edebiyatsonbook - pegem.net tde konu... · komisyon Öabt türk dili ve edebiyatı Öğretmenliği...

KPSS2016

ÖABT

Alan BilgisiAlan Eğitimi

TÜRK DİLİ veEDEBİYATI

29.Eğitimde

yıl

Pegem AkademiSınav Komisyonu;

2015 KPSS’yePegem Yayınları

ile hazırlanan adayların,40'ın üzerinde soruyu

kolaylıklaçözebildiğini

açıkladı.

Komisyon

ÖABT Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Konu Anlatımlı

ISBN 978-605-318-221-4

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

7. Baskı: 2015, Ankara

Proje-Yayın: Şafak TangıçDizgi-Grafik Tasarım: Kezban Öztürk

Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Tuna Matbaacılık Sanayi ve Ticaret A.Ş. Bahçekapı Mahallesi 2460. Sokak No:7

Şaşmaz/ANKARA(0312 278 34 84)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 16102

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

E-ileti: [email protected]İnternet: www.pegem.net

ÖN SÖZ

Sevgili Öğretmen Adayları,

Elinizdeki bu kitap, Kamu Personel Seçme Sınavı (KPSS) Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Alan Bilgisi Testi (ÖABT-Türk Dili ve Edebiyatı) kapsamındaki soruları çözmek için gerekli bilgi, beceri ve teknikleri edinme ve geliştirme sürecinde siz değerli öğretmen adaylarımıza kılavuz olarak hazırlanmıştır.

Kitabın hazırlanış sürecinde, sınav kapsamındaki temel alanlarda kapsamlı alanyazın taraması yapılmış, bu kitabın gerek ÖABT’de gerekse gelecekteki meslek hayatınızda ihtiyacınızı maksimum derecede karşılayacak bir başucu kitabı niteliğinde olması hedeflenmiştir.

Detaylı, güncel ve anlaşılır bir dilde yazılan konu anlatımları, çıkmış sorular ve detaylı açıklamalarıyla desteklenmiş, her ünite içeriği ÖSYM formatına uygun, çözümlü test sorularıyla pekiştirilmiştir. Ayrıca konu anlatımlarında verilen bilgi ve çözüm tekniklerine ek olarak uyarı kutucuklarıyla önemli konulara dikkat çekilmiştir.

Yoğun bir araştırma ve çalışma sürecinde hazırlanmış olan bu kitapla ilgili görüş ve önerilerinizi [email protected] adresini kullanarak bizimle paylaşabilirsiniz.

Geleceğimizi güvenle emanet ettiğimiz siz değerli öğretmenlerimizin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerine katkıda bulunabilmek ümidiyle...

Başarılar...

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖABT İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖABT, 50 sorudan oluşmakta ve Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Adaylarının Alan Bilgisi (Eski Türk Dili ve Yeni Türk Dili - Yeni Türk Edebiyatı - Eski Türk Edebiyatı - Türk Halk Edebiyatı) ile Alan Eğitimi alanlarındaki bilgi ve becerilerini ölçmeyi hedeflemektedir.

Öğretmenlik Alan Bilgisi Testinde çıkan sorular, Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenlik Lisans Programlarında verilen akademik disiplinlere paralel olarak hazırlanmaktadır. Sınavdaki Alan-Soru dağılımı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.

Genel Yüzde Yaklaşık Yüzde Soru Sayısı

Alan Bilgisi Testi % 80 1 - 40

a. Eski Türk Dili ve Yeni Türk Dili

b. Türk Halk Edebiyatı

c. Eski Türk Edebiyatı

d. Yeni Türk Edebiyatı

% 26

% 18

% 18

% 18

1 - 13

14 - 22

23 - 31

32 - 40

Alan Eğitimi Testi % 20 41 - 50

Genel Kültür, Genel Yetenek ve Eğitim Bilimleri Sınavlarınıza ek olarak gireceğiniz Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi ile ilgili verilen bu bilgiler 2014-2015 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖABT sınavı çerçevesinde hazırlanmıştır. Sınav içeriğinde yapılabilecek olası değişiklikleri ÖSYM'nin web sitesinden takip edebilirsiniz.

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM: ESKİ TÜRK DİLİ

I. Dillerin Sınıflandırılması ve Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri ��3

A. Yapı Bakımından Diller ��3

B� Köken Bakımından Diller ��5

Çözümlü Test ��6

Çözümler ��7

C� Altay Dilleri Teorisi��8


Çözümler �� 11

D� Türk Dilinin Orhun Türkçesinden Önceki Dönemleri ��13


Çözümler ��16

II. Orhun Türkçesi ��17

A. Orhun Türkçesi Ses Yapısı ��18

B� Orhun Türkçesinde Söz Yapımı ��19

C� Orhun Türkçesinde İsim-Soylu Sözcük Türleri��19

D� Orhun Türkçesinde Fiiller ��21

E� Orhun Türkçesi Örnek Metinler ve Uygulama Çalışması ��25



III. Uygur Türkçesi ��33

A. Budist Uygur Edebiyatı ��33

B� Maniheist Uygur Edebiyatı ��34

C� Uygurcada "Y" ve "N" Ağzı ��35

D� Köktürk ve Uygurca Arasındaki Farklılıklar ��35

E� Uygurca Örnek Metinler ve Uygulama Çalışması ��36



IV. Karahanlı Türkçesi ��43

A. Karahanlı Türkçesiyle Oluşturulan Eserler��43

B� Karahanlı Türkçesi Ses Bilgisi ��45

C� Karahanlı Türkçesi Biçim Bilgisi ��45

D� Karahanlı Türkçesinde İsim Soylu Sözcükler��46

E� Karahanlı Türkçesinde Fiiller��47

F� Karahanlı Türkçesi Örnek Metinler ve Uygulama Çalışması ��49



vi

V. Kuzey Türk Dili - Kıpçak Türkçesi ��56

A� Kıpçak Türkçesiyle Oluşturulan Eserler ��56

B� Kıpçak Türkçesinin Ses Özellikleri ��58

C� Kıpçak Türkçesi Şekil Bilgisi ��58

D� Kıpçak Türkçesi Sözcük Yapımı ��59

E� Kıpçak Türkçesinde Fiil Çekimi ��59

F� Kıpçak Türkçesi Örnek Metinler ve Uygulama Çalışması��61

Çözümlü Test ��64Çözümler ��66

VI. Doğu Türk Dili - Harezm Türkçesi��67

A� Harezm Türkçesiyle Oluşturulan Eserler ��67

B� Harezm Türkçesi Ses Yapısı ��68

C� Harezm Türkçesi Şekil Bilgisi��69

D� Harezm Türkçesi Sözcük Yapımı ��69

E� Harezm Türkçesinde Fiiller ��71

F� Harezm Türkçesi Ek Fiiller ��71

G� Harezm Türkçesi Fiilimsiler ��71

H. Altun Orda Devleti Dönemi'nde Yazılan Eserler ��72

J� Harezm Türkçesinden Örnek Metinler ve Uygulama Çalışması ��73


VII. Doğu Türk Dili - Çağatay Türkçesi��79

A� Çağatayca Sözcükler ��79

B� Çağataycanın Önemli Sanatçıları ��80

C� Çağatay Türkçesi Ses Bilgisi ��83

D� Çağatay Türkçesi Sözcük Yapımı ��84

E� Çağatay Türkçesi Şekil Bilgisi ��84

F� Çağatay Türkçesinde Fiil Çekimi ��85

G� Çağatay Türkçesi Ek Fiilin Çekimi ��86

H. Çağatay Türkçesi Fiilimsiler ��86

I� Çağatay Türkçesi Örnek Metinler ve Uygulama Çalışması ��86


VIII. Batı Türk Dili - Eski Anadolu Türkçesi (Oğuzca) ��92

A� Eski Anadolu Türkçesi Eserleri ��92

B� Eski Anadolu Türkçesi Dil Özellikleri��94

C� Eski Anadolu Türkçesi Ses Bilgisi ��94

D� Eski Anadolu Türkçesi Şekil Bilgisi ��95

E� Eski Anadolu Türkçesi Fiil Çekimi ��95

F� Eski Anadolu Türkçesinde Fiilimsiler ��97

G� Eski Anadolu Türkçesinde Sözcük Yapımı ��97

H. Eski Anadolu Türkçesi Metin Örnekleri ve Uygulama Çalışması ��97



vii

IX. Batı Türk Dili - Osmanlı Türkçesi ��104

A. Osmanlı Türkçesinin Dil Özellikleri ��104

B� Ses Özellikleri ��104

C� Biçim Özellikleri ��104

D� Alfabe ��105

E� İsim Çekim Ekleri ��105

F� Fiil Çekimi ��106

G� Yapım Ekleri ��107

H. Fiilimsiler ��107

I� İsim Tamlamaları ��107


Çözümler �� 113

X� Çağdaş Türk Lehçeleri�� 114

A. Kıpçak Lehçeleri �� 114

B� Karlık Lehçeleri �� 117

C� Oğuz Lehçeleri �� 117

D� Sibirya Lehçeleri �� 119

E� Diğer Lehçeler ��120

F� Yok Olma Tehlikesiyle Karşı Karşıya Olan Türk Dilleri ��120



Karma Test - I ��125


Karma Test - II ��130


Karma Test - III ��135


Karma Test - IV ��140


Karma Test - V ��145


2. BÖLÜM: YENİ TÜRK DİLİ

I. Ses Bilgisi (Fonetik) ��153

A. Ünlüler (Vokal)��153

B� Ünsüzler (Konsonant) ��154

C� Türkçenin Ses Özellikleri��156

D� Seslerin Birleşmesi��156

E� Ünlülerle İlgili Ses Olayları ��157

F� Ünsüzlerle İlgili Ses Olayları ��158



viii

II. Biçim Bilgisi (Morfoloji) ��168

A. Kök ve Özellikleri ��168

B� Ekler ve Özellikleri ��169

Yapım Ekleri ��169

Çekim (İşletme) Ekleri ��170

C� Yapıları Bakımından Kelimeler ��173

Basit Kelime ��173

Türemiş Kelime ��173

Birleşik Kelime ��173



III� Fiiller ��180

A. Anlamına Göre Fiiller ��180

B� Fiillerin Çekimlenmesi ��180

C� Ek Fiil ��180

D� Yapısına Göre Fiiller ��182

E� Fiilimsiler ��183

F� Fiillerde Çatı��185



IV. İsimler ��193

A. Verilişine Göre İsimler ��193

B� Niteliklerine Göre İsimler ��193

C� Niceliklerine Göre İsimler ��194

D� Yapısına Göre İsimler ��194

E� İsimlerin Çekimlenmesi ��194

F� İsim Tamlaması ��194


V. Yardımcı Sözcük Türleri ��203

A. Zamirler ��203

B� Sıfatlar��205

C� Zarflar ��207

D� Yardımcı Sözcük Türleriyle İlgili Uyarılar ��208


VI. Görevli Sözcükler ��213

A. Edatlar��213

B� Bağlaçlar ��214

C� Ünlemler��214



ix

VII. Söz Öbekleri ��220A. Tekrar Grupları (İkilemeler) ��220B� Bağlama Grupları ��220C� Sıfat Tamlaması Grupları ��220D� İsim Tamlaması ve İyelik Grubu ��220E� Birleşik İsim Grupları ��221F� Birleşik Fiil Grupları ��221G� Unvan Grupları ��221H. Ünlem Grupları��221İ. Sayı Grupları ��221J� Edat Grupları ��221K� İsnat Grupları ��221L. Fiilimsi Grupları ��222

VIII. Cümle Ögeleri ��222A. Yüklem ��223B� Özne ��223C� Yardımcı Ögeler (Tümleçler) ��224

Nesne (Düz Tümleç) ��224Dolaylı Tümleç ��224Zarf Tümleci ��224

IX. Cümle Türleri ��225A. Yüklemin Yerine Göre Cümleler ��225B� Yüklemin Türüne Göre Cümleler ��226C� Anlamına Göre Cümleler ��226D� Yapısına Göre Cümleler ��227Çözümlü Test ��229Çözümler ��232Karma Test - I ��234Çözümler ��237Karma Test - II ��241Çözümler ��244Karma Test - III ��246Çözümler ��249Karma Test - IV ��251Çözümler ��254

3. BÖLÜM: TÜRK HALK EDEBİYATIGiriş ��259A. Halk Edebiyatı ve Araştırma Yöntemleri ��259B� Halk Bilimi Yöntem ve Kuramları ��259C� Halk Bilimi Alanında Çalışmış Önemli Araştırmacılar ��266D� Halk Edebiyatının Yazılı Kaynakları ��267I. İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı ��269

A. Sözlü Türk Edebiyatı (… - VIII. yy.) ��270B� Yazılı Türk Edebiyatı (VIII. yy. - X. yy.) ��272Çözümlü Test ��273Çözümler ��276

x

II. İslam Kültürü Etkisindeki Türk Halk Edebiyatı ��277Halk Şiirinde Tür ve Şekil ��277Redif ve Kafiye (Uyak) Türleri��277Halk Şiirinde Tema, Dil ve Üslup ��278Halk Şiirinde Kullanılan Heceli Nazım Şekilleri��278Halk Şiirinde Kullanılan Aruzlu Nazım Şekilleri ��281Çözümlü Test ��283Çözümler ��286

A. Anonim Halk Edebiyatı��287Anonim Halk Edebiyatı Söylemelik Türleri ��287

Mâni ��287Türkü��288Ağıt ��289Ninni��289

Anonim Halk Edebiyatı Konuşmalık Türleri ��290Tekerleme ��291Bilmece ��291Atasözleri ��291Deyimler��292Alkışlar ve Kargışlar ��292

Anonim Halk Edebiyatında Seyirlik Türler (Geleneksel Türk Tiyatrosu) ��292Karagöz Oyunu ��292Orta Oyunu ��293Meddah ��293Kukla Oyunu ��294Köy Seyirlik Oyunları ��294

Anonim Halk Edebiyatında Anlatmalık Türleri ��295Efsane��296Destan (Epik Destanı)��296Mit ��297Halk Hikâyesi ��302Kahramanlık Hikâyeleri ��304Sevda Konulu Hikâyeler ��305Masal ��308Fıkra�� 311


B� Âşık Edebiyatı ��317XVI. Yüzyıl Âşıkları ��318XVII. Yüzyıl Âşıkları ��319XVIII. Yüzyıl Âşıkları ��319XIX. Yüzyıl Âşıkları ��320XX. Yüzyıl Âşıkları ��321


C� Tekke - Tasavvuf (Dinî - Tasavvufi Türk Edebiyatı) Edebiyatı ��327Tekke Edebiyatı Nazım Türleri ��327Anadolu Dışında Dinî - Tasavvufi Türk Edebiyatı ��328Anaolu'da Dinî - Tasavvufi Türk Edebiyatı ��329


xi

4. BÖLÜM: ESKİ TÜRK EDEBİYATII. Eski Türk Edebiyatının Tanımı, Estetik Anlayışı ve Kaynakları ��341

A. Eski Türk Edebiyatının Çerçevesi ve Tanımı ��341B� Eski Türk Edebiyatında Adlandırma Sorunu ��341C� Eski Türk Edebiyatında Şiirin Dönemleri��341D� Eski Türk Edebiyatında Şiir Kitapları��342E� Divan Şiirinin Geleneksel Özellikleri��343F� Divan Şiirinde Biçim ve Ahenk ��344G� Divan Şiirinde Muhteva (İçerik) ��344

II. Eski Türk Edebiyatında Biçim, Vezin ve Söz Sanatları ��369A. Divan Şiirinde Nazım Biçimleri ��369

Beyitlerden Oluşan Nazım Biçimleri ��370Tek Dörtlükten Oluşan Nazım Biçimleri ��378Bentlerden Oluşan Nazım Biçimleri (Musammatlar) ��379

B� Divan Şiirinde Nazım Türleri ��386C� Divan Şiirinde Diğer Nazım Biçimleri ��387D� Aruz Vezni ��390E� Edebî Sanatlar (Söz Sanatları) ��396Çözümlü Test ��414Çözümler ��417

III. Dîvân Edebiyatının Tarihsel Gelişimi ��418A. XIII. Yüzyılda Dîvân Edebiyatı ��418B� XIV. Yüzyılda Dîvân Edebiyatı ��421C� XV. Yüzyılda Dîvân Edebiyatı ��426D� XVI. Yüzyılda Dîvân Edebiyatı ��438E� XVII. Yüzyılda Dîvân Edebiyatı ��450F� XVIII. Yüzyılda Dîvân Edebiyatı ��458G� XIX. Yüzyılda Dîvân Edebiyatı ��465

IV. Divan Edebiyatında Nesir ��470A. Divan Nesrinin Türleri ��470B� Divan Nesrinin Tarihsel Gelişimi ��476C� Şair Tezkireleri ��485Çözümlü Test ��505Çözümler ��508

5. BÖLÜM: EDEBİYAT AKIMLARI VE YENİ TÜRK EDEBİYATI

I. Batı Edebiyatı Akımları�� 511Eski Yunan Edebiyatı�� 511Orta Çağ Avrupa Edebiyatı (14. yy. - 18. yy.) �� 511Klasisizm (Kuralcılık) ��512Romantizm (Coşumculuk) ��512Realizm (Gerçekçilik) ��513Natüralizm (Doğalcılık) ��514Parnasizm��514Sembolizm (Simgecilik) ��515Empresyonizm (İzlenimcilik) ��516Ekspresyonizm (Dışavurumculuk) ��517Kübizm��517Dadaizm ��517

xii

Fütürizm ��517Letrizm ��518Sürrealizm (Gerçeküstücülük) ��518Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk) ��519Postmodernizm (Modern Ötesi)��519Çözümlü Test ��521Çözümler ��524

II. Yenileşme Dönemi ��525A. Yeni Türk Edebiyatında Dönemler ��525B� Yeni Türk Edebiyatında Tür, Şekil, Tema ve Ahenk Unsurları ��529Çözümlü Test ��538Çözümler ��540

III. Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı ��541A. Tanzimat Edebiyatının Genel Özellikleri (I. Dönem) ��544B� Tanzimat Sanatçıları (I. Dönem) ��546

İbrahim Şinasi ��546Ziya Paşa ��546Namık Kemal ��547Şemsettin Sami��549Ahmet Mithat Efendi ��549Ahmet Vefik Paşa ��550Beşir Fuat ��551

C� Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı (II. Dönem) ��551D� Tanzimat Sanatçıları (II. Dönem) ��551

Recaizade Mahmut Ekrem ��551Abdülhak Hamit Tarhan ��552Samipaşazade Sezai ��553Muallim Nâci ��553Nabizade Nazım ��553Mizancı Murat Bey ��554

E� Ara Nesil Yazarları ��554Fatma Aliye Hanım ��554


IV. Servetifünûn (Edebiyatıcedide) Dönemi Edebiyatı ��559A. Servetifünûn Edebiyatının Genel Özellikleri��559B� Servetifünûn Dönemi Sanatçıları ��560

Tevfik Fikret��560Cenap Şahabettin ��561Ali Ekrem ��561Hüseyin Sîret ��561Süleyman Nazif��561Faik Ali ��562Celal Sahir ��562Halit Ziya Uşaklıgil ��562Mehmet Rauf ��563Hüseyin Cahit Yalçın ��563

xiii

C. Servetifünûn Dönemi'nde Bağımsız Sanatçılar ��564Hüseyin Rahmi Gürpınar ��564Ahmet Rasim ��565Şair Nigar Hanım ��565Selanikli Fazlı Necip ��565


V. II. Meşrutiyet Dönemi Edebiyatı ............................................................................................................................571A. Fecriâtî Topluluğu��572

Ahmet Haşim ��573Emin Bülent Serdaroğlu ��574Fazıl Ahmet Aykaç ��574Tahsin Nahit ��574

B. Nesl-i Âtî (Nâyîler) ��574C. Millî Edebiyat Dönemi ��575D. Millî Edebiyat Dönemi Sanatçıları ��577

Ömer Seyfettin ��577Ali Canip Yöntem ��577Ziya Gökalp��578Mehmet Emin Yurdakul��578Ahmet Hikmet Müftüoğlu ��578Mehmet Fuat Köprülü ��579Rıza Tevfik Bölükbaşı ��579Halide Edip Adıvar ��579Yakup Kadri Karaosmanoğlu ��580Reşat Nuri Güntekin ��580Refik Halit Karay ��581

E. Millî Edebiyat Yıllarında Bağımsız İsimler ��582Mehmet Âkif Ersoy��582Yahya Kemal Beyatlı ��583

Çözümlü Test - I��585Çözümler ��588

Çözümlü Test - II��589Çözümler ��592Karma Test - I ��593Çözümler ��597Karma Test - II ��598Çözümler ��602

VI. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı ....................................................................................................................603

I. Cumhuriyet Dönemi'nde Şiir ..................................................................................................................................605A. Millî Edebiyat Akımına Bağlı Şiir ��606B. Beş Hececiler ��609C. Saf (Öz) Şiir Anlayışı �� 611D. Yedi Meşaleciler ��614E. Toplumcu Gerçekçi Şiir��615F. Garip (I. Yeni) ��617G. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler (Bağımsızlar) ��620H. Maviciler ��623I. Hisarcılar��623

xiv

J. İkinci Yeni ��625K. 1960-80 Arası Toplumcu Gerçekçi Şiir ��627L. Yeni İslamcı Şiir ��630M. 1980 Sonrası Şiir ��632

II. Cumhuriyet Dönemi'nde Roman - Hikâye (Anlatmaya Bağlı Metinler) ..............................................................635A. Bireyin İç Dünyasına Yönelen Roman - Hikâye ��636B. Bağımsızlar ��638C. Toplumcu Gerçekçi Roman - Hikâye ��641D. Postmodern (Soyut/Modernizmi Esas Alan) Roman - Hikâye��645E. Yeni Gelenekçi Roman ��650F. Cumhuriyet Dönemi'ndeki Bazı Eserler ��652

III. Cumhuriyet Dönemi Öğretici Metinler .................................................................................................................658

IV. Cumhuriyet Dönemi'nde Tiyatro ..........................................................................................................................661Çözümlü Test - I��665Çözümler ��668Çözümlü Test - II��669Çözümler ��672Çözümlü Test - III��673Çözümler ��677Karma Test - I ��679Çözümler ��682Karma Test - II ��684Çözümler ��688Karma Test - III ��689Çözümler ��692

6. BÖLÜM: TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETİMİ

I. Türk Dili ve Edebiyatı Yeni Öğretim Programı ......................................................................................................697A. Programın Amacı ��698B. Programın Öğretim Yaklaşımı ��698C. Programın Yapısı ��698D. Programın Uygulanması ��699E. Yeni Programla Bir Önceki Programın Karşılaştırılması ��701

II. Dinleme, Okuma, Konuşma, Yazma Eğitimi .........................................................................................................701A. Dinleme ��701B. Konuşma ��702C. Okuma ��702D. Yazma ��703

III. Türk Edebiyatı Alan Öğretimi Metin İnceleme Yöntemleri .................................................................................704A. Şiir İnceleme Yöntemleri ��704B. Olay Çevresinde Gelişen Edebî Metinler �� 711C. Tiyatro Türleri 1 ��720D. Tiyatro Türleri 2 ��721E. Edebiyat Eleştiri Kuramları ��722

IV. Genel Öğretim Strateji, Yöntem ve Teknikleri .....................................................................................................725A. Stratejiler ��725B. Yöntemler��727Çözümlü Test ��731Çözümler ��740Kaynaklar��745

1. BÖLÜMESKİ TÜRK DİLİ

3

• Kelime kökündeki ünsüzlerden oluşan sesler yeni kelimede de yer alır, değişiklik ünlülerde olur.

• Malaya dili, Arapça ve bir çok Hint-Avrupa dili bu ya-pıdaki dillere örnek gösterilebilir.

Bu dillerde, sözcüğün çekimi sırasında sözcük kökü değişime uğrar. Çekim sırasında görülen de-ğişikliklerle yeni sözcükler ortaya çıkar. Arapçada ''k-t-b'' kökünden kitab, kâtib, katab (yazdı) şeklinde kelime türetilmesi buna örnek gösterilebilir.

ÖABT Çıkmış Soru

Aşağıdaki eşleştirilmiş dillerden hangileri yapı bakımından benzer değildir?A) Çince – Tibetçe B) Arapça – FarsçaC) Bulgarca – Lehçe D) Portekizce – RumenceE) İngilizce – Flemenkçe

ÇözümYapı bakımından diller üç gruba ayrılır:A. Yalınlayan (=Tek Heceli) Diller: Çince, Tibetçe, Viet-namca, Baskça gibi.B. Bağlantılı ve Kaynaştıran (=Eklemeli) Diller:a. Bağlantılı Diller: Türk dili ve köken bakımından içinde yer aldığı Ural-Altay dilleri ile bazı Asya ve Afrika dilleri gibi.b. Kaynaştıran Diller: Gürcü, Eskimo, Kızılderili dilleri gibi.C. Bükümlü (=Çekimli) Diller:a. Kök Bükümlü Diller: Arapça ve içinde yer aldığı Ha-mi-Sami dilleri gibi.b. Gövde Bükümlü Diller: İngilizce, Almanca, Fransız-ca vb. Hint-Avrupa dilleri gibi.Çince ve Tibetçe, köken bakımından “yalınlayan”; Bul-garca-Lehçe, Portekizce-Rumence, İngilizce-Flemenk-çe “bükümlü diller”den “gövde bükümlü” dillere aittir.Arapça ve Farsça ise “bükümlü diller”dir ancak Arap-ça “kök bükümlü”, Farsça ise Hint-Avrupa dil ailesine mensup olduğundan “gövde bükümlü” bir dildir.

Cevap B

I. DİLLERİN SINIFLANDIRILMASI VE TÜRKÇENİN DÜNYA DİLLERİARASINDAKİ YERİ

Dil, en geniş tanımıyla, duyguları, düşünceleri, güdüleri doğrudan ya da dolaylı olarak aktaran araçtır.

İnsan dilleri en gelişmiş bildirişim dizgesidir ve bu dizge, çeşitli şekil ve anlam unsurlarından oluşan, sistemli bir yapıdır.

Dil, canlı bir varlıktır. Tüm diller, tarihî akışları içerisinde çeşitli değişikliklere uğramıştır. Bir dilin değişmesi kendi ses ve şekil unsurları içinde olmuştur.

Dil, eski çağlardan beri çeşitli araştırmalara konu olmuş ve bunun sonucu olarak yapı, köken olarak bazı sınıflan-dırmalar ortaya çıkmıştır.

A. YAPI BAKIMINDAN DÜNYA DİLLERİ

August von Schegel'in yaptığı sınıflandırmaya göre dün-ya dilleri üç gruba ayrılır:

Tek Heceli (Yalınlayan) Diller• Bu dillerde çekim ya da yapım eki yoktur. Kavramları

karşılamak için kelime birleşmelerinden faydalanılır ya da vurgu ve tonlamaya göre anlam farkı sağlanır.

• Sözcükler, cümle içerisinde bulundukları yere göre anlam kazanmaktadır.

• Tibetçe, Çince, Vietnam dili, Baskça tek heceli dillere örnek oluşturur.

Eklemeli (Bağlantılı ve Kaynaştıran) Diller• Bu diller çok gelişmiş bir ek sistemine sahiptir. Ke-

limeler yapım ya da çekim eki alarak yeni anlamlar kazanır.

• Kelimeler tek ya da çok heceli olabilir.

ü Bağlantılı Diller: Türkçe, Moğolca, Fince, Japonca, Korece.

ü Kaynaştıran Diller: Eskimo, Gürcü, Kızılderili dilleri.Bu dillerde sözcükler yapım ve çekim ekleri alır. Sözcük köklerine getirilen yapım ekleri ile yeni sözcükler türetilir. Sözcük köklerine yeni ekler geldiği zaman kökte bir de-ğişiklik olmaz.

Çekimli (Bükümlü) Diller• Kelime köklerinin yapım ve çekim sırasında farklı şe-

killere ve kırılmalara uğradığı dillerdir.

• Kelimeler çekime girdiğinde kelime kökündeki ünlü-lerde değişiklik olur.

4

Hin

t - A

vrup

a D

il A

ilesi

KÖ

KEN

BA

KIM

IND

AN

DÜ

NYA

DİL

LERİ (

DİL

AİL

ELER

İ)

Asy

a K

olu

Fars

ça

Hin

tçe

Erm

enic

e

Taci

kçe

Peşt

unca

Cer

men

Dill

eri

Arap

çaAk

adca

İbra

nice

Hab

eşçe

İngi

lizce

Alm

anca

Flem

enkç

e

Sırp

çaR

usça

Lehç

e

Fran

sızc

aİta

lyan

caİs

pany

olca

Porte

kizc

eLa

tince

Çin

ceTi

betç

eVi

etna

m d

illeri

Gün

ey v

e O

rta A

frika

'da

Konuşu

lan

Dille

rFi

nce

Mac

arca

Ugo

rca

Sam

oyed

ce

Türk

çeM

oğol

caM

ançu

-Tun

guzc

a Ko

rece

Japo

nca

Slav

Dill

eri

Rom

en D

iller

i

Avru

pa K

olu

Ham

i - S

ami D

il A

ilesi

Ban

tu D

iller

i A

ilesi

Çin

Dill

eri A

ilesi Ura

l Kol

uA

ltay

Kol

u

Ura

l - A

ltay

Dil

Aile

si

5

B. KÖKEN BAKIMINDAN DÜNYA DİLLERİ

Hint - Avrupa Dil Ailesi

a. Asya Kolu:ü Farsça, Hintçe, Ermenice

b. Avrupa Kolu:ü Germen Dilleri:

• İngilizce, Almanca, Flemenkçe (Belçika'da ve Hollanda'nın bir kısmında kullanılan dil)

ü Romen Dilleri:

• Fransızca, İtalyanca, İspanyolca, Portekizce, Latince

ü İslav Dilleri:

• Sırpça, Rusça, Lehçe (Lehistan bölgesinde kullanılan dil)

Hami - Sami Dil Ailesi

ü Arapça, Akatça, İbranice, Habeşçe

Bantu Dilleri Ailesi

ü Güney ve Orta Afrika'da yaşayan Bantuların dilleri bu grupta bulunmaktadır.

Çin Dilleri Ailesi

ü Tibetçe ve Çince bu grup içerisinde yer almaktadır.

Ural - Altay Dil Ailesi

1. Fin - Ugor Dilleri• Fince• Macarca• Ugorca

1. Türkçe2. Moğolca3. Mançu - Tunguz4. Korece5. Japonca

2. Samoyed• Samoyedce

Altay DilleriUral Dilleri

Ferdinand Johann Wiedemann (1805 - 1887) Ural - Altay dil grubu üzerine çalışmış, önemli özellikle-rini maddeler hâlinde sıralamıştır.1. Ural - Altay dillerinin en önemli özelliği ses uyumu-

nun olmasıdır.2. Belirtme edatı göreviyle sözcüklerin başına getiri-

len ulamalar yoktur.3. Sözcük türetimi eklerle yapılırken köklerde değiş-

me olmaz.4. İsim çekiminde iyelik ekleri kullanılır.5. Sıfatlar isimden önce kullanılır.6. Bu dillerin çoğunda olumsuz eylem için başka bir

fiil kullanılır.7. Fiil şekilleri oldukça zengindir.8. Soru ekleri bulunmaktadır.

Ural - Altay Dil Ailesi Üzerine Yapılan Önemli Çalışmalar

Ural - Altay dil ailesi üzerine çalışma yapanların ba-şında İsveçli Philipp Johann Tabbert Von Strahlenberg(1676-1747) gelmektedir. Rus Çarı'na takdim etmiş oldu-ğu Sibirya ve Orta Asya haritası ile dikkatleri çekmiştir. Ele almış olduğu "Türkiye Türkçesine Asya ve Avrupa'nın Kuzey ve Doğu Kısımları" adlı eserinin 13. bölümünde Türklerden kalan yazıt ve mezar taşlarından söz etme-siyle Türkoloji açısından önemli bir yere sahiptir. Eser, aynı zamanda Yenisey Yazıtları hakkında ilk bilgileri vermesi bakımından önemlidir. Strahlenberg, eserin-de Türk dilleri arasında Çuvaşça ve Yakutçadan da söz edip dillerin sözcük listelerini eserinde vermiştir.

Bu alandaki önemli diğer bir araştırmacı ise Daniel Goottlieb Messerschmidt'tir (1685-1735). Kaleme al-mış olduğu "Sibirya Boyunca Keşif Seyahati" adlı beş ciltlik eseri, Türkoloji açısından önem taşır. Yenisey Yazıtları hakkında bilimsel olarak bilgi veren kişi Messerschmidt'tir.

Rus araştımacı Nikolay Mihayloviç Yadrintsev (1842-1894)ise ilk Orhun Abidesi olan Köl Tigin Abidesi'ni bulmuş sonrasınında Bilge Kağan Abidesi'ni de gün ışığına çı-karmıştır.Tonyukuk Abidesi ise 1897 yılında Yelizaveta Klements tarafından bulunmuştur.

Bu dil ailesini Ural ve Altay dilleri olarak ikiye ayı-ran ve bu ayrımı başlatan kişi Wilhelm Schott'tur (1802-1889). Schott, Ural - Altay dillerini iki grupta toplamıştır.

1. Çud Dilleri

ü Fin - Ugor Dilleri

2. Tatar Dilleri

ü Türk, Moğol, Tunguz Dili

Schott, bu gruba Altay veya Çud - Tatar dilleri adını vermiştir. Schott Altay dilleri için en önemli özellik-lerinden biri olan

Türkçe "z" = Çuvaşça "r"

Türkçe "ş" = Çuvaşça "/"

ses denkliklerini ortaya koymuştur.

6

ÇÖZÜMLÜ TEST

1. Aşağıdakilerden hangisi Sami dillerinden değil-dir?A) ArapçaB) İbraniceC) AkadcaD) AramcaE) Betice

2. Aşağıdakilerden hangisi Germen dillerinden değildir?A) İngilizceB) AlmancaC) FlemenkçeD) FinceE) İsveççe

3. Aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden farklı bir dil grubuna aittir?A) Fransızca B) İspanyolca C) Portekizce D) İtalyancaE) Bulgarca

4. Aşağıdaki eşleştirilmiş dillerden hangileri aynı dil ailesi içinde yer almaz?A) Tunguzca – Korece B) İbranice – ArapçaC) Rusça – MacarcaD) Portekizce – FransızcaE) Bulgarca – Lehçe

5. Aşağıdakilerden hangisi büyük dil teorilerinden değildir?A) Güneş-dilB) Hint-AvrupaC) NostratikD) AvrasyatikE) Monogenist

6. Aşağıdakilerden hangisi Slav dillerinden değil-dir?A) RusçaB) LehçeC) RumenceD) MakedoncaE) Hırvatça

7. Aşağıdakilerden hangisi Latin dillerinden değil-dir?A) İspanyolcaB) PortekizceC) FransızcaD) HollandacaE) İtalyanca

8. Aşağıdakilerden hangisi Germen dillerinden değildir?A) AlmancaB) DancaC) İsveççeD) İzlanda diliE) Estonca

9. Hint-Avrupa dilleri arasında yer almalarına rağmen diğerlerinden farklı olan diller aşağıda-kilerden hangileridir?A) Yunanca - Arnavutça B) Yunanca - RumenceC) Bulgarca - ArnavutçaD) Yunanca - MakedoncaE) Yunanca - Fince

10. Aşağıdaki dil-dil ailesi eşleştirmelerinden han-gisi yanlıştır?A) Macarca → UralB) Korece → AltayC) Urduca → HintD) Habeşçe → SamiE) Zulu → Hami

11. Dünya dilleriyle ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?A) Yunanca, Hint-Avrupa Dil Ailesi içerisinde

soyutlanmış bir dildir.B) Altay dillerinin ailelik durumu henüz teori

düzeyindedir.C) Avustronezya dilleri genel olarak Avustralya

kıtasında konuşulan dillerden oluşmaktadır.D) Berberi dilleri, Eski Mısır dili ve Kıptî dili,

Hami-Sami dil ailesinin Hami koluna aittir.E) Bantu dilleri ve Hami-Sami dilleri Afrika kıta-

sında konuşulan dil ailelerindendir.

7

ÇÖZÜMLER

1. Arapça, İbranice ve Aramice en fazla konuşulan Sami dillerindendir. Akadca da ölü olan Semitik dillerdendir. Bantu dillerinden olan Betice ise Ekvator Ginesi’nde konuşulan bir dildir.

Cevap E

2. İngilizce, Almanca, Flamanca ve İsveççe, Hint-Avrupa dil ailesinin Avrupa kolunu oluşturan Germen dillerin-dendir. Fince ise ayrı bir ailesi olan Ural-Altay dil ailesi-nin Ural koluna ait bir dildir.

Cevap D

3. Fransızca, İspanyolca, Portekizce ve İtalyanca Latin dillerinden iken Bulgarca bir Slav dilidir.

Cevap E

4. Verilen dilleri incelersek:

A) Tunguzca – Korece → Altay dilleridir.

B) İbranice – Arapça → Sami dilleridir.

C) Rusça – Macarca → Rusça Slav dili iken Macarca Ural dilidir.

D) Portekizce – Fransızca → Latin dilleridir.

E) Bulgarca – Lehçe → Slav dilleridir.

Cevap C

5. Hint-Avrupa büyük bir dil ailesidir dil teorilerinden biri değildir.

Cevap B

6. Makedonca, Rusça, Lehçe ve Hırvatça Slav dillerin-dendir. Rumence ise Roman dilidir.

Cevap C

7. İspanyolca, Portekizce, Fransızca ve İtalyanca Latin dillerindendir. Hollandaca ise Germen dillerindendir.

Cevap D

8. Almanca, Danca, İsveççe ve İzlanda dili Germen dille-rindendir. Estonca ise Fin-Ugor dillerindendir.

Cevap E

9. Yunanca ve Arnavutça, Hint-Avrupa dilleri arasında yer almalarına rağmen genellikle Germen, Roman ve Slav dillerinden bağımsız olarak değerlendirilmektedir.

Cevap A

10. Zulu dili Afrika'da konuşulan bir dildir, buna göre Hami dillerinden biri değil Bantu dillerindendir.

Cevap E

11. 800 kadar dili kapsayan Avustronezya dillerini 250 mil-yondan çok kişi tarafından konuşulmaktadır. Genellikle Güneydoğu Asya ile Pasifik Okyanusu’nda konuşul-maktadır.

Cevap C

8

C. ALTAY DİLLERİ TEORİSİ

Altay dillerinin "Türk, Moğol, Mançu Tunguz, Kore, Japon" ortak bir kaynaktan geldiğini savunan ve bu görüşü tespit etmeye çalışan teoriye Altay Dilleri Te-orisi denir. Bu dillerin kültür unsurlarını araştıran bilim koluna Altayistik, bu kültürü araştıran bilim adamına da Altayist denir.

Finli Gustaf John Ramstedt karşılaştırmalı Altay dil ekolünün kurucusudur.

Ramstedt, ilk çalışmasını Fin - Ugor dilleri üzerine yap-tıktan sonra Moğol ve Türk dilleri üzerine çalışmıştır. Ramstedt Mongolistik üzerine çalışmıştır ve Mongolistik kurucusu kabul edilir. Ramstedt Türk diyalektlerinden Nogay ve Kumuk Türkçeleri üzerine de çalışmalar yap-mıştır. Ramstedt Altay dillerini ortak bir kaynaktan yani Ana Altaycadan getirmiştir. Ölümünden sonra basılan "Altay Dilbilimine Giriş" adlı eseri Türkçe, Moğolca, Man-çu - Tunguzca ve Korecenin ses ve şekil unsurlarını kar-şılaştırmalı olarak ele aldığı en önemli eserleri arasında yer alır.

Wilhelm Schott'un Türkçe ve Çuvaşça için oluştur-duğu denkliği, Ramstedt ileri bir aşamaya götürmüş-tür. Çuvaşçadaki gibi Moğolca "r" ve "l" nin Türkçe "z" ve "ş" ye denk olduğunu ilk kez Ramstedt ortaya koymuştur.

NOT ü Rotasizm "r'leşme":Türkçe "z"nin asli olduğunu, Moğolca ve Çuvaşçadaki "r"nin bu asli sesten türedi-ğini savunan görüştür.

ü Lambdaizm "l'leşme":Türkçe "ş"nin asli olduğunu, Moğolca ve Çuvaşçadaki "l"nin bu asli sesten türedi-ğini savunan görüştür.

ü Zetasizm "z'leşme":Moğolca ve Çuvaşçadaki "r"nin asli oldu-ğunu, Türkçe "z"nin bu asli sesten türe-diğini savunan görüştür.

ü Sigmatizm "ş'leşme":Moğolca ve Çuvaşçadaki "l"nin asli oldu-ğunu, Türkçe "ş"nin bu asli sesten türe-diğini savunan görüştür.

Ramstedt'in Altay dilleri hususundaki düşüncelerini öğ-rencisi olan Nicholas Poppe devam ettirmiştir. Poppe, Türkoloji bölümünde Çuvaşça ile yoğun olarak ilgilen-miştir. Poppe'nin Altay dilleri hususunda, Ramstedtte göre farklı düşünceleri bulunmaktadır. Bu düşüncelerin başında Poppe, Altay dil birliğinden dört dilin ortaya çıkmış olduğunu düşünmektedir. Poppe'ye göre Ana Altayca aşağıdaki gibi şemalanır:

Çuvaş - Türk - Moğol - Mançu - Tunguz Birliği

Çuvaş - Türk Birliği

Moğol - Mançu - Tunguz Birliği

Ana Türk

Türk Lehçeleri Çuvaşça

Ana Çuvaş

Ana Moğol

Ana Mançu - Tunguz

Moğol Lehçeleri

Mançu Tunguz

Ana Korece

Korece

ANA ALTAYCA

ÖABT Çıkmış Soru

Bir Türk dili olmasına rağmen r/z ve I/ş ses denklikleri bakımından Moğolcayla paralellik göstermesi ve çok erken dönemlerde Genel Türkçeden ayrılması ile de Altayistik ve Türko-loji çalışmalarında önemli bir yere sahip olan Türk dili aşağıdakilerden hangisidir?A) Halaçça B) Altayca C) Hakasça

D) Çuvaşça E) Yakutça

ÇözümÇuvaşça, Türk dilleri arasında, bir taraftan Moğolcaya diğer taraftan da Fin-Ugor dillerine olan yakınlığı ile özel bir yer tutar. Bu nedenle bir Türk dili olduğunun kanıtlanması uzun tartışmalardan sonra gerçekleş-miştir. Çuvaşların ataları olan Bulgar Türklerinin, Orta Asya Türk topluluğundan ayrılıp batıya doğru göç eden ilk Türk boyları içinde olmaları nedeniyle (Bu göçün milat sıralarında gerçekleştiği düşünülüyor.) Çuvaşça, Türk dilleri içinde en eski olanıdır ve tek başına Batı Türkçesini temsil eder. Çuvaşça, bir r/l dili olan ilk Türk-çe Dönemi’nde Türk dil birliğinden ayrıldığı için yine bir r/l dili olan Ana Çuvaşçaya, buna karşılık diğer bütün Türk dilleri bir z/s dili olan Ana Türkçeye giderler.Bu nedenle soru kökünde tanıtılan Türk dili, Çuvaşçadır.Cevap D

NOTAltay dil birliği teorisine karşı çıkan Türkologla-rın başında İngiliz Sir Gerard Clauson (1891 - 1974), Alman Gerhard Doerfer (1920 - 2003), Rus Aleksendr Mihayloviç Sçerbok (1928 - 2008) gelmektedir. Doerfer ve Clauson bu diller arasındaki ortak kavramın bir dilden başka bir dile geçen alıntı sözcükler olduğunu belirtmişler-dir. Bu iki bilim adamının ayrılığa düştüğü nokta ise alıntılamaların tarihlendirilmesi hususudur.

NOTTürkiye'de Altayistikle ilgilenenlerin başında Ahmet Temir, Talat Tekin ve Osman Nedim Tuna gelmektedir. Bu Altayistler arasında en çok yayın çıkaran bilim adamı ise Talat Tekin'dir.

9

ÇÖZÜMLÜ TEST

1. Aşağıdakilerden hangisi Ural - Altay dillerini Hint - Avrupa dillerinden ayıran özelliklerden değildir?

A) Bu dillerde gramatik cinsiyet yoktur.

B) Artikeller bulunmaz.

C) İsimlerin çekiminde mülkiyet eki kullanılır.

D) Hint-Avrupa dillerindeki prepozisyon yerine postpozisyon kullanılır.

E) Sayı sözlerinden sonra çokluk eki kullanılır.

2. Aşağıdaki Türkologlardan hangisi Altay dilleri üzerine bir çalışma yapmamıştır?

A) A. Gabain

B) M. Castren

C) G. Ramstedt

D) N. Poppe

E) P. Aalto

3. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’de Altayistik ile ilgili çalışmalar yapan isimlerden değildir?

A) Ahmet Temir

B) Osman Nedim Tuna

C) Ahmet Bican Ercilasun

D) Talat Tekin

E) Tuncer Gülensoy

4. Japoncayı Altay dillerine dahil eden Altayistler aşağıdakilerden hangisidir?

A) N. Poppe - P. Aaltto

B) G. Ramstedt - Samuel E. Martin

C) Roy Andrew Miller - N. Poppe

D) Samuel E. Martin - Roy Andrew Miller

E) P. Aalto - G. Ramstedt

5. Altayistik çalışmalarında zetasizm (z’leşme) ve sigmatizm (ş'leşme) üzerine birçok yazısı olan Türkolog aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ahmet Temir

B) Osman Nedim Tuna

C) Tuncer Gülensoy

D) Osman Fikri Sertkaya

E) Talat Tekin

6. Altay dilleri grubunda dilbilimsel açıdan Türk diline en yakın dil aşağıdakilerden hangisidir?

A) Moğolca

B) Mançuca

C) Tunguzca

D) Korece

E) Japonca

7. Türkçe /z/’nin Çuvaşça /r/ sesine, Türkçe /ş/’nin de Çuvaşça /l/ sesine denk geldiğini tespit eden bilgin aşağıdakilerden hangisidir?

A) Castren

B) Schott

C) Poppe

D) Rask

E) Ramstedt

8. Türkçe /z/’nin Moğolca /r/ sesine, Türkçe /ş/’nin de Moğolca /l/ sesine denk geldiğini tespit eden bilgin aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ramstedt

B) Aalto

C) Poppe

D) Strahlenberg

E) Wiedemann

10

9. Aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Karşılaştırmalı Altay dilleri bilim alanına Alta-yistik denir.

B) Altay dilinden zaman içinde ayrılarak bağım-sız diller hâline gelen akraba diller topluluğu-na Altay dilleri ailesi adı verilir.

C) Altay dilleri üzerine çalışma yapan dilbilimci-lere Altayist denir.

D) Altay dilleri teorisinin gerçek kurucusu Finli bilim adamı G. Ramstedt’tir.

E) Altay dilleri teorisine en son dahil edilen dil Tunguzca’dır.

10. Aşağıdakilerden hangisinde Altayistik biliminin en büyük isimleri bir arada verilmiştir?

A) Ramstedt - Poppe - Aalto

B) Strahlenberg - Gombocz - Doerfer

C) Aalto - Poppe - Clauson

D) Ramstedt - Dybo - Şerbak

E) Clauson - Poppe - Mudrak

11. Aşağıdakilerden hangisinde Altay dilleri teori-sine karşı çıkan isimler bir arada verilmiştir?

A) Clauson - Poppe - Şerbak

B) Gabain - Clauson - Bang

C) Müller - Mudrak - Starostin

D) Starostin - Castren - Dybo

E) Clauson - Doerfer - Şerbak

12. Her kelimenin beş Altay dilinde ve lehçelerin-de bulunabilen bütün karşılıklarını gösteren, üç ciltlik Etymological Dictionary of the Altaic Languages (Altay Dillerinin Kökenbilim Söz-lüğü) adlı Altay dilleri üzerindeki son büyük çalışmaya imza atan Altayistler aşağıdakiler-den hangisinde bir arada verilmiştir?

A) G. Ramstedt - N. Poppe - P. Aalto

B) S. Starostin - A. Dybo - O. Mudrak

C) G. Clauson - G. Doerfer - M. Şerbak

D) A. Sauvageot - W. Bang - R. R. Arat

E) V. İlliç Svitiç - H. Greenberg - M. Ruhlen

13. Makaleler adlı eserinin birinci cildi Altayistik üzerine yazılardan oluşan Türkolog aşağıdaki-lerden hangisidir?

A) Ahmet Temir

B) Talat Tekin

C) Tuncer Gülensoy

D) Osman Nedim Tuna

E) Şinasi Tekin

14. Aşağıdaki kelime çiftlerindeki ses denklikle-rinden hangisi, lamdasizm ya da sigmatizm örneği olabilir?

A) yaz- (Türkçe) = jiru- (Moğolca)

B) taş (Türkçe) = çul (Çuvaşça)

C) tokuz (Türkçe) = tahar (Çuvaşça)

D) süz- (Türkçe) = sigür- (Moğolca)

E) yüz (Türkçe) = niğur (Moğolca)

15. Türkçe’deki /z/ sesinin asıl (eskicil) ses olduğu-nu, Çuvaşça ve Moğolca /r/ sesinin ise bu asıl (eskicil) sesten türediğini iddia eden Altayist görüşe göre, kız (Türkçe) > kır (Çuvaşça) sözcüklerindeki ses denkliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) zetasizm

B) sigmatizm

C) rotasizm

D) lamdasizm

E) hiçbiri

16. Altayistik görüşe göre, aşağıdakilerden hangisi bir sigmatizm örneğidir?

A) yultuz > yultur

B) çul > taş

C) ötker- > ötüz-

D) akuz- > aktur-

E) aşuk > alçu

edebiyatsonbook - pegem.net tde konu... · komisyon Öabt türk dili ve edebiyatı Öğretmenliği...

Documents