endÜstrİyel tesİslerde doĞalgaz dÖnÜŞÜmÜ-hy

tmmob makina mühendisleri odası

ENDÜSTRİYEL ve BÜYÜK TÜKETİMLİ TESİSLERİN DOĞALGAZA DÖNÜŞÜMÜ MÜHENDİSYETKİLENDİRME KURSU Sürüm : MMODG: 2011 / V1.0

Eğitimin Amacı:

Ülke ve toplum yararları doğrultusunda Endüstriyel ve

Büyük Tüketimli Tesislerde ekonomik, güvenli, kaliteli

Doğalgaz Tesisatı hizmetlerinin projelendirilmesinde,

üretilmesinde ve denetlenmesinde görev alacak

meslektaşlarımızın bilgi birikimlerinin geliştirilmesine

katkıda bulunmak ve belgelendirilmelerini sağlamaktır.

Eğitimin İçeriği : 1- TANIMLAR 2- DOĞALGAZ ve ÖZELLİKLERİ 3- KAYNAKTAN KULLANIMA DOĞALGAZ 4- GAZ TESLİM NOKTALARI

a- Bina Servis Kutularıb- Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonları

5- ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE DOĞALGAZ TESİSATI YAPIM KURALLARI 6- BORULARIN BİRLEŞTİRİLMESİ 7- TEST ve KONTROLLER, GAZ VERME, İŞLETMEYE ALMA 8- ENDÜSTRİYEL TESİSLER İÇİN DOĞALGAZ YAKICILARI

a- Kazanlar, Brülörler, Sanayi Bekleri ve 2.Kademe Gaz Yolu Armatürlerib- Endüstriyel Mutfak Tesisatlarıc- Radyant Isıtıcılard- El Şalomaları

9- DOĞALGAZ BACALAR10- HAVALANDIRMA11- KAZAN DAİRESİ ELEKTRİK TESİSATLARI

HAKAN [email protected]

(0532) 283 08 69

1969 – Samsun doğumlu.

1987 – İstanbul Ataköy Lisesi Mezunu

1987 ~ 1992 : İ.T.Ü. Mak.Fak. Makina Mühendisliği Bölümü

1992 ~ 1992 : Meltem Soğutma A.Ş. Üretim Mühendisi

1993 ~ 1997 : Enercon Ltd.Şt. Makine Dept. Baş Mühendisi

1997 ~ 1997 : İpragaz A.Ş. Dökmegaz Mühendisi

1997 ~ : EGT Ltd.Şti. Kurucusu ve Şirket Müdürü

MMO Üyesi ve Sanayi Enerji Yöneticisi, Doğalgaz, LPG Eğitmeni.

2006 ~2008 : MMO İzmir Şubesi Yedek Yönetim Kurulu Üyeliği

TANIŞMA

mailto:[email protected]




Makina Mühendisleri Odası Tanıtımı

1- TANIMLAR

Tanımlar :1. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)

Doğalgazın dağıtımı ve mahalli boru hattı, şebekesi ile nakli faaliyetlerinin düzenlenmesini organize eden kurumdur.

Amacı;

Elektriğin, doğal gazın, petrolün ve LPG'nin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir enerji piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanmasıdır.

Tanımlar :

Kuruluşu: 4628 sayılı Yasa ile Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu kurulmuş, daha sonra 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu ile de Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu adını almıştır.

Kuruma, 5015 Sayılı Petrol Piyasası Kanunu ile petrol piyasasını, 5307 Sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu ile de sıvılaştırılmış petrol gazları piyasasını düzenleme ve denetleme görevleri verilmiştir.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu 19.11.2001 tarihinde görevine başlamıştır.

Tanımlar :2. Dağıtım Şirketi

EPDK tarafından belirlenen bir bölgede doğal gazın dağıtımı ve mahalli boru hattı şebekesi ile nakli faaliyetlerini yapmaya yetkili kılınan tüzel kişidir.

3. Müşavir EPDK tarafından sertifikalandırılmış, EPDK adına proje onayı, tesisat kontrolü yaparak gaz verme işlerini yapmak, müşavirlik hizmeti vermek için yetkili kılınan tüzel kişilik.

Tanımlar :

4. Endüstriyel Kuruluş Üretim maksatlı faaliyet gösteren, doğalgazı tesis

genelinde proses, ısınma, kojenerasyon ve/veya mutfak tüketimi maksatlı kullanan kuruluşlardır.

5. Büyük Ticari Kuruluş Ticaret Odasına kayıtlı olup işletme ile ticari gaz kullanım sözleşmesi yapan kuruluşlardır.

Gaz Tüketimi 200 m3/h ve üzeride olan, 300 mbar ve üzerinde gaz basıncına sahip olan tesisler Endüstriyel ve Büyük Tüketimli Tesis Tanımıma girer.

Tanımlar :

6. Serbest Olmayan Tüketici (Abone)Kendi kullanımı için ihtiyaç duyduğu doğalgazı ikamet ettiği yerleşim bölgesinde ki yerel, yetkili gaz dağıtım şirketlerinden almak zorunda olan gerçek veya tüzel kişidir.

7. Serbest Tüketici Yıllık doğalgaz tüketimi 300.000 m3 ve üzerinde olan,

yurt içinde herhangi bir üretim şirketi, ithalat şirketi, dağıtım şirketi veya toptan satış şirketi ile doğal gaz alım-satım sözleşmesi yapma serbestisine sahip gerçek veya tüzel kişidir.

Tanımlar :

8. Sertifikalı FirmaGaz tesisat ve dönüşüm işlerinde proje ve/veyauygulama yapma açısından işletmenin onayını almışfirmadır.9. Sertifikalı Mühendis

Doğalgaz tesisatı ve dönüşüm işlerini yapabilmek için;

Makine Mühendisleri Odasınca düzenlenen uygulamalı

eğitimden geçerek alınmış, “Doğalgaz İç Tesisat Yetkili

Mühendis” ve “Endüstriyel ve Büyük Tüketimli Tesis

Yetkili Mühendis” sertifikasına sahip; yeterlilik belgesi

almış firmalarda, proje ve/veya uygulama yapan kayıtlı

mühendistir.

Tanımlar :

3458 Mühendislik ve Mimarlık hakkında kanunun verdiği yetkiye dayanarak MMH (Mühendislik, Müşavirlik Hizmeti) lerinden birini veya birkaçını ücreti karşılığı kendi hesabına veya kamu kurumları dışında bir kişi veya kuruluş hesabına, ücretli, sözleşmeli veya ortak bağlantı içinde yapan Makine Mühendisine, Serbest Müşavir Mühendis (SMM) denilir.SMMH yapmak üzere MMO’ ya kayıt ve tescil yaptıran tam gün çalışan en az 1 SMM bulunduran vergiye tabi kişi veya kuruluşlara Serbest Müşavirlik ve Mühendislik Bürosu (SMMB) denir.

SMM büroları her yıl kayıtlı oldukları ilgili MMO Şubelerince tescil edilmek zorundadır.

Tanımlar :10. Sertifikalı Usta

İç Tesisat Yapım, Bakım-Onarımı için; 3308 sayılı Mesleki eğitim kanununa göre düzenlenmiş eğitimden geçmiş ya da mesleki eğitim veren okulların veya meslek yüksekokulların doğalgaz, sıhhi tesisat ve ısıtma gibi Tesisat teknolojisi bölümü mezunu; “Doğalgaz ve Sıhhi Tesisatçılık Ustalık

Belgesine” Akredite kuruluşlardan alınmış “Çelik Boru

Kaynakçı Sertifikası” na sahip usta. Akredite kuruluşlarca verilen “Polietilen boru

(Geçme ve semer-mesnet elektrofüzyon) kaynakçı belgesi” veya MYK (Mesleki Yeterlilik Kurumu) onaylı “Doğalgaz Polietilen Boru Kaynakçısı (Seviye 3) Mesleki Yeterlilik Belgesi” sine sahip usta. “

Tanımlar :

11. Dağıtım ŞebekesiDağıtım Şirketinin yetkili kılındığı bölgede işlettiği doğalgaz tesislerini, kent girişindeki ana basınç düşürme ve ölçüm istasyonlarından alınarak gaz teslim noktalarınailetimini sağlayan yeraltı gaz boru hatlarının tümüdür.

12. Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonuDoğal gazın basıncının düşürüldüğü, ayarlandığı vedoğal gaz miktarının ölçüldüğü istasyondur.

Tanımlar : 13. Basınç Sınıfları

a- Yüksek Basınç Dağıtım Hattı : > 19 bar

Kompresör istasyonu çıkışı ile organize sanayi bölgesi ve/veya şehir girişlerindeki A tipi istasyonları birbirlerine bağlayan çelik hatlardır.b- Orta Basınç Dağıtım Hattı : 4 bar ile ≤ 19 bar Organize Sanayi Bölgesi ve/veya Şehir girişlerindeki Atipi istasyonları B tipi Bölge istasyonlarına bağlayançelik hatlardır.c- Düşük Basınç Dağıtım Hattı : ≤ 4 bar B tipi bölge istasyonu çıkışından itibaren müşteri gazteslim noktasına kadar düşük basınçta doğalgaz taşıyançelik ve/veya PE hatlardır.

Tanımlar :

14. Gaz Teslim Noktası

Müşteriye gaz arzının sağlanacağı noktadır:

a- Servis kutusu ise servis regülâtörü çıkışı

b- Basınç düşürme ve ölçüm istasyonu ise istasyon çıkış vanası

15. Servis Kutusu

Servis ya da bağlantı hattının bitimine konulan ve içinde servis regülatörü veya servis regülatör-sayaç seti ve/veya vana bulunan kutudur

Tanımlar :

17. İç Tesisat

Basınç düşürme ve ölçüm istasyonu veya servis kutusu çıkışından itibaren sayaç hariç, müşteri tarafından yaptırılan ve mülkiyeti müşteriye ait olan boru hattı ve teçhizatı ile tüketim cihazları, atık gaz çıkış borusu, baca ve havalandırma sistemleri gibi tesisatın tümüdür.

Tanımlar :16. Tam Yanma

Doğalgazın, bileşimine uygun olarak hesaplanmış gerekli miktarda yakma havası ile kimyasal tepkimeye girmesi ve bileşimindeki C’nun tamamının CO2’ye, H2’nin tamamının ise H20’ya dönüşmesine denir.

CH4 + 2O2 + 8N2 ► CO2 + 2H2O + 8N2 + ENERJİ

AÇIĞA ÇIKAN ENERJİ ALT ISIL DEĞER : 8250 kcal/m3ÜST ISIL DEĞER : 9155 kcal/m3

Yanma sonucunda egzoz gazlarının içersinde, yanmamış yakıt, C, H, CO, ve OH gibi bileşikler var ise yanma işlemi tam değildir.

2C + O2 ► 2CO + ENERJİ

Tanımlar :18. Yoğuşmalı Cihazlar

Yoğuşmalı cihazlar, kullanma ve ısıtma sıcak suyunu ısıtmak İçin kullandıkları gazın yanma ısısı dışında atık gazın içindeki su buharını yoğuşturarak, buharın yoğuşma gizli ısısından da yararlanan genellikle "C" tipi denge bacalı olarak imal edilen cihazlardır.

Tanımlar :19. Üst Isıl Değer

Üst ısıl değeri, belirli bir sıcaklık derecesinde bulunan 1Nm3 gazın tam yanma için gerekli minimum hava ile karıştırılarak herhangi bir ısı kaybı olmadan yakıldığında ve yanma ürünleri başlangıç derecesine kadar soğutulup karışımdaki su buharı yoğuşturulduğunda açığa çıkan ısı miktarıdır (sembolü Ho, birimi kcal/Nm3'tür).20. Alt Isıl Değer

Alt ısıl değeri, belirli bir sıcaklık derecesinde 1 Nm3 gazın, tam yanma için gerekli minimum hava ile karıştırılarak herhangi bir ısı kaybı olmadan yakıldığında ve yanma ürünleri, karışımdaki su buharı yoğuşturulmadan başlangıç sıcaklığına kadar soğutulduğunda açığa çıkan ısı miktarıdır (sembolü Hu,

birimi kcal/Nm3'tür).

Tanımlar :21. Standart Metreküp1,01325 bar mutlak basınç ve 15°C’de bir metreküp hacim kaplayan gaz miktarına standart metreküp denir.

22. Normal MetreküpBir atmosfer basınçta (1,01325 bar) 0°C’ de kuru gazın hacmidir (Nm³).

Tanımlar :23. Wobbe Sayısı

Wobbe sayısı, bir gazın sabit beslenme basıncında yakılması ile açığa çıkan ısı ile ilgili olup aşağıdaki formülle hesaplanır. W = Gazın üst ısıl değeri / (Gazın havaya göre bağıl

yoğunluğu)½

*** Bağıl Yoğunluk (ρ)Aynı basınç ve sıcaklık şartları altında 15 °C ve 1013,25 mbarg' da belirli bir hacimdeki gaz kütlesinin aynı hacımdaki kuru hava kütlesine oranıdır.

Tanımlar :

Gazların Sınıflandırılması (Wobbe Sayısına göre)

l.Gaz ailesi 6.6- 8.7 kWh/m3 Hava gazı

2. Gaz ailesi 11.46-16.1 kWh/m3 Doğalgaz

3.Gaz ailesi 21.5-25.7 kWh / m3 LPG

4.Gaz ailesi 8.7-1.1 kWh/ m3 Biogaz

II. gaz ailesi, standart şartlar altında, Wobbe Sayıları 11,46 - 16,1 kWh/m3 arasında olan gazlar olup, doğalgaz bu gaz ailesindendir.

Tanımlar :

24. Gaz Modülü

Bir cihazın wobbe sayısı farklı başka bir gazla çalışabilir hale dönüştürülmesinde, ısı girdi paritesi ve primer hava sürüklenmesinin doğru değerini elde etmek için, cihazın daha önce çalıştığı gazla aynı olması gereken orandır.

Sistemde gaz kesintisine gidildiğinde Propan yada mix LPG fakirleştirilerek fakirleştirme ünitesi ile aynı tesisatta kullanımı sağlanabilir.

Tanımlar :• TSE

Türk Standartları Enstitüsü.• EN

Avrupa standartları (European Norm)• CE

Conformité Européenne• ISO

Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu (International Organization for Standardization)

2- DOĞALGAZ ve ÖZELLİKLERİ

DOĞALGAZIN TARİHİ

Dünyada ilk doğalgaz yatağı 1815 yılında batı Virginia’ da ki tuz ocağında bulunmuş ve kullanılmaya başlamıştır.

Öncelikle sanayide ve enerjinin en önemli girdi olduğu, demir-çelik, metalürji, cam, seramik gibi sektörlerde kullanılmaya başlanmıştır. İlerleyen yıllarda ekonomik olmasının yanı sıra diğer avantajlarından da ötürü diğer sektörlerde kullanımı ve hatta konutlarda kullanımı hızla gelişmiştir.

Yakın Çevremizdeki Doğal Gaz Rezervleri

39%

2%

2%

1%

1%

21%

21%

3%

5%5%

Rusya federasyonu

Kazakistan

Türkmenistan

Özbekistan

Azarbeycan

İran

Katar

Irak

Suudi Arabistan

Birleşik Arap Emirlikleri

TÜRKİYE’nin DOĞALGAZ TEMİNİ Dünyada ilk doğalgaz yatağı 1815 yıllarda kullanılmasına rağmen; ülkemizde ise 1984’lı yıllında imzalanan alım anlaşmasını takiben yapımına 1986 yılında başlanan doğalgaz hattı ile ilk defa 1988 yılında Ankara’da gaz kullanmaya başlamıştır.

Bugün Türkiye; hem karada boru hattı ile hem de deniz aşırı ülkelerden LNG (Liquefied Naturel Gas) sıvılaştırılmış doğalgaz olarak temin ettiği doğalgazı

kullanmaktadır.

TÜRKİYE‘ de DOĞALGAZTürkiye’ nin gaz temin noktaları;

1- Rusya'dan çıkartıldıktan sonra, Ukrayna ve Bulgaristan üzerinden boru hatlarıyla Türkiye'ye taşınmaktadır.

2- Yine Rusya’dan çıkarıldıktan sonra Karadeniz altından gelerek Samsun’da karaya çıkarak Türkiye’ye taşınmaktadır.

3- İran üzerinden gelen gaz Doğu Anadolu Bölgesinden giriş yapmaktadır.

4- Azerbeycan ve Türkmenistan’ dan da doğalgaz temini yapılmaktadır.

5- Marmara Ereğlisi ve İzmir Aliağa’da bulunan LNG İstasyonlarına da Cezayir, Nijerya ve Katar gibi ülkelerden gelen sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG), gazlaştırılarak sisteme gaz halinde verilmektedir.

TÜRKİYE‘ de DOĞALGAZ

Marmara Ereğlisi LNG Tesisi

Aliağa LNG Tesisi

Silivri CNG Depolama Tesisi

Türkiye’de ki ilk ve tek doğalgaz depolama tesisini Temmuz 2007 tarihinde İstanbul/Silivri’ de devreye girmiştir.

Bu yer altı doğalgaz depolama tesisinde Türkiye'nin yıllık

gaz tüketiminin yaklaşık yüzde 5'i depolanabilecek.

Silivri CNG Depolama Tesisi

Doğal Gaz Satışları Sektörel Dağılımı (2009)

Doğalgaz Nedir?

Doğalgaz yeraltından çıkarılan, ısıl değeri yüksek, bileşiminde yüksek oranda metan (CH4) ve diğer etan

(C2H6), propan (C3H8) gibi hidrokarbonlarla birlikte az

miktarda azot ve karbondioksit gazı da içeren, bu gazların piyasaya sunulmak üzere çeşitli yöntemlerle basınçlandırılmış, sıvılaştırılmış veya fiziksel işlemlere tabi tutulmuş bir fosil yakıttır.

http://www.netfotograf.com/netfoto/register.asp

Doğalgazın Nasıl Üretilir ? • Doğalgaz yeraltından çıkarılır ve çıkarıldığı gibi kullanılır.

Yani birincil enerji kaynağıdır. Bağımsız doğalgaz yatakları olabildiği gibi petrol yataklarının üstünde veya civarında da doğalgaz rezervleri olabilmektedir.

• Genellikle yeryüzünün binlerce metre altında bulunur. Bu rezervler büyük boşluklar halinde değil, gözenekli katmanlar şeklindedir. Doğalgaz yeraltında yaklaşık 300 bara kadar basınçta bulunmaktadır.İşleme noktasından sonra tekrar basınçlandırılan doğalgaz, son kullanım noktasına kadar değişik basınç düşürme istasyonlarında kademe kademe kullanım değerlerine kadar düşürülür.

DOĞALGAZIN KİMYASAL ÖZELLİKLERİ

MADDE KİMYASAL FORMULÜ DOĞAL GAZDAKİ ORANI %

METAN CH4 91,4

ETAN C2H6 8,01

PROPAN C3H8 0,27

BÜTAN C4H10 0

AZOT N2 0,3

KARBONDİOKSİT CO2 0

DİĞER AĞIR HİDROKARBONLAR C5 ve diğer 0,02

CEZAYİR DOĞAL GAZININ KİMYASAL KOMPOZİSYONU

MADDE KİMYASAL FORMULÜ DOĞAL GAZDAKİ ORANI %

METAN CH4 98,52

ETAN C2H6 0,41

PROPAN C3H8 0,14

BÜTAN C4H10 0,06

AZOT N2 0,81

KARBONDİOKSİT CO2 0,03

DİĞER AĞIR HİDROKARBONLAR C5 ve diğer 0,03

RUSYA DOĞAL GAZININ KİMYASAL KOMPOZİSYONU

DOĞALGAZIN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

Katılaşma Sıcaklığı -184 °C

Sıvılaşma Sıcaklığı -161.5 °C

Yoğunluğu (İzafi Hava=1) 0,63-0,76 kg/m3

Kritik nokta (flash Point) -180 °C

Tutuşma Sıcaklığı 550-650 °C

Yanma Sıcaklığı (adyabatik) 1960 °C

Yanma Hızı (havada) 0.3 m/sn

Kızarma Noktası 59 °C

Alt Isıl değeri 8250 kcal/m3

Yanma Aralığı ( % hacimce) % 5-15

DOĞALGAZIN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİZehirsizdir.Kokusuzdur. (Gaz firması tarafından ayrıca kokulandırılır.)Havadan hafitir.Hava ile %5-15 karışım oranı aralığında patlayıcıdır.Kuru Bir Gazdır..

Havagazı LPG Doğal Gaz

Zehirlilik Zehirli Zehirsiz Zehirsiz

DOĞALGAZIN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİZehirsizdir.

Renksiz ve Kokusuzdur. (Gaz firması tarafından ayrıca kokulandırılır.) (Gaz firması tarafından Tetra Hidro Teofen ve bir miktar Etil Merkaptan katılarak ayrıca kokulandırılır.)

Havadan hafitir.Hava ile %5-15 karışım oranı aralığında patlayıcıdır.Kuru Bir Gazdır..

DOĞALGAZIN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİZehirsizdir.Kokusuzdur. (Gaz firması tarafından ayrıca kokulandırılır.)

Havadan hafiftir.Hava ile %5-15 karışım oranı aralığında patlayıcıdır.Kuru Bir Gazdır..

Hava Havagazı LPG Doğal Gaz

Yoğunluk kg/m3 1,00 0,56 2,59 0,76

DOĞALGAZIN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİZehirsizdir.Kokusuzdur. (Gaz firması tarafından ayrıca kokulandırılır.)Havadan hafitir.

Hava ile %5-15 karışım oranı aralığında patlayıcıdır.

Kuru Bir Gazdır.. Havagazı LPG Doğal Gaz

Patlama Aralığı %5 – 30 %1,5 – 9 %5 – 15

DOĞALGAZIN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİZehirsizdir.Kokusuzdur. (Gaz firması tarafından ayrıca kokulandırılır.)Havadan hafitir.Hava ile %5-15 karışım oranı aralığında patlayıcıdır.

Kuru Bir Gazdır..Kömür Fuel-Oil Doğal Gaz

Nem Oranı % 7,0 - -

DOĞALGAZIN YANMA ÖZELLİKLERİYanma İçin Gerekli Hava MiktarıOcak Yükü Fazla, Gerekli Ocak Hacmi Küçüktür.Ocak Sıcaklığı YüksektirAlt Isıl Değeri Yüksek Bir Gazdır.Yanma Ürünü Sonucu Baca Gazında En Fazla Su Buharı

içeren Yakıttır.Asıl ısı geçişi Taşınım ile olur..

TUTUŞMA YOK KARIŞIM FAKİR

(DOĞALGAZ YETERSİZ)

PATLAMA TUTUŞMA YOK KARIŞIM ZENGİN(OKSİJEN YETERSİZ)

%0 %5 %15 %100

İDEAL YANMA %9,75 + DOĞALGAZ % 90,25 HAVA

DOĞALGAZIN YANMA ÖZELLİKLERİYanma İçin Gerekli Hava Miktarı

Ocak Yükü Fazla, Gerekli Ocak Hacmi Küçüktür.

Ocak Sıcaklığı YüksektirAlt Isıl Değeri Yüksek Bir Gazdır.Yanma Ürünü Sonucu Baca Gazında En Fazla Su Buharı


Kömür Fuel-Oil Doğal Gaz

Ocak yükü kJ/m3h 0,4 – 1,2 . 106 1,2 – 3,1 . 106 1,6 – 4,0 . 106

DOĞALGAZIN YANMA ÖZELLİKLERİ

Ocak Yükü Fazla, Gerekli Ocak Hacmi KüçüktürAlev boyu fuel-oil'e göre daha kısadır. Yanmayı tamamlamak için gereken zaman 0,4-0,6 sn mertebesinde olup kısadır. Bu nedenle ocak hacmi küçük kazanlar doğalgaz yakmaya daha uygun kazanlardır.

DOĞALGAZIN YANMA ÖZELLİKLERİYanma İçin Gerekli Hava MiktarıOcak Yükü Fazla, Gerekli Ocak Hacmi Küçüktür.

Ocak Sıcaklığı YüksektirAlt Isıl Değeri Yüksek Bir Gazdır.Yanma Ürünü Sonucu Baca Gazında En Fazla Su Buharı Asıl ısı geçişi Taşınım ile olur..


Ocak sıcaklığı yak. ºC

900 1200 1500


Ocak Sıcaklığı Yüksektir.Gerek ocak yükünün fazla olması, gerekse alevde is ve katı tanecik radyasyonunun olmayışı nedeni ile alev radyasyon kabiliyetinin az olmasından dolayı ocak sıcaklığı yüksektir. Doğalgaz alevi is radyasyonu olmadığı için mavi renklidir. Alevden ocağı çevreleyen soğutucu cidarlara geçen ısı nispeten azdır. Daha az soğumaya bağlı olarak ta ocak sıcaklıkları daha yüksektir.

Not: Ocak Sıcaklığı 1500 °C kadar çıkabilmekle birlikte, NOx oluşmaması için 1200 °C’ yi geçmesi istenmez. Genellikle 950-1000 °C’lerde tutulur. Bu nedenle kazan konstrüksiyonunda bazı önlemler alınmalıdır.

DOĞALGAZIN YANMA ÖZELLİKLERİYanma İçin Gerekli Hava MiktarıOcak Yükü Fazla, Gerekli Ocak Hacmi Küçüktür.Ocak Sıcaklığı Yüksektir

Alt Isıl Değeri Yüksek Bir Gazdır.Yanma Ürünü Sonucu Baca Gazında En Fazla Su Buharı


Hava gazı LPG Doğal Gaz

Isıl Değer MJ/m3 (kcal/m3)

19,45 (4650)

114,72 (27445)

35,54 (8250)


Isıl Değeri kJ/kg (kcal/kg)

29.600 (7080)

39.220 (9380)

48.650 (11620)

DOĞALGAZIN YANMA ÖZELLİKLERİYanma İçin Gerekli Hava MiktarıOcak Yükü Fazla, Gerekli Ocak Hacmi Küçüktür.Ocak Sıcaklığı YüksektirAlt Isıl Değeri Yüksek Bir Gazdır.

Yanma Ürünü Sonucu Baca Gazında En Fazla Su Buharı içeren Yakıttır.

Asıl ısı geçişi Taşınım ile olur..Kömür Fuel-Oil Doğal Gaz

Baca gazındaki buhar oranı % 1,8 8,1 16,9


Doğalgaz Yanma Ürünleri içinde Su Buharı Oranı YüksektirYakıt içinde su bulunmasa da, hidrojen yanması sonucu duman gazı içinde yüksek oranda su buharı bulunur. Bu; su buharının yoğuşması nedeni ile hem çelik yüzeylerde korozyon, hem de bacada ve komşu duvarlarda kirlilik ve rutubet oluşur. Yoğuşmanın önlenmesi için kazan ve baca konstrüksiyonunda gerekli önlemler alınmalıdır.

DOĞALGAZIN YANMA ÖZELLİKLERİYanma İçin Gerekli Hava MiktarıOcak Yükü Fazla, Gerekli Ocak Hacmi Küçüktür.Ocak Sıcaklığı YüksektirAlt Isıl Değeri Yüksek Bir Gazdır.Yanma Ürünü Sonucu Baca Gazında En Fazla Su Buharı

içeren Yakıttır.

Asıl ısı geçişi Taşınım ile olur..


Doğalgazlı Kazanlarda Asıl Isı Geçişi Taşınımla OlurYanma sonucu yanma ürünü sıcak duman gazlarına geçen yakıt ısısı, büyük ölçüde ocak dışında kalan konveksiyon yüzeylerinde suya geçer. Bu nedenle doğalgaz kazanlarında konveksiyon yüzeyleri iyi dizayn edilmelidir.

DOĞALGAZIN AVANTAJLARI

Yakıt Hazırlama Ön Tesis ve İşletme Gideri Yoktur.

Depolama Gerektirmez.

Çevreye Duyarlıdır.

Otomatik Kontrole Uygun Bir Yakıttır.

Ekonomiktir.

Ekonomizör Kullanımı İle Yakıt Tasarrufu Sağlamak Mümkündür.

Doğalgazlı cihazlar düşük basınçla çalıştıkları için basıncından ötürü tüpler gibi patlama ve basınçlı parça tesiri yoktur.

DOĞALGAZIN AVANTAJLARI Yakıt Hazırlama Ön Tesis ve İşletme Gideri Yoktur.

Depolama Gerektirmez.Çevreye Duyarlıdır.


Ekonomiktir.







Ekonomiktir.




Kükürt Oranı % 1,0 4,0 -

1- Çevreyi kirleten üç ana faktör vardır. Bunlardan birincisi kükürt oksitlerdir.

Bu madde duman gazındaki ve havadaki nemle, sülfürik aside dönüşür. Bunun sonucunda da hem kazan borularını, hem de asit yağmurları ile çevreyi aşındırır ve tahrip eder. Ayrıca solunması halinde insan sağlığı açısından zehirleyici etkisi vardır.


2- Diğeri is ve uçan kül parçacıklarıdır. Özellikle kömür yakılması halinde çevreye yayılan bu katı parçacıklar temizlik ve insan sağlığı açısından son derece zararlıdır.

Ayrıca kazan yüzeylerini kaplayarak verimi ve ısıl kapasiteyi düşürür.


3-Üçüncü faktör ise yanmamış gazlardır. Bunlar içinde özellikle karbonmonoksit (CO) belli oranlara ulaştığında öldürücü etkisi olan son derece zararlı bir maddedir. Yanma ürünleri içinde bulunan ve çevreye zarar veren bir başka bileşende Azot oksitlerdir (NOx). Yanma odasında sıcaklık 1200 C’ nin üzerine çıktığında NOx’ ler oluşur. NOx doğada sera etkisi yaratan, fiziksel rahatsızlıklara, gözlerde yanmaya ve yüksek oranda bulunduğunda boğulma hissine neden olur.





Otomatik Kontrole Uygun Bir Yakıttır.Ekonomiktir.







Ekonomiktir.Ekonomizör Kullanımı İle Yakıt Tasarrufu Sağlamak

Mümkündür.






Ekonomiktir.



Ekonomizör kullanımı ile yakıt ekonomisi sağlanabilir.





Ekonomiktir.



DOĞALGAZIN AVANTAJLARI

Yüksek verimlidir.

YAKIT ORTALAMA VERİM

DOĞAL GAZ 93%

İTHAL KÖMÜR 69%

SOMA KÖMÜR 65%

FUEL-OIL (6 NO) 83%

ELEKTRİK 99%

LPG MIX DÖKME GAZ 92%

LPG PROPAN 92%

LPG TÜP 92%

MOTORİN 84%

Yakıtların Karşılaştırılması


Karbon Oranı % 77,4 84,58 73,98

Hidrojen Oranı % 1,4 10,90 24,57

Kükürt Oranı % 1,0 4,0 -

Kül Oranı % 8,0 - -

Nem Oranı % 7,0 - -

Isıl Değeri kJ/kg (kcal/kg) 29.600 (7080) 39.220 (9380) 49.085 (11620)

Baca gazındaki buhar oranı % 1,8 8,1 16,9

Baca gazındaki SO2 oranı (ppm) 1,644 5,5 -

Baca gazı su çiğ noktası C 35 49 56

Ocak yükü kJ/m3h 0,4 – 1,2 . 106 1,2 – 3,1 . 106 1,6 – 4,0 . 106

Ocak sıcaklığı yak.ºC 900 1200 1500

Teorik özgül hava miktarı 6,3 Nm3/kg 10,4 Nm3/kg 9,3 Nm3/kg

Gerçek özgül hava miktarı 10,1 Nm3/kg 13,0 Nm3/kg 10,3 Nm3/kg

Teorik özgül duman miktarı 6,7 Nm3/kg 10,8 Nm3/kg 10,7 Nm3/kg

Gerçek özgül duman miktarı 10,5 Nm3/kg 13,4 Nm3/kg 11,6 Nm3/kg

Hava fazlalık katsayısı 1,4 – 2,0 1,2 – 1,3 1,05 – 1,1

Alev ışınım katsayısı 0,55 – 9,8 0,45 – 0,8 0,3 – 0,5

Yakıtların Karşılaştırılması

DOĞALGAZIN KULLANIM ALANLARI : SANAYİDE;

Buhar, Kızgın buhar, Sıcak su, Kızgın su ihtiyaçlarının karşılanmasında…

Özel işlem ve proseslerde…

Kojenerasyon tesislerinde buhar ve elektrik üretiminde…

Soğutma ve iklimlendirme tesislerinde…

Sıvılaştırılmış Doğalgaz (LNG) Özellikleri

Doğalgaz, atmosfer basıncında, -162°C ‘ye kadar soğutulduğunda yoğunlaşarak sıvı faza geçer.

Doğalgazın hacmi, gaz fazından sıvı faza geçerken 600 kat küçülür. Bu sayede yüksek miktardaki doğal gaz, düşük basınçlar altında hacmi 600 kez küçültülerek sıvı halde saklanabilmektedir.

Bu durum, doğalgazın boru hatları ile taşınmasının teknik ve ekonomik anlamda mümkün olmadığı yerlere, gemi ve kamyon tankerler ile nakliyesini uygun hale getirmektedir.

Sıvılaştırılmış Doğalgaz (LNG) Özellikleri

LNG renksizdir, kokusuzdur, zehirli değildir, korozif özelliği yoktur.

Gerek LNG Tanker tankları, gerekse sabit müşteri tankları kreyojenik olmalıdır. Kreyojenik Tanklar iç içe iki kaptan oluşmaktadır. İçteki paslanmaz tank, LNG depolamakta kullanılır. Dıştaki çelik tank izolasyon kabıdır. İki tank arasında izolasyon olarak vakumlanmış perlit bulunur.Buharlaştırıcılar LNG yi sıvı fazdan gaz fazına dönüştürmek için kullanılır ve ortam ısısını kullanarak gazlaştırıp tüketilmeye hazır hale getirirler.

Geniş ısı transfer yüzeyleri sayesinde yüksek ısı değiştirme kabiliyetleri vardır.

Sıvılaştırılmış Doğalgaz (LNG)

Kokulandırma Sistemi

Sıkıştırılmış Doğalgaz (CNG)

• Doğalgaz boru hatları ile taşımanın mümkün olmadığı ve/veya LNG olarak kullanmanın ise ekonomik olmadığı durumlarda özel kompresörler ile yaklaşık 200-220 Bar basınca kadar sıkıştırılarak yine özel tüplere depolanabilir. Bu tüpler 16’lı, 32’li, 64’lü veya 128’li paletler halinde olabildiği gibi araçlar için özel imal edilmiş tanklarda olabilir.

• Doğal gazın ısıl değeri 47 MJ/kg veya 40MJ/m3’e eşit olup, 1 kg doğal gaz 1,33 litre benzine veya 1,22 litre motorine eşittir. Diğer bir karşılaştırma ile 1 m3 doğal gaz 1,1 litre benzine veya 1,0 litre motorine eşit olmaktadır.

Sıkıştırılmış Doğalgaz (CNG)

Bir Endüstriyel Tesisin Doğalgaza Dönüşüm Aşamaları : 1- Projelendirme

2- İş Başlama Dosyasının Hazırlanması

3- Onay

4- Saha Çalışmaları

5- Radyografik Kontroller

6- İş Bitirme Dosyasının Hazırlanması

7- Onay

8- Test ve Kontroller

9- Gaz Verme - İşletmeye Alma

1- Projelendirme : Tesis içerisinde doğalgazın

kullanıldığı her tüketim noktasında; ihtiyaç duyulan doğalgaz debisine ve basıncına sağlayacak şekilde bir projelendirme yapılmalıdır.

Projelendirme sırasında ilerleyen zamanlarda ihtiyaç duyulacak yeni gaz tüketim noktaları ve muhtemel kapasite artışları da dikkate alınmalıdır.

1- Projelendirme :

Yine projelendirme sırasında ilgili yerel gaz dağıtım firmasının şartnameleri ile birlikte diğer Ulusal “Endüstriyel Tesislerin Doğalgaza Dönüşüm Şartname” lerine sadık kalınmalıdır.

2- İş Başlama Dosyasının Hazırlanması :

Tesisin doğalgaza dönüşümü öncesi yerel gaz dağıtım Firması veya müşavir firmaya onaya sunulmak üzere iş başlama dosyası hazırlanır.

2- İş Başlama Dosyasının Hazırlanması :

1 .MÜTEAHHİT FİRMA BELGELERİ

2.PROJENİN TANIMI

3.ÇİZİMLER

4.İSTASYON BİLGİLERİ

5.HESAPLAR

6.MALZEME BİLGİLERİ

7.UYGULAMA DETAYLARI

8.KAYNAKÇI BELGELERİ

9.HİDROSTATİK TEST PRESÖDÜRÜ

10.TAHRİBETSIZ MUAYENE PRESÖDÜRÜ

11.KATODİK KORUMA PROSEDÜRÜ

12. HOT-TOP PROSEDÜRÜ

3-4 Onay ve Saha Çalışmaları:

İş başlama dosyasının İlgili yerel gaz dağıtım firması veya müşavir firma tarafından onaylanmasının ardından saha montaj ve dönüşüm çalışmaları başlar.

5- Radyografik Kontroller :

Saha çalışmalarının tamamlanmasının ardından yapılan dönüşüm sırasında yapılan kaynakların (İç mekandan geçen hatlar ve toprak altı tesisatlarda %100, açık mahalden geçen hatlarda ise %25) radyografik kontrol yapılır.

Radyografik kontrol sayesinde gözle görülemeyen kaynak hatalarının tespiti yapılmış olur.

5- Radyografik Kontroller :

Ergime Noksanlığı İçte Yanma Oluğu Kılcal Çatlak Gözenek

6- İş Bitirme Dosyasının Hazırlanması : Radyografik kontrollerin hatasız

tamamlanmasının ardından iş bitirme dosyası hazırlanır.

İş bitirme dosyasının; iş başlama dosyasından en önemli farkı sahada gerçekleşen nihai tesisatın projelendirilmesi ve “Kaynak İzometrisinin” konulmasıdır.

6- İş Bitirme Dosyasının Hazırlanması :

Kaynak İzometrisinde, tek tek numaralandırılan kaynaklar bu izometrik plan üzerinde gösterilir ve ekine kaynak filmleri ve raporları eklenir.

6- Kaynak İzometrisi :

Kaynak Filmi Raporu

7- Onay :

İş bitirme dosyasının İlgili yerel gaz

dağıtım firması veya müşavir firma tarafından varsa nihai değişikliklerin ve kaynak filmlerinin onaylanmasının ardından sahada ki test ve kontrollere geçilir.

7- Test ve Kontroller :

Montajı tamamlanmış Endüstriyel doğalgaz tesisatları projesine uygun olarak döşendikten sonra yetkili mühendis, işletme mühendisi ile birlikte test işlemi başlar.

6 bar basınca kadar testler hava veya soygaz (azot vb) ile yapılabilir. Test basıncının 6 bar dan yüksek olması halinde su ile hidrostatik test yapılması zorunludur.

7- Test ve Kontroller :

Montajı tamamlanmış tesisata hava veya azot basılarak 1. sızdırmazlık testi ve 2. sızdırmazlık (Dayanıklılık) testine tabii tutulur.

Gaz kullanan tesisatlarda yakıcı ilavesi, yakıcı iptali, güzergah değişikliği gibi tadilatlarda tekrar 1. ve 2. sızdırmazlık testleri yeniden yapılır.

8- Gaz Verme ve İşletmeye Alma :

Tüm test ve kontrollerin başarı ile tamamlanmasının ardından tesisata emniyet kurallarına dikkat edilerek, tesisattaki hava dikkatli bir şekilde tahliye edilerek ilk gaz verme işlemi gerçekleştirilir.

Gaz verme işleminin ardından da doğalgaz yakıcıları yetkili servis elemanlarınca, doğalgaza göre yanma ayarları ve/veya baca gazı analizleri yapılarak ilk çalıştırmaları yapılır.

3 – KAYNAKTAN KULLANIMA DOĞALGAZ

KAYNAKTAN KULLANIMA DOĞALGAZ

KonutSanayi Ticari

Gaz Dağıtım Şebekesi

Gaz Üretimi

Gaz İşleme

Yeraltı Depolama

İletim HattıKuyular

Yerüstü Depolama

Kompresör

RMS

KAYNAKTAN KULLANIMA DOĞALGAZ

Doğalgaz Boru Hatları • Doğalgaz ülkelerarası ve şehirlerarası hatlarda

yüksek basınçlı (40-75 bar) hatlar ile iletilir. Ve şehir girişlerinde 12-19 bar’ a düşürülür.

• Toprak altı boru hatları polietilen kaplı çelik borular ile döşenir.

• Yer altı hatlar %100 NDT (Röntgen) kontrolüne tabi tutulurlar.

• Test basıncı işletme basıncının 1,5 katı olup; test basıncı 6 bar’a kadar hava veya soygaz ile, 6 bar’ın üzerinde ki test basınçlarında ise hidrostatik olarak test yapılır.

1- Çelik Borular: TS EN 10208, TS 6047, ISO 3183 2- Kaynak Ağızlı Çelik Bağlantı Elemanı: TS 2649, ISO/R 64-221, DIN 1681, 1629, 17453- Dişli Bağlantı Elemanı: TS 11 EN 10242, EN 102424- PE Boruları: TS 10827, ISO 4437, EN 1555-1,25- PE Bağlantı Elemanı: TS 6270, EN 1555-3,46- Küresel Vana: TS EN 331, TS 9809, ISO 71217- Flanşlar (Düz veya kaynak boyunlu): TS ISO 7005-1

Doğalgaz Boru Hatları


• Şehir içinde ana arterlerde 12-19 bar’ da çelik borular ile taşınan doğalgaz, organize sanayi bölgesi girişlerine ve/veya şehir içerisinde belirli merkezlere kadar getirilir. Bu merkezlerde ki basınç düşürme istasyonları ile 4 bar’ a düşürülür.

• Daha sonra organize sanayi bölgesi içlerinde ve/veya sokak aralarında 4 bar’da, PE kaplı borularla gaz teslim noktalarına kadar taşınır.


Ana Hatlar ( Çelik ) Dağıtım Hattı ( PE )

REGÜLATÖRLER

VANA ODASI

ÇELİK VANA

ÇELİK HATLARDA KULLANILAN VANALARIN BASINÇ SINIFLARI ANSI CLASS 300

ANSI ISO Çalışma Basınç(bar)

Class 150 PN 20 19.0

Class 300 PN 50 49.6

Class 400 PN 64 62.2

Class 600 PN 100 99.3

Class 900 PN 150 149

Class 1500 PN 250 248

Class 2500 PN 420 414

Basınç Düşürme İstasyonları (RMS)

• Ana hattan ve bölge istasyonlarından gelen doğal gazı ihtiyaç duyulan basınca düşürmek ve/veya faturalamaya baz olacak ölçümü yapmak üzere kurulur.

İngilizce,

R (Regulating) (Regülasyon)

M (Measuring) (Ölçme)

S ( Station) (İstasyon) kelimelerinin ilk harfleri ile adlandırılırlar.

Tek hatlı veya çift hatlı olabilirler.

Tek Hatlı Basınç Düşürme İstasyonu

Çift Hatlı Basınç Düşürme İstasyonu


İstasyonlar Giriş Basıncına göre Sınıflandırılırlar :

RMS-A Yüksek basınç istasyonlarıdır. 40-75 bar giriş basıncını 12-19 bara düşürür.

- Şehir girişleri,

- Organize sanayi bölgesi girişleri,

- Otoprodüktör (Elektrik üretim tesisi) girişleri

- Büyük sanayi tesisleri girişleri


RMS-B Orta basınç istasyonlarıdır. 12-19 bar giriş

basıncını 1- 4 bar basınca düşürür.

RMS-C Düşük basınç istasyonlarıdır. 4 bar giriş

basıncını müşterini ihtiyacı olan basınca düşürür.

RMS-A Basınç Düşürme İstasyonu

RMS-B Basınç Düşürme İstasyonu

RMS-C Basınç Düşürme İstasyonu

RS-C Basınç Düşürme İstasyonu

RMS A-B ve C İstasyonlarının;

1- Bağımsız aydınlatması,2- Tel çit ile koruması,3- Bağımsız topraklaması,4- Yeşil doku olmayan zemini,5- Atmosfere açılan boşaltma (Vent) ağızları,6- Kabin havalandırması,7- 50 mikron filtresi , 8- Elektronik hacim düzenleyicisi,

OLMALIDIR.

Elektronik Hacim Düzenleyici (Korrektör)

4 – GAZ TESLİM NOKTALARI

Gaz Teslim Noktası

• Doğalgazın müşteriye gaz tesliminin yapılacağı noktadır.

• Endüstriyel tesis ise RMS istasyonu çıkış vanasıdır veya konut ise bina servis kutusu regülatör çıkışıdır.

• Doğal gaz teslim noktasının tipi tesis için gerek duyulan doğal gaz debisi, doğal gaz basıncı veya bölgedeki Gaz Dağıtım Şirketi Teknik Şartnamelerine göre alınmaktadır.

Doğalgazın basıncı,

Teslim noktalarında ki basınç düşürme istasyonları veya bina girişlerinde ki regülatörleri ile;

a- Büyük tüketimli ise 300 – 1000 mbar’ a

b- Domestik hat ise 21 mbar’ a düşürülür.

Daha sonra ise çelik doğalgaz boruları ile yapılan iç tesisatlar ile tüketim noktalarına kadar taşınarak doğalgazlı cihazlarda yakılır.

Gaz Teslim Noktası

A- SERVİS KUTULARI• Binaların, küçük ve büyük ticari

ve endüstriyel tesislerin gaz ihtiyacını sağlamak için PE geçişli çelik vana ve bina regülatörlerinin konduğu kutulardır.

• Malzeme: Cam elyaf takviyeli polyester veya termoplastik

• PE şebekeden beslenir. • Giriş basıncı 1-4 barg arası,

çıkış basıncı 21 veya 300 mbarg'dır.

A- SERVİS KUTULARI• 200 m3/h Kullanım debisine

kadar kullanımları uygundur. Daha yüksek tüketimler için ikinci bir servis kutusu da konulabilir.

• Konulacakları mekanın fiziksel durumuna göre:

– Yer tipi Servis Kutusu– Duvar Tipi Servis Kutusu

• Alttan Çıkışlı Duvar Tipi S.K.• Yandan Çıkışlı Duvar Tipi S.K.

A- SERVİS KUTULARI

Yer Tipi Bina Servis Kutusu

Duvar Tipi Bina Servis Kutusu

Gaz Teslim Noktasının Servis Kutusu Olması Durumunda :

SERVİS KUTUSUQ =..............Pg = 1-4 barPç = 21-300 mbar

GAZ ALARM CİHAZI

DEPREM ALGILAMA CİHAZI

NOT : Sayaç, AKV ve Filtre Havalandırılmış Koruyucu Kutu İçinde Olmalıdır.

SERVİS KUTUSU REGÜLATÖRLERİ

B25, B50, BCH30

• B ve BCH Tipi Regülatörler, yüksek performans ve

emniyet özelliklerine sahiptir yay yüklemeli

regülatörlerdir.

• İki kademede basınç düşümü gerçekleştiği için giriş

basıncından bağımsız çıkış basıncı sağlar.

• Emniyet kapama vanası, riskli durumlarda akışı keserek

regülatör ve sistemi korur.

• Dahil tahliye vanası küçük kaçaklar ve çıkış basıncının

yükselmelerinde regülatörü ve sistemi korur.

• Regülatör kurma kolu yardımı ile kolaylıkla işletilir.

• Regülatör girişi filtre ile korunmuştur.


B25 REGÜLATÖRLER GRUPLARI• B25, regülatörlerin birleşmesinden oluşan

regülatör grupları, değişik kapasitelerde 21 mbar çıkış basıncı elde etmek için kullanılır.

• B 50: iki adet B25, regülatörünbirleşmesinden oluşur. Q= 50 m3/h

• B 75: Üç adet B25 regülatörün birleşmesindenoluşur. Q= 75 m3/h

• B100: Dört adet B25 regülatörünbirleşmesinden oluşur. Q= 100 m3/h


BCH30 REGÜLATÖRLER GRUPLARI• BCH30, regülatörlerin birleşmesinden oluşan

regülatör grupları, değişik kapasitelerde 300 mbar çıkış basıncı elde etmek için kullanılır.

• BCH60: iki adet BCH30, regülatörünbirleşmesinden oluşur. Q= 60 m3/h

• BCH90 : Üç adet BCH30 regülatörünbirleşmesinden oluşur. Q= 90 m3/h

• BCH120 : Dört adet BCH30 regülatörünbirleşmesinden oluşur. Q= 120 m3/h

RMS-B (Müşteri İ stasyonu)Q : ........... Pg : 12-19 bargPç : 1-4 bar

I I .KADEME

BASI NÇ DÜŞÜM

İ STASYONU GAZ ALARM CİHAZI

DEPREM ALGI LAMA CİHAZI

Gaz Teslim Noktasının 12-19 barg Çelik Hattan Beslenen İstasyon Olması Durumunda :

NOT: Deprem Algılama Cihazı ve Solenoidi Takılması Yerel Gaz Dağıtım Şirketinin İnsiyatifindedir.

B- RMS İSTASYONLAR

Gaz Teslim Noktasının 12-19 barg Çelik Hattan Beslenen İstasyon Olması Durumunda :

B- RMS İSTASYONLAR

Çelik hattan beslenirler,• Giriş basıncı (12-19) barg'dır. • Çıkış basıncı (1-4) Barg'dır. 4 barg üzeri çıkış

basıncı taleplerinde ve 1 Barg'ın altındaki çıkış basıncı taleplerinde MÜŞAVİR veya DAĞITIM ŞİRKETİ'nin onayı alınır

Gaz Teslim Noktasının 1-4 barg PE Hattan Beslenen İstasyon Olması Durumunda :

NOT: Deprem Algılama Cihazı ve Solenoidi Takılması Yerel Gaz Dağıtım Şirketinin İnsiyatifindedir.

B- RMS İSTASYONLAR

RMS-CQ : ........... Pg : 1-4 bar Pç : 21-1000 mbar

I I .KADEME

BASI NÇ DÜŞÜM

İ STASYONU

(gerekirse) GAZ ALARM Cİ HAZI

DEPREM ALGI LAMA CİHAZI

Gaz Teslim Noktasının 1-4 barg PE Hattan Beslenen İstasyon Olması Durumunda :

B- RMS İSTASYONLAR

PE şebekeden beslenir. İhtiyaç duyulan gaz debisinin 325 m3/h'e kadar olduğu endüstriyel tesisler için uygundur.

• Giriş basıncı 1-4 barg, çıkış basıncı max. 1000 mbar'dır.

• 325 m3/h'in üzerindeki gaz debisi taleplerinde MÜŞAVİR veya DAĞITIM ŞİRKETİ onayı alınmalıdır.

BASINÇ DÜŞÜRME ve ÖLÇÜM İSTASYONU

Ana hattan gaz alacak tesis bağlantıları hat-top bağlantısı ile yapılacaktır. Hot-tap bağlantılarında, sertifikalı firma tarafından Hot-tap prosedürü hazırlanarak Müşavir veya Dağıtım Şirketi’ nin onayına sunulmalıdır.

• Hot-tap, Dağıtım Şirketi gözetimi altında tüm teknik emniyetler Müşteri tarafından alınarak yapılacaktır. Bu tip bağlantılarda Katodik koruma sistem bağlantıları Dağıtım Şirketi katodik koruma şartnamesine veya Ulusal Şartname değerlerine uygun olarak yapılacak ve projelendirilecektir.

Hot-Top İşlemi


Hat üzerine Dağıtım Şirketi tarafından belirlenen noktalara Teknik Şartnameleri göre işaretleme (line marker) yapılacaktır.

HOT-TAP BAĞLANTISI


Yer Tespiti ve Yapılacak Düzenlemeler ; • Basınç düşürme ve ölçüm istasyonu yeri tesis

arazisi içerisinde, sistemin emniyeti göz önüne alınarak ve Gaz Dağıtım Şirketi bakım onarım ekiplerinin kolay ulaşabilecekleri yerden seçilmelidir. İstasyon ile mevcut yol arasındaki mesafe düzenlenerek mıcırlanmalı, mümkünse asfaltlanmalıdır.

• İstasyonun kurulacak yerinin heyelandan uzak bir yerde olması gerekir. İstasyonun içi ve etrafında gerekli çevre düzenlemeleri yapılmış olmalıdır. İstasyon çevresi tel çit ile çevrilmelidir. İstasyon ile tel çit arasındaki mesafe en az 2,5 m olmalıdır.


Güzergah Tespiti Ve Bağlantı Hattı İmalatı : Bağlantı noktası Gaz Dağıtım Şirketi tarafından belirlenir. Bağlantı noktası ile istasyon kurulacak yer arasındaki bölge incelenir ve en uygun geçiş güzergahı tespit edilir. Tespit edilen güzergah projelendirilerek Gaz Dağıtım Şirketi tarafından onaylanır. Hattın imalatı projeye uygun olarak yapılır.


İstasyon, Tesisatın Mülkiyeti Ve Sorumluluğu : Çelik bağlantı hattı yapım işi ile RMS veya MS-B tipi istasyonun temini işyeri sahibine aittir.İşletmeye alınmasından sonra çelik bağlantı hattı, RMS veya MS-B istasyonunun mülkiyeti ve işletme sorumluluğu Gaz Dağıtım Şirketi ait olacaktır. İstasyon çıkış vanası çıkış flanşından sonraki hat (tesisat), işyeri sahibi mülkiyeti ve sorumluluğunda olacaktır.

Genel Özellikler 1.Müşteri istasyonları çift hatlı dizayn edilmelidir.

PID Şemaları verilmelidir.2.Gaz hızları 25m/s‘ yi geçmemelidir. 3.Çıkış basınçları çelik hattan beslenen istasyonlar

için min. 1 barg, PE hattan beslenen istasyonlar için max. 1 barg’ dır. Farklı basınç talepleri için Müşavir veya Gaz Dağıtım Şirketi ‘nin onayı alınmalıdır.

4.İstasyon ile ilgili işe başlama dosyası Müşavir veya Gaz Dağıtım Şirketi onayına sunulmadan işe başlanmamalıdır.


Genel Özellikler 5.İmalatı tamamlanan istasyonlar için istasyon

üzerindeki tüm ekipmanların sertifikalarının, imalat çizimlerinin ve tüm test ve kaynak raporlarının yer aldığı İş Bitirme Dosyası hazırlanmalı ve Gaz Dağıtım Şirketi ’ne teslim edilmelidir.

6.İstasyona ait yedek parçalar iş bitiminde Müşavir veya Gaz Dağıtım Şirketi ‘ne teslim edilmelidir.


Ekipmanlar, Genel ve Teknik Özellikleri

Borularİstasyon montajında kullanılacak borular API 5L Grade B sınıfı olacaktır.FittinglerFitingler ASTM A 234, grad WPB, sch 40, alın kaynaklı tipte, ANSI B 16.9’a uygun olmalıdır. Flanşlar Çelik hattan beslenen istasyon için ANSI 300/150 RF , PE hattan beslenen istasyonlar için PN16 RF olacaktır. Contalar flanş normlarına uygun çelik ve asbest olmalıdır.


Küresel Vanalarİstasyon giriş vanaları küresel tip vana olacaktır.

Çelik hattan beslenen istasyonlar için API 6D monogramlı, flanşlı, ANSI 300 fullbore, olmalıdır.

PE hattan beslenen istasyonlar için PN16 Flanşlı tam geçişli olup TS 9809’ a uygun olmalıdır.

Enstrüman bağlantısı, vent ve drain için kullanılacak vanalar; Çelik hattan beslenen istasyonlar için ASTM A105 800lb barstock

tip, PE hattan beslenen istasyonlar için çelik ve PN16 normlarında

olacaktır. Tüm vanalar tam geçişli NPT-ISO dişli olacaktır.

Ekipmanlar, Genel ve Teknik Özellikleri Kelebek Vanalarİstasyon çıkış vanaları kelebek tip vana olacaktır.

Çelik hattan beslenen istasyonlar için ANSI 150 Lug tip API 6D AME B16,5 e uygun olacak,

PE hattan beslenen istasyonlar için PN16 Lug tip ISO 5752’ ye uygun üretilmiş TSE belgeli olacaktır. Bütün vanalar üzerinde kol veya anahtar mevcut olmalı ve ekipman ile açılıp kapanabilmelidir.

Vanalar

KÜRESEL VANALAR

KELEBEK VANALAR

ÇEK VALFLER


İzolasyon bağlantı elemanlarıİstasyonun elektriksel yalıtımını sağlamak amacıyla giriş flanşı sonrası ve çıkış flanşı öncesi bulunur.

Çelik hattan beslenen istasyonların giriş-çıkış bağlantılarında ANSI300/150 mono blok flanş ağızlı izolasyon contaları kullanılacaktır.

PE hattan beslenen istasyonların girişini Metal-Plastik geçiş fittingsleri konulması yeterli olup istasyondan sonra yeraltı borulamasının yapılacağı yerlerde yukarıdaki tarife uygun izolasyon contası konulması zorunludur.


İzolasyon bağlantı elemanları


Filtre• Gaz içinde bulunabilecek 50 μm’ dan büyük toz

ve parçacığı tutarak regülatör, kontrol ve güvenlik ekipmanları ile sayacı koruyan elemandır.

• Filtrasyon esnasında filtrelerde izin verilen maksimum basınç düşmesi; nominal akışta ve min. giriş basıncında en fazla 100 mbar olmalıdır.

• Filtre kapakları cıvata ile monte edilecektir. Filtre temizleme ve boşaltma (pörç) vanası flanşlı tam geçişli tip olacak.


Filtre• 1000 m3/h kapasiteye kadar olan istasyonlarda

DN25, 2000 m3/h kapasiteye kadar istasyonlarda DN40, 2000m3/h kapasiteden büyük istasyonlar için DN50 çapta olacak. Tahliye vanası kör flanş ile istenildiği zaman açılacak şekilde cıvata somun kullanılarak kapatılmalıdır.


GAZ FİLTRESİ


Diferansiyel manometre: • Her filtre üzerinde ölçüm aralığı 0-1000 mbarg

olan manometre bulunacaktır. • Çelik hattan beslenen istasyonların diferansiyel

manometresi SCADA uygulamalarında kullanılabilir, kontak çıkışlı olacaktır.


Emniyet kapamalı gaz basınç regülatörü (Slum-shut regülatör)

• Gaz teslim noktası giriş basıncını Gaz Dağıtım Şirketi ile müşteri arasındaki anlaşmada belirlenen basınç değerine ayarlamak ve sürekliliğini sağlamak için kullanılan ekipmandır.

• İki hat üzerinde aktif bir regülatör bulunur ve basınç düşürme ve ölçüm istasyonlarında, regülatörlerden bir tanesi yedektir. Regülatörün birinde meydana gelen aksamada diğeri otomatik olarak devreye girecek şekilde ayarlanacaktır.

• Regülatörlerin gürültü seviyesi maksimum 70 dB A olmalıdır. Regülatörün malzemeleri kuru, nemli, sıcak ve soğuk çalışma ortamlarına ve gazın bileşenlerine dayanıklı olmalıdır.


• Regülatör bütün akış menzilleri boyunca pompalama olmadan çalışmalı Regülatörün hassasiyeti tüm giriş ve çıkış basınç aralıkları için regülatör RG değeri 2,5’ i, SG değeri 10’ u geçmeyecektir. Regülatörler hiçbir akışta gaz sızdırmamalıdır.

• Çelik hattan beslenen istasyonlar için DIN3380 veya PED/97/23/EC uygunluğu olan ANSI 300 gövdeli pilotlu regülatör kullanılması zorunlu olup pilot regülatör gövdesine bağlanmalıdır. Ara pilot basıncı çıkış basıncı değerine göre ayarlanabilir olmalıdır. PE Hattan beslenen istasyonlar için yaylı regülatörler kullanılabilecektir.


• İstasyonlarda çıkış basıncının ayarlanan emniyet sınırları içerisinde olduğunu sürekli kontrol edebilmek amacıyla emniyet elemanları kullanılmıştır. Bunlar regülatör öncesi ayrı bir eleman olabileceği gibi regülatörlerle mono blok şeklinde de olabilecektir. Regülatörün çıkış basınç değerinin ayarlanan maksimum değer üzerine çıkması veya minimum değer altına düşmesi durumunda gaz akışını keser.


• Gaz akışının kesilme durumları aşağıdaki şekilde olmalıdır,

• P > P1• P < P2• P = Regülatörün çıkış basıncı• P1 = 1,1 Pn ile 1,5 Pn arasında sabitlenebilen

basınç değeri • P2 = 0,4 Pn ile 0,8 Pn arasında sabitlenebilen

basınç değeri • Pn = nominal çıkış basınç değeri TS11655

Ekipmanlar, Genel ve Teknik Özellikleri Çalışma şekli :

• Emniyet kapama ventilleri aşırı veya düşük basınçta gaz geçişini kapatırlar.

• Kapama basıncı yay (1,7) ile ayarlanır. Emniyet kapama ventili devamlı açık (kurulu) durur. İmpuls devresi (2) ile gaz basıncı çalışma membranı (3) altına verilir. Basınç set edilen değer üzerine çıkınca çalışma membranı (3) yukarıya doğru çıkar, basınç set değerinin altına düşünce çalışma membranı (3) aşağıya doğru iner ve her iki halde de bilyalar (4) mildeki yuvalarından çıkarlar. Yay (5) ventil tabağını aşağı iter ve gaz geçişini engeller.

• Alt ve üst basınç kapamalı ventillerden başka sadece aşırı üst basınçta kapatan ventiller vardır.

ÖRNEK:SLUM-SHUT REĞÜLATÖR

Basınç RegülatörüŞebeke gaz basıncının tüketim cihazlarının kullanım gaz basıncına düşürülmesini sağlayan ve montaj noktasından sonraki gaz hatlarının basıncını ayarlayan gaz armatürüdür.

Gaz kontrol hattı ekipmanlarının dayanım basıncı, regülatör giriş basıncının 1,2 katından küçük olması durumunda ani kapatmalı regülatör kullanılmalıdır. TS 10624 EN 88, TS 11390 EN 334


Regülatör_1.avi



Sayaç• Faturalama amaçlı Rotary ve Türbin tipi sayaçlar

kullanılmaktadır.• Gaz arzının sağlanabilmesi açısından tüm ölçüm

sistemlerinin çalışır durumda olması gerekir. • Sayaçların yerleşimi ISO 9951 standardına

uygun olacaktır. • Tüm türbin metreler alçak frekanslar için bir alçak

frekans jeneratörüne sahip olacaktır. Yüksek frekans gerektiren yerlerde ise yüksek frekans jeneratörüne (tercihen slot sensör tipli) sahip olacaklardır.


Sayaç• Türbin metrenin Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ilgili

mevzuatlarına uygun olarak tip, sistem onayları ve ilk damga mühürleri yaptırılacak ve onay belgeleri Gaz Dağıtım Şirketine teslim edilecektir.

• Türbin metrenin ölçüm aralığı 1:10 olacak ancak ihtiyaca göre 1:30 olarak da kullanılabilecektir. Türbin metre için gaz sıcaklık aralığı –10ºC ile +60ºC , çevre sıcaklık aralığı ise -20ºC ile +70ºC. Türbin metrenin tekrarlanabilirliği, kararlılığı ve kayma zamanları sertifikada açıkça belirtilecektir.


• Türbin metrelerde, girişte 5D, çıkışta 5D mesafede fittings kullanılmayacaktır.


• Rotary tip sayaçlarda giriş ve çıkışta D mesafesi bırakılması zorunluluğu yoktur.


• Rotary Sayaçlar müşterinin minimum ve maksimum değerlerini ölçecek şekilde seçilecektir. Yüksek basınçlı ve kesintisiz gaz arzı istenen yerlerde her iki hatta sayaç konması zorunludur, diğer hallerde tek sayaç konacak ancak ikinci hatta türbin metre by pası konacak, türbin metre makarası hazırlanacak, ancak makara takılmayıp flanşlar körlenecektir.

• Endüstriyel tesislerde, sayacın minimum okuma değerinin altında kalan kapasiteye sahip yakıcı cihazlar için ancak sayaç öncesinden bağlantı yapılarak ikinci ölçüm sistemi kurulmak suretiyle gaz verilebilecektir.

Genel Sayaç Yerleşim Kuralları 21 mbar basınçla çalışan cihazlarda basınç düşürücü

regülatör, sayaç öncesine konulmalıdır. 21 mbar üzeri basınçla çalışan cihazlarda (sanayi tipi

ocaklar, fırınlar vb.) basınç düşürücü regülatör, sayaç sonrasına konulmalıdır.


Sayaç Makarası • İstasyonda bulunan ve mekanik ölçümlemeyi

sağlayan sayacın arızalanması durumunda gaz arzının durdurulmaması amacıyla yedek hatta montajı yapılan elemandır.


TÜRBİNMETRE ROTARİMETRE


Elektronik Hacim Düzeltici ( CORRECTOR) • Sayaçlar üzerinde standart şartları (1,01325

barg ve 15C) esas alınarak basınç, sıcaklık ve sıkıştırılabilirlik faktörüne göre bir hacim düzeltici (corrector) mevcuttur.

• Söz konusu corrector yazılım donanımının Gaz Dağıtım Şirketinin scada sistemine uyumlu olanı firmasından temin edilmeli ve kullanılmalıdır. 300 mbarg üzerinde doğalgaz kullanan müşterilerin otomatik hacim düzeltici bulundurmalıdır.

Elektronik Hacim Düzeltici (EHD)


Emniyet tahliye vanası ve hattı• Bu vanalar, sistemi aşırı basınca karşı korur.

Anlık basınç yükselmelerinde fazla gazı sistemden tahliye ederek regülatörün (emniyet kapamalı) kapanmasını ve hattın devre dışı kalmasını önler. Emniyet tahliye vanası istasyon çıkış vanası öncesine konur ve girişinde bakım onarım amaçlı vana konur. Emniyet tahliye borusu istasyon dışına(kabin) taşınacak ve yağmur vb. olaylardan korunacak şekilde dizayn edilecektir.

Ekipmanlar, Genel ve Teknik Özellikleri Çalışma şekli :Normal çalışmada ventil kapalıdır.

• Gaz firar basıncı yay (1) ile ayarlanır. Gaz bir mille birbirine bağlı çalışma membranı (2) ve ventil tabağı (3) arasından ortama yayılır.

• Yay (1) çalışma membranı ventil tabağını aşağıya iterek gaz geçişini engeller.

• Set edilen firar basıncı üzerindeki basınç darbeleri çalışma membranı ve ventil tabağını yukarı iter, açılan ventil tabağından geçen gaz firar hattı üzerinden çatı üzerine atılır. Ana devrede basınç düşeceği için ventil tabağı gaz firarını engeller.

EMNİYET FİRAR VENTİLİ (Safety Relief Valve)


Manometreler• İstasyon giriş ve çıkışlarındaki basınç değerlerini

(barg) okuyabildiğimiz elemanlardır. • İstasyona 4 adet manometre konulmalıdır.Giriş

vanasından sonra çıkış vanasından önce ve iki adet regülasyon hattı üzerine konur.

• Manometreler paslanmaz çelik,100 mm çaplı yuvarlak kadran, %1 hassasiyette ½ ‘’NPT dişli kalibrasyon sertifikası olacaktır.

• Manometreler çalışma basıncının minimum 1,3 katı ölçüm aralığına sahip olacaktır.


Termometreler• İstasyon giriş ve çıkışındaki gaz sıcaklık

değerlerini (ºC) okuyabildiğimiz elemanlardır. Paslanmaz çelik,arkadan çıkışlı, 100mm çapında yuvarlak kadran -10....+60ºC skalalı olacaktır.

Switchler• İstasyondaki sinyal devrelerini açıp kapamaya

yarayan elemanlardır. Gaz Dağıtım Şirketi scada sistemine uyumlu çalışmalı ve ilgili firmadan temin edilmeli ve kullanılmalıdır.


Basınç Transmitter,Transducerleri• İstasyon giriş ve çıkış basınç bilgilerini (barg)

cinsinden corrector’ e veya flow computer ’e gönderen elemanlardır. Gaz Dağıtım Şirketi scada sistemine uyumlu çalışması için ilgili firmadan temin edilmeli ve kullanılmalıdır.Transducerlerin girişine üç yollu iğne vana konacaktır.


Sıcaklık Transmitterleri( THERMOWELL YATAKLI)

• İstasyon giriş ve çıkış sıcaklık bilgilerini (ºC) cinsinden corrector ‘e veya flow computer ‘e gönderen elemanlardır. Gaz Dağıtım Şirketi scada sistemine uyumlu çalışması için ilgili firmadan temin edilmeli ve kullanılmalıdır. Sıcaklık sensörleri mutlaka termowell yatak içerisine konacak boruya direk montajı kesinlikle yapılmayacaktır.


Montaj• RMS-B, MS-B istasyonlar mutlaka uygun dizayn

edilmiş şase üzerine monte edilecektir. Şase ile borulama arasına lastik konacak ve support (destek) bağlantı elemanlarına mutlaka izole malzeme geçirilerek bağlantı yapılacaktır.


İstasyon ve scada bağlantı kabini• İstasyonlar , dış etkenlerden korumak amacı ile

kabin içine yerleştirilecektir. Ayrıca scada bağlantılarının toplandığı ve muhafaza altına alındığı eleman olup koruyucu ana kabinle birleşiktir.Şase üzerine oturtulmuş istasyon kabini kontrol ve bakım onarım çalışmalarında rahat çalışacak şekilde ekipman ve kabin arası mesafe tüm yönlerden en az 50 cm. olacak şekilde yapılacak tüm kapılar açılabilir ve sökülebilir şekilde dizayn ve montajı yapılacaktır. Bitişik nizamda montajı yapılmış scada kabini ile istasyon kabini arasında kablo kanalı olacaktır. Kabinler min. 1mm paslanmaz çelikten imal edilecektir.


İstasyon ve scada bağlantı kabini • Kapılar , yüksekliği 1800 mm’ den düşük olan

kabinlerde 2 menteşe, diğerlerinde ise 3 menteşe ile sabitlenecektir. Kilitler asma tip olmayacak göbekli tip kilit tercih edilecektir. Havalandırma için kabin yüzeyinin yaklaşık %5’ i oranında üst ve alt kısımlara havalandırma panjurları açılacaktır.

Ekipmanlar, Genel ve Teknik Özellikleri Başıboş akımlara ve elektrostatik yüklere karşı koruma

• RMS , MS-B den akım geçmesini (katodik koruma akımları, başı boş akımlar, elektrostatik yükler) engellemek için istasyon atlamalı topraklama bağlantıları yapılıp cihazlar, şase ve kabin ayrı ayrı topraklama levhalarına bağlanmalıdır. Topraklama direnci 1 ohm dan küçük olmalıdır.

1000

RMS-B

RMS-B İSTASYON GENEL YERLEŞİMİve TEL ÇİT TOPRAKLAMA PLANI

TEL ÇİT KAPISI veTOPRAKLAMA DETAYI

İSTASYON TEL ÇİT KAPISI veTOPRAKLAMA DETAYI

BETONÇelik Spiral Kılıf

ANA TOPRAKLAMA

TOPRAKLAMA İLETKENİ

BakırPabuç

BakırPabuç

Bakır Klemens bağlantısı

95 mm² örgülü bakır kablo

Yangın tüpü12 Kg

50 m

m² ör

gülü

bakır k

ablo

RMS-B

Topra

klama

(şase)

İzgaz

hattın

dan

Yangın tüpü12 Kg

ElektrikPanosu

Telefon Hattı

elektrodu

Ø20mm Bakır topraklama

Tel çit

topraklaması

RMS-B topraklaması(Borular)



elektrodu

Topraklama çubuğu 6 Adet

ÇıkışGiriş

Sistem

e


elektrodu


elektrodu

Tel çit topraklaması

Correktor

Topraklaması

2500

2500

2500 2500

2500


Boyama• Paslanma ve korozif etkilere karşı istasyonun

tamamı kumlama yapılarak boyanacaktır. Boyamada 1 kat antipas ve iki kat boya uygulanacaktır. Boyamada aşağıdaki renkler kullanılacaktır. -Borular ve bağlantılar sarı-Vanalar ve ekipmanlar kırmızıya boyanacaktır.

Kaynaklar • Her kaynak API 1104’ e göre radyografiksel

olarak %100 muayene edilecek ve kaynak filmleri Gaz Dağıtım Şirketine teslim edilecektir.


Scada bağlantısı ve RTU• İstasyonlar Gaz Dağıtım Şirketine scada

sistemine uygun olarak dizayn edilecek ve scada bağlantı malzeme ve cihazları olarak Gaz Dağıtım Şirketinin kullandığı malzemeleri kullanılacaktır.

• Scada bağlantısı için;-220 volt AC-Telefon hattı -Sayaca yakın noktada doğrulama alanı dışında Basınç Transduceri bağlamak için Üç yollu iğne vana takılı


Scada bağlantısı ve RTU-Sayaca yakın noktada doğrulama alanı dışında Sıcaklık indikatörü bağlanabilecek temowell yatağı yerleştirilmiş bağlantı noktaları-Emniyet kesme vanası kollarına, Ana kabin kapısına ve scada kabin kapılarına switch-Giriş ve çıkış basınç bağlantı noktası üç yollu iğne vanalı ve Filtre fark manometre sinyal çıkış bağlantıları hazırlanacak.-Ana kabin ile scada kabini arasında exproof kablo geçiş noktaları olacaktır.


Yedek malzemelerİstasyon teslimi esnasında aşağıda listesi olan malzemeler Gaz Dağıtım Şirketine teslim edilecektir.

• Termometre (-10.+60) ºC 2 adet• Manometre (giriş ve çıkış basıncına uygun) 2 adet• Filtre kartuşu 2 adet• Regülatör ve emniyet kesme vanası tamir kiti 2 takım• Sayaç giriş filtresi 2 adet• Sayaç makarası 1 adet• Basınç transducerleri(giriş,ölçüm ve çıkış) 1’er adet• Sıcaklık indikatörleri(giriş,ölçüm ve çıkış) 1’er adet• Switchler 5 adet


Markalama• İstasyon kabini ve şasesi üzerinde istasyona ait

tüm bilgilerin yer aldığı metal etiketler konulacaktır.

• NOT 1 : Tüm enstrüman bağlantılarında uygun çapta weldoled veya tridoled kullanılacaktır.

• NOT 2 : İstasyonun periyodik bakımı veya herhangi bir sebeple devre dışı kalması durumunda istasyona müdahale yalnızca Gaz Dağıtım Şirketi yetkilileri tarafından yapılır.

Weldolet Te fittingsin kullanılamadığı yerlerde büyük çaplı borudan küçük çapta branşman alınarak manometre ve tahliye hattına bağlanan kaynaklı bağlantı elemanıdır. Tridolet ise; çelik boru hattından çıkış alınmak istendiğinde kullanılan yüksek basınç sınıfı bağlantı elemanıdır.

Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonu MS PID

Şekil 1 : MS PID (Ölçüm İstasyonu)

Şekil 2 : RS PID (Regüle İstasyonu)

Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonu RS PID

Şekil 3 : RMS-B PID (Basınç Düşürme ve ölçüm İstasyonu) Sayaç regülatör önünde

Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonuRMS PID

Şekil 4 : RMS-B (Basınç Düşürme ve ölçüm İstasyonu)Sayaç regülatörden sonra

Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonuRMS PID

Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonu Ekipman Listesi

RMS B Ekipman listesi :

• 1 İzolasyon contası• 2 Basınç göstergesi

(Manometre)• 2-1 Üç yollu vana• 3 Sıcaklık göstergesi

(Termometre)• 4 Küresel vana• 5 Filtre• 5-1 DP Diferansiyel

manometre• 5-2 DP göstergesi• 5-3 Üç yollu vana• 6 Tahliye (Vent) ve Drain

Vanası• 7 Kabin• 7-1 Exproof switch

• 8 Sıcaklık sensörü (PT100)

• 9 Basınç sensörü (Transducer)

• 10 Sayaç (Rotarymetre veya Türbinmetre)

• 10-1 Pulse metre (LF,MF,HF)

• 10-2 Sayaç makarası• 11 Regülatör• 11-1 Slam-Shut Emniyet

kapatma vanası• 12 Küresel vana• 13 Emniyet Tahliye

vanası (Relief)13-1 Vana

• 14 Bypass vanası• 15 Elektronik Hacim

Düzeltici ( CORRECTOR)

Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonu Kabini

ı ç delik ler i

Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonu Tel Çit ve Topraklama Detayı

1000

RM

S-B

RMS-B İSTASYON GENEL YERLEŞİMİve TEL ÇİT TOPRAKLAMA PLANI

TEL ÇİT KAPISI veTOPRAKLAMA DETAYI

İSTASYON TEL ÇİT KAPISI veTOPRAKLAMA DETAYI

BETONÇelik Spiral Kılıf

ANA TOPRAKLAMA

TOPRAKLAMA İLETKENİ

BakırPabuç

BakırPabuç

Bakır Klemens bağlantısı


Yangın tüpü12 Kg

50 m

m² ö

rgül

ü ba

kır k

ablo

RM

S-B

Top

rakl

ama(

şase

)

İzga

z ha

ttınd

an

Yangın tüpü12 Kg

ElektrikPanosu

Telefon Hattı

elektrodu


Tel çit

topraklaması

RMS-B topraklaması(Borular)



elektrodu

Topraklama çubuğu 6 Adet

ÇıkışGiriş

Sist

eme


elektrodu


elektrodu

Tel çit topraklaması

Correktor

Topraklaması

2500

2500

2500 2500

2500

İSTASYON BORU ÇAPI HESABI

D: Boru Çapı mm

Q: max. Gaz Akış Debisi m3/h

P: min. Gaz Akış Basıncı barg

V: Gaz Akış Hızı m/sn

Çıkan sonuca göre D çapına yakın üst boru çapı alınır.

Çelik hatlarda İstasyon Giriş Çapı min. DN 50 mm (2”)

alınır.

ÖD= 18,82 xQ

Px V

İSTASYON BORU ÇAPI HESABI :

İSTASYON BORU ÇAPI HESABI :Hesaplamalarda, her zaman min. Gaz basıncı ve max . gaz akış debisi dikkate alınır.

A tipi istasyonlarda; basınç düşümü (regülatör) öncesinde izin verilebilir max. gaz hızı 20 m/sn, basınç düşümü (regülatör) sonrasında izin verilebilir max. gaz hızı 20 m/sn olarak alınır.

B tipi istasyonlarda; giriş hızı 20 m/sn, çıkış hızı 25 m/sn olarak alınır.

C tipi istasyonlarda ise hem giriş hızı, hem çıkış hızı 25 m/sn olarak alınır.

Örnek :

Verilenler :

• Pg = 12-19 barg• Pç = 1 barg• Q = 1200 m3/h

D: Boru Çapı mm




ÖD= 18,82 xQ

P x V

İstasyon Giriş Çapı Hesabı :

Pm= 12 + 1 = 13 barg

Ö

1200 m3/h

13 barg x 20 m/sn


D= 18,82 x

Pm= 12 + 1 = 13 barg

Ö

1200 m3/h

13 barg x 20 m/sn


D= 18,82 x

D= 40,43 mm

Sayfa : 49

İstasyon Giriş Çapı Seçimi :

• Hesaplanan Çap (mm) : 40,43 mm• Dg Seçilen Çap (mm) : 52,50 mm- DN50 -

2”

(DN40 – 1 ½” Yetmesine rağmen)

Not: (Giriş Çapı DN50- 2”- 52,50 mm nin

altında olmayacaktır.)

D: Boru Çapı mm




ÖD= 18,82 xQ

Px V

İstasyon Çıkış Çapı Hesabı :

İstasyon Çıkış Çapı Seçimi :

• Pç = 1 barg

• Q = 1200 m3/h • V = 25 m/sn

Pm= 1 + 1 = 2 barg

Ö

1200 m3/h

2 barg x 25 m/sn


D= 18,82 x

Pm= 1 + 1 = 2 barg

Ö

1200 m3/h

2 barg x 25 m/sn


D= 18,82 x

D= 92,20 mm

Sayfa : 49

İstasyon Çıkış Çapı Seçimi :

• Hesaplanan Çap (mm) : 92,20 mm• Dç Seçilen Çap (mm) : 102,3 mm-DN100-

4”

İstasyon Sayaç Seçimi :• Qsayaç : Ölçülen m3/h• Qtüketim : Hesaplanan kapasite m3/h• Qn : Sayacın debisi m3/h

• Pm : Mutlak basınç barg (Pm= Patm+Pişl)

• Pişl : Doğal gaz hattının işletme basıncı

• Patm : Atmosfer basıncı = 1 bar

İstasyon Sayaç Seçimi :

• Hesaplama Yöntemi:

Qtüketim = Qsayaç * Pm


veya

Qsayaç = Qtüketim / Pm

Sayacın Hassasiyeti ;

Qmin = Qn / 20

Sayaç Seçimi :

• Pg = 12-19 bar

• Pç = 1 bar

• Q = 1200 m3/h

Sayaç Seçimi :

• Qs = Q / Pm = 1200 / (12+1)

• QS = 92,31 m3/h

Sayaç Seçimi : Sayfa : 14

Sayaç Seçimi :

Sayaç Seçimi :

Sayaç Tipi olarak;

G65 Türbinmetre veya Rotarymetre seçilir.

Sayaç Seçimi :

Sayaç ölçüm hassasiyeti 1/20 ise;

Qmin = Qn / 20

Qmin = 100 / 20 = 5 m3/h olur.

Eğer tesisin min. Tüketim kapasitesi 5 m3/h’ in altında ise, örneğin 1 m3/h’ lik mutfak ocağı olsa idi, sayacın hassasiyeti 1/100 olarak seçilmeliydi.


Sayaç çıkış (düşük basınç) tarafında olsaydı;


Sayaç Seçimi :

• Pç = 1 bar

• Q = 1200 m3/h

Sayaç Seçimi :

• Qs = Q/Pm = 1200 / (1+1)

• QS = 600 m3/h

Sayaç Seçimi : Sayfa : 14

Sayaç Seçimi :

Sayaç Seçimi :

Sayaç Tipi olarak;

G400 Türbinmetre veya Rotarymetre seçilirdi.

Regülatör Seçimi :

Q = K * Cg * Pm

Q : Debi m3/h

Cg : Regülatör geçirgenlik katsayısı

Pm : Mutlak basınç barg

Pişl : Doğal gaz hattının işletme basıncı

Patm: Atmosfer basıncı= 1 bar (Pm=Patm+Pişl.)

K : Doğal gaz katsayısı (0,52)

Regülatör Seçimi :• FL serisi BFL-25 tipi regülatörlere ait Cg

geçirgenlik katsayısı • Cg= 500 m3/h (Katalog Değeri)• Pm= 12+1 = 13 barg

• K= 0,52 (Doğal gaz katsayısı) • Q= K*Cg*Pm Q=0,52*500* 13

• Q=3380 m3/h Hesaplama sonucunda BFL-25 tipi regülatörün 12 barg basınç altında 3380 Nm3/h kapasiteyi karşıladığı görülmektedir.

Vana ve Relief Vanası Seçimi :

• Vana seçimleri yapılırken, giriş - çıkış çapları ve sayaç bağlantı çapı göz önünde bulundurulur.

• Emniyet ventili, toplam kapasitenin %10'unu karşılayacak şekilde seçim yapılır.

5 – ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE DOĞALGAZ

TESİSATI YAPIM KURALLARI

DOĞALGAZ TESİSATI

Doğalgaza dönüşüm işlemi;

İhtiyaç duyulan doğalgaz debisine ve basıncına uygun doğal gaz teslim noktasına, sonrasında da tesisatın Ulusal Endüstriyel ve Büyük Tüketimli Tesislerin Doğalgaza Dönüşüm Şartnamelerine, yerel gaz dağıtım şirketlerinin şartname ve TSE 7363 Standartına uygun olarak tasarlanması ile yapılır.

BORU HATTI TASARIMI• Azami gaz çekiş miktarı

Müşteri ile Gaz Dağıtım Şirketi arasında yapılan doğalgaz satış sözleşmesinde belirlenen saatlik maksimum gaz çekiş miktarıdır (m³/h). Boru çapı belirlenirken ileride olabilecek tüketim artışları göz önüne alınarak saptanan maksimum kapasite dikkate alınmalıdır.

• Gaz teslim noktası çıkış basıncıMüşteri ile Gaz Dağıtım Şirketi arasında yapılan doğalgaz satış sözleşmesinde, gaz teslim noktası tipine, kapasitesine ve müşteri ihtiyacına göre belirlenen basınçtır.

• Gazın hızıSistemde gereksiz gürültü ve titreşimi önlemek amacıyla kabul edilebilir maksimum gaz hızı 25 m/sn’ dir.

BORU HATTI TASARIMIGüzergah seçimi

• Güzergah seçimi sırasında boru hattının mekanik hasar ve aşırı gerilime maruz kalmayacağı emniyetli yerlerden geçirilmesine dikkat edilmelidir.

• Boru hattı yakıt depoları, drenaj kanalları, kanalizasyon, havalandırma bacası, asansör boşluğu ve yangın merdivenleri gibi yerlerden geçirilmemelidir.

• Boru hatları takviye amacı ile yapılmış herhangi bir yapının bünyesi bir elemanı ya da onu güçlendiren bir sistem gibi düşünülemez, yapılamaz.

BORU HATTI TASARIMIBoru hattı• Gaz teslim noktasından sonra çekilecek boru hattının

çelik olan kısımlarının tamamında kaynaklı birleştirme yapılmalıdır.

• Gaz teslim noktasından sonra tesis genelinde boru tesisatının tamamı çelik veya bir kısmı çelik bir kısmı PE boru kullanılarak yapılabilir.

• PE boru kullanımı ile ilgili uygulamalar gaz teslim noktasının tipine göre değişir. Gaz teslim noktasının çelik hattan beslenen istasyon olması durumunda; toprak altı hatlarda PE boru kullanılması söz konusu ise, istasyon çıkışından sonraki min. 5 m.’ lik kısım çelik boru olmalı (P0 hattı), daha sonra PE/Çelik geçiş parçası ile PE boruya geçilmelidir.

BORU HATTI TASARIMI

İzolasyon Flanşı:• Boru hattının

topraktan çıktığı noktaya yakın bir yere konmalıdır.

İzolasyon flanşı

Doğal gaz tesisatında standardı olmayan hiçbir ürün kullanılamaz. Kullanılacak boru, bağlantı elemanları ve sayaçlar aşağıdaki standartlara uygun olarak imal edilirler:

• Çelik borular: TS 6047, ISO 3183, EN 10208• Kaynak ağızlı çelik bağlantı elemanı: TS 2649, ISO/R 64–221, DIN

1681.1629.1745• Dişli bağlantı elemanı: TS 11 EN 10242, EN 10242 • PE borular: TS 10827, ISO 4437, EN 1555–1,2• PE bağlantı elemanı: TS 6270, EN 1555–3,4• Küresel vana: TS EN 331, TS 9809, ISO 7121• Flaşlar (kaynak boyunlu): TS ISO 7005–1• Dikişsiz bakır borular: TS 9872 EN 1057, EN 1057• Esnek çelik borular: TS 10670, TS 10878• Gaz sayaçları: TS 5910 EN 1359, TS EN 12480, EN 12261

A- DOĞALGAZ TESİSATI MALZEMELERİ

• Filtreler: TS 10276, TS 11672• Regülatörler: TS 10624, TS EN 88, EN 88, TS 11390 EN 334, EN 334• Manometre: TS EN 837, EN 837• Selenoid valf: TSEK UBM-M-01/14.02.2006)• Relief valf: TS 11655, DIN 3381• Contalık malzemeler: TS EN 751-2• Sızdırmazlık sıvıları: TS EN 751-1-2-3• Doğal gaz sızdırmazlık macunu: TS 10944, ISO 7483• Deprem vanaları: TS 12884• Gaz basınç prosestatları: TS EN 1854, EN 1854• Test nipeli: TS 11 EN 10242• Gaz alarm cihazı: TS EN 60079

A- DOĞALGAZ TESİSATI MALZEMELERİ :

A- DOĞALGAZ TESİSATI MALZEMELERİ :

B- YER ALTI BORU HATLARI :

• Yer altına döşenecek borular çelik ise polietilen (PE) kaplı olacaktır.

• Polietilen borular kullanılabilir.• PE kaplı boru bulunamaması durumunda GAZ DAĞITIM

FİRMASINDAN İZİN ALINMAK KOŞULU İLE %50 bindirmeli PE esaslı bantlarla kaplanmalıdır..

• Test basıncı çalışma basıncının 1.5 katı alınacaktır.

• Yer altı boru hatlarının güzergah seçiminde boru hattının mekanik hasar ve aşırı gerilmeye maruz kalmayacağı güvenli yerlerden geçirilmesine dikkat edilmelidir.

Yeraltı Çelik Doğalgaz Boru Detayı

Yeraltı PE Doğalgaz Boru Detayı

Yeraltı Borular İçin İşaret Şeridi Uygulaması :

İkaz bandı

B- YER ALTI BORU HATLARI

• Tesisat galerisi boyutları doğalgaz hattının bakım, onarım ve kontrolüne imkan verecek ölçülerde olmalı.

• Tesisat galerisi havalandırılmasında, eğime, gaz birikmeyecek şekilde havalık bacalarına, dikkat edilmesi gereklidir.

• Aydınlatma yapılacaksa ex-proof aydınlatma yapılmalı.

• Galeri içinde kullanılacak boru PE kaplı olmalıdır.


• Yer altı tesisatlarda emniyet mesafelerine uyulmalıdır.

PARALEL VEYA DİKİNE GEÇİŞ MİNİMUM MESAFE

ELEKTRİK KABLOLARI 50 cm.

KANALİZASYON BORULARIAGRESİF AKIŞKAN BORULARIOKSİJEN BORULARI

DİKİNE GEÇİŞ = 50cm.PARALEL GEÇİŞ = 100 cm.

METAL BORULAR 50 cm.

SENTETİK BORULAR 30 cm.

AÇIK SİSTEMLER (KANAL VS.)DİKİNE GEÇİŞ = 50 cm.

PARALEL GEÇİŞ = 150 cm.

DİĞER ALTYAPI TESİSLERİ 50 cm.

Kılıflı geçişler Borunun aşırı yüke maruz kaldığı (yol geçişi vb.) durumlarda tranşe derinliği arttırılmalı ve boru üst seviyesinin tranşe üst seviyesine olan mesafesi 80 cm olmalıdır. Zorunlu nedenlerle boru üst kotunun 80 cm’ den az olduğu yerlerde çelik kılıf içine alınması uygundur. Kılıf borusunun iç çapı doğalgaz borusunun dış çapından en az 6 cm büyük olmalıdır.

1. Gaz Boru Hattı2. Kılıf Borusu ile Gaz

Borusu Arasına Konulan Ayırıcı

3. Kılıf Borusu (Çelik)4. Kılıf Borusu İle

Borunun Arasını Kapama Yüksüğü (Kauçuk, plastik, v.b.)

5. Yüksük Bileziği (Paslanmaz Çelik)

Kılıflı Geçişler


KATODİK KORUMA

KATODİK KORUMA• Çelik hatlarda boru çapı ne olursa katodik koruma

yapılmalıdır.• Toprak altı çelik boruların korozyona karşı aktif olarak

korunması için katodik koruma yapılmalıdır. Borunun yeraltından yerüstüne çıktığı noktalarda elektriksel yalıtımı sağlamak üzere yerden minimum 0.5 m yükseğe izolasyon flanşı konulmalıdır.

ÇELİK KILIF

KAYNAKLAMA

MÜŞTERİ SERVİS İSTASYONU

İZOLASYON FLANŞI

50 cm

SICAK SARGI

KATODİK KORUMA UYGULAMASI

YÜKSEK İÇ DİRENÇLİ VOLTMETRE

m V

REFERANS ELEKTROT( Cu / CuSO4 )

ÖLÇÜ ALMA TEKNİĞİVoltmetrede en az 850 m Vokunuyor ise katodik uygulaması doğrudur

MagnezyumANOT

Galvanik Anotlu Katodik Koruma Sistemi

KATODİK KORUMA

Mg Anod

KATODİK KORUMA

KATODİK KORUMAGALVANİK ANOTLU KATODİK KORUMA :

1. Galvanik anot boru hattından en az 3 m uzağa ve 1-1,5 m derinliğe gömülmelidir.

2. Anot üstü mutlaka boru tabanından aşağıda olmalıdır.3. Anodun su geçirmez muhafazası çıkarıldıktan sonra

anodun üstüne su dökülmelidir.4. Anot kablosu bakırdan yapılmış en az 6 mm2 kesitinde

NYY tipi yalıtılmış kablo olmalıdır.5. Katodik koruma sistemi tamamlandığında voltajı -0.85

Volt veya daha negatif olmalıdır. Birden fazla anot kullanılacağı zaman anotlar birbirine paralel bağlandıktan sonra ölçüm kutusuna bir kablo ile bağlanmalıdır.

6. Katodik koruma hesaplanırken, toprağın kimyasal analizi yapılmalı ve gömülecek metal kütleye göre seçim yapılmalı.

7. Katodik korumanın her 6 ayda bir ölçümü yapılmalıdır.

BORU ÇAP

ANOT BOYUTU

2 lb 3,5 lb 6,5 lb 11 lb 17 lb

0,907 kg 1,588 kg 2,948 kg 4,989 kg 7,711 kg

DN 25 150 m 260 m 480 m 760 m 1270 m

DN 32 110 m 190 m 380 m 600 m 1000 m

DN 40 85 m 160 m 300 m 480 m 800 m

DN 50 70 m 130 m 240 m 380 m 640 m

DN 65 55 m 100 m 190 m 290 m 490 m

DN 80 45 m 80 m 150 m 240 m 400 m

DN 100 40 m 70 m 120 m 190 m 320 m

DN 125 30 m 50 m 100 m 155 m 250 m

DN 150 20 m 40 m 80 m 130 m 210 m

Yaklaşık Katodik Koruma Miktarları :

mVYüksek içdirençli Voltmetre

Referans Elektrot(Cu/CuSO4)

Ölçü alma işlemi şekilde görüldüğü gibi yapılmaktadır. Voltmetrede en az -850 mV okunuyor olmalıdır.

KATODİK KORUMA

İzolasyon flanşı


• Bir bina için döşenecek yer altı doğalgaz hattı başka bir binanın mülkiyetinden geçemez.

• Boru hattı hiçbir zaman yakıt depoları, drenaj kanalları, kanalizasyon galeri, bodrum katı, havalandırma bacası, asansör boşluğu vb. yerlerden geçirilmemelidir.

İkaz bandı

PE-Çelik GeçişiYeraltında döşenecek PE borular, yer üstüne çıkmadan önce PE-Çelik geçiş parçası ile çelik boru bağlantısı yapılmalıdır.

İzole Flanşlar

İzole Mafsal

PE-Çelik Geçiş

C- YERÜSTÜ BORU HATLARI

• Doğalgaz tesisatları binaya giriş yaparken; yeterince aydınlatılmış, kuru, kendi kendine havalanabilen ve kolayca ulaşılabilen bir yerinden girer.

• Gaz borusu, hasara uğramayacak bir biçimde korunur. TS 7363’e göre doğal gaz boruları, Doğal gaz boruları işletme tarafından her zaman kolayca görülebilecek, kontrol edilebilecek ve gerektiğinde müdahale edilebilecek yerlerden geçirilir.

C- YERÜSTÜ BORU HATLARI

• İç tesisatlarda standartlara uygun doğalgaz boruları kullanılmalıdır.

• Doğalgaz tesisatı dişli, kaynaklı veya flanşlı olarak işlenebilir. Boru anma çapı 25 mm.(1”)< ise borular pasolu işlenmelidir. Boru anma çapı 25 mm.(1”) den büyük olan borular veya çalışma basıncı 50 mbar. üzeri olan tesisatlar yerinde kaynatılmalıdır.

YERÜSTÜ BORU HATLARI• AKV :• Doğal gaz; rahatça ulaşılabilecek ve hasar

görmeyecek bir noktaya tüm tesisatın gaz akışını gerektiğinde kesip açma işlevini yerine getirecek bir AKV (Ana Kesme Vanası) konulur (TS 9809 veya TS EN 331). AKV bina dışında bir noktaya konulacak ise havalandırılmış bir kutu içine alınır. AKV çapı hattın çapı ile aynı olur. DN 65 ve üzeri çaplardaki AKV, flanşlı ve tam geçişli küresel vana kullanılır.

AKV :• Gaz teslim noktasının istasyon olması

durumunda, istasyondan minimum 3 m. uzaklığa AKV konulmalıdır (TS EN 331, TS 9809).

• Boru hattının giriş yaptığı bina ile istasyon arasındaki mesafenin 50 m ’den büyük olması durumunda bina dışına ikinci bir AKV konmalıdır.

YERÜSTÜ BORU HATLARI

AKV :• İstasyon ile ikincil basınç düşürme istasyonu

arasındaki mesafe 10 m.’ den daha az ise, basınç düşürme ve ölçüm istasyonu çıkışında AKV konulmasına gerek yoktur.

• Gaz teslim noktasının servis kutusu olması durumunda AKV sayaç öncesinde konulmalıdır. Sayacın, boru hattının giriş yaptığı binaya olan mesafesinin 50 m.’ den fazla olması durumunda bina dışına ikinci bir AKV konulmalıdır.

YERÜSTÜ BORU HATLARI

Çelik boru hatları yapılarda döşeme veya sıva altında kalmamalıdır. • Tesis içlerinde korozif ortam (yüksek rutubet, asidik

ortam v.b.) olması durumunda boru hattı ve fittingler korozyona karşı önce antipas, sonra koruyucu boyalarla (sarı renkli) boyanmak sureti ile tam korunmuş olmalıdır.

Doğal gaz hatlarının duvar ve döşemelerden geçişlerinde koruyucu kılıf borusu kullanılmalıdır.

• Gaz boru hattı çelik kılıf içine alınmalı,

• Kılıf borusu içinde kaynaklı ekler kullanılmamalı,

• Bu yerlerde hiçbir yardımcı boru elemanı tesis edilmemeli,

• Korozyon tehlikesi sıfıra indirilmeli,

• Uygun havalandırma düzeneği oluşturulmalıdır

13 2 5

4

1- Gaz boru hattı2- Kılıf borusu ile boru arasına konulan ayırıcı (Separatör)3- Kılıf borusu (Çelik)4- Kılıf borusu ile borunun arasını kapama yüksüğü (kauçuk, plastik v.b.)5- Yüksük bileziği (Paslanmaz çelik)

Şekil-8 Muhafaza borusu detayı

Doğal gaz hatlarının duvar ve döşemelerden geçişlerinde koruyucu kılıf borusu kullanılmalıdır.

Doğal gaz tesisatı için minimum mesafeler

Montaj ve demontaj kolaylığı açısından 20 cm. mesafe tavsiye edilir.

Doğal gaz tesisatı için minimum mesafeler

Boru tesisatı elektrik tesisatı, buat kutusu, elektrik sayacı vb. ekipmanlardan 15 cm., 380 V ve üzeri tesisatlarda ise 30 cm. uzaktan çekilmelidir.

Doğalgaz tesisatı kendi amacı dışında kullanılamaz.

doğalgazprojesi.com’ dan alınmıştır.

Örneğin, Topraklama elemanı olarak kullanılamaz…

Boru tesisatı sık aralıklarla lastikli kelepçelerle sabitlenmeli veya konsollanmalıdır. Kelepçeler bağlantı elemanları ve bağlantı noktalarına gelmemelidir.

Doğal gaz boruları duvarlara tespitinde DN 50 ve altındaki çaplar için plastik veya çelik dübelli kelepçeler, DN 65 ve daha büyük çaplarda çelik dübelli kelepçeler kullanılır.

Boru kelepçeleme mesafeleri

Boru Çapı Yatay (m) Düşey (m)

1/2” 2,0 2,5

3/4” 2,5 3,0

1" 2,5 3,0

1 1/4” 2,7 3,0

1 1/2” 3,0 3,5

2” 3,0 3,5

2 1/2” 3,0 3,5

3” 3,0 3,5

4" 3,0 3,5

6" 5,5 7,5

8" 6,0 8,5

Doğal gaz tesisatı konsollama örnekleri

BORU ÇAPI KÖŞEBENT PLAKA PLAKA PLAKA Dübel Çapı Askı U CİVATA

A * B* C DelİK Çapı Delik Sayısı Çubuk Çapı ÇAPI

1/2"- 1" 30 * 30 * 4 10 2 M8 8 6

1 1/4"- 1 1/2" 30 * 30 * 5 150 * 100 * 5 12 2 M10 10 6

2" 30 * 30 * 5 150 * 100 * 5 12 2 M10 10 6

2 1/2" - 4" 30 * 30 * 5 150 * 100 * 5 12 4 M10 10 6

Doğal gaz tesisatı konsollanması

Yerüstü boru hatlarının, diğer yerüstü borularıyla paralel gitmesi durumunda minimum doğalgaz boru dış çapı kadar bir mesafeden geçmesi gerekmektedir.

Gaz borusu, tahrip edici (agresif) akışkan ve dış yüzeyi terleme yapan boruların üstünden geçmelidir.

Örneğin; Askı ve taşıyıcı eleman olarak kullanılamaz…

İki bina arasında dilatasyon yapılmış ise buradan geçen doğalgaz borusu esnek bağlantı elemanı ile bağlanmalıdır.

Dilatasyon İçin Esnek bağlantı uygulamaları

Boru bükme nadiren kullanılmakla beraber iç çapın daralmamasına ve boruda deformasyon olmamasına dikkat edilmelidir.

Eğer bükme kullanılacak ise bükme yarı çapı;

• 20 mm.lik boru için 125 mm.den,• 25 mm.lik boru için 150 mm.den,• 32 mm.lik boru için 200 mm.den,• 40 mm.lik boru için 250 mm.den,• 50 mm.lik boru için 250 mm.den küçük

olmamalıdır.

Not: Toprak altında kalacak tesisatlarda boruyu bükerek şekil verme kullanılmamalıdır.

Doğalgaz tesisatları, (Kolon, kazan hattı vs) elektrik birikmesine karşı MUTLAKA topraklanmalıdır.

Doğalgaz Tesisatlarının Geçtiği Mahaller de Aspirasyon yapılmalı.

Doğalgaz tesisatının geçtiği mahallerde havalandırılması için gazın toplanması muhtemel olan yerler, dış ortamla doğrudan veya kanal kullanılarak bağlanır.

Havalandırma yapmanın mümkün olmadığı durumlarda ex-proof gaz alarm cihazı kullanılmalı,

Aspirasyon yapılmalı.

• Havalandırma fan ile yapılıyor ise kullanılan fan ex-proof olmalı.

Boru hatları kolon, kiriş v.b. yapı taşıyıcı elemanlarını delmek sureti ile tesis edilmemeli, güzergahı boyunca herhangi bir yapı elemanına temas etmemelidir.

Tahliye Hattı (Vent) : • Boru hattındaki gazın gerektiğinde tahliyesi için; boru

hattına (hat binaya girmeden önce), emniyet kapama vanaları sistemine, basınç tahliye vanalarına, brülör öncesi gaz kontrol hattına monte edilmelidir.

• Bir kesme vanası ve bir çıkış borusundan ibarettir. Kapalı mahallerde bulunan tahliye borularının ucu emniyetli bir ortama ve çatı seviyesinin en az 1,5 m yukarısına çıkarılmalıdır. Eğer çatı seviyesine çıkarılma durumu mümkün olmuyor ise tahliye borusu potansiyel tutuşma kaynağından uzağa, gaz birikme olasılığı olmayan bir dış ortama çıkarılmalıdır.

Tahliye Hattı (Vent) : • Tahliye boruları kelepçelerle sabitlenmelidir. Mümkün

olduğunca boru boyu kısa olmalı ve gereksiz dirseklerden kaçınılmalıdır. Boru boyu 20 m.’ yi geçiyorsa boru çapı büyütülmelidir. Tahliye hatları tek bir boru birleştirilerek tahliye edilmek istenirse, bu durumda tahliye borusunun kesiti tahliye edilecek boruların kesit alanlarının toplamının 2 katı olmalıdır. Tahliye borusunun çapı emniyet kapama vanası girişindeki boru çapının ¼’ ü olmalıdır (min. DN 20). Tahliye borusunun ucu içine yabancı madde veya yağmur, kar suyu girmeyecek şekilde olmalıdır.

TAHLİYE BORUSU

Emniyet selenoidi, üst havalandırma menfezinden daha yüksek bir seviyeye yerleştirilen ex-proof gaz alarm cihazından kumanda alarak çalışması gerekir.

MUTFAK HATTI

SELENOİD VALF

6 – BORULARIN BİRLEŞTİRİLMESİ

Çelik BorularÇelik borular kaynaklı ve dişli olarak birleştirilebilir.

1- Çelik Boruların Kaynaklı Birleştirilmesia- Elektrik Ark Kaynağıb- Gaz altı Kaynağıc-TIG (Tungsten İnert Gaz ) Kaynağıd- MIG/MAG (Metal İnert/Metal Aktif Gaz) Kaynağıe- Oksi Asetilen Kaynağı

Kaynak Nedir?

Kaynak birbirinin aynı veya erime aralıkları birbirine yakın iki veya daha fazla metal parçayı ısı, basınç veya her ikisi birden kullanarak aynı türden bir malzeme katarak veya katmadan birleştirmektir.

Çelik Boru Kaynağı

Kaynak İşlemi Nasıl Yapılır?

Kaynak yöntemi olarak örtülü elektrotla, elle ark

kaynağı TİG kaynağı kullanılır.

Örtülü elektrot yöntemde elektrot olarak selülozik

ve bazik elektrotlar kullanılır.

Yalnız bazik elektrotların kurutularak

kullanılmasına dikkat edilir. (350ºC-400ºC)

Kaynak İşlemi Nasıl Yapılır?

Boru et kalınlığı 3 ile 4 mm arasında işlem 3

pasoda yapılır : Kök, Sıcak ve Kapak paso.

Malzeme et kalınlığı 4 mm’ yi geçen borularda

kaynak; Kök, Sıcak, Dolgu, Kapak paso olarak en

4 paso halinde yapılmalıdır.

Çelik Boru Kaynağı

İnç Et Kalınlığımm

Kök pasomm

Sıcak pasomm

Dolgu pasomm

Kapak pasoçap mm

2” 3-4 2,5 2,5 - 2,5

2,5” 3-4 2,5 2,5 - 2,5v / (3,25)

3” 3-4 2,5 2,5 - 2,5 / (3,25)

4” 4,37 2,5 3,25 3,25 3,25 / (4.00)

6” 4,37 2,5 3,25 3,25 4,00

8” 4,78 2,5 3,25 3,25 4,00

Boru et kalınlığına göre paso sayısı ve kullanılacak elektrot çapları :

Elektrot Çapı (mm)Akım Aralıkları (A)

En Düşük (A) En Yüksek (A)

2,50 50 90

3,25 65 130

4,00 100 180

Elektrot Nedir ?

Elektrot üzerinden kaynak akımının geçmesini

sağlayan, iş parçasına bakan ucu ile iş parçası

arasında ark oluşturan, gerektiğinde eriyerek

kaynak ağzını dolduran kaynak malzemesidir.

o Elektrot çekirdeğio Elektrot Örtüsünden oluşur.

Örtülü Elektrotun Görevleri. Nelerdir ?

Kaynak akımının geçmesini sağlamak

Kaynak arkının oluşmasını sağlamak

Eriyerek kaynak metalini oluşturmak

Örtülü Kaynak Elektrotlarının Çeşitleri :

Rutil Elektrotlar Selülozik Elektrotlar Bazik elektrotlar

Çekirdeğin Görevi Nedir?

Kaynak metalini oluşturur. Üzerinden arkı meydana getiren akım geçer.

Elektrot Örtüsünün Görevleri. Nelerdir ? Arkın düzgün oluşmasını ve devamlılığını

sağlamak.

Kaynak banyosunu havanın olumsuz

etkilerinden korumak

Kaynak metalinin yavaş soğumasını sağlamak

Değişik pozisyonlarda elektrotun rahat

yakılmasını sağlamak

Sağlıklı Bir Boru Kaynağı İçin;

Boruların üzerinde;

*Burkulma,

*Başlarda eğilme,

*Çentikler,

*Çizikler,

*Korozyona uğramış yerler,

*Bombeler BULUNMAMALIDIR…

Maden ve Kaynak Müh.Durmuş Şahingöz

• Kaynağı Etkileyen Parametreler • Birleşim• Malzeme• Dolgu Malzemesi• Gaz• Pozisyon• Isıl İşlem

-Ön Isıtma-Gerilme Giderme Tavlaması

• Elektriksel Parametreler• Teknik

Kaynak İle İlgili Standartlar :u TS EN 729Kaynak İçin Kalite Şartları• TS EN 719Kaynak Koordinasyonu – Görev ve SorumluluklarEN 1011-1Metalik Malzemelerin Kaynağı- Genel KılavuzTS 7536 EN ISO 6520-1Kaynak Kusurlarının Sınıflandırılması• TS 7830 EN 25817Kaynak Kusurları İçin Kalite Seviyeleri• TS EN 12062Tahribatsız Muayene – Genel Kurallar

• TS EN 970Tahribatsız Muayene – Görsel kontrol• TS EN 571-1Tahribatsız Muayene – Sıvı Penetran Testi• TS EN 1290Tahribatsız Muayene – Manyetik Parçacık Testi• TS EN 1435Tahribatsız Muayene – Radyografik Kontrol• TS EN 1714Tahribatsız Muayene – Ultrasonik Test• TS EN 29692Kaynak Ağızları

• EN 1289Penetran Testi – Kabul Seviyeleri• EN 1291Manyetik Parçacık Testi - Kabul Seviyeleri• EN 12517Radyografik Test – Kabul Seviyeleri• EN 1712Ultrasonik Test– Kabul Seviyeleri• EN ISO 13920Kaynaklı Konstrüksiyon İçin Genel Toleranslar

• EN ISO 13916Ön Isıtma ve Kaynak Pasoları Arası Sıcaklık Ölçme Kılavuzu • TS EN 875Çentik Darbe Deneyi• TS 287 EN 895Çekme Testi• TS 282 EN 910Eğme(Bükme) Testi• TS 9913 EN 1043-1Sertlik Testi• TS EN 1321Makraskobik ve Mikroskobik Test

Kaynak İle İlgili Standartlar :

• EN ISO 15607WPS/WPQR Genel Kurallar• EN ISO 15608Malzemelerin Gruplandırılması• EN ISO 15609WPS• EN ISO 15614WPQR• TS EN 287Kaynakçı Testi Onayı• EN 4063Kaynak Prosesleri• TS EN 729Kaynak İçin Kalite Şartları• TS EN 719Kaynak Koordinasyonu-Görev Ve Sorumluluklar

• EN 1011-1Metalik Malzemelerin Kaynağı - Genel Kılavuz• TS 7536 EN ISO 6520-1Kaynak Kusurlarının Sınıflandırılması• TS 7830 EN 25817Kaynak Kusurları İçin Kalite Seviyeleri• TS 7830 EN 25817Kaynak Kusurları İçin Kalite Seviyeleri• EN 6947Kaynak Pozisyonları• EN 439Kaynak Sarf Malzemeleri – Koruyucu Gaz• EN 440Kaynak Sarf Malzemeleri – Tel Elektrod• EN 499Kaynak Sarf Malzemeleri – Örtülü Elektrodlar

Kaynak İle İlgili Standartlar :

Özetle;

• Kaynak gazi toksiktir, kaynak yapılan ortam hava sirkülasyonu ile sürekli havalandırılmalıdır.

• Kaynak arkına çıplak gözle bakılmamalıdır.• Kaynak arkı ultraviyole ışın yaydığından çıplak ten için

yakıcıdır, gözle bakılmasa bile yakın durulmamalıdır.• Kaynakçı elbisesi mümkünse deri olmalıdır. Deri

olmaması durumunda yün elbise giyilmelidir. Pamuklu kumaştan yapılan elbisenin ultraviyole koruması çok düşüktür.

• Yalnız gözleri kapatan gözlük kaynak maskesinin alternatifi değildir. Kesinlikle kaynakçılar yüzlerini kapatacak kaynak maskesi kullanmalıdır.

• Kaynak pensesi (torch) ve şasi kabloları hasarsız olmalıdır.

KAYNAK KONTROLÜ

GÖRSEL KONTROL• Görsel Kontrol Hızlı Uygulanabilir• Ekonomik bir kontrol yöntemidir• Dış Hataların tespitinde çok başarılı bir

yöntemdir DİĞER YANDAN• Sadece görünür hatalar tespit edebilir….• İç Yapı hakkında fikir veremez….• Tecrübe ve bilgi çok önemlidir….• Personelin dalgınlığı ve dikkatsizliği çok

etkilidir….• Göz yanılmaları olabilir….• Aydınlatma düzeyi yeterli olmalıdır….

ŞEKİL VE ÖLÇÜ HATALARI1.RADYAL KAÇIKLIK

TS EN 10217-1

≤12,5 mm > 12,5 mm

1,6 mm (max) 0,125t veya max 3,2 mm hangisi küçükse

AWWA C200 ≤9,5 mm > 9,5 mm

0,1875 t veya1,6 mm (max) hangisi büyükse

0,1875 t veya 3,2 mm (max) hangisi küçükse

Aynı kalınlıkta uç uca kaynağı yapılan iki parça aynı hizada olmalıdır. Aynı hizada olmaması durumunda dinamik yüklere dayanıklı olmayacaktır. Offset veya High-low veya radyal kaçıklık olarak tabir edilen bu hizadan sapma;

API 5L ≤12,7 mm > 12,7 mm

1,6 mm (max) 0,125t veya max 3,2 mm hangisi küçükse

RADYOGRAFİK KONTROL1. NÜFUZİYETSİZLİK

ÜÇ ŞEKİLDE ORTAYA ÇIKAR;

1. TEK TARAFLI KAYNAKLARDA KAYNAK DOLGUSU, MALZEMEYİ TAMAMEN KAPATAMAZ.

2. ÇİFT TARAFLI KAYNAKLARDA İKİ TARAFLI KAYNAK ARASI BOŞLUK

3. T KAYNAĞINDA KAYNAK KÖPRÜ OLUŞTURUR, UÇLARA ULAŞMAZ.

Kaynak Merkezinde kesikli

veya sürekli siyah çizgi

1.NÜFUZİYETSİZLİK NÜFUZİYETSİZLİKTE KAYNAK AKIMININ ÖNEMİ BÜYÜKTÜR.

NUFUZİYETSİZLİK TEMELDE AKIMIN ÇOK DÜŞÜK OLMASINDAN

KAYNAKLANIR VE AMPERİ ARTTIRARAK KOLAYLIKLA DÜZELTİLEBİLİR.

DİĞER SEBEPLER;

TORÇ AÇISININ UYGUN OLMAYIŞI, HIZ DÜŞÜK OLABİLİR.

HER İKİ DURUMDA DA KAYNAK MALZEMESİNİN ARKIN ÖNÜNDE TOPLANIR

VE PENETRASYONA ENGEL OLUR. ARK, KAYNAK HAVUZUNUN ÖNÜNDE

TUTULMALIDIR.

DİĞER BİR ETKEN İSE TEL ÇAPININ KAYNATILACAK METAL KALINLIĞINA

GÖRE SEÇİLMEMİŞ OLMASIDIR.

Nüfuziyetsizlik

Eksik Dolgu

2.ERGİME NOKSANLIĞI(YAPIŞTIRMA NOKSANLIĞI)

Ergime noksanlığında, kaynak metali ana metali eritmeden yan duvarlarına yapışır. En önemli sebebi ise kaynak tekniğinin yanlış olmasıdır.

• Ya kaynak havuzu çok geniş (ilerleme hızı çok yavaş)

• Makina Hızı Yüksek, Kaynak Ağzı Genişlikleri fazla, tel çapı düşük

• yada kaynak metali arkın önünde toplanmıştır.

Ark kaynak havuzunun önünde ilerlemelidir. Böylece kaynak havuzu çok fazla yayılmaz ve arkın önünü

kapatmaz.

3.EKSİK DOLGU(DÜŞÜK KAYNAK)

En önemli sebebi ise kaynak tekniğinin yanlış olmasıdır.

• Ya kaynak havuzu çok geniş (ilerleme hızı çok yavaş)

• Makina Hızı Yüksek, Kaynak Ağzı Genişlikleri fazla, tel çapı düşük

• yada kaynak metali arkın önünde toplanmıştır.

Ark kaynak havuzunun önünde ilerlemelidir. Böylece kaynak havuzu çok fazla yayılmaz ve arkın önünü

kapatmaz.

4.UNDERCUT (yanma oluğu)

• Yanma oluğu kaynak dikişinin hemen yanında (alt veya üst) oluklardır.

• Yanma olukları dinamik yükler altında kaynak dikişinde çentik etkisi yaratarak kırılmalara neden olur.

4.UNDERCUT (yanma oluğu)

Hız çok yüksekVoltaj çok yüksekVEYA Amper Yüksek

DIŞTA YANMA OLUĞU İÇTE YANMA OLUĞU

5.GÖZENEK VE GAZ BOŞLUĞU

Genellikle eriyen metal içerisine giren gaz VEYA diğer yabancı malzemeler sonucu oluşur.

Sebepleri ;• Paslı, yağlı, boyalı parçaların temizlenmeden kaynatılması• Kaynak banyosunun çabuk katılaşması (Gaz Boşluğu) • Parçaların ıslaklığı, elektrod örtüsünün rutubet almış olması. Bu husus rutubete karşı çok hassas olan bazik elektrotlarda çok

önemlidir. Bu sebeple özellikle bazik elektrotların kullanımdan önce, birkaç saat 250-3000C’de kurutulmaları çok önemlidir.

• Akım şiddetinin zayıf olması durumunda da banyo çabuk soğuyacak, gazlar kaçmaya fırsat bulamayacaktır.

5.GÖZENEK VE GAZ BOŞLUĞU

YIĞIN HALİNDE GÖZENEK DAĞINIK HALDE GÖZENEK

6. ÇATLAK• Kaynak üzerinde çatlak kesinlikle kabul

edilemez. Çatlak bölgesi çıkarılmalı ve tamir edilmelidir.

Kaynak Filmi Raporu

Dişli bağlantılarda witworth dişli bağlantı ve standardına uygun sızdırmazlık elemanı (macun, sıvı conta vb. ) kullanılmalıdır. Sızdırmazlık elemanı yaş kalabilme özelliğine sahip olmalıdır

Dişlere keten sarılması

Macun sürülmesi

Fittings montajı

PE Boruların Avantajları1- Kolay taşınır ve kanal (tranşe) içine kolay döşenir. Çelik

boruya göre yaklaşık 8 kat daha hafiftirler.2- Özellikle küçük çaplı olanlar kangal halinde oldukları için

ek yeri sayısı daha azdır.

ELEKTROFÜZYON KAYNAĞI

ELEKTROFÜZYON KAYNAĞI3-Esnek olduklarından

titreşimlere daha dayanıklıdırlar.

4-Borular birbirlerine elektro füzyon kaynağı ile daha kolay ve risksiz bağlanabilir.

PE Boruların Avantajları

5- Şebekede gaz varken bile kolayca branşman alınabilir. Vana eklenebilir.

PE SADDLE ve VANA

PE Boruların Avantajları

6- Acil durumlarda boru özel aparatı sayesinde kolayca körlenebilir.

PE Borunun dezavantajları:

1- Darbelere karşı dayanıksızdır.

2- Güneş ışığından etkilenirler.

3- Kimyevi maddelerden etkilenirler.

4- Ateşe karşı dayanıksızdır.

Not: Bu yüzden PE borular SADECE yer altı hatlarda kullanılırlar.

PE BORU VE MONTAJI

DİKKATDoğalgazÇalışması

PE FİTTİNG ÇEŞİTLERİ

7-TEST ve KONTROLLER, GAZ VERME,

İŞLETMEYE ALMA

Test, Muayene ve Kontroller :

Montajı tamamlanmış Endüstriyel doğalgaz tesisatları projesine uygun olarak döşendikten sonra yetkili mühendis, işletme mühendisi ile birlikte test işlemi başlar. Tesisata hava veya azot basılarak sızdırmazlık ve dayanıklılık testine tabii tutulur.

6 bar basınca kadar testler hava veya soygaz (azot vb)

ile yapılabilir. Test basıncının 6 bar dan yüksek olması halinde su ile hidrostatik test yapılması zorunludur.

Gaz kullanan tesisatlarda yakıcı ilavesi, yakıcı iptali, güzergah değişikliği gibi tadilatlarda tekrar 1. ve 2. sızdırmazlık testleri yeniden yapılır.

İşletme basıncı 300 mbar dan küçük olan tesisatlarda uygulanır.

İlk gaz açma işlemi yapılacak tesisatlarda; test basıncı işletme basıncının en az 50 mbar üzerinde olmalıdır.

Bu basınç altında sıcaklık dengelenmesi için 10 dk beklendikten sonra 10 dk süre ile U manometre kullanılarak tüm branşman ve cihaz vanaları açık konumda iken test işlemi gerçekleştirilir.

Bu test esnasında basınç düşmesi olmaması gerekir.

1.Sızdırmazlık Testi :

1.Sızdırmazlık Testi

Tüm branşman ve cihaz vanaları açık konumda iken

test işlemi gerçekleştirilir.

1.Sızdırmazlık Testi

İşletme basıncı 300 mbar olduğu durumlarda önce 2. Sızdırmazlık testi daha sonra 1. sızdırmazlık testi olmak üzere iki aşamada test yapılır.

2. Sızdırmazlık testinde test basıncı işletme basıncının 1.5 katı olmalıdır. 15 dk. Dengeleme süresi, 30 dk test süresi olmak üzere toplam 45 dk. boyunca uygulanmalıdır.

Test ekipmanı olarak 0.1 bar hassasiyetli metalik manometre kullanılmalı ve test süresince basınç düşmesi olmamalıdır.

2. Sızdırmazlık testi sonrası 1. sızdırmazlık testi uygulanır.

2.Sızdırmazlık Testi :

Hidrostatik test, işletme basıncının 4 bar, dolayısıyla test basıncının 6 barın üzerinde olduğu tesisatlarda uygulanır. Tesisat tamamen bittikten sonra bütün vanalar kapatılarak tesisatın baş ve son noktasına kapama kapakları kaynatılır. Bu kapakların üzerinde hava alma, su doldurma, sıcaklık ve basınç ölçüm ağızları kaynatılır. Tesisat su ile doldurulduktan sonra basınç, cendereyle veya azot gazı ile test basıcına kadar çıkarılır. 24 saat boyunca tesisattaki basınç ve sıcaklık dalgalanmaları gözlemlenir ve kaydedilir. Sıcaklık değişimiyle basınç dalgalanmaları arasında anormal bir durum olmadığı taktirde tesisattaki su boşaltılır, boru iç yüzeyi kurutma süngerleriyle (pik) tamamen kurutulur. Sonrasında gaz açma işlemi gerçekleştirilir.

Hidrostatik Test

Tesisatın işletmeye alınmasından sonra tesisatta kalan hava sayaca en uzak noktada bulunan cihaz vanası açılarak dışarı atılır.

Bu işlemin yapıldığı bölmeler iyice havalandırılmalıdır.

Bu işlem süresince bu yerlerde açık alev, ateş bulundurulmamalı, sigara içilmemeli, elektrikli cihazlar ve kapı zilleri çalıştırılmamalıdır.

Kazan dairesinde ki cihazlar ise yetkili servis elemanlarınca devreye alınmalı, doğalgaza göre yanma ayarları yenilenmelidir. Baca gazı analizi yapılarak cihazda tam yanma olup olmadığı kontrol edilmelidir.

Devreye Alma :

BORU HATTI TASARIMIKOMPANSATÖR (TS 10880)Mevsimsel ısı değişiklikleri ve ortama bağlı olarak oluşabilecek ısıl genleşmelere karşı boruda oluşabilecek uzama ve büzülmeleri karşılamak amacı ile gerekli hallerde genleşme bağlantısı yapılmalıdır. Bir borunun uzama miktarı “L” aşağıdaki formülle bulunur.

L = L . . t = L . . (t1 – t2)

L : Uzama miktarı (m)L : Borunun ısınmadan önceki uzunluğu (m) : Borunun uzama katsayısı (m / mC)t = (t1 – t2) : Borunun ilk ve son sıcaklığı arasındaki fark (C)

BORU HATTI TASARIMIKOMPANSATÖR (TS 10880)

L = L . . t = L . . (t1 – t2)

Mevsimsel ısıl değişiklikler için,t1 = 35 Ct2 = -10 C -5 = 1,18 x 10 (m / mC) , alınmalıdır.

Toprak altı tesisatlarda sıcaklık farkı fazla olmadığı için hesaplanmaz.

L 40 mm. olmalıdır. L 40 mm. olması durumunda borunun uzama ve büzülmesini karşılamak üzere genleşme bağlantısı konulmalıdır.

Örnek :

L = L . . t = L . . (t1 – t2) idi

L = L / . (t1 – t2)

Örnek :

L = L / . (t1 – t2) -5

L = 0,04 / 1,18 x 10 * 45

L = 75,33 mt.

Örnek : 90 metre boru var ise;

L = L . . t = L . . (t1 – t2) idi -5L = 90 * 1,18 x 10 * (35-(-10))

L = 0,0478 mt.

L = 4,78 cm. Uzamayı alacak kompansatör seçilmelidir.

ÖLÜ HACİM HESABIÜflemeli brülörlü tesisatlarda, servis kutusu çıkışından veya istasyon çıkış vanasından tüketim cihazına kadar olan boru tesisatının hacmine (Atmosfer basıncında ki hacim) “Ölü Hacim” denir.

Ölü hacim;

21 mbar ile çalışan tesisatlarda cihaz debisinin1/500’ den, 300 mbar ile çalışan tesisatlarda cihaz debisinin 1/1000’ den BÜYÜK olmalıdır.

Bu büyüklük sağlandığında seçilen (D) boru çapı kabul edilecektir. Veya uygunluğu sağlamak için boru metrajı ayarlanmalıdır.

ÖLÜ HACİM HESABI

V = [ ( π * D2 / 4 ) * L ] + S / 1000

V = Ölü Hacim m3D = Boru iç Çapı mL = Boru Uzunluğu mS =Sayaç Hacmi dm3

BORU ÇAPIHESAP YÖNTEMİ

BORU ÇAPI HESAP YÖNTEMİ 50 mbarg üstü basınçlar için kullanılacak formül aşağıda verilmiştir.

Pg – Pç = 29.16 x L x

Pg : Giriş basıncı (mutlak basınç abs.bar)Pç : Çıkış basıncı (mutlak basınç abs.bar)L : Boru eşdeğer boyu ( m.)Q : Gaz debisi (m³/h)D : Boru İç Çapı (mm.)

.”

Q 1,82

D 4,82

22

v : Hız (m/sn) v 25 m/sn olmalıdır.

v = K

K katsayısı jeodezik yükseklige bağlı olarak atmosfer basıncı değerleri yurdumuzun bölgelerinde farklılık göstermesinden dolayı, her bölgedeki gaz dağıtım şirketleri bu katsayıyı farklı kullanmaktadır.

Örneğin; Gaz Dağıtım Şirketleri Genel Olarak K=353,677 katsayısını kullanmaktadır.

Q

D² × Pç

BORU ÇAPI HESAP YÖNTEMİ

v = 353,677

v : Gaz Akış Hızı (m/sn) Q : Gaz debisi (m³/h) D : Boru çapı (mm.)

Pç : Çıkış basıncı (mutlak basınç abs.bar)

.

Q

D² × Pç

BORU ÇAPI HESAP YÖNTEMİ

EŞDEĞER UZUNLUK (Leş)

Boru Çapı Dirsek (m) Tee (m) Redüksiyon (m)

Küresel Vana (m)

DN 25 0.5 0,5 0,5 0,6

DN 32 1 1 1 1

DN 40 1.2 1,2 1,2 1,2

DN 50 2 2 2 2

DN 65 2 2 2 2

DN 80 2 2 2 2

DN 100 2,5 2,5 2,5 2,5

DN 125 3 3 3 5

DN 150 3 3 3 5

DN 200 3 3 3 5

DN 250 3 3 3 5

Doğal gaz Boru Uzunluğuna İlave Edilecek Eşdeğer Uzunluklar (metre olarak)

Sayfa : 49

BASINÇ KAYBI DEĞERLERİ• 50 mbarg’ ın üstü basınçlarda, sayacın yeri Basınç

Düşürme istasyonun içersinde ise, yerel kayıplar göz önüne alınmaksızın cihazın çalışma basıncı da göz önünde bulundurularak sadece hız ve çap kontrolü yapılır.

• Sayaç, Basınç Düşürme İstasyonunun dışında ise 300 mbarg hatlarda sayaca kadar GAZ DAĞITIM FİRMASININ izin verdiği basınç kaybına müsaade edilir. Sayaçtan sonraki hatlarda ise yerel kayıplar göz önüne alınmaksızın sadece hız ve çap kontrolü yapılır.

• Sistemde birden fazla brülör bağlı olması durumunda ve bunlardan bir veya bir kaçının yedek kullanılacak olması halinde; endüstriyel tesisten yedek kullanım ile ilgili taahhüt yazısı alınır. Sayaç seçimi haricindeki hesaplamalarda yedek cihazlar göz önünde bulundurulmaz.

BORU ÇAPI HESAPLAMA ÇİZELGELERİBORU ÇAPI HESAPLAMA ÇİZELGESİ 50 Mbarg > PİŞL (mbar)

Hat NoQ Leş D Diç Pg Pç P v

m³/h m DN mm bar bar mbar m/s

Örnek Boru Çapı Hesabı :

• Fabrikada bulunan iki adet buhar kazanı için Gaz Dağıtım Şirketi onayı alınarak bir adet S300 servis kutusu ile gerekli olan gaz debisi sağlanmıştır. Servis kutusu çıkış basıncı 300 mbar ‘dır. Sayaç kazan dairesi girişine konulacaktır.

Buhar kazanları ile ilgili özellikler aşağıda verilmiştir.• Buhar Kazan1 ;

Qkazan1 =1.350.000 kcal/h kapasiteli, kazan verimi η1 = %85

• Buhar Kazan 2 ;

Qkazan2 =1600 kW kapasiteli, kazan verimi η2 = %90

Not:Doğalgazın altısıl değ.Hu = 8250 Kcal/ m3 -(9,593 kWh/ m3)

İstenenler :

Verilen izometrik plana göre;a- Hat bilgilerini ve bulunması gereken ekipmanları

belirtiniz.

b- Sayaç kapasitesini ve tipini belirleyiniz.

c- Boru çapını tayin ediniz.

d- Tesisatta ısıl genleşmeden kaynaklı kompansatör ihtiyacı var mı? Var ise, uzama miktarını hesap ediniz.

Hat Bilgileri ve işaretler :

Q =

Q : Kazan Gaz Debisi Nm3/h

Qkazan : Kazan Isıl Değeri kcal/h veya kW/h

Hu : Doğalgaz Alt Isıl Değeri

η : Verim

Qkazan

Hu × η

Kazan Kapasite Hesabı :

Kapasiteler :

• 1 No’ lu Kazan :

Q1 = Qkazan1 / ( Hu × η1 )

Q1 = 1.350.000 / ( 8250 * 0,85 )

Q1 = 192,51 Nm3/h

Kapasiteler :


Q2 = Qkazan2 / ( Hu × η2 )

Q2 = 1.600 / ( 9,593 × 0,90 )

Q2 = 185,32 Nm3/h

Kapasiteler :

• Toplam Debi :

QT = Qa + Qb

QT = 192,51 + 185,32

QT = 377,83 Nm3/h

b- Sayaç Kapasitesi ve Seçimi

Qsayaç = Qtüketim / PMUT

Qsayaç = 377,83 / 1,3

Qsayaç = 290,64 m³ / h olur.

(PMUT = Mutlak gaz basıncı (bar) = Patmosfer + Pmanometre)

(PMUT = 1,01325 + 0,300 = 1,31325 bar ≈ 1,3 alınır.)

Sayfa : 14

b- Sayaç Kapasitesi ve Seçimi

Sayaç tipi ;

G250 ( Max 400 m³ / h )

Rotary veya Türbünlü tip sayaç seçilir.

c- Boru Çapı Hesabı :

• Servis kutusu ile sayaç arasındaki basınç kaybı 21 mbar ’ı geçmemesi için aşağıdaki boru çapı hesabı amprik formül kullanılabilinir.

v = 353.677 Q

D² × Pç

c- Boru Çapı Hesabı :

v = 10 m/s kabul edildiğinde;

v = 353.677

10 = 353.677

D = 5 * Ö Q

Q

D² × Pç

Q

D² × 1,3

1 No’lu Hat Boru Çapı Hesabı :

D = 5 * Ö Q

D = 5 * Ö 377,83 m3/h

D = 97,19 mm

Sayfa : 49

DN100= 102,3 mm iç çap seçildi.


P1g² - P1ç² = 29,160 * L1 * Q1 1,82 / D1 4,82

İdi


L1 = l1+ leş1

L1 = 160 + ( 11 Dirsek100 + 1 Vana100)

L1 = 160 + (27,5+2,5)

L1 = 190 m


P1g² - P1ç² = 29,160 × L1 × (Q11,82 / D1

4,82)

Debi Q1 = 377,83 m3/h

Çap D1 = 102,3 mm

Uzunluk L1 = 190 m

Basınç P1g = 1,3 bar


P1g² - P1ç² = 29,160 × L1 × (Q11,82 / D1

4,82)

1,3² - P1ç² = 29,160 × 190 × (377,831,82 /102,34,82)

P1ç = 1,278 bar

Basınç kaybı 22 mbar. DN125 seçelim…


L1 = l1+ leş1

L1 = 160 + ( 11 Dirsek125 + 1 Vana125)

L1 = 160 + (33 + 5)

L1 = 198 m


P1g² - P1ç² = 29,160 × L1 × (Q11,82 / D1

4,82)

Debi Q1= 377,83 m3/h

Çap D1= 127,8 mm

Uzunluk L1 = 198 m



P1g² - P1ç² = 29,160 × L1 × (Q11,82 / D1

4,82)

1,3² - P1ç² = 29,160 × 198 × (377,831,82 /127,84,82)

P1ç =1,292 bar

Basınç kaybı 8 mbar. 21 mbr dan küçük.


v1 = 353.677 × Q / (D1² × P1ç)

v1 = 353.677 × 377,83 / (127,8² × 1,292)

v1 = 6,33 m/sn

25 m/sn küçük olmalı… UYGUNDUR.

D: Boru Çapı mm

Q: Max. Gaz Akış Debisi m3/h

P: Min. Gaz Akış Basıncı barg

v: Gaz Akış Hızı m/sn

ÖD= 18,82 xQ

Px v

Çap Hesabı :


D2 = 18,82 x [ Q1 / ( v X Pm ) ] ½

D2 = 18,82 x [ 377,83 / ( 25 X 1,292) ] ½

D2 = 64,37 mm

DN 80 (3’’) seçildi.


L2 = l2+ leş2

L2 = 20 + ( 1 Dirsek80) + (1 Te80 )

L2 = 20 + 2 + 2

L2 = 24 m


P2g² - P2ç² = 29,160 × L2× (Q21,82 / D2

4,82)

Debi Q2 = 377,83 m3/h

Çap D2 = 77,90 mm

Uzunluk L2 = 24 m

Basınç P1ç= P2g = 1,292 bar


P2g² - P2ç² = 29,160 × L2 × Q21,82 / D2

4,82

1,292² - P2ç² = 29,160 × 24 × 377,831,82 / 77,94,82

P2ç =1,282 bar


v2 = 353.677 × Q / (D2² × P2ç)

v2 = 353.677 × 377,83 / (77,9² × 1,282)

v2 = 17,2 m/sn


D: Boru Çapı mm




ÖD= 18,82 xQ

Px v

Çap Hesabı :

3 No’lu Hat Boru Çapı Hesabı :3

D3 = 18,82x[ Q1 / ( v X Pm ) ] ½

D3 = 18,82x[ 192,51 / ( 25 X 1,282) ] ½

D3 = 46,12 mm


L3 = l3+ leş3

L3 = l3+ leş3 = 8 + ( 2 Dirsek50 + 1 Vana50 + 1 Red.80)

L3 = 8 + (4+2+2)

L3 = 16 m


P3g² - P3ç² = 29,160 × L3 × (Q31,82 / D3

4,82)

Debi Q3= 192,51 m3/h

Çap D3= 52,50 mm

Uzunluk L3 = 16 m

Basınç P3g = P2ç = 1,282 bar


P3g² - P3ç² = 29,160 × L3 × (Q31,82 / D3

4,82)

1,282² - P3ç² = 29,160 × 16 × (192,511,82 /52,54,82)

P3ç =1,269 bar


v3 = 353.677 × Q / (D3² × P3ç)

v3 = 353.677 × 192,51 / (52,5² × 1,269)

v3 = 19,50 m/sn


D: Boru Çapı mm




ÖD= 18,82 xQ

Px v

Çap Hesabı :

4 No’lu Hat Boru Çapı Hesabı :3

D4 = 18,82 x [Q1 / ( v X Pm ) ] ½

D4 = 18,82 x [ 185,32 / ( 25 X 1,282) ] ½

D4 = 45,25 mm


L4 = l4+ leş4

L4 = l4+ leş4 = 8 + (2 Dirsek50 + 1 Vana50 + 1 Red.80)

L4 = 8 + (4+2+2)

L4 = 16 m


P4g² - P4ç² = 29,160 × L4 × (Q41,82 / D4

4,82)

Debi Q4 = 185.32 m3/h

Çap D4 = 52,50 mm

Uzunluk L4 = 16 m

Basınç P4g= P2ç = 1,282 bar


P4g² - P4ç² = 29,160 × L4 × (Q41,82 / D4

4,82)

1,282² - P4ç² = 29,160 × 16 × (185,321,82 /52,54,82)

P4ç =1,270 bar


v4 = 353.677 × Q / (D4² × P24ç)

v4 = 353.677 × 185,32 / (52,5² × 1,270)

v4 = 18,72 m/sn


Hat Bilgileri ve işaretler :

377,83 m3/hDN125160 mt.

377,83 m3/hDN8020 mt.

185,32 m3/hDN508 mt.

192,51 m3/hDN508 mt.

8- ENDÜSTRİYEL TESİSLER İÇİN

DOĞALGAZ YAKICILARI

ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE

DOĞALGAZA DÖNÜŞÜM KRİTERLERİ • Sanayi tesislerinin doğal gaza dönüşümü,

dönüşümü yapılacak tesisin mevcut kazan ve yakıcı (brülör) durumuna, kazan dairesi ve havalandırılması ile emniyet sistemine ve baca gibi esas unsurlarını da kapsamaktadır

• Kazan dairesi konumu ve havalandırılması teknik

şartnamelere göre düşünülmelidir.

Kapasiteye uygun ‘’YAKICI CİHAZLARIN" seçimi yapılmalıdır.

NOT: Tesiste bulunan ’’YAKMA CİHAZLARININ" TSE, ISO, EN standartlarından herhangi birine göre doğal gaza dönüşümünün uygun olduğuna dair belgelendirilmesi gerekmektedir.

• Mevcut bacalar şartnamelere göre yeniden düzeltilmeli veya yeniden yapılmalıdır.

İç tesisatta, standart belgesine sahip olmayan malzeme kullanılamaz. İç tesisatta meydana gelebilecek gaz kaçak veya kazalarına karşı alınacak önlemler hususunda da anılan standartlar geçerlidir.

• İşletme emniyetine, standartlara uygun malzeme kullanımına ve işçilik kalitelisine önem verilmelidir.

• Endüstriyel iç tesisatın tasarımı, yapımı, yerleştirilmesi, kontrolü, işletmeye alınması ve işletilmesi ile ilgili olarak TS, EN, ISO, IEC standartlarından herhangi birine, bu standartlarda yoksa, TSE tarafından kabul gören diğer standartlara uyulması zorunludur.

• Standartlarda değişiklik olması halinde; değişiklik getiren standart, uygulanan standardın iptal edilmesi veya yürürlükten kaldırılması ise yeni standart geçerli olur. halinde

Kazan Nedir?

Bir veya birden çok

Birimde ısınmayı, sıcak

su teminini sağlamak,

buhar, kızgın su veya

kızgın yağ elde etmeyi

Sağlamak maksadı ile

Doğalgazın yakılmasını

sağlayan, anma ısı

güçleri 70 kW ve daha

büyük olan ısı üretme

cihazlarıdır.

Kazan Tipleri

Kullanılan Malzemeye Göre Kazanlar :1- Çelik Kazanlar

2- Döküm Kazanlar

3- Paslanmaz Çelik Kazanlar

Çelik Kazanlar

Döküm Kazanlar

Paslanmaz Çelik Kazanlar

Kazan Tipleri

Çalışma Şekillerine Göre Kazanlar :1- Üflemeli Brülörlü Kazanlar

2- Atmosferik Brülörlü Kazanlar

Üflemeli Brülörlü Kazanlar

Atmosferik Brülörlü Kazanlar

Kazan Tipleri

• Dizayn Şekillerine Göre Kazanlar• 1- Yarı Silindirik kazanlar• 2- Silindirik kazanlar

– 3 Geçişli Silindirik kazanlar– 2 Geçişli (Karşı Basınçlı) Silindirik Kazanlar

Yarı Silindirik Kazanlar

Silindirik (3 Geçişli) Kazanlar

Silindirik (2 Geçişli) Kazanlar

Kazan Tipleri

• Isı Taşıyıcı Akışkanlara Göre Kazanlar

1- Sıcak su kazanları

2- Kızgın su kazanları

3-Buhar kazanları

4- Kızgın buhar kazanları

5- Kızgın yağ kazanları

Kazan Tipleri

Montaj Şekillerine Göre Kazanlar

1- Yer tipi kazanlar

2- Duvar tipi kazanlar

Kazan Tipleri

Yakma Teknolojisine Göre Kazanlar

1- Sabit Sıcaklık kazanları

2- Düşük Sıcaklık kazanları

3- Yoğuşmalı kazanlar

KAZANLARIN ve KAZAN DAİRELERİNİN DÖNÜŞÜM

KURALLARI

Kazanların Doğalgaza Uygunluğu / Dönüşümü• Yeni bir kazan montajı için kazanımız ilgili TSE imalat

standartlarına uygun olmak mecburiyetindedir

• Dönüşüm yapıyor olmamız durumunda; yarı silindirik kazanlar ile etiketi ve belgesi olmayan hiçbir kazan doğalgaza dönüştürülmeyecektir.

• Etiketi ve belgesi olan 15 yaşına kadar silindirik, çelik ve döküm kazanlar doğalgaza dönüştürülebilir.

• Doğalgaza yakılacak bir kazan makinetolu değil mutlaka kaynaklı olmalıdır.

Kazanların Doğalgaza Uygunluğu / Dönüşümü

Kazanların Doğalgaza Uygunluğu / Dönüşümü• Teknik değerlendirme sonucu durumları iyi olmayan

(kullanılmasında teknik mahsur bulunan ve kullanıcı için ekonomik olmayan) kazanların yaş sınırına bakılmaksızın dönüşümü yapılmayacaktır.

• Isı üreten cihazlar yerleştirildikleri mahallerdeki duvar ve tavan aralık ölçüleri, imalatçı tarafından şart koşulan değerin altına düşmemelidir.

• Bakım-onarım amacıyla brülörün yerinden geri çıkarılması veya yana alınması imkanını verecek yeterli alanlar mevcut olmalıdır.

• Kazan dairelerinde katı, sıvı, gaz yakıt tankı veya depoları bulunmamalıdır.

BRÜLÖRLER ve 2.KADEME GAZ YOLU ARMATÜRLERİ

Gaz Brülörleri

• Gaz brülörleri hava ile yakıtın uygun oranlarda karışarak kontrollü ve verimli yanmayı sağlamalıdırlar. Gaz brülörlerinde yanma veriminin yüksek olması ve çevre kirliliğine yol açmayan bir yanma sağlanması kadar enerji tasarrufuna önemlidir.

Brülör seçiminde ve boru çapı hesaplamalarında cihazların verimi (verilmemişse)

yeni kazan için η = % 90 , dönüşüm yapılan kazanlarda η = % 85 olarak

alınmalıdır.

Brülör Verimi

baca OPTIMIZING_COMBUSTION.EXE

Gaz Brülörleri

• Gaz brülörleri değişik kıstaslara göre şu şekillerde sınıflandırılabilir:

• Çalışma Şekillerine Göre :1-On-Off Çalışan Brülörler

a-Tek Kademeli Brülörlerb-İki Kademeli Brülörler

2- Oransal Brülörlera-Mekanik Oransallıkb-Gaz Valfi ile Oransallıkc-Pnömatik Kontrollü Oransallık

• Yanma Şekillerine Göre :1- Atmosferik Yanmalı Brülörler2- Üflemeli Yanmalı Brülörler

• Yakılan Yakıtın Cinsine Göre :a- Tek Yakıtlı Brülörlerb- Çift Yakıtlı Brülörler

• A) TEK KADEMELİ DOĞALGAZ BRÜLÖRLERİ:

• Bu tip brülörler çekilen ısıya bağlı olarak bir defa ayarlanır ve sürekli aynı miktarda yakıt yakılması sağlanır. Brülörler on-off olarak çalışır. Yalnızca ilk devreye giriş hızı bir ölçü ayarlanabilir. Max 100 kW kapasiteye kadar kullanılır.

• B)İKİ KADEMELİ DOĞALGAZ BRÜLÖRLERİ:

• Bu tip brülör çekilen ısıya bağlı olarak max. ve min. yükte çalışabilirler. İlk önce devreye min. yükte girer ve ısı ihtiyacına bağlı olarak max yüke geçer. Bu tip brülörler darbesiz devreye girer .Max 600 kW kapasiteye kadar kullanılabilir.

• C) ORANSAL KONTROLLÜ BRÜLÖRLER:

• En pahalı kontrol sistemine sahip brülörlerdir. Bu tip brülörler ısı yükünün sürekli değiştiği sanayi tesislerinde brülör kapasitesinin buna bağlı olarak kendisini ayarlamasını otomatik olarak yapar. Bu tip brülörler max kapasitenin %20’ne kadar modüle edebilir. Standartlar 3000 kW üzerindeki kapasiteyi zorunlu kılar.

Atmosferik yanmalı brülör

Atmosferik Yanmalı Brülör:

Atmosferik Yanmalı Brülör

Üflemeli yanmalı brülör

Brülör Ana Parçaları :

Brülör Eğrisi ile Seçim

585.000 kcal/h kapasiteli yeni bir kazan için brülör seçimi yapalım.

Kazan Karşı Basıncı

(Kazan Duman Tarafı Direnci) = 45 mbar.

(Kazan kataloğundan okunan değer.)

Qbr =

Q br : Brülör Isıl Kapasitesi kcal/h veya kW/h

Qkazan : Kazan Isıl Kapasitesi kcal/h veya kW/h

η : Verim

Qkazan

η

Brülör Kapasitesi Hesabı :


Brülör Kapasitesinin Hesabı :

Qbr = Kazan Kapasitesi / Verim

Qbr = 585.000 kcal/h / 0,9

Qbr = 650.000 kcal/h


A Tipi : 200.000-700.000 kcal/h…..: 1000.- Euro

B Tipi : 400.000-900.000 kcal/h…..: 2000.- Euro

C Tipi : 600.000-1.250.000 kcal/h…: 3000.- Euro


A B

Gaz brülörü ateşleme ve türbülatör sistemi

Presostat

İşletme ve emniyet selenoid ventili

Multiblok gaz valfi

Multiblok gaz valfi• 1. Stabilizatör ayar vidası girişi• 2. Yanma kapasitesi ayar tutacağı• 3. Maksimum çıkış gaz ayar tutacağı• 4. Ayarlama tutacağı kilit vidası• 5. Ana (İşletme) selenoid ventili (2

defada açılır)• 6. Emniyet Selenoid ventili (hızlı-

açar kapar)• 7. Basınç girişi (Basınç kontrol

noktası)• 8. Stabilizatörden dışarıya basınç

giriş yeri• 9. Valfın basınç girişi giriş yeri• 10. Basınç stabilizatörü• 11. Basınç stabilizatör borusu• 12. Giriş filtresi• 13. Valfın içeriye giren basınç ölçüm

noktası

Sanayi yakma cihazları (Bekler)


Genel anlamdaki tüm özellikleri doğalgaz

brülörü ile aynı olmakla birlikte Proses

yakıcılarında tüm özellikleri kullanılacak

tesisin şartları belirler.

Emniyet özelliklerinde Şartnamelerde

kullanılan standartlar geçerlidir.


Brülör bekleri standart doğalgaz brülörlerinden ayıran belirgin görünüm özelliği (üflemeli tiplerde) yakma havasının bağımsız bir vantilatörle sağlanması, emniyet ve işletme için

kullanılan tüm ekipmanların (röle,trafo vb.) yakıcı gövdesi üzerinde bulunmamasıdır.


Kullanım Alanları : Her türlü koşula ve istenilen şartlara uyumlu olan özellikleri

nedeniyle kullanım alanları yelpazesi çok geniştir.• Yüksek, düşük, hassas sıcaklık istenen her türlü sanayi

alanında kullanılır. • Malzemelerin her türlü kurutma ve ısıtması proseslerinde• Pişirme amaçlı (seramik ve porselen vb.)• Malzemelerin; tavlama, menevişleme, sementasyon gibi

ısıl işlemlerinde• Her türlü metal için; fırınlarında, ergitme potalarında• Toz boya fırınlarında ; kağıt ambalaj kurutma ve lak

sistemlerinde

GAZYOLU ARMATÜRLERİ

Gaz Vanaları• Sisteme giren gazı kesmek, yol vermek, akışı düzenlemek (ayar ve

regülasyon) geri akışı engellemek için kullanılır. Hattaki gazın basıncına uygun basınç sınıfında küresel vana kullanılmalıdır. Vana gövdesi mekanik dayanıklılığa sahip olmakla beraber, yangın emniyetine karşılıkta demir veya pirinçten imal edilmiş olmalıdır. Ayrıca yangın emniyetli vanalar (yüksek sıcaklıkta belli bir süre sızdırmazlığını koruyabilen vanalar) kullanılmalıdır.

Gaz Pislik Tutucuları

• Tesisattan gelebilecek her türlü partikülü tutmak için kullanılır. Pislik tutucu da yine sistemdeki basınç sınıfına uygun olmalı, kolay temizlenebilir kartuşlu tip olmalı ve periyodik temizliklerinin düzenli olarak yapılması önemlidir.

Manometreler:

• Hattan gelen basıncı görebileceğimiz ölçüm aralığına uygun manometre kullanılmalıdır. Borulu veya diyaframlı manometreler kullanıla bilinir. Her manometrenin altında kesici bir vana veya manometre musluğu konulmalıdır.

Ani Kapama Ventilleri

Basit Bir Gaz Regülatörü• 1. Orta mil• 2. Dengeleme membranı• 3. Çalışma membranı• 4. Emniyet membarnı• 5. Vantil tabağı• 6. Ara tabak• 7. Ara parça• 8. Yay• 9. Kapak• 10. Conta• 11. • 10. Conta• 11. Yay baskı tabağı• 12. Membran tabağı• 13. Tahliye tapası

Gaz RegülatörüBasınç RegülatörüŞebeke gaz basıncının tüketim cihazlarının kullanım gaz basıncına düşürülmesini sağlayan ve montaj noktasından sonraki gaz hatlarının basıncını ayarlayan gaz armatürüdür.

Gaz kontrol hattı ekipmanlarının dayanım basıncı, regülatör giriş basıncının 1,2 katından küçük olması durumunda ani kapatmalı regülatör kullanılmalıdır. TS 10624 EN 88, TS 11390 EN 334

Regülatör_1.avi

Emniyet Firar Ventili

Esnek Bağlantı Elemanları :

• Brülörden kaynaklanan titreşimleri 2.kademe gaz yolu armatürlerine iletmemek ve herhangi bir bakım anında brülörü gaz yolu armatürlerinden kolayca ayırabilmek için kullanılır.

DOĞAL GAZ YOLU EKİPMANLARI

1. Küresel vana (TS EN 331)2. Kompansatör (TS 10880)3. Testnipeli4. Doğal gaz filtresi (TS 10276, DIN 3386)5. Manometre (musluklu) (TS 837-1,2,3)6. Doğal gaz basınç regülatörü (TS EN 88, TS 10624)7. Reliefvalf (DIN 3381) (Regülatör ani kapamalı ise)8. Tahliye hattı (vent) (Regülatör ani kapamalı ise)9. Presostat (Min. gaz basınç) (TS EN 1854)(Shut Off lu regülatörde isteğe bağlıdır.)9A Presostat (Max. gaz basınç) (TS EN 1854)10. İşletme Selonoid valfi (TS EN 161)10B.Emniyet Selonoid valfi (TS EN 161)11 Brülör (TS 11391-11393)

Fanlı Brülör Doğal gaz Kontrol Hattı Ekipmanları (Q < 1200 KW )


Fanlı Brülör Doğal Gaz Kontrol Hattı Ekipmanları (Q > 1200 kW)

1. Küresel vana (TS EN 331)2. Kompansatör (TS 108803. Testnipeli4. Doğal gaz filtresi (TS 10276, DIN 3386)5. Manometre (musluklu) (TS 837-1,2,3)6. Doğal gaz basınç regülatörü (TS EN 88, TS 10624)7. Relief valf (DIN 3381) (Regülatör ani kapatmalı ise)8. Tahliye hattı (vent) (Regülatör ani kapatmalı ise)9. Presostat (Min. gaz basınç) (TS EN 1854)9A. Presostat (Max. gaz basınç) (TS EN 1854)10. İşletme Selonoid valfi (TS EN 161)

10B. Emniyet Selonoid valfi (TS EN 161)11. Brülör (TS 11391-11393)12. Yangın vanası (DIN 2999)(İsteğe bağlı)13. Sızdırmazlık kontrol cihazı (TS EN 1643)


1. Küresel vana (TS EN 331)2. Manometre (musluklu) (TS 837-1,2,3)3. Doğal gaz filtresi (TS 10276, DIN 3386)4. Testnipeli5. Doğal gaz basınç regülatörü (TS EN 88, TS 10624)6. Reliefvalf (DIN 3381 )(Regülatör ani kapatmalı ise)7. Tahliye hattı (vent) (Regülatör ani kapatmalı ise)8. Presostat (Min. gaz basınç) (TS EN 1854)8A. Presostat (Max. gaz basınç) (TS EN 1854) (Shut Off lu regülatörde isteğe

bağlıdır.)9. İşletme Selonoid valfi (TS EN 161)9A. Emniyet Selonoid valfi (TS EN 161)10. Brülör (TS 11391)

Atmosferik Brülör Gaz Kontrol Hattı Ekipmanları (Q < 350 kW)


1. Küresel vana (TS EN 331)2. Manometre (musluklu) (TS 837-1,2,3)3. Gaz filtresi (TS 10276, DIN 3386)4. Test nipeli5. Gaz basınç regülatörü (TS EN 88, TS 10624)6. Relief valf (DIN 3381) (Regülatör ani kapatmalı ise)7. Tahliye hattı (vent) (Regülatör ani kapatmalı ise)8. Presostat (Min. gaz basınç) (TS EN 1854)8A. Presostat (Max. gaz basınç) (TS EN 1854)9. İşletme Selonoid valfi (TS EN 161)9A. Emniyet Selonoid valfi (TS EN 161)10. Brülör (TS 11391)

Atmosferik Brülör Doğal Gaz Kontrol Hattı Ekipmanları (Q > 350 kW)

OPSİYONEL EMNİYET ARMATÜRLERİ

• Güvenliğiniz için tesisatınıza takabileceğiniz emniyet armatürleri :

• 1- Deprem Emniyet Ventili• 2- Yangın Emniyet Ventili

Yangın Yönetmeliğine Göre

• Yüksek bina: Bina yüksekliği 21.50 m’den, yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan binaları,”

• 122.madde j bendi - Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde bulunan otel ve motel gibi konaklama tesisleri, toplanma amaçlı binalar, sağlık, eğitim, ticaret ve sanayi binaları ile yüksek binaların ana girişinde, sarsıntı olduğunda gaz akışını kesen tertibat, gaz dağıtım şirketi veya yetkili kıldığı kuruluş tarafından yaptırılır ve belediye gaz dağıtım şirketi tarafından kontrol edilir. Gaz akışını kesen tertibat herhangi bir nedenle gaz akışını kestiği takdirde kesilen gazın tekrar açılması için bir bedel talep edilemez.”

Deprem Bölgeleri

Deprem Emniyet ventili:

Mekanik Deprem Emniyet ventili:

Elektronik Deprem Emniyet ventili

Yangın Emniyet VentiliYangın v.b. nedenlerle ortam sıcaklığının belirli bir değere yükselmesi durumunda gaz akışını otomatik olarak kesen ekipmandır. 1200kW üzeri sistemler ile kapasitesine bakılmaksızın ortamda yanıcı, patlayıcı maddeler bulunması halinde kullanılması zorunludur.

1200 kW ve altında kalan kapasitelerde bulunması tavsiye edilir.

ENDÜSTRİYEL MUTFAK TESİSATLARI

Endüstriyel Mutfak Tesisatları :

Cihazlar :

3’ LÜ KUZİNE 4’ LÜ KUZİNE

Endüstriyel Mutfak Tesisatları : Cihazlar :

http://www.erginoks.com/urunler/pisirme_uniteleri/05kuzine.jpg

http://www.erginoks.com/urunler/pisirme_uniteleri/1kuzine.jpg

TEK YANMALI OCAK ÇİFT YANMALI OCAK


http://www.erginoks.com/urunler/pisirme_uniteleri/ciftyanisli_kosanocak.jpg

http://www.erginoks.com/urunler/pisirme_uniteleri/teklilokantaocagi.jpg

BENMARİ FIRIN


http://www.erginoks.com/urunler/pisirme_uniteleri/benmari.jpg

http://www.erginoks.com/urunler/pisirme_uniteleri/genelamaclifirin.jpg

Endüstriyel Mutfak Tesisatları :TESİSAT MONTAJ KURALLARI :

1- Cihaz yerleşimlerinin planlanması ve projesi hazır

olmalıdır.

2- Her cihazın girişinde vana olmalı, cihazlar ısıya dayanaklı esnek bağlantı ile bağlanmalıdır. Ayrıca cihaz bağlantısında yangın emniyet ventili kullanılması tavsiye edilir.

3- Tüketim hattı yerden olmalı, su ve nemden korunacak şekilde yere uygun kelepçelerle sabitlenmelidir.

Endüstriyel Mutfak Tesisatları :TESİSAT MONTAJ KURALLARI :

4- Standartlara uygun şekilde kaçak gaz algılama cihaz/cihazları ve buna bağlı solenoid vana kullanılmalıdır.

5- Doğalgaz tesisatı sadece mutfak için geliyorsa mutlakaA.K.V konulmalıdır.

6- Cihazlar mutlaka sabitlenmiş olmalıdır.

Not: Üreticinin uygun gördüğü durumlarda diğer bağlantı

şekilleri, standartlara uygun olması koşuluyla kabul edilir.


BASINÇ :

1- Üretici firmaların, cihaz çalışma basınçlarıyla ilgili tavsiye

ettiği değerler alınır.

2- Sistem basıncından cihazların çalışma basınçlarına

Düşürülmesinde shut-off’lu regülatörlerle kullanılmalıdır.

3- Mutfakta bulunan tüm yakıcı cihazlar aynı çalışma

basıncında ise mutfak girişinde basınç düşürülerek

regülasyon yapılır.

4- Regülatörler cihazların minimum 2 metre öncesinde

konulmalıdır.

Regülatör Montaj Detayı :

1- Küresel Vana (TS 9809)

2- Gaz Filtresi (TS 10276)

3- Ani Kapatma Ventilli Regülatör (TS10624,EN 88)

4- Manometre


DEBİ :

1- Mutfak tüketiminin belirtilmesinde üretici firmaların

vermiş olduğu kapasite değerleri dikkate alınmalıdır.

2- Üretici kataloğu verilmeyen cihazların kapasitelerinin

belirlenmesinde; Katalog veya etiket değerleri yoksa ilgili

cihazlar öncelikle MMO’ dan Doğalgaza uygunluk belgesi

ile belgelendirilmelidir.

Endüstriyel Mutfak Tesisatları :SAYAÇ:

Endüstriyel tesislerde, kuruluşun talep etmesi durumunda

mutfak cihazları tüketimleri için süzme sayaç uygulaması

yapılır.

# Sayaç seçimi yapılırken; sayacın okuyabileceği minimum debi miktarına dikkat edilmelidir.

# Sayaç giriş ve çıkışına mutlaka manometre konulmalıdır.# Sayaç öncesi pislik tutucu olmalıdır.

# Sayaç mutfak girişine konulmalıdır.

Endüstriyel Mutfak Cihaz Kapasiteleri : Sayfa : 37

Endüstriyel Mutfak Havalandırma : Endüstriyel mutfaklarda yüksek oranda su buharı ve

koku olmasından dolayı davlumbazlar ve diğer havalandırma araçları ile havalandırmaları yapılmaktadır.

Havalandırmada dikkat edilmesi gereken konu ex-proofolup olmadıklarıdır.

Atmosferik brülör havalandırma hesabı yapılıp, mutfağın genel havalandırma hesaplarının içerisine katılması gerekir.

Endüstriyel Mutfak Havalandırma : 1. Alt havalandırma kanalları; açık yanmalı mutfak

cihazlarının yanma rejimini etkilememesi için cihazlardan

yeterli uzaklığa yerleşmelidir.

2. Alt ve üst havalandırma açıklamalarının mümkün

olduğunca birbirine zıt cephelerde yerleştirilmesi tavsiye

edilir.

Endüstriyel Mutfak Cihazları Emniyet Tertibatları :

ALEV DENETLEME DÜZENEĞİ : Denetlenen alevin kaybolması halinde, gaz

beslenmesini kapatan bir tertibattır.

Sadece ana brülörün gaz beslenmesi kapatılıyorsa basit kontrol olarak adlandırılır.

Hem ana brülörün hem de ateşleme brülörünün gaz beslenmesi kapatılıyorsa tam kontrol olarak adlandırılır.


ALEV DEDEKTÖRÜ :

Alevin doğrudan etki ettiği alev denetleme tertibatı algılama

elemanının bir parçasıdır. Bu etki sinyali çevrilerek

doğrudan veya dolaylı olarak kapatma valfine iletilir.


SICAKLIK REGÜLATÖRÜ (TERMOSTAT) :

Cihazın çalışmasını; - Açıp-kapatmak,- Açık-düşük hızda çalıştırmak veya - oransal kontrol

ile kontrol altında tutarak sıcaklığın belli sınırlar içinde

önceden tespit edilen değerde sabit kalmasını sağlayan

parçalar.


AŞIRI ISI SINIRLAMA DÜZENEĞİ :

- El ile ayarlanabilen ve sıcaklığın önceden belirtilen

emniyetli bir değerde sınırlanmasını temin eden tertibattır.

- Burada belirtilen emniyet kuralları TS EN 203

kapsamlıdır.

Endüstriyel Mutfak Cihazları (Atmosferik Brülör Çalışma Prensibi ):

BORU ÇAPIHESAP YÖNTEMİ

BORU ÇAPI HESAP YÖNTEMİ• 50 mbarg ve daha düşük basınçlar için kullanılacak formül

aşağıda verilmiştir. 1.82 4.82

P1 – P2 = 23.2 x R x Q / D P R/L = P1 – P2 (abs.barg)

P1 : Giriş basıncı (mutlak basınç abs.bar)P2 : Çıkış basıncı (mutlak basınç abs.bar)R : Gaz sabiti (R = 0.6 alınır)Q : Gaz debisi (m³/h)D : Boru çapı (mm.)

• Diğer kayıplar (yerel ve yükselmeden kaynaklanan) hesaplanarak tablo halinde verilir.

v = K x Q / (D² x P2)

v : Hız (m/sn) v 6 m/sn olmalıdır.

BASINÇ KAYBI DEĞERLERİ• Özel direnç kaybı ( Pz )

Pz = 3,97 * 10-3 * * v2

Aynı değer, akış hızı (w) ve toplam sürtünme kayıp katsayısı ( ) değerlerinden yararlanılarak Tablodan da bulunabilir.

• Yükseklik farkı basınç kaybı / kazancı ( PH )

PH = - 0,049 * h Yükseklik farkı (h) yükselmelerde ( + ), düşmelerde ( - ) alınır.

• Hat üzerindeki toplam basınç kaybı .( P )

• P = PR + PZ + PH

formülü ile hesaplanır.

BORU ÇAPI HESAPLAMA ÇİZELGELERİ BORU ÇAPI HESAPLAMA ÇİZELGESİ 50 Mbarg ≤ PİŞL (Mbarg)

TesisatBölümü

Q(m3/h)

L (m)

DN(mm)

v(m/sn)

R(mbar/m)

PR

(mbar) Pz

(mbar) h(m)

PH

(mbar)

P(mbar)

BORU ÇAPI HESAPLAMA ÇİZELGELERİ

ve v KULLANIARAK Pz TAYİNİ HIZ 0,3 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9,5 10 10,5 11 11,5 12 131 0,0012 0,002 0,004 0,006 0,008 0,010 0,012 0,014 0,016 0,018 0,020 0,022 0,024 0,026 0,028 0,030 0,032 0,034 0,036 0,038 0,040 0,042 0,044 0,046 0,048 0,052

1,1 0,0014 0,002 0,005 0,007 0,010 0,012 0,014 0,017 0,019 0,022 0,024 0,026 0,029 0,031 0,034 0,036 0,038 0,041 0,043 0,046 0,048 0,050 0,053 0,055 0,058 0,0621,2 0,0017 0,003 0,006 0,009 0,011 0,014 0,017 0,020 0,023 0,026 0,029 0,031 0,034 0,037 0,040 0,043 0,046 0,049 0,051 0,054 0,057 0,060 0,063 0,066 0,069 0,0741,3 0,0020 0,003 0,007 0,010 0,013 0,017 0,020 0,023 0,027 0,030 0,034 0,037 0,040 0,044 0,047 0,050 0,054 0,057 0,060 0,064 0,067 0,070 0,074 0,077 0,081 0,0871,4 0,0023 0,004 0,008 0,012 0,016 0,019 0,023 0,027 0,031 0,035 0,039 0,043 0,047 0,051 0,054 0,058 0,062 0,066 0,070 0,074 0,078 0,082 0,086 0,089 0,093 0,1011,5 0,0027 0,004 0,009 0,013 0,018 0,022 0,027 0,031 0,036 0,040 0,045 0,049 0,054 0,058 0,063 0,067 0,071 0,076 0,080 0,085 0,089 0,094 0,098 0,103 0,107 0,1161,6 0,0030 0,005 0,010 0,015 0,020 0,025 0,030 0,036 0,041 0,046 0,051 0,056 0,061 0,066 0,071 0,076 0,081 0,086 0,091 0,097 0,102 0,107 0,112 0,117 0,122 0,1321,7 0,0034 0,006 0,011 0,017 0,023 0,029 0,034 0,040 0,046 0,052 0,057 0,063 0,069 0,075 0,080 0,086 0,092 0,098 0,103 0,109 0,115 0,120 0,126 0,132 0,138 0,1491,8 0,0039 0,006 0,013 0,019 0,026 0,032 0,039 0,045 0,051 0,058 0,064 0,071 0,077 0,084 0,090 0,096 0,103 0,109 0,116 0,122 0,129 0,135 0,141 0,148 0,154 0,1671,9 0,0043 0,007 0,014 0,021 0,029 0,036 0,043 0,050 0,057 0,064 0,072 0,079 0,086 0,093 0,100 0,107 0,115 0,122 0,129 0,136 0,143 0,150 0,158 0,165 0,172 0,1862 0,0048 0,008 0,016 0,024 0,032 0,040 0,048 0,056 0,064 0,071 0,079 0,087 0,095 0,103 0,111 0,119 0,127 0,135 0,143 0,151 0,159 0,167 0,175 0,183 0,191 0,206

2,1 0,0053 0,009 0,018 0,026 0,035 0,044 0,053 0,061 0,070 0,079 0,088 0,096 0,105 0,114 0,123 0,131 0,140 0,149 0,158 0,166 0,175 0,184 0,193 0,201 0,210 0,2282,2 0,0058 0,010 0,019 0,029 0,038 0,048 0,058 0,067 0,077 0,086 0,096 0,106 0,115 0,125 0,135 0,144 0,154 0,163 0,173 0,183 0,192 0,202 0,211 0,221 0,231 0,2502,3 0,0063 0,011 0,021 0,032 0,042 0,053 0,063 0,074 0,084 0,095 0,105 0,116 0,126 0,137 0,147 0,158 0,168 0,179 0,189 0,200 0,210 0,221 0,231 0,242 0,252 0,2732,4 0,0069 0,011 0,023 0,034 0,046 0,057 0,069 0,080 0,091 0,103 0,114 0,126 0,137 0,149 0,160 0,172 0,183 0,194 0,206 0,217 0,229 0,240 0,252 0,263 0,274 0,2972,5 0,0074 0,012 0,025 0,037 0,050 0,062 0,074 0,087 0,099 0,112 0,124 0,136 0,149 0,161 0,174 0,186 0,199 0,211 0,223 0,236 0,248 0,261 0,273 0,285 0,298 0,3232,6 0,0081 0,013 0,027 0,040 0,054 0,067 0,081 0,094 0,107 0,121 0,134 0,148 0,161 0,174 0,188 0,201 0,215 0,228 0,242 0,255 0,268 0,282 0,295 0,309 0,322 0,3492,7 0,0087 0,014 0,029 0,043 0,058 0,072 0,087 0,101 0,116 0,130 0,145 0,159 0,174 0,188 0,203 0,217 0,232 0,246 0,260 0,275 0,289 0,304 0,318 0,333 0,347 0,3762,8 0,0093 0,016 0,031 0,047 0,062 0,078 0,093 0,109 0,124 0,140 0,156 0,171 0,187 0,202 0,218 0,233 0,249 0,265 0,280 0,296 0,311 0,327 0,342 0,358 0,373 0,4052,9 0,0100 0,017 0,033 0,050 0,067 0,083 0,100 0,117 0,134 0,150 0,167 0,184 0,200 0,217 0,234 0,250 0,267 0,284 0,300 0,317 0,334 0,351 0,367 0,384 0,401 0,4343 0,0107 0,018 0,036 0,054 0,071 0,089 0,107 0,125 0,143 0,161 0,179 0,197 0,214 0,232 0,250 0,268 0,286 0,304 0,322 0,339 0,357 0,375 0,393 0,411 0,429 0,464

3,1 0,0114 0,019 0,038 0,057 0,076 0,095 0,114 0,134 0,153 0,172 0,191 0,210 0,229 0,248 0,267 0,286 0,305 0,324 0,343 0,362 0,382 0,401 0,420 0,439 0,458 0,4963,2 0,0122 0,020 0,041 0,061 0,081 0,102 0,122 0,142 0,163 0,183 0,203 0,224 0,244 0,264 0,285 0,305 0,325 0,346 0,366 0,386 0,407 0,427 0,447 0,468 0,488 0,5283,3 0,0130 0,022 0,043 0,065 0,086 0,108 0,130 0,151 0,173 0,195 0,216 0,238 0,259 0,281 0,303 0,324 0,346 0,367 0,389 0,411 0,432 0,454 0,476 0,497 0,519 0,5623,4 0,0138 0,023 0,046 0,069 0,092 0,115 0,138 0,161 0,184 0,207 0,229 0,252 0,275 0,298 0,321 0,344 0,367 0,390 0,413 0,436 0,459 0,482 0,505 0,528 0,551 0,5973,5 0,0146 0,024 0,049 0,073 0,097 0,122 0,146 0,170 0,195 0,219 0,243 0,267 0,292 0,316 0,340 0,365 0,389 0,413 0,438 0,462 0,486 0,511 0,535 0,559 0,584 0,6323,6 0,0154 0,026 0,051 0,077 0,103 0,129 0,154 0,180 0,206 0,232 0,257 0,283 0,309 0,334 0,360 0,386 0,412 0,437 0,463 0,489 0,515 0,540 0,566 0,592 0,617 0,6693,7 0,0163 0,027 0,054 0,082 0,109 0,136 0,163 0,190 0,217 0,245 0,272 0,299 0,326 0,353 0,380 0,408 0,435 0,462 0,489 0,516 0,543 0,571 0,598 0,625 0,652 0,7073,8 0,0172 0,029 0,057 0,086 0,115 0,143 0,172 0,201 0,229 0,258 0,287 0,315 0,344 0,373 0,401 0,430 0,459 0,487 0,516 0,545 0,573 0,602 0,631 0,659 0,688 0,7453,9 0,0181 0,030 0,060 0,091 0,121 0,151 0,181 0,211 0,242 0,272 0,302 0,332 0,362 0,392 0,423 0,453 0,483 0,513 0,543 0,574 0,604 0,634 0,664 0,694 0,725 0,7854 0,0191 0,032 0,064 0,095 0,127 0,159 0,191 0,222 0,254 0,286 0,318 0,349 0,381 0,413 0,445 0,476 0,508 0,540 0,572 0,603 0,635 0,667 0,699 0,730 0,762 0,826

4,1 0,0200 0,033 0,067 0,100 0,133 0,167 0,200 0,234 0,267 0,300 0,334 0,367 0,400 0,434 0,467 0,501 0,534 0,567 0,601 0,634 0,667 0,701 0,734 0,767 0,801 0,8684,2 0,0210 0,035 0,070 0,105 0,140 0,175 0,210 0,245 0,280 0,315 0,350 0,385 0,420 0,455 0,490 0,525 0,560 0,595 0,630 0,665 0,700 0,735 0,770 0,805 0,840 0,9104,3 0,0220 0,037 0,073 0,110 0,147 0,184 0,220 0,257 0,294 0,330 0,367 0,404 0,440 0,477 0,514 0,551 0,587 0,624 0,661 0,697 0,734 0,771 0,807 0,844 0,881 0,9544,4 0,0231 0,038 0,077 0,115 0,154 0,192 0,231 0,269 0,307 0,346 0,384 0,423 0,461 0,500 0,538 0,576 0,615 0,653 0,692 0,730 0,769 0,807 0,845 0,884 0,922 0,9994,5 0,0241 0,040 0,080 0,121 0,161 0,201 0,241 0,281 0,322 0,362 0,402 0,442 0,482 0,523 0,563 0,603 0,643 0,683 0,724 0,764 0,804 0,844 0,884 0,925 0,965 1,0454,6 0,0252 0,042 0,084 0,126 0,168 0,210 0,252 0,294 0,336 0,378 0,420 0,462 0,504 0,546 0,588 0,630 0,672 0,714 0,756 0,798 0,840 0,882 0,924 0,966 1,008 1,0924,7 0,0263 0,044 0,088 0,132 0,175 0,219 0,263 0,307 0,351 0,395 0,438 0,482 0,526 0,570 0,614 0,658 0,702 0,745 0,789 0,833 0,877 0,921 0,965 1,009 1,052 1,1404,8 0,0274 0,046 0,091 0,137 0,183 0,229 0,274 0,320 0,366 0,412 0,457 0,503 0,549 0,595 0,640 0,686 0,732 0,777 0,823 0,869 0,915 0,960 1,006 1,052 1,098 1,1894,9 0,0286 0,048 0,095 0,143 0,191 0,238 0,286 0,334 0,381 0,429 0,477 0,524 0,572 0,620 0,667 0,715 0,763 0,810 0,858 0,906 0,953 1,001 1,049 1,096 1,144 1,2395 0,0298 0,050 0,099 0,149 0,199 0,248 0,298 0,347 0,397 0,447 0,496 0,546 0,596 0,645 0,695 0,744 0,794 0,844 0,893 0,943 0,993 1,042 1,092 1,141 1,191 1,290

Tablo . 21 YEREL BASINÇ KAYIPLARI Z (MBAR)

KAYIP DEĞERLERİ ζ

Örnek : Mutfak Tesisatı

• İzometrisi verilen mutfak tesisatının boru çapı hesaplarını ve hız kontrolünü yapınız.

• Not: Mutfak sayacı bina servis kutusu içine konulmuştur.

300/40 mbar

1 300/40 mbar

2

1 300/40 mbar

3

2

1 300/40 mbar

3

2

4

1 300/40 mbar

3

2

45

1 300/40 mbar

3

2

45

6

1 300/40 mbar

3

2

45

6

7

1 300/40 mbar

3

2

45

6

78

1 300/40 mbar

3

2

45

6

78

9

1 300/40 mbar

3

2

4

10

5

6

78

9

1 300/40 mbar

3

2

4

10

5

6

78

9

1

11

300/40 mbar

3

2

4

10

5

6

78

9

1

1112

300/40 mbar

73,63 m3/h

1 300/40 mbar

73,63 m3/h

1

12 1 m3/h

300/40 mbar

64,63 m3/h

73,63 m3/h

1

12 1 m3/h

300/40 mbar

64,63 m3/h

73,63 m3/h

1

11 3,39 m3/h 12

1 m3/h

300/40 mbar

5 8,02 m3/h

64,63 m3/h

73,63 m3/h

1

11 3,39 m3/h 12

1 m3/h

300/40 mbar

10 3,76 m3/h

5 8,02 m3/h

64,63 m3/h

73,63 m3/h

1

11 3,39 m3/h 12

1 m3/h

300/40 mbar

4 11,78 m3/h

10 3,76 m3/h

5 8,02 m3/h

64,63 m3/h

73,63 m3/h

1

11 3,39 m3/h 12

1 m3/h

300/40 mbar

4 11,78 m3/h

10 3,76 m3/h

5 8,02 m3/h

64,63 m3/h

73,63 m3/h

9 6,78 m3/h

1

11 3,39 m3/h 12

1 m3/h

300/40 mbar

3 18,56 m3/h

4 11,78 m3/h

10 3,76 m3/h

5 8,02 m3/h

64,63 m3/h

73,63 m3/h

9 6,78 m3/h

1

11 3,39 m3/h 12

1 m3/h

300/40 mbar

3 18,56 m3/h

4 11,78 m3/h

10 3,76 m3/h

58,02 m3/h

64,63 m3/h

73,63 m3/h

8 2,4 m3/h 9

6,78 m3/h

1

11 3,39 m3/h 12

1 m3/h

300/40 mbar

3 18,56 m3/h

2 20,96 m3/h

4 11,78 m3/h

10 3,76 m3/h

5 8,02 m3/h

64,63 m3/h

73,63 m3/h

8 2,4 m3/h 9

6,78 m3/h

1

11 3,39 m3/h 12

1 m3/h

300/40 mbar

3 18,56 m3/h

2 20,96m3/h

4 11,78 m3/h

10 3,76 m3/h

58,02 m3/h

64,63 m3/h

73,63 m3/h

8 2,4 m3/h 9

6,78 m3/h

120,96 m3/h

11 3,39 m3/h 12

1 m3/h

300/40 mbar

D: Boru Çapı mm




ÖD= 18,82 xQ

Px V



D3 = 18,82x[ Q1 / ( v X Pm ) ] ½

D3 = 18,82x[ 20,96 / ( 25 X 1,300) ] ½

D3 = 15,11 mm

1 No’ lu Hat :

DN25 (1”)

26,90 mm iç çap seçildi.

50 mbar üzeri (300 mbar) çalışma basıncı olan borular kaynaklı olarak birleştirilmeleri gerektiği için.

DN25= 26,90 mm iç çap seçildi.


P1g² - P1ç² = 29,160 * L1 * Q1 1,82 / D1 4,82

İdi


L1 = l1+ leş1

L1 = 255 + ( 5 Dirsek25)

L1 = 255 + (2,5)

L1 = 257,5 m


P1g² - P1ç² = 29,160 × L1 × (Q11,82 / D1

4,82)

Debi Q1= 20,96 m3/h

Çap D1= 26,9 mm

Uzunluk L1 = 257,5 m



P1g² - P1ç² = 29,160 × L1 × (Q11,82 / D1

4,82)

1,3² - P1ç² = 29,160 × 257,5 × (20,961,82 /26,94,82)

P1ç =1,202 bar


v1 = 353.677 × Q / (D1² × P1ç)

v1 = 353.677 × 20,96 / (26,90² × 1,202)

v1 = 8,5 m/sn


3 18,56 m3/h

2 20,96m3/h

4 11,78 m3/h

103,76m3/h

5 8,02 m3/h

64,63 m3/h

73,63 m3/h

8 2,4 m3/h 9

6,78 m3/h

11 3,39 m3/h

12 1 m3/h

300/40 mbar 1DN25

3 18,56 m3/h

2 20,96m3/h DN32

4 11,78 m3/h

103,76m3/h

5 8,02 m3/h

64,63 m3/h

73,63 m3/h

8 2,4 m3/h 9

6,78 m3/h

11 3,39 m3/h

12 1 m3/h

300/40 mbar 1DN25

3 18,56 m3/h DN32

2 20,96m3/h DN32

4 11,78 m3/h

103,76m3/h

5 8,02 m3/h

64,63 m3/h

73,63 m3/h

8 2,4 m3/h 9

6,78 m3/h

11 3,39 m3/h

12 1 m3/h

300/40 mbar 1DN25

3 18,56 m3/h DN32

2 20,96m3/h DN32

4 11,78 m3/h DN25

103,76m3/h

5 8,02 m3/h

64,63 m3/h

73,63 m3/h

8 2,4 m3/h 9

6,78 m3/h

11 3,39 m3/h

12 1 m3/h

300/40 mbar 1DN25

3 18,56 m3/h DN32

2 20,96m3/h DN32

4 11,78 m3/h DN25

103,76m3/h

5 8,02 m3/h DN25

64,63 m3/h

73,63 m3/h

8 2,4 m3/h 9

6,78 m3/h

11 3,39 m3/h

12 1 m3/h

300/40 mbar 1DN25

3 18,56 m3/h DN32

2 20,96m3/h DN32

4 11,78 m3/h DN25

103,76m3/h

5 8,02 m3/h DN25

64,63 m3/h DN20

73,63 m3/h

8 2,4 m3/h 9

6,78 m3/h

11 3,39 m3/h

12 1 m3/h

300/40 mbar 1DN25

3 18,56 m3/h DN32

2 20,96m3/h DN32

4 11,78 m3/h DN25

103,76m3/h

5 8,02 m3/h DN25

64,63 m3/h DN20

73,63 m3/h

DN15

8 2,4 m3/h 9

6,78 m3/h

11 3,39 m3/h

12 1 m3/h

300/40 mbar 1DN25

3 18,56 m3/h DN32

2 20,96m3/h DN32

4 11,78 m3/h DN25

103,76m3/h

5 8,02 m3/h DN25

64,63 m3/h DN20

73,63 m3/h

DN15

8 2,4 m3/h DN15 9

6,78 m3/h

11 3,39 m3/h

12 1 m3/h

300/40 mbar 1DN25

3 18,56 m3/h DN32

2 20,96m3/h DN32

4 11,78 m3/h DN25

103,76m3/h

5 8,02 m3/h DN25

64,63 m3/h DN20

73,63 m3/h

DN15

8 2,4 m3/h DN15 9

6,78 m3/h DN20

11 3,39 m3/h

12 1 m3/h

300/40 mbar 1DN25

3 18,56 m3/h DN32

2 20,96m3/h DN32

4 11,78 m3/h DN25

103,76m3/h DN15

5 8,02 m3/h DN25

64,63 m3/h DN20

73,63 m3/h

DN15

8 2,4 m3/h DN15 9

6,78 m3/h DN20

11 3,39 m3/h

12 1 m3/h

300/40 mbar 1DN25

3 18,56 m3/h DN32

2 20,96m3/h DN32

4 11,78 m3/h DN25

103,76m3/h DN15

5 8,02 m3/h DN25

64,63 m3/h DN20

73,63 m3/h

DN15

8 2,4 m3/h DN15 9

6,78 m3/h DN20

11 3,39 m3/h DN15

12 1 m3/h

300/40 mbar 1DN25

3 18,56 m3/h DN32

2 20,96m3/h DN32

4 11,78 m3/h DN25

103,76m3/h DN15

5 8,02 m3/h DN25

64,63 m3/h DN20

73,63 m3/h

DN15

8 2,4 m3/h DN15 9

6,78 m3/h DN20

11 3,39 m3/h DN15

12 1 m3/h DN15

300/40 mbar 1DN25

İzometriden

Tablodan

Z=3,97.10-3 x v2 x

İzometriden

ΔPh= - 0,049 x Δh

ΔPt = 7+9+11

Hangi boru parçalarından geçerek geliyoruz ??

318,56 m3/h DN32

2 20,96 m3/h DN32

4 11,78 m3/h DN25

10 3,76 m3/h DN15

5 8,02 m3/h DN25

64,63 m3/h DN20

73,63 m3/h

DN20

8 2,4 m3/h DN15 9

6,78 m3/h DN20

11 3,39 m3/h DN15

12 1 m3/h DN15

300/40 mbar 120,96 m3/h DN25

RADYANT ISITICILAR

Radyant Isıtıcılar :Radyant Isıtıcı Nedir ?

İnsan boyundan yüksek seviyeden, doğal gaz yakıp bulunduğu mekana ısı transferini ışınım ile yaparak, ısıtan cihazlardır.

Radyant Isıtıcılar :

KULLANIM ALANLARI :• Tüm yüksek tavanlı mekanlar• Aşırı hava akımlı, kapıların genelde açık olan mekan ve

alanlar.• Geniş Alan içerisinde ısıtılması istenen Nokta ya da

Bölgesel Alanlar• Kenarları Açık, Üstü Kapalı Alanlar

Bilinen konvansiyonel hava ısıtmalı sistemlerle ısıtılması çok zor, çok pahalı ya da mümkün olmayan alanlardır.

Örnek olarak; Fabrikalar , Atölyeler, Oto Servis ve Showroomlar , Spor Salonları , Cami/Kiliseler, Depo, Uçak Hangarları, Hayvan Çiftlikleri, Kafe/Restoran, Bahçe/Teras/Açık Alan vb.


RADYANT ISITMA AVANTAJLARIYakıttan Sıcak Suya/SıcakSudan Havaya KAYIPLAR YOKSıcak Su Gidiş/Dönüş DAĞITIM KAYIPLARI YOKKilometrelerce TESİSAT VE İZOLASYON YOKKazan Dairesi İçin ARAZİ KAYBI YOKKazan Dairesi İçin İNŞAAT MALİYETİ YOKKazan İçin PERSONEL GİDERİ YOKÇevre Kirliliği Ve Buna Bağlı DENETİM PROBLEMLERİ YOK


Radyant Isıtma Uygulamaları :

EL ŞALOMALARI

EL ŞALOMALARIEl Şalomaları; lehimleme, şekillendirme, kesme ve kaynak gibi amaçlarla kullanılırlar.

Sıcak alev elde etmek üzere, O2 ile zenginleştirilme durumunda O2 oranının, hava miktarının %27‘ sini geçmesi halinde aşağıda belirtilen kontrol ekipmanlarına ilave olarak sisteme alev tutucu konulacaktır.

• Esnek boruların doğal gaz için üretilmiş olmasına dikkat edilmeli ve mümkün olduğu kadar kısa tutulmalıdır.

• Esnek boruların dayanma basıncı, normal çalışma basıncının 3 katından büyük olmalıdır.

• Gaz kontrol hattı girişine ve hava hattı girişine konulan vanalar kolay ulaşılabilir konumda değilse, esnek boru bağlantısında önce vana konulması gereklidir.

EL ŞALOMALARI

• Esnek borular ve bağlantı yerleri haftada bir kere sabun köpüğü ile kaçak kontrolüne tabi tutulacaktır.

• Esnek boruların mekanik hasara uğramamasına dikkat edilmeli ve hasar görmüş olanlar hemen değiştirilmelidir.

EL ŞALOMALARI

BRÜLÖRLER :Gaz, hava ve O2 karışımı brülör kafasında yapılabilir veya ön karışımlı olabilir. Ön karışımlı sistemlerde, karışımı brülöre taşıyan borunun mümkün olduğu kadar kısa olması gerekir.

• Brülörler muhtemel hava akımından ve diğer cihazlardan etkilenmeyecek şekilde yerleştirilmelidir. Kullanıldıkları ortamda yeterli havalandırma olmasına ve kullanılacak her brülör için 6 m³ ‘ten büyük hacim olmasına dikkat edilmelidir.

EL ŞALOMALARI

GAZ KONTROL HATLARI • Gaz hattı girişine, manuel küresel bir vana konulacaktır.

• Küresel vanadan sonra ters akışı önleyecek tek yollu vana konulacaktır.

• Tek yollu vanadan sonra bir sabit basınç regülatörü konulacaktır. Bu regülatörün değişik akış miktarlarında hassas ve sabit çıkış basıncı sağlayacak kalitede olmasına dikkat edilmelidir.

• Regülatörden sonra gaz hattına başka kontrol ekipmanı konulması zorunlu değildir. Konulması durumunda akışı bozmamasına dikkat edilmelidir.

EL ŞALOMALARI

GAZ KONTROL HATLARI

• Gaz kontrol hattındaki ekipmanlardan sonra brülöre kadar esnek boru kullanılacaktır.

• Gaz kontrol hattındaki ekipmanlar en iyi şekilde desteklenecek ve sabitlenecektir.

• Tesisat, montajın tamamlanmasından sonra sızdırmazlık testine tabi tutulacak ve hemen devreye alınacaktır.

EL ŞALOMALARI

HAVA / O2 KONTROL HATLARI• Hava hattı girişine bir küresel manuel vana konulacaktır.

• Küresel vanadan sonra ters akışı önleyecek tek yollu vana konulacaktır.

• Hava/O2 hattına başka ekipmanlar konulması halinde akışı bozmamasına dikkat edilmelidir.

• Hava/O2 hattındaki ekipmanlardan sonra brülöre kadar esnek boru kullanılacaktır.

• Tesisat montajın tamamlanmasından sonra sızdırmazlık testine tabi tutulacak ve hemen devreye alınacaktır.

EL ŞALOMALARI

BACALAR : • Kapasitesi 12 kW/saat‘ ten büyük brülörler için baca

yapılması zorunludur. Bacalar yanmaz malzemeden yapılmalı ve yeterli şekilde desteklenecektir. Baca, brülörün yanmasını etkilemeyecek şekilde dizayn edilecek ve ucu atmosfere açık olacaktır. Baca çıkışlarına, kesit alanı bacanın kesit alanından daha küçük olmayan başlık monte edilmelidir.

• Kapasitesi 12 kW/saat’ ten küçük brülörler için yeterli havalandırma olması kaydıyla baca yapılması zorunlu değildir.

EL ŞALOMALARI

9- DOĞALGAZ BACALARI

Bacalar

• Baca; genel olarak, yanma sonucu ortaya çıkan, insan sağlığı açısından tehlikeli olabilecek gazları en güvenilir yoldan atmosfere ulaştıran kanal sistemine verilen isimdir.

• Baca yüksek ısıya ve yangına, yanma sonucu ortaya çıkacak gazların kimyasal etkisine, korozyona ve su buharına karşı dayanıklı olmalıdır.

Bacalar

• Basınç ve Sıcaklık İlişkisiBaca İçerisindeki Kaldırma Kuvveti

• Bacanın sağlıklı bir şekilde işlevini yerine getirebilmesi yani bacanın atık gazları tahliye edebilmesi için, baca içindeki hava yoğunluğunun dış ortamın yoğunluğundan daha az olması ile mümkündür. Bu da bacanın iç kısmının, dış ortama göre daha sıcak olması ile mümkündür. Sıcak hava; bacadan dışarı çıkma eğilimi gösterirken, peşinden atık gazları da beraberinde götürür.

1m31,2kg

1m30,7kg

GassäuleLuftsäuleHava Atık Gaz

Bacalar İçin Genel Kurallar :

Bacalar;

Isı, yoğuşma ve yanma ürünlerinden

etkilenmeyecek malzemeden ilgili standartlara

(TS 11382-11383………….11389- TS 2165)

uygun olarak imal edilmelidir.


Dairesel kesitli bacalar tercih edilmelidir. Kare ve dikdörtgen kesitli bacaların kesiti daire kesitli bacalara göre % 30 daha fazla olmalıdır.

Baca bağlantılarında 90º’lik dönüşlerden kaçınılmalıdır. Mümkün olduğunca 45º’lik dirseklerle girilmelidir.

Dikdörtgen kesitli bacalarda uzun kenar kısa kenarın en çok 1,5 katı olmalıdır.


Cihaz baca bağlantıları %3 yükselen eğimle bacaya bağlanmalı ve baca kesitini daraltacak şekilde baca içine sokulmamalıdır.

Baca eksenleri ancak bir sapma yapabilir. Baca sapma açısı düşeyle 30º den büyük olmalıdır.

Baca bağlantılarında gereksiz dirseklerden kaçınılmalıdır.

Baca çıkış noktalarından baca şapkası kullanılmalıdır.


Çelik bacalarda mutlaka baca topraklaması ve drenajı yapılmalıdır.

Baca gazı analizi yapılabilmesi için test noktası bırakılmalıdır.

Çelikten yapılan ve dış ortamda bulunan bacalar çift cidarlı ve ısı yalıtımı sağlanmış olmalıdır.

Tercihen her kazan ayrı bacaya bağlanmalıdır.


Zorunlu durumlarda en fazla iki kazan ortak bir ekleme parçası (kollektör) ile bir bacaya bağlanmalı ve ekleme parçasının kesit alanı, duman kanalı kesit alanlarının toplamının %80’ ini sağlamalıdır.

İki kazanın bir ortak ekleme parçası bir bacaya bağlanması durumunda;

- Akış sigortası (sensör)

- Kapatma tertibatı (klape) kullanılmalıdır.

Baca Yapımında Kullanılacak Malzemeler : Genel Yapı Çelikleri; 450ºC baca sıcaklığına

kadar. (Isı yalıtım malzemesi olarak cam yünü veya taş yünü kullanılabilir.)

Sıcağa dayanıklı çelikler; 450ºC baca sıcaklığına kadar. (Isı yalıtım malzemesi olarak taş yünü kullanılmalıdır.)

Paslanmaz çelikler; 550ºC baca sıcaklığına kadar. (Isı yalıtım malzemesi olarak taş yünü kullanılmalıdır.)

Baca Yapımında Kullanılacak Malzemeler : Özellikle Yoğuşmalı Kazan Sistemlerinde,

Özel bir takım termoplastikler ve seramik malzemelerde baca malzemesi olarak kullanılabilirler.

Baca Kesit Alanı Hesabı :

Bacanın boyutlandırılmasında gerekli etken olan değerler ;

*Yakıt cinsi

*Kazan ve brülör özellikleri

*Deniz seviyesinden jeodezik yükseklik

*Baca gazı miktarı

*Baca gazının kazandan çıkış sıcaklığı

Baca Kesit Alanı Hesabı :

*Kazanın bulunduğu hacime giden havanın,

kazanın ve bağlantı parçalarının gerekli üfleme

basınçları

*Bağlantı parçasının konstrüksiyonu ve

uzunluğu

*Baca malzemesi, konstrüksiyonu ve yüksekliği

Baca Kesit Alanı İçin Amprik Formül :

Müstakil olarak inşa edilen bacalar aşağıdaki

formüle göre boylandırılabilir (TS 11383)

.

F = k x (cm²)

F= Baca kesiti cm²

Q= Cihaz kapasitesi kcal /h

h= Etkili baca yüksekliği m

k= 0,01 (Üflemeli Brülör)

k=0,012 (Atmosferik Brülör)

Q

Ö h

Baca Emisyon Değerleri :

Baca Gazı Değerleri Min. Max.

O2 (%) 1 4,5

CO2 (%) 9,5 11,5

Yanma Kaybı (%) 4 8

Yanma Verimi (%) 92 96

Hava Fazlalığı 1,05 1,2–1,25


KARBONDİOKSİT; Karbondioksit yüksek

konsantrasyonu beyin hücreleri uyuşur. Düşük

konsantrasyonu ise nefes alma zorluğuna sebep olur.

Atmosferde % 0,0314 (314 ppm) olan değer, çalışan

ortamlarda % 0,5 (5000 ppm) olduğunda insan

organizması için zararlıdır.


KARBONMONOKSİT; Tam yanmamış oluşmaması

halinde, yüksek zehirleyici özelliğe sahip karbonmonoksit

gazı oluşur. Çalışılan ortamlarda CO sınır değeri;

30 ppm yani, %0,003 tür.

Solunumun havasında 300 ppm değerinde CO olması

halinde 2 saat içerisinde kandaki hemoglobin % 20’si ile

birleşir ve iş görmez hale gelmesine neden olur. Bu oran

% 60’a ulaştığında ölümcül olur.


KARBONMONOKSİT; - Yanma havasındaki fazlalık, Gaz oranının fazla olması, Alevin hızlı soğuması, Soğuk kazan yüzeylerine temas,

Gibi sebepler CO oluşmasına ve baca gazında CO ölçülmesine sebep olur.


AZOTOKSİTLER; Azot renksiz ve tatsız bir gazdır, çok

yavaş reaksiyon gösterir. Yanma olayına katılmaz, belli

sıcaklarda O3 ile Birleşerek NOx‘leri oluşturur. NOx‘ler çok

zehirlidir. NO2 İçin çalışılan ortamlarda max. Sınır değeri 5

ppm dir.

Üflemeli brülörlü kazan baca bağlantısı

Atmosferik brülörlü kazan baca bağlantısı

10- HAVALANDIRMA

Havalandırma :Yanma ve havalandırma için gerekli hava miktarı 2 şekilde

yapılabilir :

1- Tabii Havalandırma;

Alt havalandırma havası tabi olarak alt havalandırma

menfezinden sağlanır. Egzost havası da daha küçük

boylardaki üst havalandırma havası menfezinden atılır.

Bunun için gerekli enerji sıcaklık değişimi ile sağlanır.

Havalandırma :2- Cebri (Mekanik) Havalandırma;

A- Taze hava alt menfezlerden fan vasıtası ile sağlanır ve

egzost havası yine bir fan vasıtası ile üst menfezlerden

atılır. Fanların seçiminde kazan dairesinde pozitif basınç

oluşacak şekilde yapılmalıdır. Kazan dairesinde negatif

basınç olmamalıdır.

B- Taze hava alt menfezlerden fan vasıtası ile sağlanır.

Egzost havası üst menfezlerden tabii yolla atılır.

Not: Sadece üst hava menfezine fan takılarak, mekanik havalandırma yapılamaz…

Havalandırma Genel Kurallar : Havalandırma açıklıkları dış ortama direkt olarak

açılmalı, bunun mümkün olmadığı durumlarda havalandırma kanalları yapılmalıdır.

Mahalleler indirekt olarak havalandırılmamalıdır

Havalandırma menfezlerinin panjurlu olması durumunda hesaplanan kesitlerin 1,2 katı alınmalıdır.

Taze hava veya egzos fanlarının herhangi bir nedenle devre dışı kalması durumunda brülörün de devre dışı kalmasını sağlayan otomatik kontrol sistemi kullanılır.

Havalandırma Genel Kurallar :Havalandırmanın kanallar ile yapılması durumunda;

Kanal uzunluğu (yatay ve düşey uzunluklar ile dirsek eşdeğer uzunlukları toplamı) 10 m ve üzerinde ise havalandırma mekanik olarak yapılmalıdır.

Havalandırma kanallarında 900’lik dirsek eşdeğer uzunluğu 3 m

450’lik dirsek eşdeğer uzunluğu 1,5 m Izgaralar için eşdeğer uzunluk 0,5 m alınmalıdır.

Havalandırma Hesap Yöntemi :

Havalandırılması için gerekli hava miktarı;

Teorik yanma havası, Hava fazlalığı, İlgili mahallin havalandırılması,

için gerekli olan hava miktarının toplamıdır.

Doğal (Tabii) havalandırma atmosferik ve üflemeli brülörleriçin aynı hesap yöntemi uygulanır.

ΣQbr ≤ 1000 kW ise;

1- Alt havalandırma menfezi net kesit alan hesabı

SA (cm²) = F x a x 2,25 x (ΣQbr + 70 )

2-Üst havalandırma menfezi net kesit alan hesabı SÜ (cm²) = SA x 0,6

DOĞAL HAVALANDIRMA HESABI

SA= FX a x 2,25 x (ΣQbr + 70 )

SA (cm²) : Alt havalandırma net kesit alanı

F : Menfezin geometrisine bağlı katsayı

F=1 (uzun kenar, kısa kenarın max.1,5 katı dikdörtgen)

F=1,1 (uzun kenar, kısa kenarın max.5 katı dikdörtgen)

F=1,25 (uzun kenar, kısa kenarın max.10 katı dikdörtgen)

F=1 (dairesel)

a : Menfezin ızgara katsayısı

a=1 (Menfez ızgarasız ise)

a=1,2 (Menfez ızgaralı ise)

ΣQbr (kw): Brülör kapasitesi


ΣQbr > 1000 kW ise;

1- Alt havalandırma menfezi net kesit alan hesabı (SA) –Taze Hava

ΣQbr

SA (m²) = -----------

3600

2-Üst havalandırma menfezi kesiti hesabı (Sü)-Pis Hava

SÜ (m²) = SA X 0,6


1- Üflemeli brülörler için Alt havalandırma hesabı;

Vhava = ΣQbr x 1,184 x 3,6 (m³/h)

SA (m²)= Vhava / (3600xVhız)

Üst havalandırma hesabı;

Vegzost = ΣQbr x 0,781 x 3,6 (m³/h)

SÜ (m²)= Vegzost / (3600XVhız)

ΣQbr (kW) : Anma ısı gücü V (m/sn) : Kanaldaki hava hızıdır, (5 -10 m/sn )

CEBRİ HAVALANDIRMA HESABI

2- Atmosferik brülörler için Alt havalandırma hesabı;

Vhava = ΣQbr x 1,304 x 3,6 (m³/h)

SA (m²)= Vhava / (3600xVhız)

Üst havalandırma hesabı;

Vegzost = ΣQbr x 0,709 x 3,6 (m³/h)

SÜ (m²)= Vegzost / (3600XVhız)

ΣQbr (kW) : Anma ısı gücü V (m/sn) : Kanaldaki hava hızıdır, (3-6 m/sn )

CEBRİ HAVALANDIRMA HESABI

Örnek :

Kazan dairesinde bulunan 2 adet buhar kazanı

mevcuttur.

Kazan Dairesinin cebri olarak havalandırılması

halinde olması gereken havalandırma kesitlerini

hesaplayınız.

1.Kazan : 1.400.000 kcal/h (Eski Kazan)

2.Kazan : 1600 kW (Yeni Kazan)

Qbr =

Q br : Brülör Isıl Kapasitesi kcal/h veya kW/h

Qkazan : Kazan Isıl Kapasitesi kcal/h veya kW/h

η : Verim

Qkazan

η

Brülör Kapasitesi Hesabı :

• Brülör kapasiteleri (Qbr)

Qbr1 = Qkazan1 / η1

Qbr1 = 1.400.000 / 860 * 0,85

Qbr1 = 1915,18 kW


Qbr2= Qkazan2 / η2

Qbr2 = 1600 / 0,90

Qbr2 = 1777,78 kW


Qbr = Qbr1 + Qbr2

Qbr = 3693 kW

VA = Qbr x 1,184 x 3,6 (m³/h)

VA = 3693 x 1,184 x 3,6

VA = 15.741 m³/h

Debiyi sağlayacak fan kullanılmalı ve brülörle irtibatlandırılmalıdır.

Hava kanalı kullanılması durumunda kanal kesiti hesabı :

S A = VA / (3600 x v) (m²)

S A = 15.741 / (3600 x 5)

S A = 0,8745 m² olmalı

• Kanal içinde hava hızı 5-10 m/sn arasında seçilmelidir.


Dairesel Kesit Olması halinde;

S A = 0,8745 m2 idi.

S A = π * D2 / 4 ise

D = 1,055 m = 106 cm

Üst Havalandırma (Ekzost Havası) :

VÜ = Qbr x 0,781 x 3,6 (m³/h)

VÜ = 3693 x 0,781 x 3,6

VÜ = 10.383 m³/h


SÜ = VÜ / (3600 x v) (m²)

SÜ = 10.383 / (3600 x 5)

SÜ = 0,5768 m²


Dairesel Kesit Olması Halinde;

S Ü = 0,5768 m2 idi

S Ü = π * D2 / 4 ise

D = 0,8572 m = 86 cm

DOĞAL HAVALANDIRMA YAPILMASI İSTENSEYDİ ???

ΣQbr > 1000 kW olduğu için :

Alt havalandırma (Taze Hava) menfezi net kesit alan hesabı:

ΣQbr

SA (m²) = idi.

3600





3693 kW

SA = = 1,03 m² hesaplanırdı.

3600

Alt havalandırma (Taze Hava) menfezi

ebatları :

110 * 100 cm. olan dikdörtgen kesitli

veya

D= 115 cm olan dairesel menfez seçilirdi.



ΣQbr > 1000 kW olduğu için :2-Üst havalandırma (Egzost Havası) menfezi kesiti hesabı :

SÜ(m²) = SA X 0,6



SÜ (m²) = 1,03 X 0,6 = 0,62 m² hesaplanırdı.

Üst havalandırma (Egzost) menfezi ebatları :

100 * 65 cm. olan dikdörtgen kesitli

veya

D= 90 cm olan dairesel menfez seçilirdi.


11- KAZAN DAİRESİ ELEKTRİK TESİSATLARI

ELEKTRİK TESİSATI

Bir kazan dairesi doğalgaza dönüşürken elektrik tesisatı da ilgili şartnamelere ve standartlara uygun hale getirilmelidir.

Kazan dairesi elektrik tesisatı başlıca şu bölümlerden

meydana gelir :

1- Ana kumanda Panosu

2- Brülör kumanda Panosu

3- Aydınlatma Tesisatı

4- Topraklama Tesisatı

ELEKTRİK TESİSATI

Ana Kumanda panosu kazan dairesinin bütün elektrik tesisatı sisteminin merkezidir. Üzerinde;

• Ana kesme şalteri,• Sigortalar,• Kontaktörler ve pompa termikleri• Siren• El kurmalı selenoid vana bağlantısı• Aydınlatma anahtarları,• Pako şalterler vb. bulunur.

ELEKTRİK TESİSATI

Ana Kumanda panosu ;* Etanj tip patlama ve kıvılcım güvenlikli (ex-proof ) olmalıdır. * Kumanda butonları kapak açılmadan kullanılacak

şekilde pano ön kapağına monte edilmelidir. * Ana kumanda panosu ile brülör kumanda panosu

arasındaki kablo yanmaz tip TTR kablo olmalıdır. Kazan dairesi elektriğini kesen bir ana şalter olmalı, bu ana şalter kazan dairesi dışında olmalıdır.

ELEKTRİK TESİSATI

Brülör Kumanda panosu brülöre kumandayı sağlayan ve kazan üzerindeki kontrol ekipmanlarının bağlandığı panodur.

Brülör ve kazan üzerindeki ekipmanların elektrik bağlantısı NYA kablo ile yapılmalıdır. Üzeri spiral koruma kılıfı veya galvaniz boru içinden geçirilerek korunmalıdır.

ELEKTRİK TESİSATI

Aydınlatma Tesisatı ; Kazan dairesinin aydınlatmasını sağlayan

aydınlatıcılar etanj tip (suya ve toza korumalı) veya veya contalı glop tipi armatürler olmalı ve açık flouresan tipi starterli cihazlar kullanılmamalıdır.

Tavandan minimum 50 cm aşağıda veya üst havalandırma seviyesinin altında kalacak şekilde ve mümkün olduğunca yan duvarlara tespit edilmelidir.

Tüm aydınlatma tesisatı antigron kablo ile tesis edilmelidir.

ELEKTRİK TESİSATI

ELEKTRİK TESİSATIKazan dairelerinde elektrik tesisatı bağımsız olaraktopraklanmalıdır.

Topraklama Tesisatı ;1- 0,5 m2, 1-2 mm kalınlığında bakır levha veya 2- 0,5 m2, 2-3 mm kalınlığında sıcak daldırma

galvaniz levha veya 3- Ø 16 1,5 m som bakır çubuk veya 4- Ø 20 1,25 m som bakır çubuk ile yapılmalıdır.

Levhalar 1 m toprağa gömülmelidir. Bağlantı 16 mm2 çok telli bakır kablo ile eksiz olarak

yapılmalıdır.

ELEKTRİK TESİSATI

Kazan dairesi 1 adet emniyet selenoid vanası bulunması ve bu vananın, üst havalandırma menfezinden daha yüksek bir seviyeye ex-proof gaz alarm cihazından kumanda alarak çalışması gerekir.

Bazı gaz Dağıtım firmaları BYKHY gereği ex-proof gaz alarm cihazını yedekli olmasını da talep edebildikleri gibi, kazan dairesi içinde CO sensörü de istemektedirler.

İLGİNİZE TEŞEKKÜR EDERİZ…

Örnek Boru Çapı Hesabı :

• Fabrikada iki adet buhar kazanı bulunmaktadır.

Buhar kazanları ile ilgili özellikler aşağıda verilmiştir.

• Buhar Kazan1 ;

Qkazan1 = 2850.000 kcal/h kapasiteli, kazan verimi η1 = %85

• Buhar Kazan 2 ;

Qkazan2 = 8000 kW kapasiteli, kazan verimi η2 = %90

• Mutfak Cihazları çalışma basıncı 40 mbar’ dır.• Havalandırma mekanik olarak, 2 adet eşdeğer kanal kullanılarak,

yapılacaktır.

Not : Doğalgazın alt ısıl değeri Hu = 8250 kcal/ m3 ( 9,593 kWh/ m3 )

İstenenler :

Verilen izometrik plana göre;a- Hat bilgilerini ve detayları izometri üzerine işleyiniz.b- İstasyon giriş çıkış çaplarını belirleyiniz.c- Sayaçların kapasitesini ve tiplerini belirleyiniz.

(Kazan dairesi sayacında korrektör kullanılmaktadır.)d- Kazan hattı dizaynını ve hız kontrolünü yapınız.e- Mutfak hattı dizaynını ve hız kontrolünü yapınız.f- Kazan dairesi havalandırma hesabını mekanik olarak

yapınız.g- Tesisatta kompansatör ihtiyacı var ise ihtiyaç olan

borulardaki uzama miktarını hesaplayınız.

Kapasiteler :

Qbrülör = Qkazan / ( Hu * η)

Kapasiteler :


Q1k = Qkazan1 / ( Hu * η1 )

Q1k = 2.850.000 / ( 8250 * 0,85 )

Q1k = 406,42 Nm3/h

Kapasiteler :


Q2k = Qkazan2 / ( Hu * η2 )

Q2k = 8.000 / ( 9,593 * 0,90 )

Q2k = 926,60 Nm3/h

Kapasiteler :

• Kazan Dairesi Toplam Debi :

Qkd = Q1k + Q2k

Qkd = 406,42 + 926,60

Qkd = 1333,02 Nm3/h

Endüstriyel Mutfak Cihaz Kapasiteleri : Sayfa : 37

Kapasiteler :• Mutfak Hattı :

Dört Gözlü Ocak

(Q12 + Q16 + Q18 +Q23 = 1,27 +1,64 + 1,82 + 1,94)= 6,67 Nm3/h

Dört Gözlü Ocak = 6,67 Nm3/h

Pasta Fırını = 2,40 Nm3/h

Radyant Döner Ocağı

(3 Gözlü) (3 * 0,48) = 1,44 Nm3/h

Benmari (2 mt ) (2 * 0,50) = 1,00 Nm3/h

MUTFAK TOPLAMI = 11.51 Nm3/h

Kapasiteler :

• Fabrika Toplam Kapasitesi :

KAZAN DAİRESİ = 1333,02 Nm3/h

MUTFAK TOPLAMI = 11,51 Nm3/h .

1344,53 Nm3/h

ÖD= 18,82 xQ

P x v

İstasyon Giriş-Çıkış Çapları Hesabı :

İstasyon Giriş Çapı Seçimi

Pg = 12-19 barg

Q = 1344,53 Nm3/h

v = Akış hızı 20 m/sn


D = 18,82 * [Q / (V * Pm)]1/2

D = 18,82 * [1344,53 / (20*(12+1)]1/2

D = 42,79 mm


Hesaplanan Çap (mm) : 42,79 mm

D Seçilen Çap (mm) : 52,5 mm / DN50 (2”)

Not: Giriş Çapı DN50 nin altında olmayacaktır)


• Eğer İstasyon Giriş Hattı PE Boru olsaydı;

(Basıncın 4 bar ve altında olması hali);

Sayfa : 51

İstasyon Çıkış Çapı Seçimi

Pç= 1 barg

Q = 1344,53 Nm3/h

v = Akış hızı 25 m/sn


D= 18,82 * [Q / (V * Pm)]1/2

D= 18,82 * [1344,53 / (25*(1+1))]1/2

D= 97,59 mm


Hesaplanan Çap (mm) : 97,59 mm

D Seçilen Çap (mm) : 102,3 mm / DN100 (4”)

Sayaç Kapasiteleri ve Seçimi


Pm = Mutlak gaz basıncı bar

Pm = Patmosfer + Pişletme idi…


Kazan Dairesi Sayacı :

Qksayaç = Qtüketim / Pm

Qksayaç = 1333,02 / 1,3

Qksayaç = 1025,4 Nm³ / h olur.

Sayfa : 14


Kazan Dairesi Sayacı :

Hesaplanan Debi : 1025,40 Nm3/h idi

Sayaç tipi ;

G1000 ( Max 1600 Nm³ / h )

Rotary veya Türbin tip sayaç seçilir.


Mutfak Sayacı :

Qmsayaç = Qtüketim / Pm

Qmsayaç = 11,51 / 1,3

Qmsayaç = 8,85 Nm³ / h olur.

Sayfa : 14


Mutfak Sayacı :

Hesaplanan Debi : 8,85 Nm3/h idi

Sayaç tipi ;

G6 ( Max 10 Nm³ / h )

Körüklü tip sayaç seçilir.

Kazan Hattı Boru Çapı Hesabı :

Pg2 – Pç

2 = 29.160 x Leş x Q 1,82 / D4,82

Pg : Giriş basıncı (mutlak basınç abs.bar)

Pç : Çıkış basıncı (mutlak basınç abs.bar)

Leş : Boru eşdeğer boyu ( m.)

Q : Gaz debisi (m³/h)

D : Boru çapı (mm.)


v = 353.677 × Q / (D² × Pç)

v : Gaz Hızı (End. Tesisler max: 25 m/sn olmalı)

Pç : Çıkış Basıncı (mutlak basınç abs.bar)

Q : Gaz debisi (m³/h)

D : Boru çapı (mm.)


1 No’ lu Hat :

DN50 (2”)



1 No’ lu Hat :

Leş1= l1+ leş1

L1 = 10 + 1*Vana50 + 1*Dir50

L1 = 10 + 1*2 + 1*2

L1 = 14 m


1 No’ lu Hat :

P1g2 – P1ç

2 = 29.160 x Leş1 x Q1 1,82 / D14,82

P1ç2 = 132 – 29.160 x 14 x 1344,531,82 / 52,504,82

P1ç = 12,960 bar


1 No’ lu Hat :

v1 = 353.677 × Q1 / (D1² × P1ç)

v1 = 353.677 × 1344,53 / (52,50² × 12,960)

v1 = 13,31 m/sn



2 No’ lu Hat :

DN100 (4”)



2 No’ lu Hat :

Leş2= l2+ leş2

L2 = 160 + 3*Vana100 + 5*Dir100

L2 = 160 + 3*2,5 + 5*2,5

L2 = 180 m


2 No’ lu Hat :

P2g2 – P2ç

2 = 29.160 x Leş2 x Q2 1,82 / D24,82

P2ç2 = 22 – 29.160 x 180 x 1344,531,82 /102,34,82

P2ç = 1,862 bar


2 No’ lu Hat :

v2 = 353.677 × Q2 / (D2² × P2ç)

v2 = 353.677 × 1344,53 / (102,30² × 1,862)

v2 = 24,40 m/sn



3 No’ lu Hat :

D3 = 18,82 * (Q3 / (V3 * P3g)) 1/2

D3 = 18,82 * (1344,53 / 25 * 1,3))1/2

D3 = 121,05 mm


3 No’ lu Hat :

DN125 (5”)



3 No’ lu Hat :

Leş3= l3+ leş3

L3 = l3+ 0

L3 = 5

L3 = 5 m


3 No’ lu Hat :

P3g2 – P3ç

2 = 29.160 x Leş3 x Q3 1,82 / D34,82

P3ç2 = 1,32 – 29.160 x 5 x 1344,531,82 /127,804,82

P3ç = 1,298 bar


3 No’ lu Hat :

v3 = 353.677 × Q3 / (D3² × P3 ç)

v3 = 353.677 × 1344,53 / (127,80² × 1,298)

v3 = 22,43 m/sn



4 No’ lu Hat :

D4 = 18,82 * (Q4/ (V4 * P4g)) 1/2

D4 = 18,82 * (1333,02 / (25 * 1,298))1/2

D4 = 120,62 mm


4 No’ lu Hat :

DN125 (5”)



4 No’ lu Hat :

Leş4= l4+ leş4

L4 = l4+ 1*Te125 + 1*Dir125 + 1*Vana125

L4 = 95 + 1*3 + 1*3 + 1*5

L4 = 106 m


4 No’ lu Hat :

P4g2 – P4ç

2 = 29.160 x Leş4 x Q4 1,82 / D44,82

P4ç2= 1,2982–29.160x106 x 1333,021,82/127,804,82

P4ç = 1,257 bar


4 No’ lu Hat :

v4 = 353.677 × Q4 / (D4² × P4ç)

v4 = 353.677 × 1333,02 / (127,80² × 1,257)

v4 = 22,96 m/sn



5 No’ lu Hat :

D5 = 18,82 * (Q5 / (V5 * P5g)) ½

D5 = 18,82 * (1333,02 / (25 * 1,257))1/2

D5 = 122,57 mm


5 No’ lu Hat :

DN125 (5”)



5 No’ lu Hat :

Leş5= l5+ leş5

L5 = l5+ 1*Te125 + 1*Dir125

L5 = 15 + 1*3 + 1*3

L5 = 21 m


5 No’ lu Hat :

P5g2 – P5ç

2 = 29.160 x Leş5 x Q5 1,82 / D54,82

P5ç2=1,2572– 29.160 x 21 x 1333,021,82/127,804,82

P5ç = 1,249 bar


5 No’ lu Hat :

v5 = 353.677 × Q5 / (D5² × P5ç)

v5 = 353.677 × 1333,02 / (127,80² × 1,249)

v5 = 23,11 m/sn



6 No’ lu Hat :

D6 = 18,82 * (Q6/ (V6 * P6g)) 1/2

D6 = 18,82 * (926,60 / 25 * 1,249))1/2

D6 = 102,52 mm


6 No’ lu Hat :

DN125 (5”)



6 No’ lu Hat :

Leş6= l6+ leş6

L6 = l6+ 2*Dir125 + 1*Vana125

L6 = 8 + 2*3 + 1*5

L6 = 19 m


6 No’ lu Hat :

P6g2 – P6ç

2 = 29.160 x Leş6 x Q6 1,82 / D64,82

P6ç2 =1,2492– 29.160 x 19 x 926,601,82/127,804,82

P6ç= 1,245 bar


6 No’ lu Hat :

v6 = 353.677 × Q6 / (D6² × P6ç)

v6 = 353.677 × 926,60 / (127,80² × 1,245)

v6 = 16,12 m/sn



7 No’ lu Hat :

D7 = 18,82 * (Q7 / (V7 * P7g)) 1/2

D7 = 18,82 * (406,42 / 25 * 1,249))1/2

D7 = 67,89 mm


7 No’ lu Hat :

DN80 (3”)



7 No’ lu Hat :

Leş7 = l7+ leş7

Leş7 = l7+ 1*Red125/80 + 1*Vana80

+2*Dir80

Leş7 = 13 + 1*3 + 1*2 + 2*2

Leş7 = 22 m


7 No’ lu Hat :

P7g2 – P7ç

2 = 29.160 x Leş7 x Q7 1,82 / D74,82

P7ç2 = 1,2492– 29.160 x 22 x 406,421,82 / 77,904,82

P7ç = 1,238 bar


7 No’ lu Hat :

v7 = 353.677 × Q7 / (D7² × P7ç)

v7 = 353.677 × 406,42 / 77,90² × 1,238

v7 = 19,13 m/sn


Mutfak Hattı Boru Çapı Hesabı :

8 No’ lu Hat :

D8 = 18,82 * (Q8 / (V8 * P8g)) 1/2

D8 = 18,82 * (11,51 / 25 * 1,298))1/2

D8 = 11,21 mm


8 No’ lu Hat :

DN25 (1”)


21 mbar üzeri (300 mbar) çalışma basıncı olan borular kaynaklı olarak birleştirilmeleri gerektiği için.


8 No’ lu Hat :

Leş8= l8+ leş8

L8 = l8+ 1*Te125 + 1*Re125/25 +1*Van25

L8 = 3 + 1*3 + 1*3 + 1*0,6

L8 = 9,60 m


8 No’ lu Hat :

P8g2 – P8ç

2 = 29.160 x Leş8 x Q8 1,82 / D84,82

P8ç2 = 1,2982– 29.160 x 9,6 x 11,521,82 / 26,904,82

P8ç = 1,297 bar


8 No’ lu Hat :

v8 = 353.677 × Q8 / (D8² × P8ç)

v8 = 353.677 × 11,51 / 26,90² × 1,297

v8 = 4,34 m/sn



Sayaca Kadar Basınç Kaybı :

ΔP3 + ΔP8 ≤ 21 mbar olmalı idi.


Sayaca Kadar Basınç Kaybı :

ΔP3 + ΔP8 ≤ 21 mbar olmalı idi.

2 + 1=3 ≤ 21 mbar. UYGUNDUR.

Mutfak İç Hattı Boru Çapı Hesabı :

Pişl 50 mbar ve daha küçük olma durumda

Hız; v 6 m/sn olmalıdır.

P1g – P1ç = 23.2 x L x R x Q1,82 / D4,82

P1g – P1ç = 13,92 x L x Q1,82 / D4,82

veya

31 m3/h ‘e kadar olan tablolardan seçilebilir.

• Özel Direnç Kaybı

Pz = z = 3,97*10-3 * kısi * v2

• Yükseklik Basınç Kaybı

Ph = - 0,049 * H

İzometriden

Tablodan

Z=3,97.10-3 x v2 x

İzometriden

ΔPh= - 0,049 x Δh

ΔPt = 7+9+11

4 Gözlü Ocak Bek Hattı için hangi borulardan geçiliyor ?

Pasta Fırını / Döner Ocağı Hattı için hangi

borulardan geçiliyor ?

Hat Bilgileri ve işaretler

İzole Mafsal

PE kaplı Boru

Tesisatın Topraklaması

İstasyon Topraklaması

İzole Mafsal

11 lb. Mg. Anot

11,51 m3/hDN253 mt.

1333,02 m3/hDN12515 mt.

926,60 m3/hDN125 8 mt.

406,42 m3/hDN80

13 mt.

1 m3/hDN159 mt.

10,51 m3/hDN25 7 mt.

6,67 m3/hDN20

13 mt.3,84 m3/h

DN15 3 mt.

11,51 m3/hDN25 3 mt.

1344,52 m3/hDN1255 mt.

1333,02 m3/hDN12595 mt.

=

=

AKV

1344,53 m3/hDN50

10 mt.

1344,53 m3/hDN100

160 mt.

Benmari Hattı için hangi borulardan

geçiliyor ?

Hat Bilgileri ve işaretler

İzole Mafsal

PE kaplı Boru

Tesisatın Topraklaması

İstasyon Topraklaması

İzole Mafsal

11 lb. Mg. Anot

11,51 m3/hDN253 mt.

1333,02 m3/hDN12515 mt.

926,60 m3/hDN125 8 mt.

406,42 m3/hDN80

13 mt.

1 m3/hDN159 mt.

10,51 m3/hDN25 7 mt.

6,67 m3/hDN20

13 mt.3,84 m3/h

DN15 3 mt.

11,51 m3/hDN25 3 mt.

1344,52 m3/hDN1255 mt.

1333,02 m3/hDN12595 mt.

=

=

AKV

1344,53 m3/hDN50

10 mt.

1344,53 m3/hDN100

160 mt.


Qbr1= Qkazan1 / η1

Qbr1 = 2.850.000 / (860 x 0,85)

Qbr1 = 3898,77 kW


Qbr2= Qkazan2 / η2

Qbr2 = 8000 / 0,90

Qbr2 = 8888,89 kW


Qbr = Qbr1 + Qbr2

Qbr = 12.787,66 kW

VA = Qbr x 1,184 x 3,6 (m³/h)

VA = 12.787,66 x 1,184 x 3,6

VA = 54.506,12 m³/h

Debiyi sağlayacak fan kullanılmalı ve brülörlerle irtibatlandırılmalıdır.


S A = VA / (3600 x v) (m²)

S A = 54.506,12 / (3600 x 10)

S A = 1,514 m² olmalı

• Kanal içinde hava hızı 5-10 m/sn arasında seçilmelidir.


1,514 / 2 = 0,757 m²

1 mt * 0,80 mt

veya

Q= 98 cm çapında

Ebatlarında 2 adet eşdeğer seçilir.

Üst Havalandırma (Ekzost Havası) :

VÜ = Qbr x 0,781 x 3,6 (m³/h)

VÜ = 12.787,66 x 0,781 x 3,6

VÜ = 35.953,78 m³/h


SÜ = VÜ / (3600 x v) (m²)

SÜ = 35,953,78 / (3600 x 10)

SÜ = 0,9987 m²


0,9987 / 2 = 0,499 m²

1 mt * 0,50 mt

veya

Q= 80 cm çapında




ΣQbr

SA (m²) = ----------- idi.

3600





12.787,66 kW

SA = -------------------- = 3,55 m² hesaplanırdı.

3600

Alt havalandırma (Taze Hava) menfezi

ebatları :3,55 / 2 = 1,775 m²

1,80 mt * 1,00 mt veya

D= 1,50 mt çapında





SÜ (m²) = SA X 0,6



SÜ (m²) = 3,55 X 0,6 = 2,13 m² hesaplanırdı.

Üst havalandırma (Egzost) menfezi ebatları :

2,13 / 2 = 1,065 m²

1,10 mt * 1,00 mt veya

D= 1,16 mt çapında



Boru Uzama Miktarı :

L = L . . t = L . . (t1 – t2) idi

L = L / . (t1 – t2) idi

Boru Uzama Miktarı :

L = L / . (t1 – t2) -5

L = 0,04 / 1,18 x 10 * 45

L = 75,33 mt. Ve üzerinde ki borularda uzamadan dolayı kompansatör ihtiyacı olur.

Boru Uzama Miktarı:

(4 no’lu boru parçası üzerinde 85 m. Olan kısım mevcuttur.)

L = L * * t -5

L = 85 * 1,18. 10 * 45

L = 0,045 m. L = 4,5 cm uzamayı alacak kompansatör kullanılmak zorundadır.

Boru Uzama Miktarı:

İzometride 140 mt’ lilk bir boru hattı daha var !!!!

İLGİNİZE TEŞEKKÜR EDERİZ…

endÜstrİyel tesİslerde doĞalgaz dÖnÜŞÜmÜ-hy

Documents