00

ReReimi rada elektromotornog imi rada elektromotornog pogonapogona

Prema IEC 60034Prema IEC 60034--11

EMP 07/08 BAN

11

PREMA IEC 60034PREMA IEC 60034--1 DEFINIRANO JE 10 VRSTA POGONA1 DEFINIRANO JE 10 VRSTA POGONA

Time je definirana Time je definirana klasifikascijaklasifikascija rereima rada. (ima rada. (ClassesClasses ofofmotor motor dutyduty).).

Definirane su vremenske promjene momenta optereDefinirane su vremenske promjene momenta optereenja, enja, snage, gubitaka, brzine vrtnje, zagrijavanja....snage, gubitaka, brzine vrtnje, zagrijavanja....

Pri razmatranju toplinskog modela motora polazi se od Pri razmatranju toplinskog modela motora polazi se od pretpostavke da je motor homogeno tijelo.pretpostavke da je motor homogeno tijelo.

22

POGON S1 POGON S1 TRAJNI RADTRAJNI RAD

IEC oznaka: IEC oznaka: S1S1

Rad pod konstantnim Rad pod konstantnim optereoptereenjem koje traje enjem koje traje dovoljno dugo da stroj dovoljno dugo da stroj postigne termipostigne termiku stabilnost ku stabilnost

t t p p >>3 T3 T

T toplinska vremenska T toplinska vremenska konstantakonstanta

P snaga motoraP snaga motora PPgg gubici snage u motorugubici snage u motoru temperaturatemperatura maxmax temperatura namota temperatura namota

motora treba biti motora treba biti uvjekuvjek manja manja od dozvoljene za klasu od dozvoljene za klasu izolacijeizolacijeEMP 07/08 BAN

33

POGON S2 POGON S2 KRATKOTRAJNI POGONKRATKOTRAJNI POGON IEC oznaka: IEC oznaka: S2S2 Rad pod pod optereRad pod pod optereenjem koje enjem koje

traje kratko i za vrijeme kojega traje kratko i za vrijeme kojega stroj postigne dozvoljenu stroj postigne dozvoljenu nadtemperaturunadtemperaturu, a potom se , a potom se stigne ohladiti na temperaturu stigne ohladiti na temperaturu okoline prije slijedeokoline prije slijedeeg eg optereoptereenja. Kratkotrajno enja. Kratkotrajno optereoptereenje je veenje je vee od nazivnog, e od nazivnog, ograniogranieno dozvoljenom eno dozvoljenom temperaturom i momentom temperaturom i momentom motora.motora.

Bitno je da se motor ne zagrije Bitno je da se motor ne zagrije vivie od e od dozdoz..

Normirana vremena Normirana vremena kratkotrajnog opterekratkotrajnog optereenja: 10, enja: 10, 30, 60, 90 min30, 60, 90 min

Primjer oznaPrimjer oznaavanja:avanja: S2, S2, 30 min30 min

EMP 07/08 BAN

44

POGON S3 POGON S3 INTERMITIRANI ILI ISPREKIDANI PERIODIINTERMITIRANI ILI ISPREKIDANI PERIODIKI KI POGONPOGON

IEC oznaka S3IEC oznaka S3 Rad pod konstantnim cikliRad pod konstantnim ciklikim kim

OptereOptereenjima. enjima. Gubici zaleta su mali i ne utjeGubici zaleta su mali i ne utjeu u

bitno na zagrijavanje.bitno na zagrijavanje. Nazivne vrijednosti Nazivne vrijednosti intermitencijaintermitencija

su 15, 25, 40, 60 % pri 10su 15, 25, 40, 60 % pri 10--minutnom ciklusuminutnom ciklusu

Primjer oznaPrimjer oznaavanja: avanja: S3S3, 25%, 25%

= =+p p

p m c

Intermitencija :t t

100% 100%t t t

EMP 07/08 BAN

55

POGON S4 POGON S4 INTERMITIRANI PERIODIINTERMITIRANI PERIODIKI POGON S KI POGON S UTJECAJEM DINAMIUTJECAJEM DINAMIKIH STANJAKIH STANJA

Rad pod konstantnim cikliRad pod konstantnim ciklikim kim optereoptereenjima. enjima. Gubici zaleta Gubici zaleta utjeutjeu na zagrijavanje. u na zagrijavanje.

Da bi se definirao ovaj reDa bi se definirao ovaj reim rada im rada potrebno je poznavati momentnu potrebno je poznavati momentnu karakteristiku mehanizma, ukupni karakteristiku mehanizma, ukupni moment tromosti motora i broj moment tromosti motora i broj zaleta na sat zzaleta na sat z

Primjer oznaPrimjer oznaavanja:avanja:S4S4, 40%; z=120 zaleta/h , 40%; z=120 zaleta/h

+ + = = + +p z p z

c z p m

Intermitencija :t t t t

100% 100%t t t t

EMP 07/08 BAN

66

POGON S5 POGON S5 INTERMITIRANI PERIODIINTERMITIRANI PERIODIKI POGON S KI POGON S UTJECAJEM DINAMIUTJECAJEM DINAMIKIH STANJAKIH STANJA

P

Pg

t

t

t

tp tmtutc

tz tk

max

ok

0

0

0

[oC]

tc trajanje ciklusa

tz trajanje zaleta

tp trajanje konstantnog optereenja

tk trajanje koenja

tu trajanje motorskog rada

SliSlino S4 reno S4 reimu, osim imu, osim to to ovdje ovdje elektrielektrino kono koenje ima enje ima znaznaajan utjecaj na ajan utjecaj na zagrijavanjezagrijavanje

Broj zaleta na sat z Broj zaleta na sat z

Primjer oznaPrimjer oznaavanja IEC: avanja IEC: S5S5,,160%; z=120 zaleta/h; 160%; z=120 zaleta/h;

100%z p kc

t t tt

+ += Intermitencija:

EMP 07/08 BAN

77

POGON S6 POGON S6 TRAJNI RAD S INTERMITIRANIM TRAJNI RAD S INTERMITIRANIM OPTEREOPTEREENJEMENJEM

= =+p p

p m c

Intermitencija :t t

100% 100%t t t

P

Pg

t

t

ttp tmtc

ok

0

0

0

[oC]

tc trajanje ciklusa

tp trajanje konstantnog optereenja

tm trajanje praznog hoda

TipiTipian primjer an primjer dizalidizalinihnihmotoramotora

Trajna serija jednakih ciklusa. Trajna serija jednakih ciklusa. Svaki ciklus Svaki ciklus ini period ini period konstantnog opterekonstantnog optereenja i enja i period praznog period praznog hoda.Brzinahoda.Brzinavrtnje priblivrtnje priblino jednaka brzini no jednaka brzini vrtnje opterevrtnje optereenja i praznog enja i praznog hoda.hoda.

TermiTermike ke vrem.konstantevrem.konstante jednake u periodu hlaenja i jednake u periodu hlaenja i zagrijavanja.zagrijavanja.

EMP 07/08 BAN

88

POGON S7 POGON S7 INTERMITIRANI PERIODIINTERMITIRANI PERIODIKI POGON SA KI POGON SA ZALETIMA I KOZALETIMA I KOENJIMAENJIMA

P

Pg

t

t

ttptc

tz tk

max

0

0

0

[oC]

tc trajanje ciklusa

tz trajanje zaleta

tp trajanje konstantnog optereenja

tk trajanje koenja

max doz

Neprekidni pogon sa stalnim Neprekidni pogon sa stalnim zaletima i zaustavljanjima zaletima i zaustavljanjima

TermiTermiki stabilizirani proceski stabilizirani proces Da bi se definirao ovaj reDa bi se definirao ovaj reim rada im rada

potrebno je specificirati broj potrebno je specificirati broj ciklusa po satu z i ukupnu ciklusa po satu z i ukupnu tromost na osovini motoratromost na osovini motora

Primjer oznaPrimjer oznaavanja prema IEC avanja prema IEC S7S7, 500 zaleta/h; , 500 zaleta/h;

1z p kc

t t tt

+ += =Intermitencija:

EMP 07/08 BAN

99

POGON S8 POGON S8 TRAJNI RAD S PERIODITRAJNI RAD S PERIODIKIM PROMJENAMA KIM PROMJENAMA BRZINA VRTNJEBRZINA VRTNJE

P

Pg

t

t

t

n

t

tc trajanje ciklusa

tz trajanje zaleta

tp1, tp2, tp3 trajanje

konstantnih optereenja

tk2 , tk1 trajanje koenja

max

ok

0

0

0

0

[oC]

Trajanje ciklusa

tz tp1 tk1 tp2 tk2 tp3

Zadaju se parcijalna trajanja Zadaju se parcijalna trajanja optereoptereenjaenja pri pojedinoj brzini vrtnje pri pojedinoj brzini vrtnje npr.npr.

+ = + + + + +z1 p1

z1 p1 k1 p2 k2 p3

t tt t t t t t

Tipian primjer brodskih dizalica Vrlo kompliciran izbor motora. Moe biti i

vie perioda promjene brzine vrtnje nego na slici.

Utjecaj gubitaka na zagrijavanje u svim dinamikim stanjima

Potrebni su detaljni podaci o momentu tromosti mehanizma i motora

(ako je ve odabran) trajanju ciklusa tcodnosno njihov broj na sat.

Rjeavanje (izbor motora) pokuajem Primjer IEC oznaavanja:

S8, 30 start/h; 740 o/min, 40%S8, 30 start/h; 960 o/min; 60%

Parcijalna Parcijalna intermitencijaintermitencija::

EMP 07/08 BAN

1010

POGON S9 POGON S9 TRAJNI POGON SA NEPERIODITRAJNI POGON SA NEPERIODIKIM KIM OPTEREOPTEREENJEM I PROMJENOM BRZINE I SMJERA VRTNJEENJEM I PROMJENOM BRZINE I SMJERA VRTNJE

Neprekidni rad sa serijom Neprekidni rad sa serijom neperiodskih konstantnih neperiodskih konstantnih optereoptereenja i koenja i koenja te enja te promjena brzine i smjera promjena brzine i smjera vrtnje. Najzahtjevniji vrtnje. Najzahtjevniji rereim rada za motor. im rada za motor.

Oznaka: Oznaka: S9S9

tm

tptz to tk

P

Pg

t

t

t

n

t

tc

Pn

max

tc trajanje ciklusa

tz trajanje zaleta

to trajanje konstantnog preoptereenja

tp trajanje konstantnog nazivnog optereenje prema S1

tk trajanje koenja

tm trajanje mirovanja

Pn nazivna snaga

max maksimalna temperatura

ok

0

0

0

0

[oC]

EMP 07/08 BAN

1111

POGON S10 POGON S10 TRAJNI RAD SA DISKRETNIM KONSTANTNIM TRAJNI RAD SA DISKRETNIM KONSTANTNIM OPTEREOPTEREENJIMAENJIMA

Neprekidni rad sa serijom Neprekidni rad sa serijom konstantnih diskretnih opterekonstantnih diskretnih optereenja, enja, kojih mokojih moe biti najvie biti najvie 4 u 1 e 4 u 1 ciklusu. Trajanje svake ciklusu. Trajanje svake ppii

toliko da se postigne termitoliko da se postigne termika ka ravnoteravnoteaa

Oznaka: Oznaka: S10S10

P/PN

Pv

t/Tc

N

Tc trajanje ciklusa

t trajanje diskretnih optereenja

P N nazivna snaga prema S1

nazivna temperatura0

0

0

[oC]

1

t/Tc

t/Tc1

1

1

p4

p3p2p1t2 t3t1 t4

4

2 1

EMP 07/08 BAN