ELEKTRİKLİ & ELEKTRONİK EŞYA ATIKLARI

YÖNETİM PROJESİKartal Belediye Başkanı

Op. Dr. Altınok ÖZ

E-ATIK NEDİR ?E-atık, elektrikli ve elektronik aletlerin kullanıcısı

tarafından kullanım süresini tamamlamasıyla ortaya çıkan atıktır.

Günlük hayatta kullandığımız TV, çamaşır makinesi, buzdolabı gibi büyük

ev aletleri ile bilgisayar, cep telefonu, oyuncak gibi pek çok eşya bir süre sonra

kullanım ömrünü tamamlayarak elektronik atık olarak nitelenmektedir.

E-Atıkların İçerikleri: Değerli Hammadeler

plastikler, metaller ve cam

altın, gümüş, bakır, demir, çinko, kalay, nikel

Tehlikeli Kimyasallar

kurşun, cıva, kadmiyum, fosfor, baryum, krom, berilyum,

plastikler ve ozon tüketiciler

Bromlu Alev Geciktiriciler (BFR): Hormonal fonksiyonları önemli derecede etkiler. BFR işyeri ve ofislerdeki bilgisayarlar üzerindeki tozlarda bulunmaktadır. ABD ve İsveç’te anne sütünde çok fazla miktarda rastlanmıştır.Fosfor (P): CTR tüpünün iç yüzünü kaplamak için kullanılır. Kırılan tüplerden oluşan tozların teneffüsü çok risklidir. Fosforun zararı pek fazla bilinmemektedir.Plastikler : Bir bilgisayarda, PVC’de içeren ortalama 7 kg civarında plastik bulunur. Belli sıcaklıkta yandığında dioksin oluşur. Plastik kombinasyonları basılı devrelerde, PVC en tehlikeli plastiktir.Kurşun (Pb): Çocuklarda beyin hasarı ve üreme bozukluklarına yol açar.Cıva (Hg): Düşük dozlarda bile zehirlidir ve beyin ve böbreklere zarar verir.Kadminyum (Cd): İnsan vücudunda böbrekte birikir ve insanı zehirler. Baryum (Ba): CTR tüpünden radyasyonu azaltmak için kullanılır. Beyin şişmesine, kas zayıflığına, kalp ve karaciğer hastalığına neden olabilmektedir.Altı Değerlikli Krom (Cr+6): DNA hasarı ve astimik bronşite sebep olabilir.Beliryum (Be): Ana kart ve bağlantıda bulunur. Son zamanlarda Be kanserojen madde olarak sınıflanmaktadır.

Atık kategorilerine göre diğer ülkeleri de kapsayacak Direktifler ve Kontrol Yönetmelikleri oluşturulmuştur. Bunlardan biri de WEEE Direktifi’dir.

AEEE yönetimi ve geri kazanımı; toplamadan taşımaya, depolamadan işlemeye, nihai imhasından raporlamaya kadar bir dolaşım sisteminin oluşturulmasını ve yönetilmesini gerektirmektedir.

AEEE Yönetmeliğinin Getirdiği Önemli Sorumluluk Alanları

Belediyeler Üreticiler

Yakma ve bertaraf tesisleri Geri kazanım tesisleri

Tüketici

Türkiye’de Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar Kontrolü Yönetmeliği 2010 Yılı İçerisinde Yayınlanması Beklenmektedir.

Gelişmiş ülkelerdeATIK KANUNLARI

iki neden üzerine yapılandırılmıştır.

Çevrenin Korunması Doğanın ve Doğal Kaynakların Ekolojik Olarak Ele Alınması

[ 2002/96/EC - 27 Ocak 2003 Avrupa Birliği Direktifi(AEEE) Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar

(WEEE) Waste Electrical & Electronic Equipment ]AEEE DOLAŞIM SİSTEMİ

AEEE Yönetmeliğine Göre Elektrik ve Elektronik Eşyaların Sınıflaması1) Büyük beyaz eşya 6) Elektrik ve elektronik aletler

7) Oyuncak, eğlence ve spor ekipmanları ve aletleri2) Küçük elektrikli ev aletleri

8) Tıbbî cihazlar3) Bilişim ve telekomünikasyon ekipmanları

9) İzleme ve kontrol cihaz ve aletleri

10) Otomatlar4) Tüketici aletleri

5) Işıklandırma cihaz ve aletleri

Elektrikli ve Elektronik Atıkların Dağılımı

Belediyelerle İlgili Hususlar ( AEEE Yönetmeliği – Madde 8 )

MADDE 8-(1) - Belediyeler, Büyükşehirlerde Büyükşehir  Belediyeleri;a)AEEE’lerin evsel katı atıklarla birlikte depolama sahalarına kabul etmemekle,b)Büyükşehir Belediyeleri Kanunu’nda verilen hükümlere uyarak, Belediye mücavir alanları dahilinde inşa edilecek geri dönüşüm tesislerine ruhsat vermekle,c)Üreticilerle birlikte ve inşaat, tesis ile işletme maliyetleri üreticilere ait olmak üzere, tüketicilerin AEEE’lerini herhangi bir ücret ödemeden teslim edebilecekleri ve üreticiler tarafından toplama noktası olarak kullanılabilecek veya lojistik ya da geri dönüşüm müteahhitlerine işletilebilecek AEEE kabul noktaları ve geri dönüşüm merkezleri için üreticilere ücretsiz olarak yer tahsis etmekle ,ç)Bu yerleri Büyükşehir belediyelerinde ve Büyükşehir kapsamındaki ilçe belediyelerinde ..... tarihine, diğer belediyelerde ise ......... tarihine kadar oluşturmakla,d)Bu toplama noktalarının oluşturulmasında, nüfus yoğunluğu kriterlerine uymakla,e)EEE üreticileri veya üçüncü taraflarca gerçekleştirilen AEEE toplama faaliyetlerine destek vermek ve bunları koordine etmekle,f)Üreticilerin işbirliği ile, tüketici bilinçlendirme kampanyalarını gerçekleştirmek ve özel veya belediyeler tarafından çalıştırılan atık toplama kuruluşları için eğitim programlarını düzenlemekle,g) Depolama sahalarına gelen AEEE’ı işleme tesislerine göndermekle, görevli ve yetkilidir.

Üretici Sorumluluğu 1 - Bütün üreticiler ve distribitörler elektrik ve elektronik ürünlerini son kullanıcıdan

ücretsiz geri almak ve geri dönüşüme göndermekle yükümlüdür.

2 - Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar (AEEE) direktifinde çok kesin bir şekilde ifade

edildiği üzere; “üretici sorumluluğunun toplama merkezlerinden itibaren başladığı”

hükmedilmektedir.

3 - Toplama merkezlerinin üreticiler tarafından kurulması mümkün değildir; bu

sebeple, belediyeler ücretsiz olarak, gerekli ulaşım imkanlarına ve altyapıya sahip

yerler tahsis etmekle yükümlüdür.1 Giriş Kapısı

2 Alüminyum & Çelik

saçlar 3 Ofis4 Kantar/AEEE Kabul5 Kaba Atıklar Presi

6 Atık Yağ

7 Tekstil/Ayakkabı8 Depo9 Kadavra10 Metaller 11Kağıt 12 Karton13 Cam Şişe (sağlam) 14 Cam15 Evsel İnşaat Atıkları16 Çıkış

E- ATIK YÖNETİM PROJESİ Teknolojinin hızla geliştiği ve insan hayatını kolaylaştırmak için yeni ürünlerin ardı ardına piyasaya sürüldüğü günümüzde, kullanım ömrünü tamamlayan veya kullanım süresi dolmadan atık halini alan elektrikli ve elektronik ürünlerin, tamamen yararsız olduğu düşüncesi bir yanılgıdır.

Hızla atığa dönüşen bu kişisel ürünlerin yanı sıra; endüstri alanında kullanılan hammadde, malzeme ve bakım atıkları da, ülkelerin ve teknolojinin büyüme hızlarına paralel olarak e-atık kategorisinde yerlerini almaktadırlar.

Hurda gözü ile bakılan bu atıklar, yanlış yöntemlerle ayrıştırıldığında, küresel alanda hem ekonomik hem de ekolojik olarak bir tehdit unsurudur. Uzman kişiler tarafından geri dönüşümü yapıldığında ise, ülke ekonomisine fayda sağlayan artı değer olacak ve imhası esnasında çevreye olumsuz etkileri ortadan kaldırılacaktır.

Bu teknolojik gelişmeler karşısında en doğru çözüm, e-atıkların doğaya zarar vermeyen uygun yöntemler ile geri kazanılmasının sağlanmasıdır.

E-ATIK YÖNETİMİ PROJEMİZİN GENEL AMAÇLARI** Sürdürülebilir sağlıklı çevre ve sağlıklı toplum oluşturmak.

** E-atık hakkında toplum bilincini geliştirmek.

** E-atıkların içindeki zehirli maddelerin güvenli şekilde yok edilmesini

sağlamak.

** Elektrik ve elektronik eşyalardaki atık miktarını azaltmak.

** Elektrik ve elektronik eşyaların yeniden kullanımı sağlanarak, yaşam süresini

uzatmak.

  

E-ATIK YÖNETİMİ PROJEMİZİN HEDEFLERİ** Kartal sınırları içerisinde, güçlü bir e-atık yönetimi kurmak.

** Örnek teşkil edeceğini düşündüğümüz bu sistemin, önce çevre belediyelere, sonra

bütün İstanbul’ daki belediyelere, hatta tüm Türkiye’ ye yayılmasını sağlamak.

** E-atık hakkındaki yönetmeliğin çıkarılmasında, baskı mekanizması olarak, katkıda

bulunmak.

** Geri kazanım tesislerindeki artış ile beraber, yeni bir sektör oluşturmak ve yapısal bir

problem olan işsizliğin azalmasına katkı sağlamak.

E-ATIK YÖNETİMİ PROJEMİZİN ÖNEMİElektrik ve elektronik teknolojisi, her geçen gün hızla gelişmektedir ve

bu gelişmelere paralel olarak e-atık miktarı da, doğayı, insanı ve çevreyi büyük ölçüde tehdit ederek gündelik çöp kutularımızda yerini almaktadır.

E-atıklar, imha edildiğinde tehlike arz eden; geri kazanıldığında ise değerli olarak nitelenen maddeler içermektedir.

Bundan dolayı, e-atık yönetim sistemi konusunda İlçemizde çalışmalara başlanılmıştır.

E-ATIK TOPLAMADAKİ GÜÇLÜKLER ** Elektrikli ve elektronik eşyaların

değerlendirme alışkanlığı ** Bazı bölgelerimizdeki coğrafi ve demografik koşullar, ** Geri dönüşüm alt yapımızdaki eksiklikler, ** “Çevrenin korunması” bilincinin ve

eğitiminin eksikliği, ** Lojistik sorunları.

PROJEMİZİN UYGULAMA AŞAMALARII. AŞAMA :Lisanslı e-atık geri kazanım firmasıyla anlaşmanı imzalanması.

II. AŞAMA: E-atıkların depolanması için kapalı ve güvenli yeşil toplama alanının oluşturulması.

**Toplama noktalarının kurulacağı yer için alternatifler arasından uygun olanını seçmek **Toplama noktasının tasarlanması ve oluşturulması -Konteynır tahsis edilmesi -Güvenliğin sağlanması (mümkünse çit ile çevrilmesi ve sorumlusunun olması)

III. AŞAMA: Toplama sistemi oluşturularak, toplamada kullanılacak ekipman ve araçların belirlenmesi.

IV. AŞAMA: Alo E-atık hattının oluşturulması.

V. AŞAMA: Tüketici ve üreticilere projemizin duyurulması ve tanıtılması:

**Afiş, poster, el broşürü, kartvizit basılması. **Billboardlarda reklam yapılması. **Seminer ve yarışmaların düzenlenmesi. **Birebir görüşmelerin ve anket çalışmalarının yapılması. **E-mail yollanması. **Yerel ve ulusal yerel basında tanıtım yapılması. **Üniversiteler ve Sivil Toplum Kuruluşları ile işbirliği oluşturulması. **Mahallelerde çevre gönüllüleri oluşturulması.

VI. AŞAMA: E-atıklar konusunda, üreticiler ve halk için eğitim aktivitelerinin düzenlenmesi.

Tüketicilerin Bilgilendirilmesi Gereken Konular ** Elektrik ve Elektronik atıklarını ayrı toplamalarını sağlama,** Tüketicilerden toplama sistemlerini kurma,**Tekrar kullanma, tekrar işleme ve geri kazanımda kullanıcıların rolünün ,**Elektrik ve elektronik ekipmanlardaki tehlikeli maddelerin bulunması halinde çevre ve insan

sağlığına etkileri,**Belediye çöplüğüne atılmaz – ayrı toplama sembolü olan çöp konteynırının üzeri çizili şekli**Maliyet ve çevresel açıdan en uygun toplama, geri kazanım, tekrar işleme sistemlerine destek verme**Geri kazanılmış ürünün, yeni ürünlerde kullanımını sağlama**Geri kazanım miktarını arttırabilmek için ülkeler arası AEEE dolaşımını kolaylaştırma

GERİ DÖNÜŞÜM: Atıkların fiziksel ve / veya kimyasal işlemlerden geçirildikten sonra ikincil hammadde olarak üretim sürecine sokulmasıdır.

TEKRAR KULLANIM: Atıkların toplama ve temizleme dışında hiçbir işleme tabi tutulmadan aynı şekli ile ekonomik ömrü dolana kadar defalarca kullanılmasına denir.

GERİ KAZANIM: Geri dönüşüm ve tekrar kullanımı kapsayan üst kavramdır. Geri dönüşüm ve tekrar kullanımın üstünde, atıkların özelliklerinden yararlanarak içindeki bileşenlerin fiziksel, kimyasal ve biyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye çevrilmesidir.

VII. AŞAMA: Temizlik işçileri için özel ve teknik eğitimlerin (hem ekipmanların çeşitleri, hem de ekipmanların içerikleriyle- kablo, alüminyum, elektronik kart, metaller, tehlikeli kimyasallar- ilgili) düzenlenmesi.

VIII. AŞAMA: Özel kuruluşlar, kamu kurumları ve şahıslar tarafından verilen her türlü elektrik ve elektronik eşyaların ücretsiz olarak toplanması.

IX. AŞAMA: Toplanan ekipmanların stok programına kaydının yapılması. (kim tarafından, ne zaman, kaç adet verildi, ekipmanın tipi, ağırlığı, vb.)

X. AŞAMA: Lisanslı firma tarafından, toplama noktasındaki kendi konteynırında biriken e-atıkların, Müdürlüğümüzün projeyle ilgili çalışan yetkili kişinin düzenleyeceği resmi evrak karşılığında, teslim alınmasının sağlanması.

Doğal Kaynak Döngüsü

Hammadde

Toplama

Tasarım

Üretim

Satış

Kullanım

Atık oluşumu

Demontaj

Geri kazanım

ÜRÜN

TOPLAMA

NOKTASI

Şuan Uygulanan Sistem

Hedeflenen Dolaşım Sistemi

Konutlar ve İşyerleri

Yeşil nokta(Belediye)Lisanslı

FirmaRAPORLAMA

GerikazanımTesisi

Bertraf Tesisi

Ülkemizin özel şartlarına uygun olarak,

sanayimizin rekabet gücünü olumsuz etkilemeden,

tüketicinin alım gücünü zayıflatmadan,

ELEKTRİK & ELEKTRONİK ATIKLARIN,

EKONOMİYE GERİ KAZANDIRILMASI,

GERİ KAZANDIRILAMAYANLARIN İSE

GÜVENLİ İMHA EDİLMESİ, ÇEVRENİN KORUNMASI SAĞLANMALIDIR.

ELEKTRONİK ATIK TEHLİKELİANCAK

GERİKAZANILDIĞINDA DEĞERLİDİR!

TEŞEKKÜRLERKARTAL BELEDİYESİ

ÇEVRE KORUMA VE KONTROL MÜDÜRLÜĞÜ