endokrinoloji 1

Upload: nursel-yilanci

Post on 14-Apr-2018

230 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    1/76

    ENDOKRNOLOJDo. Dr. Sibel HAYRETDA

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    2/76

    HORMON

    Endokrin salg bezleri adndakisnrlvcut kesimlerince hazrlanaraksalglanan, difzyon veya dolamladiervcut kesimlerine tanarak, en az birdoku veya organda metabolik yoludzenleyici etkiye sahip, i btnln

    korunmasna veya srdrlmesine hizmeteden kimyasal maddelerdir.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    3/76

    HORMON salg bezleri (=endokrin bezler), tek tek hcreler yada

    hcre guruplar tarafndan hcreler aras svyasalglandktan sonra kan ile uzak dokulara tanp, kendileriiin zgn reseptrler zerinden hedef doku (= targetdoku) veya organlarn almasn dzenleyen kimyasalhabercilerdir.

    RESEPTR Genel anlamyla organizmann iinde yada dndaki

    deiiklii haber alan oluumlardr. Duyu sistemi iin reseptrler; zel sinir sonlanmalar veya

    zel hcrelerdir. Hormonlar yada dier kimyasal haberciler iin reseptrler;

    hcrenin membran, sitoplazma veya nkleusunda yerlemiolan zgn protein moleklleridir.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    4/76

    HEDEF HCRE-ORGAN Hormonlar kanda dolarken btn doku hcreleri ile

    temas edebilirler.

    Ancak etkilerini sadece belirli hcrelerde vedokularda gsterir.

    Bu hcrelere ve organlara hedef hcre veya organdenir.

    Hormonlarn kandaki miktar ok az olmasna karnhcrelerdeki zgl reseptrleri bu hormonlara karok duyarldr.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    5/76

    HORMONLARIN SINIFLANDIRILMASI

    1. Kimyasal yaplarna gre2. Etkilerine gre

    3. Salglandklar dokuya gre4. Fiziko-kimyasal zelliklerine gre.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    6/76

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    7/76

    Hormonlarn kimyasal yaplarna gresnflandrlmas

    PeptidYaplar(Genellikle suda znrler)

    Hipotalamik serbestletici(=releasing) h.lar PIH hari)

    Hipofiz h.larnslin, glukagon

    PTH Steroid yapllar

    (Genellikle lipidde znrler)

    Adrenal korteks hormonlarCinsiyet hormonlar

    Aminoasit yapllar

    (Genellikle sudaznrler)

    Katekolaminler

    yodotironinler

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    8/76

    Hormonlarn etkilerine gre snflandrlmas

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    9/76

    Hormonlarn salglandklar dokuya gresnflandrlmas

    1. Hipotalamik serbestletici hormonlar

    2. Hipofiz hormonlar3. nhipofiz hormonlarnn trofik etkisi ile salglanan

    hormonlar.

    4. Dier endokrin dokulardan salglananlar.

    Trofik hormon:kinci bir endokrin bezin salglama fonksiyonunu

    stimle eden hormondur.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    10/76

    Hormonlarn fiziko kimyasal zelliklerine gresnflandrlmalar

    Suda znenlerPeptidyapllar,

    katekolaminler

    Lipitde znenlerSteroidyapllar,

    tiroid h.lar, 1,25

    dihidroksikolekalsiferol

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    11/76

    Hormonlarn temel fonksiyonlar

    Deien d koullara ramen i ortamdakidengenin srdrlmesi,

    Enerji retimi, kullanm ve depolanmasnn

    dzenlenmesi remenin dzenlenmesi Byme ve gelimenin dzenlenmesi

    olmak zere 4 temel fonksiyonu gerekletirirler.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    12/76

    Hcreler aras iletiim tipleri1. Nral iletiim ( nromodiyatrlerle

    salanr)2. Endokrin iletiim (hormonlarla salanr)

    a. Genel iletiimb. Parakrin iletiimc. Otokrin iletiim

    3. Nroendokrin iletiim (nrohormonlarlasalanr).

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    13/76Hcreler aras iletiim tipleri

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    14/76

    Hcreler aras iletiimde rol alan

    kimyasal haberciler:

    1. Birinci haberciler:Ekstraselller svda

    bulunurlar. rnek: Hormonlar, nroreglatrler

    2. kinci haberciler:Hcreii svda (sitoplazma)bulunurlar.

    rnek: eitli enzimler ve enzim sistemleri

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    15/76

    Nroreglatrler

    Nroreglatrler:Sinir sistemindekiiletiimde rol alan maddelerdir.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    16/76

    Nromediyatrler:Bir sinaps iindekiiletiimde rol alan maddelerdir.

    Nrotransmitterler:Presinaptik utansalnp impulsun postsinaptik membranageiini salarlar.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    17/76

    Nromodlatrler:Sinapslardaki impulsgeiini hzlandran veya yavalatabilenayarlayclardr.

    Nrohormonlar:Sinir ucundansalglanrlar, fakat uzak dokulardaetkili olurlar

    rnek: Hipotalamik salglatchormonlar, oksitosin, ADH.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    18/76

    HORMONLARIN ETK MEKANZMALARI

    Hormon Reseptrleri Ve Reseptrlerin Hormonlar zerindekiEtkisi

    Hormonlar,hcresel ilevlerini hedef hcrede bulunanreseptrlerine balanarakgerekletirirler. Bu reseptrler:

    1)hcre membran stnde ya da iindebulunabilir,peptid/protein hormonlarn ve katekolaminlerinreseptrleri bu zelliktedir

    2)hcre iinde sitoplazmada ya da nukleusun iindeolabilirler,steroid ve tiroid hormonlarn reseptrleri bunarnektir

    Reseptrler genelde tek bir hormona zgdr.Hormon-reseptretkileimi,sinyaloluturan bir dzenekle eleir ve bu daenzimlerin, tayc proteinlerin ya da bakabazyaplarnaktivite ya da deriiminideitirerek hcre ii ilevleri etkiler.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    19/76

    HORMONLARIN ETK MEKANZMALARI

    Suda eriyen hormonlar (amino asit ve protein yapl

    hormonlar) hcresel olaylar membranayerlemi reseptrleri

    araclyla dzenlerler.

    Bu mekanizmaya gre hormon (1. haberci) hcreyzeyindeki reseptrne balannca siklikAMP(cAMP)(ikinci haberci) oluur.

    kinci haberci olan cAMP hcre iine diffze olarakhcrenin farkl fonksiyonlarnn gerekletirilmesinisalar.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    20/76

    HORMONLARIN ETK MEKANZMALARI

    Yada eriyen hormonlar steroidyapl hormonlardr ve kollesterolden

    sentezlenirler.

    Kortizol, progesteron, strojen, testeron ve tiroksin

    hareketli reseptr mekanizmas ile etki gsterirler,bu hormonlarn zel reseptrleri ekirdektedir.

    Bu mekanizma ile alan hormonlar hcre

    fonksiyonlarn etkileyen proteinleri sentezleyerekgrevlerini yerine getirirler.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    21/76

    Hormonlarn etki ekilleri

    1. Membrandan geirgenliin zellikle iyon

    geirgenliinin deitirilmesi2. Hcre ii ikinci haberci sistemlerinin aktivasyonunun

    deitirilmesi

    3. mRNA da transkripsiyonunun aktivasyonu.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    22/76

    HormonalYantlarnOluturulmas1-Peptid/protein ve katekolamin hormonlara

    yantn oluumuna,ikinci haberci sistemler araclkeder.Peptid/proteinve katekolamin hormonlar sz konusu

    olduunda,bu maddeler hcre zarn geemez,hcrezar zerinde ya da iinde bulunan reseptrlerinebalanrlar. Bu balanma sonucu ortaya kanetkileim,bir ikinci habercinin retilmesini salar,bu

    molekllerde hormonalyantn olumasnsalar.Genellikle hcre zarnda yer alan reseptrleikinci haberci arasnda bir G protein bulunur ve ikincihabercinin oluumuna araclk eder.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    23/76

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    24/76

    Hormonlarn etkilerine araclk eden ikincihaberciler

    eitli enzim sistemlerinin oluturduu ikincihaberciler.GTP araclyla oluanlar

    c AMPc GMPIP3, DAG

    Ca ++, Ca++balayc proteinler Dierleri.

    rn: tirozinkinaz

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    25/76

    cAMP ikinci haberci sistemi

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    26/76

    cAMP ikinci haberci sistemi

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    27/76

    c-AMPninaraclk ettii etkiler

    yon kanallarnda geirgenliin deimesi

    Aktif trasport mekanizmalarnda deiiklik

    Lipidlerinykm

    Glikojen ykm Glikojen sentezi

    DNA sentezi

    Mitokondriden Ca++ serbestlenmesi

    E.Rda protein sentezi

    Mikrotbl oluumu, sekresyon

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    28/76

    Hcre zar fosfolipidleriHormon-reseptr etkileimi,zarabal bir enzim olan fosfolipaz Cyiaktifler,bu enzim zellikle fosfotidilinositolden diailgliserol (DAG)ve inositoltrifosfat (IP3) isimli ikinci habercinin sentezlenmesineneden olur.

    nositoltrifosfat endoplazmik retikulum gibi hcre ii depolardankalsiyumun serbestlemesine neden olur.

    Kalsiyum proteinkinaz Cyi aktifler.

    Enzimlerin proteinkinaz C tarafndan fosforillenmesiaktiflenmelerine ya da basklanmalarna neden olur,bu da hormonunhedef hcredekiyantnoluturur.

    Proteinkinaz Cnin etkinlii diailgliserol tarafndan daartrlr.Diailgliserol daha sonra araidonik aside hidrolizeolur.Araidonik asit prostaglandinlerin ncldr ve hormonalyantayrca etkiler.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    29/76

    IP3

    haberci sistemi

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    30/76

    IP3 haberci sistemi

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    31/76

    nositol fosfolipidlerini ikinci haberci olarakkullanan hormonlar

    Adrenalin

    Noradrenalin

    Dopamin

    ACTH

    ADH

    Anjiotensin II

    Byme faktrleri

    Mitojenler

    ntestinalhormonlarn ou

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    32/76

    Kalsiyum-kalmodlin

    Hormon-reseptr etkileimi hcre zarnda kalsiyumkanallarnnalmasna neden olur,kalsiyum hcreiine girer.

    Kalsiyum,endoplazmik retikulum gibi hcre ii

    depolardan da salnabilir.

    Kalsiyum iyonlar kalmodlin proteinine balanr,bubirleim kalsiyuma baml enzimlerin aktivitesini

    deitirir,hcre iiyantnolumasnsalar.nslin,LH,Prolaktin,TSH

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    33/76

    Protein/peptid hormonlar etkilerini G proteinlere balikinci habercilerden bamsz olarak dagerekletirebilirler ya da

    baka ikinci haberci mekanizmalar hormonalyantlaroluturabilir.

    rnein1. ikinci haberci olan cGMP atriyalnatriretik peptidin

    etkisine araclk eder.2. Yine bir peptid hormon olan inslin,hcre

    yzeyindeki reseptrne balandnda reseptrnhcre ii ucundaki bir blgenin fosforillenmesine ve

    hcre iinde baz proteinlerin fosforillenerek (ya dadefosforillenerek) etkilerinin deimesine nedenolur,bylece hcreninyantnsalar.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    34/76

    cGMP ikincil haberci sistemi

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    35/76

    2-Steroid ve tiroid hormonlarn etkisi protein sentezinin

    artylagerekleir.Peptid/protein hormonlar vekatekolaminlerin tersine,steroid ve tiroid hormonlar hcreiine girer ve sitoplazma ya da nukleustaki reseptrlerinebalanrlar.Hormon-reseptr etkileimi reseptrde bir

    biim deiikliine yol aar,reseptrn nukleustaki DNAzerinde kendisine zg bir blgeye balanmailginliiartar.Sonuta belli genlerin translasyonu,transkripsiyonuartar.Bu,hormonun hedef hcrede oluturduuyantsalar.Bu tip hormonlarn etkisi sonuta protein sentezinigerektirdii iin biyolojik etkinin gzlenebilmesi iin saatlergemesi gerekir.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    36/76

    Hormon salg reglasyonu

    Hormonlar kontrolsz ve bana buyrukekilde salglanmazlar. Salglar farklekillerde vcut gereksinimine uygun

    dzeyde tutulur. Bunlar u ekildegruplanrlar; a)salgnn nrolojik kontrol

    b)salgnn bir madde tarafndan kontrol c)salgnn yine bir hormon tarafndankontrol

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    37/76

    1-Salgnn nrolojik kontrol:Hipotalamustaki birok endokrinfonksiyonlu ekirdein salgs dierbeyin ekirdekleri ve korteksin nrolojikbalantlarla oluan kontrolyle deiir.Dier taraftan birok endokrin bez

    sinirleriyoluyla uyarlr.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    38/76

    Releasing Faktrler Tirotropin-Releasing Hormon (TRH) :Hipotalamusun

    birka nkleusunda birden retilen bir tripeptidtir.Hipofizden esasen TSH salnmnuyarr, ayrca dopaminve somatostatin salglayan hcreler de uyarlr kisomatostatinin TSH zerinde inhibitr bir etkisi vardr.T3 (Triiyodotronin)n TRH ve TSH zerinde negatif

    feed-back etkisi vardr. Gerekte tm beynin yardanfazlasnda TRH bulunduu iin, bunun otonomik sinirsisteminin santral reglatr olabilecei dnlmektedir.

    Gonadotropin-Releasing Hormon (GnRH) :10 aminoasitlibir peptidtir. Hipofizden LH ve FSH ismindeki ikigonadotropik hormonun salglanmasn etkiler. strojengibi gonadal steroidlerinyansra over ve testis de inhibinadnda bir peptid salarak FSHyibasklayabilirler. GnRHbiyolojik aminlerin ve asetil kolinin dzenledii diernronal sistemlerin etkisi altndadr

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    39/76

    Kortikotropin-Releasing Hormon (CRH):14Aminoasitli bir peptidtir. Hipofizde bazofilikhcrelerden ACTH salnm iin Vasopressinle

    sinerjik alr. ACTH adrenal korteksten bataglikokortikoidler(kortizol) olmak zeremineralokortikoid ve androkortikoid salglatr.

    Growth Hormon-Release-nhibiting Hormon(GHRIH; Somatostatin): Somatostatin hipofizdekisomatotrop hcrelerden GH salnmn inhibe eder.Ayrca inslin, glukagon, sekretin ve gastrin gibinemli baka bileiklerin salnmn da inhibe ederki bu da metabolizmann kontrolnde kilit bir rololduunu dndrmektedir. Merkezi sinirsisteminde nrotransmitter olarak rol almaktadr.

    Somatostatin analoglarnn antiproliferatif etkisivardr ve baz kanserlerin tedavisindekullanlmaktadrlar.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    40/76

    Prolaktin-Releasing Faktr (PRF) :n hipofizdeki laktotrophcreleri uyarabilmekte ve meme dokusunda st retiminisalamak zere prolaktin salglatmaktadr. Ancak dier bazpeptidler (Tiroid-releasing faktr, VIP, oksitosin) de kanPRL seviyesini artrabilirler.

    Prolaktin-release Inhibiting Faktr (PIF) Melanosit-stimlan hormon-Releasing Faktr (MRF) Melanosit-stimlan hormon-release Inhibiting Faktr (MIF)

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    41/76

    2-Salgnn bir madde tarafndan kontrol:Hormonun etkin olduu maddenin kan dzeyi

    ayn zamanda hormonun salgsnn kontrolndede etkilidir. rnein PTH (parathormon) kan Cadzenlenmesinde etkendir. Ancak kan Camiktar azalrsa PTH salg ve sentezi artar,kanCa dzeyi artarsa PTH salgs azalr. CT

    (calcitonin) de ise bunun tam tersi geerlidir.nslin kan glukozunun dzenleyicisidir. Ancakkan glukozu artarsa inslin salg ve senteziartar,kan glukozu belli dzeyin altna inerseinslin salgs inhibe olur. u halde grld

    gibi hormonun hedef maddesi ayn zamanda ohormonun salgsnn artp azalmasna etkenolmaktadr.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    42/76

    3-Hormon salgsnn yine bir hormonla kontrol(feedbackkontrol):

    Hormonun salgsn uyard hedef hormonun kandaki dzeyikendi salgsn kontrol eder. rnein TSH tiroidden T3/T4salgsn artrr buna karn kanda T3/T4 n artmas ise TSHsalgsn azaltr. Kanda T3/T4 n azalmas ise TSH salgsnnartmasna sebep olur. Balca iki tip feedback kontrol vardrbunlar pozitif ve negatif feedbacktir. Genelde grlen negatiffeedbacktir ve yukarda TSH rnei bir negatif feedbacktir.

    ACTH-kortizol ilikisiyle de bunu rnekleyebiliriz. Kandakortizol azaldnda ACTH salgs da artar,kanda kortizoldzeyinin artmas ise ACTH salgsn inhibe eder. Ksacafeedback kontrolndeki iki hormonu kan kan dzeyi tersorantldr,fizyolojik koullarda her ikisi de kanda ykselmez.

    Pozitif feedback ok daha az grlen bir olgudur. En tipik rneikadnlarda ovulasyon dneminde LH-E2 ilikisidir. E2 nin

    artmasyla LH salgsn,LH armas tekrar E2 artmasn salaryani ilemde heriki hormonun deiimi ayn ynde olur ve artar.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    43/76

    Endokrin Bezler Hormon salglayan ve salglarn kana veren bezlerdir.

    Bir bezin ya da dokunun endokrin bir fonksiyonu varsa, uzelliklere sahip olmas gerekir:

    1. Bu doku vcuttan kartld zaman dokunun dolaysylasalgsnn yokluu nedeniyle bu dokunun hormonuna zg

    noksanlk bozukluklarnn gzlenmesi gerekir.2. Vcuttan kartlan doku vcudun baka bir yerine implante

    edildiinde semptomlarn ortadan kalkmas gerekir.3. Bu dokunun vcuttan kartlmasndan ve noksanlk

    semptomlarnn gzlenmesinden sonra, bu dokunun hormonuvcuda enjekte edildiinde arazn ortadan kalkmas gerekir.

    E d k i B l H l (1)

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    44/76

    Endokrin Bezler ve Hormonlar (1)

    Hormon

    salglayan doku

    Hormon

    Pankreas nslin, glukagon, somatostatin,pankreatik polipeptid

    Bbrekler Renin, Eritropoietin, 1,25

    dihidroksikolekalsiferolG.I Kanal Enterogastronlar

    Karacier ve dierbaz hcreler

    IGF I (=inslin- like growthfaktr-I, somatomedin-C)

    Thymus Timosin (=timopoietin)

    Pineal Bez Melatonin

    E d k i B l H l (2)

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    45/76

    Hormon

    salglayan doku

    Hormon

    Plasenta CG (=Korionik gonadotropin)Estrojen, progesteron,plasental, laktojen=hPL

    Kalp ANF (=atriyal natriretikfak.=atriopeptin= auriculin.)

    Monosit ve

    Makrofajlar

    IL 1 (= interlkin-1 v.b) TNF

    (= tmr nekrozis faktr)dier monokinler.Deiik Baz Hcreler zgn byme faktrleri. rn.

    NGF= sinir byme faktr

    EGF, OGF, PDGF, IGF

    Endokrin Bezler ve Hormonlar (2)

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    46/76

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    47/76

    Hipofiz hipotalamus ilikisi Hipofiz bezi kan damarlar ve sinir lifleri ile

    hipotalamusla balantldr. Bu balant sinirsistemi ile endokrin sistem arasndaki direktbir balantdr.

    Hipotalamus ile adenohipofiz arasndakibalant hipotalamik-hipfiziel portal sistemad verilen damar sistemi ile salanr.

    Hipotalamus ile nrohipofiz arasndakibalant ise sinirler araclylagerekletirilir.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    48/76

    Hipofiz-hipotalamus ilikisi

    Hipotalamus; Adenohipofizden salglanan hormonlarn

    salglanmasn dzenleyen salglatc(releasing) ve salgy durdurucu (inhibiting)hormonlar salglar. Bu hormonlar kan yoluylahipofize gelir.

    Antidiretik hormon (ADH) ve oksitosinhormonlarn sentezler, depolar venrohipofizden salglatr. Bu hormonlarsinirin aksonu araclyla hipofize gelir.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    49/76

    Hipotalamus-hipofiz

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    50/76

    Nrohipofiz hormonlar

    Nrohipofizden hipotalamustasentezlenen 2 hormon salglanr.

    1. Antidiretik hormon (ADH)2. Oksitosin

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    51/76

    Antidiretik hormon (ADH)

    Antidiretik: idrar atlmn azaltan ADH dier adyla vazopressinin ana grevi

    vcut sv dengesinin dzenlenmesine katkda

    bulunmaktr. ADH nn hedef organ bbreklerdir. Bbreklerden su geri emilimini artrarak,

    idrar yoluyla su atlmn azaltr. Dehidrasyon ve koma gibi kan sv miktarnn

    azald durumlarda ADH salgs artar.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    52/76

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    53/76

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    54/76

    Oksitosin

    Oksitosin doum esnasnda uteruskasnn kaslmasn, doumdan sonra dast salglanmasn uyaran bir

    hormondur.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    55/76

    Adenohipofiz hormonlar

    1. Growth hormon(GH)-Byme hormonu(BH)2. Prolaktin

    3. Tiroid stimle edici hormon(TSH)4. Adrenokortikotropik hormon (ACTH)5. Luteinizan hormon (LH)

    6. Follikl stimle edici hormon (FSH)7. Melanosit stimle edici hormon (MSH)

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    56/76

    Byme Hormonu (BH) Tek bir zel hedef organ olmayp btn

    vcut blmlerini etkileyerek bymeyiuyarr.

    En belirgin etkisi ocuklarda ve adelosandnemde doku kitlesini artrarak (proteinsentezi) ve hcre blnmesini uyararakbymeyi hzlandrr.

    Uzun kemiklerin epifiz plaklar zerinedorudan etkiyerek epifiz plaklarnndevamlln salar.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    57/76

    BH yetersizlii

    Byme dnemindeki bir kiide BHsalgs yetertsiz olursa epifiz plaklarerken kapanr ve vcut bymesi durur

    dwarfizm (ccelik)ortaya kar.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    58/76

    BH fazlall Tersine BH sekresyonu adolesan dnemin

    sonuna doru azalmazsa giantism (devlik)oluur ve kiinin boyu uzamaya devam eder.

    BH sekresyonu normal byme bittiktensonra fazla olursa akromegali (acromegaly)ad verilen durum ortaya kar.

    Akromegalide bataki, ellerdeki ve

    ayaklardaki kemiklerde uzamadan ziyadekalnlama ortaya kar.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    59/76

    BH nn genel etkileri

    Protein sentez hzn artrr, Protein yklmnazaltr, Glikoz kullanmn azaltr, nler; enerjikayna olarak karbonhidrattan yaadoru bir kayma olmasn salar,

    B m H m nunun pl m

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    60/76

    Byme Hormonunun plazmaglikozunun ayarlanmasna etkileri

    GlikozAmino asit

    ve Gliserol

    TrigliseritlerSYA+Gliserol

    Ya Dokusu

    KaracierdeGlikoneogene

    z

    SYA Oksidasyonu

    Byme Hormonu

    Dokular

    Glikoz

    ++

    -

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    61/76

    BH salgsnn kontrol

    BH salgs hipotalamusta retilipadenohipofize aktarlan iki hormontarafndan kontrol edilir;

    1. Byme hormonu salglatc hormon2. Byme hormonu salgsn durdurucu

    hormon

    B H k

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    62/76

    Byme Hormonunun sekresyonunundzenlenmesi ve etkileri

    Egzersiz

    UykuStresDk Plazma Glikozu

    Hipotalamus

    n Hipofiz

    Karacier

    Proteinsentezi vebymenin

    uyarlmas

    Karacierde

    glukoneogenez

    art

    Glukozun

    dokulara

    giriinin

    engellenmesi

    Somatomedinler

    BymeHormonu

    Somatostatin

    (+)

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    63/76

    Adenohipofiz hormonlar

    1. Growth hormon(GH)-Byme hormonu(BH)2. Prolaktin

    3. Tiroid stimle edici hormon(TSH)4. Adrenokortikotropik hormon (ACTH)5. Luteinizan hormon (LH)

    6. Follikl stimle edici hormon (FSH)7. Melanosit stimle edici hormon (MSH)

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    64/76

    Prolaktin

    Prolaktinin kadnlarda iki grevivardr;

    1. strojen (dii cinsiyet hormonu) ilebirlikte gebelikte meme bezlerindememe kanallarnn geliimini uyarr.

    2. Doumdan sonra meme dokusunda st

    retimini uyarr.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    65/76

    P l k i l k l

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    66/76

    Prolaktin salgsnn kontrol

    Prolaktin salgs hipotalamustaretilip adenohipofize aktarlan ikihormon tarafndan kontrol edilir;

    1.Prolaktin salglatc hormon2.Prolaktin salgsn durdurucuhormon

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    67/76

    Adenohipofiz hormonlar

    1. Growth hormon(GH)-Byme hormonu(BH)2. Prolaktin

    3. Tiroid stimle edici hormon(TSH)4. Adrenokortikotropik hormon (ACTH)5. Luteinizan hormon (LH)

    6. Follikl stimle edici hormon (FSH)7. Melanosit stimle edici hormon (MSH)

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    68/76

    Tiroid stimle edici hormon(TSH)

    TSH tiroid bezi hormonlarnnsekresyonunu ve sentezini uyarr.

    TSH nn fazla salglanmas goiter (guatr)olarak sisimlendirilen tirodi beziningenilemesine yol aar.

    TSH sekresyonu hipotalamusta retilen

    tirotropin salglatc hormon ile kontroledilir.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    69/76

    Adenohipofiz hormonlar

    1. Growth hormon(GH)-Byme hormonu(BH)2. Prolaktin

    3. Tiroid stimle edici hormon(TSH)4. Adrenokortikotropik hormon (ACTH)5. Luteinizan hormon (LH)

    6. Follikl stimle edici hormon (FSH)7. Melanosit stimle edici hormon (MSH)

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    70/76

    Adrenokortikotropik hormon (ACTH)

    ACTH bbrek st bezindenglukokortikoidler olarak adlandrlan steroidyapl hormonlarn retimini ve salgsnartrr.

    ACTH salgs hipotalamustan salglanankortikotropin salglatc hormon tarafndandzenlenir.

    Stres, islin, AAADH ve dier hormonlarkortikotropin salglatc hormon salgsnfeedback mekanizmalar ile etkileyerekACTH salgsn artrrlar.

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    71/76

    Adenohipofiz hormonlar

    1. Growth hormon(GH)-Byme hormonu(BH)2. Prolaktin

    3. Tiroid stimle edici hormon(TSH)4. Adrenokortikotropik hormon (ACTH)5. Luteinizan hormon (LH)

    6. Follikl stimle edici hormon (FSH)7. Melanosit stimle edici hormon (MSH)

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    72/76

    Luteinizan Hormon (LH)

    Ovulasyon-Yumurtlama; overlerden olgun yuurtahcresinin aylk peryotlar halinde salnmas LH ovulasyonu uyaran gonadotropik bir

    hormondur. LH nn hedef organ

    Ekeklerde testislerdeki interstitial hcreler ki buhcreler testesteron salglarlar.

    Diilerde ise overlerdir. LH salgs progesteron, strojen ve testesteron

    gibi hormonlarla feedback olarak dzenlenegonadotropin salglatc hormon tarafndankontrol edilir.

    d h f h l

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    73/76

    Adenohipofiz hormonlar

    1. Growth hormon(GH)-Byme hormonu(BH)2. Prolaktin

    3. Tiroid stimle edici hormon(TSH)4. Adrenokortikotropik hormon (ACTH)5. Luteinizan hormon (LH)

    6. Follikl stimle edici hormon (FSH)7. Melanosit stimle edici hormon (MSH)

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    74/76

    Follikl stimle edici hormon (FSH)

    FSH da bir gonadotropik hormondur. FSH diilerde menstruel siklus boyuncaovelerde follikl hcrelerinin

    bymesini ve follikl hcrelerindenstrojen salnmasn uyarr. Erkeklerde FSH testislerde spermreten hcreleri uyarr.

    Salgs gonadotropin salglatc hormonile kontrol edilir.

    d h f h l

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    75/76

    Adenohipofiz hormonlar

    1. Growth hormon(GH)-Byme hormonu(BH)2. Prolaktin

    3. Tiroid stimle edici hormon(TSH)4. Adrenokortikotropik hormon (ACTH)5. Luteinizan hormon (LH)

    6. Follikl stimle edici hormon (FSH)7. Melanosit stimle edici hormon (MSH)

    Melanosit stimle edici hormon

  • 7/30/2019 Endokrinoloji 1

    76/76

    Melanosit stimle edici hormon(MSH)

    MSH nn insanlarda rol tam olarakbilinmez,

    Aktif bir hormonun prekrsr

    (ncs) olarak snflandrlr.