‘ Een gezond gebouw is aanpasbaar en flexibel’

In een muf en slecht geventileerd gebouw werk je minder hard en ben je vaker

ziek. Dat is voor de meeste eindgebruikers bekend en daarom stellen zij een

goed binnenklimaat als eis. Maar wat maakt een gebouw gezond en hoe

valideer je dat je zo’n gebouw hebt neergezet?

Tekst: Marvin van Kempen

Sectorbreed worden verschillende de� nities van een

gezond gebouw aangehouden. Is er eigenlijk wel een

eenduidige inhoudsbepaling? De in november 2014

gestarte Coalitie Gezonde Gebouwen heeft als drijfveer

om deze de� nitie helder te krijgen. “Daarnaast willen we het

onderwerp gezondheid bovenaan de agenda krijgen van

de overheid, de markt en de gebruiker”, zegt kernteamlid

Jaap Dijkgraaf, tevens directeur van adviesbureau DWA.

“Het is niet eenvoudig om duidelijk te krijgen wat een

gezond gebouw nu exact inhoudt”, lacht hij. De start

van de coalitie is een signaal dat de markt gezamenlijk

betekenis moet geven aan het begrip ‘gezondheid’.

De Haagse Hogeschool, vestiging Delft

86 februari 2016 | duurzaam gebouwd

“Een mens is gezond als hij in een toestand is van optimaal

geestelijk en lichamelijk functioneren. Fysieke gezondheid

kun je eenvoudiger meten dan mentale gezondheid. Een

link tussen het binnenklimaat van een gebouw en fysieke

gezondheid is in een aantal gevallen ook gemakkelijk te

leggen. Zo beïnvloeden tocht, vervuilde lucht en slechte

verlichting je gezondheid negatief. ”

Mentale aspectAbstracter wordt het als het gaat over het geestelijk en

sociaal functioneren in gebouwen. De vraag ‘Hoe voel ik

me in dit gebouw’ komt dan vaak naar voren. Dijkgraaf:

“Er zijn veel minder resultaten en kenmerken over dit

onderwerp. Beleving speelt een rol en dat maakt het lastig

om objectief vast te stellen hoe gezond het gebouw is.”

Omdat eenduidige resultaten op dit meer gevoelsmatige

vlak ontbreken, is kennisoverdracht over dit thema

belangrijker dan ooit. “Dat is ook een van de redenen

waarom de coalitie bestaansrecht heeft. We hebben

verschillende initiatieven op de agenda staan om het

thema hoog op de agenda te krijgen van Nederlandse

bouwers, ontwikkelaars en gebruikers. Zo willen we een

governance code opstellen waarmee we onder meer het

collectieve gedrag proberen te verbeteren. En we zoeken

naar een systematiek voor de taxatiewaarde van gezonde

gebouwen”, zo licht Dijkgraaf de initiatieven vanuit de

coalitie toe.

Gezondheid vooropDie initiatieven moeten uiteindelijk bijdragen aan

bewustwording en inspiratie geven om gezondheid naar

voren te trekken in het beslissingsproces voor nieuwbouw

en renovatie. Dat gebeurt al her en der in Nederland,

ziet Dijkgraaf. “Zo ben ik persoonlijk betrokken geweest

bij de nieuwbouw van de Haagse Hogeschool in Delft.

De investering was destijds fors. Nu is de businesscase

positief omdat het gebouw functioneert zoals het hoort.”

De goede prestaties van deze best practice zijn volgens

Dijkgraaf te danken aan het hoge ambitieniveau. “Het

gebouw werd niet als kostenpost maar als branding

gezien, omdat het een strategisch beleidsinstrument

moest zijn.”

Samen nadenken en samen bouwenHet bevragen van gebruikers over wat zij comfortabel en

functioneel duurzaam vinden, werpt nu zijn vruchten af.

“Aan het begin van het proces startten we met een gesprek

met stakeholders als studenten, docenten en de raad van

bestuur over wat zij belangrijk vinden. Op het gebied van

klimaat, uitstraling, ontmoetingsplekken en meer. Ik zie

dat als een van de belangrijkste redenen voor het goede

resultaat: er staat nu een gebouw waarin mensen graag

verblijven en zich prettig voelen.”

Wie het gebouw binnenkomt baadt in een oase van (dag)

licht en frisse kleuren. De aanpasbaarheid en " exibiliteit van

het gebouw zie je als bezoeker niet rechtstreeks, maar de

functionaliteiten zijn er wel degelijk. “Van groot belang is

de garantie geven die je afspreekt. Stel het belang van al

die stakeholders centraal en verwerk de resultaten tot een

Hoe voel ik me in dit gebouw?Met de komst van social media is het eenvoudiger

geworden om uw mening te geven over wat

u van een gebouw vindt. De vraag blijft of de

eindgebruiker uw opmerking leest en er iets mee

doet. De website Happy Building Index is sinds

1 januari 2016 live (HappyBuildingIndex.nl) en laat

gebruikers van gebouwen eenvoudig beoordelen

en becommentariëren. Ook uw enthousiasme delen

over een gebouw? Bekijk de website en breng uw

stem uit. Kijk voor meer informatie op pagina 103.

Nieuwe leden kernteamOnder anderen senior business manager

BASF Pieter van Gent en algemeen directeur

Troostwijk Groep Marcel de Boer hebben zich als

kernteamleden verbonden aan de Coalitie Gezonde

Gebouwen. Bekijk GezondeGebouwen.nu voor

een volledige lijst van kernteamleden, met onder

anderen experts Harm Valk, senior adviseur energie

en duurzaamheid van Nieman, en Claudia Reiner,

directeur installatiebedrijf Claudia & Reiner.

Jaap Dijkgraaf, Directeur DWA

duurzaam gebouwd | februari 2016 87

Gezonde gebouwen

totaalproduct”, zegt Dijkgraaf over hoe gezondheid in deze

school functioneert.

Intelligente gebouwen en gebruikersBij Smart Buildings, een concept dat steeds vaker naar

voren komt in bouw- en vastgoedland, staat de beleving

van een gebouw hoog op de agenda. Dijkgraaf: “We zien

een beweging naar de situatie dat een gebouw zelf vanuit

intelligentie communiceert met de gebruiker. Het is geen

eenrichtingsverkeer, van gebruiker naar gebouw of vice versa.

De twee entiteiten leren van elkaar en er worden voortdurend

geautomatiseerd aanpassingen doorgevoerd om het leven in

een gebouw zo aantrekkelijk mogelijk te maken.”

Het is slechts een kwestie van tijd voordat gebouwen

als systemen worden gezien die voorzien in optimaal

functionerende werkplekken. “Het woord integraal, daar

heeft iedereen de mond van vol. Toch moeten we in staat

zijn om zulke totaalconcepten te vertalen in prestaties

en producten, want die beïnvloeden rechtstreeks het

welbevinden.” Een voorbeeld hiervan is een gebruiker

die zijn collega’s sneller vindt en het klimaat dat zich

automatisch aanpast aan de personen die aanwezig

zijn in een ruimte op basis van voorkeurspro� elen.

“Er zijn inmiddels intelligente gebouwen die laten zien

dat domotica en ICT een positief effect hebben op de

gebruikers.”

Het volgende stadium lijkt volgens Dijkgraaf een combinatie

te zijn van vergevorderde slimme gebouwen en nieuwe

vormen van contracten. “Wanneer we prestatiecontracten

kunnen aanbieden op basis van arbeidsproductiviteit,

heb je het over garanties die er speci� ek op gericht zijn

om de gezondheid van medewerkers te verbeteren. Dat

zijn mooie stappen die de sector vooruit helpen. Ik daag

eindgebruikers uit om deze kwaliteit als eis te stellen.”

DWA werkte aan de mix van nieuwbouw en renovatie van Thales Nederland en streefde een gezond binnenklimaat na.

Volg de Coalitie Gezonde GebouwenBlijf op de hoogte van de initiatieven van de Coalitie Gezonde

Gebouwen via de website GezondeGebouwen.nu. Hier vindt u

tevens nieuws over inspirerende projecten en ontdekt u hoe u een

bijdrage kunt leveren aan de diverse activiteiten.

duurzaam gebouwd | februari 2016 89

Gezonde gebouwen