst
Door: Marleen VerbruggenDoor: Marleen VerbruggenFrédéric VermeulenDirk Dermaux
31 maart 2011
Presentatie: zie www.anteagroup.beg p
INHOUDINHOUD
‐ Voorstelling Antea Group
‐ Energiemanagementsystemen
‐ Nuttige aanwending van laagwaardige twarmte
wordtwordt
Antea GroupAntea GroupDe kwaliteit en de vormgeving van de wereld waarin we leven, wonen en werken, dat is wat ons bezig houdt. Door strategisch denken te combineren met technische
i i h h d l bi d d ff i l iexpertise en pragmatisch handelen, bieden we meer dan een effectieve oplossing; Understanding today, Improving tomorrow is onze uitdaging.
Waar zijn we?
Engineering MilieuWat doen we?
Ruimte Water
EnergiemanagementsystemenEnergiemanagementsystemen
W k d iWat kunnen we met de nieuwe norm en hoe daarmee besparen in de praktijk?
Door: Marleen VerbruggenFrédéric VermeulenFrédéric Vermeulen
Presentatie: zie www.anteagroup.bePresentatie: zie www.anteagroup.be
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001
‐ De nieuwe norm
‐ De praktijk
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001Waarom efficiënter met energie omgaan :energie omgaan :
•Beschikbaarheid van energiebronnen
•Milieu• Klimaatverandering• Klimaatverandering
• Vragen rond kernenergie
• Moeilijker ontginning meer i i ’risico’s
•Wetgeving
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001Hoeveel en hoe :Europa:•Uitstoot broeikasgassen verminderen met 20% (of 30%)•Energie efficiëntie verbeteren met 20%•Aandeel van hernieuwbare energie 20%•Aandeel van hernieuwbare energie 20% •Verhogen aandeel biofuels voor vervoer tot 10%
EN 16001 is een Europese Norm die ontwikkeld is met de bedoeling om tegen 2020 de vooropgestelde energiedoelstellingen te behalenenergiedoelstellingen te behalen.
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001Waarom nog een nieuwe norm :
•Is vertrokken vanuit bestaande nationale•Is vertrokken vanuit bestaande nationale normen uit verschillende Europese landen die geharmoniseerd werden tot één nieuwe Europese norm
•Doel van de norm:• moet bruikbaar zijn in alle sectoren en
in organisaties ongeacht de grootte• moet een beeld geven van de energie
efficiëntie om deze te verbeteren• moet praktisch en gemakkelijk
implementeerbaar zijn • moet een krachtige en vertrouwde
management tool zijn.
•Gelijkaardig aan de ISO 14001Gelijkaardig aan de ISO 14001
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001PDCA‐Cyclus (Plan, Do, Check, Act)
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001Energiebeleid :
•Engagement van de directie om voortdurend de energie‐efficiëntie te verbeteren
•Kader voor vastleggen doelstellingen
•Wettelijke en eigen eisen opvolgenj g p g
•Nodige middelen voorzien
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001Plan :
•Initiële beoordeling van energie‐aspecten
•Identificeren van wettelijke en jandere eisen
•Vastleggen van algemene en operationele en doelstellingenp g
•Opstellen van een jaarlijks actieplan: wie, wat, wanneer, budget
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001Do :
Geef het energiemanagement een eigen plek in de hele organisatie:organisatie:•Uitvoering van concrete projecten
•Leg verantwoordelijkheden en bevoegdheden vastbevoegdheden vast
•Organiseer opleidingen, sensibiliseer en communiceer overvloedig
•Energiemanagement bij: ontwerpEnergiemanagement bij: ontwerp, inkoop, gebruik én onderhoud van installaties
•Documenteer en registreer
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001Check :
• Monitoren en meten essentieel: energieverbruik + energiefactoren
• Naleving wetgeving periodiek beoordelen
• Afwijkingen identificeren en beheren, corrigerende en preventieve maatregelen nemen
• Registeren of EMS en norm gevolgd worden
• Interne audits
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001Act :
Binnen Management review:Wat met de geanalyseerde
l ?maatregelen?
•Ze voldoen niet (helemaal) :
• onderzoek de mogelijke bijsturing en verbeter
•Ze voldoen wel
• onderzoek nog mogelijke g g jverbeteringen
Blijf steeds alert en reageer adequaat op de resultatenp
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001
‐ De nieuwe norm
‐ De praktijk
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001PraktischVroeger en huidig energieverbruik Grafieken
lenergieverbruik
Energie trends?
Productie cijfers?
Si ifi b ik
Grafieken
Tabellen
Overzichten
P&ID apparatenlijst
Algemeen energieverbruik
Significante verbruiken
Waarom significant?
Wat zijn de verbruikers
P&ID, apparatenlijst processchema’sSankey diagramma’s
Zones en afdelingen met significant
verbruikwie is verantwoordelijk
en bevoegden ?Besparingspotentieel?
Gebieden met prioriteit?
Energie audit Ontwerpdata analyse Benchmarking
Welke technologie
Identificeer potentieel voor energie‐efficiëntie
en bevoegden ?Besparingspotentieel?
Gebieden met prioriteit?
Besparingspotentieel?
Gebieden met prioriteit?Rapporteer aan management
Rapportering aan het management
Gestelde objectieven
Strategie
Budget
Overzichtelijk samenvattend managementrapport
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001Hoe starten
lAlgemeen energieverbruik
Zones en afdelingen met significant
verbruik
Identificeer potentieel voor energie‐efficiëntie
Rapportering aan het management
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001VoorbereidenVroeger en huidig
Grafiekenenergieverbruik
Productie cijfers?
Energie trends?
Grafieken
Tabellen
Overzichten
Algemeen energieverbruik
Concreet:
•Verbruiksgegevens )•Energiefacturen / aankoopfacturen ) Energiekosten en ‐verbruik omrekenen naar productie eenheid •Energieboekhouding )
Trends: ‐ beschikbare afvalstromen? waterzuivering: anaerobe i.p.v. aerobe
vaste stoffen: ‐ verkopen‐ verwerken (vergisten vergassen verbranden)( g g )
‐ warmtebehoefte? WKK
‐ warmte beschikbaar ? warmterecuperatie / absorptiekoeling / stirlingmotor‐ warmte – koude behoefte? warmtepomp, WKO, BEO‐veld‐ hernieuwbare energie? wind / zon (pv / zonneboilers)hernieuwbare energie? wind / zon (pv / zonneboilers)
‐ ..... zelf investeren of via third party financing
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001Uitdiepen
Significante verbruiken P&ID t lij tZones en afdelingenSignificante verbruiken
Waarom significant?
Wat zijn de verbruikers?
P&ID, apparatenlijst processchema’s
Sankey diagramma’s
Zones en afdelingen met significant
verbruik
Concreet:
•Identificeer de energie intensieve processen.
•Identificeer de grote verbruikers.
•Real time monitoring en deelmetingen per verbruiker.
•Visualiseer de verbruiken per proces
Beoordeling •Zijn de ingestelde parameters wetenschappelijk / empirisch / historisch•Zijn de energie‐intensieve handeling noodzakelijk?•Gebeuren de energie‐intensieve handeling efficiënt?•Zijn er alternatieven? • .....
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001Analyseren
Energie auditEnergie audit Benchmarking
Analyse ontwerpdata
Onderzoek technologie
Identificeer potentieel voor energie‐efficiëntie
Besparingspotentieel?
Gebieden met prioriteit?
Uitgangspunten•Welke energievector heeft het grootste aandeel?•Zijn er grote afwijkingen? Zoek de reden
Concreet•Energieplan i.f.v. convenant?•Monitoring en deelmetingen?
•Bijkomende energie‐audits ‐ thema‐audits?Bijkomende energie audits thema audits?
•Uw energiekengetal t.o.v. andere vestigingen of concurrerende producties?
•Uw technologie t.o.v. de best beschikbare technologie
•Zijn de ontwerpdata nog steeds van toepassing op huidige productie ‐ randinstallaties
• utilities•….. ‐ utilities
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001RapporterenGestelde objectieven
Rapportering aan het management
Gehaalde objectieven
Strategie
Budget
Overzichtelijk samenvattend managementrapport
Management•Engagement voor langdurig energie‐efficiëntie beleid•Uitzetten van het beleid•De prioriteiten•De prioriteiten•De objectieven•De timing•Budgetten•…..…..
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001Niet vergeten
Participatie van alle medewerkers
Concreet:
•Wie is bevoegd in het bedrijf, in de afdeling?•Wie is verantwoordelijk?•Wie is er bij betrokken?•Wat wordt van wie verwacht?•Wie krijgt welke opleidingen? Leg bevoegdheden, verantwoordelijkheden en betrokkenheid schriftelijk vast.
•Sensibiliseer het volledige personeel over de doelstellingen van het energiemanagementover het rationeel energiegebruik
•Beloon de inspanningen•• .....
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001Quick Wins:
•Piekverbruik
•Verbetering cos phi
•Energie lekken en verliezen•Energie lekken en verliezen
•Isolatie
•Slapende verbruikers
N h b ik•Nachtverbruik
• …..
• …..
Energiemanagement EN 16001Energiemanagement EN 16001En vervolgens …..
… start again …g
Nuttige aanwending van laagwaardige warmte
Door : Dirk Dermaux
Presentatie: zie www anteagroup bePresentatie: zie www.anteagroup.be
OverzichtO e c t1. Vraag en aanbod van restwarmte
2. Beleidsmatige context2. Beleidsmatige context
3. Toepassingen van laagwaardige warmte
4. Grenzen voor laagwaardige warmte
5. Oplossingen
6. Besluit
Potentieel van Laagwaardige Warmte (bron : VMM)
Totaal energiegebruik Vlaanderen = 1.600PJ/jaarEnergiegebruik Vl. Huishoudens = 235PJ/jaar Energiegebruik Vl. Huishoudens (verwarming) = 165PJ/jaar
energiegebruik (PJ)
1.400
1.600
1.800energiesector
niet toewijsbaaraan 1 sector
1.000
1.200 handel &diensten
transport
400
600
800 landbouw
industrie(energetisch)
0
200
1990 2000 2005 2006 2007 2008 2009*
industrie (niet-energetisch)
huishoudens
* voorlopige cijfers
Equivalente CO2‐emissie (bron : VMM)
Totale CO2‐emissie Vlaanderen 2009 = 73.155 ktonota e CO2 e ss e aa de e 009 3. 55 to
CO2‐emissie gebouwenverwarming Vl. 2009 = 16.360 kton
Groot potentieel (vraag) – groot aanbod van restwarmte
Inventarisatie restwarmte Nederland :
W t tl lwww.Warmteatlas.nl
Restwarmte & REG
Denk aan de REG‐filosofie
• Energiebehoefte minimaliseren = Restwarmteproductie i i liminimaliseren
• Restwarmte recupereren in het proces
• Restwarmte inzetten in andere processen of• Restwarmte inzetten in andere processen of nutsvoorzieningen = Levering van warmte bvb. Afstands/stadsverwarming
• Restwarmte omzetten in elektriciteit bvb. Gasexpansie, ORC
Beleidsmatige contexte e ds at ge co te t• Europese schaal : zie Energy 2020 (Eur. Commissie)
‘Reinforcing efficiency in energy supply – efforts are needed to substantially increase the uptake of high efficiency cogeneration, district heating and cooling’
• Vlaamse schaal : zie o.a. Beleidsbrief Energie 2010‐2011
‘Beleid uitbouwen ter bevordering van groene warmte en de benutting vanBeleid uitbouwen ter bevordering van groene warmte en de benutting van restwarmte’
• Steden : zie o.a. Klimaatplan Stad Antwerpen
‘Inventarisatie restwarmte in Antwerps Havengebied’
Diverse bronnen van restwarmtee se b o e a est a te
Toepassingen op lage temperatuur : bewezen h l itechnologie
Voorbeelden Afstandsverwarming binnen‐ en buitenland :
Amsterdam, Parijs, Wenen, Helsinki, Göteborg,Amsterdam, Parijs, Wenen, Helsinki, Göteborg, Stockholm, …Roeselare, Brugge, Gent
Beschikbaarheid en betrouwbaarheidBeschikbaarheid en betrouwbaarheidWarmtepompenAbsorptiekoelmachinesAndere bouwtechnieken : vloerverwarming, …
Realisatie Antea Group : ORC (Organic Rankine Cycle)Realisatie Antea Group : ORC (Organic Rankine Cycle)
KlantMirom (Roeselare)
Investering 6 mio Euro
WarmtebronWarm water180°C 180°C
Energie productie
Elektriciteit (2MWe)
Elektriciteitsprijs
Marktconform
Terugbetalings‐tijd
10 jaren
Grenzen voor restwarmteG e e oo est a te
KlantBrussel Energie
Investering 2 mio Euro
WarmtebronRookgassen 65°CRookgascondensatieg
InnovatieveTechnieken
Afstandscircuit op 40°CRevers. WarmtepompVerwarming én koelingVerwarming én koeling
Energie productie
Warmtelevering(6MWth)
/Prijs warmte 50 euro/MWhthTerugbetaling 20 jaren
Prijs warmte : koppeling met aardgasprijs (bron : Creg)Creg)Huidige marktconforme prijs (rest)warmte = 30 euro/MWhth
Doelstellingen onhaalbaar zonder financiële ondersteuningondersteuningAndere duurzame energiebronnen : ook afhankelijk van steunmaatregelen
‘Elk voordeel hep z’n nadeel’oo dee ep adee
Warmtebron Stoom 10barG / 200°C
Mogelijkheid 1 Mogelijkheid 2Energie
Elektriciteit Warmteproductie
Elektriciteit Warmte
Energetisch rendement
35% 90%
Steunmaatregel GS certificaten ‐
Verkozen Mogelijkheid 1VerkozenTen koste van
Mogelijkheid 1Meer luchtemissies
Ondersteuning van restwarmte verantwoord ?O de steu g a est a te e a t oo d ?= Lange termijn visie ; duurder op korte termijn – goedkoper op
lange termijng j
= Gratis energie – gaat anders verloren
= Zie buitenlandse voorbeelden ‐ komt tegemoet aan wereldwijde doelstellingen en programma’s
= Minder emissies – betere luchtkwaliteit
= Toekomstvastheid verminderde afhankelijkheid van gas= Toekomstvastheid – verminderde afhankelijkheid van gas
Doelstellingen onhaalbaar zonder stimulerende regelgevingregelgevingWetgeving EnergiePrestatie en Binnenklimaat (EPB)
Energiebesluit 19/11/2010Energiebesluit 19/11/2010Primaire energiefactor (berekening energieprestatie)
Fossiele brandstoffen f = 1Fossiele brandstoffen fp = 1
Elektriciteit fp = 2,5
WKK zelfopgewekte elektriciteit fp = 1,8pg p
Biomassa fp = 1Collectieve warmtebronRecuperatie restwarmte f < 1 ?Recuperatie restwarmte fp < 1 ?
Besluites u tZeg niet : The price is too highZeg wel : The price of failure is too highg p g
Optimisme : Warmtelevering op grote schaal (zie buitenlandse voorbeelden) = Lange termijn visievoorbeelden) = Lange termijn visie
Realisme : Vergeet niet de ‘kleine’ projecten : woonwijk, zwembad, kantoren, …
Blijft nodig : Financiële ondersteuning vanwege overheidStimulerende regelgeving : zie o a EPBStimulerende regelgeving : zie o.a. EPB
meer info: www.anteagroup.be