EN ÖNEMLİ TÜRK DEVLETLERİ

Büyük(Asya) Hun İmparatorluğu

İlk İmparator: Teoman İkinci ve En Büyük İmparatoru: Mete Mete, İpek Yolu'na egemen olmak için Çin ile savaşmıştır. MÖ

200 yıllarında Çin'i yenilgiye uğratarak vergiye bağlamıştır. Mete'nin Çin'i topraklarına bağlamayıp, vergi almak suretiyle yönetmesi sebebi, Çin yerleşik hayatı ve siyasi etkisinden uzak durma olarak yorumlanır. Bunun yanında Çin'in kalabalık nüfusu altında Hunluk özelliklerini kaybetmek istememiştir.

Mete devrinde Sibirya, Çin Denizi, Japon Denizi ve Hazar Denizi arasında kalan tüm topraklara hakim olunmuştur.

Mete’den sonra devlet Doğu ve Batı Hun Devleti olarak ikiye ayrılır. Doğu Hun İmparatoru: Ho-han-ye (Tanhu) Batı Hun İmparatoru: Çiçi

Avrupa Hun İmparatorluğu

Doğu Hun İmp. ikiye ayrılır: Kuzey ve Güney Hun İmp. Kuzey Hun İmp. ikiye ayrılır: Akhunlar ve Avrupa Hunları Kurucu: Balamir( Bir kaynakta Kama Tarkan diye yazıyor.) En İyi İmparator: Atilla Avrupa’da kavimler göçünü başlatmıştır. Son İmparator: Dengizik Orta Macaristan’ da kuruldu.

I. Göktürk Devleti

Türk adıyla kurulmuş ilk Türk devletidir. Devletin merkezi Ötüken’dir. Kurucu: Bumin Kağan Bumin Kağan, ülkeyi kardeşi İstemi Yabgu ile birlikte yönetti. İpek Yolu’nun denetimini ele geçirdi. En iyi yönetici: Mukan Kağan Devlet Mukan Kağan’dan sonra Doğu ve Batı Göktürk Devleti olarak

ikiye ayrıldı.

II. Göktürk Devleti( Kutluklar)

Göktürk Devleti’nin yıkılmasından sonra Türkler Çin egemenliğine girdiler. 682 yılında Kutluk, Çin’e karşı başlattığı bağımsızlık mücadelesini kazandı. Devletin merkezi Ötüken’dir. Kurucu: İlteriş( Kutluk) Kağan En Parlak Dönem: Kapgan Kağan( Çin’i hakimiyet altına aldı ve vergiye bağladı.) Daha sonra ise Bilge Kağan ve Kültigin, vezir Tonyukuk’un yardımı ile devleti

yönettiler. 745’te ise Uygurlar, Ötüken ve çevresini ele geçirdi. Bilge Kağan, Kültigin ve Tonyukuk adına Orhun Yazıtları dikilmiştir. Türk tarihinin en

eski yazılı eserleridir. Göktürklere ait Ergenekon Destanı vardır. Türklerin Ergenekon ovasından çıkarak

Kutluk Devletini kurmaları anlatılır.

Uygurlar

Kurucu: Kutluk Bilge Kül Kağan En Parlak Dönem:  Bögü Kağan Uygurlar, Bögü Kağan döneminde Mani dinini resmen kabul ettiler.

Mani dini hayvan eti yemeyi yasaklamaktaydı. Bu da Türklerin savaşçılık özelliklerini olumsuz yönde etkilemekteydi. Bu nedenle Mani dini Türkler arasında fazla yayılmadı.

Devletin merkezi Ordu-Balık (Karabalgasun)dur. Uygurlar Türkler arasında ilk defa yerleşik yaşama geçen devlettir. Ticari faaliyetlerde bulunmuşlar, bilim ve sanatla uğraşmışlardır. Uygurlar, 840 yılında Kırgızlar tarafından ortadan kaldırıldı.

Karahanlı Devleti

İlk Müslüman Türk Devleti’dir. Kurucusu: Bilge Kül Kadir Han Batı Türkistan’da Karluk, Yağma ve Çiğil Türkleri tarafından

kurulmuştur. Karahanlı Eserleri: Kutdagu Bilig: Yusuf Has Hacib tarafından yazılmıştır. Anlamı

mutluluk veren bilgidir. Bir siyasetname özelliği taşıyan Kutadgu Bilig, ülke yönetimi ile ilgili bilgiler vermektedir.

Divan-ı Lügat-it Türk: Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmıştır. Araplara Türkçe öğretmek amacıyla yazılan Divan-i Lügat-it Türk, ansiklopedik bir Türk dili sözlüğüdür.

Gazneliler

Alp Tigin tarafından Afganistan’ın Gazne şehrinde kurulmuştur. İslamiyet’i ve Türk Kültürünü Hindistan’a yayan ilk devlettir. Sultan unvanını ilk kez kullanan devlettir. İran şair Firdevsi’nin Şehname adlı eseri Gazneli Mahmut’a

sunulmuştur. Gazneli Mahmut’un sarayının en değerli hazinesi Biruni’dir. Dandanakan Savaşını Selçuklulara karşı kaybettikten sonra

toparlanamayan Gazneliler, 1187 yılında Gurlular tarafından yıkılmıştır.

Büyük Selçuklu Devleti

 Selçuk Bey tarafından bir aşiret devleti olarak kurulmuştur. Tuğrul Bey, bu aşireti devlet yaptı. Melikşah, en parlak dönem. Bizans ile yapılan ilk savaş: Pasinler (Tuğrul ve Çağrı Bey) Anadolu’nun kapıları Malazgirt Savaşı ile Türklere açıldı.(Alparslan)

Anadolu Selçuklu Devleti

Büyük Selçuklu ’da otorite boşluğu oluştu. Bu boşluğu fırsat bilen Süleyman Şah, İznik’i alıp başkent yaparak Anadolu( Türkiye) Selçuklu’yu kurdu.

En Parlak Dönem: 1. Alâeddin Keykubad Son Sultan: 2. Gıyasettin Mesut Hristiyanlarla Haçlı Seferlerini yapmıştır. Kösedağ Savaşı’ndan sonra yıkılış sürecine girdi.

Osmanlı İmparatorluğu Bu beyliği Osman Gazi kurdu. Bu beyliği Orhan Gazi devlet yaptı. Yeniçeri Ordusunu kuran 1. Murad Bu beyliğin 2. kurucusu 1. Mehmet. İstanbul’u fetheden 2. Mehmet(Fatih) Devleti imparatorluk yapan 2.Mehmet Halifeliği alan 1. Selim. En çok hüküm süren 1. Süleyman. Yeniçeri ordusunu kaldıran 2. Mahmut Meşrutiyeti ilan eden 2. Abdülhamid. Son padişah Vahdettin.

Türkiye Cumhuriyeti

Kurucu ve ilk cumhurbaşkanı: Atatürk İlk T.C. Başbakanı: İsmet İnönü 23 Nisan 1920, TBMM kuruldu. 1 Kasım 1922 ,saltanat kaldırıldı. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet yönetimine geçildi. Halifelik 3 Mart 1924’te kaldırıldı. Bize bu ülkeyi, bağımsızlığımızı ve cumhuriyetimizi kazandıran Türk

halkına teşekkür ederiz. Şehitlerimizin ruhları şad olsun.

Kaynaklar:

http://tr.wikipedia.org/ http://www.sosyalcim.org/ http://www.kpsskonu.com/