Elektrik Arz Güvenliği ve Tüketici İlişkisi

Özgür SARHAN

ETK Uzmanları Derneği – Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi

26 Aralık 2017

Ankara

Bu sunumdaki tüm görüş ve öneriler şahsi fikirler olup ilgili kurum ve kuruluşlara atfedilemezler.

2

Arz Güvenliği Kavramı Uluslararası Enerji Ajansı, enerji arz güvenliğini "enerji kaynaklarının makul fiyattan, kesintisiz bir şekilde ulaşılabilir olması" şeklinde

tanımlamaktadır.

Avrupa Birliği enerji güvenliğini, "uygun fiyata kesintisiz enerji kaynakları bulunabilirliği" olarak ifade etmektedir.

3154 sayılı Kanun: Bu Kanunun amacı, enerji ve tabii kaynaklarla ilgili hedef ve politikaların, ülkenin savunması, güvenliği ve refahı, milli ekonominin

gelişmesi ve güçlenmesi doğrultusunda tespitine yardımcı olmak, enerji ve tabii kaynakların bu hedef ve politikalara uygun olarakaraştırılmasını, geliştirilmesini, üretilmesini ve tüketilmesini sağlamak için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının kurulmasına, teşkilatve görevlerine ilişkin esasları düzenlemektir.

6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu:

Madde 1: Elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması içinrekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösteren, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasınınoluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin yapılmasının sağlanmasıdır.

Madde 20: Bakanlık, elektrik enerjisi arz güvenliğinin izlenmesinden ve arz güvenliğine ilişkin tedbirlerin alınmasından sorumludur. Bakanlık, her yıl 31 Aralık tarihine kadar, yukarıda belirtilen çalışmaların ve Kurum tarafından hazırlanan Elektrik Piyasası Gelişim

Raporunun sonuçlarına göre arz-talep dengesini, kaynak çeşitliliğini, iletim ve dağıtım sistemi ile üretim tesislerinin durumunudikkate alarak Elektrik Enerjisi Arz Güvenliği Raporu’nu hazırlar ve Bakanlar Kuruluna sunar. Rapor, elektrik piyasasının gelişimive işlemesi hakkında değerlendirmeleri ve arz güvenliği açısından tespitleri, sorunları ve çözüm önerilerini kapsar.

Enerji Arz Güvenliği

3

Yeterli

Üretim

Arz

Güvenliği

Makul

Fiyat

Kesintisiz

İletim

Enerjiye Neden İhtiyaç Duyuyoruz?

Bir insan saatte sürdürebilir olarak 50-80 W kadar enerji üretebilir. (1 beygir=760 W)

Büyükbaş hayvanlar: 300 W – 800 W

Bugünkü Yaşantının İnsan Eşdeğeri Olarak Karşılığı:

Çamaşır Makinesi – 800 W: 10 İnsan

Elektrikli Isıtıcı – 2.500 W: 30 İnsan

80 Beygir Bir Araba Saatte: 800 – 1000 İnsan

Boeing 747-400 Kalkışta: 80.000.000 W = 1 Milyon İnsan

Bir insan bir günde ortalama 800 Wh enerji üretebilir.

Bir litre benzin ise 12.900 Wh enerjiye sahiptir.

1 litre benzin: Yaklaşık 16 insana bedel

Bir insanı tüm gün çalıştırmanın bedeli: Yaklaşık 30 kuruş

4Kaynak: Armaroli, Nicola, and Vincenzo Balzani. Powering planet Earth: energy solutions for the future. John Wiley & Sons, 2012.

5

Elektrik Değer Zinciri

Üretim Portföyü

YenilenebilirEnerji Stratejisi

Elektrik İthalatİhracat

Mevsimsellik

Piyasa

ÜRETİM

Nüfus Artışı

Hane Halkı Sayısı

Ekonomi

Mevsimsellik

Enerji Yoğun Sektörler

Bölgesel Üretim ve Tüketim

Teknolojik Gelişmeler

Yatırımlar

Kayıplar

TÜKETİM ŞEBEKE

6

Arz güvenliğini etkileyen birçok parametre vardır.

Elektrik Arz Güvenliği Dinamikleri

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

MW

15 Ekim 2013 Salı 8 Ekim 2013 Salı

15

50

0 M

W

11

00

0 M

W

80

00

MW

Bayramlarda tüketim önemli ölçüde

azalmaktadır.

22.000

24.000

26.000

28.000

30.000

32.000

34.000

36.000

38.000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

MW

11 Temmuz 2013 Perşembe 12 Temmuz 2013 Cuma

Cuma namazı vaktinde elektrik tüketimi

azalmaktadır.

20.000

22.000

24.000

26.000

28.000

30.000

32.000

34.000

36.000

38.000

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

MW

08 Temmuz 2013 Pazartesi 09 Temmuz 2013 Salı

Ramazan ayında sahur saatlerinde elektrik

tüketimi artmaktadır.

7

8000 MW

Hava sıcaklıklarının artışı elektrik tüketimini

artırmaktadır.

Enerji Tüketimi Yaşamsal Aktivitelere Bağlıdır.

Veri Kaynağı: TEİAŞ

Kısa Bir Tarihçe – 1915 Osmanlıca Elektrik Pilleri Kitabı

8Kaynak: http://www.barissanli.com/calismalar/tarih/elektrikpilleri-1915-bs.pdf

Kısa Bir Tarihçe – 1940 Enerji Ekonomisi Kitabı

9Kaynak: http://www.barissanli.com/calismalar/tarih/bsanli-EnergiEkonomisiveDurumu-1940.pdf

Kısa Bir Tarihçe – 1953 Türkiye 1. İstişari Enerji Kongresi

10Kaynak: http://www.barissanli.com/calismalar/tarih/bsanli-1953-orhan.pdf

Kısa Bir Tarihçe – Bazı Gazete Haberleri

11

Kısa Bir Tarihçe – 1955 Yılı Elektrik İletim Haritası

12Kaynak: http://www.barissanli.com/calismalar/tarih/bsanli-1955.jpg

Kısa Bir Tarihçe – Günümüz Elektrik İletim Haritası

13

1970 1984 1993 1994 1997 2001 2004 2005 2006 2007 2009 2011 2013 2015

TEK’in Kuruluşu

3096 SayılıKanun

3996 Sayılı YİDKanunu

3096 SayılıYİ Kanunu

TEK

TEAŞTEDAŞ

EÜAŞ

TEİAŞ

TETAŞ

4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu

EPDK

Strateji Belgesi

5346 Sayılı Yenilenebilir

Enerji Kanunu

PMUM

5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu

5686 Sayılı Jeotermal Kanunu

5654 Sayılı Nükleer Enerji Kanunu

Strateji Belgesi

Dengeleme Uzlaştırma Yönetmeliği

Gün Öncesi Piyasası

YEKDEM

6446 Sayılı Elektrik Piyasası

Kanunu

EPİAŞ

14

Türkiye Elektrik Piyasasının Tarihçesi

Elektrik Tüketimi - Ekonomik Büyüme

15Kaynak: TÜİK, TEİAŞ

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

0

50

100

150

200

250

300

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

%

TWh

Elektrik Talebi (TWh) Elektrik Talep Değişimi (%) GSYH (%)

2017–2030 Yılları Elektrik Talep Senaryoları

16

Kaynak:

http://www.enerji.gov.tr/File/?path=ROOT%2f1%2fDocuments%2fE%C4%B0GM%20Ana%20Rapor%2fT%C3%BCrkiye%20Elektrik%20Enerjisi%20Talep%20Projeksiyonu%20Raporu.pdf

YıllarSenaryo 1

(TWh)

Senaryo 2

(TWh)

Senaryo 3

(TWh)

Talep Artışı Senaryo 1

(%)

Talep Artışı Senaryo 2

(%)

Talep Artışı Senaryo 3

(%)

2017 288,21 290,24 292,12 3,7% 4,4% 5,1%

2018 301,51 304,43 307,21 4,6% 4,9% 5,2%

2019 315,81 319,46 323,79 4,7% 4,9% 5,4%

2020 328,41 334,98 343,24 4,0% 4,9% 6,0%

2021 341,04 350,70 363,44 3,8% 4,7% 5,9%

2022 354,16 367,26 384,85 3,8% 4,7% 5,9%

2023 367,88 384,64 407,89 3,9% 4,7% 6,0%

2024 381,81 402,31 431,66 3,8% 4,6% 5,8%

2025 396,14 420,51 456,47 3,8% 4,5% 5,7%

2026 410,53 439,17 482,26 3,6% 4,4% 5,7%

2027 424,97 457,88 508,61 3,5% 4,3% 5,5%

2028 439,50 477,04 535,94 3,4% 4,2% 5,4%

2029 454,14 496,50 564,13 3,3% 4,1% 5,3%

2030 468,40 515,96 592,84 3,1% 3,9% 5,1%

GirişGenel Bakış

17

Arz Güvenliği Elektrik Talebi

Talep Tarafı Katılımı

Piyasa

Geleneksel Çözümler

Üretim Yatırımı

Talep Esnekliği

Yenilenebilir Enerji

Şebeke Yatırımı

Yük KaydırımıEkonomik Çözüm

Kaliteli Elektrik Enerjisi

Tüketici DavranışlarıMaliyet Optimizasyonu

Şebeke Güvenliği

Entegrasyon

Maliyet Etkin

Puant TalepMatematiksel Model

Yan Hizmetler

Anlık Talep Kontrolü

Enerji PolitikasıStratejik Belge

Talep Tarafı Katılımı KavramıTanım

18

Talep Tarafı Yönetimi

Talep Tarafı Katılımı

Enerji Verimliliği

FERC: Tüketicilerin elektrik fiyatlarındaki değişime göre normal tüketim çizgilerini değiştirmesi Yüksek toptan satış fiyatlarının yükseldiği ya da sistem güvenilirliğinin tehlikeye girdiği zamanlarda teşvik alarak

tüketicilerin elektrik kullanımını düşürmesi IEA:

Sistem koşullarına göre yükte ayarlama yapılması

Hurley, Peterson ve Whited, 2013 Esnekliği artırabilmek suretiyle, puant zamanlardaki talebi düşürmek veya başka bir zamana kaydırmak

İlk tartışmalar: 1890 – Amerika Elektrik Sanayisi / John Hopkinson

«Yoğun tüketimin olduğu saatlerde az tüketenle çok tüketenin farklıfiyatlandırılması gerekmektedir.»

Talep Tarafı Katılımı KavramıUygulama Yöntemleri / Faydaları

19

Fiyat Tabanlı Katılım

Kullanım Zamanlı

Fiyatlama

Gerçek Zamanlı Fiyatlama

Kritik Pik Fiyatlama

Teşvik Tabanlı Katılım

Direk Yük Kontrolü

Kesilebilir Program

Talep Teklifi/Geri Satın Alma Opsiyonu

Acil Durum

Kapasite Piyasaları

Yan Hizmetler

Enerji Tasarrufu ve Emisyon Azaltımı Sistem Güvenliğinin Sağlanması İletim ve Dağıtım Şebekelerinin Daha Efektif Kullanımı Kesikli Üretimden Sağlanan Katkının Arttırılması

Talep Tarafı Katılımı KavramıDünya Uygulamaları - Avrupa

20

Fransa

Birleşik Krallık

Katılımcılara Yapılan Ödeme (2015) 0,60 £ - 5 £ /MW 0,94 £ - 164 £ /MWh

Direktifler 2009/72/EC Elektrik Direktifi 2012/27/EC Enerji Verimliliği Direktifi

Uygulama Örnekleri Birleşik Krallık, Fransa, Belçika,

Finlandiya

Talep Tarafı Katılımı KavramıDünya Uygulamaları – Amerika Birleşik Devletleri

21

2008/719 sayılı FERC kararı: RTO’lar ve ISO’lar yan hizmetler için talep tarafı kaynaklarından gelen tekliflere açık olmalıdır. Sistemin acil durumlara geçtiği zamanlarda, tüketicilerin daha az elektrik tüketmeleri karşılığındaki engeller kaldırılmalıdır. Talep toplayıcılara izin verilerek perakende müşterilerinin organize toptan satış piyasalarında daha etkin rol oynayabilmelerinin önü açılmalıdır. Piyasa kuralları, işletme yedeklerinin kısıtlı olduğu zamanlarda arz ve talep dengesinin sağlanması hususunda güvenirliliğini artması için uzlaştırma

fiyatlarının nasıl belirleneceği açıklanacak şekilde tekrar gözden geçirilmelidir. Talep tarafı katılımı önündeki engelleri kaldırılması için gerekli reformlar yapılmalıdır.

PJM Uygulamaları

Katılımcılara Yapılan Ödemeler

Katılımcı Portföyü

Üretim %45

Konut %18

Okullar %10

Ofis İnşaatı %8

Perakende Servisler %5

Madencilik %4

Altyapı Hizmetleri %3

Hastaneler %3

Hizmetler %2

Tarım %2

Islah Evleri %0,3

Yöntemler

Türkiye Talep Tarafı Katılımı İhtiyaç AnaliziPiyasa İncelemeleri - 1

22

PTF ve SMF Ortalamalarının Aylık Gelişimi SBDT – EDM İlişkisi

75

95

115

135

155

175

195

215

235

255O

ca.1

2

Nis

.12

Tem

.12

Eki.

12

Oca

.13

Nis

.13

Tem

.13

Eki.

13

Oca

.14

Nis

.14

Tem

.14

Eki.

14

Oca

.15

Nis

.15

Tem

.15

Eki.

15

Oca

.16

Nis

.16

Tem

.16

Eki.

16

TL

/MW

h

PTF Ort. SMF Ort. 8-20 PTF Ort.

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1.600

1.800

-300

-250

-200

-150

-100

-50

0

50

Oca

.12

Nis

.12

Tem

.12

Eki.

12

Oca

.13

Nis

.13

Tem

.13

Eki.

13

Oca

.14

Nis

.14

Tem

.14

Eki.

14

Oca

.15

Nis

.15

Tem

.15

Eki.

15

Oca

.16

Nis

.16

Tem

.16

Eki.

16

GW

h

Mil

yo

n T

L

SBDT (TL) Enerji Dengesizlik Miktarı (MWh)

0

2

4

6

8

10

12

14

16

0 200 400 600 800 1.000 1.200 1.400 1.600 1.800 2.000

Tuta

r (M

ilyo

n T

L)

Yük Düşüm Miktarı (MWh)

13.02.2012 - Saat 14:00

Eşleşme Tutarı (TL) Eşleşme Tutar Farkı (TL)

Türkiye Talep Tarafı Katılımı İhtiyaç AnaliziPiyasa İncelemeleri - 2

23

Yük Düşümünün PTF’ye Etkisi

Arz Talep Eğrisi

Yük Düşümünün Eşleşme Tutarına Etkisi

0

500

1.000

1.500

2.000

3.000 6.000 9.000 12.000 15.000 18.000

Fiy

at (

TL

/MW

h)

Teklif Miktarı (MWh)

13.02.2012 - Saat 14:00

Arz (MWh) Talep (MWh)

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1.600

1.800

2.000

0 200 400 600 800 1.000 1.200 1.400 1.600 1.800 2.000

Fiy

at (

TL

/MW

h)

Yük Düşüm Miktarı (MWh)

13.02.2012 - Saat 14:00

Talep Tarafı Katılımının ModellenmesiProblem Tanımı

24

Talep tarafı katılımı sistem güvenliğine ve maliyetlerine olumlu katkısı olan bir uygulamadır.

Türkiye’de talep taraf katılımı ile ilgili birçok farklı görüş olsa da talep tarafı katılımının optimizasyonu ve şebekeye neölçüde katkı vereceği hususunda net bir çalışma bulunmamaktadır.

Talep tarafı katılımıyla oluşacak ek maliyetlerin ne olabileceği, sistem operatörüne ve piyasaya ne kadar yükgetirilebileceği belirlenememiştir.

Talep tarafı katılımının mevcut elektrik piyasasına çok dikkatli ve planlı bir şekilde entegrasyonunun yapılmasıgerektiğinden, öncelikle talep tarafı varmış gibi sistemin modellenmesi ve analizlerin yapılması önem arz etmektedir.

Problemler: Talep tarafı katılımı sistem için gerekli midir? Talep tarafı katılımının getireceği maliyetler ne olacaktır? Talep tarafı katılımının sistem maliyeti üzerinde azaltıcı etkisi olacak mıdır? Talep tarafı katılımı yılda kaç saat olmalıdır? Talep tarafı katılımı için ne kadarlık bir kapasite gereklidir? Gelecek yıllarda talep tarafı katılımının katkısı ne kadar olmalıdır?

Talep Tarafı Katılımının ModellenmesiBirinci Yaklaşım - Varsayımlar

25

Planlama

Talep

YAL – YAT Talimatları

Emreamade Kapasite

Güvenilir Nokta

Yük Düşüm Miktarı

Yük Düşüm Yapılan Saat Sayısı

Yükün Kaydırıldığı Saat

Talimat Maliyeti

Elektrik Kesintisi

25.000

30.000

35.000

40.000

45.000

50.000

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

MW

/MW

h

Saat

Talep EAK Güvenilir Nokta

Talep Tarafı Katılımının ModellenmesiBirinci Yaklaşım - Model

26

Talep Tarafı Katılımının ModellenmesiBirinci Yaklaşım – Sonuçlar (2016)

27

Maliyet Sonuçları Maliyet Sonuçları

Maliyetteki Değişimler Talep Tarafı Katılımının Etkin Olduğu Saat Sayısı

Talep Tarafı Katılımının ModellenmesiBirinci Yaklaşım – Sonuçlar (2016)

28

Model Sonuçlarına Göre Saatlik Talep Değişimi 2016 Yılından Seçilmiş Bir Hafta (18-24.01.2016)

Talep Tarafı Katılımı Uygulanan Saatler

22.000

24.000

26.000

28.000

30.000

32.000

34.000

36.000

38.000

40.000

42.000

2 8

14

20

26

32

38

44

50

56

62

68

74

80

86

92

98

104

110

116

122

128

134

140

146

152

158

164

MW

h

Haftanın SaatiEski Talep Yeni Talep

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

13

15

62

99

43

12

57

15

71

18

85

21

99

25

13

28

27

31

41

34

55

37

69

40

83

43

97

47

11

50

25

53

39

56

53

59

67

62

81

65

95

69

09

72

23

75

37

78

51

81

65

84

79

MW

h

Yılın Saati

Düzeltilmiş EAK’e Göre Sonuçlar (18-24.01.2016)

Talep Tarafı Katılımının Modellenmesiİkinci Yaklaşım - Varsayımlar

29

Planlama

Talep

Net Talimat Hacmi

Sistem Yönü

Emreamade Kapasite

Yük Düşüm Miktarı

Yük Düşüm Yapılan Saat Sayısı

Yükün Kaydırıldığı Saat

Talimat Maliyeti

Elektrik Kesintisi

Talep Tarafı Katılımının Modellenmesiİkinci Yaklaşım – Sonuçlar (2016)

30

Maliyet Sonuçları Maliyet Farkları

Talep Tarafı Katılımının Etkin Olduğu Saat Sayısı

Talep Tarafı Katılımının Modellenmesiİkinci Yaklaşım – Senaryolar (2016)

31

Yük Düşme Maliyeti 200 TL/MWh, kapasitesinin 500 MW Olduğu Durumda Talep Tarafının Etkin Olduğu

Saatler

(bin TL) 0 200 400

0 468.774 468.774 468.774

100 468.774 300.361 346.638

200 468.774 270.510 346.691

300 468.774 245.747 346.691

400 468.774 224.509 346.691

500 468.774 207.184 346.691

Birim Yük Düşme Maliyeti (TL/MWh)

Yıl

lık

Sa

at

Sa

yıs

ı500 MW Yük Düşme Kapasitesi Altında Maliyet Sonuçları 500 MW Yük Düşme Kapasitesi Altında Yük Düşümü Yapılan Saat Sayısı

Yük Düşme Maliyeti 200 TL/MWh, kapasitesinin 500 MW Olduğu Durumda Talep Değişimleri

Talep Tarafı Katılımı Politika İncelemesiPolitika Dokümanları

32

Genel Politika

2007 – 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu

2009 – Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Stratejisi Belgesi

2011 – Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılması Dair Yönetmelik

2010 – Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2010-2014 Stratejik Planı

2012 – Enerji Verimliliği Strateji Belgesi

2014 – Onuncu Kalkınma Planı (2014 – 2018)

2015 – Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2015-2019 Stratejik Planı

Elektrik Piyasası Çerçevesi

Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği

Dengeleme Birimi

Gün Öncesi Piyasası

Gün İçi Piyasası

Dengeleme Güç Piyasası

Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği

Anlık Talep Kontrolü

SonuçKavramlar/Talep Gelişimi

33

Talep tarafı katılımı dünya üzerinde birçok ülkede farklı yöntemlerle uygulanmaktadır.

Talep tarafı katılımının elektrik sistem güvenliğinin sağlanması, iletim ve dağıtım şebekelerinin daha efektif kullanımı,yenilenebilir enerjinin şebekeye entegrasyonunun kolaylaştırılması, enerji tasarrufunun artırılması, çevreye salınanemisyonun azaltılması noktasında birçok faydası bulunmaktadır.

Akıllı şebekeler ile talep tarafı uygulamaları incelendiğinde iyi bir talep tarafı yönetimi için akıllı bir şebekenin olmasıgerekmektedir.

Elektrik talebindeki büyümenin sanayideki büyümeyle bağlantılı olduğu, sanayi elektrik tüketiminde yaşanan artış yada azalışlar toplam elektrik tüketimine doğrudan etki etmektedir.

İlerleyen yıllarda Türkiye elektrik talebinin artmaya devam edeceği, bu bağlamda elektrik tüketim artışlarınınkarşılanmasında verimlilik politikalarının esas olması ve yatırımlar yapılırken maliyet unsurlarının göz ardıedilmemesi gerekmektedir.

Talep tarafı katılımının artırılması artan talebin kontrol edilmesi noktasında önemli faydalar getirecektir.

SonuçGenel Değerlendirme

34

Lisans durumu

Dengeleme birimi olarak değerlendirme

Belirli bir gücün üstündeki tüketicilerin piyasa katılımcısı olması

Kapasite ödemesi

Talep toplayıcılar

Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği’nde değişiklikler yapılması

Dağıtım seviyesinde uygulama

Sayaçların uzaktan okunabilmesi

Üç zamanlı tarifenin geliştirilmesi

Sektörler bazında geliştirme

Kapsamlı bir strateji belgesi ihtiyacı

Şeffaflık

Teknolojik altyapı

Cezai yaptırım

Bazı Sorular Elektrik hizmeti için ne kadar ödenmelidir?

Herkes kendi elektriğini üretse elektrik şebekesine ihtiyaç duyulur mu?

Elektrik talebini karşılamak için üretim yatırımlarını artırmak elzem midir?

Tüketici elektrik piyasasında tüketimini satabilir mi?

Tam serbest piyasada tarifeye ihtiyaç var mıdır?

Elektrikli araçlar doğal gaz talebini etkiler mi?

4.000 üretici, 115.000.000 tüketicinin olduğu bir sistem en iyi nasıl yönetilir?

10 sene geri dönüşü olan bir yatırım için FID nasıl verilir?

Üreticiyle ikili anlaşma yapacağım, referans fiyatım ne olmalıdır?

Enerji ticaret merkezi olmak için en uygun çözüm hangisidir?

Senede 80 saat çalışabilen bir santral kar edebilir mi?

Olmayan enerjinin bedeli nedir?

Mevsimin kurak geçmesiyle santral bakımları arasında nasıl bir ilişki mevcut?

Buz yükü nedir?

31 Mart 2015’teki elektrik kesintisi neden gerçekleşti?

Yenilenebilir enerjinin şebekeye entegrasyonu nasıl olacak?

Piyasa bütünleşmesi ve piyasa bölünmesi ne demektir?

35

Türkiye’nin Milli Enerji ve Maden Politikası

https://setav.org/assets/uploads/2017/06/Analiz203.pdf

EİGM Raporları

http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/EIGM-Raporlari

Türkiye Enerji Sektöründe Dönüşüm Önemli Aşamalar ve Zorluklar

http://documents.worldbank.org/curated/en/907111468189259524/pdf/ACS14951-REVISED-Box393232B-PUBLIC-EnergyveryFinalTURKISHR.pdf

Türkiye Enerji Piyasasının Görünümü

http://dektmk.org.tr/upresimler/turkiye-enerji-piyasasinin-gorunumu.pdf

Turkey In Depth Review – 2016

https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/EnergyPoliciesofIEACountriesTurkey.pdf

Elektrik Üretimi Sektörü

https://ekonomi.isbank.com.tr/UserFiles/pdf/sr201706_elektrikuretimisektoru.pdf

TRT Arşiv Enerji Kaynaklarımız ve Enerji Bunalımı konulu belgesel serileri

http://www.trtarsiv.com/izle/85287/enerji-bunalimi-1-bolum

http://www.trtarsiv.com/izle/106791/enerji-kaynaklarimiz-1-bolum

Oxford Energy Studies

https://www.oxfordenergy.org/

Barış Sanlı Websitesi

http://barissanli.com/

Dünya Enerji Konseyi Raporları

https://www.worldenergy.org/publications/

http://www.dektmk.org.tr/#36

Çeşitli Öneriler

TEŞEKKÜRLER