e-radioelektronik 02/02/2010

19
W TYM NUMERZE Z kraju i ze świata ............................................ 2 Na rynku elektroniki ....................................... 5 20 lat temu ...................................................... 9 Opracowania płytki ....................................... 11 Elektronika Domowa .....................................13 Domowe TV, SAT, WLAN, GSM, DCS, 3G ....14 Ile elektroniki jest w energetyce? ..................14 Targi CES 2010 Las Vegas ............................. 15 The history off electronic .............................. 18 Formularz Prenumeraty ................................19 WAŻNE TEMATY Słowo wstępne do stałych i nowych czytelników. Targi w Las Vegas , przełom czy nuda? Dla inwestorów budowlanych, oraz wszystkich, którzy pragną prawidłowo wykonać instalacje antenowe: TV, SAT, WLAN, GSM, DCS, 3G Automatyka - Elektroakustyka - Elektronika - Podzespoły elektroniczne -Poradnik - Telekomunikacja – Urządzenia e - miesięcznik dla hobbystów i profesjonalistów Stowarzyszenie Elek- tryków Polskich po uzyskaniu zgody współwłaściciela tytułu FSNT NOT i w porozumieniu z osobami zaintereso- wanymi wznowieniem wydawania, podjęło działania w kierunku reaktywacji zawieszonego przez Wydaw- nictwo „SIGMA NOT” w czerwcu ub .r. miesięcznika „Radioelektronik. Decyzję w tej sprawie podjęto podczas spotkania prezesa SEP z przedstawicielami Redakcji. Pierwsze wydanie Radioelektronika” w wersji internetowej jest planowane na początek lutego br. Przypomnijmy, że pierwszy numer dwuty- godnika „Radioamator” - protoplasty współczesnego „Radioelektronika” - ukazał się 25 września 1924 roku! Po wojnie wznowiono wydawanie Radioama- tora w 1948 roku. W roku 1961 zaczęto wydawać „Radioamator i Krótkofalowiec” – pismo łączące tematykę radiową z krótkofalarstwem. W latach siedemdziesiątych nastąpiła kolejna zmiana tytułu, wprowadzono nową nazwę – „Radioelektronik”, a w roku 1991 „Radioelektronik Audio-HiFi-Video”. Nakład „Radioelektronika” spadł do ok. 14 tys. Egzemplarzy i w czerwcu 2009 roku spółka „Radioelektronik” i wydawca „SIGMA NOT” podjęły decyzję o rezygnacji z wydawania czasopisma. Głównymi zamierzeniami SEP w naj- bliższym czasie będą: odbudowa utraconej pozycji miesięcznika Radioelektronikna rynku, budowa i utrzymanie aktywnego portalu internetowego W dniu dzisiejszym oddajemy pierwszy numer, e - numer Zapraszamy. CES 2010 - Las Vegas Consumer Electronics Show ( nowości ) e-radioelektronik e-radioelektronik Adres redakcji: ul. Świętokrzyska 14 00-050 Warszawa Tel.:+48 (22) 3361419 Faks:+48 (22) 3361425 [email protected] Zamiast artykułu wstępnego 2/3 2010

Category:

Documents


5 download

DESCRIPTION

Automatyka - Elektroakustyka - Elektronika - Podzespoły elektroniczne -Poradnik - Telekomunikacja – Urządzenia

TRANSCRIPT

Page 1: e-radioelektronik 02/02/2010

W TYM NUMERZE

Z kraju i ze świata ............................................ 2

Na rynku elektroniki ....................................... 5

20 lat temu ...................................................... 9

Opracowania płytki ....................................... 11

Elektronika Domowa ..................................... 13

Domowe TV, SAT, WLAN, GSM, DCS, 3G .... 14

Ile elektroniki jest w energetyce? .................. 14

Targi CES 2010 Las Vegas ............................. 15

The history off electronic .............................. 18

Formularz Prenumeraty ................................ 19

WAŻNE TEMATY

• Słowo wstępne do stałych i nowych czytelników.

• Targi w Las Vegas , przełom czy nuda?

• Dla inwestorów budowlanych, oraz wszystkich, którzy pragną prawidłowo wykonać instalacje antenowe: TV, SAT, WLAN, GSM, DCS, 3G

Automatyka - Elektroakustyka - Elektronika - Podzespoły elektroniczne -Poradnik - Telekomunikacja – Urządzenia

e - miesięcznik dla hobbystów i profesjonalistów

Stowarzyszenie Elek-tryków Polskich po u z y s k a n i u z g o d y współwłaściciela tytułu

FSNT NOT i w porozumieniu z osobami zaintereso-wanymi wznowieniem wydawania, podjęło działania w kierunku reaktywacji zawieszonego przez Wydaw-nictwo „SIGMA NOT” w czerwcu ub .r. miesięcznika „Radioelektronik”. Decyzję w tej sprawie podjęto podczas spotkania prezesa SEP z przedstawicielami Redakcji. Pierwsze wydanie „Radioelektronika” w wersji internetowej jest planowane na początek lutego br. Przypomnijmy, że pierwszy numer dwuty-godnika „Radioamator” - protoplasty współczesnego „Radioelektronika” - ukazał się 25 września 1924 roku! Po wojnie wznowiono wydawanie Radioama-tora

w 1948 roku. W roku 1961 zaczęto wydawać „Radioamator i Krótkofalowiec” – pismo łączące tematykę radiową z krótkofalarstwem. W latach siedemdziesiątych nastąpiła kolejna zmiana tytułu, wprowadzono nową nazwę – „Radioelektronik”, a w roku 1991 „Radioelektronik

Audio-HiFi-Video”. Nakład „Radioelektronika” spadł do ok. 14 tys. Egzemplarzy i w czerwcu 2009 roku spółka „Radioelektronik” i wydawca „SIGMA NOT” podjęły decyzję o rezygnacji z wydawania czasopisma. Głównymi zamierzeniami SEP w naj-bliższym czasie będą: odbudowa utraconej pozycji

miesięcznika „Radioelektronik” na rynku, budowa i utrzymanie aktywnego portalu internetowego

W dniu dzisiejszym oddajemy pierwszy numer, e - numer Zapraszamy.

CES 2010 - Las Vegas Consumer Electronics Show ( nowości)

e-radioelektronik

e-radioelektronik Adres redakcji:

ul. Świętokrzyska 14 00-050 Warszawa

Tel.:+48 (22) 3361419 Faks:+48 (22) 3361425

[email protected]

Zamiast artykułu wstępnego

2/3 2010

Page 2: e-radioelektronik 02/02/2010

ołączenia głosowe i strumieniowa transmisja

wideo w standardzie HD Alcatel-Lucent poinformował o testach połączeń głoso-

wych i transmisji strumieniowej wideo w standardzie

High Definition w oparciu o architekturę IMS w sieci

bezprzewodowej z wykorzystaniem procedury Long Term

Evolution (LTE) czwartej generacji (4G). W testach wyko-

rzystano zaawansowane usługi bezprzewodowe firmy Cox

oraz pasmo częstotliwości 700 MHz nabyte przez nią na

aukcjach amerykańskiej organizacji Federal Communica-

tions w latach 2006 i 2009 w celu realizacji planów w

zakresie technik bezprzewodowych, w tym szerokopasmo-

wych.

W celu przeprowadzenia testów Alcatel-Lucent dostarczył

kompleksowe rozwiązanie LTE obejmujące stacje bazowe

(eNodeB), zestaw produktów Evolved Packet Core (EPC),

architekturę IP Multimedia Subsystem (IMS) oraz wiele

usług profesjonalnych.

Rozwiązanie LTE Alcatela-Lucenta jest obecnie testowane

przez operatorów na całym świecie. Testy laboratoryjne i

terenowe przeprowadzają operatorzy w Ameryce Północ-

nej, Europie, na Bliskim Wschodzie i w Azji.

Alcatel-Lucent jest światowym liderem w zakresie LTE

oraz inicjatorem branżowego programu ng Connect Pro-

gram, który promuje otwarty ekosystem LTE obejmujący

urządzenia, treści i partnerów aplikacyjnych. W ramach

tego programu dostawcy bezprzewodowych usług szero-

kopasmowych korzystają z otwartych innowacji, a dzięki

usługom opartym na technologii LTE mogą szybciej wpro-

wadzać swoje produkty i usługi na rynek. Łatwiej jest im

też wdrażać nowatorskie modele biznesowe.

Więcej informacji o rozwiązaniu LTE Alcatela-Lucenta

można znaleźć pod adresem http://www.alcatel-

lucent.com/lte.

spółdzielenie plików, zdalne pobieranie i archiwi-zacja na PC i MAC. Firma Iomega Corporation ogłosiła premierę urządzenia Iomega iConnect Wireless Data Station - wszechstronne-go, taniego urządzenia, dzięki któremu można w łatwy sposób udostępnić istniejące dyski USB w sieci, dzieląc i udostępniając pliki w domu lub przez Internet. Urządze-nie przekształca pamięć flash lub dysk USB w inteligentną pamięć sieciową.

Pokazywana na targach Consumer Electronics Show w

Las Vegas stacja iConnect Wireless Data Station pozwala

użytkownikom dołączyć do sieci istniejącej przenośne i

biurkowe pamięci w postaci dysków twardych i pamięci

flash. Iomega iConnect może być podłączone do routera

przewodowo lub bezprzewodowo. Udostępnienie dowol-

nego dysku w sieci wymaga jedynie dołączenia do stacji

przez jeden z czterech portów USB. Dyski rozpoznawane

są automatycznie i udostępniane w sieci domowej lub

zdalnie przez Internet.

iConnect Wireless Data Station umożliwia nie tylko dołą-

czanie kolejnych dysków, powiększając przestrzeń na

dane, ale też korzystanie z funkcji takich jak: UPnP DLNA

Certified AV Media Server - umożliwiających przesyłanie

strumieniowo zdjęć, muzyki i plików wizyjnych do wielu

typów odbiorników; menadżera torrentów - do zarządzani

transmisjami plików w sieci peer-to-peer; obsługi mecha-

nizmów Time Machine dla użytkowników komputerów

Apple; replikacji danych między urządzeniami służącą do

ochrony danych. Może też służyć jako printserver. Zalety i

funkcje iConnect Wireless Data Station iConnect Wireless

Data Station wykorzystuje uznane oprogramowanie EMC

LifeLine, w pełni wyposażone środowisko Linuksowe wraz

z zestawem programów, mogące współpracować zarówno

z komputerami z systemem Windows, Mac jak i Linux.

Użytkownicy iConnect mają do dyspozycji łatwy w obsłu-

dze interfejs oferujący najnowsze rozwiązania z dziedziny

mediów oraz funkcje zdalnego dostępu, umożliwiając

dostęp do danych z domu, biura lub dowolnego miejsca

na świecie.. Funkcje iConnect Wireless Data Station:

- Łatwe dzielenie plików z innymi, archiwizacja, serwer

druku, współpraca z dowolnym komputerem z Windows

PC, Mac lub Linux.

- Łączność Gigabit Ethernet i bezprzewodowa poprzez

bezpośrednie dołączenie do routera przewodowego lub

bezprzewodowego (802.11b/g/n).

- Zdalny dostęp umożliwia dołączenie się do sieci z dowol-

nego miejsca na świecie i korzystanie ze zdjęć, filmów,

muzyki, plików danych przechowywanych na dyskach

USB; możliwe jest również zdalne zarządzanie stacją.

- Zwiększenie przestrzeni na dane odbywa się poprzez

dołączenie dysków o większej pojemności do gniazd USB.

- Replikacja typu device-to-device w celu ochrony danych

umożliwia kopiowanie i synchronizowanie plików pomię-

dzy dołączonymi dyskami lub innymi nośnikami pamięci

w sieci lokalnej. Stacja Iomega została wyposażona w

przycisk QuikTransfer do automatycznej synchronizacji.

- Printserver z inteligentnym dzieleniem wydruków po-

między dwie podłączone drukarki USB.

- Obsługa mechanizmów Time Machine umożliwia użyt-

kownikom komputerów Apple archiwizowanie w prosty

sposób danych z komputerów Mac z system OS X (10.5

lub późniejszym) za pomocą Time Machine.

- Funkcja UPnP DLNA Certified AV Media Server umożli-

wia przesyłanie strumieniowe zdjęć, muzyki i plików wi-

zyjnych do wielu różnych odbiorników, takich jak konsole

do gier (Microsoft Xbox 360, Sony PlayStation 3), mostki

audio, odtwarzacze iTunes, sieciowe, cyfrowe ramki do

zdjęć, odtwarzacze w rodzaju Iomega ScreenPlay i innych.

- Prezentacja zdjęć z dołączonych dysków USB za pomocą

zintegrowanego oprogramowania Cooliris.

2 e‐radioelektronik 02/03/2010 

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

Page 3: e-radioelektronik 02/02/2010

W następnym numerze. Gramofon USB Przywróć życie swoim winylom. Są tego warte.

- Menadżer wymiany plików Torrent umożliwia zarzą-

dzanie transferem plików w sieciach peer-to-peer, bez

konieczności pośrednictwa dodatkowego komputera

PC.

- Picture Transfer Protocol (PTP) umożliwia bezdotyko-

wy, automatyczny transfer zdjęć z cyfrowych aparatów

fotograficznych do iConnect. przez łącza USB.

Oprogramowanie do archiwizacji i zabezpieczania da-

nych Iomega iConnect Wireless Data Station obejmuje

pełen zestaw programów do archiwizacji i zabezpiecza-

nia danych, łącznie z autoryzacją użytkownika za pomo-

cą loginu i hasła. W urządzeniu zostało też zastosowane

szyfrowania RSA BSAFE.

Do zestawu przeznaczone jest też oprogramowanie

Iomega Protection Suite, które można pobrać gratis

przez Internet. W jego skład wchodzą: Iomega Quik-

Protect do archiwizacji plików; EMC Retrospect

Express lub Express HD do archiwizacji danych, aplika-

cji i ustawień oraz bezpłatna subskrypcja najlepszych

na rynku programów do ochrony antywirusowej i anti-

spywareowej.

Kompatybilność

Iomega iConnect Wireless Data Station jest kompaty-

bilna z komputerami z systemami Windows, Mac OS i

Linux.

Ceny, gwarancja i dostępność

Iomega iConnect Wireless Data Station. dostępna bę-

dzie na polskim rynku w lutym 2010 r. w cenie 80 Euro

brutto. Stacja będzie chroniona 3 letnią gwarancją (po

rejestracji produktu).

Dodatkowych informacji udziela: Anna Sergiel

e-mail: [email protected]

HTC Smart wyznacza nowy standard uniwersal-

nego smartfonu dla każdego

HTC Corporation, między-

narodowa firma projektu-

jąca smartfony, zaprezen-

towała dzisiaj HTC

Smart, telefon wyznacza-

jący nowy standard w

kategorii smartfonów:

łatwy w użyciu, dostępny dla każdego. HTC Smart poja-

wi się w sprzedaży już tej wiosny na rynkach europej-

skich i azjatyckich.

Interfejs HTC Sense dla mas

HTC Smart charakteryzuje się kompaktową obudową i

wykorzystaniem przyjaznego dla użytkownika interfej-

su HTC Sense?, stworzonego w oparciu o filozofię zdefi-

niowaną hasłami: >Telefon dla mnieZawsze blisko< i

>Odkrywaj nieoczekiwane

Qualcomm Brew Mobile Platform (Brew MP)

HTC Smart korzysta z Brew MP firmy Qualcomm,

popularnego mobilnego systemu operacyjnego, który

umożliwia oferowanie smartfonów na bardziej agresyw-

nych poziomach cenowych.

ama BF100 Exclusive: jeszcze waga czy

już komputer?

Cyfrowa waga BF100 Exclusive z funkcją

pomiaru tkanki tłuszczowej i we-

wnętrzną pamięcią trafiła do oferty

Hama. Nowy produkt niemieckiej

marki to efekt wykorzystania innowacyj-

nych rozwišzań w najzwyklejszych urządzeniach domo-

wych. Cyfrowa waga Hama BF100 Exclusive oprócz

wagi ciała oraz zawartości tkanki tłuszczowej, mierzy

również ilość wody w ciele. Pomiar tkanki i wody odby-

wa się z dokładnością do 0,1%. Dodatkowe pomiary są

kluczowe, gdyż nie tyle wysoka waga, co właśnie nad-

miar tkanki tłuszczowej decyduje o stanie zdrowia.

Pomiar tkanki tłuszczowej oraz ilości wody w organi-

zmie możliwy jest dzięki analizie bioelektrycznej impe-

dancji (B.I.A.). W tym celu cyfrową wagę Hama BF100

Exclusive wyposażono w cztery czujniki przewodzące

prąd. Niewyczuwalna jego dawka pozwala na pomiar

impedancji przy jednoczesnym wzięciu pod uwagę wie-

ku, wzrostu czy płci. Zasada B.I.A. wykorzystuje fakt, że

tkanka tłuszczowa słabiej przewodzi prąd niż tkanka

mięśniowa i woda.

Cyfrowa waga Hama BF100 Exclusive została zaprojek-

towana przy wykorzystaniu bardzo estetycznego, bez-

piecznego szkła. Przezroczysta, płaska (niecałe 2 cm

wysokości) konstrukcja wygląda lekko, a zarazem no-

wocześnie. Obsługa odbywa się za pomocą stopy, zaś

łatwy odczyt danych umożliwia duży wyświetlacz LCD.

Dzięki wskaźnikowi niskiego poziomu baterii użytkow-

nik będzie mógł odpowiednio wcześniej wymienić aku-

mulatorki na sprawne. Maksymalny pomiar wynosi 150

kg, a dokładność sięga 100 g.

Cyfrowa waga Hama BF100 Exclusive zapamiętuje

wyniki pomiarów nawet dla 10 osób. Dzięki temu syste-

matyczną kontrolę wagi i zawartości tkanki tłuszczowej

może prowadzić cała rodzina.

Według specjalistów zawartość tkanki tłuszczowej jest

bardziej decydująca dla stanu zdrowia niż

waga. Większa liczba kilogramów

może być naturalna dla osób

o grubym kośćcu. Natomiast

zbyt wysoka lub zbyt niska

zawartość tłuszczu może wiązać

się z takimi chorobami, jak: nadci-

śnienie, choroby serca, cukrzyca,

nowotwory, zaburzona gospodarka

witaminami i in. Za przekroczenie normy uważa się 35-

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

Page 4: e-radioelektronik 02/02/2010

4 e‐radioelektronik 02/03/2010 

procentowy nadmiar u kobiet i 30-procentowy u mężczyzn.

Cyfrowa waga BF100 Exclusive wpisuje się w strategię firmy

Hama, której motto brzmi: >Sprytne rozwiązania

Sugerowana przez Hama cena detaliczna cyfrowej wagi

BF100 Exclusive wynosi 119,90 zł. Produkt objęty jest 12-

miesięczną gwarancją producenta.

elekomunikacja będzie całkowicie ekologiczna Celem inicjatywy Green Touch jest tysiąckrotne zwiększenie

sprawności energetycznej dzięki przekształceniu Internetu i

innych sieci telekomunikacyjnych

Świat uczynił dziś duży krok na drodze ku ekologicznej i

bardziej zrównoważonej przyszłości komunikacji. Krokiem

tym jest zapoczątkowanie inicjatywy Green Touch - global-

nego konsorcjum założonego przez Bell Labs. Celem konsor-

cjum jest tysiąckrotne zwiększenie sprawności energetycznej

sieci telekomunikacyjnych.

Tysiąckrotne zmniejszenie zużycia prądu można porównać

do możliwości zasilania wszystkich sieci komunikacyjnych

świata, w tym także Internetu, przez trzy lata za pomocą

takiej samej ilości energii, jaka jest obecnie przez te sieci

zużywana w jeden dzień.

W skład konsorcjum wchodzą liderzy z branży, instytucje

akademickie oraz rządowe ośrodki badawcze. Wszystkich

łączy wspólny cel ? opracowywanie i wprowadzanie na rynek

nowych, radykalnych propozycji dla kwestii sprawności

energetycznej, które stanowić będą forpocztę zrównoważo-

nych sieci przyszłości.

Po ogłoszeniu rozpoczęcia działania konsorcjum, jego człon-

kowie wystosowali również otwarte zaproszenie do wszyst-

kich firm i instytucji zajmującymi się teleinformatyką, aby

połączyć swoje siły i wspólnym wysiłkiem dążyć do osiągnię-

cia ambitnego celu postawionego przed inicjatywą Green

Touch.

Członkowie założyciele inicjatywy Green Touch obejmują:

- Usługodawców: AT&T, China Mobile, Portugal Telecom,

Swisscom, Telefonica.

- Akademickie ośrodki badawcze: laboratorium RLE

(Research Laboratory for Electronics) Massachusetts Insti-

tute of Technologys (MIT), laboratorium WSL (Wireless

Systems Lab) Uniwersytetu Stanford, instytut IBES

(Institute for a Broadband-Enabled Society) Uniwersytetu

Melbourne.

- Rządowe i niezależne instytucje badawcze: instytut CEA-

LETI (Grenoble, Francja), imec (Leuven, Belgia), INRIA

(francuski narodowy instytut badań w dziedzinie kompute-

rów).

- Branżowe ośrodki badawcze: Alcatel-Lucent Bell Labs,

Samsung Advanced Institute of Technology (SAIT), Freesca-

le Semiconductor.

Założenie osiągnięcia tysiąckrotnego zwiększenia sprawno-

ści energetycznej wynika z badań przeprowadzonych przez

Bell Labs. Naukowcy ustalili, że dzisiejsze sieci teleinforma-

tyczne mogą zużywać 10 tysięcy razy mniej prądu. Wniosek

ten wypłynął z przeanalizowania podstawowych właściwości

sieci i rozwiązań teleinformatycznych (optyki, technik bez-

przewodowych, elektroniki, przetwarzania danych, routingu

oraz architektury) i zbadania ograniczeń fizycznych poprzez

zastosowanie ogólnie uznanych wzorów, takich jak prawo

Shannona.

W ramach realizacji statutowych celów, inicjatywa Green

Touch ma przygotować w ciągu pięciu lat referencyjną archi-

tekturę sieci oraz zaprezentować najważniejsze jej elementy,

niezbędne do osiągnięcia zamierzonej poprawy. Niewyklu-

czone jest również, że w wyniku prac powstaną nowe rozwią-

zania i zupełnie nowe obszary działania w ramach branży.

Pierwsze spotkanie konsorcjum odbędzie się w lutym. Bę-

dzie ono poświęcone opracowaniu pięcioletniego planu dzia-

łania, konkretnych celów oraz zakresu ról i odpowiedzialno-

ści członków.

Wszystkie firmy zainteresowane dołączeniem do konsor-

cjum zachęcamy do odwiedzenia naszego serwisu interneto-

wego pod adresem www.greentouch.org.

Z KRAJU I ZE ŚWIATA

Prenumerata 10 numerów za 50 zł

Page 5: e-radioelektronik 02/02/2010

NA RYNKU ELEKTRONIKI NAJSZYBSZE WZMACNIACZE z WEJŚCIEM JFET (OPA653, OPA659) Firma Texas Instruments Incorporated (TI) wprowadza dwa wzmacniacze operacyjne z wejściem JFET - OPA653 i OPA659. Ich szyb-kość narastania napięcia wyjściowego wynosi do 2675 V/us, tj. trzy razy więcej niż w najlepszym produkcie konkurencyjnym, co w rezul-tacie prowadzi do polepszenia odpowiedzi impulsowej. Nowe układy stanowią połączenie wzmacniacza szerokopasmowego z napięcio-wym sprzężeniem zwrotnym oraz stopnia wejścia JFET o wysokiej impedancji. Dzięki dużej szerokości pasma sygnału i niskim całkowi-tym zniekształceniom harmonicznym wzmacniacze spełniają wymogi stawiane urządzeniom przeznaczonym do zastosowań w dziedzinie analizy częstotliwościowej oraz FFT. Więcej informacji o produktach można znaleźć na stronie: www.ti.com/opa659-pree. Najważniejsze cechy i zalety układów OPA653 i OPA659 - Najlepsza w klasie szybkość narastania napięcia wyjściowego i małe zniekształcenia przyczyniają się do uzyskania lepszej integralności sygnału w zastosowaniach impulsowych. - Układ OPA653 jest wzmacniaczem o stałym wzmocnieniu (+2 V/V) z wejściem JFET, o szybkości narastania napięcia wyjściowego

2675 V/us i szerokim paśmie sygnału 475 MHz (2 Vp-p). - Układ OPA659 jest stabilnym wzmacniaczem o wzmocnieniu jednostkowym z wejściem JFET, o szybkości narastania napięcia wyjściowego 2550 V/us i szerokim paśmie sygna-łu 575 MHz (2 Vp-p). - Zniekształcenia od trzeciej harmonicznej (HD3) wynoszące odpowiednio -60 dBc (OPA659) i -66 dBc (OPA653) przy częstotliwości 100 MHz zapewniają doskonałą liniowość przy dużej szerokości pasma. - Szybki czas ustalania się (8 ns) i powracania po przesterowaniu (8 ns) pomagają uzyskać doskonałą odpowiedź impulsową. - Bardzo niskie przeregulowanie i dzwonienie układu OPA653 są pożądane w niskoszumowych zastosowaniach szerokopasmowych z wysoką impedancją wejściową, takich jak karty akwizycji danych, sondy o wysokiej impedancji i układy typu front-end w oscyloskopach. - Szerokie pasmo wysokiego wzmocnienia układu OPA659 (350 MHz) pozwala optymalizować aplikacje optyki przemysłowej, jak np. szerokopasmowe fotodiodowe wzmacniacze transimpedancyjne stosowane w urządzeniach do inspekcji płytek półprzewodnikowych. - Zakres napięć zasilania od +/-3,5 V do +/- 6,4 V maksymalizuje elastyczność projektu. Powyższe układy współpracują z 12- i 14-bitowymi przetwornikami A/C firmy TI o prędkości próbkowania 400 MSPS i 500 MSPS, w tym m.in. z przetwornikami ADS5474, ADS5463 i ADS54RF63. Dostępność i ceny Układy OPA653 i OPA659 są dostępne w obudowach VSON-8 lub SOT23-5, w cenie około 2,95 $ przy zakupie 1000 sztuk. Więcej informacji o wzmacniaczach firmy TI: - Zamawianie modułów ewaluacyjnych i próbek układów OPA653 i OPA659: www.ti.com/opa659-pree - Oferta wzmacniaczy firmy TI i przewodnik wyboru do pobrania: www.ti.com/amplifiers-prpl - Wymiana doświadczeń na forum poświęconym szybkim wzmacniaczom w ramach wspólnoty E2E firmy TI: www.ti.com/hsampforum-pr

Nokia 6303i classic Firma Nokia wprowadziła telefon Nokia 6303i classic. To zaawansowane i poręczne urządzenie jest następcą Nokia 6303. Model wyróżnia się imponującą listą funkcji i bardzo

przystępną ceną wynoszącą w handlu detalicznym 105 euro bez podatków i dopłat. Nokia 6303i classic zapewnia stały kontakt z najważniejszymi oso-bami. Zdjęcia zrobione aparatem 3,2 MPix można wyświetlić na dużym ekranie o przekątnej 2,2 cala. Z rodziną i znajomymi można łączyć się za po-średnictwem poczty i komunikatora, dostępnych przy użyciu programu Nokia Messaging. Ten poręczny telefon posiada obudowę ze stali nierdzewnej. W intuicyjnym rozkładzie funkcji użytkownik może łatwo znaleźć potrzebne funkcje. Co więcej, niezależnie od tego, czy udostępnia się multimedia w Internecie, przegląda strony lub słucha muzyki, pojemność baterii wystarcza na 8 h rozmów i 21 dni w trybie czuwania - gwarantuje długi czas działa-nia.

Page 6: e-radioelektronik 02/02/2010

6 e‐radioelektronik 02/03/2010 

Nowe odtwarzacze DMR Human Media wprowadza w lutym br. do sprzedaży pierwsze odtwarzacze MBox firmy Hyundai. Na podstawie umowy z producentem podpisanej w grudniu ubiegłego roku, w pierwszym kwartale 2010 roku na polski rynek trafi 6 nowych modeli. Kolejne urządzenia zapowiadane są na II oraz III kwartał bieżącego roku. Obecnie odtwarzacze Hyundai to trzy serie: R (Recorder), P (Player) oraz L (Light). Dzięki nim, użytkow-nik może przeglądać i odtwarzać multimedialne zasoby zgromadzone na twardych dyskach komputerów, w urządzeniach NAS, a także na zewnętrznych pamięciach USB. Wyposażone w złącza HDMI, bez proble-mu radzą sobie z wszelkimi materiałami wideo Full HD i z wielokanałowymi nagraniami muzycznymi. Wszystkie modele mają interfejs USB 2.0, a przy pomocy opcjonalnej karty Wi-Fi mogą pracować także bezprzewodowo. Linia nagrywarek (R) przeznaczona jest dla najbardziej wymagających klientów. Bogata paleta złączy aud-io/wideo umożliwia nagrywanie obrazu z różnych źródeł zewnętrznych, jak np. kamera, magnetowid, czy odbiornik TVSat. Urządzenia mogą rejestrować również sygnał z wbudowanego tunera telewizji cyfrowej DVB-T. Aby móc nagrywać, urządzenie należy wyposażyć w twardy dysk (maksymalna pojemność do 2TB). W obudowie modelu MBox R650 możliwe jest zainstalowanie dwóch takich napędów, a dodatkowo istnieje możliwość podłączenia kolejnych dysków zewnętrznych przez porty USB 2.0. Wykorzystując funk-cję Timeshift, użytkownik nagrywarki w dowolnej chwili może zrobić sobie przerwę w oglądaniu ulubionego programu i wrócić do niego później. Pierwszym na polskim rynku przedstawicielem najnowszych odtwarzaczy Hyundai serii Player jest model MBox P500. Można w nim również zamontować dysk twardy, który będzie służył do przechowywania materiałów audio i wideo. Pliki - podobnie jak w przypadku serii R - pobierać można także z sieci przy pomocy wbudowanego klienta BitTorrent lub zgry-wać z innych nośników kompatybilnych z interfejsem USB. Do najmniejszych należą urządzenia rodziny MBox Light, w ramach której dostępny jest model L110. Ze względu na to, że za przetwarzanie obrazu odpowiada ten sam procesor, co w klasie wyższej, seria ta skierowana jest do osób, które szukają niewielkiego, niedrogiego i uniwersalnego urządzenia do zarządzania swoimi zasobami multimedialnymi. Urządze-nie również pracuje w sieci i płynnie odtwarza materiał Full HD. Odtwarzacze Hyundai z oferty Human Media mają menu w języku polskim. Przystosowane są też do prawidłowego wyświetlania napisów z polskimi znakami diakrytycznymi, które mogą być zapisane m.in. w formacie TXT. Urządzenia pracują w oparciu o najnowsze procesory firmy Realtek, co umożliwia odtwarzenie materiałów multimedialnych we wszystkich popularnych formatach. Sprzęt serii R i P dodatkowo ma na frontowym panelu duże wyświetlacze VFD, ułatwiające korzystanie z podstawowych funkcji. Polski dystrybutor uruchomił stronę www.hyundaimbox.pl, na której użytkownicy znajdą szczegółowe dane techniczne wprowadzanych do sprzedaży urządzeń, aktualności oraz wszelkie informacje dotyczące wsparcia technicznego w języku polskim. Odtwarzacze Hyundai MBox objęte są 2-letnią gwarancją producenta, realizowaną przez firmę Human Media. Ceny poszczególnych modeli dostępnych na polskim rynku są nastę-pujące: Hyundai MBox L110 - 429 zł Hyundai MBox P500 - 699 zł Hyundai MBox R500 - 799 zł Hyundai MBox R600 - 869 zł Hyundai MBox R650 - 919 zł Dodatkowych informacji udzieli: Albert Wałczyk Human Media tel. +48 71 729 7777 +48 71 729 7777 [email protected] www.HumanMedia.pl

NA RYNKU ELEKTRONIKI

Page 7: e-radioelektronik 02/02/2010

Nowe podstawowe modele monitorów do zastosowań Digital Signage Poprzez wprowadzenie na rynek dwóch nowych modeli monitorów wielkoformatowych: 32-calowego NEC MultiSync V321 oraz 46-calowego NEC MultiSync V461, NEC Di-splay Solutions prezentuje nową serię monitorów MultiSync V. Nowe monitory są następcami serii NEC MultiSync 15 i zostały wyposażone w profesjonalny panel S-PVA i stero-wanie za pomocą sieci LAN oraz standardowego interfejsu RS232. Posiadają również złącze HDMI zapewniające zgodność z nowoczesnymi systemami multimedialnymi. Dzięki bardzo korzystnej relacji jakości i możliwości do ceny, nowe monitory z serii NEC MultiSync V stanowią doskonały składnik podstawowych systemów Digital Signage.

Monitory wielkoformatowe z linii NEC MultiSync V oprócz funkcji poprzedniej serii NEC MultiSync 15 oferują dodatkowe udogodnienia. Nowe panele zapewniają doskonałą jakość obrazu, a łącza HDMI i RJ-45 - ulepszoną komunikację. Użytkownik może w prosty sposób kontrolować monitor poprzez sieć LAN, co jest o wiele łatwiejsze, niż w przypadku tradycyjnego łącza RS232. Pełna kompatybilność ze wszystkimi pozostałymi monitorami wielkoformatowymi NEC, zarówno pod względem struktury menu OSD, jak również komend LAN/RS232, umożliwia proste dostosowanie syste-mu oraz wysokie bezpieczeństwo inwestycji. Zaawansowany system ochrony przed przegrzaniem zapew-nia ciągłą, bezawaryjną pracę monitora. Zintegrowany sensor bezustannie mierzy poziom temperatury wewnątrz monitora i w razie potrzeby automatycznie uruchamia wbudowane wentylatory. Nowa seria monitorów wielkoformatowych NEC MultiSync V spełnia wszystkie wymagania stawiane przed monitorami do małych i średnich systemów Digital Signage. Dodatkowo, podobnie jak w poprzed-

nich modelach, producent oferuje wraz z monitorami darmowe, proste w użyciu oprogramowanie NEC Digital Signage. Software umożliwia kreację i wyświetlanie prostego kontentu. Takie rozwiązanie pozwala na publikację treści informacyjnych i reklamowych wraz z paskiem tekstowym wyświetlanym na dole ekranu, przykładowo w takich miej-scach, jak: lobby hotelowe, punkty handlowe, witryny sklepowe czy inne miejsca użyteczności publicznej. Dostępność i gwarancja NEC MultiSync V321 oraz NEC MultiSync V461 będą dostępne na rynku w drugiej połowie lutego br. Sugerowana cena detaliczna netto wynosić będzie odpowiednio: 2359 zł dla modelu NEC MultiSync V321 oraz 5499 zł w przypadku NEC MultiSync V461. Wszystkie monitory NEC Display Solutions są objęte standardową, trzyletnią, gwarancją (obejmującą również mechanizm podświetlenia matrycy) realizowaną w wygodnym dla użytkownika systemie door-to-door. W celu uzyskania dalszych informacji, proszę odwiedzić strony korporacyjne NEC pod adresem www.nec.com Dodatkowych informacji udzielą Mariusz Orzechowski NEC Display Solutions Europe GmbH Tel.: 12 614-5353 e-mail: [email protected]

NOWOŚCI TI Najmniejszy wzmacniacz akustyczny klasy D dla urządzeń przenośnych

Monofoniczny wzmacniacz akustyczny klasy D o mocy 3,2 W. Układ zawiera zintegrowany filtr szumów przetwornika cyfrowo-analogowego (C/A) redu-kujący szumy kodeka aż o 82 % w porównaniu do układów bez takiego filtra. Zintegrowany filtr szumów układu TPA2011D1 może wyeliminować koniecz-ność stosowania zewnętrznych filtrów wejściowych, przez co redukcji ulegają: liczba elementów oraz koszt. Obudowa wzmacniacza klasy D ma wymiary 1,2-mm x 1,2-mm, co czyni ją o 25 % mniejszą od rozwiązań konkurencyjnych i pozwala na dalszą redukcję miejsca w przypadku stosowania rastra wypro-wadzeń końcówek wynoszącego 0,4 mm stosowanego w projektach nowych generacji telefonów komórkowych i urządzeń odtwarzających media.

NA RYNKU ELEKTRONIKI

Page 8: e-radioelektronik 02/02/2010

8 e‐radioelektronik 02/03/2010 

Jednoukładowy czujnik stanu akumulatora

Najmniejszy na rynku i wyposażony we wszystkie funkcje scalony czujnik stanu akumulatora (monitor przepływającego ładunku), przeznaczony dla konsumenc-kich, komercyjnych i przemysłowych urządzeń przenośnych. Dokładnie mierząc i rejestrując pojemność, prąd, napięcie, temperaturę i inne krytyczne parametry różnych odmian akumulatorów litowych układ bq3060 zamienia zwykły akumulator w "akumulator inteligentny". Ten pojedynczy układ scalony zapewnia także wysoki stopień ochrony łącznie z potwierdzeniem autentyczności oraz zabezpieczeniem przed zwarciem i rozładowaniem.

Dwa nowe układy DSP do urządzeń przenośnych

Platforma C5000 obejmująca 16-bitowe cyfrowe procesory sygnałowe (DSP), o najmniejszym na rynku przemysłowym poborze mocy, została rozszerzona o dwa nowe układy: TMS320C5514 i TMS320C5515. Ponadto, by ułatwić użytkownikom szybkie poznanie układów, TI udostępniła również dwa nowe zestawy ewaluacyjne. Są to: TMDXEVM5515 - moduł ewaluacyjny zawierający wszystkie funkcje oraz TMDX5515EZDSP ? nowy zestaw o niskim koszcie. Nowe układy DSP o niskim poborze mocy zapewniają 20% polepszenie wydajności do 120 MHz oraz większy stopień integracji ułatwiający opracowywanie projektów na poziomie systemowym. Dzięki temu konstruktorzy mogą utrzymać pobór mocy na bardzo niskim poziomie wprowadzając jednocześnie dodatkowe funkcje, takie jak dodatkowe algorytmy kodowania i dekodowania w aplikacjach związanych z przesyłaniem mowy, dźwięku oraz łącznością w urządzeniach przeno-

śnych, jak również rozszerzoną diagnostykę w czasie rzeczywistym w urządzeniach medycznych. Układy te mają również zintegrowane systemy zarządzania mocą, takie jak stabilizatory LDO (o niskim spadku napięcia) oraz układy dynamicznego skalowania napięcia i częstotliwo-ści co pozwala konstruktorom realizować funkcje wydajnego zarządzania czasem życia baterii w urządzeniach przenośnych.

DSP Designer "DSP Designer" firmy Intusoft (www.intusoft.com) stanowi przełom w zakresie projektowania DSP przy wykorzystaniu ICAP/4 do symulacji cyfrowych algorytmów sterowania i in-nych aspektów DSP. Specjalne modele zapewniają środki wizualne do symulacji funkcji przenoszenia i równoważnych instrukcji programowania kodu cyfrowego procesorów sygnało-wych (DSP), a potem wyświetlenia odpowiednich przebiegów, a w tym wykresów Bodego parametrów transformacji Z. "DSP Designer" umożliwia uruchomienia analiz linii wielkosy-gnałowych i zmiennego obciążenia oraz wprowadzanie sygnałów zakłócających, jak również ma wbudowaną funkcję autotest (BIST - built in self-test) wykorzystywaną w ramach pa-kietu Test Designer. W niedalekiej przyszłości dane cyfrowego sterowania z pakietem "DSP Designer" zostaną automatycznie przekształcone z IsSpice4 do formatu asemblera. Pliki są wytwarzane, mogą zostać włączone do zintegrowanego środowiska roboczego (IDE - integrated development environment). "DSP Designer" zapewnia także sterowniki do włączenia sygnałów z oscyloskopu laboratoryjnego i innych przyrządów testowych, które mogą być prezentowane bezpośrednio w ICAP/4 w oscyloskopie elektronicznym (IntuScope), obok przebiegów z symulacji.

RFox - Radiotransmisja w systemach Automation & Security Firma Teco opracowała system łączności bezprzewodowej dla wymiany danych w paśmie 868,3 MHz+-50 kHz. Jest to zakres częstotliwości radiowych w przedziałach określonych jako przeznaczone dla zastosowań przemysłowych, naukowych i medycznych (ISM - Industrial, Scientific, Medical). Wybrane pasmo charakteryzuje się dobrą odpornością na zakłócenia przy zasięgu wystarczającym do realizacji połączeń w odległościach do 30 m w obszarze zabudowanym i 100 m w terenie otwartym. Protokół transmisyjny definiuje przekaz informacji w trybie określanym jako "short pulse mode" co precyzuje zakres możliwych aplikacji ze wskazaniem na zastosowa-nie w układach automatyki. Pomimo pewnej analogii do wymiany informacji w trybach WiFi lub Bluetooth, zastosowana częstotliwość i protokół wykluczający emisję sygnałów ciągłych, mogących powodować interferencje, dają wysoką jakość przekazu danych w środowiskach o podwyższonym obciążeniu zakłóceniami. Tym sposobem aplikacje sterowników PLC Tecomat Foxtrot, w których zastosowano system transmisji RFox, stanowią krok rozwoju struktur kontrolnych nowoczesnych budynków BMS (Building Management System) w kierunku integracji systemów Security w strukturze układów automatyki i kontroli. System łączności RFox znajduje zastosowanie w rozbudowanych, wielosterownikowych układach nadzoru nad budynkami o szczególnej wartości historycznej, w których montaż tras kablowych dla tradycyjnych składników systemu nie uzyskuje akceptacji właścicieli lub konserwatorów zabytków. Struktura wymiany informacji w sieciach RFox zapewnia poprawność przekazu danych nawet w przypadku przerw usterkowych, bądź zakłoceniowych.

NA RYNKU ELEKTRONIKI

Page 9: e-radioelektronik 02/02/2010

Wielokonsolowe 32-portowe przełączniki Matrix KVM Przełączniki ATEN Matrix KVM - KM0032, KM0532 oraz KM0932 idealnie sprawdzają się w nowoczesnych cen-trach danych, które wymagają niezawodnego, łatwego i bez-piecznego dostępu oraz kontro-li wielu serwerów. ATEN International wprowa-dza na rynek nowe przełączniki Matrix KVM z serii ALTUSEN. KM0932 oraz KM0532 umożliwiają pięciu lub dziewięciu konsolom niezależne i jednoczesne zarządzanie nawet 32 bezpośrednio połączo-nymi serwerami. Nowe urządzenia gwarantują znakomitą jakość obrazu i bezpieczną kontrolę w czasie rzeczywi-stym wszystkich urządzeń w serwerowniach i centrach danych. Nowe przełączniki KM0932 i KM0532 umożliwiają 5 lub 9 konsolom zarządzanie nawet 32 bezpośrednio podłączo-nymi serwerami. Dzięki elastycznym ustawieniom rozsze-rzeń przełączników zapewniają nawet 9 konsolom kontro-lę tysięcy serwerów poprzez połączenia szeregowe, kaska-dowe lub konfigurację połączeń. Połączenia szeregowe

przełączników KM0032 oferują dodatkową, niegenerują-cą kosztów konfigurację, ponieważ użycie dedykowanych portów połączeń pozwala na zastosowanie wszystkich przełączników KVM do połączeń serwerowych.

Zaawansowana funkcja Dual Root umożliwia zaś połączenie dwóch przełącz-ników KM0932

w celu osiągnięcia konfiguracji 18 konsol. Daje to admini-stratorom możliwość dowolnego zwiększenia liczby insta-lowanych konsoli spełniających wymagania wzrostu oraz oferuje idealne rozwiązanie dla aplikacji, które korzystają z kilku monitorów. Wszystkie konsole z niezablokowanym dostępem, połączone z głównym przełącznikiem mają równoczesny dostęp do każdego serwera na swoim pozio-mie, jak również niezależny dostęp do każdego serwera na wszystkich poziomach instalacji. KM0532 i KM0932 są pierwszymi przełącznikami Matrix KVM posiadającymi zarówno funkcje sygnałów audio, jak i wirtualnych mediów. Dźwięki nadawane przez serwery umożliwiają administratorom identyfikację problemów i

ich łatwe usuwanie. Możliwość wydawania sygnałów dźwiękowych pomaga także w prezentacjach oraz aplika-cjach studyjnych. Funkcja Virtual Media pozwala udo-stępniać urządzenia USB pomiędzy wszystkimi serwera-mi. Operatorzy mogą przenosić pliki i instalować aplika-cje oraz aktualizacje OS w trakcie instalacji z jednej kon-soli, skracając przerwy w pracy systemu i zmniejszając koszty utrzymania. Dzięki funkcji automatycznej kompensacji krzywych i Auto Signal Compensation (ASC), przełączniki Matrix KVM zapewniają ulepszoną jakość wideo przez okablowa-nie Cat 5e - 1280x1024 @60Hz dla nawet do 300 metrów. Pierwszy na rynku pełnoekranowy interfejs Graphical User Interface zapewnia administratorom wygodny do-stęp oraz bezproblemową nawigację poprzez drzewo kata-logów zainstalowanych urządzeń. Zasilanie serwerów może być kontrolowane zdalnie, kiedy przełącznik Matrix KVM jest używany w połączeniu z narzędziem zarządzania zasilaniem ALTUSEN PN0108 Power Over the NET?. Funkcja zasilania przełącznika Association pozwala na połączenie portów KVM z gniaz-dem sieciowym PN0108 w celu zdalnego zarządzania zasilaniem serwerów z poziomu interfejsu przełącznika.

NA RYNKU ELEKTRONIKI

Komputer osobisty lat dziewięćdziesiątych.

Elementem umożliwiającym człowieko-wi „dialog" z komputerem jest klawia-tura, za pomocą której użytkownik wy-daje maszynie niezbędne instrukcje, wprowadza dane itp. Ambitne próby „nauczenia" komputera reagowania na polecenia wydawane ludzkim głosem nie wyszły na razie poza laboratoria i sferę filmów z gatunków „science-fiction". Czołowi japońscy producenci komputerów osobistych miniaturyzują więc swe najnowsze wyroby wykorzy-stując aktualne zdobycze elektroniki, ale pozostawiając im trady-cyjną kla-wiaturę, której za bardzo zmniejszyć się nie da, ze względu na rozmiary ludzkich rąk. Wydaje się, że granicą miniatury-zacji jest format A4 jeśli chodzi o dłu-

gość i szerokość komputera osobistego z klawiaturą nada-

jącą się do normalnej pracy. Właśnie długość i szerokość kartki papieru formatu A4 ma najnowszy „przebój" firmy Toshiba —- komputer osobisty „Dyna Book", wyposażony w ciekłokrystaliczny ekran o doskonałej- rozdzielczości i w pamięć o ogromnej pojemności, większej niż ta, którą jeszcze kilka lat temu mogły się pochwalić duże, stacjo-narne komputery. Firma Sony, znana z nowatorskich roz-wiązań postanowiła jednak rzucić wyzwanie tradycyjnej klawia-turze, która podobno — przynajmniej w Japonii — stanowi dość poważną barierę psychologiczną powstrzy-mującą wielu ludzi przed „zaprzyjaźnieniem się" z kompu-terem. Postanowiono w tym celu „nauczyć" komputer czytania pisma ręcznego, i to zarówno chińskich ideogra-mów, zwanych „kanji", jak i alfabetów sylabicznych — katakany i hiragany — oraz alfabetu łacińskiego. Zamiast klawiatury komputer firmy Sony będzie mieć „tabliczkę", na której użytkownik zapisze wszystko, co będzie chciał wprowa-dzić do pamięci, wyda maszynie odpowiednie instrukcje itd. Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe będzie dalsze zmniejszenie wymiarów komputera, a konkretnie

— przejście z formatu A4 do formatu A5 (20,5 x15,4) cm). Nowy komputer będzie mieć masę zaledwie 1 kg, czyli o połowę mniej niż „Dyna Book". Sony obiecuje, że jego „Palm Top" (tak nazwano ów komputer) będzie w stanie odczytać ponad 3,5 tys. ideogramów „kanji", znaków kata-kany i hiragany, cyfr arabskich itp., w dodatku zapisanych 300 różnymi charakterami pisma. Wiadomo już także, iż „Palm Top" będzie komputerem 16-bitowym, z pamięcią RAM, mieszczącą ponad 72 kartki standardowego maszy-nopisu. Sony pracuje obecnie nad programami użytkowy-mi dla swego najnowszego komputera, takimi jak: redago-wanie tekstów, grafika, księgo-wość, elektroniczny termi-narz itp.

Kamerowid S-VHS typu SVS 180 ma zdolność rozdzielczą ponad 400 linii, a zastosowanie oddzielnej obróbki sygnałów koloru i luminacji

zapewnia najwyższą jakość obrazu. Fot. Grundig

20 LAT TEMU

Page 10: e-radioelektronik 02/02/2010

10 e‐radioelektronik 02/03/2010 

Nokia udostępnia bezpłatnie nawigację pieszą i samochodową w smartfonach Firma Nokia ogłosiła dziś plany udostępnienia bezpłatnej nawigacji pieszej i samochodowej w swoich smartfonach w ramach nowej wersji Ovi Map, dostępnej do pobrania pod adresem www.nokia.com/maps (wkrótce w wersji polskiej na www.nokia.pl/mapy). Oprogramowanie firmy Nokia do map i nawigacji zostało opracowane specjalnie do użytku w sieciach komór-kowych i wykorzystano w nim unikatową technologię hybrydową. Nowa wersja Ovi Map będzie zawierać wszystkie niezbędne funkcje nawigacji samochodowej i pieszej, takie jak wska-zówki głosowe na każdym zakręcie w 74 krajach i 46 językach oraz informacje o ruchu drogowym w ponad 10 krajach, a także szczegółowe mapy ponad 180 państw.

Pięć najważniejszych funkcji wyróżniających Ovi Mapy: - Brak ukrytych kosztów - nowa wersja Ovi Map udostępnia bezpłatnie wszystkie mapy oraz wysokiej jakości funkcje nawigacji samochodo-wej. Korzystać z niej można przez cały okres użytkowania smartfonu. Nie potrzeba nowych licencji na dodatkowe kraje, regiony i usługi, takie jak informacje o ruchu drogowym czy przewodniki po miastach. Operatorzy sieciowi mogą naliczać opłaty za transmisję danych. - Najlepsze pokrycie map na świecie - telefony komórkowe zabieramy ze sobą wszędzie, dlatego też głosowa nawigacja dla pieszych i kie-rowców jest dostępna standardowo w 74 krajach i w 46 językach, a mapy zawierają ponad 180 państw. To mapy z najlepszym pokryciem na świecie i dostępne bezpłatnie. - Nawigacja nie wymaga połączenia z siecią - Unikatowe, hybrydowe rozwiązanie firmy Nokia pozwala uniknąć kosztownych i obciążających baterię połączeń z siecią. Mapy można załadować do urządzenia Nokia z wyprzedzeniem, a następnie ustawić Ovi Mapy w trybie offline. Dzięki temu system nawigacyjny będzie nadal działać, oszczędzając przy tym baterię. Ta funkcja szczególnie przyda się osobom obawiają-cym się kosztów transmisji danych za granicą lub w miejscach, gdzie zasięg sieci jest słaby albo nie ma go wcale. - Unikatowe rozwiązanie - Ovi Mapy opracowano przy użyciu nowoczesnej techniki hybrydowych map wektorowych. Są to mapy wysokiej jakości, wymagające mniej danych, dzięki czemu można kontynuować nawigację nawet po przerwaniu połączenia z siecią. Oznacza to, że mapy pobierane lub aktualizowane przez sieć są mniejsze o około połowę w porównaniu z dużymi plikami map bitowych innych dostawców mobilnych map. W przeciwieństwie do konkurencyjnych przyjęte rozwiązanie umożliwia przechowywanie pobranych map w urządzeniu i korzystanie z nich później. - Wskazówki głosowe i informacje o ruchu drogowym - nawigacja głosowa ze wskazówkami dotyczącymi każdego zakrętu jest bezpłatna dla kierowców i pieszych. Kierowcy mogą korzystać z pomocy w wyborze pasa ruchu, informacji o ruchu drogowym, radarach i ograniczeniach prędkości. Piesi mają do dyspozycji skróty przez parki oraz strefy piesze w ponad 100 miastach z całego świata, a także 6000 punktów orientacyjnych 3D z ponad 200 miast, dzięki którym łatwo zorientować się w terenie. Aplikacja Ovi Mapy jest już dostępna do pobrania dla 10 telefonów Nokia, w tym popularnych Nokia N97 mini, Nokia 5800 XpressMusic i Nokia E52, a w ciągu najbliższych tygodni zostanie dodanych więcej smartfonów Nokia. Aktualni właściciele smartfonów Nokia kompaty-bilnych z Ovi Mapami mogą pobrać tę aplikację bezpłatnie ze strony www.nokia.com/maps (wkrótce w wersji polskiej na www.nokia.pl/mapy. Już od dziś użytkownik może udostępnić swoim przyjaciołom np. przy pomocy portalu Facebook informację na temat miejsca, w którym aktualnie się znajduje lub sprawdzić najciekawsze wydarzenia np. seans filmowy i otrzymać informację nt. najbliższego kina, w którym ten seans jest wyświetlany.

Począwszy od marca 2010 roku, nowe smarftony Nokia z GPS będą zawierać nową wersję Ovi Map, z zainstalowanymi fabrycznie mapami krajów lokalnych, z wysokiej klasy funkcjami nawigacji pieszej i samochodowej oraz dostępem do przewodników Lonely Planet i Michelin bez żadnych dodatkowych kosztów. Więcej materiałów prasowych można uzyskać na stronach www.nokia.com/press oraz http://events.nokia.com.

Materiały audiowizualne są dostępne pod adresem http://digitalnewsroom.nokia.com.

NA RYNKU ELEKTRONIKI

Page 11: e-radioelektronik 02/02/2010

11 

OPRACOWANIA PŁYTKI DETEKTOR PRZERW W KABLU SIECIOWYM

Tester może służyć nie tylko do wykrywania przerw w ka-blu sieciowym, ale także np. do wykrywania przepalonej żarówki w łańcuchu lampek choinkowych zasilanych z sieci 230 V. Przenośne urządzenia elektryczne i elektroniczne,

takie jak kamery, oświetlacze halogenowe, żelazka oraz inny sprzęt gospodarstwa domowego są zasilane z sieci energetycznej, do której są dołączone za pośrednictwem 2- lub 3-przewodowego kabla. Podczas eksploatacji, kabel jest poddawany niejednokrot-

nie różnym narażeniom mechanicznym, w wyniku których powstają pęknięcia wewnętrznych przewodów w różnych, trudnych do okre-ślenia miejscach. W takim przypadku większość użyt-kowników po prostu kupuje nowy kabel. Przedstawiony układ umożliwia łatwe i szybkie wykrycie przerwanego przewodu i lokalizację miejsca przerwania w 1-, 2- lub 3-przewodowym kablu bez konieczności jego demontażu. Do konstrukcji wykorzystano układ scalony CMOS typu 4049 składający się z sześciu wzmacniaczy/inwerterów, z któ-rych wykorzystano cztery - U1A, U1B, U1E i U1F (rys.1). Elementy U1E i U1F tworzą generator impulsowy wytwa-rzający przebieg akustyczny o częstotliwości ok. 1000 Hz. Częstotliwość przebiegu jest określona przez kondensator C1 oraz rezystory R3 i R4. Inwertery U1A i U1B są wyko-

rzystane jako czujnik pola elektrycznego pochodzącego od napięcia sieci energetycznej 230 V, pola występującego

wokół przewodów (U1A) oraz jako bufor sygnału pochodzącego z sondy pomiarowej (U1B). Sygnał z wyjścia (4) inwertera U1B uaktywnia lub bloku-je działanie generatora. Kiedy sonda znajduje się daleko od przewodu wy-twarzającego pole, wtedy nie odbiera żadnego sy-gnału i stan logiczny na

wyjściu inwertera U1B pozostaje niski. W wyniku tego, dioda D3 przewodzi i nie dopuszcza do oscylacji generato-ra. Jednocześnie, na wyjściu (12) inwertera U1F występuje stan logiczny niski, który powoduje zatkanie tranzystora T1. W tej sytuacji dioda D4 nie świeci. Kiedy sonda testera znajduje się blisko przewodu sieciowego połączonego z siecią energetyczną 230 V, to podczas każdego dodatniego półokresu sinusoidy sieciowej, napięcie na wyjściu inwer-tera U1B osiąga stan wysoki. Oscylator generuje wtedy przebieg o częstotliwości ok. 1 kHz, co powoduje impulso-we zasilanie diody D4. Dzięki bezwładności wzroku, obser-wator odbiera świecenie jako ciągłe. Taki sposób zasilania diody zmniejsza ponadto pobór energii z baterii zasilają-cej.Do zasilania układu należy stosować zasilacz o napięciu 3 V lub dwie baterie guzikowe, typu zegarkowego. Układ pobiera prąd ok. 3 mA. Zamiast lub oprócz diody świecącej D4 można zastosować akustyczny wskaźnik pola elektro-magnetycznego w postaci przetwornika piezoceramicznego podobnego do stosowanych w zegarkach elektronicznych. Wtedy należy liczyć się ze zwiększeniem poboru prądu ze źródła zasilania. Można wówczas użyć baterie o większej pojemności, np. dwie baterie typu R1 lub nawet R6.Jako sonda może posłużyć kilkucentymetrowy (np. 5 cm) odci-nek dość grubego drutu miedzianego (średnica 2÷3 mm). W celu wykrycia punktu pęknięcia przewodu w kablu 2-przewodowym należy dołączyć układ do źródła zasilania i następnie przesuwać powoli końcówkę sondy wzdłuż ka-bla, zaczynając od końca dołączonego do sieci. Dioda D4 zacznie świecić w obecności pola wytwarzanego wokół kabla. Po osiągnięciu punktu pęknięcia kabla dioda D4 zgaśnie. W przypadku testowania grubszego kabla 3-

przewodowego, dobrze jest uformować końcówkę sondy na kształt litery J, wtedy nastąpi silniejsze sprzężenie z polem elektrycznym wytwarzanym przez napięcie sieci energe-tycznej. Tester może służyć również do takich, często trud-nych w realizacji zadań, jak wykrywanie przepalonej ża-rówki w łańcuchu szeregowo połączonych lampek choinko-wych zasilanych z sieci 230 V.

Page 12: e-radioelektronik 02/02/2010

12 e‐radioelektronik 02/03/2010 

OPRACOWANIA PŁYTKI SYGNALIZATOR AWARII SIECI ENERGETYCZNEJ

Urządzenie sygnali-zuje dźwiękowo zanik napięcia w sieci ener-getycznej, a jednocze-śnie służy jako lampa

awaryjna. Układ jest zasilany z baterii 6F22 o napięciu nominal-nym 9 V. Czerwona dioda świecąca D7 połączona ze stabiliza-torem D8 o napięciu nominalnym 5,6 V jest wskaźnikiem stanu baterii zasilającej. Rezystor R9 ogranicza prąd diody świecącej do bezpiecznego poziomu kilku miliamperów. Jaskrawość świecenia diody określa stan baterii zasilającej. Przy nominalnej wartości napięcia baterii dioda świeci najjaśniej i gaśnie przy obniżeniu się napięcia baterii do ok. 7 V. Obwód wejściowy sygnalizatora tworzą: kondensa-tor C1, mostek prostowniczy złożony z diod D1-D4, rezy-story R1-R3 i dioda wejściowa transoptora U1. Promienio-wanie podczerwone emitowane przez tę diodę uaktywnia fototranzystor transoptora i wprowadza go w stan nasyce-nia. Napięcie kolektora fototranzystora jest bardzo małe i odpowiada niskiemu poziomowi logicznemu. Po zaniku

napięcia w sieci energetycznej, przerzutnik monostabilny zrealizowany przy użyciu układu scalonego U2 (4047 z serii CMOS) jest wyzwalany impulsem o czasie trwania

zależnym od elementów C1, C4 i R4. Na wyj-ściu Q przerzutnika pojawia się wysoki stan logiczny, co powoduje uaktywnienie tranzysto-ra T1 przez rezystor R6. Przekaźnik, włączony w obwód kolektora tego tranzystora, uaktyw-nia przez styki NO (normalnie rozwarte), sy-gnalizator dźwiękowy lub inne urządzenie alarmowe na czas ustalony przez elementy C2 i R5 (tutaj ok. 15 minut). Po tym czasie styki NC (normalnie połączone) odłączają dodatnie napięcie zasilające od rezystora R4, a styk NO włącza sygnalizację. Jednocześnie, wyjście zanegowane Q przerzutnika monostabilnego przyjmuje niski stan logiczny i tranzystor T2 powoduje świecenie diody białej D6, która

pełni funkcję oświetlenia rezerwowego, umożliwiającego znalezienie dobrej latarki lub ewentualnie włącznika rezer-wowego źródła zasilania. Jeżeli w stanie alarmowym nie będzie żadnej reakcji ze strony użytkowników, np. urządze-nie nie zostanie wyłączone, to po ponownym pojawieniu się napięcia zasilającego nastąpi samoczynne przejście

układu do stanu czuwania. UWAGA: Ponieważ układ jest dołączony do sieci energetycznej 230V-50Hz, ot należy zachować dużą ostrożność podczas jego uruchamiania.

ZMNIEJSZENIE POBORU MOCY PRZEKAŹNIKA

Przekaźniki elektromagnetyczne są stosowane jako elek-

trycznie sterowane przełączniki. W przeciwieństwie do tranzystorów, ich styki przełączające są elektrycznie odizo-lowane od przełączanych obwodów, co jest bardzo korzyst-

ne. Natomiast istotnym mankamentem jest dość znaczny pobór mocy, co czyni rozwiązania wykorzystujące przekaź-niki nieatrakcyjnymi szczególnie w sprzęcie zasilanym z baterii. Istnieje dość prosty sposób zmniejszenia poboru mocy przez cewkę przekaźnika. Jak wiadomo, napięcie

robocze przekaźnika - na-pięcie przy którym nastę-puje przełączenie jego sty-ków - jest zawsze wyższe od napięcia podtrzymywania

przekaźnika w stanie aktywnym. Na przykład, przekaźnik kontaktronowy typu EDR-20 (Tablica 1) o napięciu zna-mionowym 12 V powoduje przełączenie sterowanego obwodu już przy napięciu 9 V i utrzymuje się w stanie ak-tywnym przy zmniejszeniu napięcia na cewce nawet do 1 V. Moc elektryczna pobiera-na przez przekaźnik o rezystancji cewki R, pracujący przy napięciu U wynosi U^2/R, np. przekaźnik EDR-20 o na-pięciu znamionowym 12 V pobiera po włączeniu przy na-pięciu 9 V, moc elektryczną 9^2/140 = 0,58 W. Jeżeli na-pięcie na przekaźniku zostanie obniżone do połowy, to moc pobierana zmniejszy się aż czterokrotnie, czyli do ok. 0,14 W. W układzie o schemacie przedstawionym na rys.1, zasi-lanym napięciem 5 V, w stanie spoczynkowym kondensa-tor C1 jest naładowany do napięcia o ok. 0,5 V (spadek na diodzie D2) mniejszego od napięcia zasilania czyli ok. 4,5 V, a kondensator C2 do pełnego napięcia (5 V). Po naci-śnięciu przycisku S1 i przytrzymaniu go przez kilkadziesiąt milisekund, nastąpi nasycenie tranzystora T1 i w konse-kwencji połączenie szeregowe kondensatorów C1 i C2. Wypadkowe napięcie wyniesie ok. 9,5 V, co będzie warto-ścią wystarczającą do uaktywnienia przekaźnika P1. Po uaktywnieniu przekaźnika nastąpi powolne rozładowywa-nie kondensatorów C1 i C2 ze stałą czasu rozładowania ok. 30 ms. Końcowe napięcie na kondensatorach wyniesie ok. 4,5 V i będzie wystarczające do podtrzymania stanu aktyw-nego przekaźnika. Przekaźniki wymagające większej ener-gii do wywołania stanu włączenia wymagają stosowania większych wartości pojemności kondensatorów C1 i C2.

Rys.1. Schemat sygnalizatora awarii sieci energetycznej

Rys.2.Płytka i rozmieszczenie elementów

Page 13: e-radioelektronik 02/02/2010

13 

Elektronika w domu i w gospodarstwie

Domowe rozwiązania elektroniczne to już nie tylko elektroaku-styka czy radiotrans-misja. Nowoczesne budownictwo nie może się już obejść bez

"wszędobylskich" układów scalonych, czujników pomiarowych czy progra-mowalnych systemów kontroli parametrów inteligentnego budynku. Opracowano wiele systemów zapewniających komfort użytkowania pomieszczeń mieszkalnych i biurowych. Do-minują w nich te, w których funkcje podwyższenia standar-du wyposażenia przestrzeni użytkowej są łączone z zadaniami zapewnienia wyższego stopnia bezpieczeństwa i sygnalizacji sta-nów alarmowych. Jakże wielu amatorów zastosowania elektroniki w instalacjach domowych próbuje swoich sił w samodziel-nym konstruowaniu wyłączników czaso-wych czy zmierzchowych, ściemniaczy, czujników obecności, sygnalizatorów otwarcia drzwi czy czujników wilgoci dla wywołania alarmu np. w przypadku usterki pralki. Pomysłów jest mnóstwo i są one zależne od wielkości i przeznaczenia obiektów budowlanych. W większych go-spodarstwach, a zwłaszcza posiadających zaplecze produk-cyjne, jak dla przykładu w rolnictwie, można znaleźć wiele rozwiązań związanych w pomiarami temperatury, nasło-necznienia czy utrzymywaniem poziomów wody lub z do-zowaniem porcji składników lub zadawaniem paszy. W jeszcze bardziej rozległych strukturach kontrolowana jest gospodarka zasobami energetycznymi, stosowane jest sterowanie ogrzewaniem, klimatyzacją, nawadnianiem a także instalacjami przeciwpożarowymi, systemami kontroli dostępu czy nawet wydawanie poleceń głosem. Dotykowy panel sterowniczy /ID-15/ w wykonaniu arty-stycznym Kolejne aplikacje można wymieniać praktycznie bez ograniczeń. W nowoczesnym gospodarstwie zawsze znajdzie się jeszcze jakieś urządzenie czy system, które mogą być włączone do domowej instalacji sterowniczej. I tu pojawiają się pierwsze ograniczenia. Aplikacja jednego

ściemniacza, czujnika wilgoci czy sygnalizatora otwarcia drzwi jest zadaniem dość łatwym dla każdego radioamato-ra czy elektronika hobbysty. Problemem staje się powiązanie czujników i elementów wykonawczych w jeden wspólny, skoordynowany system kontrolny, zwłaszcza w przypadku, gdy pomysły na sposób jego funkcjonowania rozwijają się z czasem. W miarę wzro-stu ambicji czy potrzeb użytkownika pojawiają się zawsze dodatkowe zadania, które powinien realizować układ elek-troniki domowej. W znakomitej większości przypadków odpowiedź jest jednoznaczna, iż np. sterownik zamka elektronicznego nie może jednocześnie spełniać funkcji ściemniacza lub regu-lator temperatury nie może dodatkowo kontrolować zada-wania paszy, a właśnie tego rodzaju potrzeby pojawiają się w miarę rozwoju gospodarstwa. Odpowiedzią producentów

są sterowniki progra-mowalne, które mo-gą realizować wiele funkcji jednocześnie, a także mogą być rozbudowywane o kolejne zadania. Większym kłopotem okazało się być oka-blowanie całego systemu i rozbudowa

instalacji w miarę jej rozwoju. Tu także znalazł się sposób. Komunikacja sieciowa, czyli łączenie kolejnych czujników czy urządzeń wykonawczych "równolegle" do tych samych przewodów, które w zasadzie można przedłużać bez ograniczeń, patrząc z punktu wi-dzenia wielkości budynku czy gospodarstwa. To dobre rozwiązanie. Opracowano wiele systemów komunikacji w obrębie układów kontroli infra-struktury budowlanej. Postęp w tej dziedzinie jest ogromny. Początkowo były to wieloprzewodowe sieci magistralne, a dzisiaj cały system może być powiązany jedynie zwykłą skrętką czyli dwoma cienkimi przewodami (np. CIB - Common Insta-lation Bus) a pomimo to, każde z dołączonych urządzeń będzie realizowało powierzone zadania z pełną koordyna-cją z innymi komponentami sieci. W miejscach trudnodostępnych lub takich, w których nie ma możliwości zainstalowania nawet cienkich przewodów, do całego systemu można dołączyć podzespoły bezprzewo-

dowe, które stanowią równoprawne elementy struktury sterowniczej tak, jak te podłączone skrętką. A jak podejść do budowy systemu i od czego zacząć? Odpowiedź jest prosta. Zacząć trzeba od wyboru sterownika, a to może nie być takie łatwe zadanie. Jeżeli cała struktura naszej insta-lacji już na samym początku będzie miała charakter zdefi-niowany i ostateczny, możemy wybrać praktycznie dowol-ny sterownik, bo i tak nie będzie to ważne, jaki jest sposób jego rozbudowy czy komunikacji wewnętrznej. Jeżeli zaś istnieje szansa, że układ będzie rozbudowywany w przyszłości, a dodatkowo nie wiadomo, które ze standar-dów komunikacyjnych będą spełniały później dołączane urządzenia, odpowiedź jest dość jednoznaczna, Tecomat Foxtrot. Sterownik ten spełnia kryteria stawiane zarówno małym instalacjom automatyki domowej (jest tani), jak i rozległym strukturom obejmującym kontrolę dużych go-spodarstw (daje się swobodnie rozbudowywać do ponad 4000 wejść/wyjść w formie urządzeń sieciowych monto-wanych w dowolnym miejscu). Tecomat Foxtrot może także pracować w układach kontro-li bardzo dużych i rozległych obiektów, których instalacje mogą być nadzorowane przez system składający się z na-wet 32 sterowników Tecomat pracujących równocześnie (oczywiście, każdy z nich oddzielnie może obsługiwać dołą-czone czujniki, zadajniki czy urządzenia wykonawcze w liczbie ponad 4000 wejść/wyjść na każdą jednostkę cen-tralną). Podkreślamy, że na początek wystarczy tylko dowolna jednostka centralna Tecomat Foxtrot, a dalej już nas głowa

nie musi boleć. Nawet jeżeli w przyszłości ze-chcemy rozbudo-wać nasz układ o urządzenia obsłu-giwane starszymi, mniej znanymi czy nietypowymi dla instalacji domowych proto-

kołami komunikacyjnymi, to zawsze mamy otwartą drogę do ich aplikacji. Sterownik Tecomat Foxtrot jest węzłem komunikacyjnym pozwalającym na współpracę i wymianę danych z urządze-niami innych systemów. To wyjątkowe urządzenie na ryn-ku, które dodatkowo w każdej swojej odmianie posiada

ELEKTRONIKA DOMOWA

Page 14: e-radioelektronik 02/02/2010

14 e‐radioelektronik 02/03/2010 

wbudowany Web Serwer pozwalający na aplikację własnych stron WWW oraz gromadzenie da-nych z obiektu i zdalne

zarządzanie drogą komunikacji internetowej. A co zrobić, gdy już sterownik Tecomat Foxtrot mamy w ręku? Oczy-wiście zaprogramować programem narzędziowym Mosa-ic, który dla instalacji o wielkości wystarczającej do ob-sługi typowych domów jednorodzinnych czy podobnych, niewielkich obiektów infrastrukturalnych jest bezpłatny! Programowanie, to najbardziej tajemne z działań przy budowie własnego systemu sterowania instalacją domo-wą. Pole do popisu jest olbrzymie. Sterownik umożliwia integrację sprzętu audiowizualnego, pilotów zdalnej ob-sługi, przewodowych i bezprzewodowych dotykowych pulpitów sterowniczych, obrazów z kamer systemów monitoringu, wizualizację stanów urządzeń, integrację systemów kontroli dostępu i zabezpieczenia przeciwpoża-rowego, zdalne nadzorowanie z dowolnego miejsca na świecie, itp. z jednoczesnym nadzorem nad jakością do-starczanej energii elektrycznej czy nadzorowaniem nad gospodarką innymi mediami.

Poradnik dla budującego dom

Dla inwestorów budowlanych, oraz wszystkich, którzy pragną prawidłowo wykonać instalacje antenowe:

TV, SAT, WLAN, GSM, DCS, 3G

Wznosząc budowle każdy inwestor zaczyna od funda-mentów. Myśląc o wyposaże-niu budynku trzeba zacząć od okablowania. Projektując instalację energetyczną należy równolegle z nią tworzyć okablowanie niskonapięcio-

we: telefoniczne, komputerowe, sygnałów TV Sat, domo-fonowe. Coraz częściej developerzy decydują się na wyko-nanie okablowania w systemie SignalNET - pozostawia-

jąc dobór urządzeń aktywnych indywi-dualnym wymaganiom i zamożno-

ści klienta.

Jeszcze kilka lat temu oferta telewizji sprowadzała się do nadawania dwóch programów, zaś instalację u odbiorcy stanowiła antena zamocowana na balkonie i połączona przewodem z odbiornikiem telewizyjnym. Od tego czasu liczba programów znacznie wzrosła, rozwinęła się techni-ka przekazu satelitarnego i kablowego. Dzięki najnow-szym systemom bezprzewodowym możliwe jest: korzy-stanie z Internetu, prowadzenie rozmów telefonicznych, monitorowanie alarmów, odczytywanie liczników (energii, gazu, wody), dokonywanie zakupów.

Rozwój techniki telewizyjnej i telekomunikacyjnej wymu-sza szybkie upowszechnienie nowoczesnych instalacji antenowych, tak jak kiedyś rozwój urządzeń elektrycz-nych wymuszał coraz staranniejsze projektowanie insta-lacji elektrycznej. Obowiązujące przepisy Prawa Budow-lanego określają konieczność projektowania instalacji telewizyjnych tylko w budynkach wielorodzinnych. Tym-czasem brak takiej instalacji w domku jednorodzinnym znacznie ogranicza możliwości korzystania z najnow-szych osiągnięć techniki telewizyjnej. Oto więc garść wskazówek dla osób pragnących wykonać taką instalację.

Oficjalne materiały firmy DIPOL Szydłowski i Wspólnicy Spółka Jawna Siedziba: 31-587 Kraków, ul. Ciepłownicza 4

ELEKTRONIKA DOMOWA

Zapraszamy do zapoznania się z serią artykułów w następnych numerach

Ile elektroniki jest w energetyce ? Elektronika w energetyce nuklearnej i w sieciach energetycznych. Cykl artykułów w następnych numerach. (prenumerata)

ENERGOELEKTRONIKA

DOMOWE INSTALACJE PORADNIK

Page 15: e-radioelektronik 02/02/2010

15 

Targi CES 2010 już za nami. Wszyscy liczący się producenci sprzętu i oprogramowa-nia pojawili się na targach CES 2010. Co pokazali?

Intel prezentuje nową rodzinę procesorów 2010 Intel Core. Intel zaprezentował nową rodzinę procesorów 2010 Intel Core, która ma zapewnić bezprecedensową inte-grację i inteligentną pracę, w tym dzięki technologii Intel Turbo Boost.

Kina domowe Samsunga zdobywają uznanie. Samsung zaprezentował nową generację zestawów kina domowego Blu-ray: nagrodzony tytułem „Best of In-novations 2010” podczas targów CES zestaw HT-C6730W oraz HT-C7530W i HT-C6500.

Gra wykorzystująca rozszerzoną rzeczywistość hitem targów. Gra wideo, która zamienia twojego iPhone’a w pilota zdalnego sterowania, została mianowana „najbardziej odjechanym produktem wykorzystującym rozszerzoną rzeczywistość” na CES 2010.

Obraz z BlackBerry na wielkim ekranie. Research In Motion przedstawia BlackBerry Presenter – najnowsze urządzenie peryferyjne dla smartfonów BlackBerry.

Samsung dominuje w kategorii odtwarzaczy Blu-ray. Wśród pięciu nowych propozycji szczególnie wyróżnia się model BD-C6900 – zdobywca nagrody 2010 CES Best of Innovations Award – oferujący możliwość od-twarzania w formacie Blu-ray 3D.Samsung wyróżniał się na targach bogatą ofertą innowacyjnych sprzętów RTV.

Nowe dyski przenośne USB marki Verbatim. Firma Verbatim rozszerza swoją ofertę o nową linię przenośnych dysków twardych. Pierwsze modeli z nowej serii to: Titan XS, CLON, MyClone oraz InSight.

11-calowy laptop dla graczy. Czy laptop z ekranem 11” może nadawać się do gier komputerowych? Najwidoczniej Alienware uważa, że tak, zapowiadając na targach CES 2010 model M11x.

Czytnik e-booków Plastic Logic QUE proReader-Firma Plastic Logic wykorzystała trwające w Las Vegas

targi CES 2010 do zaprezentowania własnego czytnika e-booków o nazwie QUE proReader.

Tablet Microsoftu - wielki nieobecny na CES 2010 Microsoft z własnym tabletem PC. Steve Ballmer zaprezentuje tablet PC Microsoftu, który ma konkurować z iSlate i tabletem Google’a. Tak przy-najmniej twierdzi The New York Times.

Pendrive o "nieskończonej" pojemności. Firma HSTi opracowała pendrive’a, który może mieć nieskończoną pojemność. Niewiarygodne? Niestety, rozwiązanie jest czysto umowne a diabeł tkwi w szczegó-łach.

Trzy wymiary bez okularów. Czy możliwe jest wychwycenie trójwymiarowego obrazu bez specjalnych, stereoskopowych okularów? Samsung twierdzi, że tak - przedstawia bowiem swoje nowe tele-wizory 3D LED HDTV.

Trzy nowe serie Sharp Aquos LED LCD z nową technologią wyświetlania kolorów. Podczas CES 2010 firma Sharp prezentuje trzy nowe serie telewizorów AQUOS LED LCD wyposażone w unikatową technologię, wykorzystującą cztery barwy podstawowe, co umożliwia wyświetlenie ponad biliona kolorów.

Komputer PC z projektorem 1080p. MSI podczas targów CES zaprezentowało koncepcję komputera PC z wbudowanym projektorem, który po-trafi wyświetlić obraz w rozdzielczości 1920 x 1080 pikseli.

Sony prezentuje karty pamięci... SD! Sony, znane z miłości do swojego własnego standardu kart pamięci, poszło po rozum do głowy i dodaje do swojej oferty pierwsze karty pamięci w popularniejszym standardzie SD.

152-calowa, trójwymiarowa plazma Panasonica-Na targach CES 2010 Panasonic prezentuje trójwymia-rowy, 152-calowy telewizor plazmowy, który z powodze-niem mógłby zająć całą ścianę w niewielkim pokoju.

OLED-owy notebook Della. Dell podczas zakończonych już targów CES zaprezento-wał światu prototyp 16-calowego notebooka Studio XPS,

którego wyposażono w wyświetlacz OLED o grubości 2 milimetrów.

Nowe notebooki, netbooki i desktopy HP. Tuż przed targami CES 2010, do Sieci wyciekły informa-cje o całej serii nowych komputerów HP. Są nowe note-booki, netbooki i desktopy.

Notebooki Asusa z procesorami Westmere 32 nm Na targi CES 2010 tajwański Asus przygotował cały szereg nowych laptopów, wykorzystujących najnowsze procesory Intela, wytworzone w technologii 32 nanome-trów.

Samsung wkracza w segment e-booków. Podczas targów CES, Samsung zapowiada dwa czytniki e-booków o przekątnych ekranu dotykowego 6 i 10 cali. Obydwa wyposażone są w WiFi, Bluetooth oraz mocne baterie.

"Multidotykowy" Eee PC. Jeśli ktoś potrafi policzyć ile netbooków Eee PC znajdu-je się aktualnie w ofercie Asusa, musi doliczyć kolejny model o oznaczeniu T101MT, przy czym "MT" oznacza multidotykowość.

Ładowarka korzystająca z sygnału Wi-Fi Na targach CES 2010 został zademonstrowany produkt, który wydaje się spełnieniem marzeń wszystkich użyt-kowników urządzeń przenośnych.

Flash drive z czytnikiem kart pamięci i Wi-Fi Flash drive AirStash w porównaniu z innymi urządze-niami tego typu wyróżnia się większymi rozmiarami. Powodem jest wbudowany czytnik kart pamięci SDHC oraz moduł Wi-Fi 802.11b/g.

Nowe cyfrówki Canona z linii PowerShot A Na targach CES 2010 zostały zaprezentowane 4 nowe modele kompaktowych aparatów cyfrowych firmy Ca-non z serii PowerShot A.

LAS VEGAS CES 2010

Głów

nym

hasłem

CE

S 2010

było trójwym

iarowe kin

o 3D

Omówienie nowości w następnych numerach

Page 16: e-radioelektronik 02/02/2010

eszcze w 2009 roku wkroczenie nowej generacji filmów

3D do zacisza domowego wydawało się marzeniem ścię-

tej głowy. Kiedy po raz pierwszy zapowiedziano, że pro-

ducenci sprzętu oraz wytwórnie filmowe chcą przenieść

doświadczenie stereoskopowego kina 3D, takiego jak

"Avatar", na nasz prywatny telewizor - niewiele osób

wierzyło, że jest to możliwe, a co więcej - zwyczajnie

opłacalne. Czas miał zweryfikować przynajmniej jedną

z tych obaw.

Przejście na 3D

Jak się okazało, pogrążona w kryzysie branża elektroniki

konsumenckiej bardzo szybko doszła do porozumienia z

jakiego wspólnego formatu powinny korzystać filmy

umieszczane na krążkach Blu-ray. Równie zaskakująca

jest liczba planowanych odtwarzaczy Blu-ray oraz telewi-

zorów 3D, przy pomocy których będziemy mogli oglądać

opisywane produkcje. Już nie tylko Sony oraz Panasonic,

firmy będące pierwotnymi adwokatami formatu 3D,

zaczną sprzedawać w tym roku telewizory 3D (z okulara-

mi) oraz stosowne odtwarzacze, ale także

koreański Samsung oraz LG. A to z pewno-

ścią dopiero początek.

Informacja o planowanej na połowę roku premierze

filmu "Klopsiki i inne zjawiska pogodowe" w wersji 3D

nowej generacji oznacza kolejny krok milowy rozrywki

filmowej po przejściu na sygnał cyfrowy. Nikt nie spo-

dziewał się, że kolejna zmiana przyjdzie tak szybko. Prze-

ciętnej jakości telewizor cyfrowy nadal pozostaje poza

zasięgiem Kowalskiego - dlaczego zatem miałby on zain-

teresować się zabawą w 3D?

"Avatar" pionierem

Obecnie na rynku mamy dwa telewizory mogące obsłu-

żyć sygnał 3D nowej generacji - model o mniejszej prze-

kątnej ekranu (42 cale) kosztuje ponad 3 tys. zł (w przeli-

czeniu z koreańskiej waluty). Nie jest to zatem cena zwa-

lająca z nóg. Debiutujące w tym roku odbiorniki na pew-

no nie powalą nas ceną, ale ile osób będzie chciało za-

mienić już zakupiony telewizor?

Producenci i branża filmowa liczą nie tylko na grupę

pasjonatów, ale przede wszystkim na osoby, które jeszcze

telewizora HD nie mają - to oni mogliby zamiast tańsze-

go telewizora LCD sprawić sobie droższy odbiornik 3D.

Gigantyczny sukces filmu "Avatar" i perspektywa kolej-

nych stacji telewizyjnych 3D, kamer wideo 3D oraz gier

3D tylko stymuluje wyobraźnię wielkich firm. A apetyt

rośnie w miarę jedzenia.

Sygnał 3D z normalnej telewizji

Firma Toshiba twierdzi, że ich telewizory wyposażone w

specjalny procesor będą mogły przekształcić każdy sy-

gnał telewizyjny w obraz 3D.

Jednym z największym problemów, powoli zdobywają-

cych coraz większą popularność materiałów 3D, jest...

ich rzeczywisty brak. A skoro nie ma filmów i programów

w 3D, to dlaczego niby klienci mieliby kupować telewizo-

ry 3D? Z odpowiedzią przychodzi firma Toshiba, której

to nowa linia telewizorów ZX900 ma zrewolucjonizować

rynek.

Sercem zaprezentowanych na targach CES 2010 w Las

Vegas telewizorów ZX900 jest procesor Cell, którego

wcześniejsze wersje umieszczono w konsoli PlayStation

3, a także w innych telewizorach Toshiby. Nowa genera-

cja Cell jest 143 razy potężniejsza od procesorów obecnie

umieszczanych w odbiornikach telewizyjnych. To wła-

śnie dzięki Cell możliwa będzie konwersja zwyczajnego,

analogowego

sygnału telewi-

zyjnego do

stereoskopo-

wego sygnału

3D. Z pewno-

ścią nie dosta-

niemy takiej

samej jakości

obrazu, jak dzięki transmisji przy pomocy "prawdziwego

3D", ale całość brzmi bardziej niż ciekawie. Pozostałe

elementy specyfikacji ZX900 również robią wrażenie -

odświeżanie na poziomie 480Hz , połączenie z siecią,

dysk twardy oraz podświetlanie diodami LED. Prawdzi-

wy multimedialny krążownik. Zapewne także i jego cena

będzie robić wrażenie - na razie pozostaje ona tajemnicą.

Podobnie jak ewentualna data europejskiej premiery.

Oczy branży rozrywkowej są zwrócone na 3D - czy warto jeszcze kupować "normalny" telewizor LCD? Tak! /AFP

KINO 3D WCHODZI DO NASZEGO DOMU

16 e‐radioelektronik 02/03/2010 

LAS VEGAS CES 2010

Page 17: e-radioelektronik 02/02/2010

Syabas Popbox – małe, a z mnóstwem funkcji Firma Sybas

wprowadza do

swojej oferty

nowy odtwa-

rzacz multime-

dialny o na-

zwie Popbox. Urządzenie pomimo niewielkich rozmia-

rów, ma całkiem spore możliwości. Najważniejsze jest

jednak to, że już niedługo będzie dostępne w sprzedaży

w bardzo konkurencyjnej cenie. Szczegóły w dalszej

części wpisu.

Oczywiście muszę zacząć od tego, że odtwarzacz bez

najmniejszego problemu radzi sobie z filmami w roz-

dzielczości 1080p, które z kolei można przesyłać do

telewizora przy pomocy portu HDMI. Niestety, Po-

pbox nie posiada własnego dysku twardego, ale można

do niego podłączyć dysk zewnętrzny lub pobierać dane

z komputera dostępnego w sieci domowej, przy pomo-

cy Ethernet lub WiFi, które jest dostępne jako opcja.

Pliki wideo można też odtwarzać z najbardziej popu-

larnych serwisów internetowych (np. YouTube). Urzą-

dzenie radzi sobie z Flash Lite 3.1. Oprócz wspomnia-

nego już HDMI, odtwarzacz jest wyposażony w

Komponent video, Analog Audio S/PDIF. Syabas Po-

box radzi sobie z następującymi formatami plików:

Wideo: MPEG1/2/4 Elementary (M1V, M2V, M4V),

MPEG1/2 PS (M2P, MPG, DAT, VOB), MPEG2 Trans-

port Stream (TS, TP, TRP, M2T, M2TS, MTS), AVI,

ASF, WMV, Matroska (MKV), MOV (H.264), MP4,

RMP4

Audio: AAC, M4A, MPEG audio (MP1, MP2, MP3,

MPA), WAV, WMA, FLAC, OGG

Kodeki: XVID SD/HD, MPEG-1, MPEG-2 MP@HL,

MPEG-4.2 ASP@L5, 720p, 1-point GMC, MPEG-4.10

(H.264), BP@L3, [email protected], [email protected], [email protected],

WMV9, MP@HL, SMPTE 421M (VC-1), MP@HL,

AP@L3

Zdjęcia: JPG, BMP, PNG, GIF źródło: iTechnews

Nowe e-readery nadchodzą. Wśród tegorocznych wystawców liczna grupę tworzyli

producenci elektronicznych czytników, którzy zapre-

zentowali najnowsze produkty oraz takie, które będą

miały swoje premiery w nadchodzącym roku. W Las

Vegas można było spotkać firmy znane – takie jak

Amazon, Sony czy iRex Technologies – jak również

firmy dopiero startujące w biznesie e-readerów, zachę-

cone sukcesami wielkich. Zaprezentowane produkty

często nieznacznie tylko przypominały pierwotne wer-

sje e-czytników, służących głównie do wyświetlania

czarno-białego tekstu. Na CES pokazano urządzenia

kolejnej generacji – o wyrafinowanej funkcjonalności i

możliwościach stawiających je raczej w jednym rzędzie

z netbookami i laptopami. Takie możliwości jak wysy-

łanie e-maili, odtwarzanie plików dźwiękowych, spo-

rządzanie notatek przy pomocy rysika lub klawiatury

QWERTY – to tylko niektóre z funkcjonalności, z któ-

rymi mogli się zapoznać odwiedzający targi pasjonaci

elektroniki. Jak twierdzą obserwatorzy – pawilon z

ekspozycją e-readerów był oblegany, co świadczy o

ogromnym zainteresowaniu i sporych oczekiwaniach

potencjalnych użytkowników.

DR800 Czytaj książki i gazety – po polsku

Dzięki zastosowaniu technologii epapieru (e-ink),

czytanie nie męczy wzroku nawet przy wielogodzinnej

lekturze, a bateria zapewni pracę urządzenia przez

kilka dni – znaczniej dłużej, niż w przypadku laptopów

czy netbooków.

DR800 jest naprawdę łatwo przenosić: ekran wypełnia

prawie całą powierzchnię eczytnika, co pozwoliło za-

chować kompaktowe rozmiary, czytnik jest bardzo

płaski a waży niewiele więcej niż telefon komórkowy.

Jeśli pomyśleć, że możesz na niego załadować kilka

tysięcy książek lub innych dokumentów – nietrudno

zrozumieć, że zawsze możesz mieć przy sobie wszyst-

kie ulubione lektury lub dokumenty potrzebne do

pracy.

Na eczytniku DR800S możesz czytać własne doku-

menty, pobierane bezpłatnie z sieci dzieła klasyki pol-

skiej i obcej oraz współczesne książki, które kupisz w

jednej z wielu dostępnych księgarni z ebookami. Czyt-

nik DR800 współpracuje z systemem zabezpieczeń

firmy Adobe; oznacza to, że kupione książki będziesz

mógł czytać na różnych urządzeniach: na komputerze,

laptopie lub innych e-readerze, nawet innego produ-

centa.

Czytnik DR800 współpracuje z Newspaper Direct –

kanadyjskim serwisem udostępniającym cyfrowe gaze-

ty z całego świata. W ramach stałej miesięcznej opłaty

masz dostęp do ponad 1300, które możesz łatwo prze-

nieść na czytnik, by czytać je bez ograniczeń.

iRex Technologies

spółka zależna koncernu Philips, holenderska firma

zlokalizowana w Eindhoven. Jej misją jest dostarcza-

nie rozwiązań, dzięki którym treści zapisane i utrwalo-

ne w postaci cyfrowej można czytać z taką samą łatwo-

ścią jak tradycyjny druk na papierze. Interakcja z tek-

stem cyfrowym i możliwość jego aktualizacji to pod-

stawowe cechy wyróżniające tę formę lektury i czynią-

ce ją wyjątkowo wygodną, prosta i przyjazną.

Wkrótce w ofercie Centralnego Ośrodka Szkolenia i

Wydawnictw

17 

LAS VEGAS CES 2010

Page 18: e-radioelektronik 02/02/2010

e-radioelektronik Adres redakcji:

ul. Świętokrzyska 14 00-050 Warszawa

Tel.:+48 (22) 3361419 Faks:+48 (22) 3361425

[email protected]

SKŁAD REDAKCJI:

ELECTRONICS IN ENGLISH PRIZES TO WIN!

The history of electronics. The vacuum tube era.

Theoretical and experimental studies of electricity during the 18th and 19th centuries led to the development of the first electrical machines and the beginning of the widespread use of electricity. The history of electronics began to evolve sepa-rately from that of electricity late in the 19th century with the identification of the electron by the English physicist Sir Joseph John Thomson and the measurement of its electric charge by the American physicist Robert A. Millikan in 1909.

At the time of Thomson’s work, the American inventor Tho-mas Edison had observed a bluish glow in some of his early lightbulbs under certain conditions and found that a current would flow from one electrode in the lamp to another if the second one (anode) were made positively charged with re-spect to the first (cathode). Work by Thomson and his stu-dents and by the English engineer John Ambrose Fleming revealed that this so-called Edison effect was the result of the emission of electrons from the cathode, the hot filament in the lamp. The motion of the electrons to the anode, a metal plate, constituted an electric current that would not exist if the anode were negatively charged.

This discovery provided impetus for the development of elec-tron tubes, including an improved X-ray tube by the American engineer William D. Coolidge and Fleming’s thermionic valve (a two-electrode vacuum tube) for use in radio receivers. The detection of a radio signal, which is a very high-frequency alternating current (AC), requires that the signal be rectified; i.e., the alternating current must be converted into a direct current (DC) by a device that con-ducts only when the signal has one polarity but not when it has the other—precisely what Fleming’s valve did. Previously, radio signals were detected by various empirically developed devices such as the “cat whisker” detector, which was com-posed of a fine wire in delicate contact with the surface of a natural crystal of lead sulfide or another semiconductor mate-rial. These devices were undependable, lacked sufficient sensitivity, and required constant adjustment of the whisker-to-crystal contact to produce the desired result. Yet these were the forerunners of today’s solid-state devices. The fact that crystal rectifiers worked at all encouraged scientists to keep studying them and then to obtain the basic under-standing of the electrical properties of semiconducting materi-

als necessary to permit the invention of the transistor.

In 1906 Lee De Forest, an American engineer, developed a type of vacuum tube that was capable of amplifying radio signals. De Forest added a grid of fine wire between the cath-ode and anode of the two-electrode thermionic valve con-structed by Fleming. The new device, the vacuum tube, per-mitted the development of radio broadcasting, long-distance telephony, television, and the first electronic digital computers. These early electronic computers were, in fact, the largest vacuum-tube systems ever built.

The semiconductor revolution. Invention of the transistor.

The invention of the transistor in 1947 by John Bardeen, Wal-ter H. Brattain, and William B. Shockley provided the first of a series of new devices with remarkable potential for expanding the utility of electronic equipment. Transistors are made of crystalline solid materials - semiconductors, which have elec-trical properties that can be varied over an extremely wide range by the addition of minuscule quantities of other ele-ments. The electric current in semiconductors is carried by electrons, and also by “holes,” analogous entities that carry a positive charge. The availability of two kinds of charge carriers in semiconductors is a valuable property exploited in many electronic devices made of such materials.

Early transistors were produced using germanium, but during the late 1950s, research on the purification of silicon suc-ceeded in producing material suitable for semiconductor de-vices, and new devices made of silicon were manufactured from about 1960. Silicon quickly became the preferred raw material, because it is much more abundant than germanium and thus less expensive. In addition, silicon retains its semi-conducting properties at higher temperatures than does ger-manium. Silicon diodes can be operated at temperatures up to 200 °C, whereas germanium diodes cannot be operated above 85 °C. There was one other important property of silicon, not appreciated at the time but crucial to the development of low-cost transistors and integrated circuits: silicon, unlike germa-nium, forms an adhering oxide film with excellent electrical insulating properties when it is heated in the presence of oxy-gen.

Integrated circuits

By 1960 vacuum tubes were rapidly being supplanted by tran-

sistors, because the latter had become less expensive, did not burn out in service, and were much smaller and more reliable. A computers used hundreds of thousands of transistors. This fact led to the invention of the integrated circuit independently by Jack Kilby in 1958 and Jean Hoerni &Robert Noyce in ‘59.

Until the microprocessor appeared on the scene, computers were essentially discrete pieces of equipment used primarily for data processing and scientific calculations. They ranged in size from minicomputers, comparable in dimensions to a small filing cabinet, to mainframe systems that could fill a large room. The large demand for microprocessors generated by these initial applications led to high-volume production and a dramatic reduction in cost. This promoted the devices in many other applications—e.g, in household appliances and automobiles, for which electronics were before too expensive to consider.

In the 1980s inexpensive microprocessors had stimulated computerization of an enormous variety of consumer prod-ucts. Common examples included programmable microwave ovens and thermostats, self-tuning television sets and self-focusing cameras, video recorders and video games, phones and answering machines, musical instruments, watches, and security systems. Microelectronics also flourished in business, industry, government etc. Microprocessor-based equipment proliferated, ranging from automatic teller machines and terminals in retail stores to automated factory assembly sys-tems and office workstations.

1. Name two types of an electrode.

2. Give two examples of early electron tubes

3. Name two basic types of the current.

4. What were early transistors made of?

5. Who was the first to invent the integrated circuit?

6. What was the name of the English engineer who explained the Edison effect?

7. When was the first transistor invented?

Have you read carefully? Do you know the right answer? Fill the gaps with correct answers.

A prize for the first 5 reades who will send the correct answer until the end of the current month: 6-month sub-scription of the „e-radioelektronik”

Text based on Encyclopaedia Brittanica article, adapted by Ewa Kondracka & Jarosław Cyrynger

Page 19: e-radioelektronik 02/02/2010

19 

FORMULARZ PRENUMERATY

e-radioelektronik radioelektronik.pl

P R E N U M E R A T A

Zamawiam prenumeratę roczną półroczną miesięcznika internetowego e-radioelektronik począwszy od nr w ilości pobrań każdego pełnego numeru. Lub numeru „bez płytek drukowanych” .

Cena pełnego numeru wynosi 6 zł (udostępnione drukowanie)

Cena numeru „bez płytek drukowanych” wynosi 4 zł

Cena artykułu „z płytkami drukowanymi” wynosi 2 zł (udostępnione drukowanie)

10 numerów + 2 numery archiwalne gratis — 50 zł

5 numerów + 1 numer archiwalny gratis — 25 zł (dla studentów i członków Stowarzyszenia Elektryków Polskich upust 25% ) Przysługuje mi zniżka studencka, dostarczę kopię legitymacji Przysługuje mi zniżka z tytułu członkostwa SEP

Nazwisko*:

Ulica*:

Numer*:

Kod pocztowy*:

Miasto*:

Nazwa firmy:

NIP:

Telefon**:

E-mail**: Będę pobierał samodzielnie Proszę o comiesięczne wysyłanie egzemplarza na podany adres e-mail

Imię*: U W A G A Wypełniając ankietę wyra-żam zgodę na wykorzysta-nie moich danych osobo-wych w bazie adresowej firmy COSiW, zgodnie z ustawą z dnia 29.08.97 o ochronie danych osobo-wych (Dz. U. nr 133, poz. 883).

Wpłat należy dokonywać na konto: Stowarzyszenie Elektryków Polskich Centralny Ośrodek Szkolenia i Wydawnictw ul. Świętokrzyska 14 7 00– 050 Warszawa Nr r-ku:

Szybkie zamówienie przez sklep internetowy

Płatności On — Line