effect of hospital work environment on...

12
44 HASTANE ÇALIŞMA ORTAMININ ÇALIŞANLARIN PSİKOLOJİK SEMPTOMLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 1 EFFECT OF HOSPITAL WORK ENVIRONMENT ON PSYCHOLOGICAL SYMPTOMS OF EMPLOYEES Ali Bestami KEPEKÇİ 1 , Ulaş ÇINAR 2 1 İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri MYO, Anestezi Bölümü, İstanbul / Türkiye 2 İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü, İstanbul / Türkiye ORCID ID: 0000-0002-5215-9545 1 , 0000-0003-3924-0768 2 Öz: Amaç: Güvenli bir çalışma ortamı iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının temel amaçlarından bir ta- nesidir. Psikolojik risk etmenlerinin tespiti; fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenlerine göre çok daha zordur. Çalışma ortamı diğer risklerden mümkün oldu- ğunca arındırılsa dahi ortamın yapısal ve çevresinden kaynaklanan özellikleri çalışanlar üzerinde bir takım psikolojik etkilere sebebiyet verebilir. Psikolojik semp- tomların tespiti için geliştirilmiş olan ve 90 sorudan oluşan SCL-R-90 testi istatistiksel olarak yorumlan- dığında; Somatizasyon, Anksiyete, Obsesyon, Dep- resyon, Psikotik, Paranoid ve Fobik semptomlarının yanı sıra tüm verilerin ortalaması olan Genel Semptom İndeksi verilerine ışık tutmaktadır. Yöntem: Bu çalış- mada; hastanelerin ameliyathane, servis, büro ve acil servis departmanlarında çalışan kişilere SCL-R-90 testi uygulanarak psikolojik semptomlar belirlenmiştir. Bul- gular: Belirlenmiş olan semptomlar farklı departman- lar özelinde gruplanarak SPSS paket programı kullanı- larak Mann Whitney U analizi ile değerlendirilmiştir. Sonuç: Çalışma sonucunda özellikle ameliyathane çalışanlarının Anksiyete ve Genel Semptom İndeksi verilerinde bir anlamlılık yakalanmıştır. Anahtar Kelimeler: İSG, Hastane, SCL-R-90 Abstract: Aim: A safe working environment is one of the main objectives of occupational health and safety practices. Identification of psychological risk factors is much more than difficult physical, chemical and biolo- gical risk factors. Even if the work environment is clea- ned as much as possible from other risks, the structural and environmental characteristics of the environment can cause some psychological effects on employees. When the SCL-R-90 test, which was developed for the detection of psychological symptoms and consists of 90 questions, is interpreted statistically; Somatization, Anxiety, Obsessive, Depression, Psychotic, Paranoid and Phobic Symptoms besides that General Symptom Index data which is the average of all data. Method: In this study; Psychological symptoms were determined by applying the SCL-R-90 test to the persons working in the operating room, service, office and emergency departments of the hospitals. Findings: The identified symptoms were assessed grouped in different depart- ments by Mann Whitney U analysis using the SPSS program. Conclusion: As a result of the study, a sig- nificant difference was obtained especially in the Anxi- ety and General Symptom Index data of the operating room workers. Key Words: OHS, Hospital, SCL-R-90 Doi: 10.17372/UHIGCSD.2017.4.5 1. Sorumlu Yazar: Ali Bestemi KEPEKÇİ, İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri MYO, Anestezi Bölümü; [email protected], Geliş Tarihi / Received: 13.08.2017, Kabul Tarihi/ Accepted: 30.12.2017 Makalenin Türü: Type of Article (Araştırma Makalesi- Research Article) Çıkar Çatışması / Conflict of Interest: Yok / None “Etik Kurul Raporu: Var – Sayı: 2017/27 Tarih: 13.12.2017 ULUSLARARASI HAKEMLİ İŞ GÜVENLİĞİ VE ÇALIŞAN SAĞLIĞI DERGİSİ International Refereed Journal of Occupational Health and Safety UHİGÇSD

Upload: others

Post on 12-Sep-2019

13 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: EFFECT OF HOSPITAL WORK ENVIRONMENT ON …dosyalar.alibestamikepekci.com/hastane-calisma-ortaminin-calisanlarin...fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenleri-ne göre çok daha

44

HASTANE ÇALIŞMA ORTAMININ ÇALIŞANLARIN PSİKOLOJİK SEMPTOMLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 1

EFFECT OF HOSPITAL WORK ENVIRONMENT ON PSYCHOLOGICAL SYMPTOMS OF EMPLOYEES

Ali Bestami KEPEKÇİ1, Ulaş ÇINAR2

1 İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri MYO, Anestezi Bölümü, İstanbul / Türkiye2 İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü, İstanbul / Türkiye

ORCID ID: 0000-0002-5215-95451, 0000-0003-3924-07682

Öz: Amaç: Güvenli bir çalışma ortamı iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının temel amaçlarından bir ta-nesidir. Psikolojik risk etmenlerinin tespiti; fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenlerine göre çok daha zordur. Çalışma ortamı diğer risklerden mümkün oldu-ğunca arındırılsa dahi ortamın yapısal ve çevresinden kaynaklanan özellikleri çalışanlar üzerinde bir takım psikolojik etkilere sebebiyet verebilir. Psikolojik semp-tomların tespiti için geliştirilmiş olan ve 90 sorudan oluşan SCL-R-90 testi istatistiksel olarak yorumlan-dığında; Somatizasyon, Anksiyete, Obsesyon, Dep-resyon, Psikotik, Paranoid ve Fobik semptomlarının yanı sıra tüm verilerin ortalaması olan Genel Semptom İndeksi verilerine ışık tutmaktadır. Yöntem: Bu çalış-mada; hastanelerin ameliyathane, servis, büro ve acil servis departmanlarında çalışan kişilere SCL-R-90 testi uygulanarak psikolojik semptomlar belirlenmiştir. Bul-gular: Belirlenmiş olan semptomlar farklı departman-lar özelinde gruplanarak SPSS paket programı kullanı-larak Mann Whitney U analizi ile değerlendirilmiştir. Sonuç: Çalışma sonucunda özellikle ameliyathane çalışanlarının Anksiyete ve Genel Semptom İndeksi verilerinde bir anlamlılık yakalanmıştır.

Anahtar Kelimeler: İSG, Hastane, SCL-R-90

Abstract: Aim: A safe working environment is one of the main objectives of occupational health and safety practices. Identification of psychological risk factors is much more than difficult physical, chemical and biolo-gical risk factors. Even if the work environment is clea-ned as much as possible from other risks, the structural and environmental characteristics of the environment can cause some psychological effects on employees. When the SCL-R-90 test, which was developed for the detection of psychological symptoms and consists of 90 questions, is interpreted statistically; Somatization, Anxiety, Obsessive, Depression, Psychotic, Paranoid and Phobic Symptoms besides that General Symptom Index data which is the average of all data. Method: In this study; Psychological symptoms were determined by applying the SCL-R-90 test to the persons working in the operating room, service, office and emergency departments of the hospitals. Findings: The identified symptoms were assessed grouped in different depart-ments by Mann Whitney U analysis using the SPSS program. Conclusion: As a result of the study, a sig-nificant difference was obtained especially in the Anxi-ety and General Symptom Index data of the operating room workers.

Key Words: OHS, Hospital, SCL-R-90

Doi: 10.17372/UHIGCSD.2017.4.5

1. Sorumlu Yazar: Ali Bestemi KEPEKÇİ, İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri MYO, Anestezi Bölümü; [email protected], Geliş Tarihi / Received: 13.08.2017, Kabul Tarihi/ Accepted: 30.12.2017 Makalenin Türü: Type of Article (Araştırma Makalesi- Research Article) Çıkar Çatışması / Conflict of Interest: Yok / None “Etik Kurul Raporu: Var – Sayı: 2017/27 Tarih: 13.12.2017

ULUSLARARASI HAKEMLİ İŞ GÜVENLİĞİ VE ÇALIŞAN SAĞLIĞI DERGİSİ

International Refereed Journal of Occupational Health and Safety UHİGÇSD

Page 2: EFFECT OF HOSPITAL WORK ENVIRONMENT ON …dosyalar.alibestamikepekci.com/hastane-calisma-ortaminin-calisanlarin...fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenleri-ne göre çok daha

45

UHİGÇSDwww.isguvenligivecalisansagligidergisi.com

Uluslararası Hakemli İş Güvenliği ve Çalışan Sağlığı DergisiEylül / Ekim / Kasım / Aralık Yaz Sonbahar Dönemi Sayı: 04 Yıl:2017

International Refereed Journal of Occupational Health and SafetySeptember / October / November / December Summer Autumn Issue: 04 Year: 2017

ID:42 K:32(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)

(MARKA PATENT NO: TRADEMARK)(2016/73226)

Issn Print: 2548-0758 Online: 2587-1463

GİRİŞ

Günümüzde; artan nüfus ve gelişen teknoloji ile birlikte sanayileşmedeki sürekli artış ön-lenemez bir gerçektir. Bu doğrultuda; hızla zorlaşan yaşam koşulları; insanları, iş hayatla-rında da ağır şartlar altında çalışmak zorunda bırakabilmektedir. Çalışma hayatının zararlı etkenlerinden, insan ve çevresinin maruziye-tini mümkün olduğunca en aza indirmek için iş sağlığı ve güvenliği alanındaki çalışmalar hızla artmaktadır.

Güvenli bir çalışma ortamı iş sağlığı ve güven-liği uygulamalarının temel amaçlarından bir tanesidir. Psikolojik risk etmenlerinin tespiti; fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenleri-ne göre çok daha zordur. Çalışma ortamı diğer risklerden mümkün olduğunca arındırılsa dahi ortamın yapısal ve çevresinden kaynaklanan özellikleri çalışanlar üzerinde bir takım psiko-lojik etkilere sebebiyet verebilir (Bond, 2007).

Psikososyal riskler, iş sağlığı ve güvenliği ala-nının “yeni ve gittikçe artan” riskleri olarak tanımlanmaktadır (AİSGA, 2007).

İş yoğunluğu, işyeri ortamı, işin duygusal yönü, harcanan iş gücü, iş ve iş dışı yaşam arasındaki denge v.b. konular çalışanların psi-kolojisi üzerinde farklı etkilere sebebiyet ve-rebilmektedir (Vatansever, 2013).

Sağlık hizmetlerinin yürütülmesinde; çalışma koşullarındaki farklılıklar, iş üzerindeki kont-rolün yetersiz oluşu, iş taleplerinin yüksek

oluşu, destekleyici iş ilişkilerinin azlığı, bakı-mın kalitesi ile ilgili kaygılar, diğer sağlık eki-bi üyeleri ile olan iş ilişkileri, yer değişikliği, çalışma sistemleri gibi nedenler ile çalışanlar daha yoğun baskılar altında kalmakta ve iş or-tamında büyük ölçüde stres yaşamaktadırlar (Özgür ve ark., 2008).

Hizmet sektöründe çalışmak sürekli mükem-mellik beklentisinden dolayı çalışma ortamını daha stresli hale getirir. Bu durum sağlık sek-töründe üst düzeydedir. Mükemmellik beklen-tisine, hizmet sırasında yapılacak hatanın has-tanın hayat kaybına sebebiyet verecek olması kaygısını artıracağı aşikardır. Sağlık hizmeti, farklı düzeyde ve farklı alanlarda eğitim almış sağlık çalışanlarının bir arada ortak bir hizmet sunmalarını gerektirir. Bir ameliyat sırasında ilkokul mezunu bir yardımcı personel, orta dereceli okul mezunu hemşire, meslek yük-sek okulu mezunu bir tekniker, anabilim dalı başkanı öğretim görevlisi aynı hastaya tedavi hizmeti sunmak için ekip olmuşlardır. Eğer gerekli diyalog sağlanırsa, başarılı ve uyumlu bir ekip çalışması sunulan hizmetin etkinliğini ve sürecin çıktılarını olumlu yönde etkiler, ka-litesini yükseltir (İlhan ve Akçay, 2009). Ama bu sağlanamazsa farklı eğitim düzeylerindeki kişilerin hayattan farklı beklentileri nedeniyle özellikle kişiler arası duyarlılık semptomları daha yüksek olacaktır. Sağlık ekibinin vazge-çilmez üyeleri olan yardımcı sağlık personeli ve hekimler arasındaki ilişki çok önemlidir. Emreden emir alan yerine bir ekip ruhu oluş-

Page 3: EFFECT OF HOSPITAL WORK ENVIRONMENT ON …dosyalar.alibestamikepekci.com/hastane-calisma-ortaminin-calisanlarin...fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenleri-ne göre çok daha

46

UHİGÇSDwww.isguvenligivecalisansagligidergisi.com

Uluslararası Hakemli İş Güvenliği ve Çalışan Sağlığı DergisiEylül / Ekim / Kasım / Aralık Yaz Sonbahar Dönemi Sayı: 04 Yıl:2017

International Refereed Journal of Occupational Health and SafetySeptember / October / November / December Summer Autumn Issue: 04 Year: 2017

ID:42 K:32(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)

(MARKA PATENT NO: TRADEMARK)(2016/73226)

Issn Print: 2548-0758 Online: 2587-1463

turulmasının çok önemli olduğu, bu ilişkile-rin rahatsız edici boyuta ulaşması durumunda stresin arttığı, yardımcı sağlık personelinin moralinin, iş memnuniyetinin ve kuruma bağ-lılığının olumsuz etkilendiği birçok çalışmada gösterilmiştir (Patrick, 2000).

Sağlık çalışanları çoğu zaman uzun süreli tek başına vardiyalı ve uygun beslenme ve din-lenme ortamları bulunmadan çalışmak duru-mundadır. Ayrıca, aşırı dikkat gerektiren ağır çalışma koşullarının bulunduğu ameliyatha-neler gibi departmanların çok stresli ve izole bir ortam olması, bu birimde çalışanların ruh sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir. Stres bireyde migren, hipertansiyon, koroner arter hastalıklarına neden olabileceği gibi davranış-sal ve psikolojik sorunları da ortaya çıkarmak-tadır (Eti Aslan ve Kan Öntürk, 2011).

SCL-90-R, psikolojik problemlerin total ana-lizi için tasarlanmış 90 çok-boyutlu sorudan oluşan bir testtir. Bu 90 sorudan her biri 0 (hiç değil) ve 4 (son derece) arasında derecelendi-rilmiştir. Bu soruların cevapları, somatizas-yon, obsesif-kompulsif, kişilerarası duyarlılık, depresyon, anksiyete, öfke-düşmanlık, fobik kaygı, paranoid düşünce ve psikotiklik olarak sınıflandırılan dokuz belirtiyi tanımlamakta-dır. Bu yöntem gürültü v.b. fiziksel etmenlerin çalışanların psikolojik semptomları üzerinde-ki etkisinin araştırılması amacı ile de kullanıl-mıştır (Kepekçi ve Çınar, 2016).

AMAÇ

Bu çalışmanın amacı, hastanelerde farklı departmanlarda çalışan kişilerin psikolojik semptomlarını belirlemek ve çalıştıkları de-partmanın özelliklerinin bu semptpomlara hangi derecede etken faktör olduğunu irdele-mektir.

KAPSAM

Bu çalışma kapsamında, İstanbul Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde çeşitli semtlerde faaliyet gösteren 10 farklı hastanedeki çalışan 400 kişiye SCL-R 90 testi uygulanarak psiko-lojik semptomlar belirlenmiş ve bu semptom-ların çalışılan departman, cinsiyet ve nöbet tutma durumuna göre ilişkisi araştırılmıştır.

ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ

Bu çalışmada, alan araştırması yöntemi kulla-nılarak aktif olarak hizmet veren hastanelerde çalışan 400 kişi ile deney grubu oluşturulmuş-tur. Bu gruptaki hastane çalışanlarının 160’ı büroda, 90’ı ameliyathanede, 110’u servis bö-lümünde, 40’ı acil bölümünde çalışmaktadır.

Tablo 1.’ de verilen örneklem büyüklükleri in-celendiğinde ve deney grubundaki kişi sayısı-nın, gerçekleşme ihtimalleri eşit tutulduğunda %95 doğruluk oranı ile 100 milyon kişiyi tem-sil ettiği görülmektedir.

Page 4: EFFECT OF HOSPITAL WORK ENVIRONMENT ON …dosyalar.alibestamikepekci.com/hastane-calisma-ortaminin-calisanlarin...fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenleri-ne göre çok daha

47

UHİGÇSDwww.isguvenligivecalisansagligidergisi.com

Uluslararası Hakemli İş Güvenliği ve Çalışan Sağlığı DergisiEylül / Ekim / Kasım / Aralık Yaz Sonbahar Dönemi Sayı: 04 Yıl:2017

International Refereed Journal of Occupational Health and SafetySeptember / October / November / December Summer Autumn Issue: 04 Year: 2017

ID:42 K:32(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)

(MARKA PATENT NO: TRADEMARK)(2016/73226)

Issn Print: 2548-0758 Online: 2587-1463

Tablo 1. Örneklem Büyüklükleri (α=0.5) (Yazıcıoğlu ve Erdoğan, 2004)

EvrenBüyük-

lüğü

0.03 örnekleme hatası (d)

0.05 örnekleme hatası (d)

0.10 örnekleme hatası (d)

p=0.5q=0.5

p=0.5q=0.5

p=0.5q=0.5

100 92 80 49

500 341 217 81

750 441 254 85

1000 516 278 88

2500 748 333 93

5000 880 357 94

10000 964 370 95

25000 1023 378 96

50000 1045 381 96

100000 1056 383 96

1000000 1066 384 96

100milyon

1067 384 96

Çalışanların tamamının psikolojik semptom-larını belirlemek amacı ile Symptom Check List-90- Revised (SCL-90-R) testi uygulan-mış ve istatistiksel olarak yorumlanmıştır. Belirlenen bireysel semptomların karşılaştı-rılmalı istatistiksel değerlendirilmeleri SPSS (SPSS for Windows, Version 21.0, SPSS Inc, U.S.A) paket programı kullanılarak Mann- Whitney Test Metodu ile gerçekleştirilmiştir.

Yapılan istatistiksel karşılaştırmalar sonucu cinsiyet, nöbet tutma durumu ve çalışılan de-partmanlara göre farklılıklar araştırılmış ve sonuçlar irdelenmiştir.

ARAŞTIRMANIN KISITLARI

Araştırmanın kısıtları; İstanbul Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde çeşitli semtler-de faaliyet gösteren 10 farklı hastanedeki ça-lışanlar araştırmaya dahil edilmiştir.

BULGULAR

Tüm çalışanlara uygulanan SCL-R-90 testi-nin sonucuna göre semptomları yüksek olan çalışanlar sayısal olarak Tablo 2.’de yüzdesel olarak Tablo 3.’de verilmiştir.

Page 5: EFFECT OF HOSPITAL WORK ENVIRONMENT ON …dosyalar.alibestamikepekci.com/hastane-calisma-ortaminin-calisanlarin...fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenleri-ne göre çok daha

48

UHİGÇSDwww.isguvenligivecalisansagligidergisi.com

Uluslararası Hakemli İş Güvenliği ve Çalışan Sağlığı DergisiEylül / Ekim / Kasım / Aralık Yaz Sonbahar Dönemi Sayı: 04 Yıl:2017

International Refereed Journal of Occupational Health and SafetySeptember / October / November / December Summer Autumn Issue: 04 Year: 2017

ID:42 K:32(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)

(MARKA PATENT NO: TRADEMARK)(2016/73226)

Issn Print: 2548-0758 Online: 2587-1463

Tablo 2. Semptomları Yüksek Olan Çalışan Sayıları

Büro Çalışanları(n=160)

Ameliyathane Çalışanları

(n=90)

Servis Çalışan-ları

(n=110)

Acil Çalışanları(n=40)

Somatizasyon 70 50 0 0

Anksiyete 40 40 0 0

Obsesyon 50 40 0 10

Depresyon 50 50 10 10

Kişiler Arası Duyarlılık 80 60 10 10

Psikotik 30 40 0 0

Pararanoid 90 50 10 10

Öfke 40 30 0 10

Fobik 20 40 0 0

Ek 40 60 20 0

Genel Semptom İndeksi 60 50 0 10

Tablo 3. Semptomları Yüksek Olan Çalışanların Yüzdesel İfadeleri

Büro Çalı-şanları

(n=160)

Ameliyatha-ne Çalışanları

(n=90)

Servis Çalışan-ları

(n=110)

Acil Çalışanları(n=40)

Somatizasyon 44% 56% 0% 0%

Anksiyete 25% 44% 0% 0%

Obsesyon 31% 44% 0% 25%

Depresyon 31% 56% 9% 25%

Kişiler Arası Duyarlılık 50% 67% 9% 25%

Psikotik 19% 44% 0% 0%

Pararanoid 56% 56% 9% 25%

Öfke 25% 33% 0% 25%

Fobik 13% 44% 0% 0%

Ek 25% 67% 18% 0%

Genel Semptom İndeksi 38% 56% 0% 25%

Page 6: EFFECT OF HOSPITAL WORK ENVIRONMENT ON …dosyalar.alibestamikepekci.com/hastane-calisma-ortaminin-calisanlarin...fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenleri-ne göre çok daha

49

UHİGÇSDwww.isguvenligivecalisansagligidergisi.com

Uluslararası Hakemli İş Güvenliği ve Çalışan Sağlığı DergisiEylül / Ekim / Kasım / Aralık Yaz Sonbahar Dönemi Sayı: 04 Yıl:2017

International Refereed Journal of Occupational Health and SafetySeptember / October / November / December Summer Autumn Issue: 04 Year: 2017

ID:42 K:32(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)

(MARKA PATENT NO: TRADEMARK)(2016/73226)

Issn Print: 2548-0758 Online: 2587-1463

Elde edilen veriler doğrultusunda büro ve ameliyathane çalışanlarının servis ve acil ser-vis çalışanlarına göre semptom bulgularının oldukça fazla olduğu görülmektedir. Ameli-yathanede çalışanların yüzdesel veriler dik-

kate alındığında diğer çalışanlara göre bütün semptomlarda en yüksek değere sahip olduğu gözlemlenmektedir.

Cinsiyete göre yapılan istatistiksel inceleme-nin sonuçları Tablo 4.’de verilmiştir.

Tablo 4. Cinsiyete Göre İstatistiksel Değerlendirme

Erkek(n=60)

Bayan(n=340)

pvalue a

Somatizasyon 1,60±0,93 0,69±0,66 ,006

Anksiyete 1,25±1,24 0,47±0,68 ,029

Obsesyon 1,70±0,92 0,74±0,77 ,009

Depresyon 1,73±1,18 0,66±0,73 ,005

Kişiler Arası Duyarlılık 1,67±1,18 0,75±0,80 ,020

Psikotik 1,13±1,13 0,37±0,58 ,016

Pararanoid 1,75±0,85 0,78±0,73 ,005

Öfke 1,47±1,15 0,57±0,93 ,040

Fobik 0,62±0,99 0,32±0,51 ,259

Ek 1,29±0,96 0,59±0,59 ,021

Genel Semptom İndeksi 1,45±0,97 0,60±0,61 ,007

Değerler incelendiğinde erkeklerin kadınlara göre Fobik semptomu dışında tüm semptom değerlerinin daha yüksek olduğu istatistiksel olarak kanıtlanmıştır. (p<0.05)

Nöbet tutma durumuna göre yapılan istatis-tiksel incelemenin sonuçları Tablo 5.’te veril-miştir.

Page 7: EFFECT OF HOSPITAL WORK ENVIRONMENT ON …dosyalar.alibestamikepekci.com/hastane-calisma-ortaminin-calisanlarin...fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenleri-ne göre çok daha

50

UHİGÇSDwww.isguvenligivecalisansagligidergisi.com

Uluslararası Hakemli İş Güvenliği ve Çalışan Sağlığı DergisiEylül / Ekim / Kasım / Aralık Yaz Sonbahar Dönemi Sayı: 04 Yıl:2017

International Refereed Journal of Occupational Health and SafetySeptember / October / November / December Summer Autumn Issue: 04 Year: 2017

ID:42 K:32(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)

(MARKA PATENT NO: TRADEMARK)(2016/73226)

Issn Print: 2548-0758 Online: 2587-1463

Tablo 5. Nöbet Tutma Durumuna Göre İstatistiksel Değerlendirme

Nöbet Tutmayan-lar (n=250)

Nöbet Tutanlar (n=150)

pvalue a

Somatizasyon 0,66±0,58 1,11±0,95 ,045

Anksiyete 0,40±0,48 0,90±1,14 ,042

Obsesyon 0,68±0,50 1,22±1,19 ,037

Depresyon 0,62±0,63 1,14±1,15 ,042

Kişiler Arası Duyarlılık

0,78±0,72 1,05±1,17 ,274

Psikotik 0,28±0,36 0,83±1,02 ,015

Pararanoid 0,80±0,62 1,13±1,05 ,177

Öfke 0,53±0,73 0,99±1,31 ,052

Fobik 0,23±0,43 0,58±0,77 ,060

Ek 0,61±0,61 0,84±0,81 ,157

Genel Semptom İndeksi

0,56±0,46 1,00±1,00 ,040

Değerler incelendiğinde nöbet tutanların nö-bet tutmayanlara göre Somatizasyon, Anksi-yete, Obsesyon, Depresyon, Psikotik, ve Ge-nel Semptom İndeksi semptom değerlerinin

daha yüksek olduğu istatistiksel olarak kanıt-lanmıştır. (p<0.05)

Departmanlar arası istatistiksel inceleme so-nucu elde edilen değerler Tablo 6.’da veril-miştir.

Page 8: EFFECT OF HOSPITAL WORK ENVIRONMENT ON …dosyalar.alibestamikepekci.com/hastane-calisma-ortaminin-calisanlarin...fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenleri-ne göre çok daha

51

UHİGÇSDwww.isguvenligivecalisansagligidergisi.com

Uluslararası Hakemli İş Güvenliği ve Çalışan Sağlığı DergisiEylül / Ekim / Kasım / Aralık Yaz Sonbahar Dönemi Sayı: 04 Yıl:2017

International Refereed Journal of Occupational Health and SafetySeptember / October / November / December Summer Autumn Issue: 04 Year: 2017

ID:42 K:32(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)

(MARKA PATENT NO: TRADEMARK)(2016/73226)

Issn Print: 2548-0758 Online: 2587-1463

Tablo 6. Çalışanlar Arasındaki İstatistiksel Değerlendirme

Büro Çalışan-ları(n=160)

Ameliyatha-ne Çalışan-ları(n=90)

Servis Çalı-şanları(n=110)

Acil Çalı-şanları(n=40)

pvalue a

Somatizas-yon

1,02±0,91 1,25±0,68 0,39±0,29 0,33±0,34 ,016

Anksiyete 0,71±0,93 1,03±0,98 0,16±0,25 0,28±0,36 ,087

Obsesyon 1,17±1,16 1,06±0,47 0,41±0,40 0,63±0,51 ,032

Depresyon 0,93±1,01 1,29±0,99 0,32±0,41 0,67±0,49 ,151

Kişiler Ara-sı Duyar-lılık

1,15±1,06 1,32±0,76 0,24±0,33 0,61±0,86 ,022

Psikotik 0,67±0,93 0,73±0,70 0,10±0,18 0,28±0,36 ,061

Pararanoid 1,23±0,91 1,17±0,72 0,41±0,40 0,58±0,87 ,011

Öfke 0,98±1,17 1,04±1,11 0,11±0,21 0,50±0,79 ,053

Fobik 0,34±0,64 0,73±0,80 0,16±0,25 0,18±0,36 ,398

Ek 0,74±0,73 1,10±0,80 0,39±0,50 0,43±0,35 ,173

Genel Semptom İndeksi

0,90±0,89 1,09±0,65 0,27±0,27 0,45±0,45 ,036

Elde edilen veriler incelendiğinde, ameliyat-hane çalışanlarında Somatizasyon, Kişiler Arası Duyarlılık ve Genel Semptom İndek-si semptomlarının diğer departmanda çalı-şanlara göre daha yüksek olduğuna dair bir anlamlılık gözlemlenmektedir. Ayrıca, büro çalışanlarında Obsesyon ve Paranoid semp-tomlarının diğer departman çalışanlarına göre daha anlamlı olduğu görülmektedir.

SONUÇ

Hastane çalışanlarının psikolojik semptom-lar açısından değerlendirildiği bu çalışmada elde edilen sonuçlar bütünü ile değerlendiril-diğinde; erkeklerin bayanlara göre neredeyse bütün semptomlara daha yatkın olduğu, nö-bet tutma durumunun psikolojik semptomlar üzerinde olumsuz yönde etkili olduğu, ame-liyathane ve büro çalışanlarının psikolojik semptomlara diğer departmanlara göre daha yatkın olduğu söylenebilir.

Page 9: EFFECT OF HOSPITAL WORK ENVIRONMENT ON …dosyalar.alibestamikepekci.com/hastane-calisma-ortaminin-calisanlarin...fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenleri-ne göre çok daha

52

UHİGÇSDwww.isguvenligivecalisansagligidergisi.com

Uluslararası Hakemli İş Güvenliği ve Çalışan Sağlığı DergisiEylül / Ekim / Kasım / Aralık Yaz Sonbahar Dönemi Sayı: 04 Yıl:2017

International Refereed Journal of Occupational Health and SafetySeptember / October / November / December Summer Autumn Issue: 04 Year: 2017

ID:42 K:32(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)

(MARKA PATENT NO: TRADEMARK)(2016/73226)

Issn Print: 2548-0758 Online: 2587-1463

Cinsiyete göre elde edilen bulgular birçok ça-lışmaya göre farklı sonuçlar verebilmektedir. Ancak bu çalışmada elde edilen bulgunun er-kek çalışan sayısının örneklem içerisinde ol-dukça az sayıda olması ve mevcut erkeklerin de psikolojik semptomlarının yüksek olması nedeni ile gerçekleştiği düşünülmektedir.

Ameliyathane çalışanlarında semptomların fazla görülmesine sebep olarak, gerek orta-mın fiziki koşulları gerekse de yapılan işin hayati önem arz etmesi ve çalışanlar üzerinde oluşturduğu stres ve baskı unsurlarının bü-tünü gösterilebilir. Bu doğrultuda literatürde yapılan bazı çalışmalar elde edilen bulgular ile örtüşmektedir.

Ameliyathane ve yoğun bakımda çalışan hemşirelerin ruhsal durumlarının değerlendi-rildiği küçük örneklem boyutlu bir çalışma-da, ruhsal belirtilerden, somatizasyon, obse-sif-kompülsif özellik, kişilerarası duyarlılık ve depresyon açısından risk altında olduğu belirtilmiştir. Bunun yanı sıra hemşirelerin çocuk sahibi olma durumunun somatizasyon, depresyon ve hostilite belirtileri, meslekte ça-lışma yılının obsesif-kompülsif ve paranoid belirtileri, hemşire olarak çalışmaktan “mem-nuniyet” durumunun ise depresyon belirtisi geliştirmede etkili olduğu bulunmuştur ve bu doğrultuda ameliyathane ve yoğun bakım hemşirelerinin ruh sağlığı ile ilgili bazı uya-rıcı bilgiler vermiştir (Özgür ve ark., 2008).

Başka bir çalışmada aynı doğrultuda bulgular elde edilmiş ve önlem olarak, ameliyathane mimari yapısının uygun olması, dinlenme odası ve kafeteryanın bulunması, renk seçi-minin amaca uygun yapılması, yemeklerin zamanında ve uygun şekilde getirilmesi ve korunması, stresi azaltmak için, uygun din-lenme koşullarının ve çay, kahve hizmetle-rinin sağlanması, iyi iş karşılığında kişinin ödüllendirilmesi, belli aralıklarla hizmet içi eğitim düzenleyerek uygun iletişim kanalları, sorunların ekiple paylaşımı, işin pozitif yan-larına odaklanma ve stresle baş etmede yeni yöntemler kazanma gibi konuların ele alın-ması ayrıca tüm ameliyathanedeki sağlık ça-lışanlarının depresyon anksiyete düzeylerinin belli aralıklarla ölçülerek izlenmesi belirtil-miştir (Parlar 2008; Sönmez ve Yavuz 2009).

Büro çalışanları genellikle vezne, bilgi işlem-kayıt vb. en fazla insan ile sürekli diyalog halinde bulunan, hastane içerisindeki en fazla gürültüye ve baskıya maruz kalan departman-larda görev yapmaktadırlar. Bu doğrultuda semptomlardaki yüksekliğin, kişisel veriler-den bağımsız olarak çalışma koşullarındaki belirtilen durumlardan kaynaklandığı söyle-nebilir.

Nöbet tutma durumunun psikolojik semp-tomlar üzerindeki olumsuz etkisi, uyku dü-zensizliği ile birlikte bir anlamlılık ifade etmektedir. Bu doğrultuda vardiyalı çalışan ve ağırlıklı olarak nöbet tutan hastane perso-

Page 10: EFFECT OF HOSPITAL WORK ENVIRONMENT ON …dosyalar.alibestamikepekci.com/hastane-calisma-ortaminin-calisanlarin...fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenleri-ne göre çok daha

53

UHİGÇSDwww.isguvenligivecalisansagligidergisi.com

Uluslararası Hakemli İş Güvenliği ve Çalışan Sağlığı DergisiEylül / Ekim / Kasım / Aralık Yaz Sonbahar Dönemi Sayı: 04 Yıl:2017

International Refereed Journal of Occupational Health and SafetySeptember / October / November / December Summer Autumn Issue: 04 Year: 2017

ID:42 K:32(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)

(MARKA PATENT NO: TRADEMARK)(2016/73226)

Issn Print: 2548-0758 Online: 2587-1463

nelleri üzerinde yapılan bir araştırmada, uyku kalitesi ile ruhsal sağlık durumları arasında ilişki olduğu, GSA’dan alınan puana göre bu çalışanların anksiyete ya da depresyon düze-yinde ruhsal bir sorunu olduğu belirlenmiştir (Günaydın, 2014).

Buna göre; uykunun fizyolojik ve ruhsal önemini vurgulayan eğitim programları dü-zenlenmeli, kurum yöneticilerinin duyarlılığı artırılmalıdır. Personel sayısı olabildiğince artırılmalı, nöbet sayısı azaltılmalı, çalışan-ların çalışma ve dinlenme saatleri düzenlen-melidir.

KAYNAKÇA

AISGA (2007). “İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında Yeni Ortaya Çıkan Psikosos-yal Riskler”, İSG Bülteni 74/TR ISSN 1681-2123

BOND, J.P.E., (2007). “Psychosocial Fac-tors at Work and Risk of Depression: A Systematic Review of the Epidemiologi-cal Evidence”, Occupational and Envi-ronmental Medicine, Volume 65, Issue 7

ETİ ASLAN, F., KAN ÖNTÜRK, Z., (2011). “ Güvenli Ameliyathane Ortamı; Biyo-lojik, Kimyasal, Fiziksel ve Psikososyal Riskler, Etkileri ve Önlemler”, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Cilt:4, Sayı:1

GÜNAYDIN, N., (2014). “ Bir Devlet Has-tanesinde Çalışan Hemşirelerin Uyku Kalitesi ve Genel Ruhsal Durumlarına Etkisi”, Journal of Psychiatric Nursing; 5(1): 33-40

KEPEKÇİ, A.H., ÇINAR, U., (2016). “Re-lationship Between Noisy Environment and Psychological Symptoms in Emplo-yees with Tinnitus” International Refe-reed Journal of Occupational Health and Safety, Vol: 01, Pg: 1-10

ÖZGÜR, G., YILDIRIM, S., AKTAŞ, N. (2008). “Bir Üniversite Hastanesinin Ameliyathane ve Yoğun Bakım Hemşire-lerinde Ruhsal Durum Değerlendirmesi”, C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(2)

İLHAN O, AKÇAY G. (2009). İyileştirme Ekipleri Kalite Ve Hasta Güvenliği. Kı-rılmaz H. Uluslararası Sağlıkta Perfor-mans ve Kalite Kongresi Bildiriler Kita-bı. 1. Baskı. Ankara: Turunç Matbaacılık, 389-397

PATRICK S. (2000). Managers Shoulder Burden Of Retaining Staff. Dallas Busi-ness Journal 14(7): 11

PARLAR, S., (2008). Sağlık çalışanlarında göz ardı edilen bir durum: sağlıklı ça-lışma ortamı. TAF Prev Med Bull, 7(6): 547-554

Page 11: EFFECT OF HOSPITAL WORK ENVIRONMENT ON …dosyalar.alibestamikepekci.com/hastane-calisma-ortaminin-calisanlarin...fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenleri-ne göre çok daha

54

UHİGÇSDwww.isguvenligivecalisansagligidergisi.com

Uluslararası Hakemli İş Güvenliği ve Çalışan Sağlığı DergisiEylül / Ekim / Kasım / Aralık Yaz Sonbahar Dönemi Sayı: 04 Yıl:2017

International Refereed Journal of Occupational Health and SafetySeptember / October / November / December Summer Autumn Issue: 04 Year: 2017

ID:42 K:32(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)

(MARKA PATENT NO: TRADEMARK)(2016/73226)

Issn Print: 2548-0758 Online: 2587-1463

SÖNMEZ, M., YAVUZ, M., (2009). Ame-liyathanede personel güvenliği. Yavuz M, Özbayır T, Korkmaz FD, Kaymakçı Ş. Eds. 6.Türk Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongre Kitabı. İzmir: Meta Basım, 255-257

VATANSEVER, Ç., (2013). “Risk Değerlendirme’de Yeni Bir Boyut: Psi-kososyal Tehlike ve Riskler”, Çalışma ve Toplum, Sayı:40

YAZICIOĞLU, Y., ERDOĞAN, S., (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: ss. 49-50

Page 12: EFFECT OF HOSPITAL WORK ENVIRONMENT ON …dosyalar.alibestamikepekci.com/hastane-calisma-ortaminin-calisanlarin...fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenleri-ne göre çok daha

55

UHİGÇSDwww.isguvenligivecalisansagligidergisi.com

Uluslararası Hakemli İş Güvenliği ve Çalışan Sağlığı DergisiEylül / Ekim / Kasım / Aralık Yaz Sonbahar Dönemi Sayı: 04 Yıl:2017

International Refereed Journal of Occupational Health and SafetySeptember / October / November / December Summer Autumn Issue: 04 Year: 2017

ID:42 K:32(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)

(MARKA PATENT NO: TRADEMARK)(2016/73226)

Issn Print: 2548-0758 Online: 2587-1463

EXTENDED ABSTRACT

Abstract: Aim: A safe working environment is one of the main objectives of occupational he-alth and safety practices. Identification of psychological risk factors is much more than difficult physical, chemical and biological risk factors. Even if the work environment is cleaned as much as possible from other risks, the structural and environmental characteristics of the environment can cause some psychological effects on employees. When the SCL-R-90 test, which was deve-loped for the detection of psychological symptoms and consists of 90 questions, is interpreted statistically; Somatization, Anxiety, Obsessive, Depression, Psychotic, Paranoid and Phobic Symptoms besides that General Symptom Index data which is the average of all data. Method: In this study, an experimental group was formed with 400 people working in active hospitals. 160 of the hospital employees in this group work in the office, 90 in the operating room, 110 in the service department and 40 in the emergency department. Psychological symptoms were de-termined by applying the SCL-R-90 test to the persons working in the operating room, service, office and emergency departments of the hospitals. Results: The identified symptoms were as-sessed grouped in different departments by Mann Whitney U analysis using the SPSS program. According to the results obtained, it can be said that the duty of keeping guard is more effective on the psychological symptoms than the other departments, that the operating room and office workers are more likely to have psychological symptoms than the other departments, that men are more susceptible to almost all symptoms than women. Conclusion: It can be shown that the symptoms are overemphasized in the employees of the operating room, the physical conditions of the environment, the work being vital and the stress and pressure elements on the employees. In this respect, some studies made in the literature overlap with the findings obtained. Findings obtained according to sex can give different results according to many studies. However, it is thought that the number of male employees in this study is very small in the sample and that the current male has a high psychological symptom. The negative effect of the seizure state on the psychological symptoms is significant with sleep disorder. According to this; educational programs emphasizing the physiological and spiritual importance of sleep should be organized and the sensitivity of institution managers should be increased. The number of personnel should be increased as much as possible, the number of seizures should be reduced, and the working and resting hours of the employees should be arranged.