Blm 1 ktisat ve ktisat Bilimi

Blm 1ktisat ve ktisat BilimiDavid Begg, Stanley Fischer and Rudiger Dornbusch, Economics, 8th Edition, McGraw-Hill Education, 2005PowerPoint presentation by Alex Tackie and Damian Ward1ktisat Biliminin DouuKaynaklarn snrl olmas dolaysyla bir toplumun retebilecei mal ve hizmetler de snrl miktarda olduu halde toplumun maddi ihtiyalar snrszdr.

Sonsuz ihtiyalarla snrl retim arasndaki elikiye ekonomide ktlk sorunu ad verilir. ktisat diye ayr bir bilim dalnn ortaya kmasnn nedeni bu ktlk sorunudur.Eer her insan istedii her mal ve hizmete istedii miktarlarda bir bedel demeden sahip olabilseydi, iktisat bilimine gerek kalmayacakt....

2ktisat Biliminin Douuktisat KIT kaynaklarn SINIRSIZ insan isteklerinin tatmin edilebilmesi iin EN ETKN dalmn inceleyen bilim daldr.3ktisat Biliminin Amacktisat bilimi: Bir toplumda;Hangi mallarnKimin iin veNasl retilecei sorularna cevap arar.

ktisat, toplumdaki retim, tketim, dalm ve birikim srelerini inceleyen bir sosyal bilimdir.

4ktisat Ne ile ilgilenir?Yllk Ortalama Petrol FiyatlarPetrol fiyatlar 1973-74 arasnda 3 kat, ve 1979-80 aras iki kat artmtr ve pek ok lke ve kiiyi etkilemitir.5

Petrol fiyatndaki art...Neyin retileceiniDaha ekonomik motorlu aralarNasl retileceiniDaha farkl enerji kaynaklar kullanarakKimin iin retileceini etkilerPetrol reticilerinin alm gc artarken, petrol ithal edenler fakirleirBirleik Arap Emirliindeki emlak patlamas7Dnya Nfusu ve Gelirinin Dalm (2006)88Gelir Dalm ve 3 SoruFakir lkeler dnya nfusunun %40n oluturduklar halde, toplam gelirin sadece %3n alyor.

Zengin lkelerse, %15 nfus payna karlk gelirin %80ini alyor.Kim iin retim?Zengin lke tketicileri iinNe retiliyor? Zengin lke tketicilerinin mal ve hizmet tercihleriNasl retiliyor?Maliyeti daha dk olan emek-youn tekniklerle9Frsat Maliyeti (Opportunity Cost)Kaynaklar (emek, sermaye, toprak) kstl olduundan dolay her lke istedii mal ve hizmetleri istedii kadar retemez.

Ya da harcayacamz bte snrl olduu iin her istediimiz rn ve hizmeti istediimiz miktarlarda tketemeyiz.

Neyi, ne kadar reteceimiz (tketeceimiz) kararn verirken kullanlan kavram

Frsat Maliyeti (opportunity cost)Bir maldan bir birim daha fazla tketmek (ya da retmek) iin dier maldan ne kadar az tketeceimizi (ya da reteceimizi) anlatr.10rnekler: niversiteye gitmek sadece harc, kitap satn almay ve dier masraflar deil, ayn zamanda alsaydnz kazanacanz cretleri de iermektedir... filme gitmek sadece bilete dediiniz fiyat deil, ayn zamanda tiyatro iin harcayacanz zamann deerini de iermektedir.. Frsat Maliyeti (Opportunity Cost)1111retim Olanaklar ErisiBir toplumda eldeki snrl kaynaklar (retim faktrleri) ve mevcut teknoloji dzeyi ile retilebilecek azami (maksimum) mal ve hizmet bileimlerini gsteren eridir.

retim Faktrleri:ToprakEmekSermaye (fiziki sermaye ve teknik bilgi birikimi)

12retim Olanaklar ErisiHayali bir ekonomide iki rn, tketim ve sermaye mallar retildiini varsayalm

13retim Olanaklar ErisiEri zerindeki noktalar veri kaynak (igc, toprak, sermaye) ve teknoloji dzeyinde retilebilecek azami miktarlar gsterir.Eri zerindeki her nokta etkin (efficient) dzeyleri gsterir.Erinin iinde kalan blgedeki noktalar ise etkin olmayan dzeyleri gsterir. Kaynaklar daha etkin kullanlabilir.Erinin dnda kalan alandaki noktalar ise mevcut kaynak ve teknoloji dzeyiyle ulalmas imkansz retim dzeylerini gsterir.O dzeye, emek, sermaye, toprak ve teknik bilgi art sonucunda ulalabilir.Bu durumda eri o noktalardan geecek ekilde ste kayacaktr. 14retim Olanaklar ErisiFilm retimi (G)Gda retimi (F)G = 8F= 4AB1014614F/G = frsat maliyeti (=1/2)1 birim fazla film (G) retmek iin 0.5 birim gdadan (F) vazgemek gerekir.Hayali bir ekonomide iki rn, film ve gda, retildiini varsayalm15retim Olanaklar ErisiBu eri dz bir izgi ya da eri biimde olabilmekte.. Biimi, frsat maliyetine baldr... Eer frsat maliyeti sabit ise, bu durumda retim olanaklar erisi dz bir izgi halindedir...Eer bir birim daha fazla bir rnden retmek iin katlanlan frsat maliyeti artyorsa, bu durumda eri biimindedir.. 1616Neden Eri Biiminde???Da BisikletiBiraEkonomi kaynaklarn bira retiminden da bisikletlerine kaydrdnda: retim olanaklar erisi daha dik hale gelir... Da bisikletlerinin frsat maliyeti artar 1717ANeden Eri Biiminde???A noktasnda, ou ii bira retiminde almaktadr. (hatta da bisikleti retiminde almalar daha uygun olmasna karn) Dolaysyla, daha fazla bisiklet retmek iin ok fazla bira retiminden vazgemek durumda deildirler... Da BisikletiBiraA noktasnda, bisiklet retiminin frsat maliyeti dktr1818BNeden Eri Biiminde???B noktasnda, ou ii bisiklet retiminde almaktadr. Bira retiminde alanlarn says azalmtr Daha fazla bisiklet retmek bira retiminde alan baz iilerin bu alana kaydrlmasn gerektirmektedir, bu durumda, bira retiminde byk bir de neden olacaktr... Da BisikletiBiraB noktasnda, bisiklet retiminin frsat maliyeti yksektir1919Frsat Maliyeti ve Azalan Getiriler Kanunuretim olanaklar erisi, bir maldan daha fazla retebilmek iin dier maln retiminden her seferinde daha fazla miktar vazgeileceini gsterir.

Yani, bir maln retimi arttka o retimin frsat maliyeti artar.

Bir baka deyile, o birimi retmek iin her seferinde daha fazla kaynak kullanmak gerekir. Bu da kaynak verimliliinin dmesi demektir.20Piyasalarn leyiiPiyasa alc ve satclar biraraya getiren, onlarn bilgi alveriinde bulunup i yapmalarn salayan bir dzenlemedir.

Piyasa aktrleri:Hanehalk : Neyi, ne kadar tketecein kararn verir.Firmalar: Neyin nasl retilecei kararn verir.iler: Piyasada oluan cret dzeyinde ne kadar alacann kararn verir.

Tm bu kararlarn sonucunda fiyatlar arz ve talebi eitleyecek ekilde oluur.21Piyasalarn leyiiPiyasa alc ve satclar biraraya getiren, onlarn bilgi alveriinde bulunup i yapmalarn salayan bir dzenlemedir.

Mal ve Hizmet Piyasalarretim Faktrleri PiyasalarEmek piyasasSermaye piyasasDoal Kaynaklar Piyasalar22Hanehalklar / Bireyler: tketim, tasarruf ve emek arz kararlarHanehalk: ayn at altnda yaayan ve kimi tketim kararlarn birlikte alan kiiler

Firmalar: retim, teknoloji, yatrm, emek talebi kararlar

Hkmet: yasal ereve ve ekonomik politikalar (maliye, para, sanayi, sosyal devlet politikalar, kalknma planlar, makro hedeflerin belirlenmesi gibi)Toplumdaki Ekonomik Aktrler Ve Karar Vericiler23Ekonomik evrim emasEkonomik evrim emas, hanehalklar ve firmalarn yer ald piyasalarda akmlarn ne ekilde olduunu gsteren ekonominin grsel bir modelidir...

ki tip aktr: Hanehalklarfirmalarki tip piyasa:Mal ve hizmet piyasasretim faktrleri piyasas Olduunu varsayalm... 2424Mal ve hizmet retiminde kullanlan kaynaklardr...

EmekSermayeToprakDoal Kaynaklarretim Kaynaklar (retim Faktrleri)25Ekonomik evrim emasHanehalklar:retim faktrlerine sahiptirler ve gelir elde etme amacyla bu faktrleri firmalara satmakta/kiralamaktadrlar...Mal ve hizmet satn almakta ve tketmektediler...HanehalklarFirmalarFirmalar:retim faktrlerini satn alp/kiralayp ve bu faktrleri mal ve hizmet retiminde kullanmaktadrlarMal ve hizmet satmaktadrlar.. 2626Ekonomik evrim emasretim faktrleri piyasalarHanehalklarFirmalar Gelir cret, kira, kar retim faktrleriEmek, arazi, sermaye HarcamaM & H almM & H satGelirMal ve hizmetler piyasalar2727Kaynak Dalm(Resource Allocation)Arz ve talep ekonomide retilen mal ve hizmetlerin fiyatlarn belirler.

Piyasada oluan fiyatlarsa ekonomide kaynak dalmn ynlendiren bir gsterge veya klavuz roln oynar.

Kaynak Dalm eitli toplumlarda eitli biimler alr.Merkezi Plan ekonomileriKarma Ekonomik sistemlerSerbest Piyasa ekonomileri

28Serbest Piyasa EkonomisiPiyasa ekonomisinde, piyasada bulunan ok sayda hanehalk ve firmalar tarafndan merkezi olmayan bir biimde kararlar alnarak kaynaklarn datm sz konusudur. Adam Smith: Uluslarn Zenginlii (The Wealth of Nations (1776): ekonomik refahn salanmas iin hanehalklarnn ve firmalarn her biri grnmez bir el tarafndan ynlendirilmektedir... 29Etkinlik mi Eitlik mi?Deiik lkelerdeki iktisadi sistemleri birbirinden ayran en nemli konu bu soruya verilen cevapta gizlidir.

Serbest piyasa ekonomileri fiyat mekanizmas (Adam Smithin mehur grnmez eli) ile kaynaklarn etkin bir ekilde datlacan iddia ederken toplumda bu kaynaklarn nasl dalaca sorusu ile ilgilenmez.

Planl ekonomiler ise, kaynaklarn toplum iinde eit bir ekilde ihtiyala orantl bir ekilde datlmas esasna dayanr.

Planl ekonomilerde fiyatlarn yol gstericilii ortadan kalktndan, kimin ne kadar ihtiyac olduunu belirlemek, ne kadar retileceine karar vermek ar bir brokrasiyi gerektirir. Rekabetin olmamas sonucu verim ve kalite dkl gibi sorunlar ortaya kabilir.30Ekonomik Sistemler(Kaynak: Besim stnel, Ekonominin Temelleri)Felsefi TemelleriKurumsal TemelleriKapitalizmLiberalizmBireycilikHaz-elem felsefesizel mlkiyet hakk ve szlemePiyasa mekanizmas ve fiyat sistemiSosyalizmKendi kaderine hakim olma isteiToplumcu dnceHizmet-refah isteiretim aralarnda kolektif mlkiyetMerkezi planlama (emredici)Karma Ekonomizgr yaama arzusuBirey-toplum ilikileriSosyal gvenlik iinde alma isteiSnrlandrlm ve yaygn mlkiyetDemokratik planlama (yol gsterici) ve sosyal devlet dzeni31Piyasalarn ileyiine gre lkelerMerkezi PlanEkonomileriSerbestPiyasaEkonomileriKbainMacaristansvengiltereABD32Normatif ve Pozitif ktisatPozitif iktisat; ne, nasl, nerede, ne zaman, ne kadar gibi objektif nermelerle ilgilenir.Aklayc analiz

rnein, sigaraya %10 vergi konulursa tketim yzde ka der?

Normatif iktisat, iktisadi analizinde, iyi-kt, doru-yanl gibi sbjektif veya ahlaki deerlere atf yapar.Yol gsterici analiz

rnein; Sigara tketimini azaltmak iin vergi konulmaldr.33Pozitif ya da Normatif Grler? Asgari cretteki bir art bu kategoride (yani dk nitelikli) alanlarn istihdamnda bir azalmaya neden olacaktr.POZTF

Kamu bte andaki bir art faiz oranlarnn artmasna neden olacaktr.POZTF

Normatif ve Pozitif ktisat???3432Pozitif ya da Normatif Grler?Asgari cretteki bir zammn dk gelirli nfusa salayaca gelir artlar bu zammn istihdam zerindeki greceli olumsuz etkilerden daha nemlidir.NORMATF

Yksek enflasyonla mcadeleden ziyade isizlikle mcadele n planda olmal ve biraz enflasyona katlanmalyz. NORMATFNormatif ve Pozitif ktisat???3532Bilimsel nedenler: Dnyadaki ekonomik olaylar aklamaya alan alternatif pozitif kuramlarn geerlilii hakknda gr ayrlklar olabilir.

Deer yarglar: Farkl deer yarglarna sahip olabilirler; bu da ekonomi politikalarnn temel hedeflerinin ne olmas gerektii ile ilgili farkl grlere neden olabilir. ktisatlar arasndaki gr farkllklarnn nedenleri3635Neoklasik iktisada gre serbest piyasa dzeninde yani tm iktisadi aktrlerin tketim ve retim kararlarn serbeste alabildikleri bir erevede Tm aktrlerin serbest kararlarnn sonucunda fiyatlar arz ve talebi eitleyecek ekilde oluur; piyasa denge noktasna gelir.Arz ve talep ekonomide retilen mal ve hizmetlerin fiyatlarn belirler.Piyasada oluan fiyatlarsa ekonomide kaynak dalmn ynlendiren bir gsterge veya klavuz roln oynarlar.Serbest Piyasa bu ekilde bir ekonomik model olarak en yksek verimlilik ve en etkin sonular salayan sistemdir.

ktisatlar arasndaki gr farkllklarna rnek:Piyasalarn ileyii37Temel/referans olarak alnan dnce okulu: Neoklasik ktisat

Alternatif dnce okullar: Keynesci ktisat Marxist ktisatKurumsal ktisatYapsal ktisatFeminist ktisat vb.ktisadi Dnce Okullar38Mikroekonomi tekil piyasalarda arz, talep, fiyat ve miktarn belirlenmesi ile ilgilenir.Hanehalklar ve firmalarn tekil piyasalarda nasl karar aldklar ve birbirleriyle nasl etkileime girdiklerine bakar.Belirli bir maln fiyat, firmann altraca ii says mikroiktisadn konusudur.

Makroekonomi ekonomiye genel olarak bakar; daha geni tanml deikenlerle ilgilenir.stihdam, isizlik, enflasyon, toplam harcamalar, d ak, ulusal gelir, byme, gibi. Mikroekonomi ve Makroekonomi3913Modeller ve VerilerFiyat artnn (enflasyon) arkasnda hangi faktrlerin yattn bulmak ancak bir model kurarak baarlabilir.

ModelBasitletirilmi varsaymlara dayal olarak ileyen kavramsal erevektisadi dnmeyi kolaylatrr.

Veriktisatnn gerek dnya ile ilikisini salar.Zaman serileriYatay kesit verileri

rnek: Modelde kullanlacak veriler, GSMH, para arz miktar vs. zaman serilerine birer rnektir.

40Reel ve Nominal Veri AyrmBirok iktisadi veri parasal olarak (o yln fiyatlaryla) llr.Belli yllar arasnda karlatrma yaparken bu verileri kullanmak salkl deildir. Nominal deerlerO gn geerli olan (cari) fiyatlarla llrReel deerlerNominal deerlerin fiyat deiimlerinden arndrlm halidir.Herhangi bir yln fiyatlar temel (baz) alnarak verilerdeki gerek deiim llr.41Blm 3Talep, Arz ve Piyasa42Bu blmde: Alclarn mal talebini hangi faktrler etkilemektedir?Satclarn mal arzn hangi faktrler etkilemektedir? Arz ve talep mal fiyatn ve miktarn nasl belirlemektedir? Talep ve arz etkileyen faktrlerdeki deiiklikler mal fiyat ve miktarn nasl etkilemektedir? Piyasalar kaynak dalmn nasl belirlemektedir? 43Baz KavramlarPiyasa, Pazar (Market)alc ve satclar biraraya getiren, onlarn bilgi alveriinde bulunup i yapmalarn salayan bir dzenlemedir.

Talep (Demand)Tketicinin olas fiyatlardan almaya hazr olduu mal miktar

Arz (Supply)reticinin olas fiyatlardan retip satmaya hazr olduu mal miktar

Denge Fiyat (Equilibrium price)Piyasa arz ile piyasa talebini birbirine eitleyen fiyat44nemli KavramlarBaz mallar arasnda belirli ynde bir iliki bulunabilir. Buna gre mallar ikiye ayrlr:

kame (Benzer) Mallar (Substitutes): ayn ihtiyac karlayan ya da ayn grevi yapan, birbirinin yerine kullanlabilen mallarrnek: ay ve kahveTamamlayc Mallar (Complementary):Ancak birlikte tketildiinde ihtiyac karlayabilen mallarrnek: ay ve eker45nemli KavramlarGelirdeki deiimlere verdikleri tepkilere bal olarak mallar iki gruba ayrlr:

Normal Mallar: Gelirdeki art karsnda talebi artan mallarrnek: ArabaDk ya da Tutulmayan (Inferior) Mallar: Gelirdeki art karsnda talebi azalan mallarrnek: Ekmek46Piyasalar ve RekabetPiyasa belirli bir mala ilikin alc ve satclarn oluturduu alandr. Rekabeti piyasa, ok sayda alc ve satcnn bulduu (alc ve satclarn fiyat zerindeki etkisi gz ard edilebilir boyutta) piyasalar ifade etmektedir. Tam rekabeti bir piyasada: Btn mallar tamamen birbirine benzerdir. Alc ve satclarn says ok fazladr ve bu nedenle her iki piyasa aktrnn de piyasa fiyat zerinde etkisi yoktur. Her biri fiyat alcdr. 04747Talep ErisiTalep edilen miktar alclarn satn almaya istekli olduu ve satn alabildii mal miktarn gstermektedir.

Talep Kanunu : dier tm etkenler sabitken, talep edilen miktarn maln fiyat artnca azaldn ifade etmektedir. Talep edilen miktarla fiyat arasnda negatif iliki vardr.

04848Talep ErisiTalep Tablosu: mal fiyat ile talep edilen miktar arasndaki ilikiyi gsteren tablodur.r: evvalin cafe latteye ynelik talebi Lattenin fiyatTalep edilen latte miktar$0.00161.00142.00123.00104.0085.0066.004evvalin tercihlerinin talep kanuna uygun olduunu varsayalm. 04949

Fiyat MiktarTalep ErisiLattenin fiyatTalep edilen latte miktar$0.00161.00142.00123.00104.0085.0066.00405050Piyasa Talebi ve Bireysel Talep Piyasada talep edilen mal miktar, her bir alc tarafndan farkl fiyat dzeylerinde talep edilen mal miktarnn toplamna eittir. evval ve Alinin Latte piyasasndaki iki alc olduunu varsayalm... (Qd = talep edilen miktar)46810121416evvalin Qd 2345678Alinin Qd ++++====691215+=18+=21+=24Piyasa Qd $0.006.005.004.003.002.001.00Fiyat 05151

PQLatte iin Piyasa Talep ErisiPQd (Piyasa)$0.00241.00212.00183.00154.00125.0096.00605252Talep Erisinin KaymasTalep erisi, dier etkenler sabitken, fiyatlarn talep edilen miktar nasl etkilediini gstermektedir.

Bu dier etkenler talebin fiyat d belirleyicileridir (r., maln kendi fiyat dnda, alcnn mala ynelik talebini belirleyen unsurlar).

Bu etkenlerdeki deiim, D talep erisinin kaymasna neden olmaktadr... 05353Talep Erisinin Kaymasna Neden olan Etkenler: Tketicilerin SaysTketicilerin (Alclarn) saysndaki art, her bir fiyat dzeyinde talep edilen miktarn artmasn saladndan, D talep erisinin saa doru kaymasna neden olur. 05454

PQAlclarn saysnda art olduunda;. Her bir P fiyat dzeyinde, Qd artar (bu rnekte 5 birim).0Talep Erisinin Kaymasna Neden olan Etkenler: Tketicilerin Says5555normal mal a ynelik talep, gelir ile pozitif ilikilidir. Gelirdeki art, her bir fiyat dzeyinde talep edilen miktarda arta neden olur ve D talep erisinin saa doru kaymasna neden olur. dk (inferior) mal a ynelik talep, gelir ile negatif ilikilidir. Gelirdeki art, D talep erisinin sola doru kaymasna neden olur. Talep Erisinin Kaymasna Neden olan Etkenler: Tketicinin Geliri05656kame Mallar: Bir maln fiyatndaki art dier maln talebinde bir arta neden olur... rnek: pizza ve hamburger. Pizza fiyatndaki bir art, hamburger talebini arttrr ve hamburger talep erisini saa doru kaydrr.. Dier rnekler: Coke ve Pepsi, laptop ve masast bilgisayarlar, Talep Erisinin Kaymasna Neden olan Etkenler: lgili Mallarn Fiyat05757Tamamlayc Mallar: Bir maln fiyatndaki art, dier maln talebinde azalmaya neden olmaktadr. rnek: bilgisayarlar ve sofwareler. Eer bilgisayar fiyatlarnda bir art olursa, bireyler daha az bilgisayar satn almak isterler ve bu durumda softwarelerin daha az talep edilmesine neden olur ve talep erisi sola doru kayar. Dier rnekler: niversite harlar ve kitaplar, benzin ve araba, eker ve ayTalep Erisinin Kaymasna Neden olan Etkenler: lgili Mallarn Fiyat05858Bireylerin tercihlerinin bir mala ynelmesi, o maln talebinin artmasna neden olur ve D talep erisi saa doru kayar.rnein: 1990l yllarda, Atkins diyeti popler olmutur ve bu durum yumurtaya ynelik talebin artmasna ve yumurta talep erisinin saa doru kaymasna neden olmutur. Talep Erisinin Kaymasna Neden olan Etkenler: Zevkler-Tercihler05959Beklentiler tketicilerin kararlarn etkilemektedir. rnekler:Eer bireyler gelirlerinin artmasn bekliyorlarsa, lks lokantalarda yemek yeme talepleri artabilmektedir. Eer ekonomi ktye doru gidiyorsa ve bireyler i gvenlikleri ile ilgili karamsarla derlerse, bu durumda yeni araba almlarna ynelik taleplerinde azalma olabilmektedir.. (harcamalarn azaltma eilimine gitmektedirler) Talep Erisinin Kaymasna Neden olan Etkenler: Beklentiler06060zet: Alclarn Talep Kararn Etkileyen FaktrlerDeiken bu deikendeki bir deiiklik Fiyat D erisi boyunca hareket edilmesine

Alclarn says D erisinin kaymasnaGelir D erisinin kaymasna lgili mallarn fiyat D erisinin kaymasnaZevkler D erisinin kaymasna Beklentiler D erisinin kaymasna06161A.iPod fiyatlarndaki dmeB.ndirilen arklarn fiyatlarndaki dme C.CD fiyatlarndaki dme Altrma 1 Talep Erisindirilen arklara ynelik talep erisini iziniz. Aadaki senaryo durumunda ne tip deiiklikler olmaktadr? Neden?

62Altrma 1 A. iPod fiyatlarndaki dmeQ2FiyatMiktarD1D2P1Q1ndirilen arklar ve ipod tamamlayc mallardr. iPod fiyatlarndaki dme, indirilen ark talebinin saa doru kaymasna neden olmaktadr. 63Altrma 1 B. ndirilen ark fiyatlarnda dme D erisi kaymaz. Eri zerinde hareket edilerek, daha dk P dzeyi, ve daha yksek Q miktarna neden olmaktadr. FiyatMiktarD1P1Q1Q2P264Altrma1 C. CD fiyatlarndaki dmeP1Q1CD ve indirilen arklar ikame mallardr. CD fiyatlarndaki dme, indirilen ark talebinin sola doru kaymasna neden olur. FiyatMiktarD1D2Q265Arz ErisiArz edilen miktar satclarn mallar satmaya istekli olduu ve satabildii mal miktarn gstermektedir.

Arz Kanunu : dier tm etkenler sabitken, arz edilen miktarn maln fiyat artnca arttn ifade etmektedir. Arz edilen miktarla fiyat arasnda pozitif iliki vardr.

06666Arz ErisiArz Tablosu: Arz edilen Maln fiyat ile miktar arasndaki ilikiyi gsteren bir tablodur.

rnek: Cafe Nero cafe latte arz etmektedir. Cafe Neronun arz tablosunun Arz Yasasna uygun hareket ettiini varsayalm. Lattenin FiyatArz Edilen Latte Miktar$0.0001.0032.0063.0094.00125.00156.001806767

Cafe Neronun Arz Tablosu ve ErisiLattenin FiyatArz Edilen Latte Miktar$0.0001.0032.0063.0094.00125.00156.0018PQ06868Piyasa Arz ve Bireysel Arz Piyasadaki arz edilen miktar, her bir satcnn her bir fiyat dzeyde arz ettii miktarn toplamna eittir. Starbucks ve Cafe Neronun piyasadaki iki satc olduunu varsayalm. (Qs = arz edilen miktar)1815129630Cafe Nero121086420Starbucks++++====30252015+=10+=5+=0Piyasa Qs $0.006.005.004.003.002.001.00Fiyat06969

PQPiyasa Arz ErisiPQS (Piyasa)$0.0001.0052.00103.00154.00205.00256.003007070Arz Erisinin KaymasArz erisi, dier etkenler sabitken, fiyatlarn arz edilen miktar nasl etkilediini gstermektedir.

Bu dier etkenler arzn fiyat d belirleyicileridir (r., maln kendi fiyat dnda, satcnn mala ynelik arzn belirleyen unsurlar).

Bu etkenlerdeki deiim, S arz erisinin kaymasna neden olmaktadr... 07171Arz Erisinin Kaymasna Neden olan Etkenler: Girdi Fiyatlarretim Kaynaklar (Girdi) fiyatlarna rnekler: cretler, hammadde fiyatlar.

Girdi fiyatlarndaki bir dme, retimi daha karl yapaca iin, firmalar daha yksek miktarda retim yaparlar, her bir fiyat dzeyinde arz edilen miktar artar. S arz erisi saa doru kayar. 07272

PQSt fiyatlarnn dtn varsayalm. Her bir fiyat dzeyinde, arz edilen Latte miktar artacaktr. (bu rnekte 5 birim).Arz Erisinin Kaymasna Neden olan Etkenler: Girdi Fiyatlar07373Arz Erisinin Kaymasna Neden olan Etkenler: Teknoloji Teknoloji bir birim kt iin gerekli girdi miktarn belirlemektedir. Maliyet azaltc teknolojik gelimeler, girdi fiyatlarndaki dme ile ayn etkiye sahip olup, S arz erisinin saa doru kaymasna neden olmaktadr. 07474Arz Erisinin Kaymasna Neden olan Etkenler: reticilerin Says reticilerin (Satclarn) saysndaki bir art, her bir fiyat dzeyinde arz edilen miktar arttracaktr. Bu nedenle, S arz erisi saa doru kayacaktr. 07575Arz Erisinin Kaymasna Neden olan Etkenler: Beklentilerrnekler:Ortadouda gelien olaylar, daha yksek petrol fiyatlar beklentisi yaratmaktadr. Bu durum, Teksastaki petrol reticilerinin retimini drecek ve ileride daha yksek fiyattan satabilmek amacyla stoklama yapmalarna neden olacaktr. S arz erisi sola kayacaktr.

Genellikle, satclar, gelecekte fiyatlarn deieceine ynelik beklentileri olduu zaman arz ettikleri miktar bu beklentilerle uyumlu olarak belirleyebilmektedirler. 07676zet: Satclarn Arz Kararn Etkileyen FaktrlerDeiken bu deikendeki bir deiiklik Fiyat S erisi boyunca hareket edilmesine

Girdi fiyatlar S erisinin kaymasnaTeknoloji S erisinin kaymasna Satclarn says S erisinin kaymasna Beklentiler S erisinin kaymasna07777Altrma 2 Arz ErisiVergi iadesi software programna ilikin arz erisini iziniz. Aadaki farkl senaryolarda ne gibi deiiklikler sz konusu olacaktr?A.Software fiyatnda bir dme olduunda. B.Teknolojik bir gelime sonucunda daha dk bir maliyetle software retimi gerekletii durumda.C.Profesyonel vergi iadesi hazrlayclarnn sunduklar hizmetlerinde fiyat artna gitmeleri durumunda

78Altrma 2 A. Vergi iadesi software programnn fiyatnda dmeS erisi kaymaz. Eri boyunca hareket ederek, daha dk P fiyat dzeyi ve daha dkQ miktara neden olurFiyatMiktarS1P1Q1Q2P279Altrma 2 B. Software retim maliyetinde bir dmeS erisi saa kayar: Her bir fiyat dzeyinde, Q miktar artar.FiyatMiktarS1P1Q1S2Q280Altrma 3 C. Profesyonel vergi dzenleyicilerin fiyatlarn arttrmas Bu durum, software talebinde bir kaymaya neden olur, arz erisi zerinde bir etkiye neden olmaz! FiyatMiktarS181

PQArz ve Talep Erileri: BirlikteDSDenge:: P fiyatnda arz edilen miktar ile talep edilen miktarn birbirine eit olduu durum 08282DS

PQDenge FiyatPQDQS$0240121521810315154122059256630Arz edilen miktar ile talep edilen miktar eitleyen fiyat dzeyi08383DS

PQDenge MiktarPQDQS$0240121521810315154122059256630Denge fiyatnda arz edilen ve talep edilen miktar08484

PQDSArtk (Surplus) (Arz fazlas)Arz edilen miktar, talep edilen miktar atnda... Arz Fazlas rnek: Eer P = $5, Bu durumda QD = 9 latteve QS = 25 latteSonu olarak: 16 birim latte arz fazlas olacaktr08585

PQDSArtk (Surplus) (Arz fazlas)Arz edilen miktar, talep edilen miktar atnda... Arz fazlas ile karlaan satclar, fiyatlar drerek satlar arttrmak isteyeceklerdir Bu durumQD nin artmasnaArz Fazlasve dolaysyla arz fazlasnn azalmasna neden olacaktr. Ve QS nin azalmasna 08686

PQDSArtk (Surplus) (Arz fazlas)Arz edilen miktar, talep edilen miktar atnda... Arz fazlas ile karlaan satclar, fiyatlar drerek satlar arttrmak isteyeceklerdir Bu durumQD nin artmasna ve QS nin azalmasna neden olacaktr. Arz FazlasFiyatlar, piyasa denge noktasna eriinceye kadar dmeye devam edecektir. 08787

PQDSKtlk (Talep Fazlas):Talep edilen miktar, arz edilen miktar atnda... rnek: Eer P = $1, Bu durumda QD = 21 latteVe QS = 5 latte16 birim lattelik bir ktla (talep fazlasna) neden olacaktr. Talep Fazlas08888

PQDSKtlk (Talep Fazlas):Talep edilen miktar, arz edilen miktar atnda... Talep fazlas ile karlaan, satclar fiyatlarn arttracaklar,QD nin dmesine ve ve talep fazlasnn azalmasna neden olacaklardrQS nin artmasnaTalep Fazlas08989

PQDSKtlk (Talep Fazlas):Talep edilen miktar, arz edilen miktar atnda... Talep fazlas ile karlaan, satclar fiyatlarn arttracaklar, QD nin azalmasna fallve QS nin artmasna neden olacakTalep Fazlas Fiyatlar, piyasa denge noktasna eriinceye kadar artmaya devam edecektir. 09090Denge Noktasndaki Deiimleri Belirlemenin 3 AdmHerhangi bir olayn etkisini belirlemek iin, 1.Bu olayn S arz erisini mi, D talep erisini mi ya da her ikisini de mi etkileyip etkilemediine karar verin. 2.Erilerin hangi yne kayacana karar verin. 3.Arz-talep erilerini kullanarak, denge fiyat ve miktardaki deiimleri belirleyin. 9191rnek: Hibrit Arabalar iin Piyasa Dengesi PQD1S1P1Q19292AAMA 1: D erisi kayacaktrnk petroln fiyat hibrit arabalarn talebini etkilemektedir. S erisi kaymamaktadr, nk petroln fiyat hibrit arabalarn retiminin maliyetini etkilememektedir AAMA 2: D saa kayacaktr.nk yksek petrol fiyatlar hibrit arabalar daha cazip hale getirecekir rnek 1: Talep Erisinde Kayma

Durum: Petrol Fiyatlarnda art olduunda.PQD1S1P1Q1D2P2Q2AAMA 3: Bu kayma fiyat dzeyinde ve miktarda bir arta neden olacaktr. 9393rnek 1: Talep Erisinde KaymaPQD1S1P1Q1D2P2Q2Dikkat: P fiyat arttnda, reticiler daha fazla araba arz edeceklerdir (S arz erisinde bir kayma olmamasna ramen) Ltfen her zaman iin eri boyunca hareket etme ile erinin paralel olarak kaymas arasndaki farka dikkat ediniz! 9494Eri zerinde hareket etme & Erinin paralel kaymas Arzdaki deiim: S erisinin paralel olarak kaymas arz etkileyen fiyat d deikenler nedeniyle gereklemektedir (teknoloji ve maliyetler gibi) Arz edilen miktardaki deiim: sabit bir S erisi boyunca hareket edilmesi, sadece P fiyat deitiinde gereklemektedir Talepteki deiim : D erisinin paralel olarak kaymas arz etkileyen fiyat d deikenler nedeniyle gereklemektedir (gelir ve alclarn says gibi) Talep edilen miktardaki deiim:sabit bir D erisi boyunca hareket edilmesi, sadece P fiyat deitiinde gereklemektedir 9595Talep iki ekilde artar: (1)(1) Talep dorusu zerinde hareket: Tketici maln fiyat dtnde daha fazla rn talep eder.Fiyattaki deiim talep dorusunu kaydrmaz, doru zerinde hareket edilir.AP0Q0miktarfiyatDBP1Q196Talep iki ekilde artar: (2)Talep dorusunun D0 dan D1e kaymasMaln fiyat dndaki Dier etkenler deki deiiklik sonucu talep dorusu kayar.P0 fiyatnda talep edilen miktar Q0 dan Q2 ye artar.ABP0Q0Q1D0miktarfiyatP1CD1FQ2Q397AAMA 1: S erisi kayarnk bu durum retim maliyetini etkilemektedir. D erisi kaymamaktadr, nk retim teknolojisi talebi etkileyen faktrlerden biri deildir.AAMA 2: S erisi saa kayarnk, maliyetin azalmasna neden olan bu durum her bir fiyat dzeyinde retimi daha karl hale getirecektir. rnek 2: Arz Erisinde Kayma

PQD1S1P1Q1S2P2Q2Durum: Yeni teknoloji, araba retiminin maliyetini drdnde AAMA 3: Bu kayma denge fiyatnn dmesine ve denge miktarnn artmasna neden olur

9898rnek 3: Hem Arz hem de Talep Erisinin KaymasPQD1S1P1Q1S2D2P2Q2Durumlar: petroln fiyat artnda VE yeni teknolojik gelime retim maliyeti drdndeAAMA 1: Her iki eri de kayar.AAMA 2: Her ikisi de saa doru paralel kayar. AAMA 3: Q miktar artar, ama P fiyat zerindeki etki belirsizdir: Eer talep, arzdan daha fazla artarsa, P artar. 9999rnek 3: Hem Arz hem de Talep Erisinin E Anl KaymasAAMA 3, devam.PQD1S1P1Q1S2D2P2Q2Durumlar: petroln fiyat artnda VE yeni teknolojik gelime retim maliyeti drdndeAma eer arz, talepten daha fazla artarsa, P der. 100100Altrma 3 Arz ve Talep Erilerinin Kaymas aamal yntemi kullanarak, her bir senaryonun ark indirmenin denge fiyat ve miktar zerindeki etkiyi inceleyiniz.

Senaryo A: CD fiyatlarndaki bir dme Senaryo B: ark indirme sitelerinin sahiplerinin, indirilen her bir ark iin dedikleri telif hakk fiyatnn dmesiSenaryo C: Senaryo A ve Bnin birlikte gereklemesi101Altrma 3 A. CD fiyatlarnda bir dme2.D erisi sola kayarPQD1S1P1Q1D2ark indirme piyasasP2Q21.D erisi kayar3.P ve Qda art gerekleir.AAMALAR102Altrma 3 B. Maliyetlerde DmePQD1S1P1Q1S2ark indirme piyasasQ2P21.S erisi kayar2.S saa kayar3.P der, Q rises.AAMALAR103Altrma 3 C. A ve Bnin birlikte gereklemesiAAMALAR1.Her iki eri de kayar (baknz A & B senaryolar).2.D sola kayar, S saa kayar. 3.P fiyat kesinlikle der.Q miktar zerine etki belirsizdir: Talepteki dme Q miktarn azaltrken, arzdaki art, Q miktarn arttrmaktadr. 104Chart10123456

market demand

Helen's D curveDemandgood = Latteper monthperson 1person 2marketPQdQdQd$0.0016816$1.0014714$2.0012612$3.0010510$4.00848$5.00636$6.00424

Helen's D curve0000000

market demand

Chart10123456

market demand

Helen's D curveDemandgood = Latteper monthperson 1person 2marketPQdQdQd$0.0016816$1.0014714$2.0012612$3.0010510$4.00848$5.00636$6.00424

Helen's D curve0000000

market demand

Chart10123456

market demand

Helen's D curveDemandgood = Latteper monthperson 1person 2marketPQdQdQd$0.0016816$1.0014714$2.0012612$3.0010510$4.00848$5.00636$6.00424

Helen's D curve0000000

market demand

Chart10123456

market demand

Helen's D curveDemandgood = Latteper monthperson 1person 2marketPQdQdQd$0.0016816$1.0014714$2.0012612$3.0010510$4.00848$5.00636$6.00424

Helen's D curve0000000

market demand

Chart10123456

market demand

Helen's D curveDemandgood = Latteper monthperson 1person 2marketPQdQdQd$0.0016816$1.0014714$2.0012612$3.0010510$4.00848$5.00636$6.00424

Helen's D curve0000000

market demand

Chart10123456

market demand

Helen's D curveDemandgood = Latteper monthperson 1person 2marketPQdQdQd$0.0016816$1.0014714$2.0012612$3.0010510$4.00848$5.00636$6.00424

Helen's D curve0000000

market demand

Chart10123456

market demand

Helen's D curveDemandgood = Latteper monthperson 1person 2marketPQdQdQd$0.0016816$1.0014714$2.0012612$3.0010510$4.00848$5.00636$6.00424

Helen's D curve0000000

market demand

Chart10123456

market demand

Helen's D curveDemandgood = Latteper monthperson 1person 2marketPQdQdQd$0.0016816$1.0014714$2.0012612$3.0010510$4.00848$5.00636$6.00424

Helen's D curve0000000

market demand

Chart10123456

market demand

Helen's D curveDemandgood = Latteper monthperson 1person 2marketPQdQdQd$0.0016816$1.0014714$2.0012612$3.0010510$4.00848$5.00636$6.00424

Helen's D curve0000000

market demand

Chart10123456

market demand

Helen's D curveDemandgood = Latteper monthperson 1person 2marketPQdQdQd$0.0016816$1.0014714$2.0012612$3.0010510$4.00848$5.00636$6.00424

Helen's D curve0000000

market demand

Chart10123456

market demand

Helen's D curveDemandgood = Latteper monthperson 1person 2marketPQdQdQd$0.0016816$1.0014714$2.0012612$3.0010510$4.00848$5.00636$6.00424

Helen's D curve0000000

market demand

Chart10123456

market demand

Helen's D curveDemandgood = Latteper monthperson 1person 2marketPQdQdQd$0.0016816$1.0014714$2.0012612$3.0010510$4.00848$5.00636$6.00424

Helen's D curve0000000

market demand

Chart10123456

market demand

Helen's D curveDemandgood = Latteper monthperson 1person 2marketPQdQdQd$0.0016816$1.0014714$2.0012612$3.0010510$4.00848$5.00636$6.00424

Helen's D curve0000000

market demand

Chart10123456

market demand

Helen's D curveDemandgood = Latteper monthperson 1person 2marketPQdQdQd$0.0016816$1.0014714$2.0012612$3.0010510$4.00848$5.00636$6.00424

Helen's D curve0000000

market demand