Edukimi i feumlmijeumlve

Kantonale Erziehungsberatung Bern Effingerstrasse 12 3011 Bern Numri telefonit 031 633 41 41 Numri telefaxit 031 633 41 91 E-Mail Adresa ebbernerzbech

E punuar nga M Sc A Ponxha Neuml Bashkeumlpunim me grupin e Kantonale Erziehungsberatung Bern

Bern Dhjetor 2013

Erziehung konkret

Inhalt Seite

Zhvillimi dhe edukimi 2

Udheumlzimet e dheumlna 3

Rregullat dhe kufizimet 4

Konsekuensat pozitive dhe negative 6

Lavdeumlrimi 7

Planet e shpeumlrblimeve 8

Kur grinden veumllla e moteumlr 10

Parat mujoreqese mujore 11

Koheumlt e daljespartit 12

Gjumi 13

Detyrat e shteumlpiseuml 14

Gjeumlrat e pasionit 15

Seksualizmi 16

Mjete informimi 17

Vendi peumlr shenime personale 20

Erziehungsberatung Bern 1

Erziehung konkret

Zhvillimi dhe Edukimi

Me reumlndeumlsi eumlshteuml qe feumlmijeumlt teuml mesojneuml nga provoja dhe suksesi i tyre Peumlr keteuml ju nevoitet besimi i prindeumlrve dhe mundeumlsia per njohuri te ccedileumlshtjeve teuml reja

Secili feumlmijeuml zhvillohet neuml baze te oreumls se brendsheumlm seuml ti Dallimet neuml zhvillim janeuml normale por egzistojneuml kufite kohore teuml cilet duhet marr parasysh

Feumlmijeumlt kaneuml nevoje per peumlrkrahje keumlrkesa dhe ndihmeuml Nga ana e tyre ata keumlrkojneuml edhe vend per tu meumlrzitur dhe peumlr te kaluar koheuml veteumlm ose peumlr te luajtur me feumlmijeumlt tjere

Kur e veumlzhgoj feumlmijeumln tim kur bisedoj me teuml e marr vesh si eumlshteuml dhe si e ka gjendjen Gjithashtu mesoj se ccedilfar i nevoitet dhe ccedilfar masash duhet ti marr ne aspektim e edukimit bazuar neuml nivelin e zhvillimit te feumlmijeumls

Bazat peumlr njeuml rezultat pozitiv teuml edukimit eumlshteuml raporti i lidhjes ndeumlrmjet prindeumlrve dhe feumlmijeumls

Stili i edukimit i peumlrshtatsheumlm peumlr zhvillimin dhe prosperitetin e feumlmijeumlve eumlshteuml i sheumlnuar me vlereumlsim (dashuri ngrohteumlsi kushtim dhe peumlrkrahje) dhe drejtimin prindeumlror (kufizime dhe rreumlgulla teuml qarteuml dhe teuml merituar)

Informata teuml tjera Keshilla peumlr prinder wwwelternratgeberde Informacione peumlr zhvillimin dhe edukimin wwwfamilienhandbuchde

Erziehungsberatung Bern 2

Erziehung konkret

Zhvillimi dhe Edukimi

Me reumlndeumlsi eumlshteuml qe feumlmijeumlt teuml mesojneuml nga provoja dhe suksesi i tyre Peumlr keteuml ju nevoitet besimi i prindeumlrve dhe mundeumlsia per njohuri te ccedileumlshtjeve teuml reja

Secili feumlmijeuml zhvillohet neuml baze te oreumls se brendsheumlm seuml ti Dallimet neuml zhvillim janeuml normale por egzistojneuml kufite kohore teuml cilet duhet marr parasysh

Feumlmijeumlt kaneuml nevoje per peumlrkrahje keumlrkesa dhe ndihmeuml Nga ana e tyre ata keumlrkojneuml edhe vend per tu meumlrzitur dhe peumlr te kaluar koheuml veteumlm ose peumlr te luajtur me feumlmijeumlt tjere

Kur e veumlzhgoj feumlmijeumln tim kur bisedoj me teuml e marr vesh si eumlshteuml dhe si e ka gjendjen Gjithashtu mesoj se ccedilfar i nevoitet dhe ccedilfar masash duhet ti marr ne aspektim e edukimit bazuar neuml nivelin e zhvillimit te feumlmijeumls

Bazat peumlr njeuml rezultat pozitiv teuml edukimit eumlshteuml raporti i lidhjes ndeumlrmjet prindeumlrve dhe feumlmijeumls

Stili i edukimit i peumlrshtatsheumlm peumlr zhvillimin dhe prosperitetin e feumlmijeumlve eumlshteuml i sheumlnuar me vlereumlsim (dashuri ngrohteumlsi kushtim dhe peumlrkrahje) dhe drejtimin prindeumlror (kufizime dhe rreumlgulla teuml qarteuml dhe teuml merituar)

Informata teuml tjera Keshilla peumlr prinder wwwelternratgeberde Informacione peumlr zhvillimin dhe edukimin wwwfamilienhandbuchde

Erziehungsberatung Bern 2

Erziehung konkret

Udheumlzimet e dheumlna

Feumlmijeumls ti thuhet ccedilfareuml duhet teuml beumljeuml e arrin qarteumlsin dhe lehteumlson bashkeumlpunimin Askush nuk eumlshteuml i peumlrkrye Zbaton feumlmiu 7 prej 10 udheumlzimeve ky eumlshteuml nje bashkpunim i mire E reumlndeumlsishme eumlshteuml qeuml feumlmiun e juaj ta bindeni per zbatimin e udheumlzimeve

Udheumlzimet duhet ti peumlrshtaten moshes dhe gjendjes seuml zhvillimit teuml feumlmieumls

Udheumlzimet teuml jeneuml mundeumlsisht teuml qarta dhe teuml formulohen neuml gjuheuml teuml thjeshteuml qeuml feumlmiu ta dalloj qka kur dhe si duhet teuml beumljeuml Jo aq shumeuml fjaleuml dhe udheumlzime pernjeumlhereuml

ldquoSara eja keumltu Rregulloj gjeumlsendet tuaja neuml dollapin teumlnd dhe rregulloje shtratin tendrdquo

rdquoSara eja menjeumlhereuml tek uneuml dhe rregulloje dhomen teumlnde Detyrat ende nuk I ke mbaruar dhe lepujt nuk janeuml ende teuml ushqyerA duhet keumlteuml njeumlqind hereuml ta them

Udheumlzimet teuml formulohen bindsheumlm me zeuml teuml qeteuml dhe teuml qeumlndrusheumlm

bdquoAnna meuml ndihmo ta shtroj tavolinen ldquo

rdquoAnna a do teuml ishte ndoshta e mundshme neumlse ti ke koheuml shpejt teuml meuml ndihmoje ta shtroj tavolinen Uneuml do teuml isha e lumtur peumlr keumlteuml

Jo teuml japen udheumlzimet pa siguri teuml veumlmendjes teuml feumlmiut Duke I folur feumlmiut teuml jeni teuml duksheumlm neuml afeumlrsi teuml feumlmiut dhe teuml keni shikim ne sy (teuml kontaktoni)

rdquo Eja me mua neuml tavolineuml Eumlshteuml koha e drekes ldquo(Ju shkoni tek feumlmiu teuml keni shikim me teuml ose edhe te kemi kontakt trupor)

rdquoEumlshteuml koha e ushqimit Eja tani neuml tavolineumlrdquo(ju thrrisni nga kuzhina ndeumlrsa feumlmiu luan neuml dhomen e tij apo neuml dhomeuml teuml ndenjeumls)

Udheumlzimet gjitheumlnjeuml teuml japen neuml focus peumlr sjelljen teuml deumlshiruar pozitive

ldquoEceuml afeumlr meje neuml trotuarrdquo

ldquoMos eceuml neuml rrugeumlrdquo

Udheumlzimet teuml japen miqsore dhe teuml caktuara pa keumlrcnime pa zemrim apo zhgenjim

ldquoBeumljeuml tani detyrat e gjermanishtes keumltu neuml tryezeuml Uneuml teuml ndihmoj tyrdquo

Neumlse ti menjeumlhereuml nuk I beumlneuml detyrat e shteumlpiseuml do teuml ndodheuml diqka Uneuml mendoj ti thjeshteuml je kokeumltrash peumlr keumlteumlrdquo

Udheumlzimet japen neuml koheumln e duhur pytjeve dhe lutjeve ti shmangeni dhe most euml hasni ne argumentim

rdquoUneuml dua qeuml ti ti vesheumlsh pandufetrdquo(Uneuml keumlrkoj)

ldquoA mundesh ti tani teuml lutem ti vesheumlsh pandufet

Erziehungsberatung Bern 3

Erziehung konkret

Rregullat dhe kufizimet

Rregullat e dheumlnjeumls seuml ndaljes orientimit dhe te siguriseumlJu vendosni drejtimet e jeteumls seuml peumlrbashkeumlt neuml njeuml grup dhe i ccedilmoni vlerat neuml familjePeumlrditshmeumlria dhe marreumlveshjet lidhen peumlrseumlri me udheumlzimet konkrete Mendoni peumlr keumlteumlpak rregulla kaneuml realizime peumlrkatsisht mos realizime teuml rregullave ka njeuml pasim teuml konsekuenceumls pozitive peumlrkatsisht negative

Kjo eumlshteuml me reumlndeumlsi

Ta teumlrhiqni teuml njejtin litarPrindrit duhet teuml lidhen me rregullat bazeuml dhe ti peumlrfaqeumlsojn seuml bashku neuml njeuml vij

Peumlrfshirja e feumlmiseuml Prindrit duhet teuml vendosin peumlr rregulla Feumlmiu mundet teuml peumlrfshihet tek vendosja e rregullave peumlrkatsisht feumlmiseuml duhet ti sqarohen rregullat

Zgjithni temat aktualeRregullat duhet teuml orientohen peumlr problemet aktuale neuml familje

Shkurt qarteuml dhe pozitiv teuml formulohen Rregullat teuml jeneuml shkurt qarteuml dhe neumlse eumlshteuml e mundshme teuml formulohen pozitivPeumlrmbahuni ccedilfareuml duhet feumlmiu teuml beumlj

Teuml vendosen rregullat logjike Rregullat duhet teuml jeneuml teuml kuptushme dhe teuml lehta peumlr ti zbatuar

ShenimiRregullat duhet teuml mbahen teuml shkruara ose teuml vizatuara

Rregullat kaneuml vijushmeumlri Peumlrmbahet feumlmiu neuml njeuml rregull ateumlhereuml merreuml njeuml lajemrim pozitiv Te respektimi i rregullave teuml peumlrditshmeumlriseuml marreumlveshjeve mund teuml jeteuml peumlrdorim i sistemit shpeumlrblyes kuptim ploteumlThehet rregulla pasojneuml konsekuensat negative neuml vijm

Garantimi I vijushmeumlriseumlkonsekuencavevetem ato rregulla teuml vendosen qeuml munden teuml realizohen

PandryshushmeumlriPeumlr meumlsimin e rregullave eumlshteuml pandryshushmeumlria me rendeumlsirdquoPeumlr rregulla vlen rregullardquoPor nganjeumlhereuml eumlshteuml gjithashtu elasticiteti neuml pyetje Tek rregullat e caktuara mundet teuml beumlhen peumlrjashtime Peumlrjashtime siccedil janeuml ato duhet teuml komunikohen

Meumlnyra e sjelljes seuml favorshem nga prindrit neuml lidhjen e vendosjes seuml kufijeve

Feumlmijeumlve ju nevojiten qe prindrit jen prezent qeuml teuml

- Vlereumlsoni - Keumlrkojneuml dhe vendosin kufizimet - Keumlrkimi i veteumlsimit (autonomija)

Erziehungsberatung Bern 4

Erziehung konkret

Rregullat dhe kufizimet

Rregullat e dheumlnjeumls seuml ndaljes orientimit dhe te siguriseumlJu vendosni drejtimet e jeteumls seuml peumlrbashkeumlt neuml njeuml grup dhe i ccedilmoni vlerat neuml familjePeumlrditshmeumlria dhe marreumlveshjet lidhen peumlrseumlri me udheumlzimet konkrete Mendoni peumlr keumlteumlpak rregulla kaneuml realizime peumlrkatsisht mos realizime teuml rregullave ka njeuml pasim teuml konsekuenceumls pozitive peumlrkatsisht negative

Kjo eumlshteuml me reumlndeumlsi

Ta teumlrhiqni teuml njejtin litarPrindrit duhet teuml lidhen me rregullat bazeuml dhe ti peumlrfaqeumlsojn seuml bashku neuml njeuml vij

Peumlrfshirja e feumlmiseuml Prindrit duhet teuml vendosin peumlr rregulla Feumlmiu mundet teuml peumlrfshihet tek vendosja e rregullave peumlrkatsisht feumlmiseuml duhet ti sqarohen rregullat

Zgjithni temat aktualeRregullat duhet teuml orientohen peumlr problemet aktuale neuml familje

Shkurt qarteuml dhe pozitiv teuml formulohen Rregullat teuml jeneuml shkurt qarteuml dhe neumlse eumlshteuml e mundshme teuml formulohen pozitivPeumlrmbahuni ccedilfareuml duhet feumlmiu teuml beumlj

Teuml vendosen rregullat logjike Rregullat duhet teuml jeneuml teuml kuptushme dhe teuml lehta peumlr ti zbatuar

ShenimiRregullat duhet teuml mbahen teuml shkruara ose teuml vizatuara

Rregullat kaneuml vijushmeumlri Peumlrmbahet feumlmiu neuml njeuml rregull ateumlhereuml merreuml njeuml lajemrim pozitiv Te respektimi i rregullave teuml peumlrditshmeumlriseuml marreumlveshjeve mund teuml jeteuml peumlrdorim i sistemit shpeumlrblyes kuptim ploteumlThehet rregulla pasojneuml konsekuensat negative neuml vijm

Garantimi I vijushmeumlriseumlkonsekuencavevetem ato rregulla teuml vendosen qeuml munden teuml realizohen

PandryshushmeumlriPeumlr meumlsimin e rregullave eumlshteuml pandryshushmeumlria me rendeumlsirdquoPeumlr rregulla vlen rregullardquoPor nganjeumlhereuml eumlshteuml gjithashtu elasticiteti neuml pyetje Tek rregullat e caktuara mundet teuml beumlhen peumlrjashtime Peumlrjashtime siccedil janeuml ato duhet teuml komunikohen

Meumlnyra e sjelljes seuml favorshem nga prindrit neuml lidhjen e vendosjes seuml kufijeve

Feumlmijeumlve ju nevojiten qe prindrit jen prezent qeuml teuml

- Vlereumlsoni - Keumlrkojneuml dhe vendosin kufizimet - Keumlrkimi i veteumlsimit (autonomija)

Erziehungsberatung Bern 4

Erziehung konkret

Vlereumlsimi do teuml thoteuml

Feumlmiun ta pranoni neuml papeumlrseumlritshmeumlrin dhe veccedilantit teuml tij

Njeuml shoqeumlrim me ploteumlrespekt me feumlmiun dhe kujdesje neuml familje

Pjeseumlmarrja mbeumlshtetja dhe ndihmaTeuml merrni pjeseuml neuml boteumln e feumlmiutNdihma konkrete neumlse kjo I nevojitet feumlmiut Por gjithashtu si psh faleuml ngushllon jep kurajo etj

Krijimi i njeuml hapsire teuml peumlrbashkeumlt

Keumlrkimi dhe vendosja e kufizimeve do teuml thoteuml

Besoni dhe keumlrkoni peumlrkatsin e nivelit teuml zhvillimit teuml feumlmiut

Largimi i konflikteve konstruktive Konflikte ka gjithnjeuml dhe vleneuml teuml zgjidhet neuml njeuml meumlnyreuml sa meuml teuml mire

Pikeumlpamje teuml veta teuml keni dhe keumlteuml gjitheumlashtu bindsheumlm para feumlmiut ti mbani

Teuml vendosen kufizime teuml qarta Aq meuml qarteuml ti peumlrjetojneuml feumlmijet kufizimet aq meuml pak duhet keumlteuml ju ta testoni Kufizimet e qarta jep feumlmiut sigurineuml dhe orientimin

Keumlrkimi i veteumlsimit do teuml thoteuml

Eumlshteuml me reumlndeumlsi qeuml ju feumlmiun ta ndeumlgjoni neumlse eumlshteuml diccedilka duke theumlneuml keumlshtuqeuml teuml ndihet i trajtuar seriozisht

Gadishmeumlria peumlr biseda dhe kompromise Para seuml gjtihash neumlse egziston hapsira e bisedes

Mundeumlsimi i peumlrgjegjsiseuml neuml veteumlvendosje dhe marrja e kompetencavePeumlrputhet gjendja e zhvillimit teuml feumlmiut

Krijimi I hapeumlsireumls me keumlteuml feumlmiu mund ti grumbulloj njohuri teuml veta Feumlmiu meumlsohet teuml sillet me njohurit e veta si dhe me suksesin dhe josuksesin

Reagimi I thyrjes seuml rregullave teuml thuhet ndash teuml pytet ndash teuml beumlhet

1 Ta fitoni veumlmendjen e feumlmiut

2 Ti thuhet feumlmiut se ku eumlshteuml problemiKujtojeni rregullen

3 Feumlmija veteuml teuml keteuml mundeumlsi teuml propozoj (teuml pyet) peumlr sjelljet teuml peumlrshtatshme ose feumlmiut do ti peumlrputhet njeuml rregull edhe njeumlhereuml me njeuml udheumlzim teuml qarteuml

4 Pasimi i konsekuensave pozitive dhe negative

Erziehungsberatung Bern 5

Erziehung konkret

Konsekuensat pozitive dhe negative

Teuml vendosen kufizime=peumlrdorimi I konsekuensave pozitive dhe negative

Konsekunsat pozitive dhe negative e mundeumlsojn meumlsimin e shumeuml veprimeve ose meumlnyren e teuml sjelluritPeumlrmes konsekuensave negative do teuml pakeumlsohet aktiviteti i njeuml sjellje jo teuml deumlshiruar dhe peumlrmes konsekuensave pozitive kjo teuml shtohet

Konsekuensat negative

Peumlrzgjidhja e peumlrshtatshme e konsekuensave negativezgjidhja e buteuml e konsekuensave negativeMundeumlsisht teuml zgjidhni konsekuensa teuml natyrshme

Zgjidhni konsekuensa teuml arritshme qeuml ato teuml jeteuml e mundshme teuml realizohenJo teuml keumlrcnohet feumlmiu

Mundeumlsisht menjeumlhereuml teuml reagohet konsekuensat negative duhet aq shpejteuml sa eumlshteuml e mundshme teuml reagohet Te konsekuensat negative duhet aq shpejteuml sa eumlshteuml e mundshme teuml reagohet peumlr njeuml veprim jo teuml deshiruar

Qeteuml por reagoni caktusheumlm

Mos argumentoni Ky nuk eumlshteuml momenti peumlr diskutime

Me konsekuensa negative peumlrmbyllet situataKeumlrkohet njeuml konsekuenseuml eumlshteuml kjo e kryer jo qortime teuml meumlpasme Mos keumlrkoni premtim si ldquoPremtom qeuml keumlteuml nuk e beumlneuml meuml asnjeumlhereumlrdquo

Konsekuensat positive

Peumlrforcimi social Lavdeumlrimi teuml qeshni ti peumlrkushtoni veumlmendje teuml kaloni shumeuml koheuml teuml peumlrbashkeumlt teuml gjitha keumlto janeuml shumeuml teuml efektshme meqense shpesh mirret pak parasysh njeuml sjellje pozitive e deumlshiruar

Peumlrforcimi i materialKinema kartela me pike lodra etjju duhet teuml jeni relative dhe shumeuml i peumlrmabjtur

Lavdeumlroni feumlmiun tuaj sapo eumlshteuml peumlrmbusheuml njeuml keumlrkeseuml Lavdeumlroni veccedilaneumlrisht feumlmiun tuaj neumlse e ka peumlrmbush njeuml detyreuml pa e lutur peumlr keumlteuml direkt

Si shpeumlrblim kaloni koheuml teuml peumlrbashkeumltMeuml e reumlndeumlsisheuml peumlr feumlmiun eumlshteuml njeuml nga peumlrforcuesit dhe njeuml lidhje pozitive ndeumlrmjet prindeumlrve dhe feumlmiut

Konsekuensa teuml mundshme pozitive

Lavdeumlrimi njohjen jo me shenja verbalegojore(qeshni peumlrqafime teuml papritura) teuml kaloni koheuml seuml bashku(pshluani tregime teuml peumlrrallave kopshteuml zoologjik) lodra kinema listeuml teuml deumlshirave sistemi shpeumlrblyes

Erziehungsberatung Bern 6

Erziehung konkret

Konsekuensat pozitive dhe negative

Teuml vendosen kufizime=peumlrdorimi I konsekuensave pozitive dhe negative

Konsekunsat pozitive dhe negative e mundeumlsojn meumlsimin e shumeuml veprimeve ose meumlnyren e teuml sjelluritPeumlrmes konsekuensave negative do teuml pakeumlsohet aktiviteti i njeuml sjellje jo teuml deumlshiruar dhe peumlrmes konsekuensave pozitive kjo teuml shtohet

Konsekuensat negative

Peumlrzgjidhja e peumlrshtatshme e konsekuensave negativezgjidhja e buteuml e konsekuensave negativeMundeumlsisht teuml zgjidhni konsekuensa teuml natyrshme

Zgjidhni konsekuensa teuml arritshme qeuml ato teuml jeteuml e mundshme teuml realizohenJo teuml keumlrcnohet feumlmiu

Mundeumlsisht menjeumlhereuml teuml reagohet konsekuensat negative duhet aq shpejteuml sa eumlshteuml e mundshme teuml reagohet Te konsekuensat negative duhet aq shpejteuml sa eumlshteuml e mundshme teuml reagohet peumlr njeuml veprim jo teuml deshiruar

Qeteuml por reagoni caktusheumlm

Mos argumentoni Ky nuk eumlshteuml momenti peumlr diskutime

Me konsekuensa negative peumlrmbyllet situataKeumlrkohet njeuml konsekuenseuml eumlshteuml kjo e kryer jo qortime teuml meumlpasme Mos keumlrkoni premtim si ldquoPremtom qeuml keumlteuml nuk e beumlneuml meuml asnjeumlhereumlrdquo

Konsekuensat positive

Peumlrforcimi social Lavdeumlrimi teuml qeshni ti peumlrkushtoni veumlmendje teuml kaloni shumeuml koheuml teuml peumlrbashkeumlt teuml gjitha keumlto janeuml shumeuml teuml efektshme meqense shpesh mirret pak parasysh njeuml sjellje pozitive e deumlshiruar

Peumlrforcimi i materialKinema kartela me pike lodra etjju duhet teuml jeni relative dhe shumeuml i peumlrmabjtur

Lavdeumlroni feumlmiun tuaj sapo eumlshteuml peumlrmbusheuml njeuml keumlrkeseuml Lavdeumlroni veccedilaneumlrisht feumlmiun tuaj neumlse e ka peumlrmbush njeuml detyreuml pa e lutur peumlr keumlteuml direkt

Si shpeumlrblim kaloni koheuml teuml peumlrbashkeumltMeuml e reumlndeumlsisheuml peumlr feumlmiun eumlshteuml njeuml nga peumlrforcuesit dhe njeuml lidhje pozitive ndeumlrmjet prindeumlrve dhe feumlmiut

Konsekuensa teuml mundshme pozitive

Lavdeumlrimi njohjen jo me shenja verbalegojore(qeshni peumlrqafime teuml papritura) teuml kaloni koheuml seuml bashku(pshluani tregime teuml peumlrrallave kopshteuml zoologjik) lodra kinema listeuml teuml deumlshirave sistemi shpeumlrblyes

Erziehungsberatung Bern 6

Erziehung konkret

Lavdeumlrimi

Lavdeumlroni =ti thuhet feumlmiut se ccedilfareuml beumlneuml mire Lavdeumlrimi i jepeuml feumlmijeve dhe adoleshentve peumlr siguri dhe veteumlbesim Eumlshteuml me reumldeumlsi qeuml ju feumlmiun 5-hereuml meuml shumeuml ta lavdroni se sa ta kritikoni se veccedil keumlshtu mundet feumlmiu teuml formoj veteumlbesim teuml mire nga njeuml puneuml keumlrkeseuml teuml kryer

Kjo eumlshteuml me reumlndeumlsi

Vlereumlsimi feumlmiut tirsquoa ktheni njeuml lajm se ccedilfareuml ka beumlreuml mire

Teuml meumlsoj Lavdeumlrimi pason peumlr sjellje teuml re apo teuml peumlrmirsuarLavdeumlroni peumlrparime teuml vogla se nuk duhet teuml gjitha teuml jeneuml teuml peumlrkryera

Lavdeumlroni neumlse i peumlrmbush udheumlzimetLavdeumlrimi eumlshteuml por gjitheumlashtu veccedilaneumlrisht i reumldeumlsishem ateumlhereuml kur feumlmiu peumlrbush njeuml detyreuml pa e lutur peumlr keumlteuml

Lavdata eumlshteuml e formuluar pozitive

Lavdata pason peumlr feumlmin neuml njeuml gjuheuml teuml kuptushme

Lavdata teuml jeteuml e ndershme dhe e veumlrtet

Peumlr keumlteuml duhet teuml kemi kujdes

Lavdrimi teuml jeteuml pozitiv dhe pa kritika si neuml vijim

rdquoBukur qeuml e paske shtru tavolinen ti me teuml veumlrtet me ke ndihmuarrdquo ldquoBukur qeuml e paske shtru tavolinen peumlrse nuk e beumlneuml keumlteuml gjitheumlnjeuml e sheh qeuml

mundesh rdquo

Lavdeumlrimi duhet menjeumlhereuml teuml vijoj dhe jot teuml shtyhet

ldquoKjo meuml geumlzon se sa sjellshum ke ngreumln tirdquo Teuml shtunen e kalume ke ngreumln ti me teuml veumlrtet sjellshum neuml restaurantrdquo

Lavdeumlrimi duhet teuml jeteuml i arsyeshem dhe qarteuml i formuluar dhe jo teuml jeteuml i shurdhur dhe i komplikuar

ldquoTi ke luajtur mire me kukullen teumlndePeumlr keumlteuml uneuml kam mundur teuml zija shumeuml shpejtrdquo ldquoMeuml ke leumlneuml shumeuml pershtypje teuml mira se si ti kur isha uneuml duke zireuml je marrur me

kukullat e tuardquo

Lavdeumlrimi duhet ti peumlrshtatet mosheumlszhvillimit teuml feumlmiut

rdquoMrekullusheumlm ti e ke vendosur pijaten teumlnde pa teuml udhzuer neuml eneumllarserdquo rdquoBravo ti ke arrit ta largosh pijaten teumlndene menyr te persosurrdquo(Njeuml feumlmijeuml i zhvilluar

normal 10-vjeqar)

Lavdeumlrimi duhet teuml jeteuml specifik dhe jo i pazgjedhur dhe i peumlrgjithsheumlm

rdquoTeatri I Pascalit dhe I yti ishte shumeuml qesharak uneuml duhesha shumeuml teuml qeshirdquo rdquoUneuml medoj qeuml eumlshteuml mrekullusheumlm se sa qesharak jeni ju feumlmijeumltrdquo

Erziehungsberatung Bern 7

Erziehung konkret

Planet e shpeumlrblimeve

Nganjeumlhereuml nuk mjafton veteumlm lavdrimi peumlr ta ndryshuar njeuml sjellje gjateuml teuml ushtruarNjeuml ndihmes e efektshme eumlshteuml plani i shpeumlrblimitFeumlmiu merreuml rregullisht pika kur ai tregon njeuml sjellje teuml deumlshiruarPikeumlt ateumlhereuml munden teuml sheumlndrrohne neuml shpeumlrblim

Keumlshtu e zhvilloni ju planin e shpeumlrblimit

Peumlrshkruani ju mundeumlsisht sakt sjelljen problematike Peumlr here teuml pare ju nuk duhet ta zgjithni sjelljen meuml teuml veumlshtireuml

Peumlrshkruani ju se si duhet teuml jeneuml sjelljet joproblematike neuml keumlteuml sitautPeumlrshkrimet teuml sakteumlsuar janeuml teuml reumlndsishme peumlr dheumlnjen e pikeumlve

Peumlrzgjidhni ju llojin e pikeumlve qeuml feumlmiu do teuml marreuml neumlse aiajo sillet peumlrshtasheumlm Preferohet teuml jeneuml pikangjiteumlse fotongjiteumlse ose lule ylla etj ato teuml ngjyrosen nga ju apo nga feumlmiu

Peumlrcaktoni ju meumlnyren e teuml sjellurit peumlr teuml cilen jepet njeuml pike Eumlshteuml treguar qeuml eumlshteuml e efektshme qeuml feumlmiu njeumlhereuml teuml shpeumlrblehet neumlse njeuml pjeseuml e sjelljes eumlshteuml joproblematike Ndarja e situatave teuml veumlllishme eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml ndahen neuml hapa teuml vogeumll qeuml me keumlteuml feumlmiu peumlr ccedildo sjellje teuml peumlrshtatshme veccedilmas teuml shpeumlrblehet dhe peumlr ta ndaluar njeuml mbingarkeseuml peumlr feumlmiun

Teuml themeloni ju seuml bashku me feumlmin e juaj njeuml listeuml deumlshirave peumlr shpeumlrblime teuml posaccedilmeShpesh vetem pikeumlt nuk mjaftojn peumlr ta ndryshuar njeuml sjellje teuml filluar problematike Perpiloni ju me feumlmin tuaj njeuml listeuml deumlshirave shkruani ju seuml pari teuml gjitha propozimet dhe trajtimet e posaccedilme edhe ndonjeuml me teuml cilen ju nuk jeni darkord Deumlshira teuml meumldha (biccedilileteuml komjuter pushime)nuk duhet teuml peumlrmendenteuml shkruhen Me reumlndeumlsi janeuml shpeumlrblimet me teuml vogla (lexim masazh njeuml luajtje loje etj)qeuml ato shpesh mund teuml jepen Mos mendoni veteumlm peumlr gjeumlra materiale veccedilaneumlrisht peumlr lehteumlsime(meuml gjateuml teuml rrineuml zgjuar meuml gjateuml teuml shikoj televizor) dhe njeuml aktivitet teuml peumlrbashkeumlt Shkruani ju 5 deri 10 shperblime teuml veccedilanta qeuml kaneuml shpeumlrblimet vlereuml meuml teuml meumldha dhe me teuml vogla

Peumlrcaktoni ju numrin e pikeumlve qeuml janeuml peumlr shpeumlrblime teuml veccedilanta teuml nevojshmePeumlrzgjidhni ju tani shpeumlrblimet e veccedilanta me teuml cila ju dhe feumlmiu juaj jeni seuml bashku darkord

Fillimi Peumlrfundimi

Sheumlmbull

Erziehungsberatung Bern 8

Erziehung konkret

Keumlshtu zhvillohet plani I shpeumlrblimit

Vendoseni ju planin e shpeumlrblimit neuml njeuml vend mire teuml duksheumlm neuml baneseuml Shpesh eumlshteuml dhoma e feumlmiseuml njeuml vend i peumlrshtashme ose neuml frigoriferi neuml kuzhin Bisedoni ju me feumlmijeumln tuaj se neuml cilin vend do teuml dojeuml ti vareuml

Peumlrkujtojani ju feumlmiseuml tuaj planin e shpeumlrblimitPeumlrkujtojeni para fillimit teuml njeuml sjellje teuml shpesht problematike neuml planJepni kurajo dhe thuani feumlmiseuml se me cilen sjellje mundet teuml marr pike

Jepni ju menjeumlhereuml pikeumlt pasi qeuml feumlmiu ka njeuml sjellje joproblematike Neumlse nuk merreuml asnjeuml pike shpjegojeni ju keumlteuml me njeuml ton teuml shkurteuml dhe neutral Shenoni ju neuml plan me njeuml pike apo vijeuml

Bisedoni ju neuml mbreumlmje me feumlmin tuaj se sa mire e peumlrmbushi palnin e shpeumlrblimitPara se teuml shkojeuml feumlmiu neuml shtrat peumlrseri ta lavdroni peumlr sukses qeuml ti jepni kurajo peumlr diten e ardhshme

Mos i teumlrhiqni pike Pikeumlt e ldquomerituarardquonuk lejohen kurrsesi peumlr sjellje tjera problematike ti teumlrhiqenPor ndryshe nuk funksionon plani i shpeumlrblimitPlani I shpeumlrblimit ka qeumlllim peumlr njeuml sjellje teuml caktuar dhe jo peumlr teuml gjitha problemet

Jo pritje teuml lartaFeumlmija nuk mundet neuml fillim ti arrij gjitha pikeumlt I arrin gjysmen e tyre kjo eumlshteuml veccedilse mire Nuk I arrin feumlmiu juaj asnjeuml pike neuml tri diteumlt e para ose janeuml udheumlzimet e larta ose shpeumlrblimi i posaccedileumlm nuk eumlshteuml mjaft atraktiv Peumlrpiquni ta korigjoni planin Dukshmeumlria e ndryshuar e sjelles shfaqet shpejt ose aspak

Nrrojeni pike neuml planin e posaccedileumlm Feumlmiut i lejohet teuml vendoseuml veteuml cilat pikeuml deumlshiron ti ndrroj neuml shpeumlrblimin e posaccedileumlmFeumlmiu duhet me teuml veumlrtet ta merreuml shpeumlrblimin neumlse i ka pikeumlt e mbledhura peumlr keumlteuml

Ccedildo fillim eumlshteuml I veumlshtirNjeuml plan i shpeumlrblimit peumlr ta udheumlheq dukeumlt meuml i lehteuml se qeuml eumlshteumlAiajo duhet teuml udheumlhiqet sakteuml dhe duhet ti japen menjeumlhereuml feumlmiut tuaj pikeumlt neumlse i ka merituar Peumlr keumlteuml nevojitet veumlmendje dhe koheuml

Neumlse arrihet pas njeuml jave qeumlllimi ose sjellaj e deumlshiruar ateumlhereuml peumlrfundojeni planin e shpeumlrblimeveNderprinteni meuml seuml voni pas tri jave planin e shpeumlrblimit-qofse ka sukses ose jo meqeuml peumlrndryshe e humbeuml efektin

Keumlshtu e ndryshoni ose e peumlrfundoni palnin e shpeumlrblimit

Ploteumlsoni hereuml pas here shpeumlrblimin e posaccedilem Vazhdojeni planin peumlr tjera meumlnyra te sjelljes problematike Mos e peumlrfundoni planin e shpeumlrblimit aq shpejt Pakeumlsoni numrin e pikeumlve peumlr sjellejn jo problematike Peumlrfundimi i planit shpeumlrblimit nga ldquoharresa e natyrshmerdquo Heqni doreuml nga mostraprova e planit teuml shpeumlrblimit

Mos harroniLavdroni feumlmin tuaj edhe pas peumlrfundimit teuml planit teuml shpeumlrblimit peumlr sjelljen e deumlshiruar

Erziehungsberatung Bern 9

Erziehung konkret

Kur grinden veumllla e moteumlrSi reagoj uneuml si neumlneuml ose baba

Grindja eumlshteuml normale te veumlllau dhe motra se zeumlnkat me veumlllau ose moter mundeumlsojn njeuml zhvillim teuml mire teuml identitetit

Shmanguni krahasimeve neuml mes teuml feumlmijeumlve se krahasimi shmang zjarrin e rivalit Koncentrohuni neuml sjelljen e njeumlrit feumlmi

Vendosni rregulla teuml qarta neuml familje peumlrkateumlsisht rregulla teuml grindjes jo fyerje ofendime dhe jo rrahje

Si prind teuml teumlrhiqni neuml njeuml litarMos diskutoni prezenc feumlmiseuml peumlr mosmarrveshje

Grindjet nganjeumlhereuml mund teuml shmangen neumlse largohet shkaktimi neuml vijen e pare

Mos nderhyni peumlr ccedildo grindjeRregulli i peumlrafeumlrtFeumlmijeumlve ju nevojitet ndihmeuml neumlse njeumlri a po dyt vazhdojn teuml turprohen neuml zeumlnka apo neumlse dikush leumlndohet ose shkatrron gjeumlra

Shmanguni neumlse eumlshteuml e mundshme qeuml feumlmiu teuml mbrohet dhe tjetrin e fajson peumlr veprimin Mendoni se ccedilfareuml mund teuml jeteuml shkaku peumlr sjelljenPor thuani feumlmiseuml qarteuml qeuml sjellja e tij nuk do teuml durohet dhe ka konsekuensa

Ndermjetsimi do teuml beumlhet neumlse feumlmijeumlt janeuml paksa teuml qeteumlsuar Seuml pari pra beumlhet njeuml ndalje njeuml pushim i vogel(keumlshtu mundeni ju si neumlneuml apo baba teuml reagoni meuml qeteuml dhe me gjakftoheumlsi neuml zeumlnka Thuani feumlmijeumlve qeuml peumlr zeumlnka do teuml diskutohet meuml voneuml

Ndihmoni feumlmijeumlve neuml probleme apo konflikte peumlr teuml gjetur njeuml zgjedhje teuml mireuml dhe mos i mbani aneuml njeumlrit apo tjetrit

Udheumlheqja e bisedave teuml konfliteve a Kush fillon Feumlmieumlt vendosin apo vendosin me short b Tirsquoa lexoni mendjen Si neumlneuml apo baba e peumlrmblidhni edhe njeumlhereuml teuml gjitheuml biseden

peumlr ta sigurar qeuml teuml dy feumlmijeumlt teuml keneuml kuptuar c Teuml thuhet deumlshirat teuml gjinden zgjidhjeccedilfareuml deumlshirojn feumlmijeumlt nga njeumlri tjetri dhe ccedilfareuml

zgjidhje mund teuml jeteuml njeumlri tjetrit ti largoheni sod nga rruga

Feumlmijeumlt i deumlshirojneuml kontratat dhe planet me pikeuml Ata ndihen te keumlto veprime teuml reumlndeumlsishme dhe teuml marrur me reumlndeumlsi Prindrit meuml vlersojn mua

Keumlrkoni aktivitete teuml ndara tek feumlmijeumlt me pak dallim moshe

Kaloni ju koheuml teuml ndareuml me feumlmiun(dita me neumlneumln dita me baban peumlr mos ti ndareuml gjithnjeuml feumlmit prindritNuk duhet teuml jeteuml njeuml diteuml e teumlreuml Feumlmiu ka teuml drejt ta zgjedheuml aktivitetin propozimet nga neumlna apo babi janeuml teuml lejuara

Erziehungsberatung Bern 10

Erziehung konkret

Parat mujoreqese mujore

Feumlmijeumlt meumlsohen ateumlhereuml teuml sillen me para neumlse ata kaneuml para neuml dispoziteuml

Ne ju rekomandojm juve

Mos e lidhni qesen e parave me sherbime dhe mos e peumlrdorni si mjet denimi

Peumlrcaktoni me feumlmin seuml bashku sa do teuml peumlrmbaj qesja me para

Qeuml feumlmiu ta keteuml qesen me para teuml lire neuml dispozit( kjo do teuml thoteuml qeuml mundet veumlteuml feumlmiu teuml vendos se ccedilfareuml doneuml teuml blejeuml ose teuml beumljeuml) kjo eumlshteuml e kuptushme qeuml ju mos teuml caktoni peumlr harxhimet

Qesja e parave peumlr feumlmijeuml dhe adoleshent(neuml peumlrputhje sipas vijes orientuese teuml konsultimit teuml buxhetit neuml Zvicerr)

Viti i 1 shkollor Fr1- neuml javeuml Viti i 2 shkollor Fr2- neuml javeuml Viti i 3 shkollor Fr3- neuml javeuml Viti i 4 shkollor Fr4- neuml javeuml

Viti i 5 dhe I 6 shkollor Fr25- deri 30- neuml muaj Viti i 7 dhe 8 shkollor Fr30- deri 40- neuml muaj Viti i 9 dhe 10 shkollor Fr40- deri 50- neuml muaj

Prej vitit 11 shkollor Fr50- deri 80- neuml muaj

Vazhdimi i parave mujore

Prej shkolleumls seuml mesme mundet teuml caktohet hap pas hapi vazhdimi i parave mujore Shuma drejtohet sipas shpenzimeve efektive dhe sipas kuadrit financiar teuml buxhetit teuml familjes

Neuml muaj Parat mujore(shiko larteuml) Fr30- deri 80-Mobil Fr10- deri 20-Veshjembadhje Fr70- deri 80-Kozmetikhigjena e trupit Fr30- deri 40-Biccedilikletaskuter Fr10- deri 30-Material shkollor (pa mjete meumlsimore dhe ekskurzione) Fr10- deri 20-

Sipas shpenzimit Angazhim i jashteumlm peumlr diteuml deri Fr 10-Shpenzimet e udheumltimit (abonim) Libraekskuzioneshtrojeumlsport

Informacione teuml metutjeshme Keumlshillimi I buxhetit Zvicerr wwwbudgetberatungch

Erziehungsberatung Bern 11

Erziehung konkret

Planet e shpeumlrblimeve

Nganjeumlhereuml nuk mjafton veteumlm lavdrimi peumlr ta ndryshuar njeuml sjellje gjateuml teuml ushtruarNjeuml ndihmes e efektshme eumlshteuml plani i shpeumlrblimitFeumlmiu merreuml rregullisht pika kur ai tregon njeuml sjellje teuml deumlshiruarPikeumlt ateumlhereuml munden teuml sheumlndrrohne neuml shpeumlrblim

Keumlshtu e zhvilloni ju planin e shpeumlrblimit

Peumlrshkruani ju mundeumlsisht sakt sjelljen problematike Peumlr here teuml pare ju nuk duhet ta zgjithni sjelljen meuml teuml veumlshtireuml

Peumlrshkruani ju se si duhet teuml jeneuml sjelljet joproblematike neuml keumlteuml sitautPeumlrshkrimet teuml sakteumlsuar janeuml teuml reumlndsishme peumlr dheumlnjen e pikeumlve

Peumlrzgjidhni ju llojin e pikeumlve qeuml feumlmiu do teuml marreuml neumlse aiajo sillet peumlrshtasheumlm Preferohet teuml jeneuml pikangjiteumlse fotongjiteumlse ose lule ylla etj ato teuml ngjyrosen nga ju apo nga feumlmiu

Peumlrcaktoni ju meumlnyren e teuml sjellurit peumlr teuml cilen jepet njeuml pike Eumlshteuml treguar qeuml eumlshteuml e efektshme qeuml feumlmiu njeumlhereuml teuml shpeumlrblehet neumlse njeuml pjeseuml e sjelljes eumlshteuml joproblematike Ndarja e situatave teuml veumlllishme eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml ndahen neuml hapa teuml vogeumll qeuml me keumlteuml feumlmiu peumlr ccedildo sjellje teuml peumlrshtatshme veccedilmas teuml shpeumlrblehet dhe peumlr ta ndaluar njeuml mbingarkeseuml peumlr feumlmiun

Teuml themeloni ju seuml bashku me feumlmin e juaj njeuml listeuml deumlshirave peumlr shpeumlrblime teuml posaccedilmeShpesh vetem pikeumlt nuk mjaftojn peumlr ta ndryshuar njeuml sjellje teuml filluar problematike Perpiloni ju me feumlmin tuaj njeuml listeuml deumlshirave shkruani ju seuml pari teuml gjitha propozimet dhe trajtimet e posaccedilme edhe ndonjeuml me teuml cilen ju nuk jeni darkord Deumlshira teuml meumldha (biccedilileteuml komjuter pushime)nuk duhet teuml peumlrmendenteuml shkruhen Me reumlndeumlsi janeuml shpeumlrblimet me teuml vogla (lexim masazh njeuml luajtje loje etj)qeuml ato shpesh mund teuml jepen Mos mendoni veteumlm peumlr gjeumlra materiale veccedilaneumlrisht peumlr lehteumlsime(meuml gjateuml teuml rrineuml zgjuar meuml gjateuml teuml shikoj televizor) dhe njeuml aktivitet teuml peumlrbashkeumlt Shkruani ju 5 deri 10 shperblime teuml veccedilanta qeuml kaneuml shpeumlrblimet vlereuml meuml teuml meumldha dhe me teuml vogla

Peumlrcaktoni ju numrin e pikeumlve qeuml janeuml peumlr shpeumlrblime teuml veccedilanta teuml nevojshmePeumlrzgjidhni ju tani shpeumlrblimet e veccedilanta me teuml cila ju dhe feumlmiu juaj jeni seuml bashku darkord

Fillimi Peumlrfundimi

Sheumlmbull

Erziehungsberatung Bern 8

Erziehung konkret

Keumlshtu zhvillohet plani I shpeumlrblimit

Vendoseni ju planin e shpeumlrblimit neuml njeuml vend mire teuml duksheumlm neuml baneseuml Shpesh eumlshteuml dhoma e feumlmiseuml njeuml vend i peumlrshtashme ose neuml frigoriferi neuml kuzhin Bisedoni ju me feumlmijeumln tuaj se neuml cilin vend do teuml dojeuml ti vareuml

Peumlrkujtojani ju feumlmiseuml tuaj planin e shpeumlrblimitPeumlrkujtojeni para fillimit teuml njeuml sjellje teuml shpesht problematike neuml planJepni kurajo dhe thuani feumlmiseuml se me cilen sjellje mundet teuml marr pike

Jepni ju menjeumlhereuml pikeumlt pasi qeuml feumlmiu ka njeuml sjellje joproblematike Neumlse nuk merreuml asnjeuml pike shpjegojeni ju keumlteuml me njeuml ton teuml shkurteuml dhe neutral Shenoni ju neuml plan me njeuml pike apo vijeuml

Bisedoni ju neuml mbreumlmje me feumlmin tuaj se sa mire e peumlrmbushi palnin e shpeumlrblimitPara se teuml shkojeuml feumlmiu neuml shtrat peumlrseri ta lavdroni peumlr sukses qeuml ti jepni kurajo peumlr diten e ardhshme

Mos i teumlrhiqni pike Pikeumlt e ldquomerituarardquonuk lejohen kurrsesi peumlr sjellje tjera problematike ti teumlrhiqenPor ndryshe nuk funksionon plani i shpeumlrblimitPlani I shpeumlrblimit ka qeumlllim peumlr njeuml sjellje teuml caktuar dhe jo peumlr teuml gjitha problemet

Jo pritje teuml lartaFeumlmija nuk mundet neuml fillim ti arrij gjitha pikeumlt I arrin gjysmen e tyre kjo eumlshteuml veccedilse mire Nuk I arrin feumlmiu juaj asnjeuml pike neuml tri diteumlt e para ose janeuml udheumlzimet e larta ose shpeumlrblimi i posaccedileumlm nuk eumlshteuml mjaft atraktiv Peumlrpiquni ta korigjoni planin Dukshmeumlria e ndryshuar e sjelles shfaqet shpejt ose aspak

Nrrojeni pike neuml planin e posaccedileumlm Feumlmiut i lejohet teuml vendoseuml veteuml cilat pikeuml deumlshiron ti ndrroj neuml shpeumlrblimin e posaccedileumlmFeumlmiu duhet me teuml veumlrtet ta merreuml shpeumlrblimin neumlse i ka pikeumlt e mbledhura peumlr keumlteuml

Ccedildo fillim eumlshteuml I veumlshtirNjeuml plan i shpeumlrblimit peumlr ta udheumlheq dukeumlt meuml i lehteuml se qeuml eumlshteumlAiajo duhet teuml udheumlhiqet sakteuml dhe duhet ti japen menjeumlhereuml feumlmiut tuaj pikeumlt neumlse i ka merituar Peumlr keumlteuml nevojitet veumlmendje dhe koheuml

Neumlse arrihet pas njeuml jave qeumlllimi ose sjellaj e deumlshiruar ateumlhereuml peumlrfundojeni planin e shpeumlrblimeveNderprinteni meuml seuml voni pas tri jave planin e shpeumlrblimit-qofse ka sukses ose jo meqeuml peumlrndryshe e humbeuml efektin

Keumlshtu e ndryshoni ose e peumlrfundoni palnin e shpeumlrblimit

Ploteumlsoni hereuml pas here shpeumlrblimin e posaccedilem Vazhdojeni planin peumlr tjera meumlnyra te sjelljes problematike Mos e peumlrfundoni planin e shpeumlrblimit aq shpejt Pakeumlsoni numrin e pikeumlve peumlr sjellejn jo problematike Peumlrfundimi i planit shpeumlrblimit nga ldquoharresa e natyrshmerdquo Heqni doreuml nga mostraprova e planit teuml shpeumlrblimit

Mos harroniLavdroni feumlmin tuaj edhe pas peumlrfundimit teuml planit teuml shpeumlrblimit peumlr sjelljen e deumlshiruar

Erziehungsberatung Bern 9

Erziehung konkret

Kur grinden veumllla e moteumlrSi reagoj uneuml si neumlneuml ose baba

Grindja eumlshteuml normale te veumlllau dhe motra se zeumlnkat me veumlllau ose moter mundeumlsojn njeuml zhvillim teuml mire teuml identitetit

Shmanguni krahasimeve neuml mes teuml feumlmijeumlve se krahasimi shmang zjarrin e rivalit Koncentrohuni neuml sjelljen e njeumlrit feumlmi

Vendosni rregulla teuml qarta neuml familje peumlrkateumlsisht rregulla teuml grindjes jo fyerje ofendime dhe jo rrahje

Si prind teuml teumlrhiqni neuml njeuml litarMos diskutoni prezenc feumlmiseuml peumlr mosmarrveshje

Grindjet nganjeumlhereuml mund teuml shmangen neumlse largohet shkaktimi neuml vijen e pare

Mos nderhyni peumlr ccedildo grindjeRregulli i peumlrafeumlrtFeumlmijeumlve ju nevojitet ndihmeuml neumlse njeumlri a po dyt vazhdojn teuml turprohen neuml zeumlnka apo neumlse dikush leumlndohet ose shkatrron gjeumlra

Shmanguni neumlse eumlshteuml e mundshme qeuml feumlmiu teuml mbrohet dhe tjetrin e fajson peumlr veprimin Mendoni se ccedilfareuml mund teuml jeteuml shkaku peumlr sjelljenPor thuani feumlmiseuml qarteuml qeuml sjellja e tij nuk do teuml durohet dhe ka konsekuensa

Ndermjetsimi do teuml beumlhet neumlse feumlmijeumlt janeuml paksa teuml qeteumlsuar Seuml pari pra beumlhet njeuml ndalje njeuml pushim i vogel(keumlshtu mundeni ju si neumlneuml apo baba teuml reagoni meuml qeteuml dhe me gjakftoheumlsi neuml zeumlnka Thuani feumlmijeumlve qeuml peumlr zeumlnka do teuml diskutohet meuml voneuml

Ndihmoni feumlmijeumlve neuml probleme apo konflikte peumlr teuml gjetur njeuml zgjedhje teuml mireuml dhe mos i mbani aneuml njeumlrit apo tjetrit

Udheumlheqja e bisedave teuml konfliteve a Kush fillon Feumlmieumlt vendosin apo vendosin me short b Tirsquoa lexoni mendjen Si neumlneuml apo baba e peumlrmblidhni edhe njeumlhereuml teuml gjitheuml biseden

peumlr ta sigurar qeuml teuml dy feumlmijeumlt teuml keneuml kuptuar c Teuml thuhet deumlshirat teuml gjinden zgjidhjeccedilfareuml deumlshirojn feumlmijeumlt nga njeumlri tjetri dhe ccedilfareuml

zgjidhje mund teuml jeteuml njeumlri tjetrit ti largoheni sod nga rruga

Feumlmijeumlt i deumlshirojneuml kontratat dhe planet me pikeuml Ata ndihen te keumlto veprime teuml reumlndeumlsishme dhe teuml marrur me reumlndeumlsi Prindrit meuml vlersojn mua

Keumlrkoni aktivitete teuml ndara tek feumlmijeumlt me pak dallim moshe

Kaloni ju koheuml teuml ndareuml me feumlmiun(dita me neumlneumln dita me baban peumlr mos ti ndareuml gjithnjeuml feumlmit prindritNuk duhet teuml jeteuml njeuml diteuml e teumlreuml Feumlmiu ka teuml drejt ta zgjedheuml aktivitetin propozimet nga neumlna apo babi janeuml teuml lejuara

Erziehungsberatung Bern 10

Erziehung konkret

Parat mujoreqese mujore

Feumlmijeumlt meumlsohen ateumlhereuml teuml sillen me para neumlse ata kaneuml para neuml dispoziteuml

Ne ju rekomandojm juve

Mos e lidhni qesen e parave me sherbime dhe mos e peumlrdorni si mjet denimi

Peumlrcaktoni me feumlmin seuml bashku sa do teuml peumlrmbaj qesja me para

Qeuml feumlmiu ta keteuml qesen me para teuml lire neuml dispozit( kjo do teuml thoteuml qeuml mundet veumlteuml feumlmiu teuml vendos se ccedilfareuml doneuml teuml blejeuml ose teuml beumljeuml) kjo eumlshteuml e kuptushme qeuml ju mos teuml caktoni peumlr harxhimet

Qesja e parave peumlr feumlmijeuml dhe adoleshent(neuml peumlrputhje sipas vijes orientuese teuml konsultimit teuml buxhetit neuml Zvicerr)

Viti i 1 shkollor Fr1- neuml javeuml Viti i 2 shkollor Fr2- neuml javeuml Viti i 3 shkollor Fr3- neuml javeuml Viti i 4 shkollor Fr4- neuml javeuml

Viti i 5 dhe I 6 shkollor Fr25- deri 30- neuml muaj Viti i 7 dhe 8 shkollor Fr30- deri 40- neuml muaj Viti i 9 dhe 10 shkollor Fr40- deri 50- neuml muaj

Prej vitit 11 shkollor Fr50- deri 80- neuml muaj

Vazhdimi i parave mujore

Prej shkolleumls seuml mesme mundet teuml caktohet hap pas hapi vazhdimi i parave mujore Shuma drejtohet sipas shpenzimeve efektive dhe sipas kuadrit financiar teuml buxhetit teuml familjes

Neuml muaj Parat mujore(shiko larteuml) Fr30- deri 80-Mobil Fr10- deri 20-Veshjembadhje Fr70- deri 80-Kozmetikhigjena e trupit Fr30- deri 40-Biccedilikletaskuter Fr10- deri 30-Material shkollor (pa mjete meumlsimore dhe ekskurzione) Fr10- deri 20-

Sipas shpenzimit Angazhim i jashteumlm peumlr diteuml deri Fr 10-Shpenzimet e udheumltimit (abonim) Libraekskuzioneshtrojeumlsport

Informacione teuml metutjeshme Keumlshillimi I buxhetit Zvicerr wwwbudgetberatungch

Erziehungsberatung Bern 11

Erziehung konkret

Keumlshtu zhvillohet plani I shpeumlrblimit

Vendoseni ju planin e shpeumlrblimit neuml njeuml vend mire teuml duksheumlm neuml baneseuml Shpesh eumlshteuml dhoma e feumlmiseuml njeuml vend i peumlrshtashme ose neuml frigoriferi neuml kuzhin Bisedoni ju me feumlmijeumln tuaj se neuml cilin vend do teuml dojeuml ti vareuml

Peumlrkujtojani ju feumlmiseuml tuaj planin e shpeumlrblimitPeumlrkujtojeni para fillimit teuml njeuml sjellje teuml shpesht problematike neuml planJepni kurajo dhe thuani feumlmiseuml se me cilen sjellje mundet teuml marr pike

Jepni ju menjeumlhereuml pikeumlt pasi qeuml feumlmiu ka njeuml sjellje joproblematike Neumlse nuk merreuml asnjeuml pike shpjegojeni ju keumlteuml me njeuml ton teuml shkurteuml dhe neutral Shenoni ju neuml plan me njeuml pike apo vijeuml

Bisedoni ju neuml mbreumlmje me feumlmin tuaj se sa mire e peumlrmbushi palnin e shpeumlrblimitPara se teuml shkojeuml feumlmiu neuml shtrat peumlrseri ta lavdroni peumlr sukses qeuml ti jepni kurajo peumlr diten e ardhshme

Mos i teumlrhiqni pike Pikeumlt e ldquomerituarardquonuk lejohen kurrsesi peumlr sjellje tjera problematike ti teumlrhiqenPor ndryshe nuk funksionon plani i shpeumlrblimitPlani I shpeumlrblimit ka qeumlllim peumlr njeuml sjellje teuml caktuar dhe jo peumlr teuml gjitha problemet

Jo pritje teuml lartaFeumlmija nuk mundet neuml fillim ti arrij gjitha pikeumlt I arrin gjysmen e tyre kjo eumlshteuml veccedilse mire Nuk I arrin feumlmiu juaj asnjeuml pike neuml tri diteumlt e para ose janeuml udheumlzimet e larta ose shpeumlrblimi i posaccedileumlm nuk eumlshteuml mjaft atraktiv Peumlrpiquni ta korigjoni planin Dukshmeumlria e ndryshuar e sjelles shfaqet shpejt ose aspak

Nrrojeni pike neuml planin e posaccedileumlm Feumlmiut i lejohet teuml vendoseuml veteuml cilat pikeuml deumlshiron ti ndrroj neuml shpeumlrblimin e posaccedileumlmFeumlmiu duhet me teuml veumlrtet ta merreuml shpeumlrblimin neumlse i ka pikeumlt e mbledhura peumlr keumlteuml

Ccedildo fillim eumlshteuml I veumlshtirNjeuml plan i shpeumlrblimit peumlr ta udheumlheq dukeumlt meuml i lehteuml se qeuml eumlshteumlAiajo duhet teuml udheumlhiqet sakteuml dhe duhet ti japen menjeumlhereuml feumlmiut tuaj pikeumlt neumlse i ka merituar Peumlr keumlteuml nevojitet veumlmendje dhe koheuml

Neumlse arrihet pas njeuml jave qeumlllimi ose sjellaj e deumlshiruar ateumlhereuml peumlrfundojeni planin e shpeumlrblimeveNderprinteni meuml seuml voni pas tri jave planin e shpeumlrblimit-qofse ka sukses ose jo meqeuml peumlrndryshe e humbeuml efektin

Keumlshtu e ndryshoni ose e peumlrfundoni palnin e shpeumlrblimit

Ploteumlsoni hereuml pas here shpeumlrblimin e posaccedilem Vazhdojeni planin peumlr tjera meumlnyra te sjelljes problematike Mos e peumlrfundoni planin e shpeumlrblimit aq shpejt Pakeumlsoni numrin e pikeumlve peumlr sjellejn jo problematike Peumlrfundimi i planit shpeumlrblimit nga ldquoharresa e natyrshmerdquo Heqni doreuml nga mostraprova e planit teuml shpeumlrblimit

Mos harroniLavdroni feumlmin tuaj edhe pas peumlrfundimit teuml planit teuml shpeumlrblimit peumlr sjelljen e deumlshiruar

Erziehungsberatung Bern 9

Erziehung konkret

Kur grinden veumllla e moteumlrSi reagoj uneuml si neumlneuml ose baba

Grindja eumlshteuml normale te veumlllau dhe motra se zeumlnkat me veumlllau ose moter mundeumlsojn njeuml zhvillim teuml mire teuml identitetit

Shmanguni krahasimeve neuml mes teuml feumlmijeumlve se krahasimi shmang zjarrin e rivalit Koncentrohuni neuml sjelljen e njeumlrit feumlmi

Vendosni rregulla teuml qarta neuml familje peumlrkateumlsisht rregulla teuml grindjes jo fyerje ofendime dhe jo rrahje

Si prind teuml teumlrhiqni neuml njeuml litarMos diskutoni prezenc feumlmiseuml peumlr mosmarrveshje

Grindjet nganjeumlhereuml mund teuml shmangen neumlse largohet shkaktimi neuml vijen e pare

Mos nderhyni peumlr ccedildo grindjeRregulli i peumlrafeumlrtFeumlmijeumlve ju nevojitet ndihmeuml neumlse njeumlri a po dyt vazhdojn teuml turprohen neuml zeumlnka apo neumlse dikush leumlndohet ose shkatrron gjeumlra

Shmanguni neumlse eumlshteuml e mundshme qeuml feumlmiu teuml mbrohet dhe tjetrin e fajson peumlr veprimin Mendoni se ccedilfareuml mund teuml jeteuml shkaku peumlr sjelljenPor thuani feumlmiseuml qarteuml qeuml sjellja e tij nuk do teuml durohet dhe ka konsekuensa

Ndermjetsimi do teuml beumlhet neumlse feumlmijeumlt janeuml paksa teuml qeteumlsuar Seuml pari pra beumlhet njeuml ndalje njeuml pushim i vogel(keumlshtu mundeni ju si neumlneuml apo baba teuml reagoni meuml qeteuml dhe me gjakftoheumlsi neuml zeumlnka Thuani feumlmijeumlve qeuml peumlr zeumlnka do teuml diskutohet meuml voneuml

Ndihmoni feumlmijeumlve neuml probleme apo konflikte peumlr teuml gjetur njeuml zgjedhje teuml mireuml dhe mos i mbani aneuml njeumlrit apo tjetrit

Udheumlheqja e bisedave teuml konfliteve a Kush fillon Feumlmieumlt vendosin apo vendosin me short b Tirsquoa lexoni mendjen Si neumlneuml apo baba e peumlrmblidhni edhe njeumlhereuml teuml gjitheuml biseden

peumlr ta sigurar qeuml teuml dy feumlmijeumlt teuml keneuml kuptuar c Teuml thuhet deumlshirat teuml gjinden zgjidhjeccedilfareuml deumlshirojn feumlmijeumlt nga njeumlri tjetri dhe ccedilfareuml

zgjidhje mund teuml jeteuml njeumlri tjetrit ti largoheni sod nga rruga

Feumlmijeumlt i deumlshirojneuml kontratat dhe planet me pikeuml Ata ndihen te keumlto veprime teuml reumlndeumlsishme dhe teuml marrur me reumlndeumlsi Prindrit meuml vlersojn mua

Keumlrkoni aktivitete teuml ndara tek feumlmijeumlt me pak dallim moshe

Kaloni ju koheuml teuml ndareuml me feumlmiun(dita me neumlneumln dita me baban peumlr mos ti ndareuml gjithnjeuml feumlmit prindritNuk duhet teuml jeteuml njeuml diteuml e teumlreuml Feumlmiu ka teuml drejt ta zgjedheuml aktivitetin propozimet nga neumlna apo babi janeuml teuml lejuara

Erziehungsberatung Bern 10

Erziehung konkret

Parat mujoreqese mujore

Feumlmijeumlt meumlsohen ateumlhereuml teuml sillen me para neumlse ata kaneuml para neuml dispoziteuml

Ne ju rekomandojm juve

Mos e lidhni qesen e parave me sherbime dhe mos e peumlrdorni si mjet denimi

Peumlrcaktoni me feumlmin seuml bashku sa do teuml peumlrmbaj qesja me para

Qeuml feumlmiu ta keteuml qesen me para teuml lire neuml dispozit( kjo do teuml thoteuml qeuml mundet veumlteuml feumlmiu teuml vendos se ccedilfareuml doneuml teuml blejeuml ose teuml beumljeuml) kjo eumlshteuml e kuptushme qeuml ju mos teuml caktoni peumlr harxhimet

Qesja e parave peumlr feumlmijeuml dhe adoleshent(neuml peumlrputhje sipas vijes orientuese teuml konsultimit teuml buxhetit neuml Zvicerr)

Viti i 1 shkollor Fr1- neuml javeuml Viti i 2 shkollor Fr2- neuml javeuml Viti i 3 shkollor Fr3- neuml javeuml Viti i 4 shkollor Fr4- neuml javeuml

Viti i 5 dhe I 6 shkollor Fr25- deri 30- neuml muaj Viti i 7 dhe 8 shkollor Fr30- deri 40- neuml muaj Viti i 9 dhe 10 shkollor Fr40- deri 50- neuml muaj

Prej vitit 11 shkollor Fr50- deri 80- neuml muaj

Vazhdimi i parave mujore

Prej shkolleumls seuml mesme mundet teuml caktohet hap pas hapi vazhdimi i parave mujore Shuma drejtohet sipas shpenzimeve efektive dhe sipas kuadrit financiar teuml buxhetit teuml familjes

Neuml muaj Parat mujore(shiko larteuml) Fr30- deri 80-Mobil Fr10- deri 20-Veshjembadhje Fr70- deri 80-Kozmetikhigjena e trupit Fr30- deri 40-Biccedilikletaskuter Fr10- deri 30-Material shkollor (pa mjete meumlsimore dhe ekskurzione) Fr10- deri 20-

Sipas shpenzimit Angazhim i jashteumlm peumlr diteuml deri Fr 10-Shpenzimet e udheumltimit (abonim) Libraekskuzioneshtrojeumlsport

Informacione teuml metutjeshme Keumlshillimi I buxhetit Zvicerr wwwbudgetberatungch

Erziehungsberatung Bern 11

Erziehung konkret

Kur grinden veumllla e moteumlrSi reagoj uneuml si neumlneuml ose baba

Grindja eumlshteuml normale te veumlllau dhe motra se zeumlnkat me veumlllau ose moter mundeumlsojn njeuml zhvillim teuml mire teuml identitetit

Shmanguni krahasimeve neuml mes teuml feumlmijeumlve se krahasimi shmang zjarrin e rivalit Koncentrohuni neuml sjelljen e njeumlrit feumlmi

Vendosni rregulla teuml qarta neuml familje peumlrkateumlsisht rregulla teuml grindjes jo fyerje ofendime dhe jo rrahje

Si prind teuml teumlrhiqni neuml njeuml litarMos diskutoni prezenc feumlmiseuml peumlr mosmarrveshje

Grindjet nganjeumlhereuml mund teuml shmangen neumlse largohet shkaktimi neuml vijen e pare

Mos nderhyni peumlr ccedildo grindjeRregulli i peumlrafeumlrtFeumlmijeumlve ju nevojitet ndihmeuml neumlse njeumlri a po dyt vazhdojn teuml turprohen neuml zeumlnka apo neumlse dikush leumlndohet ose shkatrron gjeumlra

Shmanguni neumlse eumlshteuml e mundshme qeuml feumlmiu teuml mbrohet dhe tjetrin e fajson peumlr veprimin Mendoni se ccedilfareuml mund teuml jeteuml shkaku peumlr sjelljenPor thuani feumlmiseuml qarteuml qeuml sjellja e tij nuk do teuml durohet dhe ka konsekuensa

Ndermjetsimi do teuml beumlhet neumlse feumlmijeumlt janeuml paksa teuml qeteumlsuar Seuml pari pra beumlhet njeuml ndalje njeuml pushim i vogel(keumlshtu mundeni ju si neumlneuml apo baba teuml reagoni meuml qeteuml dhe me gjakftoheumlsi neuml zeumlnka Thuani feumlmijeumlve qeuml peumlr zeumlnka do teuml diskutohet meuml voneuml

Ndihmoni feumlmijeumlve neuml probleme apo konflikte peumlr teuml gjetur njeuml zgjedhje teuml mireuml dhe mos i mbani aneuml njeumlrit apo tjetrit

Udheumlheqja e bisedave teuml konfliteve a Kush fillon Feumlmieumlt vendosin apo vendosin me short b Tirsquoa lexoni mendjen Si neumlneuml apo baba e peumlrmblidhni edhe njeumlhereuml teuml gjitheuml biseden

peumlr ta sigurar qeuml teuml dy feumlmijeumlt teuml keneuml kuptuar c Teuml thuhet deumlshirat teuml gjinden zgjidhjeccedilfareuml deumlshirojn feumlmijeumlt nga njeumlri tjetri dhe ccedilfareuml

zgjidhje mund teuml jeteuml njeumlri tjetrit ti largoheni sod nga rruga

Feumlmijeumlt i deumlshirojneuml kontratat dhe planet me pikeuml Ata ndihen te keumlto veprime teuml reumlndeumlsishme dhe teuml marrur me reumlndeumlsi Prindrit meuml vlersojn mua

Keumlrkoni aktivitete teuml ndara tek feumlmijeumlt me pak dallim moshe

Kaloni ju koheuml teuml ndareuml me feumlmiun(dita me neumlneumln dita me baban peumlr mos ti ndareuml gjithnjeuml feumlmit prindritNuk duhet teuml jeteuml njeuml diteuml e teumlreuml Feumlmiu ka teuml drejt ta zgjedheuml aktivitetin propozimet nga neumlna apo babi janeuml teuml lejuara

Erziehungsberatung Bern 10

Erziehung konkret

Parat mujoreqese mujore

Feumlmijeumlt meumlsohen ateumlhereuml teuml sillen me para neumlse ata kaneuml para neuml dispoziteuml

Ne ju rekomandojm juve

Mos e lidhni qesen e parave me sherbime dhe mos e peumlrdorni si mjet denimi

Peumlrcaktoni me feumlmin seuml bashku sa do teuml peumlrmbaj qesja me para

Qeuml feumlmiu ta keteuml qesen me para teuml lire neuml dispozit( kjo do teuml thoteuml qeuml mundet veumlteuml feumlmiu teuml vendos se ccedilfareuml doneuml teuml blejeuml ose teuml beumljeuml) kjo eumlshteuml e kuptushme qeuml ju mos teuml caktoni peumlr harxhimet

Qesja e parave peumlr feumlmijeuml dhe adoleshent(neuml peumlrputhje sipas vijes orientuese teuml konsultimit teuml buxhetit neuml Zvicerr)

Viti i 1 shkollor Fr1- neuml javeuml Viti i 2 shkollor Fr2- neuml javeuml Viti i 3 shkollor Fr3- neuml javeuml Viti i 4 shkollor Fr4- neuml javeuml

Viti i 5 dhe I 6 shkollor Fr25- deri 30- neuml muaj Viti i 7 dhe 8 shkollor Fr30- deri 40- neuml muaj Viti i 9 dhe 10 shkollor Fr40- deri 50- neuml muaj

Prej vitit 11 shkollor Fr50- deri 80- neuml muaj

Vazhdimi i parave mujore

Prej shkolleumls seuml mesme mundet teuml caktohet hap pas hapi vazhdimi i parave mujore Shuma drejtohet sipas shpenzimeve efektive dhe sipas kuadrit financiar teuml buxhetit teuml familjes

Neuml muaj Parat mujore(shiko larteuml) Fr30- deri 80-Mobil Fr10- deri 20-Veshjembadhje Fr70- deri 80-Kozmetikhigjena e trupit Fr30- deri 40-Biccedilikletaskuter Fr10- deri 30-Material shkollor (pa mjete meumlsimore dhe ekskurzione) Fr10- deri 20-

Sipas shpenzimit Angazhim i jashteumlm peumlr diteuml deri Fr 10-Shpenzimet e udheumltimit (abonim) Libraekskuzioneshtrojeumlsport

Informacione teuml metutjeshme Keumlshillimi I buxhetit Zvicerr wwwbudgetberatungch

Erziehungsberatung Bern 11

Erziehung konkret

Parat mujoreqese mujore

Feumlmijeumlt meumlsohen ateumlhereuml teuml sillen me para neumlse ata kaneuml para neuml dispoziteuml

Ne ju rekomandojm juve

Mos e lidhni qesen e parave me sherbime dhe mos e peumlrdorni si mjet denimi

Peumlrcaktoni me feumlmin seuml bashku sa do teuml peumlrmbaj qesja me para

Qeuml feumlmiu ta keteuml qesen me para teuml lire neuml dispozit( kjo do teuml thoteuml qeuml mundet veumlteuml feumlmiu teuml vendos se ccedilfareuml doneuml teuml blejeuml ose teuml beumljeuml) kjo eumlshteuml e kuptushme qeuml ju mos teuml caktoni peumlr harxhimet

Qesja e parave peumlr feumlmijeuml dhe adoleshent(neuml peumlrputhje sipas vijes orientuese teuml konsultimit teuml buxhetit neuml Zvicerr)

Viti i 1 shkollor Fr1- neuml javeuml Viti i 2 shkollor Fr2- neuml javeuml Viti i 3 shkollor Fr3- neuml javeuml Viti i 4 shkollor Fr4- neuml javeuml

Viti i 5 dhe I 6 shkollor Fr25- deri 30- neuml muaj Viti i 7 dhe 8 shkollor Fr30- deri 40- neuml muaj Viti i 9 dhe 10 shkollor Fr40- deri 50- neuml muaj

Prej vitit 11 shkollor Fr50- deri 80- neuml muaj

Vazhdimi i parave mujore

Prej shkolleumls seuml mesme mundet teuml caktohet hap pas hapi vazhdimi i parave mujore Shuma drejtohet sipas shpenzimeve efektive dhe sipas kuadrit financiar teuml buxhetit teuml familjes

Neuml muaj Parat mujore(shiko larteuml) Fr30- deri 80-Mobil Fr10- deri 20-Veshjembadhje Fr70- deri 80-Kozmetikhigjena e trupit Fr30- deri 40-Biccedilikletaskuter Fr10- deri 30-Material shkollor (pa mjete meumlsimore dhe ekskurzione) Fr10- deri 20-

Sipas shpenzimit Angazhim i jashteumlm peumlr diteuml deri Fr 10-Shpenzimet e udheumltimit (abonim) Libraekskuzioneshtrojeumlsport

Informacione teuml metutjeshme Keumlshillimi I buxhetit Zvicerr wwwbudgetberatungch

Erziehungsberatung Bern 11

Erziehung konkret

Koheumlt e daljespartit

Neuml koheumln e lire duhet teuml munden adoleshentet ta marrin veten nga peumlrditshmeria e shkolleumlsKoha e lire eumlshteuml koha e jeteseumls ajo koheuml peumlr shoqri hobit dhe peumlr interesa teuml veta

Daljet

Keumlto pytje duhet teuml peumlrgjigjen me radh nga feumlmiu juaj Ku do teuml shkosh Si do teuml shkosh atje dhe si do teuml kthehesh Me keuml takohesh ti Kur do teuml vish neuml shteumlpi

Neuml Zvicerr nuk janeuml koheumlt e daljes sipas ligjit teuml rregulluara dhe si rrjedhim duhet keumlto rekomandime neuml vijim teuml sheumlrbejn peumlr prindrit peumlr njeuml rregullore

Mosha mbrenda javes neuml vikendneuml pushime

6-8 nga ora 1800 neuml peumlrcjellje nga teuml rriturit 9-12 deri 1930h deri 2100h 13-14 deri 2030h deri 2200h 15-16 deri 2130h deri 2300h

Eumlshteuml me reumlndeumlsi qeuml adoleshentet teuml meumlsojnteuml dineuml teuml sillen me kohen e lireuml dhe lirin e tyreNdalesat dhe rregullat ju mbeumlshesin juve neuml ndalesaArritja e marrveshjes nga ndalesat dhe rregullat eumlshteuml e nevojshme dhe e reumlndsishme dhe duhet sipas vendit dhe skenave aktuale teuml adoleshentve ti peumlrshtaten

Partit

Cilat pikeuml duhet paraprakisht teuml sqarohen nga prindrit Organizuesi Adresa dhe vendi Peumlrgjitheumlsit Fillimifundi Grupimi I moshes Vetem apo me dikend Rruga peumlr neuml shteumlpikthimi Parabiseda peumlr situatat e mundshme teuml rrazikut(pshccedilfareuml beumlneuml ti neumlse e humb trenin

Ose neumlse gjindesh neuml ndonjeuml peumlrleshje)

Neumlse gjitha pikeumlt e larteuml peumlrmendura janeuml teuml njohura mundet feumlmiu i qeteuml ti lejohet teuml shkoj neuml parti Kuadri i koheumls mundet teuml zgjateuml neuml kuader teuml mbrojtjes gjateuml vikendit peumlr 1-2 oreuml peumlr visit teuml partit

Informacione teuml metujeshme Portali peumlr neumlna dhe baballar ne Zvicerr wwwwirelternch Revista peumlr prinder wwwfritzundraenzich E-keumlshillimi dhe informacione peumlr adoleshent wwwtschauch Platforma informative peumlr adoleshent wwwfeelokch

Erziehungsberatung Bern 12

Erziehung konkret

Gjumi

Njeumlriut teuml sheumlndosheuml i nevojitet gjumi i sheumlndosheuml se gjumi eumlshteuml njeuml burim i reumlndsishem energjik peumlr njeriunKjo i takon peumlrgjegjsiseuml seuml prindrit qeuml feumlmijeumlt shkollore teuml keneuml gjumeuml teuml mjaftueshem

Keumlshillat qeuml neuml mbeumlmje teuml keneuml qeteumlsi

Peumlr adoleshent

Gjateuml dites teuml keteuml levizje teuml mjaftushme (seuml paku 1-2 oreuml neuml ajreuml teuml pastur)

Teuml bisedohet peumlr diten e kaluar

Koha e rregullt e shkuarjes neuml shtrat (gjithashtu edhe kur nuk jeni ende teuml lodhur)

Teuml kujdeset Klima e dhomes (ajr I pasteumlr dhe jo nxehteuml)

Peumlr feumlmijeuml teuml vegjel

Ritualet e shtratit teuml mbreumlmjeve

Shtazeuml stofi neuml shtart

Muzik zeumlnje gjumi

Qlodhje teuml Feumlmiseuml(qofse deumlshiron pshmasazha)

(citati nga wwwneueneggcom)

Feumlmijeumlt kaneuml tjera nevoja teuml gjumit sesa teuml rriturit dhe ju nevojitet koheuml ldquopeumlr teuml ardhur neuml vetirdquo Ndaleni pra me koheuml televizorin para se ti deumlrgu neuml shtrat dhe shmanguni lojrave shqetsueseRitualet e zeumlne gjumit ndihmojn peumlr tu qeteumlsuar

Para- dhe pas gjumi nuk eumlshteuml i mundsheumlmEumlshteuml me reumlndeumlsi qeuml feumlmijeumlve shkollor i nevojitet peumlrmbajta e oreumlve teuml gjumit individual dhe mundeumlsisht neuml oreuml teuml njejt teuml shkojneuml neuml shtrat

Vuan feumlmiu rregullisht me probleme teuml gjumit duhet teuml konsultohni me njeuml specialist

Koheumlzgjatja e gjumit mesatarisht

1-4 vjeq 12 oreuml 5-6 vjeq 115 oreuml 7-9 vjeq 11 oreuml 10-11 vjeq 105 oreuml 12-13 vjeq 10 oreuml 14-18 vjeq 85-9 oreuml

Mos harroniTe ccedildo njeumlri janeuml nevojat e gjumit teuml ndryshme Eumlshteuml me reumlndeumlsi qeuml egzistojn rregullsit neuml jeten e peumlrditshme si psh shujtat koha e detyrave organizimi I koheumls seuml lire koheumlt e shkuarjes neuml shtrat etj Ndonjeuml diteuml te javes mundet strukturohet dhe teuml krijohet ndryshe

Informata teuml metutjeshme Informata peumlr zhvillimeuml teuml feumlmijeumlve wwwkindergesundheit-infode Puneuml e lejuar peumlr feumlmi dhe adoleshent wwwneueneggcom

Erziehungsberatung Bern 13

Erziehung konkret

Gjumi

Njeumlriut teuml sheumlndosheuml i nevojitet gjumi i sheumlndosheuml se gjumi eumlshteuml njeuml burim i reumlndsishem energjik peumlr njeriunKjo i takon peumlrgjegjsiseuml seuml prindrit qeuml feumlmijeumlt shkollore teuml keneuml gjumeuml teuml mjaftueshem

Keumlshillat qeuml neuml mbeumlmje teuml keneuml qeteumlsi

Peumlr adoleshent

Gjateuml dites teuml keteuml levizje teuml mjaftushme (seuml paku 1-2 oreuml neuml ajreuml teuml pastur)

Teuml bisedohet peumlr diten e kaluar

Koha e rregullt e shkuarjes neuml shtrat (gjithashtu edhe kur nuk jeni ende teuml lodhur)

Teuml kujdeset Klima e dhomes (ajr I pasteumlr dhe jo nxehteuml)

Peumlr feumlmijeuml teuml vegjel

Ritualet e shtratit teuml mbreumlmjeve

Shtazeuml stofi neuml shtart

Muzik zeumlnje gjumi

Qlodhje teuml Feumlmiseuml(qofse deumlshiron pshmasazha)

(citati nga wwwneueneggcom)

Feumlmijeumlt kaneuml tjera nevoja teuml gjumit sesa teuml rriturit dhe ju nevojitet koheuml ldquopeumlr teuml ardhur neuml vetirdquo Ndaleni pra me koheuml televizorin para se ti deumlrgu neuml shtrat dhe shmanguni lojrave shqetsueseRitualet e zeumlne gjumit ndihmojn peumlr tu qeteumlsuar

Para- dhe pas gjumi nuk eumlshteuml i mundsheumlmEumlshteuml me reumlndeumlsi qeuml feumlmijeumlve shkollor i nevojitet peumlrmbajta e oreumlve teuml gjumit individual dhe mundeumlsisht neuml oreuml teuml njejt teuml shkojneuml neuml shtrat

Vuan feumlmiu rregullisht me probleme teuml gjumit duhet teuml konsultohni me njeuml specialist

Koheumlzgjatja e gjumit mesatarisht

1-4 vjeq 12 oreuml 5-6 vjeq 115 oreuml 7-9 vjeq 11 oreuml 10-11 vjeq 105 oreuml 12-13 vjeq 10 oreuml 14-18 vjeq 85-9 oreuml

Mos harroniTe ccedildo njeumlri janeuml nevojat e gjumit teuml ndryshme Eumlshteuml me reumlndeumlsi qeuml egzistojn rregullsit neuml jeten e peumlrditshme si psh shujtat koha e detyrave organizimi I koheumls seuml lire koheumlt e shkuarjes neuml shtrat etj Ndonjeuml diteuml te javes mundet strukturohet dhe teuml krijohet ndryshe

Informata teuml metutjeshme Informata peumlr zhvillimeuml teuml feumlmijeumlve wwwkindergesundheit-infode Puneuml e lejuar peumlr feumlmi dhe adoleshent wwwneueneggcom

Erziehungsberatung Bern 13

Erziehung konkret

Detyrat e shteumlpiseuml

Detyrat janeuml vendimtare peumlr meumlsimin e suksesheumlm neuml shkolleumlPeumlrmbajtja e meumlsimit duhet teuml peumlrkujtohet me keumlteuml do teuml derdhen dhe teuml mbahen meuml mire neuml kujteseuml

Neumlse feumlmijeumlve ju duhet shpesh ndihmeuml nga prindrit duhet kjo teuml bisedohet me prindrit peumlr teuml peumlrcaktuar neumlse feumlmiu ka probleme neuml meumlsim

Peumlr teuml funksionuar mireuml kryerja e detyrave ju ndihmon neumlse feumlmijeumlt dhe prindrit orientohen keumltyre pikave

Kushtet e puneumls optimale Ndritsheumlm vendi i puneumls i caktuar(meuml seuml miri tavolina puneumls personale) temperatura e dhomeumls 18 deri 22 grad jo lodra neuml vend teuml puneumls vendi i puneuml i rregulluar tavolina dhe karriga mundsisht teuml leumlvizeumlsheumlme

Koha e detyrave teuml shteumlpiseuml Peumlrcaktimi i koheumls seuml detyrave fikse (meuml se miri teuml vendoset plani javor) beumlrja e detyrave teuml rregullta eumlshteuml me reumlndeumlsi Meuml seuml miri eumlshteuml teuml kryhen detyrat pas shkolle peumlrkateumlsisht pas drekeBeumlrja e detyrave neuml mbreumlmje nuk eumlshteuml e peumlrshtatshme sepse eficensa eumlshteuml e uleumlt dhe feumlmiu duhet gjateuml teumlreuml dites teuml mendon peumlr keumlteuml qeuml neuml mbreumlje duhet teuml beumljeuml detyra

12 klaseuml 1 oreumlneuml javeuml

3 4 klaseuml 2 oreuml neuml javeuml

5 6 klaseuml 3 oreuml neuml javeuml

7-9 klaseuml 4 oreuml neuml javeuml

Pauzat Meuml seuml voni pas 30 minutave i nevojitet nxeumlnsve teuml shkolleumls fillore njeuml pauz prej 5-10 minutshe (peumlr teuml pireuml dhe peumlr tu ajrosur)Pas 60 minutave janeuml 10-15 minuta pause teuml arsyshme dhe pas 90 minuta beumlrje detyrash i nevojitet trurit teuml feumlmiseuml njeuml pause 30 minutasheMundohuni qeuml pauzat teuml krijohen ashtu qeuml kjo teuml mund teuml peumlrdoret sa meuml kreativ si psh me vizatu me luajtur a po me u relaksu

Peumlrfundimi I dertyrave teuml shteumliseuml Neumlse veumlreni qeuml feumlmiu juaj ka punuar mjaft dhe meuml nuk eumlshteuml eficentdobisheumlm por i lodhurdhe i rraskapitur peumlrfundoni me teuml beumlrjen e detyrave teuml shteumlpiseumlEumlshteuml peumlrparsi qeuml para se teuml arrihet kufiri i rraskapitjes dhe para kufirit teuml frustimit teuml peumlrfundoni peumlr ndryshe frustimi do teuml qeumlndroj edhe neuml aktivitete teuml meumltutjeshme teuml cilat ende janeuml teuml pakryera

Informata teuml metutjeshme Kujdestaria e psyhologut shkollor Horgen wwwspdhorgench Vebfaqja peumlr detyra dhe informata teuml leumlndeve teuml ndryshme wwwsimplysciencech

Erziehungsberatung Bern 14

Erziehung konkret

Gjeumlrat e pasionit

Ccedildo diteuml e meuml shumeuml peumlrballohemi ne por gjithashtu feumlmijeumlt dhe adoleshentet me gjeumlra teuml ndryshme teuml pasionitsiccedil eumlshteuml nepeumlr marketinge neuml televizor apo neuml jeten e peumlrditshmeSjellja me alkoohol tabak produkte kanabaris si dhe mvareumlsit dhe sende tjera qejfi duhet teuml meumlsohen

Drejtat bazore neuml kantonin e Bernit Ndalesat peumlr shitjen dhe servirjen e

- Alkoholit (birr vereuml dhe vereumlmolle) neumln 16 vjeqar - Shpirto (aperitivalkopops) neumln 18 vjeqar - Artikujt e duhani neumln 18 vjeqar

Konsumi mbjellja zoteumlrim dhe tregtia e Kanabaris si dhe psikoaktivitete teuml substancave janeuml me rregull teuml ndalume dhe teuml denushme

Ccedilfareuml mund teuml beumlni ju si prind

- Vendosni rregulla peumlr tymosje- pirje apo tjera sjellje konsumuese teuml feumlmiut dhe mundohuni aq sa eumlshteuml e mundur ta kontrolloni

- Ju si prind jeni njeuml shembull paraprak si dhe njeuml ekzistenceuml e meumlparshme peumlr feumlmiun si dhe njeuml dukje e peumlrmasave teuml konsumit teuml alkooholit si dhe teuml tymosjes

- Teuml keni hapsir kohe peumlr ta ndegjuar dhe tregoni interesim neumlse feumlmiu juaj peumlr keumlteuml ju tregon apo deumlshironi peumlr keumlteuml teuml flas

- Transmetoni feumlmiseuml suaj ndjenja dinjiteti siguri neuml veti dhe veteuml peumlrgjegjsi

Ccedilfareuml teuml beumlni neuml raste serioze

Neuml rast qeuml feumlmiu juaj teuml vije neuml shteumlpi i dehur nga njeuml parti vleneuml qeuml ju seuml pari teuml jeni teumlqeteumlMos e paragjykoni por ndihmoni seuml pariEumlshteuml me reumlndeumlsi qeuml ju mos ta peumlrkrahni dhe ti menjanoni pasoja e pakeumlndshme teuml konsumit keumlshtu qeuml si psh njeuml arsyetim ta miratoni ose ta neumlnshkruani peumlr mos vijimin neuml shkolleuml

E ndihmushme mund teuml jeteuml neuml diteumlt e ardhshme njeuml bisedeuml sqaruse peumlr ccedilka ju duhet teuml keni kujdes mos tirsquoa ndaloni teuml shprehurit se shpesh kjo mund teuml jeteuml si veprim inaccedilorNeumlse beumlhet fjaleuml peumlr njeuml peumlrjashtim atehereuml eumlshteuml ndihmeumltar neumlse ju konsumoni alkoolit nuk e mbivlersoni dhe feumlmin peumlr keumlteuml kryesisht e keumlshilloni

Por mbani neumln veumlzhgim konsumin e alkoolit teuml feumlmiseuml - A eumlshteuml shpesh e dukshme qeuml i biri a po e bija pijneuml - A keni neuml shteumlpi njeuml shank ku mund teuml sherbehet i biri a po e bija

Neuml keumlteuml rast duhet teuml ndezen alarmatMos ngurroni peumlr teuml keumlrkuar ndihm profesionaleKeumlteuml e keni neuml afeumlrsin e juaj si psh te

bullKonsultareuml psikosocial bullKonsultoreuml droge

bullKonsulatoreuml peumlr adoleshent bullFunksione teuml sheumlndeteumlsis bullPsikolog shkollor

psh dega zvicrrane ptjera me drogeuml mvarsit zvicerr telefoni ndihmeumls p

eumlr probleme alkoholi dhe probleme wwwsfa-sipach wwwsucht-infoch

eumlr feumlmijeuml dhe adoleshent Tel147

Erziehungsberatung Bern 15

Erziehung konkret

Seksualizmi

Folni me feumlmin tuaj peumlr seksualizeumlm ashtu si i peumlrshtatet mosha dhe nevojat e dijesLibrat me fotografi dhe broshura peumlr prind mund teuml jeneuml ndihmeumlseFeumlmijeumlt nuk duhet dhe nuk deumlshirojn teuml dine neuml ccedildo detaj por ata nuk dojneuml teuml ngushllohen peumlr ma voneuml apo me peumlrshkrime jo teuml qarta

Burimet informative kryesore peumlr informatat e para neutrale si pjekuria seksuale ndryshimet trupore si dhe parandalimi i shtatzaniseuml janeuml prindrit apo shkolla

Keumlshillat peumlr njeuml bisedeuml peumlr sekualizmin

- Permendini gjeumlrat me ermra

- Ccediloft tek biseda peumlr hereuml teuml pare lind njeuml gjendje turpruseKeni durimProvojeni peumlr njeuml ccedilast teuml meuml vonsheumlm

- Respektojeni ju feumlmin tuaj neumlse nuk deumlshiron ti thoteuml teuml gjitha ndash e reumlndeumlsishme eumlshteumlqeuml teuml formohet marreumldheumlnie mireumlbesimi ndermjet juve dhe feumlmiut

- Peumlrkunder shumeuml shqetsimeve teuml shtatzaniseuml peumlrdhunime seksuale dhe teuml sides eumlshteuml e reumlndeumlsishme qeuml teuml theksohen edhe anet e bukura teuml seksualizmit

- Mendoni qka do teuml kishit deumlshiruar peumlr keumlsi lloj bisedash nga prindrit e juaj Ccedilfareuml qendrimi kini ju mbi seksualizmin

Informacine teuml metutjeshme Peumlrkrahja e feumlmijeumlve dhe adoleshnetve neuml Svicerr httpwwwinfoklickchnetzwerkrund-um ldquoRUND UMrdquo(rreth peumlr) eumlshteuml njeuml lojeuml rreth temave trupi lidhjambortja kunder shtatzaniseuml dhe kufizimet peumlr adoleshent Sheumlndetsia e Bernit(Ofertat e petagogve mbi seksualizmin) wwwbernergesundheitch Platforma informative kombtareuml wwwisis-infoch Ndihma mbi Siden neuml Bern wwwahbech Platforma informative peumlr adoleshentet wwwfeelokch wwwlillich

Erziehungsberatung Bern 16

Erziehung konkret

Gjeumlrat e pasionit

Ccedildo diteuml e meuml shumeuml peumlrballohemi ne por gjithashtu feumlmijeumlt dhe adoleshentet me gjeumlra teuml ndryshme teuml pasionitsiccedil eumlshteuml nepeumlr marketinge neuml televizor apo neuml jeten e peumlrditshmeSjellja me alkoohol tabak produkte kanabaris si dhe mvareumlsit dhe sende tjera qejfi duhet teuml meumlsohen

Drejtat bazore neuml kantonin e Bernit Ndalesat peumlr shitjen dhe servirjen e

- Alkoholit (birr vereuml dhe vereumlmolle) neumln 16 vjeqar - Shpirto (aperitivalkopops) neumln 18 vjeqar - Artikujt e duhani neumln 18 vjeqar

Konsumi mbjellja zoteumlrim dhe tregtia e Kanabaris si dhe psikoaktivitete teuml substancave janeuml me rregull teuml ndalume dhe teuml denushme

Ccedilfareuml mund teuml beumlni ju si prind

- Vendosni rregulla peumlr tymosje- pirje apo tjera sjellje konsumuese teuml feumlmiut dhe mundohuni aq sa eumlshteuml e mundur ta kontrolloni

- Ju si prind jeni njeuml shembull paraprak si dhe njeuml ekzistenceuml e meumlparshme peumlr feumlmiun si dhe njeuml dukje e peumlrmasave teuml konsumit teuml alkooholit si dhe teuml tymosjes

- Teuml keni hapsir kohe peumlr ta ndegjuar dhe tregoni interesim neumlse feumlmiu juaj peumlr keumlteuml ju tregon apo deumlshironi peumlr keumlteuml teuml flas

- Transmetoni feumlmiseuml suaj ndjenja dinjiteti siguri neuml veti dhe veteuml peumlrgjegjsi

Ccedilfareuml teuml beumlni neuml raste serioze

Neuml rast qeuml feumlmiu juaj teuml vije neuml shteumlpi i dehur nga njeuml parti vleneuml qeuml ju seuml pari teuml jeni teumlqeteumlMos e paragjykoni por ndihmoni seuml pariEumlshteuml me reumlndeumlsi qeuml ju mos ta peumlrkrahni dhe ti menjanoni pasoja e pakeumlndshme teuml konsumit keumlshtu qeuml si psh njeuml arsyetim ta miratoni ose ta neumlnshkruani peumlr mos vijimin neuml shkolleuml

E ndihmushme mund teuml jeteuml neuml diteumlt e ardhshme njeuml bisedeuml sqaruse peumlr ccedilka ju duhet teuml keni kujdes mos tirsquoa ndaloni teuml shprehurit se shpesh kjo mund teuml jeteuml si veprim inaccedilorNeumlse beumlhet fjaleuml peumlr njeuml peumlrjashtim atehereuml eumlshteuml ndihmeumltar neumlse ju konsumoni alkoolit nuk e mbivlersoni dhe feumlmin peumlr keumlteuml kryesisht e keumlshilloni

Por mbani neumln veumlzhgim konsumin e alkoolit teuml feumlmiseuml - A eumlshteuml shpesh e dukshme qeuml i biri a po e bija pijneuml - A keni neuml shteumlpi njeuml shank ku mund teuml sherbehet i biri a po e bija

Neuml keumlteuml rast duhet teuml ndezen alarmatMos ngurroni peumlr teuml keumlrkuar ndihm profesionaleKeumlteuml e keni neuml afeumlrsin e juaj si psh te

bullKonsultareuml psikosocial bullKonsultoreuml droge

bullKonsulatoreuml peumlr adoleshent bullFunksione teuml sheumlndeteumlsis bullPsikolog shkollor

psh dega zvicrrane ptjera me drogeuml mvarsit zvicerr telefoni ndihmeumls p

eumlr probleme alkoholi dhe probleme wwwsfa-sipach wwwsucht-infoch

eumlr feumlmijeuml dhe adoleshent Tel147

Erziehungsberatung Bern 15

Erziehung konkret

Seksualizmi

Folni me feumlmin tuaj peumlr seksualizeumlm ashtu si i peumlrshtatet mosha dhe nevojat e dijesLibrat me fotografi dhe broshura peumlr prind mund teuml jeneuml ndihmeumlseFeumlmijeumlt nuk duhet dhe nuk deumlshirojn teuml dine neuml ccedildo detaj por ata nuk dojneuml teuml ngushllohen peumlr ma voneuml apo me peumlrshkrime jo teuml qarta

Burimet informative kryesore peumlr informatat e para neutrale si pjekuria seksuale ndryshimet trupore si dhe parandalimi i shtatzaniseuml janeuml prindrit apo shkolla

Keumlshillat peumlr njeuml bisedeuml peumlr sekualizmin

- Permendini gjeumlrat me ermra

- Ccediloft tek biseda peumlr hereuml teuml pare lind njeuml gjendje turpruseKeni durimProvojeni peumlr njeuml ccedilast teuml meuml vonsheumlm

- Respektojeni ju feumlmin tuaj neumlse nuk deumlshiron ti thoteuml teuml gjitha ndash e reumlndeumlsishme eumlshteumlqeuml teuml formohet marreumldheumlnie mireumlbesimi ndermjet juve dhe feumlmiut

- Peumlrkunder shumeuml shqetsimeve teuml shtatzaniseuml peumlrdhunime seksuale dhe teuml sides eumlshteuml e reumlndeumlsishme qeuml teuml theksohen edhe anet e bukura teuml seksualizmit

- Mendoni qka do teuml kishit deumlshiruar peumlr keumlsi lloj bisedash nga prindrit e juaj Ccedilfareuml qendrimi kini ju mbi seksualizmin

Informacine teuml metutjeshme Peumlrkrahja e feumlmijeumlve dhe adoleshnetve neuml Svicerr httpwwwinfoklickchnetzwerkrund-um ldquoRUND UMrdquo(rreth peumlr) eumlshteuml njeuml lojeuml rreth temave trupi lidhjambortja kunder shtatzaniseuml dhe kufizimet peumlr adoleshent Sheumlndetsia e Bernit(Ofertat e petagogve mbi seksualizmin) wwwbernergesundheitch Platforma informative kombtareuml wwwisis-infoch Ndihma mbi Siden neuml Bern wwwahbech Platforma informative peumlr adoleshentet wwwfeelokch wwwlillich

Erziehungsberatung Bern 16

Erziehung konkret

Seksualizmi

Folni me feumlmin tuaj peumlr seksualizeumlm ashtu si i peumlrshtatet mosha dhe nevojat e dijesLibrat me fotografi dhe broshura peumlr prind mund teuml jeneuml ndihmeumlseFeumlmijeumlt nuk duhet dhe nuk deumlshirojn teuml dine neuml ccedildo detaj por ata nuk dojneuml teuml ngushllohen peumlr ma voneuml apo me peumlrshkrime jo teuml qarta

Burimet informative kryesore peumlr informatat e para neutrale si pjekuria seksuale ndryshimet trupore si dhe parandalimi i shtatzaniseuml janeuml prindrit apo shkolla

Keumlshillat peumlr njeuml bisedeuml peumlr sekualizmin

- Permendini gjeumlrat me ermra

- Ccediloft tek biseda peumlr hereuml teuml pare lind njeuml gjendje turpruseKeni durimProvojeni peumlr njeuml ccedilast teuml meuml vonsheumlm

- Respektojeni ju feumlmin tuaj neumlse nuk deumlshiron ti thoteuml teuml gjitha ndash e reumlndeumlsishme eumlshteumlqeuml teuml formohet marreumldheumlnie mireumlbesimi ndermjet juve dhe feumlmiut

- Peumlrkunder shumeuml shqetsimeve teuml shtatzaniseuml peumlrdhunime seksuale dhe teuml sides eumlshteuml e reumlndeumlsishme qeuml teuml theksohen edhe anet e bukura teuml seksualizmit

- Mendoni qka do teuml kishit deumlshiruar peumlr keumlsi lloj bisedash nga prindrit e juaj Ccedilfareuml qendrimi kini ju mbi seksualizmin

Informacine teuml metutjeshme Peumlrkrahja e feumlmijeumlve dhe adoleshnetve neuml Svicerr httpwwwinfoklickchnetzwerkrund-um ldquoRUND UMrdquo(rreth peumlr) eumlshteuml njeuml lojeuml rreth temave trupi lidhjambortja kunder shtatzaniseuml dhe kufizimet peumlr adoleshent Sheumlndetsia e Bernit(Ofertat e petagogve mbi seksualizmin) wwwbernergesundheitch Platforma informative kombtareuml wwwisis-infoch Ndihma mbi Siden neuml Bern wwwahbech Platforma informative peumlr adoleshentet wwwfeelokch wwwlillich

Erziehungsberatung Bern 16

Erziehung konkret

Mjete informimi

Mjetet informative kaneuml sod njeuml vlereuml teuml reumlndeumlsishme neuml shoqrin toneuml dhe prandaj eumlshteuml gjitheumlhereuml temeuml e peumlrseumlritshme peumlr edukimin e feumlmijeumlve dhe adoleshentve

E reumlndsishme eumlshteuml peumlrdorimi I mjeteve informative peumlrkateumlse qeuml - Para moshes 1 dhe teuml 2 vjeqar peumlrdorimi I mjeteve informative nuk eumlshteuml i

parapameuml - Seuml pari pas kopshtit dhe shkolles jo neuml mengjes dhe jo gjateuml mesdites teuml peumlrdoren

mjetet informative - Neuml moshen e kopshtit dhe neuml moshen e klaseumlve teuml ulta peumlrdorimi maksimal i mjeteve

informative eumlshteuml -1 oreuml neuml diteuml (siq eumlshteuml televizori interneti apo chatti) dhe - Tek adoleshentet koheumlzgjatja e peumlrdorimit eumlshteuml deri neuml 2 oreuml neuml diteuml peumlr tu

peumlrmabjtur Keumltu eumlshteuml me reumlndeumlsi qeuml me adoleshentet seuml bashku teuml arrihet njeuml marrveshje e koheumlve

Shikimi i televizorit E reumlneumldsishme eumlshteuml qeuml para televizorit mos teuml kryhen detyrat Televizori eumlshteuml mejt argeumltimi peumlr feumlmijeuml dhe mund teuml jeteuml jo vepror kjo e dobeumlson koncentrimin dhe rezultaet e hapsireumls shkollore si dhe probleme trupore siq eumlshteuml mbipesha ose pak levizjePeumlr keumlteuml eumlshteuml e reumlndeumlsishme qeuml feumlmiut tuaj ti meumlsohet shoqrimi dhe rregullat kuptimplota peumlr konsumimin e televizorit

Ku do teuml mund teuml shikoj feumlmiu juaj televizor Jo televizor neuml dhomen e feumlmijeumlve sepse qendron rreziku qeuml - Teuml shikohet televizori meuml gjateuml - Nuk praqiten mundeumlsi kontrollimi - Shpeumlrqendrohet nga detyrat e shtepiseuml

Si - Feumlmiu juaj duhet teuml ju pys juve se a i lejohet teuml shiqoj - Perzgjidhni ju me feumlmin seuml bashku njeuml program - Shiqoni qe eumlshteuml e mundshme seuml bashku me feumlmin televizor dhe folni peumlr keumlteuml - Naleni televizori pas shiqimit teuml programit

Alternativa teuml mundshme vend teuml televizorit Neuml radio teuml ndegjoni programe peumlr feumlmijeuml kasata teuml peumlrallave libra ndeumlgjimi libra me fotografi teuml shikohen lojra lexim e teuml tjera

Chatti Mjetet e informimit teuml reja si kompjuteri interneti dhe mobilat ka njeuml force teuml madhe teumlrheqse mbi feumlmijeuml dhe adoleshentet Peumlr keumlteuml eumlshteuml e reumlndeumlsishme qeuml feumlmijeumlt dhe adoleshentet teuml mesohen teuml sillen kuptim plot dhe plot peumlrgjegjsi me mjetet e informimit teuml reja me keumlteuml rriten sfidat e informacioneve teuml shoqriseuml si dhe peumlrshtatja e shoqeumlriseuml neuml teuml ardhmen

Informacionet peumlr rreziqet Shumeuml peumlrdorus teuml internetit ose partner bisede tregohen peumlr dikeumlnd tjeter qeuml neuml teuml veumlrtet nuk egziston (pshMeshkujt e vjeter tregohen si 12-vjeqr ose moshes seuml njejt)

Dy E-Mail adresa mund teuml jeneuml teuml kuptimplota Njeuml E-mail teuml jeteuml peumlr peumlrdorimin me persona teuml afermeuml dhe njeuml tjeter peumlr peumlrdorimin e bisedave me teuml huaj

Informacionet personale vetem peumlr persona teuml afeumlrmEumlshteuml me reumlndeumlsi qeuml mos teuml peumlrcillen emrat e shoqriseuml teuml afeumlrmeve e teuml tjera tek shoqria tjeter

Erziehungsberatung Bern 17

Erziehung konkret

Moslejimi I takimit me teuml huaj Deumlrgimi I fotografife dhe takimi me teuml huaj duhet mos lejohet

Shkeumlmbimin e bisedave (chatten) ju si prind beumljeni seuml bashku me feumlmin tuaj Vetem keumlshtu mund ta dini se ccedilfareuml eumlshteuml duke beumlreuml dhe meumlsuar nga njeumlri tjetri

Peumlrcillne gjendjen shpirtrore teuml feumlmiseuml suaj gjateuml shkeumlmbimit teuml bisedeseuml(chatten)Eumlshteuml feumlmiu I hutuar kur eumlshteuml aty peumlrpara ulurCilat faqe shikohen Ateumlhereuml flisni peumlr keumlteuml

Peumlrcaktoni ju seuml bahsku me feumlmin tuaj rregulla teuml qarta teuml shkeumlmbimit teuml biseadave(chatten)

Rregullat janeuml meuml teuml favorshme se sa ndalesat sepse ato I peumlrcaktoni seuml bashku

Jeni ju I mosbesusheumlm neumlse njeuml biseduse shprehet peumlrballeuml feumlmiseuml suaj si neuml vijeuml apo teuml ngjajsheumlm - ldquoNe nihemi qeuml njeuml koheuml teuml gjateumlrdquo - ldquoTi je aq e bukur dhe ende e rerdquo - ldquoNeumlse ne kishim paseuml mundeumlsi teuml takohemi ateumlhereuml teuml premtoj uneuml tyrdquo - ldquoA eumlshteuml e mundur ta peumlrshkruajsh vehten se si dukesh dhe sa je e zhvilluarrdquo(si psh

nxitje e interesit ndeumlr vajzave se a ki ende qime (lesh i gjenitaleve) e keumlshtu me radheuml)

- Neumlse ai ose ajo flasin vetem peumlr seksualitet ose shprehet peumlr keumlteuml dhe gjateuml teumlreuml kohes beumlneuml pytje peumlr keumlteuml ose

- Neumlse ai ajo feumlmin tuaj e frikson apo I shtien frikeuml me theumlnjet ldquoUneuml do ti tregoj prinderve tuaj apo meumlsueses teumlnde ect

Interneti Interneti eumlshteuml neuml ditet e sodit njeuml mjet informimi mjafteuml I zgjeraur pothuajse I pashmangshum dhe gjithashtu I rreziksheumlmKjo eumlshteuml me reumlndeumlsi qeuml feumlmijeumlt teuml meumlsojn teuml marrin veteumlpeumlrgjegjsi mbi mjetet e informimit

Surfoni ju me feumlmin tuaj wwwfit4chatch wwwinternet-abcde wwwkidsvillede wwwkinderbrauserde wwwblinde-kuhde wwwtschauch

Informacionet mbi policin e kantonit Luzernit prej 10 vjeqe prej 8 vjeqe Klasa e 3-6 Maqina keumlrkuese peumlr feumlmijeuml Ekipi I keumlshillimit neuml rrjet dhe ndrrime peumlr feumlmijeuml e mundshme (Blogs)

Programe filterike wwwblinde-kuhde wwwsalfelddeTeuml

Maqina keumlrkuse peumlr feumlmijeuml peumlrdorimi I sigurimeve relevante peumlr gjitha sistemet e windowsit

Neuml gjuhen frenge wwwolgprotectnet wwwfilrainfo

Peumlr kontrollime teuml prinderve Informacione mbi sistemet filterike

Tek shkeljet e bised-partneret teuml fieumlmiseuml suaj wwwkobikch Vendet kordinuse peumlr luftimin e kriminelve teuml

internetit

Erziehungsberatung Bern 18

Erziehung konkret

Moslejimi I takimit me teuml huaj Deumlrgimi I fotografife dhe takimi me teuml huaj duhet mos lejohet

Shkeumlmbimin e bisedave (chatten) ju si prind beumljeni seuml bashku me feumlmin tuaj Vetem keumlshtu mund ta dini se ccedilfareuml eumlshteuml duke beumlreuml dhe meumlsuar nga njeumlri tjetri

Peumlrcillne gjendjen shpirtrore teuml feumlmiseuml suaj gjateuml shkeumlmbimit teuml bisedeseuml(chatten)Eumlshteuml feumlmiu I hutuar kur eumlshteuml aty peumlrpara ulurCilat faqe shikohen Ateumlhereuml flisni peumlr keumlteuml

Peumlrcaktoni ju seuml bahsku me feumlmin tuaj rregulla teuml qarta teuml shkeumlmbimit teuml biseadave(chatten)

Rregullat janeuml meuml teuml favorshme se sa ndalesat sepse ato I peumlrcaktoni seuml bashku

Jeni ju I mosbesusheumlm neumlse njeuml biseduse shprehet peumlrballeuml feumlmiseuml suaj si neuml vijeuml apo teuml ngjajsheumlm - ldquoNe nihemi qeuml njeuml koheuml teuml gjateumlrdquo - ldquoTi je aq e bukur dhe ende e rerdquo - ldquoNeumlse ne kishim paseuml mundeumlsi teuml takohemi ateumlhereuml teuml premtoj uneuml tyrdquo - ldquoA eumlshteuml e mundur ta peumlrshkruajsh vehten se si dukesh dhe sa je e zhvilluarrdquo(si psh

nxitje e interesit ndeumlr vajzave se a ki ende qime (lesh i gjenitaleve) e keumlshtu me radheuml)

- Neumlse ai ose ajo flasin vetem peumlr seksualitet ose shprehet peumlr keumlteuml dhe gjateuml teumlreuml kohes beumlneuml pytje peumlr keumlteuml ose

- Neumlse ai ajo feumlmin tuaj e frikson apo I shtien frikeuml me theumlnjet ldquoUneuml do ti tregoj prinderve tuaj apo meumlsueses teumlnde ect

Interneti Interneti eumlshteuml neuml ditet e sodit njeuml mjet informimi mjafteuml I zgjeraur pothuajse I pashmangshum dhe gjithashtu I rreziksheumlmKjo eumlshteuml me reumlndeumlsi qeuml feumlmijeumlt teuml meumlsojn teuml marrin veteumlpeumlrgjegjsi mbi mjetet e informimit

Surfoni ju me feumlmin tuaj wwwfit4chatch wwwinternet-abcde wwwkidsvillede wwwkinderbrauserde wwwblinde-kuhde wwwtschauch

Informacionet mbi policin e kantonit Luzernit prej 10 vjeqe prej 8 vjeqe Klasa e 3-6 Maqina keumlrkuese peumlr feumlmijeuml Ekipi I keumlshillimit neuml rrjet dhe ndrrime peumlr feumlmijeuml e mundshme (Blogs)

Programe filterike wwwblinde-kuhde wwwsalfelddeTeuml

Maqina keumlrkuse peumlr feumlmijeuml peumlrdorimi I sigurimeve relevante peumlr gjitha sistemet e windowsit

Neuml gjuhen frenge wwwolgprotectnet wwwfilrainfo

Peumlr kontrollime teuml prinderve Informacione mbi sistemet filterike

Tek shkeljet e bised-partneret teuml fieumlmiseuml suaj wwwkobikch Vendet kordinuse peumlr luftimin e kriminelve teuml

internetit

Erziehungsberatung Bern 18

Erziehung konkret

Lojrat ne internet Me ligj jan teuml nadaulara lojrat me peumlrmbajtje te dhunes Kshtu qeuml munden teuml jeneuml shum teuml rreziksheumlm Peumlr jua si prindeumlr eshteuml me reumlndeumlsi qeuml ti shikoni detajet e dheumlna mbi mosheumln e perdorimit teuml keumltyre lojrave Gjithashtu eshteuml me reumlndeumlsi ta caktoni seumlbashtu me feumlmijun koheumln e perdorimit se lojrave Teuml dheumlnat tjeumlra janeuml te njeumljtat si peumlr shiqimin e televizionit

wwwuskde wwwsieach wwwschulverlagch

Informacine teuml metutjeshme Informacione peumlr mosheumln e perdorimit te VideosLojes wwwpegiinfo Kontrollimi i faqeve teuml internetit wwwparents-friendde Searchmachine wwwblinde-kuhde Informacione peumlr media dhe kompetencat wwwklicksafede Vlereumlsimi i lojrave wwwgametestch

Informacione per edukim httpwwwelternclubschweizchartikelmedienkonsum-regeln-fuer-kinder

Kompetencat peumlr mediat httpwwwpsychologiezhawchfileadminuser_uploadpsychologieDownloadsForschungFAQ_Medi enkometenzFAQ_Medienkompetenz_ZHAWpdf

Chatti httpwwwklicksafedethemenkommunizierenchatwelche-risiken-gibt-es-fuer-kinder-und-jugendliche-beim-chatten

Erziehungsberatung Bern 19

Erziehung konkret

Vendi peumlr shenime personale

Erziehungsberatung Bern 20

Kantonale Erziehungsberatung Bern Effingerstrasse 12 3011 Bern

E-Mail Adresa ebbernerzbech Numri telefonit 031 633 41 41 Numri telefaxit 031 633 41 91

Kantonale Erziehungsberatung Bern Effingerstrasse 12 3011 Bern

E-Mail Adresa ebbernerzbech Numri telefonit 031 633 41 41 Numri telefaxit 031 633 41 91