SONİK VE ULTRASONİK CİHAZLAR

Ultrasonik titreşimler ses dalgalarıyla aynı tipte ancak frekansları daha fazla olan mekanik titreşimlerdir.

İnsan kulağı 16 Hz -20 kHz arasındaki sesleri duyabilir.

Ultrasonik titreşimler (25 - 40 kHz) magnetostriktif veya piezoelektrik etki sonucu elde edilir.

Sonik cihazlar 2-3 kHz frekans aralığında titreşimler oluştururlar.

Sonik cihazlar

Nod - antinode Ultrasoniklere göre

daha az agresiftirler. Ultrasonik

sistemlerin yüksek frekanslarını elimine etmek amacıyla üretilmişlerdir.

Havalı başlıkları ünit’e takılarak kullanılır.

MAGNETOSTRİKTİF US

Magnetostriktif çubuk

Manyetik alan Çalışan uç daha fazla

eliptik hareket gösterir.

Ciddi ölçüde sıcaklık oluşturur.

Su soğutma sistemi ihtiyacı vardır.

PİEZOELEKTRİK US

Piezoelektrik kristal

Elektriksel akım Hareket ileri-geridir. Sadece çalışan ucun

temas ettiği yerde sürtünmesel ısı oluşur.

Soğutma ihtiyacı yoktur. * Piezoelektrik iletken eğe’ye daha fazla enerji iletir. Magnetostriktif

sisteme göre daha güçlüdür.

Endodontide kullanım amaçları

Kök kanallarına girişi geliştirmek Pulpa taşlarının uzaklaştırılması Kök kanallarının irrigasyonu Postların, kanal içinde kırılmış kanal aletlerinin ve

kanalları tıkayan diğer artıkların uzaklaştırılması Kanal patlarının kök kanal duvarlarına dağıtılması Güta-perka kanal dolgusunun kondansasyonu Periapikal cerrahi işlemler Beyazlatma sırasında dentin geçirgenliğinin

arttırılması Çok sert simanın kök kanalından uzaklaştırılması

Kök kanallarına girişi düzeltmek, pulpa taşlarının kaldırılması, kalsifiye kanallar

Kanallara girişi geliştirmek için çok sayıda dönen frezler mevcuttur.

Ultrasonikler yüksek kesme etkinlikleri olmalarına rağmen rotasyon yapmazlar bu yüzden daha güvenli ve kontrollüdürler.

Özellikle üst molarlar’da MB2’yi bulurken ya da diğer dişlerin aksesuar kanallarında, ve sekonder dentini uzaklaştırırken US’lerden yararlanırız.

Kanal içi obstrüksiyonların uzaklaştırılması

1. Kırık aletlerin uzaklaştırılması “Staging platform” oluşturulur. Daha sonra uygun ultrasonik uçlarla

kırık aletin koronal ucunda çevresel bir boşluk oluşturulur.

Ni-ti aletler ultrasonik enerji karşısında parçalanmaya, kanal içinde tekrar kırılmaya eğilimlidirler. Paslanmaz çelikler ni-ti lere göre daha dirençlidirler.

Ultrasonik uçlar daha önce oluşturulmuş iskelet platformda aletin koronalde görülen ucu ile diş dokusu arasına sokulup saat yönünün tersine uygulanır.

Bu, kırık fragmanı yerinden oynatıcı, sökücü etki gösterir.

Bazen kırık alet koronal yönde kendiliğinden sıçrayabilir.

Uzun ve ince uçlar, düşük ayarlarda kullanılmalıdır.

Instron 3345 testing machine

2. Postların uzaklaştırılması Kanal içindeki bir postu uzaklaştırırken

post ve kanal arasındaki yapıştırıcı simanı kırabilmek için daha kalın bir uç kullanılır.

Kökün içinde sıkışan kısmı ile kök dışında kalan kısım en az aynı boyda olmalıdır.

Rezin bazlı simanlar ile yerleştirilen postlarda ultrason etkisiz kalmaktadır.

Post sökümünde önemli olan post ile diş yapısı arasındaki yapıştırıcı siman yapısını çözebilmektir.

Ultrasonikler işlem sırasında ısı yayarlar ve bu ısı dentin ve periodontal ligament vasıtasıyla iletilir. Kök dışında 10 dereceden daha yüksek ısı artışlarında;

PDL’de geridönüşümsüz hasarlar Kemikte nekroz Dentinde rezorbsiyon olabilmektedir.

Bu yüzden piezoelektrik sistemlerde bile su ile soğutma göz önünde bulundurulmalıdır. Uzun süre ultrasonikler uygulanmamalıdır.

Isı transferinde; uzunluk çap postun konumu post materyalinin türü* dentin kalınlığı gibi faktörler

önemlidir.

Önlemler: Radyografik değerlendirmeler iyi yapılmalıdır. Ultrasoniklerle açılan çevresel boşluk

etrafındaki dentin miktarına dikkat edilmelidir Seramik ve metal postlar ısıyı daha rahat

iletirler. Ultrasonik uçların ucuna kadar ulaşabilen su

soğutma sistemleri Ultrasonik enerji uygulanırken yeterli aralar

verilmelidir. Diğer soğutucuları kullanmaktan

kaçınılmamalıdır. (etil klorid vs.) Gerektiğinde ultrasonik enerjiye ek olarak

post-çekiciler gibi mekanik aletlerin kullanımından çekinilmemelidir.

3. Gümüş konlar Gümüş konlar yumuşak materyallerdir. Frezin

yanlış yönlendirilmesi konda hasara, aşınmaya ve vakada hatalara sebep olabilir. Bu yüzden ultrasonik uçların kullanımı tercih edilmelidir.

Ultrasonik uçlarla daha kontrollü bir şekilde gümüş konlara temas etmeden dentin temizlenir.

Daha sonra forseps ya da hemostat ile kolayca gümüş kon yerinden çıkarılır.

Yeterli ulaşım sağlandığında gümüş kona uygulanan forsepse ultrasonik uçlar temas ettirilerek dolaylı yoldan gümüş konu aşırmadan US enerji uygulanmış olur.

Potansiyel komplikasyonlar Isı yayılımı Dişin kırılması Postun/kırık aletin kök içinde tekrar kırılması Diş yapısının zayıflaması Vertikal kök fraktürü Perforasyonlar Transportasyon

Kök kanallarının irrigasyonu(Pasif ultrasonik irrigasyon)

İrrigasyon solusyonları 2 yönde etki gösterirler:

Mekanik durulama yeteneği Kimyasal etki

Sıvının ultrasonik vibrasyonu sırasında 2 türlü fiziksel etki gözlenir;

A. Akustik streaming (akustik akım)B. Kavitasyon

Temizlenmesi zor alanlar:

Çift kanallar arası anastamozlar İstmuslar Kompleks kanal sistemleri

Avantajlar 1. Daha çok dentin artığı, bakteri ve

pulpa dokusu uzaklaştırılmaktadır.2. Meydana gelen ısı artışıyla NaOCl’nin

antibakteriyel ve organik doku çözücü potansiyeli artış göstermektedir.

3. US enerji EDTA’nın etkinliğinde pek değişiklik yapmamıştır.

4. Yüksek frekanstaki ses dalgalarının daha etkili bir akustik akış oluşturmasından dolayı, ultrasonik irrigasyon sonik irigasyondan daha etkilidir

PUI’nun olası Komplikasyonları:

Perforasyon Transportasyon Enfekte materyalin apeksten

ekstrüzyonu Kanal duvarlarında düzensizlikler

Endodontik cerrahi

Sonic ve ultrasonik uçlar 1990ların başlarında endodontik cerrahide yaygınca kullanılmaya başlandı.

Rotasyonla dönen frezlerin dezavantajları:

1. Kök ucuna ulaşımın zorluğu2. Kanala paralel olmayan preparasyonlar3. Kökün lingual perforasyon ihtimali4. Yetersiz derinlikte preparasyon

Ultrasonik uçların avantajları:

o Daha derin ve konservatif kavitelero Orijinal kanal yoluna uygun bir preparasyono daha merkezsel bir preparasyon ve lateral

perforasyonların önlenmesio İki kanallı dişlerle istmus yapılarının

kaldırılmasına olanak sağlar. o Daha az smear tabakasıo Daha az zamanda daha az komplikasyon

yaratan bir yöntemdir.

Dezavantjları:o Çatlak ve mikrofraktürler

Gütta perka’nın ultrasonik kondensasyonu

MTA yerleştirilmesi Kök kanal preparasyon Kanal patlarının kök kanal

duvarlarına dağıtılması Beyazlatma sırasında dentin

geçirgenliğinin arttırılması Çok sert simanın kök kanalından

uzaklaştırılması Gütta perkanın uzaklaştırılması

SONİK ULTRASONİK CİHAZLAR

PİEZOELEKTRİK SİSTEMLER

OBTURA SPARTAN

Kanal girişi geliştirme uçları

Retreatment uçları

Restoratif tedavide kullanılan uçlar

Endodontik cerrahide kullanılan uçlar

ENAC (Osada)

EMS Piezon Master 400

EMS Piezon Master 700

Dentsply

ProUltra (DentSply)

SİNE uçlar

ENDO uçlar

Cerrahi uçlar

VDW ULTRA

SONİK CİHAZLAR

ENDOACTİVATOR (DentSply)

Sonic Air MM1500 (micromega)