PMTO Oudermaterialen(versie 3.0)

Gonnie AlbrechtEmilie van Leeuwen

Jolle Tjaden

COLOFON

Duivendrecht, november 2010

Deze map is samengesteld door:PI ResearchPostbus 3661115 ZH Duivendrecht

PI Research/TNO/ISIIOvername, openbaarmaking en/of verspreiding van (gedeelten) van deze uitgave is niet toegestaan zonder toestemming van PI Research in Duivendrecht en TNO Kwaliteit van Leven in Leiden.

Deze map is samengesteld door medewerkers van PI Research.

De materialen zijn vertalingen van en aanvullingen op materiaal van Implementation Science International Inc. (ISII). De materialen maken onderdeel uit van PMTO, Parent Management Training Oregon. Deze methodiek is ontwikkeld op het Oregon Social Learning Centre in Eugene (VS) en wordt uitgedragen door ISII.

De eerste versie stamt uit 2007. In 2010 is een update gemaakt op basis van de ervaringen en suggesties van Nederlandse PMTO therapeuten.

Illustraties van routines en voorblad: Juliette de Wit (www.juliettedewit.nl).

Albrecht, G., Leeuwen, E. van, & Tjaden, J. (2010). PMTO oudermaterialen (versie 3.0). Duivendrecht: PI Research.

Deze publicatie wordt uitgereikt aan deelnemers aan de opleiding tot PMTO therapeut (zie www.pmto.nl en www.piresearch.nl).

Inhoudsopgave

1. Start1.1 Krachten leeg1.2 Krachten ouders1.3 Krachten 1 ouder1.4 Verwachtingen

2. Instructies2.1 Wel en niet doen2.2 Kenmerken2.3 Wat er vaak mis gat2.4 Noteren van gedrag2.5 Noteren van gedrag2.6 Regels2.7 Noteren van gedrag2.8 Blijf staan en wacht2.9 Noteren prijzen2.10 Hoe gaat het nu?2.11 Oefenen met goede instructies2.12 Hamburger2.13 Vooraf instructies geven

3. Aanmoedigen3.1 Kenmerken3.2 Succes groeit met stapjes3.3 Maken van een beloningskaart3.4 Beloningskaart3.5 Voorbeelden van beloningen3.6 Voorbeeld van beloningen uitgebreid3.7 Noteren van gedrag3.8 Vijf makkelijke stappen3.9 Voorbeeld op tijd naar bed3.10 Vijf stappen kind en ouders3.11 Uitleg beloningkaart3.12 Dit heeft je kind nodig om te leren3.13 Noteren van instructies en eerste stap beloningskaart3.14 Bedenken en bijhouden van aanmoedigingen3.15 Scooby loops en knikkers3.16 Opzetten tokensysteem3.17 Voorbeeld diploma3.18 Kinderflap3.19 Voorbeeld van een tokensysteem

PMTO Inhoudsopgave

4. Grenzen stellen4.1 Stroomdiagram: je kind leren instructies op te volgen4.2 Kenmerken4.3 Werken met Time Out4.4 Informatie Time Out plek4.5 Time Out procedure4.6 Uitleg Time Out aan kind4.7 Voorbereiding Time Out4.8 Gedrag Time Out4.9 Noteren Time Out4.10 Noteren Time Out4.11 Noteren van gedrag4.12 Bereid je voor op Time Out4.13 Voorbeeld van privileges om weg te nemen4.14 Taken doen4.15 Taken4.16 Noteren van probleemgedrag4.17 Hoe werkt Time Out voor een kind4.18 Noterven van 5 – 1

5. Problemen oplossen5.1 Stappen om problemen op te lossen5.2 Regels voor gezinsbijeenkomsten5.3 Richtlijnen voor gezinsbijeenomsten5.4 Oefenblad: oefenen met doelen maken5.5 Mogelijke doelen5.6 Een plan maken voor het samen probleemoplossen5.7 Brainstormen over mogelijke oplossingen5.8 Samen oefenen met probleemoplossen5.9 Regels voor bij het samen problemen oplossen5.10 Onderwerpen voor gezinsbijeenkomsten5.11 Hoe ging het?5.12 Evalueren van het met elkaar probleemoplossen

6. Zicht en toezicht6.1 Volwassenen die wel eens op je kin dpassen6.2 Ga je ergens heen?6.3 Telefoonlijst6.4 Dingen voor binnen en buiten voor kinderen van 4 tot 7 jaar6.5 Dingen voor binnen en buiten voor kinderen van 8 tot 12 jaar6.6 Je kind bevragen als het ergens heen gaat6.7 Informatie verzamelen6.8 Wat vind je kind leuk om te doen?6.9 Beeldschermen6.10 Zicht en toezicht houden op verschillende gebieden6.11 Het maken van een weekagenda6.12 Zicht en toezicht houden achter de computere

PMTO Inhoudsopgave

6.13 Samen surfen op het internet6.14 Samen chatten

7. Communicatie7.1 Met je kind praten7.2 5 minuten gesprekje7.3 Actief luisteren

8. Positieve betrokkenheid8.1 Kaartjes8.2 Leuke dingen zeggen

9. Emotieregulatie9.1 Emotieregulatiestrategieën9.2 Omgaan met emoties9.3 Noteren van boosheid9.4 Noteren van instructies en wat je doet om rustig te blijven9.5 Noteren van boosheid – uitgebreid

10. Boosterbijeenkomsten10.1 Boostersessie ouders10.2 Boostersessie 1 ouder

PMTO Inhoudsopgave

Toelichting bij de formulieren en opdrachten voor thuis

De opdrachten voor thuis zijn ingedeeld naar onderwerp. Per opdracht wordt aangegeven in welke situatie of met welke reden een opdracht kan worden meegegeven.

Start van PMTO

Opdracht Omschrijving Situatie

Start (1)Krachten leeg

Van ieder gezinslid en eventueel van het gezin als geheel worden enkele krachten benoemd

Meegeven in startbijeenkomst.

Start (2)Krachten ouders

De partners benoemen van elkaar de krachten als ouder en als partner. Ook is er een blad waarop zij samen de krachten van de kinderen benoemen.

Alternatief voor in startbijeenkomst. Bijzonder geschikt wanneer samenwerking ouders aandacht behoeft. Voor een alleenstaande ouder kan een variant hierop worden gemaakt met krachten als persoon en krachten als ouder op formulier ‘krachten 1’. Let op! Iedere ouder krijgt eigen formulier.

Start (3) Krachten 1 ouder

Alleenstaande moeder benoemt haar krachten als ouder maar ook als collega, vriendin of zus. Tevens worden enkele krachten van het kind en van het gezin benoemd.

Meegeven aan alleenstaande moeder in startbijeenkomst. Formulier kan aangepast worden voor alleenstaande vader.

Start (4) Verwachtingen

Wat ouders verwachten van PMTO en wat zij graag willen bereiken

Meegeven in startbijeenkomst of in intakegesprek.

PMTO Toelichting start

StartKrachten leeg

Opdracht voor thuis

Krachten

Bij PMTO maken we gebruik van de krachten in uw gezin. Benoem voor iedere persoon een aantal krachten (dingen die zij erg goed doen).

Krachten van

Krachten van

Krachten van

PMTO Krachten 1

Krachten van

Krachten van

Krachten van

PMTO Krachten 1

Krachten ouders

Opdracht voor thuis

Mijn krachten

Drie dingen die ik erg goed doe als partner

Drie dingen die ik erg goed doe als ouder

Jouw krachten

Drie dingen die jij erg goed doet als partner

Drie dingen die jij erg goed doet als ouder

PMTO Krachten 2

Krachten van

Krachten van

Krachten van

PMTO Krachten 2

Krachten 1 ouder

Opdracht voor thuis

Mijn krachten

Drie dingen die ik erg goed doe als ouder

1.

2.

3.

Drie dingen die ik erg goed doe als vriendin, collega, zus

1.

2.

3.

Krachten van mijn kind

1.

2.

3.

Krachten van het gezin

1.

2.

3.

PMTO Krachten 3

Verwachtingen

Opdracht voor thuis

Verwachtingen

Wat verwachten we van deze training?

Wat hopen we door het meewerken aan deze training te bereiken?

PMTO Krachten 4

Toelichting bij de formulieren en opdrachten voor thuis

De opdrachten voor thuis zijn ingedeeld naar onderwerp. Per opdracht wordt aangegeven in welke situatie of met welke reden een opdracht kan worden meegegeven.

Instructies

Opdracht Omschrijving Situatie

Instructies (1) Wel en niet doen

Informatie over de functie van instructies en over wat wel en niet handig is bij het geven van instructies.

Voor in de oudermap na de introductie van het onderwerp. Kan tijdens de bijeenkomst worden aangevuld met specifieke punten voor het gezin.

Instructies (2)Kenmerken

Informatie over de belangrijke kenmerken van duidelijke instructies.

Voor in de oudermap na de introductie van het onderwerp.

Instructies (3) Wat er vaak mis gaat

Een overzicht van wat er vaak mis gaat bij het geven van instructies. Eigenlijk een lijst met foute voorbeelden.

Voor in de oudermap na de introductie van het onderwerp. Alleen geven in combinatie met het formulier met de kenmerken.

Instructies (4) Noteren van gedrag

Bijhouden van de gegeven instructies en of het kind deze opvolgt. Conclusies hieruit trekken over wat wel en niet helpt.

Eerste opdracht na de introductie van instructies.

Instructies (5) Regels

Bepalen van vijf belangrijke regels die ouders in huis hanteren of dingen die ze van hun kind verwachten. Oefening in vaststellen en concreet formuleren van wat de ouder wel wil op deze punten.

Goed te gebruiken wanneer ouders heel veel belangrijk vinden of het lastig blijkt om te bepalen wat een goede situatie is waarin de ouders instructies willen geven. Maakt helder wat ze van hun kinderen willen.

Instructies (6) Noteren van gedrag

Turven hoeveel instructies zijn gegeven en of het kind deze opvolgt.

Kan worden gebruikt als opstap naar het gebruik van een beloningssysteem.

Instructies (7) Blijf staan en wacht

Bijhouden van de gegeven instructies, of de ouder blijft staan en wacht en of het kind de instructie opvolgt. Ook toelichting op het belang van blijven staan en wachten.

Deze opdracht kan als vervolgopdracht worden gegeven nadat ouders met het geven van instructies hebben geoefend.

Instructies (8) Noteren prijzen

Bijhouden van de gegeven instructies, of het kind ze opvolgt en of de ouder het kind prijst. Inclusief een overzicht van manieren om het kind te prijzen.

Opstap naar het onderwerp ‘je kind stimuleren door aanmoediging’. Ook goed te gebruiken als ouders niet reageren als het kind instructies opvolgt.

PMTO Toelichting instructies

Instructies (9) Hoe gaat het nu?

Tijdens de bijeenkomst wordt de ouder gevraagd in te schatten hoe goed het kind instructies opvolgt, meehelpt in het gezin, zijn taken doet en samenspeelt met anderen. Op het weekoverzicht wordt bijgehouden wat het kind gedurende die week doet. Daarna schat de ouder opnieuw in hoe goed het nu gaat op bovengenoemde punten.

Goed formulier om na een aantal bijeenkomsten de stand van zaken te evalueren. Tevens een observatie opdracht voor de ouder (verscherpt de observatie).

Instructies (10) Oefenen met goede instructies

Rijtje met minder goede instructies die de ouder moet ombuigen naar goede instructies. Met voorbeelden.

Vooral geschikt als ouder het echt heel moeilijk vindt. Dit maakt heel duidelijk wat voor zinnetje een goede instructie is.

Instructies (11) Hamburger

Uitleg van de reeks: instructie-reactie kind-reactie ouder. Bijhouden van de gegeven instructies, of het kind ze opvolgt en of de ouder het kind prijst.

Opstap naar het onderwerp ‘je kind stimuleren door aanmoediging’. Ook goed te gebruiken als ouders niet reageren als het kind instructies opvolgt.

Instructies (12) Vooraf instructies geven

Uitleg over het voorkomen van probleemgedrag door het geven van instructies vooraf. Met illustratie.

Kan worden meegegeven als extra informatie. Bijzonder geschikt als ouders nog weinig doen aan het voorkomen van probleemgedrag en escalatie.

PMTO Toelichting instructies

Wel en niet doen

Instructies gevenDuidelijke instructies zorgen ervoor dat kinderen eerder doen wat je van ze wilt.

Duidelijke instructies helpen om heel duidelijk te zijn over wat je wel wilt dat het kind doet, in plaats van wat je niet wilt.

Bijvoorbeeld: “Jesse, hang nu je jas op de kapstok, alsjeblieft”

Duidelijke instructies helpen je om positief te blijven.

Wat hoort wel bij een duidelijke instructie en wat niet?

Wel doen Niet doen

Blijf kalm Boos worden, geïrriteerd raken

Kies een goed moment voor je instructie Verkeerde moment – als het voor je kind moeilijk is om te doen wat je wil

Zorg dat je kind oplet Beginnen zonder dat het kind aandacht voor je heeft

Praat met vriendelijke maar vastberaden stem Boos en hard praten, snauwen

Geef een instructie Een vraag stellen

Benoem wat je WEL wilt Zeggen wat je NIET wilt

Wees kort, concreet en duidelijk Teveel woorden of meerdere instructies

Geef je kind tijd om in actie te komen Te weinig of teveel tijd geven

Blijf staan en wacht Weglopen, niet volhouden

Reageer als je kind de instructie opvolgt Niet reageren, geen aandacht aan besteden

Wat nog meer? Wat nog meer?

……………………………………………….. ………………………………………………..

……………………………………………….. ………………………………………………..

……………………………………………….. ………………………………………………..

PMTO Instructies 1

Kenmerken

Belangrijk bij het geven van instructies

Kies een goed momentEen goed moment is een moment waarop het opvolgen van de instructie goed te doen is. Geef je bijvoorbeeld een instructie geeft terwijl het kind een favoriet tv-programma zit te kijken dat bijna is afgelopen, dan maak je het voor het kind onnodig moeilijk om je instructie op te volgen.

Jij bent en blijft kalmMaak jezelf rustig voor je de instructie geeft en zorg dat je rustig blijft. Je komt kalm over, zowel in je houding als in je manier van praten.

Zorg ervoor dat het kind op je letVoordat je een instructie geeft, zorg je ervoor dat het kind zijn aandacht op jou heeft gericht. Het helpt als je naar het kind toegaat, z’n naam noemt en oogcontact maakt. En neem in ieder geval zelf de tijd voor de instructie! Een instructie is een boodschapDoor het kind te vragen om iets te doen, geef je het kind de keuze om het wel of niet te doen. Zeg daarom wat je wilt in plaats van het kind iets te vragen. Bewaar vragen voor die momenten dat het kind ook mag weigeren.

Praat vriendelijke maar vastberaden Je bent positief in je woorden en in je houding. En je stem klinkt tegelijkertijd zo vastberaden dat je er van uitgaat dat het kind je instructie opvolgt.

Zeg wat je WEL wiltJe bent het duidelijkst als je zegt wat je wel wilt in plaats van wat je niet meer wilt.

Geeft 1 instructie tegelijkZorg dat je niet meer dan 1 ding tegelijk zegt. Dan is de kans het grootst dat het kind je instructie opvolgt.

Kort, concreet en eenvoudigGebruik zo min mogelijk woorden, zeg precies wat je wilt en kies woorden die makkelijk te begrijpen zijn.

Laat merken dat je er van uitgaat dat het kind je instructie opvolgtEen korte, duidelijke boodschap, vriendelijk maar vastberaden gegeven, en het blijven staan en wachten, maken het kind duidelijk dat je het echt meent.

Geef het kind tijd om te reagerenHet kind heeft 10 seconden de tijd om te beginnen met wat je hebt gezegd.

Voorkom discussieDiscussie en ruzie maken vergroot de kans dat het kind de instructie niet opvolgt.

PMTO Instructies 2

Blijf staan en wachtJe blijft waar je bent tot het kind start met het opvolgen van de instructie. Wanneer iets meer ruimte het kind juist helpt, neem je iets meer afstand en blijf je daar staan en wacht.

Reageer als het kind je instructie opvolgtVolgt het kind je instructie op, dan prijs je het kind.

PMTO Instructies 2

Wat er vaak mis gaat

Wat er vaak mis gaat bij het geven van instructies

Voorbij lopen In het voorbijgaan zegt de ouder snel: ‘Ga je aankleden, het is tijd om te gaan.’ Nog voordat de instructies is afgerond, is de ouder alweer weg.

Teveel woorden ‘Als je straks klaar bent met wat je nu doet, is het de bedoeling dat je ... omdat ... en vergeet niet om ... en wat ik ook nog wil zeggen ...’

Verwijten ‘Jij doet ook nooit wat je moet doen. Wat een troep! Waarom kun je niet gewoon zijn zoals andere kinderen?! Ik word hier helemaal gek van!

Onduidelijk, vaag ‘Doe dat maar niet meer.’

Sarcastisch ‘Noem je dit schoon?!!’

Vraag ‘Is het wat om nu binnen de was te gaan vouwen?’ ‘Wil je aan tafel komen?’

Depressief ‘Het enige wat ik van je vraag is of je aan tafel gaat zitten (zucht)’

Van een afstand (onder aan de trap) ‘Ga je klaarmaken voor school!’

Dreigen ‘Als je je kamer nu niet opruimt, haal ik een vuilniszak, doe daar al je speelgoed in en zet ‘m buiten bij het vuil.’

Overhalen ‘Kan je niet heel even lief zijn en doen wat je moeder zegt?

Smeken ‘Doe het voor mij!’

STOP bevel ‘Niet doen! Stop daarmee!’

PMTO Instructies 3

Noteren van gedrag

Opdracht voor thuis

Het noteren van instructies en of het kind ze opvolgt

Neem iedere dag een paar minuten de tijd om te letten op de instructies die je hebt gegeven en hoe goed je kind deze heeft opgevolgd. Omcirkel steeds het gezichtje dat het beste past bij jouw instructie en bij hoe goed het kind de instructie opvolgde.

Situatie Ik zei Mijn instructie Deed je kind wat je zei?

Welke invloed heeft de manier waarop jij de instructie geeft op hoe goed je kind de instructies opvolgt?

Wanneer is de kans het grootst dat je kind een instructie opvolgt?

Wat helpt jou om duidelijke instructies te kunnen geven?

Wat maakt het moeilijk om duidelijke instructies te geven?

PMTO Instructies 4

Noteren van gedragRegels

Opdracht voor thuis

Duidelijke verwachtingen en regels vaststellen

Welke verwachtingen heb je van je kind? Welke regels vind je belangrijk? Welk gedrag van je kind wil je stimuleren?

Wees specifiek, duidelijk en kort maar krachtig. Benoem wat je wilt dat er gebeurt.

Bijvoorbeeld:

SituatieEen kind laat haar fiets in de tuin staan als ze terugkomt uit school. De ouder vertelt het kind dat ze haar fiets in de schuur moet zetten als ze thuiskomt.

Niet zo duidelijk: Laat toch niet steeds je fiets in de tuin staan als je thuis komt!

Wel duidelijk: Als je thuiskomt, zet je je fiets meteen in de schuur.

SituatieEen kind laat zijn vieze kleren op de grond in de badkamer liggen na het douchen. De ouder verwacht dat vieze kleren in de wasmand worden gedaan.

Niet zo duidelijk: Niet je vieze kleren op de vloer laten liggen!

Wel duidelijk: Vieze kleren stop je meteen in de wasmand.

Benoem 5 regels waarvan je wilt dat je kind ze opvolgt:

1.

2.

3.

4.

5.

PMTO Instructies 5

Noteren van gedrag

Opdracht voor thuis

Het noteren van instructies ...

Neem iedere dag een paar minuten tijd om te letten op de instructies die je geeft. Turf het aantal duidelijke en minder duidelijke instructies door streepjes te zetten.

Maandag Dinsdag Woensdag

Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag

Duidelijke

instructies

Minder duidelijke

instructies

ConclusiesWat ging goed?

Wat ging minder goed?

... en of het kind ze opvolgt

Let ook op het gedrag van je kind. Volgt je kind de instructie op? Begint je kind binnen 10 seconden met wat je hebt gezegd?

Maandag Dinsdag Woensdag

Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag

Ja!

Nee

PMTO Instructies 6

PMTO Instructies 6

Blijf staan en wacht

Opdracht voor thuis

Blijf staan en wacht... tot je kind de instructie opvolgt

Als je een instructie geeft, verwacht je dat je kind deze opvolgt. ‘Opvolgen’ betekent dat het kind binnen 10 seconden start met doen wat je hebt gezegd. Dit doen kinderen eerder als je na je instructie blijft staan en wacht.

Blijf staan en wachtJe blijft waar je bent tot het kind start met het opvolgen van de instructie. Wanneer iets meer ruimte het kind juist helpt, neem je wat meer afstand en blijf je daar staan en wacht.

Je eigen gevoelTien seconden wachten is lang. Zeker wanneer je zelf geïrriteerd raakt. Het kan helpen om in jezelf te praten terwijl je blijft staan en wacht.

Situatie Instructie Blijf staan en wacht Reactie kind

Wanneer lukt het goed om te blijven staan en wachten?

Wat maakt het soms moeilijk om te blijven staan en wachten?

PMTO Instructies 7

Noteren prijzen

Opdracht voor thuis

Je kind prijzen na het opvolgen van een instructie

Bij het geven van een duidelijke instructie hoort ook je kind prijzen als het kind heeft gedaan wat je zegt.

Hoe prijs je je kind na het opvolgen van een instructie? Glimlach ‘Dank je wel’ Compliment Duim ‘Prima’ Knuffel

Let deze week eens extra op het prijzen van je kind na het opvolgen van een instructie. Neem iedere dag een paar minuten de tijd om te letten op welke manieren jij gebruikt om je kind te prijzen.

Situatie Instructie Reactie kind Manier van prijzen

Welke manieren van prijzen passen goed bij jou en je kind?

Wat helpt je om erop te letten dat je je kind prijst na het opvolgen van een instructie?

Wanneer is het moeilijk om je kind te prijzen of wanneer vergeet je snel om je kind te prijzen?

PMTO Instructies 8

Hoe gaat het nu?

Hoe gaat het nu? Deze opdracht is bedoeld om zicht te krijgen hoe je kind zich op dit moment gedraagt. Hoe goed lukt het je kind om te doen wat je zegt, om mee te helpen in huis en om samen te spelen met anderen?

Dit doe je aan de hand van de volgende drie stappen:

1. Bedenk hoe goed het nu gaat met het gedrag van je kind. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als je hem zegt dat hij iets moet doen? Vul dit in in het schema hieronder (‘Antwoord nu’).

2. Hou de komende week bij wat je kind doet. Hiervoor kun je het weekoverzicht gebruiken.

3. Vul aan het eind van de week de rest van het schema hieronder in (‘Antwoord na een week’).

Antwoord nu Antwoord na een week

1. Als ik mijn kind zeg dat hij iets moet doen (zoals iets opruimen, aan tafel komen, zijn jas ophangen)

a.…doet hij alsof hij me niet hoort Dit gebeurt … % van de tijd Dit gebeurt … % van de tijd

b.…gaat hij in discussie maar doet wel wat ik zeg Dit gebeurt … % van de tijd Dit gebeurt … % van de tijd

c.…weigert hij het doen Dit gebeurt … % van de tijd Dit gebeurt … % van de tijd

d.…doet hij het meteen Dit gebeurt … % van de tijd Dit gebeurt … % van de tijd

e.…doet hij het na 2x zeggen Dit gebeurt … % van de tijd Dit gebeurt … % van de tijd

2. Mijn kind vindt het leuk om mee te helpen. ja nee ja nee

3. Mijn kind doet zijn taken in huis goed. ja nee ja nee

4. Mijn kind kan goed met anderen opschieten:

a. broertjes en zusjes Dit gebeurt … % van de tijd Dit gebeurt … % van de tijd

b. vriendjes Dit gebeurt … % van de tijd Dit gebeurt … % van de tijd

PMTO Instructies 9

Weekoverzicht

maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag

Bij een instructie doet mijn kind alsof hij me niet hoort

Bij een instructie gaat mijn kind in discussie maar doet

wel wat ik zeg

Bij een instructie weigert mijn kind het te doen

Bij een instructie doet mijn kind het meteen

Bij een instructie doet mijn kind het na 2x zeggen

Mijn kind vindt het leuk om mee te helpen.

Mijn kind doet zijn taken in huis goed.

Mijn kind kan goed met broertjes en zusjes opschieten

Mijn kind kan goed met vriendjes opschieten

PMTO Instructies 9

Oefenen met goede instructies

Oefenen met duidelijke instructies

Minder duidelijke instructie Duidelijke instructie

Hoe vaak heb ik je al niet verteld dat je kamer een troep is?!

Jesse, ga nu je kamer opruimen, alsjeblieft.

(schreeuwend vanuit de keuken)Jesse! Pak je schoenen en tas op. NU!

Zet nu je tas en schoenen in je slaapkamer, alsjeblieft.

Jesse, doe je moeder eens een plezier en kom gewoon aan tafel.

Jesse, we gaan eten. Kom nu aan tafel, alsjeblieft.

Waarom moet je je schoenen altijd midden in de kamer laten liggen?

Breng je schoenen nu naar je kamer, alsjeblieft.

(Kind is aan het schreeuwen) Niet doen! Jesse, praat zachter, alsjeblieft.

Verander deze minder duidelijke instructies in duidelijke instructies:

Minder duidelijke instructies Beter

1. Wat heb ik je gezegd?! Je weet dat je niet mag eten in de huiskamer.

1. _________________________________

___________________________________

___________________________________

2. Waarom vouw je de was niet op? 2. _________________________________

___________________________________

___________________________________

3. (Schreeuwend vanuit een andere kamer) Richard!!! Bedtijd!!!

3. _________________________________

___________________________________

___________________________________

4. Laat het melkpak niet buiten de koelkast staan.

4. _________________________________

___________________________________

___________________________________

5. Je kamer is nog steeds een troep. 5. _________________________________

___________________________________

___________________________________

6. Dit speelgoed hoort niet midden in de kamer.

6. _________________________________

___________________________________

___________________________________

PMTO Instructies 10

Hamburger

Opdracht voor thuis

Reageren als je kind een instructie opvolgt

We hebben deze week besproken hoe je belonen kunt gebruiken om je kind aan te moedigen als het goed luistert en doet wat je zegt. Je kunt je kind bijvoorbeeld belonen met een opgeheven duim, glimlach of knipoog, een compliment (‘goed gedaan’) of een bedankje (‘fijn dat je meteen begint, dank je wel’).

Met deze opdracht wordt duidelijk hoe vaak het je lukt om je kind aan te moedigen. Vul steeds onderstaand schema in nadat je een instructie hebt gegeven.

1) Als je een duidelijke instructie hebt gegeven, teken dan in het vakje naast ‘mijn instructie’ een . Als dit nog niet is gelukt, teken dan een .

2) Heeft je kind goed naar je instructie geluisterd en gedaan wat je zei? Teken dan een in het daarvoor bestemde vakje. Als je kind niet heeft geluisterd, teken dan een .

3) Geef jezelf tenslotte nog een of een om aan te geven hoe je op het gedrag van je kind gereageerd hebt.

VoorbeeldAls je schreeuwend aan je kind hebt gevraagd ‘waarom laat je je schoenen #$%^& toch altijd bij de voordeur slingeren?’ – helaas, geef jezelf dan een . Maar als je bij een tweede poging tegen je kind hebt gezegd ‘zet je schoenen nu in de kast, alsjeblieft’ dan verdien je een . Als je kind een heeft verdiend door zijn schoenen in de gang te zetten en het je gelukt is hem daarvoor te prijzen, geef jezelf dan nog een .

1 2 3 4 5 6 7 8

Mijn instructie

Reactie kind

Mijn reactie op wat mijn kind doet

Instructie geven Instructie opvolgen Reageren op wat kind doet = gaat goed = gaat goed = gaat goed = kan beter = kan beter = kan beter

PMTO Instructies 11

Vooraf instructies geven

PMTO Instructies 12

Jullie houden jullie handen en voeten bij elkaar en praten met een rustige stem. Hartstikke goed!

…en je handen en voeten bij jezelf houdt. Als ik in de auto tegen je zeg dat je zachter moet praten, dan doe je dat. Dit is een mooie kans om iets te verdienen.

Voordat we de auto in stappen vertel ik je eerst wat ik van je verwacht. Ik wil dat je rustig doet. Dat betekent dat je met een rustige stem praat…

Kies een rustig moment om dingen met je kind te bespreken

Wees duidelijk van wat je van je kind verwacht

Kijk vooruit. Geef je instructie op tijd.

Wees problemen voor. Grijp snel in zodat ongewenst gedrag niet uit de hand loopt.

Houd het eenvoudig. Geef maximaal een of twee instructies.

PMTO Instructies 12