endustriyel havalandirma

7/28/2019 Endustriyel Havalandirma

1/63

1


2/63

2

NDEKLERzet 4

1 Meslek Hastal 5

1.1 Meslek Hastalnn Kavram 5

1.2 Salk Riski Ve Etkileri 6

1.3 Salk Riski Ynetimi 6

1.3.1 Meslek Hastalklardan Korunmak in Problemi Tanmlamak 61.3.1 Meslek Hastalklardan Korunmak in Yaplacaklara Karar Vermek 6

1.3.3 Meslek Hastalklarndan Korunmak in Yaptklarmz Kontrol Etmek 7

1.4 alma Ortamnda Kirli Havann Salmza Etkileri 8

1.5 Aerosollerin Vcudumuza Yerleimi 9

2 Tozdan Nasl Korunabiliriz 10

2.1 Toz 10

2.1.1 Organik Tozlar 10

2.1.2 norganik Tozlar 10

2.2 Hangi lerde Tozla Karlaabiliriz 10

2.3 Toz zellikleri Tablosu 11

2.4 Biyolojik Etkileri Asndan Tozlar 122.4.1 Fibrojenik Tozlar 12

2.4.2 Toksit Tozlar 12

2.4.3 Kanserojen Tozlar 12

2.4.4 Radyoaktif Tozlar 12

2.4.5 Allerjik Tozlar 12

2.4.6 nert Tozlar 12

2.5 Metal malat Sektrnde En ok Karlalan Tozlar 13

2.5.1 Kaynak Duman 13

2.5.1 Talama Tozu 13

2.5.2 Plazma Kesim Tozlar 14

2.5.3 Zmparalama Tozu 143 Havalandrma Nasl Olmaldr 15

3.1 Genel Havalandrma Yeterli Deildir 15

3.2 Hava Temizleme Metodlar 15

3.2.1 Sabit Emi Davlumbaz 15

3.2.2 Yz Maskesi 15

3.2.3 El Aletlerine Montajl Emi Sistemi 15

3.2.4 Akrobat Egzoz Kollar 16

3.3 alma Ortamndan Emilen Toz Ve Duman Nereye Atmamz Gerekir 16

4 Patlama 17

4.1 Patlama Aral 174.2 retim Alannda Biriken Toz Tabakas 18

4.3 lk Ve kincil Patlamalar 19

4.4 Patlama Nedenleri 19

4.4.1 Scak Yzeyler 19

4.4.2 Mekanik Darbeler Ve Kvlcmlar 20

4.4.3 Termik Reaksiyonlar 20

4.4.4 Elektrostatik Dearj 20

4.5 Dizayn Emniyeti 22

4.5.1 Patlama Kapa 22

4.5.2 Patlamay Bastrma 23

4.5.3 Patlamay zole Etme 244.5.4 Sistemin Emniyetli Dizayn 25


3/63

3

4.6 Kanal Dizaynnda Dikkat Edilmesi Gereken zellikler 26

5 Endstriyel Ortamlarn Havalandrlmas 26

5.1 Endstriyel Havalandrma Sistemleri 26

5.1.1 Emi Azlar Ve Davlumbazlar 26

5.1.1.1 Yakalama Hzlar 27

5.1.1.2 Davlumbaz Tipleri 27

5.1.2 Emi Azlar 285.1.3 Hava Kanallar 29

5.1.3.1 Kirletici Tama Hzlar 29

5.1.3.2 Kanal ap Hesab 29

5.1.4 Santrifj Fanlar 31

5.1.5 Kirli Hava Filtreleme Cihazlar 31

6 Endstriyel Toz Ve Duman Filtreleme Sistemleri 32

6.1 Siklonlar 32

6.1.1 Siklon Konstrksiyonunu Etkileyen Faktrler 33

6.2 Endstriyel Tip Patlal ( Jet Pulse ) Kartu Filtreler 34

6.3 Endstriyel Tip Patlal ( Jet Pulse ) Panel Filtreler 37

6.3.1 Seramik Rtu Tezgahlar 386.4 Endstriyel Tip Torba Filtreler 39

6.4.1 Endstriyel Tip Patlal ( Jet Pulse ) Torba Filtreler 39

6.4.2 Endstriyel Tip Sarsak Motorlu Torba Filtreler 40

6.5 Mobil Filtreler 41

6.6 Ya Buhar Filtresi 41

6.7 Dik Tip Scrubberlar 42

7 rnek Proje 43

8 Tablolar 49

8.1 Tablo 1 - Hz Ve Hz Basnc Deerleri 49

8.2 Tablo 2 - Dikdrtgen Kesitli Kanallara Edeer,Yuvarlak Kesitli Kanallar 50

8.3 Tablo3 - Dz Kanal Basn Kayb Tablosu 52

8.4 Tablo 4 Dikdrtgen Dirsek , Keskin, Genileyen Veya Daralan Akta 53

8.5 Tablo 5 Dikdrtgen Dirsek , Kanatsz Geni Al 53

8.6 Tablo 6 Dikdrtgen Kanal Geisi 53

8.7 Tablo 7 Fana Gre Simetrik, Kenarlar Dz Gei Paras 54

8.8 Tablo 8 Yuvarlak Veya Dikdrtgen Redksiyon 54

8.9 Tablo 9 Dikdrtgenden Yuvarlak Kesite Redksiyon 54

8.10 Tablo 10 Yuvarlak Brantan Dikdrtgen Ana Kanala Genileyen T Balant 55

8.11 Tablo 11 Dikdrtgen Brantan Dikdrtgen Ana Kanala Genileyen T Balant 55

8.12 Tablo 12 Ana Kanala 45 Bran Girii, Genileyen T Balant 55

8.13 Tablo 13 Dikdrtgen Simetrik Pantolon Paras 568.14 Tablo 14 Genileyen Dikdrtgen Pantolon Paras 57

8.15 Tablo 15 Yuvarlak Veya Dikdrtgen Pantolon Paras 57

8.16 Tablo 16 Yuvarlak T Veya W Paras ( 30 - 90 ) 58

8.17 Tablo 17 T Para 45 Giri , Dikdrten Ana Kanal Veya Branman 59

8.18 Tablo 18 T Para, Dikdrten Ana Kanal Veya Branman 59

8.19 Tablo 19 Dikdrtgen Kesitli Ayrlma Paras 60

8.20 Tablo 20 Dikdrtgen Veya Yuvarlak Pantolon Para 60

8.21 Tablo 21 Emi Az 61

8.22 Tablo 22 Egzoz k 61

8.23 Tablo 23 Dikdrtgen Kanal Engel Geii 61


4/63

4

ENDSTRYEL HAVALANDIRMA

ENDSTRYEL ORTAMLARDA OLUAN

TOZ, DUMAN, GAZ VE BUHARIN

KAYNAINDAN EMLMES TEKNKLER

ZET

Endstride retimin eitli aamalarnda aa kan toz, duman ve gazlarn insan salna zararvermemesi iin alma ortamndan temizlenmesi gerekir. Ancak bu temizleme, genel havalandrma

yoluyla yapldnda verimli sonular alnamamakta, alanlarn bu sala zararl havay solumalarnaengel olunamamaktadr. Aada alma alanlarnda kan toz, duman, gaz gibi hava kirleticilerin vebunun dnda alma ortamnda oluan, insan saln olumsuz etkileyerek alan hastalna yolaabilecek dier etkenlerden bahsedilerek bunlarn kontrol altna alnmas ve ortadan kaldrlmas iinyneticilerin uygulamas gereken yntemler aklanm ve nokta vakum yntemiyle toz, duman vegazn kaynanda yakalanmas teknikleri zerinde durulmutur.


5/63

5

1. MESLEK HASTALII

Meslek hastal, toplumda yeterince bilinmeyen ve nemsenmeyen, sigortallarda geici veyasrekli olarak sakatlk veya ruhi arza brakan rahatszlklardan biridir. Meslek hastal nedeniyle heryl birok kii ya hayatn kaybetmekte ya da eitli oranlarda i gremez hale gelmektedir. SSKistatistiklerine gre, 1996 ylnda 1.115 adet, 1997 ylnda 1.055. adet, 1998 ylnda 1.400 adet ve1999 ylnda ise 1.025. adet meslek hastal olay meydana gelmitir. Meslek hastalna yakalananbu sigortallardan 1996da 196 kii, 1997de 191 kii, 1998de 158 kii ve 1999da da 168 kii meslekhastal sonucunda hayatn kaybetmitir.

Bu yazda meslek hastal kavram, meslek hastalnn nedenleri ve sonular ile iverenlerinsorumluklar aklanmaya allmtr.

1.1 MESLEK HASTALIININ KAVRAMI

Meslek hastal, alma hayatnda ii sal ve i gvenlii tedbirlerinin alnmamas nedeniyleortaya kan ve sigortalnn maruz kald geici ve srekli hastalk, sakatlk veya ruhi arza halleriolarak tanmlanabilir. Mesleki bir faaliyetin yrtm ya da baz ilerde srekli alma, kiide bufaaliyetlerle dorudan balantl hastalklara yol aabilir.Buna gre, meslek hastalndan sz edebilmek iin, meslek hastalna yakalandn iddia edenkimsenin ncelikle 506 sayl Kanuna gre sigortal saylmas gerekir. Ayrca, meslek hastalnayakalanan sigortalnn bu hastalk sonucu geici veya srekli olarak bedensel veya ruhsal bir zararauramas gerekmektedir.

Yine bir hastaln meslek hastal saylmas iin sz konusu hastalk ile sigortalnn yapt iarasnda uygun illiyet bann bulunmas zorunludur.

Meslek hastalndan sz edebilmek iin uranlan hastalk veya sakatln (ve hatta lmn),sigortalnn altrld iin niteliine gre tekrarlanan bir nedenle ya da iin yrtm koullaryznden ortaya kmas gerekir. Dikkat edilirse, meslek hastal iin Kanunun ngrd nedenlerinher ikisi de sigortalnn grd i ve alt iyeriyle ilgilidir. Yani, meslek hastal, sigortalnn

iyerinde grd iten veya iyerinden kaynaklanmaktadr.Meslek hastal, i kazasndan farkl olarak btnyle mesleksel niteliklidir. Yani i kazasnn

allan ile ilgisi bulunmas art olmad halde, meslek hastalnn yaplan iin sonucu olarak ortayakmas zorunludur. Dier bir anlatmla meslek hastal, belirli bir meslein (iin) ifas sonucu omeslein (iin) nitelik ve yrtm artlarnn dourduu bir sakatlk veya hastalktr. Meslek hastal,sigortalnn alt iyerinin artlar ve durumuyla da ilgili olabilir. Meslek hastal, zaman iindeyava yava ortaya kan bir rahatszlktr.

Meslek hastalklar 5 grupta toplanmtr. Bunlar;

Kimyasal maddelerle olan meslek hastalklar, Mesleki cilt hastalklar, Pnmokonyozlar ve dier mesleki solunum sistemi hastalklar, Mesleki bulac hastalklar ve, Fiziki etkenlerle olan meslek hastalklardr.


6/63

6

1.2 SALIK RSK VE ETKLER

Ar kaldrma, ykleme ve zor hareketler, yanl alma pozisyonlar.Etkileri : Kas ve iskelet hastalklar, srt arlar, incinme ve burkulmalar, g kayb.

Tehlikeli maddeleri solumak veya tehlikeli maddelerle almak. (asbest, solvent, izosiyanat,tahta, hububat, silis tozlar ve dier kimyasallar.

Etkileri : Kanser, astm, bronit, solunum darl, zehirlenme, deri iltihab ve yanklar,

Yksek ses seviyesi. Grltl aletler ve makinalarla almak.Etkileri : Sarlk, kulak nlamas.

Titreim. Motorlu el aletleri , srekli titreimli ara kullanmak.Etkileri : Parmak arlar ve kavrama kayb, bel arlar.

Radyasyona maruz kalma. X nlar, infrared ve ultraviole nlar, lazer, gne altnda alma.Etkileri : Yanklar, gz hasarlar, cilt hastalklar, kanser.

Biyolojik etkilere maruz kalmak. Virsler, bakteriler, mantar ve parazitler.Etkileri : Hafif rahatszlklardan, ciddi rahatszlklara kadar eitli hastalklar.

Stres. Ar i yklenmesi, hzl i temposu.Etkileri : Yksek tansiyon, kalp rahatszlklar, depresyon.

1.3 SALIK RSK YNETM

1.3.1 MESLEK HASTALIKLARDAN KORUNMAK N PROBLEM TANIMLAMAK

alma ortamnza, alanlarnzn ne tr tehlikelerle yz yze olduunu grmek iin bir gz atn.Onlar alrken izleyin- nasl ve ne ile alyorlar.

Personeliniz ile konuun. leri onlarn salklarn etkiliyor mu renin. Unutmayn ki nemsizgzken ikayetler, byk problemlere dnebilir.

pucu iin vizite izelgelerine gz atn. Tedarikilerinizden aldnz malzemeleri nasl kullanacanz hakknda bilgi aln. Gvenlik bilgileri

iin kullandnz malzemelerin prospektslerine bakn.Unutmayn ki sala zararl herey okak belirtilmemi olabilir.

1.3.2 MESLEK HASTALIKLARDAN KORUNMAK N YAPILACAKLARA KARAR VERMEK

Tehlikere gz atp kimin nasl bir riskte olduuna karar verin ve buna gre deerlendirme yapn. Mevcut nlemlerin yeterli olup olmadna karar verin. Daha fazlas yaplmal m? Riski ortadan kaldrmak veya kontrol edebilmek iin alnacak nlemleri tesbit edin. Hangi ilemlere ncelik verileceine karar verin.


7/63

7

1.3.3 MESLEK HASTALIKLARINDAN KORUNMAK N YAPTIKLARIMIZI KONTROL ETMEK

Salk risklerini azaltmak iin koyduunuz hedefe ulaabildiniz mi kontrol edin. Havalandrma cihazlar, yklerin kaldrld aletler gibi ekipmanlarn uygun ekilde bakmlarnn

ve kontrollerinin yapldndan emin olun.

Dzenlemeler iin vizite kaytlarn ve istiharat alanlar inceleyin ve alanlarnzla deiikliklerhakknda grn.

Personel koruyucu ekipmanlar temin edin ve bakmlarn iyi bir ekilde yapn.phesiz iyi bir ynetim, srekli bir prosesi gerektirir. yerinizde bir deiiklik yaptnzda

rnein yeni bir ekipman alndnda veya yeni bir prosese geildiinde bu basamaklar tekrar gzdengeirmelisiniz. yi bir salk riski ynetimi problemleri daha ortaya kmadan veya personelinizhastalanmadan tahmin edip ona gre davranmaktr.

yi bir alma ortam ;

Ergonomik Verimli almas kolay Ekonomik Gvenli olmaldr.

Makro dzeyde baktmzda iyi bir endstriyel alma ortam, ayn zamanda iyi bir evreanlamna gelir.rnein hava kirliliine (toz, duman, kimyasal zcler) kaynanda nlem alma ilesadece alma ortamnda deil, lkemizde ve dnyada da daha temiz bir hava yaratabiliriz.

Sonu olarak ;

Meslek hastal, sigortalnn altrld iin niteliine gre tekrarlanan bir sebeple veya iinyrtm artlar yznden meydana gelmektedir. Ancak, toplumda meslek hastal ile ilgili bilinliolunmamas nedeniyle her yl ok sayda kii meslek hastal nedeniyle ya sakat-malul kalmakta veyahayatn kaybetmektedir.

Bu nedenle, gerek meslek hastal ile olarak ii ve iverenlerin bilinlendirilmesi ve gerekse deiyerlerinde meslek hastalklarnn nlenmesine ynelik koruyucu tedbirlerin alnmas meslekhastalklarnn meydana gelmesini nleyecektir.


8/63

8

1.4 ALIMA ORTAMINDA KRL HAVANIN SALIIMIZA ETKLER

alanlarn sal en bata temiz hava solunmasna baldr. malat yaplan bir i ortamndasolunum iin tehlike oluturabilecek eitli maddeler bulunur. Bu maddelerin yeterince tannmamas,temizlenememesi ya da yeterli bir koruma olmadan bunlara maruz kalnmas, alanlarn sal iinzararl olabilir.

alma ortamndaki havada birok tehlike unsuru bulunabilir. Bunlarn birou gz ilegrlemezler ve biz farknda olmadan salmz tehdit ederler. Bu tehlikeler u ekilde sralanr;

TOZPartikl bykl 1 ila 100 mikron arasndadr. Kat maddelerin ezilerek, yontularak,

zmparalanarak veya tlerek paralanmas sonucunda ortaya karlar. Tozlar ne kadar ince olursa,havada asl kalma sreleri o kadar uzar ve solunum ile vcuda alnmalar o kadar kolay olur.

DUMANPartikl bykl 1 mikrondan kktr. Kaynak metallerinin ergitilmesi ve yksek slarn sz

konusu olduu dier ilemlerde, metaller buharlat zaman ortaya karlar. Bu buharlaryoutuklarnda ok ince zerrecikler olutururlar ve bu zerrecikler havada uzun sre asl kalrlar.

GAZMolekl bykl 0,004 mikrondan kktr. Normalde, oda scakl ve basnc altnda kat

veya sv olmayan maddelerdir. Bunlar birok kimyasal ilem srasnda aa karlar.

BUHARNormalde, oda scaklnda sv veya kat halde bulunan maddelerin gaz halleridir. Boya tinerleri

ve ya temizlemede kullanlan solventler bu tr svlardandr.

Btn bu farkl kat ve sv zerrecikler genel olarak AEROSOL olarak adandrlr.


9/63

9

1.5 AEROSOLLERN VCUDUMUZA YERLEM

ap 10 mikrondan byk olan kaba toz zerrecikleri, st solunum yollarn ok ender olarakaarlar ve ksrme refleksi ile vcuttan dar atlrlar.

aplar 0,1 ile 10 mikron arasnda olan daha ince zerrecikler akcierlere yerleir ve zamanlagzenekli dokunun artk iyilemesi mmkn olmayan duruma gelmesine yol aabilirler.

aplar 0,001 ile 0,1 mikron arasnda olan gazlar ve buharlar soluduumuz hava ile birliktesolunum yollarna girerler ve ok hzl bir ekilde ve hemen hemen hibir engel ile karlamadanakcierlere ularlar. Akcierden kana karan gazlar vcudun her yerine dalr ve burada bata sinirsistemi, karacier ve bbrekler olmak zere i organlara zarar verirler.

Organik solventler sv halinde bulunan ve genellikle kat ve yar kat maddeleri zmek veyaseyreltmek iin kullanlan organik bileiklerdir. Solventler abuk buharlarlar, solvent buharnsolumann hemen grlen etkileri, burun, boaz ve st solunum yollarnn tahri olmas ile birlikte baars, ba dnmesi ve mide bulantsdr. Uzun vadedeki etkileri ise ciddi rahatszlklar, akcier, bbrekve karacierde tahribat, lsemi ve merkezi sinir sisteminin nemli lde zarar grmesidir.


10/63

10

2. TOZDAN NASIL KORUNABLRZ

2.1 TOZ

eitli organik ve inorganik maddelerden anma, paralanma, tme, yanma veyamekanik olarak krma, paralama, delme, tme ilemleri srasnda ve sonucunda oluan,byklkleri bir ka A(Angstron) ile 100 mikron arasnda deien, kimyasal zelliklerikendisini oluturan kimyasal maddenin yapsna benzeyen maddelerdir.

Tozlar kimyasal kkenine gre iki gruba ayrlr:

2.1.1 ORGANK TOZLAR

Bitkisel kkenli tozlar (pamuk tozu, tahta tozu, un tozu, saman tozu v.s.) Hayvansal tozlar (ty, sa v.s.) Sentetik bileenlerin tozlar (DDT, trinitro toluen v.s.)

2.1.2 NORGANK TOZLAR

Metalik tozlar (demir, bakr, inko tozu vb.) Metalik olmayan tozlar (kkrt, kmr tozu) Kimyasal bileiklerin tozlar (inko oksit, manganez oksit gibi). Doal bileiklerin tozlar (mineraller, killer, maden cevherleri v.s.)

2.2 HANG LERDE TOZLA KARILAABLRZ

eitli ikollarnda ve iyerlerinde toz sorunu ile karlalmaktadr. En ok toza maruzkalnan i kollar aada sralanmtr:

Patlatma, krma, delme ve tme ileri Maden ocaklar Yol, Tnel ve baraj yapm ileri Dkm ileri (kum ve grafit) Porselen sanayi, Tula ve kiremit sanayi Mermer sanayi imento sanayi Kaynak ileri Cam sanayi Pamuklu dokuma sanayi ve rr sanayi Tahl silolar, un deirmeni ve un fabrikalar Sigara sanayi Aa dorama ve mobilya ileri Metal sanayi Demir ve elik endstrisi Kumlama ve raspa ileri Depolama ve yzeylerin ilenmesi


11/63


12/63

12

2.4 BYOLOJK ETKLER AISINDAN TOZLAR

2.4.1 FBROJENK TOZLAR

Baz maddelerin fibrojen (lif) kapasitesi olan toz partiklleri, solunduu ve akcierlerdebiriktii zaman akcierlerde fibrotik deiiklikler meydana gelir. Bu fibrotk doku zamanlaakcierin normal aktif dokularnn yerini alr. Cierleri yava yava tahrip ederek alannalmasn zorlatrr ve mrn ksaltr.

Bu tr tozlarn en belirgin rnekleri silis, asbest, talk, alminyumdur

2.4.2 TOKST TOZLAR

Vcuda alndklarnda eitli organlar zerinde(sinir sistemi, karacier, bbrekler, mide vebarsaklar, solunum organlar, kan yapc organlar gibi) kronik veya akut zehirlenme etkisiyapan tozlar bu snfa girer.

Tozu oluturan bileenlerin biri veya birka toksik bir madde ise, maddenin cinsine, tozdakiyzdesine, havadaki tozun younluuna, solunan tozun miktarna gre zehirlenmelere nedenolabilirler.

Kurun, kadmiyum, mangan gibi ar metal tozlar bu grubun en belirgin rnekleridir.

2.4.3 KANSEROJEN TOZLAR

eitli i ve d faktrlere bal olarak insanlarda kansere yol aabilen tozlardr. Beslenme,yaam koullar, evre kirlilii mesleki etkiler gibi faktrlerin kanser oluumunda rol olduudnlmektedir.

Bugn kanserojen olduu bilinen tozlar unlardr: asbest, arsenik ve bileikleri, berilyum,kromatlar, nikel ve bileiklerinin tozlar.

2.4.4 RADYOAKTF TOZLAR

Hava iinde toz halinde bulunan radyoaktif maddelerin yaym olduklar iyonize nlar, insanorganizmasnn hcre ve dokularnda hasar yapar, tmr oluumuna ve genetik bozukluklaraneden olurlar. Bunlar ok sayda olmamakla birlikte en nemlileri; uranyum, toryum, seryumve zirkonyum bileikleri, trityum ve radyum tozlardr.

2.4.5 ALLERJK TOZLAR

Duyarl kiilerde ate, astma, dermatitler gibi eitli alerjik reaksiyonlara yol aabilentozlardr. eitli bakteri, maya kf ve polenler de byle etki gsterebilirler.

Nemli ve scak nitelikteki ambar, ahr gibi yerlerde uzun sre bekleyen hayvan yemi, saman,

ot, tahl, kspe gibi kfl tozlarn solunmas ile alerjik solunum sistemi hastalklar ortayakabilir. Pamuk, keten, kenevirle alanlarda, dokuma fabrikas iilerinde grlen bisinoz,frnclarda un nedeniyle grlen bronial astma allerjik tepkilerdir. Aa tozlar da bu gruptayer almaktadr.

2.4.6 NERT TOZLAR

Bu tr tozlar, vcutta birikebilen fakat fibrojenik ve toksik etkileri olmayan tozlardr. Solunanve ken partikller ya nefes alma ilemiyle ve solunum sisteminin kendi kendini temizlemesiyoluyla vcuttan atlrlar veya en kt durumda, akcierde byk patolojik etkiler yapmadandaimi bir birikim meydana getirirler.

Kire ta, mermer, al ta tozlar ve ttn tozu bu gruba rnektir.


13/63

13

2.5 METAL MALAT SEKTRNDE EN OK KARILAILAN TOZLAR

Metal imalat sektrnde en youn karlalan kaynak duman ve talama tozu ile mcadeleiin, onlarn da zelliklerine bir bakalm.

2.5.1 KAYNAK DUMANI

Partikl bykl : 0,2 0,8 mikronIs enerjisiDk hz

2.5.2 TALAMA TOZU

Partikl bykl : 50 100 mikronMekanik enerjiYksek hz


14/63

14

2.5.3 PLAZMA KESM TOZLARI


2.5.4 ZIMPARA TOZU



15/63

15

3. HAVALANDIRMA NASIL OLMALIDIR

alma ortamlarnn ok iyi havalandrlm olmas gerekir. Ortama verilmesi gereken havadebisini hesap ederken, prosesten aa kan kirlilii de gznne almalyz. Konforhavalandrmasnda yaptmz kii bana taze hava miktar hesabn burada yapamayz. Ortamaverilen taze havann, alma alanlarnda hava ceryanna sebep olmamasna dikkat etmeliyiz.

Taze hava miktarn hesap ederken, ortamdan egzost ettiimiz hava miktarn gznndebulundurmal, emme ve fleme hava miktarlarn dengede tutmalyz.

3.1 GENEL HAVALANDIRMA YETERL DELDR

Genel havalandrma duman veya tozun younluunu ancak bir miktar azaltabilir. Bu yntemdekirliliin baz blgelerde younlamasna engel olamadmz gibi, baz blgelerde de youn havasirklasyonu oluabilir. Ayrca byk miktarlarda havann dar atlmas ile, ayn miktarlarda havayieri verirken yksek stma maliyetiyle karlarz.

Sabit emi davlumbazlar baz yerlerde zm olabilir, ancak yine de alanlarn duman veyatozdan etkilenmesini nleyemez. Duman davlumbaza doru ynlenirken, alann soluma riski vardr.Buna kar maskeler kullanlabilir. Bunlar da kullanm zorluu ve srekli ayar gerektirdiinden tercihedilmemektedir.

3.2 HAVA TEMZLEME METODLARI

3.2.1 SABT EM DAVLUMBAZI

Sadece belirli sabit yerlerde alr. alrken kirlilie maruz kalma riski vardr. yi bir verim almak iin byk hava miktarlarna ihtiya vardr.

3.2.2 YZ MASKES

Yerinde kullanldnda iyi koruma salar Baz geici iyerleri iin sonu alnacak tek zm olabilir. Kullanm rahat deildir. Kirleticiler etrafta kalr. Devaml ayar gerektirir.

3.2.3 EL ALETLERNE MONTAJLI EM SSTEM

Kirliliin kaynanda alr. ok az hava gerekir. Her alete taklabilir. Her zaman etkili olmayabilir. Aletleri arlatrr ve kullann gletirir.


16/63

16

3.2.4 AKROBAT EGZOZ KOLLARI

Her yere uygundur. almaya engel olmaz. in ekline gre ayarlama imkan vardr. Yksek verimlidir.

Kaynak DumanYakalama hz : 0,5 - 5 m/sKanal ii hz : 6 - 14m/s

Talama tozuYakalama hz : 15 - 18 m/sKanal ii hz : 18 - 25 m/s

3.3 ALIMA ORTAMINDAN EMLEN TOZ VE DUMANI NEREYE ATMAMIZ GEREKR

lkemizde yasalar ve ynetmelikler; ok youn olmamak, evre iin ok tehlikeli olmamak vekomularn ikayetine sebep olmamak kaydyla dumanlarn dar atlmasna izin vermektedir.Ancak alma ortamnda aa kan tozlarn ve dumanlarn partikl filtresi, elektrostatik filtre, aktifkarbon filtre, hava ykama gibi eitli yntemlerle filtre edilerek havann geri kazanlmas en uygunyntemdir. Bu bir filtre maliyeti getirecektir. Ancak kn stlan i havay dar atmayarak, enerjitasarrufu salayacak, ayn zamanda d hava miktarnn azaltlmasyla, havalandrmann getireceiyatrm ve iletme maliyetlerini de azaltacaktr.


17/63

17

4. PATLAMA

Tozlarn, gazlarn kimyasal enerjisinin ani bymesi, patlamay meydana getirmektedir.Bir toz patlamas , yanc malzeme (toz) ve gaz (hava) karmnn hzla tutumas ve yanmas

sonucu ortaya kar. Toz patlamas meydana gelmesi iin, karmn hzla yanma gibi zincirlemereaksiyonu besleyebilecek miktarda yanc malzeme iermesi gerekmektedir.

Toz ve gaz karm ok olursa, patlama ok daha iddetli infilaka dnr.

Aadaki odun rneinde yanmann patlamaya dnmesi grlyor.

YAVA YANMA HIZLI YANMA PATLAMA

Yanma yzeyde meydana gelmektedir. Partikllerin yzeyi az olursa, kk yanma veyapatlama olur. Byk yzeyler, daha hzl yanma veya patlamaya yol aar.

Toz patlamalarna eitli maddeler yol aabilir. Bunlar organik bileimler, sentetik organikbileimler, kmr ve fosiller olduu gibi metallerde olabilir.

Yanc malzeme oksijenle birletiinde , oksit ve enerji aa kar.Toz konsantrasyonunun patlamaya yol aabilmesi iin, en az 50 g/m , en ok 5 kg/m

aralnda olmas gerekir.

4.1 PATLAMA ARALII

Toz ktlesi / Birim bana toz hacmi ( g/m)


18/63

18

1 g/cm younluundaki tozun, 50 g/m konsantrasyonunda partikller aras uzaklk aadaki gibidir.

Younluk : 1 g/cm Konsantrasyon : 50 g/m L / x = 27

Hava iindeki toz konsantrasyonunun ne olduunu bir rnekle aklayacak olursak, 40 g/mkonsantrasyonunda kmr tozu ieren havada, 2m uzaklkta yanan 25 W. lk bir ampl gremeyiz.

retim alannda yerde biriken toz tabakasnn havaya yayld zaman oluacak konsantrasyon,aadaki rneklerden oluabilir.

4.2 RETM ALANINDA BRKEN TOZ TABAKASI

(a) (b) (c)

1 mm toz tabakas ;

Eer ykseklik 5 m ise ; 100 g/m

Eer ykseklik 1 m ise ; 500 g/m


19/63

19

Patlamalar, ilk ve ikincil patlama eklinde olabilir.

Herhangi bir ateleme kayna ile ilk patlama meydana gelir. lk patlamann atelemesiyle,ikincil patlamalar da oluabilir.

4.3 LK VE KNCL PATLAMALAR

lk patlama :

Ateleme kayna ile atelenir.

kincil patlama :

lk patlama ile atelenir.

4.4 PATLAMA NEDENLER

4.4.1 SICAK YZEYLER

Yzeydeki snma, yzeyin scaklna ve boyutuna bal olarak tutuma meydana getirebilir.Yzey scaklnn artmas ve geni bir yzeyde yksek scaklk olmas, tehlikeyi daha da artrr.


20/63

20

4.4.2 MEKANK DARBELER VE KIVILCIMLAR

ki nesnenin istenmeden arpmas veya srtnmesi sonucu, mekanik kvlcm olutuu gibi,scak yzey de meydana gelir.

arpma ve srtnmeden dolay s ortaya kar Yzeyden scak (metalik) krntlar kopar Krntlar oksitlenir ve daha scak hale gelir Temas yzeyinde scak noktalar oluur

4.4.3 TERMK REAKSYONLAR

Hafif metallerin pasla bir araya gelmesinde, hafif metal oksit ve demir aa karken, enerji de

aa kar.

rnek :

2Al +Fe2O3 Al2O3 + 2Fe + Enerji

4.4.4 ELEKTROSTATK DEARJ

Elektrostatik dearj da, patlamay balatan etkenlerden biridir. nsann temas ile, tozun hava ilenakil srasnda, iki likit faznn emlsiyonu gibi eitli temaslarda temas arj oluabilir. ndksiyon vearj olmu partikl veya iyonlarn toplanmas da elektrostatik dearj oluturabilir.

arj ykn datmak iin topraklama, nemlendirme, havann iyonizasyonu ve arj datcmateryallerin kullanm gibi tedbirler alnabilir.


21/63

21

Amerika Birleik Devletlerinde ve Almanya da kayda geen toz patlamalarnn eitlilii veverdii hasarlar, aadaki tabloda grlmektedir.


22/63

22

4.5 DZAYN EMNYET

Patlama riski olan ortamlarda kullanlacak cihaz tasarlandnda, dizayn emniyeti iin iki temelyaklamdan hareket edilir:

Ateleme riskini minimize etmek , Patlamann etkisini minimize etmek,

Ateleme riskini minimize etmek iin tm metal paralarn topraklanmas, elektrik sistemindetm birlemelerin yaltlmas, toz birikiminin nlenmesi, rn iine yabanc tehlikeli maddeleringirmesinin engellenmesi gibi tedbirler alnabilir.

Patlamann etkisini minimize etmek iin ise, gvenli ekilde patlama basncn azaltma, patlamasndrme sistemleri ve izolasyon sistemleri dizayn etmek gerekir.

Emniyet tedbirlerini birincil ve ikincil olarak aadaki gibi sralayabiliriz.

Birincil emniyet tedbirleri,

Tutuabilir atmosferden saknma, arjn zararl olabilecek artndan saknma, Dearjn ateleme olasl olduunu dikkate alma, Patlayc toz birikimini nleme (temizlik), Patlayc toz konsantrasyonundan kanma.

kincil emniyet tedbirleri,

Patlama Kapa, Bastrma, zolasyon, Emniyetli Dizayn, Exproof niteler.

4.5.1 PATLAMA KAPAI

Patlama kapaklar, belli bir basncn zerinde, patlamann yaratt basn ile alan panellerdir.Yuvarlak veya drtgen olabilir. Paslanmaz elik satan imal edilir ve patlama srasnda almasistenen ksmn erevesi lazerle inceltilir.

Patlama kapaklar, genellikle filtre cihazlar zerineMonte edilir ve cihazn en yksek dizayn basncnaan patlama basncnn tahliyesini salar.


23/63

23

Kapal bir tankta, patlama kapann, patlama basncn ne kadar azalttn aadaki eridengrebiliriz.

Kapal tanktaki patlama, kapakl ve kapaksz patlama

4.5.2 PATLAMAYI BASTIRMA

Patlamay bastran sistemler ok hzl yangn sndrme sistemleri gibi alrlar. Bu sisteminavantaj alevi ve zararl partiklleri aa karmaz.


24/63

24

4.5.3 PATLAMAYI ZOLE ETME

Eer sistemin bir yerinde patlama meydana gelme riski varsa, bu yeri izole etmek oknemlidir.

ou zaman kanal iine veya dar branmana doru tanan patlama kuvvetle artar. Patlamainfilaka dnerek filtre ve binalara zarar verebilir, ikincil patlamalara sebep olabilir.

Patlamann yaylmas hzl izolasyon valfleri, ayrclar veya sndrme sistemleri iledurdurulabilir.

4.5.4 SSTEMN EMNYETL DZAYNI

Gvenli uygulamalar filtreden baka birok emniyet elemann ierir. Bu, tm sistemin komple

risk analizini oluturmak iin gereklidir.


25/63

25

KANAL SSTEMTozlu havay filtreye tayan kanal sistemi iinde toz birikimini nlemek ok nemlidir. Bunun

iin, kanal ii hzn yeteri kadar yksek tutmak gerekir. Kanal iindeki toz birikimi, patlama etkileriniarttrr.

FLTREToz kirlenmesini nlemek iin filtreler kullanlr.Filtre cihazlarnda, P deeri set deerine

ulatnda alarm veren fark basn presostatlar kullanlmaldr. Uygun deiim araln temin etmekiin filtre ebatlar ok nemlidir. Filtre cihaznn uygun seimi ve uygun zamanda filtre deiimi,uygulamann toplam verimini arttrr.

FANNormal alma artlarnda dk ateleme riski olan fanlar seilmelidir.

4.6 KANAL DZAYNINDA DKKAT EDLMES GEREKEN ZELLKLER

yi hava ak salanmas, szdrmaz olmas, Olabildiince ksa ve dz hatlar seilmesi, Dirseklerin geni tutulmas, Branmanlarn 30 ayla ve ap deiim paralarndan alnmas, Statik elektrik ykn dearj etmek iin topraklama yaplmas, Emi noktalarnda deiken hava debileri olabileceinden, kanallarn ayr ayr filtre cihaznagelmelerinin salanmas,

Youmann nlenmesi.


26/63

26

5. ENDSTRYEL ORTAMLARIN HAVALANDIRILMASI

Endstriyel ortamlardaki genel havalandrma iilerin salna ve emniyetine etki edebilecektehlikeli kimyasal kirleticilerin, kokunun ve snn kontrol amac ile yaplr. Birok durumda snn vezararl gazlarn kaynanda yakalanarak egzoz edilmesine allr. nk bu durumda ortamn genelhavalandrmasna gre ok daha az miktarda hava ile gerekli kontrol salamak mmkndr.Dolaysyla endstriyel havalandrma, genel havalandrma ve egzoz davlumbazlaryla lokalhavalandrma olarak iki ksmda incelenebilir.

Genel havalandrma;

Doal ekile, Fanlar ve kanal sistemi yardm ile taze hava beslenmesi ve kirli havann egzoz edilmesiyle, Sadece egzoz fanlar ile emile ( taze hava aklklardan kendiliinden ortama girer), Sadece besleme fanlar ile (egzoz aklklardan ve kaplardan kendiliinden olur).

Endstriyel havalandrmann iki ana nedeni ve buna bal iki ana kriteri vardr.Birincisi ortamdamevcut kaynaklardan yaylan snn atlmas, ikincisi ise kaynaklardan yaylan gaz ve kirleticilerinatlmasdr. Baz hallede bu iki kaynak birlikte etkilidir. Bu gibi uygulamalarda zme genel ve lokalhavalandrmann birlikte uygulanmas ile ulalr.

5.1 ENDSTRYEL HAVALANDIRMA SSTEMLER

Endstriyel havalandrma sistemleri lokal havalandrma sistemleri olup, zellikle toz, duman,sis, elyaf gibi kirleticilerin ortamdan uzaklatrlmalar ve tutulmalar ile ilgilidir.

Endstriyel havalandrma sistemlerinin drt temel eleman bulunmaktadr,

Emi azlar ve Davlumbazlar, Hava kanallar, Santrifj Fanlar, Hava filtreleme cihazlar.

5.1.1 EM AIZLARI VE DAVLUMBAZLAR

Endstriyel havalandrma sisteminde kullanlan emi azlar ve davlumbazlarn amac, kirleticikaynandan doudan emi yaparak, minimum emi havas ile maksimum temizlik kontrolyapabilmektir.

Davlumbazlarn dizaynnda, havay davlumbaza ekmek iin gerekli uygun hava debisininbelirlenmesi en nemli aamay oluturur. Bu amala yakalama hz kavram gelitirilmitir. Yakalama

hz, davlumbaza girmeden nce kaynak blgesinde kirli havann sahip olmas gereken hzdr.Kaynakta oluan kirletici hava akmna karr ve davlumbazla emilen hava ile tanr.

En basit flansz dz davlumbazlar iin gerekli hava debisi;

Q = V. (10.x2 + A) ifadesi ile bulunabilir. Burada,

Q = Hava debisi, m3/sV = Yakalama hz, m/sx = Davlumbaz girii ile kirletici kayna arasndaki mesafe, mA= Davlumbaz girii yzey alan, m2


27/63


28/63

28

5.1.2 EM AIZLARI

Serbest emi yapan emme az dz veya flanl dairesel kesitli zel emiinin , emme azndakihz dal u ekildedir.

Dz dairesel aklklar, Aklk hznn % si

Flanl dairesel aklklar, Aklk hznn % si


29/63

29

5.1.3 HAVA KANALLARI

Endstriyel havalandrma sistemlerinin ikinci eleman hava kanallardr. Hava kanallarnnkullanm amac ; emi azlar ve davlumbazlar ile kirlilik kaynandan dorudan emilen kirli havanntanmasn salamaktr. Kirleticileri ieren bu hava kanallarnn yuvarlak olmas tavsiye edilir.

nk;

Yuvarlak kanallarda hz daha niformdur, dolaysyla tanecik karakterli kirleticilerinin kelmeihtimali daha azdr.

Normal olarak emi sistemlerinde uygulanan yksek statik basnlara daha dayankldr.Eer artlar dikdrtgen kanal yaplmasna zorluyorsa , bu kanallarn mmkn olduu kadar kare

kesite yakn olmasna allmaldr.

Kanallarda hava aknda minimum tama hz ifadesinden bahsedilir. Bu hz taneciklerinkelmeden tanabilecekleri en dk hzdr. Kanal dizayn hzlar , minimum tama hzndan birazdaha yksek alnabilir. Fakat hzlar hibir zaman limit deerinden daha aada olmamaldr.

5.1.3.1 KRLETC TAIMA HIZLARI

Tabloda tavsiye edilen hava hzlar esas alnarak kanal kesitleri hesaplanmaldr. Seilen hava hz ve debiye karlk gelen dz kanal kayb ve zel kanal kayplar (dirsek,

redksiyon, birleme vb. ) hesaplanr.

Emi az basn kayb ve eer sistemde kullanldysa,zel hava filtreleme sistemi basn kaybda gz nne alnarak, havalandrma sisteminin toplam basn kayb hesaplanr.

5.1.3.2 KANAL API HESABI

Kanaldaki hava debisi, Q (m3/s) ve minimum tama hz, V (m/s) bilindiine gre kanal kesitiaadaki ifadeyle bulunabilir;

QA = (m2)

V

Burada bulunan kesit alann salayan standart apl kanal seilir.


30/63

30

Basn snflandrlmasna ve takviye durumuna baklmakszn, galvanizli sa kanallar iinaadaki sa kalnlklar ifade edilmitir.


31/63

31

5.1.4 SANTRFJ FANLAR

Direkt akuple, kay kasnak tahrikli ve kaplinli olmak zere eit fan vardr. Alak , orta ve yksek basnl olarak retilebilir.

Kanal sisteminin son noktasna konulmaldr. Santrifj fanlar , hava filtreleme cihazndan sonra kullanlmaldr. ( Fan kanatlarndabirleebilecek partikllerin , fann balansn bozma olaslna kar.)

Mmkn olduunca sk kanatl fan kullanlmamaldr. Patlayc ve parlayc gaz tanmnda, fan kanad ve elektrik motorlarnda kvlcm ve

patlamaya kar nlemler alnmaldr.

Korozif gazlarn tahliyesinde, fanda korozyon oluumuna kar gerekli nlemler alnmaldr.

5.1.5 KRL HAVA FLTRELEME CHAZLARI

Gaz ve partikl konsantrasyonunun yksek olduu ( 20 40.000 mg/m ) endstriyel

uygulamalarda zel emi azlar veya davlumbaz sistemi ile kaynaktan veya blgesel olarak emilenhava, kanal ve fan yardm ile toplanp filtreleme cihazlarndan geirilerek dar atlmaldr.

Havann atmosfere atlabilmesi iin tesisatn sonunda gaz ve partikln havadan ayrlmasgerekir. Baz durumlar dnda bugn iin kirli havay direkt atmosfere flemek olanakszdr. nkbyle bir hava evreyi rahatsz etmektedir. evre havasn bozmamak iin msaade edilen snrdeerler yn mal ve hava debisine balantl olarak saptanmtr. Maksimum toz konsantrasyonu 150mg/m hava iin tehlikesiz saylmaktadr.


32/63

32

6. ENDSTRYEL TOZ VE DUMAN FLTRELEME SSTEMLER

Siklonlar, Patlal (Jet Pulse ) Kartu Filtreler, Patlal (Jet Pulse ) Panel Filtreler, Patlal (Jet Pulse ) Torba Filtreler, Sarsak Motorlu Torba Filtreler, Mobil Filtreler, Ya Tutucu Filtreler, Dik Tip Scrubberlar,

6.1 SKLONLAR

Bu tip ayrclarda tanecikler, hava akmna spin hareketi ( hen dairesel, hem de deyhareket) verilerek ayrlr.

Endstriyel toz toplama sistemlerinde 50 mikrona kadar olan taneciklerin tutulmasndakullanlr.

Filtrelerden nce kullanldnda filtre mrnn uzamasn salar Paralel balanarak yksek kapasiteler klabilir.


33/63

33

Cihaz esas olarak dey bir silindirden ibarettir. Alt ksm konik bir yapya sahiptir. Siklonun stksmndaki giriten yksek hzla giren kirli havasiklon konstrksiyonu vastasyla helisel bir akformu verilerek , younluu tayc ortamdandaha yksek olan paracklarn merkezkakuvveti ile siklon cidarlarna ynlendirilmesisalanr.

Siklon iindeki ani hz deiimi nedeni ile ataletinikaybeden partikller siklon cidarndan szlerekalt konik toplama bunkerine akarlar. Bu mekanizmasonucu ierdii tozlardan arnm olan gaz, siklonmerkezindeki k borusu vastasyla siklon stksmndan darya verilir. erisindeki uucu klve kurum bulunan duman gazlar ile ar miktardaparack ihtiva eden hava ve benzeri gazlarniersindeki partikllerin tutulmas ve ayrlmas amacile duman gaz ykama ve filtreleme sistemlerindekullanlr.

6.1.1 SKLON KONSTRKSYONUNU ETKLEYEN FAKTRLER

Siklonlar genellikle belirli bir basn kayb dikkate alnarak tasarlanrlar. Siklonlar genellikle 15m/s gaz hzlarnda alabilecek ekilde tasarlamak gerekir.

Siklon verimini etkileyebilecek balca tasarm faktr siklonun apdr. Ayn basn kaybnaltnda alan daha kk apl bir siklonun verimi daha yksek olacaktr. Belirli bir miktardaki gaz

ayrtrabilmek iin kk apl siklonlardan birden fazlasnn paralel olarak uygulanmas gerekebilir.Bu tarz uygulamaya multisiklon tertibi de denilmektedir.

Multisiklon Sistemi

Siklon gaz borusunun apnn azaltlmas basn kaybn arttrr. Belirli bir gaz giri hznda

geniliin minimumda tutulmas gerekir. Siklona gaz giri uzant parasnda uzunluk genilik orannnyksek tutulmas verimi ykseltir.


34/63

34

6.2 ENDSTRYEL TP PATLALI ( JET PULSE ) KARTU FLTRELER

Her trl endstriyel kaynakl tozlar , patlal kartu filtre ile filtrelenip ortama verilir. Patlal kartu filtreler yksek verim ve filtre mrne sahiptir. Kartu filtre kullanlarak 0,2 2 mikron arasndaki endstriyel kaynakl tozlar %99 oranndafiltrelenebilir.

Patlal kartu filtre genellikle merkezisistem toz ve duman emmeuygulamalarnda kullanlr.

Herhangi bir kirletici kaynandantoplanan kirli hava, uygun ap vekalnlklarda dizayn edilen havakanallar ile filtreye getirilir. Genelde

toz iin kendinden flanl yuvarlakkanallar tercih edilir.

Filtre kabininin girii kanalndan girenkirli havann tad partikller birarpma plakas vastasyla tutulur. Bublmde havann hz der veistenilen filtreleme hz elde edilir.Ayrca filtreye gelebilecek kvlcmlar tutulur,byk ve andrc paralarbunkerin alt ksmndaki toplamakovasna der. Bylece filtrelerin mr uzatlm olur. Havann kirliliini oluturan toz ve duman ise

uygun kartu filtreler ile tutulur. Tutulan tozlar patlal temizleme sistemi sayesinde otomatik olaraktemizlenir. Temizlenen hava santrifj fan vastasyla ortama verilir.


35/63

35

Talama tozlar, talama iin tasarlanan zeltezgahlar ile Patlal Kartu Filtre (Jet-Pulse)kullanlarak filtre edilip tekrar ortama verilir.

Kaynak ve kesim ilemi srasnda insan salna zarar verebilecek zehirli gazlar, duman, metalbuhar ve partiklleri kmaktadr. Akrobat Kollar ile noktasal emi yaparak Patlal KartuFiltre (Jet-Pulse) kullanlarak, kaynak atlyeleri ve endstriyel tesislerde kaynak duman, tozve ya buharlar ortamdan filtre edilir, fakat ortama geri verilmez. nk zehirli gazlar tamolarak filtrelenemez. Bu nedenler s geri kazanm cihaz kullanlarak filtrelenen havann ssalnarak, ortama temiz hava verilir.

ndiksiyon ergitme ocaklarnn azdan kan toz ve dumanlar zel olarak tasarlanan emiaparatlar ile toplanp, Siklon ve Patlal Kartu Filtre (Jet-Pulse) ile filtrelenir.


36/63

36

Zmpara tozlar, zmparatezgahlarna uygun zel aparatlar ileemilerek Patlal Kartu Filtre (Jet-Pulse)ile filtre edilerek ortama geri verilir.

Kumlama tozlar, kumlamakabinlerinin kapasitesine uygunPatlal Kartu Filtre (Jet-Pulse)kullanlarak filtre edilip ortamageri verilir.

Pano odas tozsuzlatrma ve soutmauygulamalarnda, zellikle byk gtekielektrik motorlarnn src panolarnnsoutulmasnda yln byk blmndeklimaya gerek kalmakszn soutma ve

ayn zamanda tozsuzlatrma yapabilenPatlal Kartu Filtre (Jet-Pulse)kullanllr.

rnek Proje


37/63

37

6.3 ENDSTRYEL TP PATLALI ( JET PULSE ) PANEL FLTRELER

Panel filtreler sahip olduklar geni plise aralklar ve zel retim venturileri ile ok daha kolayve verimli temizlenir.

Panel filtrele yaklak olarak 10.000 12.000 saat mre sahiptirler . Ancak bu veriler tozuncinsine, ortamn nemine , rakmna ve temizleme havasnn kuruluuna gre azalp artabilir.

Panel filtre kullanlarak 0,2 2 mikron arasndaki endstriyel kaynakl tozlar %99 oranndafiltrelenebilir.

Patlal panel filtre genellikle merkezisistem toz ve duman emmeuygulamalarnda kullanlr.

Herhangi bir kirletici kaynandantoplanan kirli hava, uygun ap vekalnlklarda dizayn edilen havakanallar ile filtreye getirilir. Genelde

toz iin kendinden flanl yuvarlakkanallar tercih edilir.

Filtre kabininin giri kanalndan girenkirli havann tad partikller birarpma plakas vastasyla tutulur. Bublmde havann hz der veistenilen filtreleme hz elde edilir.Ayrca filtreye gelebilecek kvlcmlar tutulur,byk ve andrc paralarbunkerin alt ksmndaki toplamakovasna der. Bylece filtrelerin mr uzatlm olur. Havann kirliliini oluturan toz ve duman ise

uygun panel filtreler ile tutulur. Tutulan tozlar patlal temizleme sistemi sayesinde otomatik olaraktemizlenir. Temizlenen hava santrifj fan vastasyla temiz hava k kanalndan ortama verilir.


38/63

38

Plazma ve Lazer kesim esnasnda insan salna ve evreye zararl yksek miktarlardaFe,Fe2O2 ve CrNi tozlar meydana kar. Endstrinin ortak sorunu olan ii saln ve evreyitehdit eden bu zararl toz ve duman alma ortamndan uzaklatrmak iin Patlal PanelFiltre (Jet-Pulse) kullanlr.

6.3.1 SERAMK RTU TEZGAHLARI

Seramik rtu esnasnda ortaya kan youn ve zorlu toz iin zel tip panel filtreler kullanlr.

Seramik zmparalama operasyonuesnasnda kan toz hem ii salnhem de rn kalitesini olumsuz yndeetkiler. Patlal panel (Jet-Pulse) filtreleryardmyla tamamen tozdan arndrlr.


39/63

39

6.4 ENDSTRYEL TP TORBA FLTRELER

Torba filtreler , yksek toplama verimini makul bir maliyetle sunar. Bu tip filtrelerde hava,pamuk veya yn kumatan yaplm uzun ve silindirik torbalar iersinden geirilerek temizlenir.Bylece hava akmndan uzaklatrlan tozlar, torbalarn iersinde kalr.

Bu cihazlarda hava zaman zaman kesilip, torba filtreler mekanik titreimle veya basnl hava ilesarslarak tutmu olduu tozlardan kurtarlr. Bu sayede tozun byk bir ksm alt hunide toplanmolur.

Torba filtrelerin kullanm alanlar Patlal Kartu Filtrelerin kullanm alanlar ile ayndr.

Endstriyel tip torba filtreler iki farkl ekilde tasarlanabilir.

Endstriyel Tip Patlal (Jet Pulse) Torba Filtreler Endstriyel Tip Sarsak Motorlu Torba Filtreler

6.4.1 ENDSTRYEL TP PATLALI ( JET PULSE ) TORBA FLTRELER

Patlal torba filtre genellikle merkezi sistem toz ve duman emmeuygulamalarnda kullanlr. Herhangi bir kirletici kaynandantoplanan kirli hava, uygun ap ve kalnlklarda dizayn edilen havakanallar ile filtreye getirilir. Genelde toz iin kendinden flanlyuvarlak Kanallar tercih edilir.

Filtre kabininin giri kanalndan giren kirli havann tadpartikller bir arpma plakas vastasyla tutulur. Bu blmdehavann hz drlerek istenilen filtreleme hzl elde edilir.Ayrca filtreye gelebilecek kvlcmlar, byk ve andrc paralar

tutularak bunkerin alt ksmndaki toplama kovasna ynlendirilir.Bylece filtrelerin mr uzatlm olur. Tutulan tozlar patlaltemizleme sistemi sayesinde otomatik olarak temizlenir.

Pskrtlen hava torbalarn i yzeyine ksa ani basn darbeleriyapar. Bu basn ventriler sayesinde elde edilir ve temizlemelemi yaplr. Temizlenmi hava santrifj fan vastasyla Kabindenemilerek istenilen ortama baslr. Tozlar filtrenin d yzeyindeniine doru hareket eder. Filtre edilmi gazlar ventriden geerektemiz oda blmne oradan da k borusuna gelir.


40/63

40

6.4.2 ENDSTRYEL TP SARSAK MOTORLU TORBA FLTRELER

Patlal torba filtre genellikle merkezi sistem tozve duman emme uygulamalarnda kullanlr. Herhangibir kirletici kaynandan toplanan kirli hava, uygun apve kalnlklarda dizayn edilen hava kanallar ile filtreyegetirilir. Genelde toz iin kendinden flanl yuvarlakkanallar tercih edilir.

Filtre torbas, genellikle polyester ineli keeden olup,silindir eklindeki torba kafesi evresini saran torbayaiskelet vazifesi grr. Torbalar, profil zerine otururlar.Tozlu hava filtre iine basn ile girdiinde temizlemesistemi alr. Filtreler sarsak motorlar tarafndantemizlenir.

Filtre gvdesi toz szdrmaz olup kirli oda ve st olmakzere iki blmeye ayarlanmtr. Kirli oda filtre ile doluolup tozlu havay biriktirme boaltma bunkerdenibarettir. Bunkerin altnda rotary valf gibi szdrmazlksalayacak nite ve temizlenebilir kovalar bulunur.st ksmnda ise filtreleri astmz profil ve sarsakmotorlar mevcuttur. Filtrenin temizlenmi havak bu blmededir.


41/63

41

6.5 MOBL FLTRELER

eitli noktalardan kaynak duman emmeve filtreleme iin kullanlr.

Kolayca hareket edip , tanabilir. Akrobat kol ile her pozisyona kolayca

gelebilir.

Emdii havay %99,9 orannda temizleyenkartu filtreye sahiptir.

6.6 YA BUHARI FLTRELER

Talal imalat yapan CNC tezgahlarda oluan ya buharn yksek verimlilikte tutabilenfiltrelerdir.


42/63

42

6.7 DK TP SCRUBBERLAR

Endstriyel atk gaz ve buharlarn atmosfere verilmeden nce artlmas iin tasarlanm, kolaykullanlabilen, yksek verimli sistemlerdir.

Kapasiteye gre boyutlandrlarak, atk gazlar fan ile emildikten sonra, gazn asidik zelliiningiderimi iin zel solsyonlarn kullanld slak gaz ykama nitesine gelir. zel solsyonlar sayesindedikey veya yatay kolonlarda sprey sistemlerle ykanmas sonucu atk gazn hava karmndan suyageimesi ilemini gerekletirir.

Gaz ykama nitesi spreyler, sirklasyon pompas, dozaj pompasndan olumaktadr. Ayrca pHsensrleri gibi eitli kontrol cihazlar ile donatlarak otomatik olarak almas salanabilmektedir.


43/63

43

7. RNEK PROJE

Bir fabrikada ilem yapan makinelerden kan tozlarn filtre edilmesi iin gerekli debi vebasncn hesaplanmas aadaki gibidir.

Yuvalar Kanal apnn Hesaplanmas ;Q = A.V.3600 Q : Hava debisi,

A : Kanal kesit alan,A = .d2/4 V : Kanal ii hz.

Talama tozu iin kanal ii hz , 18 25 m/s arasnda alnabilir. Kanal ii hz 20 m/s alalm.

1,2,4,6 Nolu Kanallar;Q = (. d2 / 4) .V . 3600 , 1500 = (3,14 . d2/4) . 20 . 3600 , d= 0,162 md1= d2= d4= d6= 160mm

3 Nolu Kanal;Q = (. d32 / 4) .V . 3600 , 3000 = (3,14 . d32/4) . 20 . 3600 , d3= 0,230 m , d3= 230mm


44/63

44

5 Nolu Kanal;Q = (. d52 / 4) .V . 3600 , 4500 = (3,14 . d52/4) . 20 . 3600 , d5= 0,282 m , d5= 290mm7 Nolu Kanal;Q = (. d72 / 4) .V . 3600 , 6000 = (3,14 . d72/4) . 20 . 3600 , d7= 0,325 m , d7= 330mm8,9,11,12 Nolu Kanallar;Q = (. d2 / 4) .V . 3600 , 2000 = (3,14 . d2/4) . 20 . 3600 , d= 0,188 md8= d9= d11= d12= 190mm

10,13 Nolu Kanallar;Q = (. d2 / 4) .V . 3600 , 4000 = (3,14 . d2/4) . 20 . 3600 , d= 0,266 md10= d13= 270mm--

14 Nolu Kanal;Q = (. d142 / 4) .V . 3600 , 6000 = (3,14 . d142/4) . 20 . 3600 , d14= 0,376 m , d14= 380mm15,16 Nolu Kanallar;Q = (. d2 / 4) .V . 3600 , 1500 = (3,14 . d2/4) . 20 . 3600 , d= 0,162 md15= d16= 160mm

17 Nolu Kanal;Q = (. d172 / 4) .V . 3600 , 3000 = (3,14 . d172/4) . 20 . 3600 , d17= 0,230 m , d17= 230mm18 Nolu Kanal;

Q = (. d182 / 4) .V . 3600 , 11000 = (3,14 . d182/4) . 20 . 3600 , d18= 0,441 m , d18= 440mm19 Nolu Kanal;Q = (. d192 / 4) .V . 3600 , 1000 = (3,14 . d192/4) . 20 . 3600 , d19= 0,133 m , d19= 140mm20 Nolu Kanal;Q = (. d202 / 4) .V . 3600 , 12000 = (3,14 . d202/4) . 20 . 3600 , d20= 0,460 m , d20= 460mm21 Nolu Kanal;Q = (. d212 / 4) .V . 3600 , 18000 = (3,14 . d212/4) . 20 . 3600 , d21= 0,564 m , d21= 570mm


45/63

45

Basn Kaybnn Hesaplanmas ;Kritik devreye gre , 1 nolu emiten , filtreye doru basn kayb hesaplanr.

1 Nolu Kanal;

Dz kanalL= 7 m ( Kanal uzunluu )

P=29 Pa/m ( Birim basn kayb , 20m/s hz ve 160mm kanal apna gre Tablo 3 ten seildi.)

Pk= P.L , Pk= 29 . 7 = 203 Pa

Dirsek 90160 ,90 Dirsek iin ;

R/W= 1,5 D , H/W= 1 , Tablo 5 e gre , c = 0,17 seilir.

Tablo 1 den 20m/s hz deerine gre dizayn basnc Pv = 241 Pa belirlenir.

Pd= Pv . c , Pd= 241 . 0,17 = 40,97 Pa


46/63

46

RedksiyonGenileme , 160 - 230

A= . d2 / 4 = .0,162 / 4 = 0,02 m , A1= . d2 / 4 = .0,232 / 4 = 0,041 mA1/A = 0,041 / 0,02 = 2,05 deeri iin Tablo 8 den c = 0,05 seilir.

Pr= Pv . c , Pv= 241 . 0,05 = 12,05 Pa

atal Te 45Vs/ Vc = 20 / 20 = 1 deeri iin Tablo 16 dan c = 0 seilir.

P= Pv . c , Pv= 241 . 0 = 0 Pa

PT1= Pk+ Pd+ Pr + P , PT1= 203 + 40,97 + 12,05 + 0 = 256,02 Pa

3 Nolu Kanal;

Dz kanalL= 2 m ( Kanal uzunluu )P=18 Pa/m ( Birim basn kayb , 20m/s hz ve 230mm kanal apna gre Tablo 3 ten seildi.)

Pk= P.L , Pk= 18 . 2 = 36 Pa


A= . d2 / 4 = .0,232 / 4 = 0,41 m , A1= . d2 / 4 = .0,292 / 4 = 0,066 mA1/A = 0,066 / 0,041 = 1,6 deeri iin Tablo 8 den c = 0,05 seilir.

Pr= Pv . c , Pv= 241 . 0,05 = 12,05 Pa


P= Pv . c , Pv= 241 . 0 = 0 Pa

PT3= Pk+ Pr + P , PT3= 36 + 12,05 + 0 = 48,05 Pa


47/63

47

5 Nolu Kanal;


Pk= P.L , Pk= 15 . 2 = 30 Pa


A= . d2 / 4 = .0,292 / 4 = 0,066 m , A1= . d2 / 4 =.0,332 / 4 = 0,085 mA1/A = 0,085 / 0,066 = 1,28 deeri iin Tablo 8 den c = 0,05 seilir.

Pr= Pv . c , Pv= 241 . 0,05 = 12,05 Pa


P= Pv . c , Pv= 241 . 0 = 0 Pa

PT5= Pk+ Pr + P , PT5= 30 + 12,05 + 0 = 42,05 Pa

7 Nolu Kanal;


Pk= P.L , Pk= 12 . 12 = 144 Pa

Dirsek 90330 ,90 Dirsek iin ;



Pd= Pv . c , Pd= 241 . 0,17 = 40,97 Pa


48/63

48


P= Pv . c , Pv= 241 . 0 = 0 Pa

PT7= Pk+ Pd + P , PT7= 144 + 40,97 + 0 = 184,97 Pa

21 Nolu Kanal;

Dz kanalL= 3 m ( Kanal uzunluu )P= 8 Pa/m ( Birim basn kayb , 20m/s hz ve 570mm kanal apna gre Tablo 3 ten seildi.)

Pk= P.L , Pk= 3 . 8 = 24 Pa

Dirsek 90570 ,90 Dirsek iin;



Pd= Pv . c , Pd= 241 . 0,17 = 40,97 Pa . 2 Ad = 81,94 Pa

PT21= Pk+ Pd + P , PT21= 24 + 81,94 + 0 = 105,94 Pa

Toplam kanal basnc ;

PT= PT1+ PT3 + PT5 + PT7+ PT21 , PT= 256,02 + 48,05 + 42,05 + 184,97 + 105,94 = 637,03 Pa

Bulunan bu basn deeri imalat hatalarna kar %10 15 orannda arttrlr.

PT=637,03 . 1,15 =732,59 Pa

Jet Pulse Torba Filtre Basnc katalogdan okunur. ( Pf= 1500 Pa )

Toplam Statik Basn ;

Ps= PT + Pf= 732,59 + 1500 = 2232,59 Pa olarak bulunur.


49/63

49

8. TABLOLAR

8.1 TABLO 1 - HIZ VE HIZ BASINCI DEERLER


50/63


51/63

51


52/63

52

8.3 TABLO3 - DZ KANAL BASIN KAYBI TABLOSU


53/63

53

8.4 TABLO 4 DKDRTGEN DRSEK , KESKN, GENLEYEN VEYA DARALAN AKITA

8.5 TABLO 5 DKDRTGEN DRSEK , KANATSIZ GEN AILI

8.6 TABLO 6 DKDRTGEN KANAL GES


54/63

54

8.7 TABLO 7 FANA GRE SMETRK, KENARLAR DZ GE PARASI

8.8 TABLO 8 YUVARLAK VEYA DKDRTGEN REDKSYON

8.9 TABLO 9 DKDRTGENDEN YUVARLAK KESTE REDKSYON


55/63

55

8.10 TABLO 10 YUVARLAK BRANTAN DKDRTGEN ANA KANALA GENLEYEN T BALANTI

8.11 TABLO 11 DKDRTGEN BRANTAN DKDRTGEN ANA KANALA GENLEYEN T BALANTI

8.12 TABLO 12 ANA KANALA 45 BRAN GR, GENLEYEN T BALANTI


56/63

56

8.13 TABLO 13 DKDRTGEN SMETRK PANTOLON PARASI


57/63

57

8.14 TABLO 14 GENLEYEN DKDRTGEN PANTOLON PARASI

8.15 TABLO 15 YUVARLAK VEYA DKDRTGEN PANTOLON PARASI


58/63

58

8.16 TABLO 16 YUVARLAK T VEYA W PARASI ( 30 - 90 )


59/63


60/63

60

8.19 TABLO 19 DKDRTGEN KESTL AYRILMA PARASI

8.20 TABLO 20 DKDRTGEN VEYA YUVARLAK PANTOLON PARA


61/63

61

8.21 TABLO 21 EM AZI

8.22 TABLO 22 EGZOZ IKII

8.23 TABLO 23 DKDRTGEN KANAL ENGEL GE


62/63

62

KAYNAKA

Endstriyel Havalandrma - Ahmet H. GKN / Dr. Mustafa BLGE

Issan almalar No : 305 - Klima Tesisat - Makine Y. Mh. Rknettin KKALI

Pnmatik letim Temel Bilgileri - Mak.Mh. Nuri ARUN / Mak.Mh. Hseyin AKKO


63/63

endustriyel havalandirma

Documents