Giełda Papierów

Wartościowych – wprowadzenie

Beata Kacprzyk, GPW

2

Giełda

Skarb

Państwa

RYNEK …. GIEŁDOWY

SPRZEDAJĄCY KUPUJĄCY

Spółka

krajowa Spółka

zagranicznaSpółka

Akcjonariusze Akcjonariusze

Akcjonariusz

SpółkiSpółki

Spółki

Inwestor

zagraniczny

Inwestor

krajowyInwestor

Inwestor

krajowy

Fundusz

Private

Equity

Fundusz VC Business

Angel

B

I

U

R

A

M

A

K

L

E

R

S

K

I

E

Banki, firmy

Fundusze

inwestycyjne

2

Inwestor

krajowy

Inwestor

krajowy

Inwestor

zagraniczny

Inwestor

zagraniczny

Inwestor

Fundusze

emerytalne

Inwestor

krajowy

Inwestor

krajowy

33

Komisja Nadzoru Finansowego

(KNF)KDPW (operacje na papierach,

deponowanie papierów wartościowych)

Bank Rozliczeniowy

(NBP)

Członkowie zdalni

(zagraniczni)Członkowie krajowi

Biura maklerskie /

Członkowie Giełdy

Członkowie KDPW

BondSpot S.A.

Giełda Papierów Wartościowych

(GPW)

STRUKTURA POLSKIEGO RYNKU KAPITAŁOWEGO

KDPW_CCP(rozliczenia)

4

GIEŁDA TO…

barometr gospodarki

sposób prywatyzacji przedsiębiorstw – sprzedaż akcji państwowych firm prywatnym

inwestorom

pozyskiwanie i alokacja kapitału (emisja akcji, emisja obligacji)

wycena kapitału / wycena firm

zróżnicowanie form oszczędzania

realizacja różnych strategii inwestycyjnych a tym samym dywersyfikacja ryzyka

inwestycyjnego

… spółka giełdowa

… przyszły „hipermarket finansowy”, giełda energii, węgla, gazu?... Warszawa jako

regionalne centrum finansowe.

Giełda mechanizmem finansowania rozwoju gospodarki4

koncentracja popytu i podaży

NIE TYLKO MIEJSCE HANDLU

5

SESJE GIEŁDOWE

Sesje giełdowe

odbywają się regularnie

od poniedziałku do piątku

w godzinach 8.30 do 17.05

5

6

Opłaty, prowizje,

inne koszty

Jakość usług

Dostępność doradców

Regulamin Umowa

JAK INWESTOWAĆ NA GIEŁDZIE ?

Wybór domu maklerskiego

Założenie rachunku inwestycyjnego (dowód osobisty, NIP,

oświadczenie)

Środki pieniężne na rachunku inwestycyjnym

(niskooprocentowanym)

Podjęcie decyzji inwestycyjnej

Składanie zleceń

6

Założenie rachunku inwestycyjnego

7

KDPW /

KDPW_CCP

DROGA ZLECENIA / ROZLICZENIE TRANSAKCJI

Składając zlecenie inwestor musi określić:

- rodzaj oferty (kupno lub sprzedaż)

- limit ceny (lub rodzaj zlecenia bez limitu ceny)

- termin ważności zlecenia

- nazwę papieru wartościowego/instrumentu finansowego, który chce

kupić/sprzedać

- liczbę papierów wartościowych

- dodatkowe warunki wykonania zlecenia 7

Komisja Nadzoru Finansowego

(KNF)

8Rysunek z broszury „Inwestuj świadomie” ze strony akcjonariatobywatelski.pl

99

Transakcje są zawierane po kursie równym limitowi ceny zlecenia,

które oczekuje w arkuszu na realizację:

- jeżeli w arkuszu jest zlecenie sprzedaży z ceną realizacji 50 zł, a

inwestor złoży zlecenie kupna z kursem 51 zł, zostanie zawarta

transakcja po kursie 50 zł, czyli po cenie realizacji zlecenia sprzedaży,

które oczekiwało w arkuszu.

NOTOWANIA CIĄGŁE

Priorytet ceny Priorytet czasu

zlecenia kupna z wyższym kursem

realizowane są przed zleceniami kupna

z niższym kursem,

zlecenia sprzedaży z niższym kursem

realizowane są przed zleceniami

sprzedaży z wyższym kursem.

w przypadku gdy dwa złożone zlecenia

mają taki sam kurs, jako pierwsze jest

realizowane to zlecenie, które zostało

złożone wcześniej.

10

RYNKI GPW

GPW

10

Główny Rynek GPW - rynek akcji działający zgodnie z dyrektywami UE, obejmuje rynek kasowy dla spółek o wartości rynkowej powyżej 15 mln EUR oraz rynek instrumentów pochodnych.

NewConnect - rynek, który umożliwia pozyskanie kapitału małym firmom, łączy młode, dynamicznie rozwijające się spółki z inwestorami oraz z Głównym Rynkiem GPW

Catalyst - platforma obrotu dla obligacji skarbowych, korporacyjnych (sp. z o.o., spółki akcyjne, banki spółdzielcze) oraz komunalnych (jednostki samorządu terytorialnego)

funkcjonuje od 1991 r. 472 notowanych spółek,

w tym 51 zagranicznych kapitalizacja rynku(spółki krajowe i

zagraniczne): 1.212 mld zł

funkcjonuje od 2007 r. 429 notowanych spółek,

w tym 10 zagranicznych kapitalizacja rynku: 9 mld zł

funkcjonuje od 2009 r. 190 emitentów /497 serii wartość notowanych emisji obligacji

nominowanych w PLN: 552 mld złStan na koniec stycznia 2015 r.

GPW

GŁÓWNY RYNEK GPW –Rynek regulowany

NEWCONNECT –Rynek alternatywny

CATALYST –Rynek obligacji

(rynek regulowanyi alternatywny)

11

Akcje

Obligacje

ETFy

Certyfikaty inwestycyjne

Produkty Strukturyzowane

Opcje

Kontrakty terminowe

Rynek kasowy*• Akcje dużych i małych spółek, krajowych i zagranicznych (blisko 1000 na trzech rynkach )• Obligacje: skarbowe, korporacyjne, komunalne, spółdzielcze, listy zastawne• Prawa do akcji, prawa poboru, certyfikaty inwestycyjne

Segment ETP: obligacje i certyfikaty strukturyzowane na wiele instrumentów bazowych m.in. ropa, złoto, srebro, pszenica, etc., ETF-yna WIG20, S&P500 i DAX

Rynek terminowy** • Derywaty: kontrakty na indeksyWIG20 i mWIG40, akcje spółek, waluty EUR, CHF i USD; opcje na indeks WIG20, na akcje

SZEROKA PALETA PRODUKTÓW

* Rynek kasowy ** Rynek terminowy

Transfer kapitału Transfer zobowiązania do

przyszłej zapłaty lub

dostarczenia instrumentu

Zapłata od razu Zapłata w przyszłości

(dostawa w przyszłości)

Cena papieru wartościowego Cena instrumentu zależy od

ceny papieru wartościowego

lub innych instrumentów

12

AKCJE, CZY OBLIGACJE?

EMISJA AKCJI EMISJA OBLIGACJI

Instrument udziałowy

(nabywca staje się

współwłaścicielem firmy, zyskuje

prawo do otrzymania

dywidendy, a także uczestnictwa

w walnych zgromadzeniach

akcjonariuszy)

Instrument dłużny

(obligacje nie dają ich

posiadaczowi żadnych

uprawnień względem emitenta

typu współwłasność, dywidenda

czy też uczestnictwo w walnych

zgromadzeniach)

Forma

własności

umożliwia pozyskanie kapitału

bezzwrotnego, bez kosztów

odsetek, bez wymaganych

zabezpieczeń

umożliwia pozyskanie kapitału na

korzystnych warunkach, bez

konieczności dzielenia się zyskami

firmy z obligatariuszami

Pozyskani

e kapitału

dostęp do nowych inwestorów

(finansowych, branżowych)

rynkowa wycena spółki

efektywniejsze zarządzanie

przedsiębiorstwem

brak możliwości utraty kontroli nad spółką

poprawa struktury bilansu

elastyczność spłatyniższe koszty pozyskania kapitału

Unikalne

korzyści

1313

AKCJE - PRAWA AKCJONARIUSZA

PRAWA MAJĄTKOWE PRAWA KORPORACYJNE

• własności

• udziału w zyskach spółki,

tzw. prawo do dywidendy

• zakupu akcji nowej emisji,

tzw. prawo poboru

• udziału w majątku emitenta

w przypadku jego likwidacji

• głosu na walnym

zgromadzeniu akcjonariuszy

• wyborcze

• kontroli zarządzania spółką

• sprzeciwu

• zgłaszania uchwał

……..A przy okazji:

Prawo do akcji - papier wartościowy dający uprawnienie do otrzymania

akcji nowej emisji spółki, umożliwiający obrót akcjami w czasie pomiędzy

przydzieleniem akcji inwestorowi, a ich rejestracją w sądzie.

14

INDEKSY GIEŁDOWE

14

INDEKS: miernik zmian cen instrumentów

finansowych obejmujący wszystkie instrumenty

danego typu lub ich wybraną grupę (wskaźnik

sytuacji rynkowej).

W syntetyczny sposób przedstawia koniunkturę

na giełdzie lub stanu jakiegoś sektora spółek.

Również:

-instrument bazowy dla instrumentów

pochodnych opcji, kontraktów terminowych

- punkt odniesienia dla oceny efektywności

inwestowania;

-specjalistyczne narzędzie służące

inwestorom do budowy własnych

wskaźników giełdowych

- substytut portfela rynkowego, co ma

znaczenie w teorii portfelowej i modelach

rynku kapitałowego.Indeksy:

- cenowe (nie uwzględniają dochodów z tytułu dywidend i praw poboru), np. WIG20

- dochodowe (oprócz kursów, w indeksie uwzględniane są dochody z tytułu

dywidend i praw poboru), np. WIG, NC Index.

15

Przykładowe metody

wyceny:

• majątkowa

• dochodowa

• porównawcza

METODY WYCENY SPÓŁEK

akcje

niedowartościowan

e

akcje przewartościowane

Rysunki z broszury „Inwestuj świadomie” ze strony akcjonariatobywatelski.pl

16

ANALIZA FUNDAMENTALNA

• czym zajmuje się spółka? jakie są jej mocne strony?

• czym różni się od innych spółek tej samej lub podobnej branży?

• na jakich rynkach funkcjonuje (regionalnym, ogólnokrajowym, czy może międzynarodowym)?

• jaki jest potencjał jej rozwoju? (rynki zbytu, klienci)

• jaki jest poziom jej rozwoju technologicznego?

• czy posiada odpowiednią sieć dystrybucji swoich produktów lub usług?

• czy jest dobrze zarządzana?

• wyniki finansowe spółki

• wskaźniki

– płynności - ocena wypłacalności i dostępu do gotówki

– rentowności - zdolność do generowania zysku

Polityka fiskalna i monetarna

Klimat ekonomiczny

Zdarzenia polityczne

Sytuacja w branży

Pozycja finansowa spółki

CEL: WYZNACZENIE

WARTOŚCI WEWNĘTRZNEJ

SPÓŁKI

C/Z

C/WK

C/EBIT

16

17

• Rynek dyskontuje wszystko

(czynniki fundamentalne,

polityczne oraz nastroje rynkowe)

• Ceny podlegają trendom

• Historia się powtarza

ANALIZA TECHNICZNA

Rodzaje analiz:

• Analiza trendów

• Analiza formacji

• Analiza wskaźników

Rysunki z broszury „Inwestuj świadomie” ze strony akcjonariatobywatelski.pl

18

38%

13%

49%

Instytucjonalni

Indywidualni

Zagraniczni

INWESTORZY GIEŁDOWI

Źródło: Ankieta GPW w firmach inwestycyjnych, dane szacunkowe

Rosnące zainteresowanie inwestorów

zagranicznych

Baza inwestorów indywidualnych silnie

związana z rynkiem kapitałowym

Stabilna grupa krajowych inwestorów

instytucjonalnych

Fundusze emerytalne (OFE) -

znacznie dłuższy okres inwestycji

w porównaniu do innych inwestorów

instytucjonalnych

Udział w obrocie akcjami na Rynku Głównym Udział w obrocie akcjami na NewConnect

7%

70%

23%

Książkowe” typy uczestników rynku:

• inwestorzy – podejmują decyzje na

podstawie analizy fundamentalnej

• spekulanci – inwestują na podstawie analizy

technicznej

• kontrarianie – sprzedają wbrew trendowi

rynkowemu, przed szczytem

• hazardziści – 95% wszystkich uczestników

na rynku

19

13

3026

1518

23

4 12

4

5

5

2009 2010 2011 2012 2013 2014

Zagraniczne

Krajowe

Liczba debiutów

354 373 387 395 403 419

2527

3943 47

51

2009 2010 2011 2012 2013 2014

6,8

14,6

7,6

3,34,6

1,3

0,8

0,9

0,1

0,9

0,05

2009 2010 2011 2012 2013 2014

Liczba spółek Wartość IPO (mld zł)

STABILNY ROZWÓJ RYNKU

W 2014 spółki

giełdowe

pozyskały

ponad 3,24

mld zł

z SPO

20

162 18552

242

726

225 140 48

1867

126

646

459 522 375

24

61

26

86

172

151

62

22

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

0

200

400

600

800

1 000

1 200

1 400

1 600

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

IPO SPO Liczba debiutów (prawa oś)

Wartość ofert przeprowadzonych na rynku NewConnect -lewa oś (w mln PLN) i liczba debiutów –prawa oś

Stan na koniec CZERWCA 2014

Struktura sektorowa na NewConnect

70

61

2443

3240

45

37

21

2413

11 13 8 12 Handel Usługi inne

Inwestycje Informatyka

Budownictwo Technologie

Usługi finansowe Media

Nieruchomości Ochrona zdrowia

Wypoczynek E-handel

Eco-energia Recykling

Telekomunikacja

NewConnect – oferta dla małych i średnich firm

21

Catalyst – rynek obligacji

Obligacje Spółdzielcze

Listy Zastawne

Obligacje Korporacyjn

e

ObligacjeKomunalne

Obligacje Skarbowe

Rynek Regulowany + ASO

Wprowadzenie obligacji do obrotu giełdowego

Dostęp do kapitału - dywersyfikacja źródeł finansowania

Bezpieczeństwo - zachęca inwestorów, którzy

inaczej nie byli zainteresowani takimi papierami

Płynność - inwestorzy są skłonni zaakceptować

niższą premię za płynność

Budowanie wiarygodności - przejrzystość i równy

dostęp inwestorów do informacji

Promocja21

Wymogi formalne

spółka akcyjna, spółka z o.o., JST, bank

publiczny dokument informacyjny (prospekt) zatwierdzony

przez KNF (na rynek regulowany)

lub

dokument informacyjny (na ASO)

minimalna wielkość emisji 1 mln zł

zbywalność obligacji nie jest ograniczona

wobec emitenta nie toczy się postępowanie upadłościowe lub

likwidacyjne

Obowiązek współpracy z Autoryzowanym Doradcą

1350

100156 175 196

47109

246

361

442

526

0

100

200

300

400

500

600

2009 2010 2011 2012 2013 2014

liczba emitentów liczba notowanych serii

22

DOSTĘP DO KAPITAŁU

Źródło: NBP, analizy on-line

Oszczędności Polaków na koniec III kw. 2014 – 1,626 bln zł, w tym:

Fundusze wspólnego inwestowania – 97 mld zł Depozyty bankowe i gotówka 707 mld zł

6199

135

74 94116 114

146189 209

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

.Aktywa TFI (mld zł)

85116 140 137

179222 226

271 299

150

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

.Aktywa OFE (mld zł)

0

200

400

600

800

1 000

1 200

1 400

1 600

1 800

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Q3

Inne

Dłużne instrumentyfinansowe

Akcje notowane

Akcje i udziałynienotowane

Depozyty i gotówka

23

SPRZEDAŻ ISTNIEJĄCYCH AKCJI

100% akcji w rękach

dotychczasowych

akcjonariuszy (osoby fizyczne,

fundusze, Skarb Państwa)

25% akcji na sprzedaż

Przy planowaniu

sprzedaży kluczowe jest

ustalenie ceny

emisyjnej, które

odbywa się w

oparciu o wycenę

spółki, z

uwzględnieniem

czynników

fundamentalnych

i rynkowych

Pieniądze

uzyskane ze

sprzedaży akcji

trafią do

dotychczasowyc

h akcjonariuszy

Przed transakcją:

75% akcji w rękach dotychczasowych akcjonariuszy

25% w posiadaniu nowych akcjonariuszy

Po transakcji:

24

PODWYŻSZENIE KAPITAŁU AKCYJNEGO – EMISJA NOWYCH AKCJI

Przy planowaniu nowej emisji należy uwzględnić

• potrzeby kapitałowe (cel emisji)

• warunki emisji do… akcji, zwykłych na okaziciela, z/bez prawa poboru dla dotychczasowych akcjonariuszy, w drodze oferty publicznej/prywatnej kierowanej do inwestora lub inwestorów finansowych. Cena nominalna vs. cena emisyjna akcji

• Różnica pomiędzy ceną emisyjną a nominalną zasila kapitał zapasowy spółki.Kapitał zakładowy i zapasowy stanowią kapitał własny przedsiębiorstwa.

100% udziałów /akcji

w rękach dotychczasowych

udziałowców /akcjonariuszy

emisja nowych akcji,

podwyższenie kapitału

akcyjnego o 25%

100%

Po transakcji:

80% akcji w rękach dotychczasowych

akcjonariuszy

20% w posiadaniu nowych akcjonariuszy

25

EMISJA OBLIGACJI

jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent

stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i

zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia – art. 4

ust. 1 Ustawy o obligacjach, mogący być przedmiotem obrotu wtórnego

pożyczka udzielana przez jednego lub więcej pożyczkodawców na rzecz

Emitenta

decyzja, że kapitał dłużny (obligacje)

oferta prywatna/publiczna

cel emisji, jeśli został określony

opis emisji (rodzaj, liczba i wartość nominalna, oznaczenie serii,

maksymalna wartość emisji, warunki oprocentowania i wykupu, wysokość i

formy zabezpieczenia, jeśli ustanowione - nieruchomości, zastaw, poręczenie,

zabezpieczenie mieszane, prawo użytkowania wieczystego, należności, blokada

finansowa)

wartość zaciągniętych zobowiązań

Informację o ratingu, jeśli został nadany

26

OFERTA PRYWATNA, CZY PUBLICZNA?

OFERTA PRYWATNA(max 149 inwestorów)

OFERTA PUBLICZNA(min 150 inwestorów)

Uchwała WZ o zamiarze wprowadzenia

akcji do obrotu w drodze oferty prywatnej

Uchwała WZ o zamiarze wprowadzenia

akcji do obrotu w drodze oferty publicznej i

ewentualnej nowej emisji akcji

Decyzja

Wybór Autoryzowanego Doradcy Wybór domu maklerskiego i doradców Doradcy

Sporządzenie dokumentu informacyjnego Sporządzenie publicznego dokumentu

informacyjnego (prospekt lub

memorandum informacyjne)

Podstawoweźródło informacji o Spółce

Przekazanie dokumentu informacyjnego

zatwierdzonego przez Autoryzowanego

Doradcę do GPW

Zatwierdzenie publicznego dokumentu

informacyjnego przez KNF (lub inny

europejski organ nadzoru)

Szybsza i tańsza od oferty publicznej

(czas przygotowania od 1 do 3 miesięcy,

relatywnie niskie koszty), może poprzedzać

ofertę publiczną (tzw. pre-IPO), umożliwia

debiut na rynku NewConnect lub Catalyst

Czas przygotowania od 6 do 9 miesięcy,

wyższe - od oferty prywatnej - koszty

przygotowania prospektu emisyjnego

i plasowania emisji.

Możliwość dotarcia do szerokiego grona

inwestorów, a tym samym pozyskania

większych środków, umożliwia debiut na

wszystkich rynkach GPW

Przewagi

27

LPP WAWEL

CD

PROJEKTCCC

Źródło: GPW, Luty 2015. *od IPO

Spółka Stopa zwrotu Okres Działalność

LPP 14 900% 11 latLider polskiego rynku odzieżowego, właściciel 5 marek (Reserved, Mohito, Sinsai, Cropp, House). Spółka obecna na 12 europejskich

rynkach.

WAWEL 6 029 % 11 lat Producent słodyczy.

EUROCASH 1075 % 10 lat Sprzedaż hurtowa artykułów spożywczych

ZPUE 1 305 % 11 lat Producent urządzeń do przesyłu i rozdziału energii elektrycznej

CD PROJEKT 2471 % 11 lat Firma prowadzi działalność w branży elektronicznej rozrywki

INTEGER PL 1041 % 6 lat * Firma działa na rynku pocztowo-kurierskim , producent paczkomatów.

CCC 1448 % 9 lat * Lider polskiego rynku sprzedaży detalicznej obuwia i największym jego producent w Polsce.

MEDICALGORITHMI

CS980% 3 lata lider polskiej telemedycyny i jeden z największych światowych graczy na rynku telemetrii kardiologicznej.

FORTE

Liderzy wzrostów

MEDICALGORITHMICSINTEGER

APATOR

28

KLIENCI GPW

INWESTORZY KRAJOWI I ZAGRANICZNI

EMITENCI KRAJOWI I ZAGRANICZNI KLIENCI RYNKU TOWAROWEGO

POŚREDNICY HANDLU / BROKERZY, DYSTRYBUTORZY

INFORMACJI

56krajowi i

zagraniczni

członkowie

giełdy 57Dystrybutorzy

informacji

243‘000

abonenentów

~1000Emitenci

(wszystkie

rynki) 64Członkowie

PolPX 2006Spółki w COR

~50% 38%Zagraniczni

inwestorzy 2

Poskie

instytucje2

61Zagraniczni emitenci

1.5‘000 000

rachunków

inwestycyjnych

Logotypy dla celów ilustracyjnych1 Rynek finansowy 2 Udział w obrotach akcjami (Główny Rynek GPW)

29

Beata Kacprzyk

Dział Relacji z Emitentami

beata.kacprzyk@gpw.pl

(22) 537 76 10

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie SA

ul. Książęca 4, 00-498 Warszawa

tel. (22) 628 32 32, fax (22) 537 72 54