e. kinh tÕ tµi nguyªn níc vµ m«i trêng - vncold.vn file§§§ñülïbëÞñül 544 sæ tay...

www.vnco

ld.vn

E - kinh tÕ tµi nguyªn níc vµ m«i trêng 543

E. Kinh tÕ tµi nguyªn níc vµ m«i trêng

Biªn so¹n: TS. Ph¹m Hïng GS. TS. Ng« §×nh TuÊn

Ch¬ng 1. Nh÷ng kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ kinh tÕ tµi nguyªn m«i trêng

Ch¬ng 2. Ph©n tÝch kinh tÕ tµi nguyªn níc

Ch¬ng 3. Ph©n tÝch kinh tÕ m«i trêng

www.vnco

ld.vn

544 sæ tay KTTL ∗ PhÇn 1 - c¬ së kü thuËt thñy lîi ∗ TËp 4

Ch¬ng 1

Nh÷ng kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ kinh tÕ tµi nguyªn m«i trêng

1.1. Tµi nguyªn

1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ tµi nguyªn

Tµi nguyªn lµ cña c¶i, lµ tÊt c¶ çc nguån vËt liÖu, ®Êt, níc, sinh häc, kho¸ng s¶n, n¨ng lîng, th«ng tin, di s¶n v¨n hãa vµ tù nhiªn cã thÓ phôc vô cho cuéc sèng, s¶n xuÊt vµ çc ho¹t ®éng kh¸c cña con ngêi.

1.1.2. Ph©n lo¹i tµi nguyªn

Tµi nguyªn cã thÓ ph©n ra tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ tµi nguyªn con ngêi.

Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ tµi nguyªn cã s½n trong thiªn nhiªn, g¾n liÒn víi çc nh©n tè thiªn nhiªn, con ngêi cã thÓ khai th¸c gia c«ng chÕ biÕn ®Ó sö dông. Tµi nguyªn thiªn nhiªn cã thÓ chia thµnh tµi nguyªn t¸i t¹o vµ tµi nguyªn kh«ng t¸i t¹o.

Tµi nguyªn con ngêi g¾n liÒn víi çc nh©n tè con ngêi nh søc lao ®éng ch©n tay, trÝ ãc, tæ chøc, thÓ chÕ x∙ héi, tËp qu¸n tÝn ngìng, ®éi ngò c«ng nh©n, çn bé, ngêi qu¶n lý, luËt ph¸p, c¬ chÕ kinh tÕ, ®oµn thÓ x∙ héi.

1.1.3. Tµi nguyªn níc

Tµi nguyªn níc bao gåm çc nguån níc mÆt, níc ma, níc díi ®Êt, níc biÓn thuéc l∙nh thæ cña mét níc, mét lu vùc, mét vïng hay mét ®Þa ph¬ng.

Níc lµ mét tµi nguyªn h÷u h¹n dÔ bÞ tæn th¬ng vµ cã xu thÕ ngµy cµng c¹n kiÖt, v× thÕ trong sö dông ph¶i lu«n tiÕt kiÖm, h¹n chÕ çc tæn thÊt vµ tr¸nh çc hµnh vi sö dông lµm l∙ng phÝ tµi nguyªn níc.

Níc lµ mét tµi nguyªn cã thÓ t¸i t¹o vµ cÇn ph¶i sö dông mét çch hîp lý ®Ó duy tr× kh¶ n¨ng t¸i t¹o. Tµi nguyªn níc cÇn ®îc sö dông phï hîp víi tiÒm n¨ng vµ trong khai th¸c sö dông ph¶i chó träng b¶o vÖ m«i trêng.

Níc lµ mét tµi nguyªn cã gi¸ trÞ kinh tÕ nªn trong sö dông ph¶i huy gi¸ trÞ kinh tÕ cña nã.

www.vnco

ld.vn


1.2. M«i trêng

M«i trêng bao gåm çc yÕu tè tù nhiªn vµ yÕu tè vËt chÊt nh©n t¹o quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, bao quanh con ngêi, cã ¶nh hëng tíi ®êi sèng s¶n xuÊt, sù tån t¹i ph¸t triÓn cña con ngêi vµ thiªn nhiªn (LuËt B¶o vÖ M«i trêng trang 6). Trong ®ã m«i trêng níc, yÕu tè níc ®îc xem xÐt ®¸nh gi¸ c¶ mÆt lîi vµ cha lîi cïng víi sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a chóng ®èi víi çc yÕu tè kh¸c cã ¶nh hëng tíi ®êi sèng, s¶n xuÊt, sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña con ngêi vµ thiªn nhiªn.

1.3. Ph¸t triÓn

Ph¸t triÓn lµ qu¸ tr×nh tiÕn hãa cña mét x∙ héi ®¹t ®Õn tháa m∙n çc nhu cÇu mµ x∙ héi coi ®ã lµ c¬ b¶n.

1.3.1. Ph¸t triÓn kinh tÕ vµ t¨ng trêng kinh tÕ T¨ng trëng kinh tÕ nãi chung ph¶i ®¶m b¶o bèn nh©n tè lµ nh©n lùc, tµi nguyªn

thiªn nhiªn, c¬ cÊu t b¶n vµ kü thuËt.

§Ó ph¶n ¸nh t¨ng trëng kinh tÕ, çc nhµ kinh tÕ sö dông sè liÖu GDP - mét chØ tiªu ph¶n ¸nh tæng thu nhËp cña mäi ngêi d©n trong nÒn kinh tÕ. GDP - Tæng s¶n phÈm quèc d©n lµ tæng thu nhËp mµ ngêi d©n mét níc kiÕm ®îc. Nã bao gåm c¶ thu nhËp mµ ngêi d©n mét níc kiÕm ®îc ë níc ngoµi, nhng kh«ng bao gåm thu nhËp mµ ngêi níc ngoµi kiÕm ®îc ë trong níc.

Theo nhµ kinh tÕ Mü W.W. Rostow, qu¸ tr×nh t¨ng trëng kinh tÕ ph¶i tr¶i qua n¨m giai ®o¹n:

- Giai ®o¹n x∙ héi truyÒn thèng cò: ë x∙ héi nµy, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, vËt chÊt thiÕu thèn, x∙ héi kÐm linh ho¹t, n«ng nghiÖp gi÷ vÞ trÝ thèng trÞ.

- Giai ®o¹n chuÈn bÞ cÊt çnh: trong giai ®o¹n nµy, tÇng líp chñ xÝ nghiÖp cã ®ñ kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®æi míi, ph¸t triÓn c¬ cÊu h¹ tÇng, ®Æc biÖt lµ giao th«ng. XuÊt hiÖn çc nh©n tè t¨ng trëng vµ mét sè khu vùc cã t¸c ®éng thóc ®Èy kinh tÕ.

- Giai ®o¹n cÊt çnh: lµ giai ®o¹n quyÕt ®Þnh vµ ®Ó ®¹t tíi giai ®o¹n nµy ph¶i cã ba ®iÒu kiÖn: tû lÖ ®Çu t t¨ng lªn 5 ÷ 10%, ph¶i x©y dùng ®îc nh÷ng lÜnh vùc c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn nhanh, cã hiÖu qu¶, ®ãng vai trß chñ chèt, ph¶i x©y dùng ®îc bé m¸y chÝnh trÞ x∙ héi, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy n¨ng lùc cña çc khu vùc hiÖn ®¹i, t¨ng cêng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i.

- Giai ®o¹n chÝn muåi nÒn kinh tÕ: giai ®o¹n nµy ®îc ®Æc trng bëi møc t¨ng phÇn dµnh cho ®Çu t trong s¶n phÈm quèc d©n tõ 10 ÷ 20%. Trong giai ®o¹n nµy xuÊt hiÖn nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, c¬ cÊu x∙ héi biÕn ®æi, ®êi sèng tinh thÇn cña d©n chóng ®îc t¨ng lªn.

- Giai ®o¹n kû nguyªn tiªu dïng hµng lo¹t: lµ giai ®o¹n quèc gia thÞnh vîng, x∙ héi hãa s¶n xuÊt cao, nhng còng cã hiÖn tîng gi¶m sót t¨ng trëng.

www.vnco

ld.vn


1.3.2. Çc m« h×nh kinh tÕ Çc nhµ kinh tÕ t×m çch nhËn thøc nÒn kinh tÕ b»ng çch sö dông çc m« h×nh.

M« h×nh lµ lý thuyÕt tæng kÕt, thêng díi d¹ng to¸n häc, nh÷ng mèi liªn hÖ gi÷a çc biÕn sè kinh tÕ. M« h×nh h÷u Ých v× nã gióp chóng ta lîc bá nh÷ng chi tiÕt kh«ng quan träng vµ tËp trung nhiÒu h¬n vµo çc mèi liªn hÖ kinh tÕ quan träng.

M« h×nh lµ lý thuyÕt ®∙ ®¬n gi¶n hãa. Chóng chØ ra nh÷ng mèi liªn hÖ then chèt gi÷a çc biÕn sè kinh tÕ. BiÕn sè néi sinh lµ nh÷ng biÕn sè ph¸t sinh tõ m« h×nh. BiÕn sè ngo¹i sinh lµ nh÷ng sè gi¶i thÝch m« h×nh. M« h×nh chØ ra çch thøc ph¸t huy ¶nh hëng cña sù thay ®æi trong çc biÕn sè ngo¹i sinh ®èi víi tÊt c¶ çc biÕn sè néi sinh.

M« h×nh kinh tÕ næi tiÕng nhÊt lµ m« h×nh cung cÇu vÒ mét lo¹i hµng hãa hoÆc dÞch vô.

1.3.3. NÒn kinh tÕ bÒn v÷ng Kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng th× vèn tµi nguyªn thiªn nhiªn ph¶i ®îc duy tr× cè

®Þnh theo thêi gian. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng tu©n thñ çc nguyªn t¾c sau:

1. Khai th¸c vµ sö dông tµi nguyªn t¸i t¹o lu«n nhá h¬n møc t¸i t¹o cña tµi nguyªn.

2. Duy tr× chÊt th¶i vµo m«i trêng ë møc nhá h¬n kh¶ n¨ng hÊp thô cña m«i trêng.

Con ngêi cã thÓ kiÓm so¸t ®îc kh¶ n¨ng phôc håi tµi nguyªn t¸i t¹o vµ kh¶ n¨ng hÊp thô cña m«i trêng vµ lu«n cã ý thøc r»ng tµi nguyªn t¸i t¹o vµ kh¶ n¨ng hÊp thô cña m«i trêng lµ çc yÕu tè kh«ng ch¾c ch¾n.

Sù bÒn v÷ng vÒ kinh tÕ phô thuéc vµo mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých vµ chi phÝ, hay nãi chÝnh x¸c h¬n lµ nã yªu cÇu lîi Ých thu ®îc cña ho¹t ®éng ph¸t triÓn ph¶i lín h¬n hay c©n b»ng víi chi phÝ ph¶i bá ra. Møc ®é bÒn v÷ng vÒ kinh tÕ chñ yÕu ®îc x¸c ®Þnh bëi tÝnh h÷u Ých vµ chi phÝ ®Çu vµo, chi phÝ khai th¸c, chÕ biÕn vµ nhu cÇu ®èi víi s¶n phÈm.

§Ó ®¶m b¶o bÒn v÷ng vÒ kinh tÕ, çc dù ¸n ph¸t triÓn ph¶i ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ cho con ngêi. Çc vèn ®Çu t cho ph¸t triÓn ph¶i nhanh chãng ®îc thu håi vµ lîi Ých kinh tÕ cña sù ph¸t triÓn ph¶i lµm sao thu ®îc lµ lín nhÊt. Sù bÒn v÷ng vÒ kinh tÕ ph¶i thÓ hiÖn trong sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn lµnh m¹nh cña nÒn kinh tÕ, ®¸p øng ®îc yªu cÇu n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt cña nh©n d©n, tr¸nh ®îc sù suy tho¸i ®×nh trÖ trong t¬ng lai.

1.4. Kinh tÕ vi m« vµ kinh tÕ vÜ m«

Kinh tÕ vÜ m« - bé m«n khoa häc nghiªn cøu nÒn kinh tÕ víi t çch mét tæng thÓ - t×m çch gi¶i ®¸p nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia hay ®a quèc gia.

Çc nhµ kinh tÕ vÜ m« lµ nh÷ng nhµ khoa häc t×m çch lý gi¶i ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ trªn quan ®iÓm tæng thÓ.

www.vnco

ld.vn


Môc tiªu cña viÖc nghiªn cøu kinh tÕ vÜ m« kh«ng ph¶i chØ dõng l¹i ë ph¹m vi lý gi¶i çc biÕn cè kinh tÕ, mµ cßn nh»m c¶i thiÖn chÊt lîng chÝnh s¸ch kinh tÕ. Çc c«ng cô tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ cña chÝnh phñ cã thÓ t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi nÒn kinh tÕ, bao gåm c¶ mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc. Khoa häc kinh tÕ vÜ m« gióp cho çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®¸nh gi¸ nh÷ng chÝnh s¸ch kh¸c nhau.

Kinh tÕ vÜ m« nghiªn cøu vÒ çc vÊn ®Ò sau:

- Thu nhËp quèc d©n : s¶n xuÊt, ph©n phèi vµ ph©n bæ.

- T¨ng trëng kinh tÕ.

- ThÊt nghiÖp.

- TiÒn tÖ vµ l¹m ph¸t.

- NÒn kinh tÕ më.

- Nh÷ng biÕn ®éng kinh tÕ: tæng cung vµ tæng cÇu.

- Lý thuyÕt chu kú vÒ kinh doanh thùc tÕ.

(N. Gregory Mankin - Kinh tÕ VÜ m«)

Kh¸c víi kinh tÕ vÜ m«, kinh tÕ vi m« ®Ò cËp ®Õn hµnh vi cña çc thùc thÓ kinh tÕ ®¬n lÎ, nã bao gåm ngêi tiªu dïng, c«ng nh©n, nhµ ®Çu t, chñ ®Êt vµ çc h∙ng kinh doanh. Kinh tÕ vi m« gi¶i thÝch lý do vµ çch thøc mµ çc thùc thÓ nµy ®a ra çc quyÕt ®Þnh kinh tÕ vµ sù t¬ng t¸c gi÷a çc thùc thÓ kinh tÕ ®Ó h×nh thµnh nh÷ng thùc thÓ kinh tÕ lín h¬n, thÞ trêng vµ çc ngµnh.

Kinh tÕ vi m« nghiªn cøu c¶ nh÷ng vÊn ®Ò thùc chøng vµ nh÷ng vÊn ®Ò chuÈn t¾c. VÊn ®Ò thùc chøng ®ßi hái gi¶i thÝch vµ dù ®o¸n, cßn vÊn ®Ò chuÈn t¾c ®Ò cËp ®Õn nh÷ng g× sÏ x¶y ra. Ph©n tÝch thùc chøng lµ trung t©m cña kinh tÕ vi m«, cã nghÜa lµ çc lý thuyÕt kinh tÕ x©y dùng ®Ó gi¶i thÝch çc hiÖn tîng vµ ®îc kiÓm chøng qua quan s¸t thùc tÕ vµ ®îc sö dông ®Ó h×nh thµnh nh÷ng m« h×nh theo nã cã thÓ ®a ra çc dù ®o¸n.

Kinh tÕ vi m« nghiªn cøu vÒ çc vÊn ®Ì sau:

- Hµnh vi ngêi tiªu dïng.

- Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ cung vµ cÇu.

- S¶n xuÊt, chi phÝ s¶n xuÊt, lîi nhuËn, gi¸ c¶.

- ThÞ trêng c¹nh tranh.

- §Çu t vµ çc thÞ trêng vèn.

- Çc ngo¹i øng vµ hµng hãa c«ng céng.

(Robert S.Pindyck, Daniel L.Rubinfeld - Kinh tÕ Vi m«)

V× çc biÕn cè kinh tÕ mµ çc nhµ kinh tÕ VÜ M« nghiªn cøu ph¸t sinh tõ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a nhiÒu hé gia ®×nh vµ doanh nghiÖp, nÒn kinh tÕ vi m« vµ vÜ m« g¾n bã chÆt chÏ víi nhau. Khi nghiªn cøu nÒn kinh tÕ víi t çch mét tæng thÓ, chóng ta ph¶i xem xÐt quyÕt ®Þnh cña çc chñ thÓ kinh tÕ ç biÖt. Tuy nhiªn çc quyÕt ®Þnh kinh tÕ vi m« lu«n lµ c¬ së cho çc m« h×nh kinh tÕ, hµnh vi tèi u hãa cña çc hé gia ®×nh vµ doanh nghiÖp mang tÝnh chÊt ngÇm ®Þnh, chø kh«ng thÓ hiÖn mét çch râ rµng.

www.vnco

ld.vn


1.5. Quan hÖ gi÷a tµi nguyªn vµ ph¸t triÓn

Ph¸t triÓn vµ m«i trêng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ, trong ®ã m«i trêng lµ tæng hîp çc ®iÒu kiÖn sèng cña con ngêi, lµ ®Þa bµn vµ ®èi tîng cña ph¸t triÓn, cßn ph¸t triÓn lµ qu¸ tr×nh c¶i t¹o, ®iÒu chØnh çc ®iÒu kiÖn cña m«i trêng cho thuËn lîi trong sö dông tµi nguyªn m«i trêng.

Çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn sö dông tµi nguyªn thiªn nhiªn, mét mÆt mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cña con ngêi, mÆt kh¸c còng g©y tæn h¹i tíi m«i trêng, do sù khai th¸c sö dông l∙ng phÝ hay qu¸ møc cho phÐp hoÆc s¶n sinh çc chÊt ®éc h¹i g©y « nhiÔm m«i trêng.

NÕu ph¸t triÓn lµm c¹n kiÖt tµi nguyªn kh«ng t¸i t¹o ®îc hoÆc lµm qu¸ kh¶ n¨ng håi phôc tµi nguyªn t¸i t¹o th× sÏ dÉn tíi chç kh«ng cßn nguyªn liÖu, n¨ng lîng, tõ ®ã ph¶i ®×nh chØ s¶n xuÊt, gi¶m sót hoÆc kh«ng ph¸t triÓn. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nh÷ng phÕ th¶i, trong ®ã cã nh÷ng phÕ th¶i ®éc h¹i ®èi víi søc khoÎ vµ sinh mÖnh cña con ngêi, t¸c ®éng xÊu ®Õn kh«ng khÝ, níc, ®Êt, çc nh©n tè m«i trêng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn kh¸c ®îc th¶i ra m«i trêng, lµm tæn h¹i ®Õn chÊt lîng m«i trêng khiÕn cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kh«ng thÓ ph¸t triÓn mét çch b×nh thêng.

1.6. Quan hÖ gi÷a m«i trêng vµ ph¸t triÓn

M«i trêng lµ tæng hîp çc ®iÒu kiÖn sèng cña con ngêi, trong khi ®ã ph¸t triÓn lµ qu¸ tr×nh sö dông vµ c¶i thiÖn çc ®iÒu kiÖn ®ã. Mèi quan hÖ gi÷a m«i trêng vµ ph¸t triÓn lµ chÆt chÏ. M«i trêng lµ ®Þa bµn vµ ®èi tîng cña ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn lµ nguyªn nh©n t¹o nªn mäi sù thay ®æi tÝch cùc vµ tiªu cùc ®èi víi m«i trêng.

§èi víi bÊt kú mét quèc gia nµo, lu«n lu«n tån t¹i 2 hÖ thèng: hÖ thèng kinh tÕ - x∙ héi vµ hÖ thèng m«i trêng. HÖ thèng kinh tÕ bao gåm çc qu¸ tr×nh: s¶n xuÊt, lu th«ng, ph©n phèi, tiªu dïng. HÖ thèng m«i trêng bao gåm çc thµnh phÇn thiªn nhiªn vµ x∙ héi cïng tån t¹i trªn mét ®Þa bµn víi hÖ thèng kinh tÕ.

Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hÖ thèng kinh tÕ t¹o nªn mét chu kú chuyÓn nguyªn liÖu, n¨ng lîng, hµng hãa, phÕ th¶i gi÷a çc thµnh phÇn cña hÖ thèng nµy.

PhÇn giao nhau gi÷a hai hÖ thèng nãi trªn lµ “m«i trêng nh©n t¹o”. N¬i ®©y thÓ hiÖn nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc hoÆc tiªu cùc ®èi víi m«i trêng cña con ngêi .

ë ViÖt Nam còng ®∙ tån t¹i m©u thuÉn gi÷a m«i trêng vµ ph¸t triÓn. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, tµi nguyªn thiªn nhiªn lu«n bÞ con ngêi v¾t kiÖt vµ th¶i ra m«i trêng mét lîng chÊt th¶i v« cïng to lín, ®iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn nh sau:

Nguy c¬ suy tho¸i tµi nguyªn rõng, tµi nguyªn sinh vËt, tµi nguyªn ®Êt, tµi nguyªn níc ngµy mét gia t¨ng.

Sù suy tho¸i chÊt lîng m«i trêng sèng cña con ngêi t¹i çc ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp, còng nh ë mét sè vïng n«ng th«n.

www.vnco

ld.vn


1.7. Ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ çc chØ sè cña nã

Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ kh¸i niÖm ®îc ra ®êi trong vµi thËp niªn gÇn ®©y ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a m«i trêng vµ ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ sù ph¸t triÓn nh»m ®¸p øng çc nhu cÇu cña thÕ hÖ hiÖn t¹i mµ kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn kh¶ n¨ng ®¸p øng çc nhu cÇu cña çc thÕ hÖ t¬ng lai. (Wold Commision on Environment and Development-1987).

Ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®ßi hái tµi nguyªn ph¶i ®îc sö dông mét çch hîp lý vµ hiÖu qu¶.

Çc chØ tiªu cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ:

- BÒn v÷ng vÒ mÆt m«i trêng.

- BÒn v÷ng vÒ kinh tÕ tµi chÝnh.

- BÒn v÷ng x∙ héi.

- BÒn v÷ng vÒ thÓ chÕ vµ chÝnh s¸ch.

- BÒn v÷ng vÒ n¨ng lùc vµ tri thøc.

www.vnco

ld.vn


Ch¬ng 2

Ph©n tÝch kinh tÕ tµi nguyªn níc

2.1. NhiÖm vô vµ néi dung cña tÝnh to¸n kinh tÕ tµi nguyªn níc

2.1.1. NhiÖm vô cña tÝnh to¸n kinh tÕ tµi nguyªn níc

- Nghiªn cøu x¸c ®Þnh çc chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ cña çc ngµnh sö dông tµi nguyªn níc.

- Nghiªn cøu ph¬ng ¸n khai th¸c ®a ra çc ph¬ng ph¸p sö dông tµi nguyªn níc hîp lý vµ hiÖu qu¶ nhÊt.

- Nghiªn cøu ®Ò xuÊt çc biÖn ph¸p h¹n chÕ gi¶m thiÓu t¸c h¹i do nguån níc g©y ra.

- Nghiªn cøu tÝnh to¸n hiÖu qu¶ vèn ®Çu t x©y dùng çc c«ng tr×nh khai th¸c vµ sö dông tµi nguyªn níc.

- Nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt çc biÖn ph¸p b¶o vÖ tµi nguyªn níc vµ m«i trêng díi gãc ®é kinh tÕ.

- Nghiªn cøu ®Ò xuÊt çc ph¬ng ¸n vÒ sù tham gia cña ngêi d©n vµo qu¶n lý tæng hîp tµi nguyªn níc.

- Nghiªn cøu øng dông çc ph¬ng ph¸p hiÖn ®¹i vµo tÝnh to¸n kinh tÕ tµi nguyªn níc.

2.1.2. Néi dung cña tÝnh to¸n kinh tÕ tµi nguyªn níc - TÝnh to¸n kinh tÕ x¸c ®Þnh lùa chän ph¬ng ¸n quy ho¹ch tµi nguyªn níc.

- LËp kÕ ho¹ch ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh sö dông tæng hîp tµi nguyªn níc.

- TÝnh to¸n hiÖu Ých - chi phÝ cña çc c«ng tr×nh tæng hîp tµi nguyªn níc.

- H¹ch to¸n kÕ to¸n trong qu¸ tr×nh qu¶n lý khai th¸c sö dông tæng hîp tµi nguyªn níc.

- X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña níc ®èi víi çc ngµnh sö dông tæng hîp tµi nguyªn níc.

- TÝnh to¸n x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ - x∙ héi cña çc dù ¸n ph¸t triÓn tµi nguyªn níc.

- §Ò xuÊt çc ph¬ng ¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ hîp lý vÒ khai th¸c sö dông tµi nguyªn níc.

- TÝnh to¸n kinh tÕ m«i trêng tµi nguyªn níc.

www.vnco

ld.vn


2.2. Ph©n tÝch kinh tÕ vµ tµi chÝnh

TÊt c¶ çc níc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ çc níc ®ang ph¸t triÓn cÇn ph¶i gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ viÖc ph©n phèi nguån tµi nguyªn cã h¹n vèn cã, nh nh©n lùc; kh¶ n¨ng qu¶n lý vµ hµnh chÝnh; vèn; ®Êt ®ai vµ çc nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn kh¸c; nguån ngo¹i hèi v.v... ViÖc sö dông nguån tµi nguyªn cã h¹n vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ nµy sÏ lµm giµu tµi nguyªn cã h¹n vµo viÖc ph¸t triÓn ngµnh kinh tÕ quèc d©n kh¸c. V× vËy b¾t buéc çc níc ph¶i x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ ®Çu t trong ph¸t triÓn kinh tÕ çc lÜnh vùc kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.

ViÖc ph©n tÝch kinh tÕ çc dù ¸n/ph¬ng ¸n/®Ò ¸n biÓu thÞ sù lùa chän sö dông tµi nguyªn c¹nh tranh nhau víi çch thøc hîp lý. Ph©n tÝch kinh tÕ cña dù ¸n/ ®Ò ¸n lµ mét ph¬ng ph¸p tr×nh bµy çch chän lùa nµy trong sè çc çch sö dông tµi nguyªn mét çch thÝch hîp vµ cã hiÖu qu¶. VÒ b¶n chÊt viÖc ph©n tÝch kinh tÕ çc ®¬n vÞ dù ¸n/®Ò ¸n lµ sù ph©n tÝch quan hÖ gi÷a chi phÝ vµ hiÖu qu¶. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ ®Æc biÖt ë çc níc ®ang ph¸t triÓn gi¸ tµi chÝnh vµ gi¸ kinh tÕ thêng kh«ng gièng nhau. V× vËy, ®Ó ph©n tÝch kinh tÕ thêng ph¶i ph©n tÝch tµi chÝnh.

VÒ ph©n tÝch kinh tÕ çc dù ¸n/®Ò ¸n/ph¬ng ¸n vÒ mÆt h×nh thøc t¬ng øng víi viÖc ph©n tÝch tµi chÝnh çc dù ¸n/®Ò ¸n/ph¬ng ¸n ë chç c¶ hai çch ph©n tÝch ®Òu ®¸nh gi¸ lîi nhuËn cña vèn ®Çu t. Tuy vËy, kh¸i niÖm lîi nhuËn tµi chÝnh kh«ng gièng nh kh¸i niÖm lîi nhuËn x∙ héi khi ph©n tÝch vÒ mÆt kinh tÕ. ViÖc ph©n tÝch tµi chÝnh cña mét dù ¸n/®Ò ¸n díi d¹ng tÝch lòy víi thùc tÕ thùc hiÖn dù ¸n/®Ò ¸n, cßn lîi nhuËn x∙ héi l¹i do lîng t¸c ®éng cña dù ¸n/®Ò ¸n ®èi víi môc tiªu c¬ b¶n cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nh÷ng kh¸i niÖm kh¸c nhau nµy vÒ lîi nhuËn ®îc ph¶n ¸nh b»ng çc kho¶n kh¸c nhau: gi¸ trÞ chi phÝ vµ lîi Ých. B»ng quan ®iÓm nh vËy, mét sè tiÒn cÇn ph¶i thanh to¸n, mét kho¶n tiÒn dïng ®Ó tr¶ l¬ng cho çn bé, nh©n viªn lµ chi phÝ tµi chÝnh; Nhng nh÷ng kho¶n chi phÝ trªn sÏ lµ chi phÝ kinh tÕ khi viÖc sö dông nh©n lùc trong dù ¸n/®Ò ¸n nµy hµm ý mét sù thua lç nµo ®ã hoÆc mét khu vùc kh¸c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vÒ mÆt sè lîng s¶n phÈm vµ vÒ çc môc tiªu kh¸c cña quèc gia. Ngîc l¹i, nÕu dù ¸n/®Ò ¸n cã chi phÝ kinh tÕ theo nghÜa võa nªu trªn mµ chi phÝ l¹i kh«ng kÓ ®Õn lîng tiÒn mÆt thÊt tho¸t t¬ng øng trong thùc thÓ dù ¸n/®Ò ¸n th× chi phÝ nµy kh«ng ph¶i lµ chi phÝ tµi chÝnh. Hai lo¹i chi phÝ tµi chÝnh vµ chi phÝ kinh tÕ còng cã thÓ b»ng nhau, còng cã thÓ kh«ng b»ng nhau khi ph©n tÝch kinh tÕ dù ¸n/®Ò ¸n nµo ®ã.

Khi xÐt vÒ lîi Ých cña dù ¸n/®Ò ¸n còng xÐt theo hai khÝa c¹nh lîi Ých kinh tÕ vµ lîi Ých tµi chÝnh. Trong lîi Ých kinh tÕ ngêi ta cÇn ph©n ra hai lo¹i lîi Ých trùc tiÕp vµ lîi Ých gi¸n tiÕp. Lîi Ých trùc tiÕp ®îc xÐt hiÖu qu¶ t¨ng thªm vÒ s¶n xuÊt t¨ng thªm trong vïng hëng lîi cña çc dù ¸n t¬ng øng víi môc tiªu cô thÓ ®Æt ra cho dù ¸n/®Ò ¸n. Cßn lîi Ých gi¸n tiÕp lµ lîi Ých phô/thø ngoµi ®îc t¨ng lªn, ngoµi nh÷ng môc tiªu chÝnh ®∙ ®îc ®Æt ra trong dù ¸n/®Ò ¸n. Lîi Ých gi¸n tiÕp ®îc ph©n thµnh lîi Ých kh«ng tÝnh ®îc b»ng tiÒn nhng lîng hãa ®îc vµ lîi Ých kh«ng tÝnh ®îc b»ng tiÒn nhng kh«ng lîng hãa ®îc.

www.vnco

ld.vn


B¶ng 2-1. Sù kh¸c nhau chñ yÕu gi÷a sù ph©n tÝch kinh tÕ vµ sù ph©n tÝch tµi chÝnh

Ph©n tÝch kinh tÕ Ph©n tÝch tµi chÝnh

G¾n liÒn víi thay ®æi chÝnh vÒ tµi nguyªn vµ sö dông tµi nguyªn th«ng qua cÊp nhµ níc vµ g¾n liÒn víi hiÖu qu¶ cña çc quyÕt ®Þnh hoÆc thay ®æi.

G¾n liÒn víi thay ®æi ¶nh hëng chÝnh ®Õn çc doanh nghiÖp thùc hiÖn çc ph¬ng ph¸p ph©n tÝch.

Sö dông tiÒn tÖ nh lµ c«ng cô ®Ó so s¸nh biÕn ®æi theo chøng kho¸n vµ lu th«ng hµng hãa, dï hµng hãa ®ã cã hay kh«ng gi¸.

ChØ g¾n liÒn víi nh÷ng thay ®æi vÒ hiÖu qu¶ cña tiÒn tÖ ®èi víi çc doanh nghiÖp thùc hiÖn çc phÐp ph©n tÝch.

Dùa vµo kh¸i niÖm vÒ chi phÝ c¬ héi; chi phÝ nµy cã thÓ ph¶n ¸nh gi¸ c¶ cña thÞ trêng nhng th«ng thêng lµ kh«ng ph¶n ¸nh gi¸ thi trêng. Thay ®æi thuÕ vµ trî cÊp nªn ®îc lo¹i trõ ë nh÷ng n¬i kh«ng cã sù liªn kÕt víi thay ®æi ph©n phèi tµi nguyªn.

Chñ yÕu dùa vµo gi¸ thÞ trêng. ThuÕ, trî cÊp vµ çc lo¹i h×nh thøc ®îc chuyÓn ®æi sang tiÒn tÖ t¬ng tù còng ®îc tÝnh vµo.

Nh÷ng thuËt ng÷ sù ph©n tÝch kinh tÕ vµ tµi chÝnh cã thÓ ®îc sö dông b»ng

nh÷ng çch kh¸c nhau. Trong b¶ng (2-1), c¶ hai çch ph©n tÝch ®a ra quan ®iÓm kh¸c nhau. Sù ph©n tÝch kinh tÕ tËp trung vµo nh÷ng lîi Ých vµ nh÷ng chi phÝ cho x∙ héi, trong khi sù ph©n tÝch tµi chÝnh tËp trung vµo lîi tøc cña çc doanh nghiÖp. Chóng ta sö dông nh÷ng thuËt ng÷ nµy b»ng çc çch kh¸c nhau. Sù ph©n tÝch kinh tÕ x¸c ®Þnh lîi Ých vµ chi phÝ. Ph¹m vi cña sù ph©n tÝch nµy cã thÓ kh¸c tõ çc c«ng ty (chØ tÝnh to¸n ®Õn chi phÝ vµ lîi Ých cña c«ng ty t nh©n hoÆc cña ç nh©n) tíi bao trïm toµn bé x∙ héi. Sù ph©n tÝch tµi chÝnh theo ý kiÕn cña chóng t«i tËp trung ph©n tÝch vµo dßng tiÒn vµ sù thanh to¸n. §èi víi c«ng ty t nh©n hai sù ph©n tÝch nµy xung ®ét, cßn ®èi víi toµn x∙ héi th× kh«ng x¶y ra m©u thuÉn nµo. Môc ®Ých cña sù ph©n tÝch tµi chÝnh sÏ lµ x¸c ®Þnh nh÷ng dßng tiÒn trong suèt thêi gian ho¹t ®éng liÖu lîi nhuËn thùc tÕ thu ®îc ®ñ chi tr¶ cho chi phÝ b¶o dìng ®Ó t¹o ra sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

Chi phÝ vµ lîi Ých kinh tÕ ®îc tÝnh b»ng gi¸ mì. Gi¸ mê rÊt cã thÓ kh¸c víi gi¸ thÞ trêng. Gi¸ thÞ trêng thêng dïng cho tÝnh to¸n lîi nhuËn tµi chÝnh.

Tõ çc ph©n tÝch c¬ b¶n trªn, hiÖn nay ë nhiÒu níc nhiÒu tæ chøc kinh tÕ ph¸t triÓn khi ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ vèn ®Çu t ph¸t triÓn nguån níc ®∙ sö dông mét sè chØ tiªu c¬ b¶n:

� Gi¸ trÞ thu nhËp rßng tÝnh theo thêi ®iÓm hiÖn t¹i ( Net present Value - NPV).

� Tû sè gi÷a lîi Ých vµ chi phÝ rßng tÝnh theo thêi ®iÓm hiÖn t¹i (Benefit - Cost Ratio).

� Tû suÊt thu håi vèn bªn trong (Internal Rate of Return - IRR).

� Thêi gian hoµn vèn ®éng.

www.vnco

ld.vn


Ph©n tÝch kinh tÕ çc dù ¸n (ph¬ng ¸n hoÆc ®Ò ¸n) nh»m ®¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ cña çc dù ¸n (ph¬ng ¸n hoÆc ®Ò ¸n) ®îc ®Çu t ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. KÕt qu¶ ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ cña çc dù ¸n (ph¬ng ¸n hoÆc ®Ò ¸n) lµ c¬ së ®Ó çc c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh cho phÐp ®Çu t vµo dù ¸n hay kh«ng hoÆc quyÕt ®Þnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t cho dù ¸n (ph¬ng ¸n hoÆc ®Ò ¸n) nh»m khuyÕn khÝch thùc hiÖn ®Çu t.

Ph©n tÝch hiÖu qu¶ tµi chÝnh nh»m môc ®Ých ®¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n trªn quan ®iÓm cña chñ ®Çu t (chñ dù ¸n) tõ ®ã ®Þnh híng cho chñ ®Çu t dù ¸n vÒ ph¬ng thøc huy ®éng vèn, çc c¬ chÕ vÒ tµi chÝnh ®Ó dù ¸n ®¹t ®îc møc sinh lîi hîp lý, b¶o ®¶m cho dù ¸n ho¹t ®éng bÒn v÷ng l©u dµi vµ hiÖu qu¶. §èi víi çc dù ¸n n¨ng lîng mét sè yÕu tè nh vèn ®Çu t, ph©n bæ vèn ®Çu t theo n¨m x©y dùng, ph©n bæ l∙i vay trong thêi gian x©y dùng, vai trß vµ chÕ ®é vËn hµnh cña dù ¸n trong hÖ thèng ®iÖn, kh¶ n¨ng huy ®éng c«ng suÊt theo n¨m vËn hµnh cÇn ®îc tÝnh to¸n cô thÓ.

Tõ çc ph©n tÝch c¬ b¶n trªn, hiÖn nay ë nhiÒu níc, nhiÒu tæ chøc kinh tÕ ph¸t triÓn khi ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ tµi chÝnh cña viÖc ®Çu t ph¸t triÓn nguån n¨ng lîng ®∙ sö dông mét sè chØ tiªu c¬ b¶n.

(Ghi chó: Khi ph©n tÝch kinh tÕ th× çc chØ tiªu trªn cã çc chØ sè phô lµ E hoÆc F. E (Economic) lµ chØ sè phô cña çc chØ tiªu ph©n tÝch vÒ kinh tÕ, F (Financial) lµ çc chØ sè phô cña çc chØ tiªu vÒ tµi chÝnh).

Díi ®©y lµ ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n cô thÓ cho tõng chØ tiªu trªn.

2.2.1. ChØ tiªu gi¸ trÞ thu nhËp rßng hiÖn t¹i - Net Present Value (NPV) ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh lîng thu nhËp rßng (l∙i thùc = dßng thu – dßng chi) trong

suèt thêi gian thùc hiÖn dù ¸n n¨ng lîng ®îc tÝnh ®æi vÒ thêi ®iÓm ®Çu tiªn t¬ng øng víi mét l∙i suÊt i nµo ®ã:

( )

Tt t

tt 0

B CNPV

1 i=

−=

+∑ (2-1)

trong ®ã:

Bt (Benefit) - thu nhËp do dù ¸n mang l¹i ë thêi ®o¹n tÝnh to¸n thø t, thu nhËp cña dù ¸n bao gåm toµn bé çc kho¶n cã kh¶ n¨ng thu ®îc tõ dù ¸n, gåm:

(i) Doanh thu tõ tÊt c¶ çc ngµnh tham gia vµo khai th¸c tµi nguyªn níc,

(ii) Çc lîi Ých kh¸c thu ®îc tõ dù ¸n (nÕu cã),

(iii) Çc lîi Ých kh¸c thu ®îc do c«ng tr×nh ®a môc tiªu hoÆc lîi dông tæng hîp;

Ct (Cost) - tæng chi phÝ thùc cña dù ¸n ë thêi ®o¹n thø t, hay nãi çch kh¸c ®©y chÝnh lµ çc kho¶n chi liªn quan ®Ó hoµn thµnh dù ¸n mµ chñ dù ¸n hoÆc çc bªn ph¶i bá ra, bao gåm:

(i) Vèn ®Çu t,

(ii) Çc thiÖt h¹i kh¸c do dù ¸n cã thÓ g©y ra,

www.vnco

ld.vn


(iii) Chi phÝ nhiªn liÖu, chi phÝ qu¶n lý vËn hµnh hoÆc çc chi phÝ ®Çu vµo kh¸c,

(iv) Çc lo¹i chi phÝ kh¸c,

(v) Trong trêng hîp ph©n tÝch tµi chÝnh dßng chi cßn cã thªm:

(a) Tr¶ gèc vµ l∙i vay,

(b) ThuÕ çc lo¹i trõ VAT.

Trong nh÷ng n¨m x©y dùng dù ¸n vèn ®Çu t bá ra ë n¨m nµo ®Òu ®îc tÝnh vµo tæng chi phÝ n¨m cña n¨m ®ã, th«ng thêng trong thêi gian ®ã dù ¸n cha sinh lîi

nªn Bt = 0 do vËy thu nhËp rßng (l∙i thùc) cña dù ¸n

Bt – Ct < 0; i - tû lÖ chiÕt khÊu hay l∙i suÊt theo thêi ®o¹n mµ dù ¸n ph¶i chÞu (theo tháa thuËn

cña chñ ®Çu t khi vay vèn). NÕu vèn ®Çu t lµ cña nhµ níc th× i ®îc nhµ níc x¸c ®Þnh theo c©n ®èi chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, phï hîp víi ®iÒu kiÖn riªng tõng ngµnh; v× thÕ cã thÓ coi i nh l∙i suÊt theo yªu cÇu x∙ héi. Tuy vËy, ®èi víi tõng vïng, tõng vÞ trÝ cô thÓ cã thÓ tïy t×nh h×nh mµ kiÕn nghÞ ®Ó chän i cho hîp lý, nh»m khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn khu vùc. §èi víi viÖc ph©n tÝch vÒ tµi

chÝnh th× tû lÖ chiÕt khÊu if ®îc x¸c ®Þnh nh sau:

cp v

f cp v

V Vi (%) i i

V V= − (2-2)

trong ®ã:

Vcp - tæng vèn tù cã cña doanh nghiÖp trong tæng sè vèn ®Çu t cña dù ¸n;

Vv - tæng vèn vay trong tæng vèn ®Çu t cña dù ¸n;

V - tæng sè vèn ®Çu t sau thuÕ cña dù ¸n;

icp - tû lÖ hoµn vèn yªu cÇu cho vèn cæ phÇn (%);

iv - tû lÖ hoµn vèn theo yªu cÇu cña vèn vay (%), ®îc lÊy b»ng l∙i suÊt thÞ trêng vèn vay dµi h¹n trong níc liªn ng©n hµng t¹i thêi ®iÓm lËp dù ¸n;

t - chØ sè ch¹y theo thø tù thêi ®o¹n tÝnh to¸n cña dù ¸n. MÆt b»ng tÝnh to¸n lµ thêi ®iÓm n¨m bá vèn ®Çu tiªn vµ ®îc coi lµ n¨m thø nhÊt;

T - sè thêi ®o¹n ho¹t ®éng theo tÝnh to¸n cña dù ¸n.

VÒ nguyªn t¾c ph¬ng ¸n nµo cã NPV lín lµ ph¬ng ¸n tèt h¬n, v× thÕ ®iÒu kiÖn ®Ó chän ph¬ng ¸n lµ:

NPV ⇒ max Tuy nhiªn víi chØ tiªu nµy cã mét sè ®iÓm cÇn lu ý nh sau:

+ Khi xuÊt hiÖn mét sè ph¬ng ¸n cã cïng trÞ sè NPV th× viÖc xem xÐt chän ph¬ng ¸n cha thÓ quyÕt ®Þnh ngay ®îc, khi ®ã cÇn ph¶i xem xÐt thªm çc chØ tiªu kh¸c ®Ó ra quyÕt ®Þnh.

www.vnco

ld.vn


+ Thêng ph¬ng ¸n cã NPV lín nhng gi¸ trÞ vèn ®Çu t còng lín th× hiÖu qu¶ còng cha thÓ ph©n biÖt ngay ®îc.

V× thÕ ®Ó lùa chän ®îc ph¬ng ¸n tèi u cÇn ph¶i dùa vµo mét sè chØ tiªu kh¸c.

Çch x¸c ®Þnh NPV

ViÖc x¸c ®Þnh NPV cña mét ph¬ng ¸n hay dù ¸n cã thÓ tÝnh theo hai ph¬ng ph¸p:

� Ph¬ng ph¸p thø nhÊt lµ lËp b¶ng.

� Ph¬ng ph¸p thø hai dïng c«ng thøc tÝnh s½n cña phÇn mÒm Excel (Insert - Function... - Finalcial - NPV, sau ®ã ®a çc sè liÖu theo yªu cÇu vµo).

H×nh 2-1. Quan hÖ NPV víi thêi gian theo çc trÞ sè i (gi¸o tr×nh Kinh tÕ thñy lîi)

2.2.2. Tû suÊt thu håi vèn bªn trong - Internal Rate of Return (IRR) Tû suÊt thu håi vèn bªn trong cña mét ph¬ng ¸n hay dù ¸n nµo ®ã lµ trÞ sè tû lÖ

chiÕt khÊu hay l∙i suÊt (i) mµ øng víi tû lÖ chiÕt khÊu hay l∙i suÊt (i) sÏ cã ®îc trÞ sè NPV = 0, nãi çch kh¸c:

( )

Tt t

tt 0

B CNPV 0

1 IRR=

−= =

+∑ (2-3)

Nh vËy, theo c«ng thøc (2-3) th× khi cho NPV = 0 vµ gi¶i ph¬ng tr×nh t×m i vµ ®ã chÝnh lµ IRR. IRR thùc chÊt lµ tû lÖ chiÕt khÊu hay l∙i suÊt do c«ng tr×nh (hay dù ¸n) mang l¹i ®ñ ®Ó dù ¸n hßa vèn, bëi víi IRR th× ®Õn khi dù ¸n kÕt thóc chñ ®Çu t míi thu ®ñ chi phÝ ®∙ bá ra tøc lµ dßng thu b»ng dßng chi. Nh vËy nÕu gäi tû lÖ chiÕt khÊu

www.vnco

ld.vn


hay l∙i suÊt cho phÐp cña mét ngµnh nµo ®ã lµ [i] th× ®iÒu kiÖn ®Ó mét dù ¸n ®Çu t cho ngµnh ®ã cã hiÖu qu¶ lµ:

IRR ≥ [i] (%)

XÐt theo gãc ®é kinh tÕ, trong trêng hîp nÕu ph¶i ®i vay vèn ®Ó thùc hiÖn dù ¸n th× chñ ®Çu t chØ cã thÓ vay ë nh÷ng c¬ së tµi chÝnh cã l∙i suÊt tiÒn cho vay i < IRR bëi:

� NÕu vay víi i = IRR th× chñ ®Çu t hßa vèn khi kÕt thóc dù ¸n,

� NÕu vay víi i > IRR chñ ®Çu t bÞ lç.

Nh vËy, IRR cã thÓ coi lµ tû lÖ chiÕt khÊu hay l∙i suÊt vay lín nhÊt cho phÐp, IRR cµng lín thÓ hiÖn hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n cµng cao. IRR phô thuéc vµo:

(i) lîi Ých thu nhËp hµng n¨m cña dù ¸n;

(ii) tæng chi phÝ hµng n¨m cña dù ¸n;

(iii) thêi gian ho¹t ®éng cña dù ¸n (®êi sèng cña dù ¸n).

NÕu biÓu diÔn trªn ®å thÞ vÒ sù thay ®æi cña NPV theo l∙i suÊt (i) dÔ dµng nhËn thÊy NPV sÏ gi¶m dÇn khi i t¨ng, ®Õn mét trÞ sè i nµo ®ã NPV = 0, ®ã chÝnh lµ trÞ sè IRR.

Çc ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh IRR:

Ph¬ng ph¸p thø nhÊt: TÝnh to¸n theo lËp b¶ng

DÔ dµng nhËn thÊy IRR lµ giao ®iÓm gi÷a ®êng cong thÓ hiÖn quan hÖ gi÷a NPV vµ i víi ®êng NPV = 0 vµ qua ®å thÞ thÊy IRR còng cã thÓ ®îc tÝnh to¸n th«ng qua néi suy hoÆc ngo¹i suy tuyÕn tÝnh nÕu biÕt täa ®é hai ®iÓm trªn ®êng cong, trÞ sè IRR tÝnh ra sÏ cµng chÝnh x¸c khi hai ®iÓm tÝnh ®îc chän gÇn ®iÓm cÇn t×m.

Tríc tiªn lÊy mét l∙i suÊt i1 nµo ®ã råi tÝnh ra NPV1.

Chän tiÕp mét trÞ sè i2 nh sau:

+ i2 > i1 nÕu NPV1 > 0;

+ i2 < i1 nÕu NPV1 < 0 vµ tÝnh NPV2.

Sau ®ã x¸c ®Þnh IRR theo:

+ Néi suy tuyÕn tÝnh nÕu NPV1 vµ NPV2 tr¸i dÊu;

+ Ngo¹i suy tuyÕn tÝnh nÕu NPV1 vµ NPV2 cïng dÊu.

C«ng thøc tÝnh gÇn ®óng trÞ sè IRR theo néi (ngo¹i) suy tuyÕn tÝnh:

( )11 2 1

1 2

NPVIRR i i i

NPV NPV= + −

− (2-4)

ViÖc x¸c ®Þnh IRR còng cã thÓ ®îc tiÕn hµnh b»ng çch lËp b¶ng tÝnh NPV nh ®∙ tr×nh bµy ë phÇn trªn, råi thö dÇn víi çc trÞ sè i kh¸c nhau, cho ®Õn mét lóc nµo ®ã th× NPV = 0, trÞ sè i t¬ng øng lµ IRR.

www.vnco

ld.vn


H×nh 2-2. Néi suy tuyÕn tÝnh H×nh 2-3. Ngo¹i suy tuyÕn tÝnh (víi ®iÒu kiÖn dßng tiÒn mÆt cña dù ¸n lµ ®Òu)

Ph¬ng ph¸p thø hai sö dông phÇn mÒm EXCEL

§¬n gi¶n lµ dïng c«ng thøc tÝnh ®∙ ®îc lËp s½n trong phÇn mÒm Excel (ë trong môc Insert - Function... - Finalcial - IRR), sau ®ã ®a çc sè liÖu cÇn thiÕt vµo sÏ cho gi¸ trÞ IRR víi ®é chÝnh x¸c cao.

Chó ý:

� Khi ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ cña çc ph¬ng ¸n ®Çu t dù ¸n nÕu thÊy r»ng çc ph¬ng ¸n cã tÝnh kh¶ thi thÊp hoÆc kh«ng kh¶ thi (NPV < 0 vµ EIRR < 10%) th× cã thÓ kh«ng cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n tÝch hiÖu qu¶ tµi chÝnh vµ kiÕn nghÞ ngay c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t cha nªn ®Çu t vµo dù ¸n.

� §èi víi çc ph¬ng ¸n kh¶ thi khi ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ cho thÊy cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n th× ph¶i tiÕn hµnh ph©n tÝch hiÖu qu¶ tµi chÝnh ®Çu t.

(a) Trêng hîp hiÖu qu¶ tµi chÝnh cã çc chØ tiªu tèt, dù ¸n cã tÝnh kh¶ thi cao th× kiÕn nghÞ thùc hiÖn ®Çu t dù ¸n.

(b) Trêng hîp hiÖu qu¶ tµi chÝnh cã çc chØ tiªu thÊp (FIRR < if, NPV < 0) cÇn ph¶i ph©n tÝch râ vµ ®a ra çc gi¶i ph¸p kh¾c phôc hoÆc ®Ò xuÊt çc c¬ chÕ hç trî cÇn thiÕt cña nhµ níc. NÕu sau nµy khi ¸p dông çc gi¶i ph¸p mµ dù ¸n vÉn kh«ng ®¹t hiÖu qu¶ th× kiÕn nghÞ kh«ng ®Çu t dù ¸n.

2.2.3. Tû sè thu nhËp víi chi phÝ B/C - Benefit Cost Ratio (BCR)

BCR =

( )

( )

Tt

tt 0T

tt

t 0

B 1 iB

CC 1 i

−

=

−

=

+=

+

∑

∑ (2-5)

Tû sè B/C cho biÕt t¬ng quan gi÷a lîng thu nhËp do dù ¸n mang l¹i víi chi phÝ ®∙ bá ra trong suèt ®êi dù ¸n trªn c¬ së tÝnh quy ®æi vÒ cïng thêi ®iÓm ban ®Çu.

www.vnco

ld.vn


§Ó x¸c ®Þnh ®îc chØ tiªu nµy b¾t buéc ph¶i lËp b¶ng tÝnh bëi trong phÇn mÒm Excel kh«ng cã c«ng thøc tÝnh s½n.

Yªu cÇu hiÖu qu¶ ®Æt ra cho mét dù ¸n lµ:

BCR ≥ 1

Gi÷a 3 chØ tiªu NPV, IRR, BCR cã mèi quan hÖ chÆt chÏ, khi i = IRR th× NPV = 0 vµ lóc ®ã trÞ sè BCR = 1. Ba chØ tiªu trªn ph¶n ¸nh çc gãc ®é nh×n nhËn kh¸c nhau, khã cã thÓ nãi ®îc chØ tiªu nµo tèt h¬n vµ v× thÕ chóng hç trî nhau khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ dù ¸n. NÕu NPV lµ chØ tiªu tuyÖt ®èi th× IRR l¹i lµ chØ tiªu t¬ng ®èi. NPV phô thuéc vµo nh©n tè bªn ngoµi lµ l∙i suÊt tÝnh to¸n i, ngîc l¹i IRR kh«ng phô thuéc vµo i

mµ chØ phô thuéc vµo nh÷ng nh©n tè cña b¶n th©n dù ¸n nh Bt, Ct vµ T. Tuy nhiªn, theo ý nghÜa hiÖu qu¶ kinh tÕ ®¬n thuÇn th× IRR biÓu thÞ ®Çy ®ñ h¬n, mét dù ¸n cã IRR lín thêng kÐo theo tû sè BCR lín; nhng nÕu xÐt theo lîi Ých x∙ héi th× dù ¸n víi NPV cao dÔ cã søc thuyÕt phôc, bëi nã ®em l¹i thu nhËp cao cho x∙ héi.

2.2.4. Thêi gian hoµn vèn ®éng Thêi gian hoµn vèn ®éng lµ kho¶ng thêi gian cÇn thiÕt ®Ó hoµn l¹i sè vèn bá ra

b»ng thu nhËp tøc lµ lóc nµy dßng thu b»ng dßng chi. Cã nghÜa lµ cho NPV = 0 vµ gi¶i ph¬ng tr×nh (2-6) t×m t.

( )

Tt t

tt 0

B CNPV 0

1 i=

−= =

+∑ (2-6)

Cã hai ph¬ng ph¸p tÝnh thêi gian hoµn vèn ®éng.

Ph¬ng ph¸p thø nhÊt tÝnh céng dån:

Ph¬ng nµy t¬ng tù nh ph¬ng ph¸p thø nhÊt khi x¸c ®Þnh NPV. ë ®©y çc b¶ng tÝnh ®îc lËp vµ t¹i cét céng dån x¸c ®Þnh çc thêi ®iÓm t¬ng øng víi çc trÞ sè

NPV < 0 vµ NPV > 0. TrÞ sè NPV <0 øng víi t1 ®îc gäi lµ lµm trßn díi vµ NPV > 0

øng víi t2 ®îc gäi lµ lµm trßn trªn.

Lóc nµy t ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc néi suy:

( )

( ) ( ) ( )22 2 1

2 1

NPV t 0t t t t

NPV t NPV t

−= − −

− (2-7)

Ph¬ng ph¸p thø hai ®å gi¶i:

Trªn c¬ së kÕt qu¶ tÝnh to¸n cña ph¬ng ph¸p céng dån biÓu diÔn kÕt qu¶ trªn ®å thÞ víi trôc hoµnh lµ thêi gian, trôc tung lµ gi¸ trÞ vèn hiÖn t¹i céng dån. §å thÞ nµy c¾t trôc hoµnh t¹i ®©u ®ã chÝnh lµ thêi gian hoµn vèn.

ChØ tiªu thêi gian hoµn vèn chñ yÕu dïng ®Ó ®¸nh gi¸ sù nguy hiÓm khi bá vèn ®Çu t vµ thêng ®îc sö dông bæ sung cho çc chØ tiªu kÕt qu¶ kh¸c.

www.vnco

ld.vn


2.2.5. Tû sè gi¸ trÞ thu nhËp rßng víi vèn ®Çu t NPV/K ChØ tiªu nµy theo gãc ®é kinh tÕ ph¶n ¸nh ®îc t¬ng quan gi÷a NPV víi vèn ®Çu

t K, thêng mét dù ¸n huy ®éng nhiÒu vèn ®ßi hái NPV ph¶i lín. MÆt kh¸c, bëi NPV lµ lîng thu nhËp rßng cña dù ¸n nªn tû sè nµy cßn nãi lªn hiÖu qu¶ ®ång vèn ®Çu t. Tuy nhiªn do NPV phô thuéc vµo i nªn kÕt qu¶ NPV/K chÞu ¶nh hëng vµo l∙i suÊt tÝnh to¸n cña dù ¸n.

Yªu cÇu:

NPV

0,1K

≥

Quy tr×nh øng dông çc chØ tiªu trªn: bíc ®Çu tiÕn hµnh x¸c ®Þnh lîi nhuËn kinh tÕ (NPVE; B/CE; EIRR) dùa trªn quan ®iÓm ph©n tÝch kinh tÕ - lîi Ých cña dù ¸n ®èi víi toµn x∙ héi, chi phÝ vµ lîi Ých cña dù ¸n/®Ò ¸n ®îc tÝnh theo gi¸ kinh tÕ/gi¸ mê, bíc tiÕp theo x¸c ®Þnh lîi nhuËn tµi chÝnh (NPVF; B/CF; FIRR) dùa trªn quan ®iÓm ph©n tÝch tµi chÝnh - chi phÝ vµ lîi Ých theo gi¸ c¶ thÞ trêng.

2.2.6. KiÓm tra ®é nh¹y cña dù ¸n KiÓm tra ®é nh¹y thùc chÊt lµ kiÓm tra møc ®é ®¶m b¶o cña dù ¸n, hay nãi çch

kh¸c lµ kiÓm tra ®é nh¹y bÐn.

§©y lµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a çc ®¹i lîng ®Çu vµo kh«ng an toµn víi ®¹i lîng ®Çu ra. §¹i lîng ®Çu ra tïy quan ®iÓm nghiªn cøu mµ cã thÓ ®îc chän theo çc chØ tiªu tr×nh bµy ë trªn.

§Ó tiÕn hµnh ph©n tÝch ®é nh¹y ngêi ta tiÕn hµnh theo çc bíc sau:

Bíc 1:

Chän çc ®¹i lîng ®Çu vµo thÊy kh«ng an toµn.

Bíc 2:

Chän ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n, lËp hµm tÝnh.

Bíc 3:

Ên ®Þnh møc thay ®æi cña çc ®¹i lîng ®Çu vµo so víi gèc.

Bíc 4:

TÝnh sù biÕn ®æi cña ®¹i lîng ®Çu ra do sù thay ®æi cña çc ®¹i lîng ®Çu vµo.

2.2.7. B¸o ço thu nhËp (b¸o ço thu nhËp ®îc tÝnh to¸n khi ph©n tÝch vÒ tµi chÝnh) B¶ng b¸o ço thu nhËp sö dông ®Ó x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ thu nhËp rßng cña dù ¸n.

B¶ng nµy thÓ hiÖn çc yÕu tè doanh thu, chi phÝ vµ thu nhËp rßng cho tõng n¨m trong c¶ ®êi dù ¸n.

Thu nhËp rßng = Thu nhËp tríc thuÕ – thuÕ thu nhËp

Thu nhËp tríc thuÕ = Lîi Ých – chi phÝ

www.vnco

ld.vn


� Lîi Ých:

- Doanh thu;

- Çc lîi Ých kh¸c;

- Çc kho¶n môc trî gi¸.

� Chi phÝ:

- Chi phÝ vËn hµnh b¶o dìng;

- Chi phÝ nhiªn liÖu vµ çc chi phÝ ®Çu vµo kh¸c;

- KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh;

- Chi phÝ tr¶ l∙i vay.

2.2.8. B¸o ço c©n ®èi nguån vèn sö dông vèn vµ kh¶ n¨ng vay tr¶ (b¸o ço nµy ®îc tÝnh to¸n khi ph©n tÝch vÒ tµi chÝnh)

B¸o ço nµy ®îc lËp ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c©n b»ng thu chi tõng n¨m trong c¶ ®êi sèng dù ¸n. B¸o ço nµy thÓ hiÖn çc yÕu tè vÒ nguån vèn, c©n b»ng vay tr¶ vèn theo tõng n¨m ho¹t ®éng cña dù ¸n.

C©n b»ng thu chi = Tæng nguån vèn – Tæng sö dông vèn � Tæng nguån vèn:

- Thu nhËp rßng;

- KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh;

- Vèn tù cã cña doanh nghiÖp;

- Vèn vay.

� Tæng sö dông vèn:

- Chi phÝ ®Çu t;

- Tr¶ gèc vèn vay.

§©y lµ toµn bé híng vÒ ph©n tÝch tµi chÝnh vµ kinh tÕ ®èi víi çc dù ¸n. Tïy vµo tõng trêng hîp cô thÓ vµ theo yªu cÇu cña chñ ®Çu t nªn lùa chän çc chØ tiªu cho phï hîp.

2.3. Ph©n tÝch lùa chän ®a môc tiªu phôc vô bµi to¸n ra quyÕt ®Þnh

Ph©n tÝch lùa chän ®a môc tiªu ®Ó ra quyÕt ®Þnh lµ tËp hîp çc bíc, tr×nh tù ®Ó ph©n tÝch tæng hîp çc vÊn ®Ò. ChiÕn lîc c¬ b¶n cña bµi to¸n lµ chia nhá vÊn ®Ò ra quyÕt ®Þnh thµnh çc phÇn nhá, dÔ hiÓu sau ®ã ph©n tÝch vµ tæng hîp çc phÇn ®ã l¹i sao cho cã logic ®Ó ®a ra gi¶i ph¸p hîp lý. PhÇn lín nghiªn cøu ®Òu cho r»ng ph©n tÝch lùa chän ®a môc tiªu ®Ó ra quyÕt ®Þnh lµ mét lÜnh vùc cña khoa häc vÒ qu¶n lý, trong ®ã qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh lµ ch×a khãa, chøc n¨ng quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh ®Çu t vµ sö dông bÒn v÷ng çc nguån tµi nguyªn. Tuy nhiªn víi kh¶ n¨ng cña m×nh qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh lµ bao gåm viÖc x¸c ®Þnh hoÆc lùa chän ph¬ng ¸n vµ cã tÇm

www.vnco

ld.vn


quan träng ®èi víi nhiÒu lÜnh vùc tù nhiªn vµ x∙ héi, bao gåm c¶ hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña ph©n tÝch lùa chän ®a môc tiªu ®îc nhiÒu nhµ ®Þa lý, nhµ ho¹ch ®Þnh vµ nhµ ph©n tÝch vÒ kh«ng gian quan t©m, nã bao gåm tËp hîp nhiÒu ph¬ng ¸n cã tÝnh kh¶ thi, trong ®ã chøa ®ùng nhiÒu m©u thuÉn vµ nh÷ng tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ kh«ng chuÈn mùc. Th«ng thêng, çc ph¬ng ¸n ®îc çc nhµ qu¶n lý, nhµ ra quyÕt ®Þnh vµ d©n chóng ®¸nh gi¸ dùa trªn çc chØ tiªu quan träng t¬ng øng.

Çc bµi to¸n ph©n tÝch lùa chän ®a môc tiªu bao gåm tËp hîp nhiÒu ph¬ng ¸n ®îc ®¸nh gi¸ dùa trªn c¬ së çc tiªu chÝ. Th«ng thêng çc tiªu chÝ ®îc xem nh mét kh¸i niÖm chung bao gåm çc kh¸i niÖm vÒ thuéc tÝnh vµ môc tiªu. Thµnh phÇn chñ yÕu cña bµi to¸n ph©n tÝch lùa chän ®a môc tiªu gåm:

- Môc tiªu hoÆc tËp hîp çc môc tiªu mµ ngêi ra quyÕt ®Þnh cÇn ®¹t ®îc.

- Ngêi ra quyÕt ®Þnh hoÆc mét nhãm ngêi tham gia vµo qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh xem xÐt møc ®é u tiªn trªn c¬ së cña çc chØ tiªu ®¸nh gi¸.

- TËp hîp çc chØ tiªu ®¸nh gi¸ (môc tiªu hoÆc çc thuéc tÝnh) trªn c¬ së çc chØ tiªu nµy ngêi ra quyÕt ®Þnh sÏ ®¸nh gi¸ çc ph¬ng ¸n.

- TËp hîp çc ph¬ng ¸n.

- TËp hîp çc biÕn kh«ng kiÓm so¸t ®îc.

- TËp hîp çc chØ sè cña çc cÆp ph¬ng ¸n vµ thuéc tÝnh.

S¬ ®å (2-1) m« t¶ çc thµnh phÇn cña bµi to¸n ph©n tÝch lùa chän ®a môc tiªu.

Thuéc tÝnh 1 Thuéc tÝnh 2 Thuéc tÝnh 3 Thuéc tÝnh 4 ... Thuéc tÝnh n

Ph¬ng ¸n 1 ChØ sè 11 ChØ sè 12 ChØ sè 13 ChØ sè 14 ... ChØ sè 1n



... ... ... ... ... ... ...

Ph¬ng ¸n m ChØ sè m1 ChØ sè m2 ChØ sè m3 ChØ sè m4 ... ChØ sè mn

Møc ®é u tiªn Tû träng 1 Tû träng 2 Tû träng 3 Tû träng 4 ... Tû träng n

S¬ ®å 2-1. S¬ ®å ph©n tÝch lùa chän ®a môc tiªu

www.vnco

ld.vn


Khi tÝnh to¸n kinh tÕ cho nh÷ng c«ng tr×nh thñy lîi – lîi dông tæng hîp cã nhiÒu trêng hîp lîi Ých vµ chi phÝ kh«ng thÓ ®ång nhÊt díi biÓu thøc tiÒn tÖ nh çc yÕu tè m«i trêng, çc yÕu tè x∙ héi v.v... V× vËy cÇn ph¶i ¸p dông ph¬ng ph¸p tæng qu¸t h¬n ®Ó x¸c ®Þnh sù ®¹t ®îc ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cña tæng hîp çc môc tiªu: kinh tÕ, x∙ héi, b¶o vÖ vµ c¶i thiÖn m«i trêng v.v... Ph¬ng ph¸p nµy ®îc gäi lµ ph¬ng ph¸p hiÖu qu¶ kinh tÕ môc tiªu.

Môc tiªu c¬ b¶n cña hÖ th«ng kinh tÕ níc lµ ®¶m b¶o cung cÊp níc, n¨ng lîng ®iÖn v.v... Nh÷ng môc tiªu nµy cÇn ph¶i ®¹t ®îc ë tÊt c¶ çc ph¬ng ¸n.

Thµnh lËp môc tiªu ®îc x¸c ®Þnh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ khi x©y dùng vµ khai th¸c hÖ thèng c«ng tr×nh. Mét trong nh÷ng môc tiªu ®ã lµ chi phÝ tÝnh to¸n nhá nhÊt. Ngoµi ra trong hÖ thèng kinh tÕ níc cÇn ph¶i ®¶m b¶o tÝnh chÊt níc, ®é tin cËy cÊp níc, vÖ sinh m«i trêng, b¶o vÖ vµ c¶i t¹o m«i trêng v.v...

ViÖc ®ång thêi ®¹t ®îc hiÖu qu¶ lín nhÊt ®èi víi tÊt c¶ çc môc tiªu lµ mét viÖc lµm kh«ng thÓ cã v× thêng çc môc tiªu mÉu thuÉn víi nhau. VÝ dô ®Ó n©ng cao møc ®¶m b¶o cung cÊp ®iÖn ph¶i t¨ng dù tr÷ cho hÖ thèng ®iÖn, v× vËy lµm t¨ng chi phÝ chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ nhiÒu môc tiªu cã thÓ viÕt theo d¹ng sau:

n

* 'i j ij

j 1

E v x=

= ∑

trong ®ã:

vj - çc träng sè ®îc x¸c ®Þnh theo phÇn ®¬n vÞ,

n

jj 1

v 1,0=

≈∑

xij - çc chØ sè øng víi ph¬ng ¸n i vµ thuéc tÝnh j.

VÒ ph¬ng diÖn lý thuyÕt, hiÖu qu¶ tæng hîp *iE = 1 nhng trong thùc tÕ tÝnh

to¸n, v× çc môc tiªu thêng m©u thuÉn víi nhau nªn *iE < 1.

Tiªu chuÈn hiÖu qu¶ kinh tÕ nhiÒu môc tiªu:

*iE max→

ViÖc x¸c ®Þnh xij t¬ng øng víi çc môc tiªu max, min

ij'

ij maxj

xx

x= (2-9)

ij'

ij maxj

xx 1

x= − (2-10)

www.vnco

ld.vn


min

ij j'ij max min

j j

x xx

x x

−=

− (2-11)

maxj ij'

ij max minj j

x xx

x x

−=

− (2-12)

ViÖc x¸c ®Þnh çc hÖ sè tû träng Vi tøc lµ ®¸nh gi¸ ®é quan träng cña çc môc tiªu thêng ®îc tiÕn hµnh b»ng ph¬ng ph¸p sau:

TÝnh theo thø tù tæng:

( )

ji

k

n r 1V

n r 1

− +=

− +∑ (2-13)

TÝnh theo tr×nh tù t¬ng hç:

j

i

k

1r

V1

r

= ∑

(2-14)

TÝnh theo sè mò:

( )

( )

pj

i pk

n r 1V

n r 1

− +=

− +∑ (2-15)

trong ®ã:

n - sè çc chØ tiªu;

rj - tr×nh tù xÕp theo thø tù u tiªn.

Ph¬ng ph¸p hiÖu qu¶ kinh tÕ nhiÒu môc tiªu ®îc sö dông trong tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ çc c«ng tr×nh lîi dông tæng hîp trong ®ã cã çc th«ng sè kinh tÕ kh«ng thÓ ®ång nhÊt díi biÓu thøc tiÒn tÖ. V× vËy ph¹m vi øng dông cña nã t¬ng ®èi lín - phï hîp víi nhÞp ®é sö dông nguån níc hiÖn nay.

B¶n th©n ph¬ng ph¸p còng ®∙ lµ c«ng cô ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ nhiÒu môc tiªu cho çc dù ¸n ph¸t triÓn tæng hîp nguån níc, ngoµi ra nã cßn bæ trî cho nh÷ng ph¬ng ph¸p kh¸c khi ph¶i xö lý nh÷ng th«ng tin bÊt ®Þnh.

ViÖc x¸c ®Þnh çc hÖ sè Vi b»ng ph¬ng ph¸p chuyªn gia cã thÓ m¾c ph¶i sai lÇm v× yÕu tè chñ quan. §iÒu nµy cã thÓ kh¾c phôc b»ng ph¬ng ph¸p lo¹i chuyªn gia, tøc lµ sö dông chuyªn gia theo ngµnh, kh«ng theo ngµnh; theo vïng hëng lîi hoÆc kh«ng theo vïng hëng lîi v.v... Ngoµi ra cßn cã thÓ kh¾c phôc nh÷ng sai lÇm chñ quan khi lÊy ý kiÕn chuyªn gia b»ng çch thùc hiÖn ghi ©m.

www.vnco

ld.vn


2.4. Çc ph¬ng ph¸p ph©n tÝch kinh tÕ tµi nguyªn níc

VÒ ph©n tÝch kinh tÕ tµi nguyªn níc sö dông çc ph¬ng ph¸p sau:

2.4.1. Gi¸ thÞ trêng (Market Price) §©y lµ ph¬ng ph¸p ph©n tÝch ®¬n gi¶n mµ hiÖu qu¶ nhÊt. Gi¸ c¶ thÞ trêng ®îc

x¸c ®Þnh nhê t¸c ®éng qua l¹i gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n. Trong thÞ trêng c¹nh tranh hoµn h¶o thêng cã mét gi¸. Trong thÞ trêng c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o, ngêi b¸n kh¸c nhau cã thÓ ®Æt nh÷ng gi¸ kh¸c nhau. Khi ®ã hiÓu gi¸ thÞ trêng lµ gi¸ trung b×nh phæ biÕn.

2.4.2. Gi¸ mê (Shadow Price) ThÞ trêng cã thÓ kh«ng hoµn h¶o do nhiÒu nguyªn nh©n. Çc nguyªn nh©n ®ã lµ:

hiÖu qu¶ cña ®éc quyÒn, thuÕ vµ kho¶n trî cÊp, th«ng tin kh«ng ®Çy ®ñ ®èi víi ngêi tiªu dïng còng nh kh¶ n¨ng s½n cã cña hµng hãa. Nh vËy trong phÇn lín çc trêng hîp gi¸ thÞ trêng cÇn ph¶i tÝnh l¹i.

VÝ dô khi tÝnh to¸n thiÖt h¹i do lò lôt g©y nªn th«ng thêng ph¶i sö dông gi¸ mê (hay gi¸ bãng) ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ trung b×nh cßn l¹i cña hµng hãa bÞ ph¸ huû v× thÞ trêng ®å cò coi vËt ®ã hoµn toµn bÞ mÐo mã.

MÆt kh¸c thËt cÇn thiÕt ®Ó sö dông gi¸ mê x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ®Êt n«ng nghiÖp. V× gi¸ c¶ cña ®Êt n«ng nghiÖp t¬ng øng víi gi¸ c¶ thÞ trêng cña s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt tõ ®Êt n«ng nghiÖp, çc kho¶n trî cÊp cho s¶n phÈm nµy ®îc ph¶n ¸nh trong gi¸ ®Êt n«ng nghiÖp.

Tuy nhiªn çch tiÕp cËn th«ng thêng ®îc sö dông tõng phÇn. §Çu tiªn gi¸ mê cña hµng hãa (®èi víi lo¹i hµng hãa sö dông gi¸ mê) ®îc x¸c ®Þnh sau ®ã nh©n toµn bé sè lîng hµng hãa víi gi¸ mê cuèi cïng tÝnh tæng l¹i cho toµn bé gi¸ trÞ; V× çch tiÕp cËn chØ cã thÓ øng dông ®èi víi lo¹i hµng hãa mµ gi¸ c¶ thÞ trêng thêng ®îc ph©n nhá tõng phÇn h¬n lµ tÝnh tæng hîp.

C¶ hai kü thuËt sö dông gi¸ thÞ trêng vµ gi¸ mê chØ cã thÓ ®îc sö dông x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng hãa. §«i khi cho r»ng viÖc t¹o ra thÞ trêng hµng hãa sÏ cÇn thiÕt t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ s¶n xuÊt. Tuy nhiªn sÏ kh«ng lµ chÝnh x¸c gi¸ c¶ kh«ng cho phÐp n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi víi hµng hãa c«ng céng hoÆc lµ ®èi víi hµng hãa t nh©n.

2.4.3. Ph¬ng ph¸p chi phÝ du lÞch (TCM - Travel cost Method) Ph¬ng ph¸p nµy chñ yÕu ¸p dông trong trêng hîp c«ng tr×nh thñy lîi ®îc khai

th¸c lîi dông tæng hîp, trong môc tiªu khai th¸c sö dông cã thªm du lÞch, ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ t¨ng thªm do cã c«ng tr×nh thñy lîi. Ph¬ng ph¸p nµy do Clawson (1959) ®Ò nghÞ. Ph¬ng ph¸p nµy cã hai u ®iÓm râ rÖt ®èi víi çc nhµ ph©n tÝch: thø nhÊt lµ gi¸ trÞ ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ, thø hai çc nhµ ph©n tÝch cã c¬ héi ®Ó chän gi¸ trÞ trong mét vµi giíi h¹n réng lín.

Gi¶ thiÕt c¬ b¶n cña ph¬ng ph¸p nµy lµ lîng kh¸ch vµ tÇn suÊt kh¸ch du lÞch ®Õn ®Þa ®iÓm du lÞch th× phô thuéc vµo sù hÊp dÉn cña ®Þa ®iÓm du lÞch vµ kho¶ng çch gi÷a ®Þa ®iÓm du lÞch vµ n¬i ®Õn, cuèi cïng lµ chi phÝ c¬ héi cña du lÞch. Chi phÝ du lÞch thêng t¨ng lªn do kho¶ng çch ®Õn çc ®iÓm du lÞch.

www.vnco

ld.vn


2.4.4. Ph¬ng ph¸p gi¸ Hedonic (Hedonic Price Method - HPM) Ph¬ng ph¸p gi¸ Hedonic lµ kü thuËt ®∙ tõng ®îc sö dông ®Ó ph©n chia çc thµnh

phÇn vÒ hiÖu Ých hoÆc thiÖt h¹i tõ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ nhµ (Rosen, 1974). Nã còng ®îc sö dông trong mét vµi lÜnh vùc: ch¼ng h¹n dïng ®Ó ®¸nh gi¸ ¶nh hëng cña ®é ån ®Õn gi¸ nhµ, ¶nh hëng cña c¬ së s¶n xuÊt x¨ng dÇu ®Æt gÇn c«ng viªn hoÆc n¬i du lÞch cã vÞ trÝ gÇn nhµ. Ph¬ng ph¸p cßn dïng ®Ó ®¸nh gi¸ ¶nh hëng lò lôt vµ nh÷ng rñi ro kh¸c.

Gi¶ thiÕt c¬ b¶n cña ph¬ng ph¸p lµ mét ng«i nhµ bÊt kú nµo lµ tËp hîp çc bé phËn vµ gi¸ b¸n nhµ lµ tËp hîp tõ çc bé phËn cÊu thµnh ng«i nhµ. VÝ dô, cÊu thµnh ng«i nhµ bao gåm c¶ viÖc gÇn bê s«ng, gÇn n¬i nghØ m¸t ven biÓn. NÕu nh gi¸ b¸n cña ng«i nhµ kh¸c nhau vµ thÓ hiÖn trong ph¹m vi réng cña çc thµnh phÇn cÊu thµnh ng«i nhµ ®îc x¸c ®Þnh tõ gi¸ trÞ cña çc bé phËn cÊu thµnh th× nã cã kh¶ n¨ng ph©n chia çc gi¸ trÞ t¬ng øng ®èi víi tõng cÊu thµnh.

Tuy nhiªn nh÷ng lîi nhuËn nµo hoÆc nh÷ng thiÖt h¹i nµo trong trêng hîp cô thÓ lµ kh«ng râ rµng. §èi víi khu vùc nghØ m¸t hoÆc t¹i çc vÞ trÝ hay bÞ s¹t lá gÇn bê s«ng ho¹c bê biÓn, th× nh÷ng g× cã thÓ do lêng ¸ng chõng theo ph¬ng ph¸p nµy lµ gi¸ trÞ cña cuéc du lÞch tíi vïng ven biÓn, th¾ng c¶nh vµ còng cã thÓ lµ nhËn thøc vÒ ph¸t triÓn çc mong muèn ®Æt chç t¹i çc vïng nµy. Tuy nhiªn dêng nh hÖ sè t¬ng quan gi÷a nh÷ng ¶nh hëng nµy lµ cao. Víi çc biÕn cã ®é t¬ng quan cao nh vËy th× sÏ rÊt khã x¸c ®Þnh sù ®ãng gãp cña bÊt kú mét biÕn ®¬n nµo.

Sù kh«ng râ rµng khi ®¸nh gi¸ cã hai hµm ý sau: thø nhÊt lµ rñi ro cña viÖc tÝnh hai lÇn vÝ dô hiÖu Ých cña viÖc sèng gÇn nh÷ng n¬i du lÞch vµ hiÖu Ých vÒ nghØ ng¬i cña bé phËn d©n c ®Þa ph¬ng, thø hai ph¬ng tr×nh t¬ng quan tù mÊt ®i tÝnh râ rµng nÕu bá ®i çc biÕn quan träng.

2.4.5. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ngÉu nhiªn (Contingent Valuation Method - CVM) VÒ lý thuyÕt ph¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông ®èi víi viÖc ®¸nh gi¸ çc lo¹i hµng hãa

cã gi¸ trÞ sö dông hoÆc kh«ng cã gi¸ trÞ sö dông. C¬ b¶n ph¬ng ph¸p nµy chñ yÕu dùa vµo ®iÒu tra x∙ héi. Çc mÉu tr¶ lêi ®îc lµm díi d¹ng ®iÒu tra pháng vÊn hoÆc c©u hái qua ®êng bu ®iÖn vÒ gi¸ trÞ cña hµng hãa. Th«ng thêng ngêi ®îc pháng vÊn sÏ ph¶i tr¶ lêi çc c©u hái vÒ sù s½n lßng chi tr¶ c¬ chÕ chi tr¶, vµ kh¶ n¨ng thay ®æi vÒ kh¶ n¨ng cña hµng hãa.

HiÖn nay ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông réng r∙i ë Mü, n¬i ®©y cã nhiÒu nghiªn cøu c¬ b¶n ®∙ ®îc tiÕn hµnh díi çc hîp ®ång cña C¬ quan B¶o VÖ M«i Trêng Hoa Kú.

Do ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ngÉu nhiªn chñ yÕu lµ dùa vµo ph¬ng ph¸p nghiªn cøu vÒ x∙ héi häc cho nªn thñ tôc kh¶o s¸t x∙ héi ®îc thiÕt lËp cÇn ph¶i phï hîp bao gåm thiÕt kÕ çc mÉu chÆt chÏ, kiÓm so¸t c«ng viÖc thùc ®Þa vµ thiÕt kÕ çc hÖ thèng c©u hái. Nªn kiÓm tra nh÷ng c¨n cø bao hµm trong çc mÉu thiÕt lËp vÒ sù ®o lêng çc c©u hái vµ nh÷ng dù ®Þnh cÇn hái ®ång thêi kiÓm tra tÝnh hiÖn thùc vÒ kh¶ n¨ng tr¶ lêi trong çc mÉu thiÕt lËp vµ çc sai sè thêng gÆp.

Trªn c¬ së nh×n nhËn cña çc nhµ khoa häc th× çc ®Æc tÝnh nh c¨n cø vµ tÝnh hiÖn thùc lµ tiªu chÝ c¬ b¶n ®Ó øng dông bÊt cø ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nµo.

www.vnco

ld.vn


2.5. §¸nh gi¸ lîi Ých cña çc ngµnh kinh tÕ sö dông tµi nguyªn níc 2.5.1. HÖ thèng tíi tiªu

NhiÖm vô c¬ b¶n cña ngµnh thñy lîi phôc vô n«ng nghiÖp tíi lµ ®¶m b¶o æn ®Þnh vµ t¨ng vô çc lo¹i c©y trång/n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng thu nhËp trong n«ng nghiÖp. Khi xÐt ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ vèn ®Çu t x©y dùng thñy lîi phôc vô c¶i t¹o ®Êt cÇn ph¶i xÐt ®Õn mét sè ®Æc ®iÓm:

� Thêi gian thùc hiÖn l©u dµi.

� Phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, çc yÕu tè kinh tÕ x∙ héi trong tõng vïng cña ®Êt níc.

� ¶nh hëng vµo cêng ®é ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ®èi víi thñy lîi phôc vô tíi ruéng thêng x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ b»ng çc chØ tiªu sau:

- ChØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ so s¸nh vèn ®Çu t thªm ®Ó lùa chän gi¶i ph¸p vµ th«ng sè c¬ b¶n cña c«ng tr×nh.

- ChØ tiªu lîi Ých, lîi nhuËn, t¨ng thu nhËp.

+ HÖ sè lîi nhuËn.

+ Gi¸ trÞ thu thËp vµ chi phÝ trong suèt ®êi sèng kinh tÕ c«ng tr×nh quy vÒ thêi ®iÓm hiÖn t¹i (NPV: B/C).

+ TØ suÊt thu håi vèn bªn trong (IRR).

- Çc chØ tiªu bæ sung.

Khi x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña Thñy lîi phôc vô tíi ruéng cÇn ph¶i ph©n biÖt mét sè trêng hîp tÝnh to¸n:

+ Dù ¸n míi, dù ¸n c¶i t¹o, më réng, hiÖn ®¹i.

+ XÐt hiÖu qu¶ riªng cho thñy lîi

+ Coi thñy lîi lµ mét trong nh÷ng chi phÝ/®Çu vµo cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Ó cã ®Çu ra lµ s¶n phÈm (lóa, l¬ng thÞt, s÷a).

- HiÖu Ých cña hÖ thèng tíi.

� Bæ sung níc cho c©y trång trong giai ®o¹n sinh trëng víi môc ®Ých t¨ng n¨ng suÊt c©y trång.

� Gãp phÇn gi¶m chi phÝ b¬m níc do mùc níc ngÇm t¨ng lªn.

� C¶i t¹o diÖn tÝch kh«ng çch t¸c do kh«ng cã níc vµ më réng diÖn tÝch gieo trång.

� T¨ng vô vµ gióp gieo trång ®îc nhiÒu lo¹i gièng c©y míi.

� Th©m canh t¨ng n¨ng suÊt c©y trång vµ n©ng cao gi¸ trÞ tæng s¶n lîng.

� ChuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång.

� Gãp phÇn c¶i t¹o m«i trêng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n.

www.vnco

ld.vn


� æn ®Þnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng cña nh÷ng ngêi lµm n«ng nghiÖp ®ång thêi gãp phÇn kÝch thÝch çc ngµnh s¶n xuÊt kh¸c ph¸t triÓn.

� KÝch thÝch sù bu«n b¸n trao ®æi hµng hãa.

2.5.2. Ngµnh n¨ng lîng §Ó sö dông n¨ng lîng níc, ngêi ta x©y dùng çc nhµ m¸y thñy ®iÖn bËc thang,

çc nhµ m¸y thñy ®iÖn tÝnh n¨ng, çc nhµ m¸y thñy ®iÖn thñy triÒu. TÊt c¶ çc nhµ m¸y thñy ®iÖn kÓ trªn thuéc d¹ng sö dông nguån n¨ng lîng håi phôc - chóng sÏ tham gia vµo phôc vô biÓu ®å phô t¶i cña hÖ thèng ®iÖn. HÖ thèng ®iÖn bao gåm çc lo¹i nhµ m¸y thñy ®iÖn: thñy ®iÖn, thñy ®iÖn tÝnh n¨ng, thñy ®iÖn thñy triÒu, nhiÖt ®iÖn ngng h¬i, nhiÖt ®é theo çc chÕ ®é ®iÖn vµ chÕ ®é nhiÖt, ®iÖn nguyªn tö v.v... vµ hÖ thèng chuyÓn t¶i ph©n phèi ®iÖn n¨ng.

Khi chän s¬ ®å líi ®iÖn, lo¹i nhµ m¸y ®iÖn trong hÖ thèng ®iÖn thêng dïng hÖ sè hiÖu qu¶ kinh tÕ so s¸nh vèn ®Çu t.

Khi dÉn chøng hiÖu qu¶ kinh tÕ cña dù ¸n thñy ®iÖn thêng dùa vµo hÖ sè lîi nhuËn hoÆc gi¸ trÞ thu nhËp rßng quy vÒ hiÖn t¹i, tû lÖ gi÷a lîi Ých vµ chi phÝ, tû suÊt thu håi vèn bªn trong.

Mét sè chØ tiªu thêng dïng:

- Vèn ®Çu t ®¬n vÞ c«ng suÊt.

- Vèn ®Çu t ®¬n vÞ ®iÖn n¨ng.

- Gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng.

- Sè giê sö dông c«ng suÊt thiÕt kÕ.

- Sù tiÕt kiÖm tµi nguyªn kh«ng håi phôc.

Khi so s¸nh çc ph¬ng ¸n lo¹i nhµ m¸y ®iÖn, th«ng thêng so s¸nh gi÷a nhµ m¸y thñy ®iÖn vµ nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn. Víi nguyªn t¾c so s¸nh: ®ång nhÊt vÒ sè lîng vµ chÊt lîng trong cïng thêi kú so s¸nh. RÊt khã ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn nµy khi xÐt ®Õn: nguån tµi nguyªn håi phôc (nhµ m¸y thñy ®iÖn sö dông), nguån tµi nguyªn kh«ng håi phôc (nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn sö dông than, dÇu, khÝ ®èt v.v...); tÝnh linh ®éng cña thñy ®iÖn cao h¬n nhiÖt ®iÖn; ¶nh hëng ®Õn m«i trêng (thñy ®iÖn kh«ng lµm « nhiÔm kh«ng khÝ nhng tæn thÊt ®Êt ®ai rÊt lín do lµm hå chøa; nhiÖt ®iÖn lµm « nhiÔm kh«ng khÝ). Mét sè kh¸c biÖt kÓ trªn khi so s¸nh hoÆc khi dÉn chøng hiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc sö dông n¨ng lîng níc cÇn ph¶i xÐt ®Õn, mÆc dï cã nh÷ng ¶nh hëng kh«ng tÝnh ®îc b»ng tiÒn hoÆc kh«ng lîng hµng hãa ®îc.

§Ó sö dông cã hiÖu qu¶ nguån n¨ng lîng níc, khi nhµ m¸y thñy ®iÖn lµm viÖc trong hÖ thèng n¨ng lîng cã çc nhµ m¸y ®iÖn kh¸c nhau tham gia cÇn lu ý ®Õn chØ tiªu sè giê sö dông c«ng suÊt thiÕt kÕ cña nhµ m¸y thñy ®iÖn.

Lîi Ých cña ngµnh n¨ng lîng:

- Lîi Ých do cung cÊp ®iÖn n¨ng cho çc ngµnh kinh tÕ, ®iÖn n¨ng cho sinh ho¹t, c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng.

www.vnco

ld.vn


- §ång thêi më réng ph¸t triÓn çc ngµnh kinh tÕ n«ng nghiÖp ph¸t triÓn n«ng th«n vµ c«ng nghiÖp.

- §iÒu chØnh cung cÊp ®iÖn khi phô t¶i thay ®æi.

- Gi¶m gi¸ thµnh ®iÖn n¨ng do sö dông nguyªn liÖu rÎ ph¸t ®iÖn, tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ nÕu ph¶i nhËp khÈu n¨ng lîng.

- T¹o ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cÊp ®iÖn cho çc ngµnh kinh tÕ gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng thªm nhiÒu c¬ héi viÖc lµm gióp cho tæng s¶n phÈm quèc d©n t¨ng râ rÖt.

- VÒ mïa kiÖt mùc níc s«ng ®îc t¨ng lªn gióp cho viÖc cÊp níc cho n«ng nghiÖp vµ çc ngµnh kinh tÕ quèc d©n kh¸c.

ThiÖt h¹i:

- DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp sÏ bÞ gi¶m ®i do x©y dùng c«ng tr×nh thñy ®iÖn.

- T¸c h¹i vÒ ngËp lôt ®èi víi vïng diÖn tÝch xung quanh hå khi tÝch níc ®Ó ph¸t ®iÖn.

- Sö dông nguån nhiªn liÖu níc ®Ó ph¸t ®iÖn sÏ lµm thay ®æi chÕ ®é thñy v¨n cña çc hÖ thèng lu vùc s«ng.

2.5.3. Ngµnh thñy s¶n Ph¬ng híng c¬ b¶n ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc nu«i ç lµ t¹o thµnh

mét tæ hîp nu«i, ®¸nh b¾t, chÕ biÕn ç.

TÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ so s¸nh vèn ®Çu t víi môc ®Ých lùa chän ph¬ng ¸n kinh tÕ nhÊt ®èi víi viÖc nu«i, ®¸nh b¾t vµ chÕ biÕn ç. Còng nh çc ngµnh kinh tÕ kh¸c, viÖc lùa chän ph¬ng ¸n kinh tÕ dùa vµo chØ tiªu chi phÝ tÝnh to¸n quy ®æi nhá nhÊt.

ViÖc sö dông chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ chung, tû lÖ B/C, NPV, IRR cho ph¬ng ¸n t¬ng øng víi çc trêng hîp lµm míi, c¶i t¹o, më réng, hiÖn ®¹i hãa.

Lîi Ých:

- Gãp phÇn t¨ng gi¸ trÞ tæng s¶n lîng nÒn kinh tÕ quèc d©n.

- Gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng cho nh©n d©n.

- Gi¶m ¸p lùc vÒ thùc phÈm ®èi víi ®êi sèng kinh tÕ x∙ héi.

- T¹o ra nhiÒu c¬ héi c«ng ¨n viÖc lµm cho x∙ héi.

ThiÖt h¹i:

- DiÖn tÝch ®Êt sÏ bÞ gi¶m ®i do x©y dùng c«ng tr×nh nu«i trång thñy s¶n.

- ¶nh hëng ®Õn m«i trêng níc vµ th¶m phñ thùc vËt xung quanh khu vùc nu«i trång thñy s¶n.

2.5.4. Giao th«ng thñy HiÖu qu¶ kinh tÕ vèn ®Çu t vµo viÖc ph¸t triÓn vËn t¶i s«ng vµ çc xÝ nghiÖp cña

nã ®îc x¸c ®Þnh khi gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò sau:

www.vnco

ld.vn


- Quy ho¹ch ph¸t triÓn çc xÝ nghiÖp vµ liªn hîp çc xÝ nghiÖp s¶n xuÊt: tµu, c¶ng, nh÷ng nhµ m¸y l¾p r¸p, tuyÕn ®iÒu khiÓn vËn t¶i trong khu vùc.

- LuËn chøng nh÷ng gi¶i ph¸p kÜ thuËt míi: hµn tµu, c¶ng, xÝ nghiÖp ®ãng tµu v.v...

- ThiÕt kÕ çc c«ng tr×nh thñy lîi trªn ®êng vËn t¶i thñy.

- §¸nh gi¸ ho¹t ®éng kinh tÕ cña çc xÝ nghiÖp vËn t¶i.

ViÖc lùa chän nh÷ng ph¬ng ¸n ph¸t triÓn cña xÝ nghiÖp vËn t¶i s«ng hoÆc lµ nh÷ng gi¶i ph¸p kü thuËt an toµn ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së hiÖu qu¶ kinh tÕ so s¸nh vèn ®Çu t. HiÖu qu¶ kinh tÕ chung, gi¸ trÞ thu nhËp rßng tÝnh theo hiÖn t¹i, tû lÖ gi÷a lîi Ých víi chi phÝ ®îc x¸c ®Þnh víi ph¬ng ¸n chän nh»m kiÓm tra tÝnh hîp lý cña gi¶i ph¸p kü thuËt ®∙ ®îc chän trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng kinh tÕ cña çc xÝ nghiÖp, liªn hîp xÝ nghiÖp vËn t¶i thñy.

ViÖc vËn dông çc chØ tiªu c¬ b¶n vµo x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ vËn t¶i thñy cÇn xem xÐt cho nh÷ng ®èi tîng cô thÓ. X©y dùng míi, c¶i t¹o, më réng hay hiÖn ®¹i hãa.

¶nh hëng cña vËn t¶i thñy ®èi víi « nhiÔm nguån níc cho dÇu mì th¶i tõ tµu bÌ, do con ngêi v.v... ®îc tÝnh ®Õn; nªn ph¶i cã biÖn ph¸p chèng « nhiÔm hoÆc lµm s¹ch níc cÇn ®îc x¸c ®Þnh nh mét trong nh÷ng thµnh phÇn chi phÝ vËn t¶i thñy .

ViÖc vËn chuyÓn qua ®Ëp cña tµu bÌ ®∙ lµm tæn thÊt níc tõ hå chøa. CÇn x¸c ®Þnh lîng níc tæn thÊt, n¨ng lîng tæn thÊt do tµu thuyÒn vËn t¶i qua ®Ëp g©y ra.

Lîi Ých:

- Gãp phÇn t¨ng kh¶ n¨ng vËn chuyÓn vµ lu th«ng hµng hãa trªn thÞ trêng.

- Cíc chi phÝ vËn chuyÓn hµng hãa t¬ng ®èi thÊp so víi çc lo¹i h×nh dÞch vô vËn chuyÓn kh¸c.

- T¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc giao lu bu«n b¸n vµ trao ®æi hµng hãa gi÷a çc vïng kh¸c nhau.

- Më réng lßng dÉn t¨ng kh¶ n¨ng tho¸t lò.

- T¹o thªm nhiÒu c¬ héi c«ng ¨n viÖc lµm cho x∙ héi.

ThiÖt h¹i:

- DiÖn tÝch ®Êt sÏ bÞ gi¶m ®i do x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng.

- ¶nh hëng ®Õn m«i trêng níc vµ th¶m phñ thùc vËt xung quanh.

2.5.5. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c«ng tr×nh chèng lò HiÖu Ých phßng lò mµ c«ng tr×nh ®¹t ®îc chÝnh lµ thiÖt h¹i cña vïng dù ¸n nÕu

x¶y ra lò. ThiÖt h¹i ®ã kh«ng chØ ®èi víi ngµnh n«ng nghiÖp mµ cßn cho tÊt c¶ çc ngµnh kinh tÕ quèc d©n kh¸c. §Ó tÝnh to¸n ®îc thiÖt h¹i ®ã cÇn x¸c ®Þnh gi¸ trÞ kinh tÕ cña vïng ®ã, c¶ tríc m¾t còng nh l©u dµi, ®ång thêi x¸c ®Þnh thiÖt h¹i kh«ng chØ vÒ vËt chÊt mµ cßn c¶ thiÖt h¹i vÒ mÆt tinh thÇn.

www.vnco

ld.vn


ThiÖt h¹i do lò trung b×nh hµng n¨m lµ diÖn tÝch n»m díi ®å thÞ vÏ theo trôc kh¶ n¨ng vît qu¸ (§êng tÇn suÊt xuÊt hiÖn vÒ thiÖt h¹i theo çc n¨m xuÊt hiÖn trËn lò). §å thÞ (h×nh 2-4) cã tªn lµ “mèi quan hÖ kh¶ n¨ng thiÖt h¹i” vµ thu nhËn ®îc tõ ph©n tÝch mét sè c¬n lò rong t¬ng lai víi mét ph¹m vi møc ®é nghiªm träng. KÕt qu¶ sÏ kh«ng tin cËy nÕu sö dông mét hoÆc hai trËn lò, nªn sö dông Ýt nhÊt lµ ba hoÆc tèt nhÊt lµ s¸u trËn lò. §iÒu quan träng lµ x¸c ®Þnh thêi kú xuÊt hiÖn l¹i cña trËn lò mµ thiÖt h¹i b¾t ®Çu, gi¶ ®Þnh lµ mét sè trËn lò g©y ra thiÖt h¹i kh«ng ®Õm ®îc còng nh thêi ®iÓm vµ thêi kú çc ®ª hiÖn cã l¹i bÞ háng, nÕu ®ã lµ c¬ chÕ lò cÇn gi¶m.

H×nh 2-4. §êng tÇn suÊt xuÊt hiÖn vÒ thiÖt h¹i theo çc n¨m xuÊt hiÖn trËn lò

www.vnco

ld.vn


Lîi Ých cña viÖc gi¶m lò lu«n lu«n ®îc tÝnh b»ng çc tiªu chÝ “cã vµ kh«ng cã”: ph©n tÝch chi phÝ - hiÖu Ých xem xÐt sù kh¸c nhau vÒ cã vµ kh«ng cã ®Çu t ®ang ®îc ®¸nh gi¸.

§Ó lµm ®iÒu nµy cÇn tÝnh hai mèi quan hÖ mÊt kh¶ n¨ng ®èi víi tõng lùa chän: mèi quan hÖ kh«ng cã dù ¸n (thêng lµ t×nh huèng “kh«ng lµm g×”) vµ mèi quan hÖ víi dù ¸n vµ víi lò cßn sãt l¹i cã thÓ x¶y ra. Sù kh¸c nhau gi÷a çc khu vùc díi ®å thÞ cña hai mèi quan hÖ nµy lµ l∙i rßng cña viÖc ®Çu t tÝnh theo n¨m, ®iÒu nµy cã nghÜa lµ tæng l∙i - mét khi ®∙ khÊu trõ trong suèt tuæi thä cña dù ¸n - ph¶i ®îc so s¸nh víi chi phÝ dù ¸n ®∙ khÊu trõ.

HiÖu qu¶ cña c«ng tr×nh chèng lò ®îc x¸c ®Þnh b»ng chÝnh thiÖt h¹i do lò sinh ra khi kh«ng cã c«ng tr×nh chèng lò.

Tæn thÊt do lò sinh ra ®îc tÝnh theo d¹ng sau:

( ) ( )m

i ii 1

Y h P h

Ym

==∑

(2-16)

trong ®ã:

Yi(h) - tæn thÊt do trËn lò thø i, t¬ng øng víi ®é ngËp s©u h;

Pi(h) - tÇn suÊt cña trËn lò thø i;

m - sè trËn lò.

Cã thÓ kÓ ra çc lo¹i tæn thÊt do lò sinh ra nh sau:

- Tæn thÊt trùc tiÕp cña vèn cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng cña çc ngµnh kinh tÕ trong vïng bÞ ngËp.

- Tæn thÊt hai lÇn cña çc xÝ nghiÖp trong vµ ngoµi vïng bÞ ngËp lôt.

- Tæn thÊt do kh«ng sö dông ®Êt ë vïng bÞ ngËp lôt.

- Tæn thÊt tinh thÇn vµ x∙ héi cña nh©n d©n trong vµ ngoµi vïng bÞ ngËp.

§Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ kinh tÕ vèn ®Çu t trong ph¸t triÓn nguån níc, trªn c¬ së çc ph¬ng ph¸p vµ c¶i t¹o tiªu cæ truyÒn, hiÖn nay ngêi ta ®∙ c¶i t¹o çc ph¬ng ph¸p tèi u nhiÒu môc tiªu, ph¬ng ph¸p ph©n tÝch nhiÒu yÕu tè. Víi çc ph¬ng ph¸p trªn cÇn sö dông m« h×nh to¸n vµ m¸y tÝnh. Trong ngµnh kinh tÕ níc khi ph©n tÝch nhiÒu yÕu tè thêng dïng lý thuyÕt quy ho¹ch thùc nghiÖm vµ m« h×nh m« pháng.

2.6. øng dông ph¬ng ph¸p quy ho¹ch tuyÕn tÝnh trong tÝnh to¸n kinh tÕ tµi nguyªn níc

Quy ho¹ch tuyÕn tÝnh lµ ph¬ng ph¸p to¸n häc ®îc nhµ to¸n häc Goenge Dantzig x©y dùng vµo n¨m 1947. Quy ho¹ch tuyÕn tÝnh yªu cÇu hµm môc tiªu vµ tÊt c¶ çc ph¬ng tr×nh kh¸c ®Òu ®îc viÕt díi d¹ng tuyÕn tÝnh.

www.vnco

ld.vn


Cã ba thµnh phÇn c¬ b¶n cña quy ho¹ch tuyÕn tÝnh:

- Hµm môc tiªu.

- HÖ ph¬ng tr×nh rµng buéc.

- §iÒu kiÖn rµng buéc kh«ng ©m cã nghÜa nghiÖm cña bµi to¸n lu«n d¬ng.

Quy ho¹ch tuyÕn tÝnh lµ lÜnh vùc quy ho¹ch to¸n häc, bao gåm lý thuyÕt vµ ph¬ng ph¸p gi¶i çc bµi to¸n cùc trÞ, ®Æc trng bëi çc quan hÖ tuyÕn tÝnh gi÷a çc biÕn sè, tøc lµ c¶ hµm môc tiªu f(x) vµ çc hµm rµng buéc g(x) tuyÕn tÝnh .

Trong trêng hîp chung, bµi to¸n qui ho¹ch tuyÕn tÝnh ®îc m« t¶ nh sau: t×m vÐc t¬ X(x1, ..., xn), ®Ó hµm môc tiªu ®¹t ®îc cùc tiÓu hoÆc cùc ®¹i:

n

j jj 1

L c x=

= ∑ (j = 1, ..., n) (2-17)

víi lo¹i rµng buéc:

n

ij j ij 1

a x b=

≤∑ (i = 1, ..., n) (2-18)

vµ tÊt c¶ çc biÕn sè kh«ng ©m:

xj ≥ 0 §Ó gi¶i bµi to¸n quy hoach tuyÕn tÝnh cã hai çch:

- Ph¬ng ph¸p h×nh häc.

- Ph¬ng ph¸p ®¬n h×nh.

Th«ng thêng ph¬ng ph¸p quy hoach tuyÕn tÝnh ®îc ¸p dông trong bµi to¸n kinh tÕ tµi nguyªn níc khi gi¶i bµi to¸n quy ho¹ch hå chøa ®a môc tiªu ho¹ch quy ho¹ch nguån níc cho lu vùc.

Thêng gÆp quy ho¹ch tuyÕn tÝnh trong hµng lo¹t çc bµi to¸n: bµi to¸n vÒ lùa chän kÕ ho¹ch tèi u, bµi to¸n vÒ thµnh phÇn tèi u hçn hîp, bµi to¸n vËn t¶i v.v...

2.7. øng dông ph¬ng ph¸p quy ho¹ch ®éng trong tÝnh to¸n kinh tÕ tµi nguyªn níc

§Ó dù ®o¸n sù ph¸t triÓn cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n hoÆc tõng ngµnh, ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch vµ ch¬ng tr×nh tèi u thêng sö dông m« h×nh ®éng. M« h×nh ®éng m« t¶ qu¸ tr×nh kinh tÕ trong ph¸t triÓn (ph¸t triÓn liªn tôc hoÆc tõng giai ®o¹n). Trong trêng hîp chung, m« h×nh ®éng tiÕn hµnh víi sù m« t¶ tr¹ng th¸i ban ®Çu cña hÖ thèng, viÔn c¶nh cña kh¶ n¨ng c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ tiªu chuÈn tèi u. To¸n quy ho¹ch ®éng cho phÐp lùa chän tËp hîp cña çc kh¶ n¨ng tèi u s¶n suÊt. §Ó m« t¶ to¸n häc cña bµi to¸n nµy, ngêi ta ®∙ sö dông hÖ ph¬ng tr×nh vi ph©n tuyÕn tÝnh n (m« h×nh víi thêi gian liªn tôc) - hÖ ph¬ng tr×nh sai ph©n (trong m« h×nh víi thêi gian kh«ng liªn tôc) vµ hÖ ph¬ng tr×nh ®¹i sè thêng.

www.vnco

ld.vn


Bµi to¸n quy ho¹ch ®éng víi thêi gian rêi r¹c cã thÓ viÕt nh sau:

( )T

tt 1

f x min=

→∑ (2-19)

g(xt) ≤ bt (t = 1, ..., T)

xt ≥ 0 trong ®ã:

g(xt) - hµm rµng buéc ®èi thêi ®iÓm thø t cña thêi gian;

bt - vÐc t¬ h»ng sè cña nh÷ng rµng buéc ®èi víi thêi ®iÓm thø t.

Thªm vµo hµng lo¹t çc bµi to¸n (vÝ dô, khi tèi u viÖc ®a vµo vèn c¬ b¶n) cÇn ph¶i cã thªm ®iÒu kiÖn

xj, t ≤ xj, t + 1

bao gåm c¶ vèn l¾p r¸p ®îc ®a vµo tríc ®ã. Gi¶i bµi to¸n sÏ cã tËp hîp vÐc t¬ xt, çc vÐc t¬ nµy ®îc x¸c ®Þnh quy ho¹ch tèi u trong mçi mét giai ®o¹n ph¸t triÓn.

Trong phÇn nµy bµi to¸n quy ho¹ch sÏ ®îc xÐt tíi, trong ®ã yÕu tè thêi gian vµ çc ph¬ng ¸n lùa chän sÏ ®ãng vai trß hÕt søc quan träng vµ bµi to¸n nµy ®îc gäi lµ bµi to¸n quy ho¹ch ®éng. §Æc ®iÓm chung cña bµi to¸n nµy ®ßi hái nghiªn cøu çc qu¸ tr×nh nhiÒu giai ®o¹n, bao gåm çc d∙y phÐp to¸n trong ®ã kÕt qu¶ cña phÐp to¸n tríc sÏ ®îc dïng nh lµ çc ®iÒu kiÖn ®iÒu khiÓn çc phÐp to¸n sau.

- ThiÕt lËp bµi to¸n quy ho¹ch ®éng vµ çc ph¬ng tr×nh Bellmann.

- Tu©n thñ çc bíc sau ®©y ®Ó thiÕt lËp bµi to¸n quy ho¹ch ®éng:

+ Chia çc giai ®o¹n nhê çc thêi ®iÓm, vÝ dô n = 0, 1, 2, 3..., nh vËy øng víi thêi ®iÓm n sÏ cã nhiÒu tr¹ng th¸i, kho¶ng çch gi÷a çc tr¹ng th¸i ®îc coi nh ®é dµi.

+ X¸c ®Þnh hµm tr¹ng th¸i.

+ VËn dông nguyªn lý tèi u cña Bellmann.

+ øng dông c«ng thøc truy håi cña Bellmann.

+ X¸c ®Þnh lé tr×nh tèi u.

www.vnco

ld.vn


Ch¬ng 3

Ph©n tÝch kinh tÕ m«i trêng

3.1. Kinh tÕ ®èi víi m«i trêng

Çc ho¹t ®éng kinh tÕ chiÕm vÞ trÝ trong vµ lµ mét phÇn cña hÖ thèng m«i trêng tù nhiªn hoÆc tæng quan h¬n lµ m«i trêng. Tµi nguyªn ®îc con ngêi khai th¸c tõ hÖ thèng m«i trêng sau khi khai th¸c ®îc chÕ biÕn ra çc s¶n phÈm phôc vô cho con ngêi, qu¸ tr×nh nµy lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Çc s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®îc ph©n phèi lu th«ng trªn thÞ trêng. Nh vËy, hÖ thèng kinh tÕ h×nh thµnh mét qu¸ tr×nh ®i tõ tµi nguyªn ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu thô. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm nµy kÌm theo qu¸ tr×nh th¶i çc chÊt th¶i. Ngay khi khai th¸c tµi nguyªn, con ngêi chØ sö dông nh÷ng vËt liÖu cÇn thiÕt, phÇn d thõa vÉn ®Ó l¹i m«i trêng, vÝ dô nh khi khai th¸c gç phôc vô cho s¶n xuÊt giÊy, çc phÕ th¶i nh l¸, vá, cµnh nhá, v.v... ®îc ®Ó l¹i trong rõng.

Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kh«ng tr¸nh ®îc viÖc th¶i çc chÊt, trong ®ã cã nhiÒu chÊt ®éc h¹i, vµo m«i trêng. Chóng cã thÓ lµ çc khÝ th¶i nh CO2, SO2, NOx, x©m nhËp vµo khÝ quyÓn; çc chÊt th¶i r¾n nh çc t¹p chÊt, çc hîp chÊt kim lo¹i, çc x¬ bôi, r¸c,... ®îc ch«n vïi xuèng lßng ®Êt hoÆc ®æ xuèng ao hå, biÓn,... Qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm còng th¶i nhiÒu lo¹i t¹p chÊt nh vá bao b×, vá ®å hép, thøc ¨n thõa, vµo m«i trêng. H×nh (3-1) minh ho¹ vÒ t¸c ®éng cña kinh tÕ ®èi víi m«i trêng.

H×nh 3-1. Mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ m«i trêng (Herfindahl and Kneese - 1974)

www.vnco

ld.vn


3.2. ThÞ trêng ®èi víi m«i trêng

TÊt c¶ chóng ta ®Òu sö dông mäi sù trao ®æi bu«n b¸n trªn thÞ trêng cho cuéc sèng hµng ngµy. ThÞ trêng ®îc coi lµ khu vùc cô thÓ ®Ó trao ®æi vÒ tiÒn tÖ vµ hµng hãa. §èi víi nhµ kinh tÕ çc ý tëng vÒ thÞ trêng hoµn toµn sinh ®éng vµ hä coi thÞ trêng nh c«ng cô tù nguyÖn ®Ó trao ®æi bu«n b¸n. ThÞ trêng lµ tËp hîp çc sù tháa thuËn th«ng qua ®ã ngêi b¸n vµ ngêi mua tiÕp xóc víi nhau ®Ó trao ®æi hµng hãa vµ dÞch vô. ThÞ trêng kÝch thÝch mét çch tù nhiªn çc nÒn v¨n hãa v× mäi ngêi ®Òu t×m thÊy gi¸ trÞ trong trao ®æi bu«n b¸n. Tuy nhiªn ®èi víi m«i trêng, thÞ trêng kh«ng thÓ ph©n ®Þnh tµi nguyªn m«i trêng mét çch cã hiÖu qu¶ n¬i mµ thÞ trêng kh«ng tån t¹i. RÊt nhiÒu tµi nguyªn m«i trêng ®îc thùc hiÖn kinh doanh th«ng qua çc qu¸ tr×nh trao ®æi mua b¸n cña thÞ trêng. VÝ dô nguån tµi nguyªn m«i trêng kh«ng tham gia vµo çc qu¸ tr×nh cña thÞ trêng lµ bÇu khÝ quyÓn cña tr¸i ®Êt, mét tû lÖ rÊt lín tµi nguyªn níc vµ phÇn lín nh÷ng vïng bá hoang. NÕu kh«ng cã sù ®iÒu tiÕt cña thÞ trêng th× « nhiÔm kh«ng ph¶i vËt ®Ó trao ®æi trªn thÞ trêng. Nhng khi thÞ trêng bÞ ®æ vì t¹o nªn nhiÒu vÊn ®Ò cho m«i trêng.

3.3. M«i trêng trong kinh tÕ thÞ trêng

Kinh tÕ cã mèi liªn hÖ réng r∙i vµ g¾n chÆt víi tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i trêng h¬n lµ con ngêi tëng. RÊt quan träng khi nãi r»ng kinh tÕ kh«ng chØ g¾n liÒn víi biÕn ®æi vÒ tµi chÝnh hiÖn t¹i còng nh trong t¬ng lai mµ cßn g¾n liÒn ®Õn biÕn ®æi vÒ m«i trêng. Gi¸ trÞ cña çc c«ng viÖc nh b¶o tån khu ®Êt ít ®èi víi ®a d¹ng hãa sinh häc, b¶o vÖ lò lôt, çc chøc n¨ng vÒ xö lý « nhiÔm, sÏ cã gi¸ trÞ kinh tÕ t¬ng øng víi s¶n lîng dÇu hµng tuÇn.

Nh vËy kinh tÕ vµ m«i trêng lµ hai hÖ thèng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ. Kinh tÕ ho¹t ®éng tõ bªn trong hÖ thèng m«i trêng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®îc x¸c ®Þnh ®ång thêi trong hai thèng trªn. Trong hÖ thèng kinh tÕ, chóng ta ®Ò cËp ®Õn çc vÊn ®Ò nh çc c«ng ty h×nh thµnh ngµnh c«ng nghiÖp, d©n chóng trong hai vai trß cña m×nh nh nhµ tiªu dïng vµ cung cÊp nh©n c«ng, chÝnh quyÒn, thÓ chÕ ®iÒu hµnh nh÷ng ho¹t ®éng gi÷a çc nhãm nh thÞ trêng, hiÖn tr¹ng vÒ c«ng nghÖ vµ thÞ trêng chøng kho¸n vÒ vèn s¶n xuÊt. Trong hÖ thèng m«i trêng, chóng ta ®Ò cËp ®Õn çc vÊn ®Ò nh tµi nguyªn thiªn nhiªn, hÖ sinh th¸i, tµi nguyªn thiªn nhiªn n»m trong lßng ®Êt, khÝ quyÓn vµ ®¹i d¬ng, khÝ hËu vµ chu kú dinh dìng. Díi ®©y tr×nh bµy mèi liªn hÖ gi÷a hÖ m«i trêng vµ hÖ thèng kinh tÕ.

- Thø nhÊt, m«i trêng cung cÊp nguyªn nhiªn liÖu, nguån n¨ng lîng cho ®Çu vµo cña hÖ thèng kinh tÕ. Nguån tµi nguyªn nµy cã thÓ t¸i t¹o hoÆc kh«ng t¸i t¹o. §Çu vµo th«ng thêng ®îc chuyÓn thµnh ®Çu ra b»ng hÖ thèng kinh tÕ cho nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng.

www.vnco

ld.vn


- Thø hai, hÖ thèng kinh tÕ sö dông m«i trêng ®Ó x¶ çc chÊt th¶i. Çc chÊt th¶i cã thÓ ®îc h×nh thµnh hoÆc do qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh CO2 tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®iÖn hoÆc do çc ho¹t ®éng tiªu thô. Çc chÊt th¶i nµy díi d¹ng c¬ b¶n nh thÓ r¾n, kh«ng khÝ vµ thÓ láng, trong khi ®ã hÖ thèng m«i trêng cã kh¶ n¨ng hÊp thô giíi h¹n ®Ó hÊp thô vµ chuyÓn hãa mét vµi chÊt th¶i thµnh çc chÊt v« h¹i. Nh vËy « nhiÔm thêng xuyªn x¶y ra khi chÊt th¶i vît qu¸ kh¶ n¨ng hÊp thô vµ s¶n sinh mét vµi ¶nh hëng kh«ng mong muèn.

- Thø ba, m«i trêng cung cÊp cho con ngêi nguån c¶m høng trùc tiÕp. Con ngêi c¶m thÊy h¹nh phóc khi ®îc tháa m∙n nhu cÇu chiªm ngìng c¶nh ®Ñp, c¶nh hoang d∙ th« s¬, çc cuéc ®i bé, c©u ç...

- Cuèi cïng, m«i trêng cung cÊp cho hÖ thèng kinh tÕ dÞch vô hç trî cuéc sèng c¬ b¶n nh quy luËt vÒ thêi tiÕt, c¬ chÕ ho¹t ®éng cña chu kú níc, quy luËt cÊu tróc khÝ quyÓn vµ chu kú dinh dìng.

Ngo¹i øng

Nh chóng ta ®∙ biÕt, « nhiÔm m«i trêng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÊt th¶i vµ « nhiÔm cã thÓ g©y nªn çc hiÖu øng kh¸c nhau, ch¼ng h¹n ®èi víi sinh vËt cã thÓ lµm thay ®æi loµi, gi¶m sót n¨ng suÊt sinh häc, hoÆc hiÖu øng t¸c ®éng lªn con ngêi lµm thay ®æi vÒ søc khoÎ, t©m t t×nh c¶m. Trong çc ho¹t ®éng kinh tÕ chÝnh çc chÊt th¶i lµm chÕt ®i mét sè loµi thñy sinh vËt, ¶nh hëng ®Õn n¨ng suÊt lóa còng nh çc lo¹i c©y trång kh¸c, ngoµi ra d©n chóng sèng trong vïng bÞ « nhiÔm sÏ bÞ t¸c ®éng vÒ mÆt søc kháe, m«i trêng sinh sèng.

Çc hiÖn tîng trªn ®îc gäi lµ ngo¹i øng. Ngo¹i øng lµ sù ¶nh hëng cña mét ho¹t ®éng x¶y ra bªn trong mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh tÕ lªn çc yÕu tè kh¸c ngoµi hÖ thèng s¶n xuÊt ®ã.

Ngo¹i øng cã thÓ chia thµnh hai lo¹i:

- Ngo¹i øng tÝch cùc, tøc lµ hµnh ®éng cña bªn nµy ®em l¹i lîi Ých cho bªn kia.

- Ngo¹i øng tiªu cùc, tøc lµ hµnh ®éng cña bªn nµy g©y nªn chi phÝ cho bªn kia.

Nh÷ng hµng hãa c«ng céng

Hµng hãa c«ng céng cã hai tÝnh chÊt: chóng lµ hµng hãa kh«ng mang tÝnh c¹nh tranh vµ kh«ng mang tÝnh lo¹i trõ.

HÇu hÕt hµng hãa ®Òu mang tÝnh c¹nh tranh trong tiªu dïng. Cã lo¹i hµng hãa kh«ng mang tÝnh c¹nh tranh tøc lµ cã thÓ ®îc cung cÊp cho mäi ngêi mµ kh«ng ¶nh hëng ®Õn c¬ héi tiªu dïng cña bÊt cø ai.

Hµng hãa mang tÝnh kh«ng lo¹i trõ nÕu kh«ng lo¹i trõ viÖc tiªu dïng nã. Do ®ã rÊt khã hoÆc kh«ng thÓ thu tiÒn mäi ngêi vÒ viÖc sö dông hµng hãa kh«ng mang tÝnh lo¹i trõ vµ cã thÓ hëng thô hµng hãa ®ã mµ kh«ng tr¶ tiÒn trùc tiÕp.

Cã mét sè hµng hãa mang tÝnh lo¹i trõ nhng l¹i kh«ng mang tÝnh c¹nh tranh, cã mét sè kh¸c kh«ng mang tÝnh lo¹i trõ nhng l¹i mang tÝnh c¹nh tranh.

www.vnco

ld.vn


Hµng hãa c«ng céng võa kh«ng mang tÝnh lo¹i trõ võa kh«ng mang tÝnh c¹nh tranh ®em l¹i lîi Ých cho mäi ngêi víi chi phÝ biªn b»ng kh«ng vµ kh«ng ai bÞ lo¹i trõ khái viÖc tiªu dïng chóng. VÝ dô vÒ hµng hãa c«ng céng ®ã lµ kh«ng khÝ s¹ch, kh«ng khÝ s¹ch mang tÝnh kh«ng lo¹i trõ v× khã b¾t mét ai ®ã ngõng hÝt thë kh«ng khÝ trong lµnh, kh«ng khÝ s¹ch còng kh«ng mang tÝnh c¹nh tranh v× viÖc hëng thô cña mçi ç nh©n ®Òu kh«ng ¶nh hëng ®Õn ngêi kh¸c.

3.4. TÝnh to¸n kinh tÕ vÒ « nhiÔm m«i trêng

Møc « nhiÔm tèi u

Gi¶ sö chóng ta cã hÖ thèng khai th¸c nguån níc trªn mét lu vùc. PhÝa thîng lu cña nguån níc cã mét trang tr¹i, phÝa díi h¹ lu cña nguån níc cã c¬ së khai th¸c nguån níc nu«i trång thñy s¶n. XÐt mèi quan hÖ gi÷a møc s¶n xuÊt hay s¶n lîng Q víi lîi nhuËn ç nh©n biªn (MNPB - marginal private benefit - tøc lµ lîi nhuËn thu ®îc khi t¨ng thªm mét ®¬n vÞ s¶n phÈm) vµ Q víi chi phÝ biªn (MEC - marginal external cost). H×nh (3-2) biÓu thÞ çc mèi quan hÖ ®ã.

H×nh 3-2. C¬ së x¸c ®Þnh møc « nhiÓm tèi u

NÕu nh ë phÝa thîng lu çc nhµ s¶n xuÊt muèn t¨ng lîi nhuËn tèi ®a cña m×nh th× sÏ ph¶i t¨ng møc chi phÝ cho s¶n xuÊt theo quy luËt tû lÖ thuËn. Tõ ®ã sÏ th¶i ra m«i trêng g©y « nhiÔm cho viÖc s¶n xuÊt ë phÝa h¹ lu, mµ trùc tiÕp ë ®©y lµ nu«i trång thñy s¶n. Cã nghÜa lµ møc s¶n xuÊt t¨ng lªn th× dÉn ®Õn m©u thuÉn gi÷a lîi Ých cña nhµ s¶n xuÊt víi lîi Ých cña céng ®ång. Trªn thÞ trêng sÏ xuÊt hiÖn sù tháa thuËn gi÷a hai nhµ s¶n xuÊt ë thîng lu vµ h¹ lu. Qu¸ tr×nh tháa thuËn nµy diÔn ra cho ®Õn khi hai bªn ®¹t ®îc møc s¶n xuÊt t«i u. Môc tiªu cña x∙ héi lµ x¸c ®Þnh ®îc møc s¶n xuÊt tèi u Q* mµ t¹i ®ã MNPB = MEC.

Nh vËy møc s¶n xuÊt tèi u t¹o ra hiÖu øng tèi u vµ møc « nhiÔm tèi u.

www.vnco

ld.vn


3.5. X¸c ®Þnh hiÖu Ých m«i trêng

Trong h×nh 3-3 gi¶ thiÕt r»ng sù gi¶m thiÖt h¹i m«i trêng (= Lîi Ých m«i trêng) ®èi víi viÖc gi¶m nguån g©y « nhiÔm cã thÓ ®îc ®o díi d¹ng tiÒn. NÕu ®iÒu ®ã hoµn toµn ®óng th× bÊt kú ho¹t ®éng nµo hoÆc kÕ ho¹ch nµo nh»m thay ®æi t×nh tr¹ng hiÖn cã lµ dÔ dµng íc lîng ch¼ng h¹n sö dông ph©n tÝch hiÖu Ých chi phÝ. MÆc dï ph©n tÝch chi phÝ lîi Ých sÏ ®îc ®Ò cËp nhiÒu ®Õn trong khãa häc, song mét vµi ®iÓm cÇn chó ý tíi nh÷ng ®Æc trng quan träng cña nh÷ng m«i trêng hµng hãa vµ c«ng t¸c dÞch vô, chóng chÝnh t¹o nªn nh÷ng sù rµng buéc trong c¸c bíc íc lîng dù ¸n.

H×nh 3-3. Tæng chi phÝ x· héi vµ gi¶m « nhiÔm

Nh ®∙ ®îc ®Ò cËp ë phÇn trªn nh÷ng ngo¹i øng kh«ng thÓ ®îc lµm râ rµng ë thÞ trêng kinh tÕ. Trong gi¸ cña nh÷ng s¶n phÈm b×nh thêng kh«ng cã tµi kho¶n nµo bao hµm nh÷ng hiÖu øng m«i trêng, bëi v× kh«ng cã thÞ trêng cho nh÷ng m«i trêng hµng hãa vµ c«ng t¸c dÞch vô. NÕu trong c¬ chÕ thÞ trêng gi¸ c¶ thÝch hîp kh«ng bao gåm c¶ vÒ thiÖt h¹i m«i trêng, th× mét sè lîng tiÒn tÖ (gi¸ bãng hoÆc chi phÝ c¬ héi x∙ héi) ph¶i ®îc tÝnh to¸n ®Ó ®Òn bï tÊt c¶ c¸c ®èi t¸c chÞu ¶nh hëng cho thiÖt h¹i, sao cho c©n b»ng thÞ trêng ®îc kh«i phôc. Tèi u Pareto (Pareto lµ nhµ kinh tÕ häc sèng vµo ®Çu thÕ kû 20) nãi r»ng nÒn kinh tÕ ®¹t t¹i vÞ trÝ phóc lîi tèi u nÕu kh«ng ai cã thÓ thu lîi tõ vÞ trÝ phóc lîi cña m×nh mµ kh«ng gi¶m bít gi¸ trÞ phóc lîi cña ngêi kh¸c. Hicks vµ Kaldorp söa ®æi ®Þnh nghÜa vÒ sù tèi u phóc lîi x∙ héi vµ ph¸t biÓu r»ng sù tèi u phóc lîi x∙ héi còng bao gåm nh÷ng trêng hîp mµ trong ®ã sù thay ®æi vÒ møc phóc lîi cho phÐp, nÕu ai ®ã cã thÓ thu lîi thªm tõ phóc lîi cña m×nh vµ còng ph¶i ®Òn bï mét lîng nh thÕ cho nh÷ng ngêi chÞu thiÖt h¹i vÒ mÆt phóc. §Þnh lý nµy ®îc gäi sù tèi u phóc lîi Neo - Paretian.

www.vnco

ld.vn


3.6. Ph©n tÝch chi phÝ lîi Ých më réng vµ m«i trêng

Mçi c«ng tr×nh thñy lîi ®îc x©y dùng vµ khai th¸c ®∙ mang l¹i lîi Ých to lín cho kinh tÕ, x∙ héi vµ b¶o vÖ m«i trêng. Song nã còng g©y nªn nh÷ng thiÖt h¹i nhÊt ®Þnh cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Do vËy lîng hãa nh÷ng lîi Ých vµ thiÖt h¹i tríc m¾t còng nh l©u dµi do c«ng tr×nh thñy lîi g©y nªn lµ viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt trong giai ®o¹n nghiªn cøu dù ¸n.

HiÖn nay ®Ó ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng cña çc c«ng tr×nh thñy lîi ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vµ m«i trêng cã hµng lo¹t çc ph¬ng ph¸p kh¸c nhau ®∙ vµ ®ang ®îc sö dông. Mçi ph¬ng ph¸p ®Òu cã u nhîc ®iÓm vµ ph¹m vi ¸p dông kh¸c nhau.

Díi gãc ®é kinh tÕ m«i trêng, díi ®©y tr×nh bµy ph¬ng ph¸p ph©n tÝch lîi Ých chi phÝ më réng vµ øng dông cho mét sè dù ¸n thñy lîi.

3.6.1. Néi dung c¬ b¶n cña ph¬ng ph¸p ph©n tÝch lîi Ých - chi phÝ më réng Nh×n chung çc ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng çc dù ¸n thñy lîi chñ

yÕu ph©n tÝch ®Þnh tÝnh, ®Þnh lîng vµ ®¸nh gi¸ ¶nh hëng t¸c ®éng nµy. Tuy nhiªn ph¬ng ph¸p ph©n tÝch lîi Ých chi phÝ më réng dùa trªn kÕt qu¶ cña çc ph¬ng ph¸p kh¸c, tõ ®ã ®i s©u vÒ mÆt kinh tÕ so s¸nh gi÷a lîi Ých vµ chi phÝ do dù ¸n thñy lîi mang l¹i. Râ rµng lóc nµy lîi Ých vµ chi phÝ ®îc hiÓu theo nghÜa réng bao gåm c¶ lîi Ých vµ chi phÝ vÒ tµi nguyªn vµ m«i trêng. §èi víi çc dù ¸n thñy lîi:

(i) chi phÝ bao gåm chi phÝ ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh thñy lîi, chi phÝ qu¶n lý vËn hµnh khai th¸c hµng n¨m, çc chi phÝ ®Òn bï vÒ thiÖt h¹i ®Õn tµi nguyªn vµ m«i trêng,

(ii) lîi Ých bao gåm çc lîi Ých do c«ng tr×nh ®em l¹i cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi vµ m«i trêng, tuy nhiªn lîi Ých vµ chi phÝ ë ®©y bao hµm tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ ®Þnh lîng vµ tÊt nhiªn lµ cã sù kh¸c biÖt víi çc chØ tiªu lîi Ých chi phÝ trong ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña çc c«ng tr×nh thñy lîi.

Nh vËy b¶n chÊt cña ph¬ng ph¸p nµy lµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng çc dù ¸n thñy lîi xÐt díi quan ®iÓm kinh tÕ m«i trêng. Khi sö dông ph¬ng ph¸p ph©n tÝch lîi Ých chi phÝ më réng trong ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng çc dù ¸n thñy lîi cÇn ph¶i n¾m ®îc nh÷ng lîi Ých, thiÖt h¹i trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ qu¶n lý khai th¸c.

NhiÒu chuyªn gia cho r»ng ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi çc níc ®ang ph¸t triÓn víi lý do t¹i çc quèc gia nµy biÖn ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ, x∙ héi chñ yÕu lµ khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn, trong ®ã x©y dùng c«ng tr×nh thñy lîi ®ãng vai trß then chèt cho viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp.

3.6.2. Çc bíc ¸p dông ph¬ng ph¸p Theo mét sè t¸c gi¶ nh GS. Lª Th¹c Çn, Joachim Weimann, Siebert. H., ®Ó ¸p

dông ph¬ng ph¸p trªn cã thÓ tiÕn hµnh theo ba bíc c¬ b¶n nh sau:

www.vnco

ld.vn


Bíc 1:

X¸c ®Þnh vµ lîng hãa nh÷ng lîi Ých vµ nh÷ng mÆt cã h¹i khi x©y dùng c«ng tr×nh thñy lîi. Ch¼ng h¹n khi x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thñy lîi hå chøa níc th× cã thÓ lîng hãa ®îc c¸c mÆt cã lîi vµ cã h¹i nh sau:

1. Khu vùc thîng lu vµ lßng hå cã nhng biÕn ®æi hÖ sinh th¸i sau:

a. Nh÷ng t¸c ®éng cã h¹i:

(i) MÊt ®Êt do ngËp níc t¹o hå chøa, trong ®ã cã mét sè diÖn tÝch ®Êt canh t¸c, mét sè c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ së vµ nhiÒu c©y cèi tù nhiªn vµ trång.

(ii) X¸o trén ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña d©n vïng thîng lu vµ lßng hå.

(iii) Thay ®æi chÕ ®é thñy v¨n s«ng suèi thµnh chÕ ®é thñy v¨n hå, lµm thay ®æi c©n b»ng níc, bèc h¬i mÆt níc tõ hå t¨ng lªn.

(iv) Hå chøa cã thÓ lµ nguån ph¸t sinh mét sè bÖnh dÞch liªn quan ®Õn níc nh ®êng ruét, sèt do muçi.

b. Nh÷ng t¸c ®éng cã lîi:

(i) Cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thñy s¶n ë lßng hå v× diÖn tÝch mÆt níc lín, ®©y lµ t¸c ®éng cã lîi cho nguån dinh dìng cña céng ®ång.

(ii) T¹o thµnh ®êng giao th«ng thñy thuËn tiÖn cho khai th¸c tµi nguyªn miÒn thîng lu.

(iii) T¹o c¶nh quan du lÞch nghØ ng¬i gi¶i trÝ cho céng ®ång ®Þa ph¬ng.

2. Khu vùc h¹ lu hå cã nhng biÕn ®æi hÖ sinh th¸i sau:


(i) Di chuyÓn d©n lµm kªnh tíi.

(ii) Lµm thay ®æi ®Þa h×nh däc tuyÕn kªnh dÉn ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng tho¸t lò vµ t¹o c¬ héi g©y s¹t lë.

(iii). Lµm c¹n kiÖt níc s«ng vÒ mïa kh«, ¶nh hëng ®Õn hÖ sinh th¸i thñy vùc, lµm « nhiÔm ®Êt vµ níc do lîng ph©n bãn vµ thuèc trõ s©u ®îc sö dông t¨ng lªn trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.


(i) Cung cÊp níc tíi.

(ii) Cung cÊp níc sinh ho¹t cho d©n khu vùc dù ¸n, ®ång thêi c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn níc s¹ch, vÖ sinh m«i trêng n«ng th«n.

(iii) Thay ®æi chÕ ®é canh t¸c vµ c¬ cÊu c©y trång, t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho n«ng d©n.

(iv) T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó nu«i trång thñy s¶n.

(v) T¨ng diÖn tÝch canh t¸c, t¨ng n¨ng suÊt c©y trång ®ång thêi t¨ng s¶n lîng l¬ng thùc, hµng hãa.

(vi) N©ng cao hiÖu Ých phßng lò, do gi¶m dßng ch¶y lò ®¸ng kÓ ®èi víi trËn lò lín.

(vii) T¹o thµnh hÖ thèng giao th«ng bé thuËn lîi trªn bê hÖ thèng kªnh m¬ng.

www.vnco

ld.vn


Ngoµi ra tïy thuéc vµo tõng lo¹i c«ng tr×nh, ®iÒu kiÖn tù nhiªn n¬i x©y dùng c«ng tr×nh cã thÓ liÖt kª chi tiÕt vµ ®Çy ®ñ h¬n nh÷ng mÆt cã lîi vµ kh«ng cã lîi cña hÖ thèng c«ng tr×nh thñy lîi.

Bíc 2:

Sau khi lîng hãa tÊt c¶ çc t¸c ®éng cã lîi vµ kh«ng cã lîi do x©y dùng c«ng tr×nh thñy lîi nh bíc 1, ph¶i quy ®æi nh÷ng t¸c ®éng nµy vÒ chi phÝ vµ lîi Ých theo mét mÆt b»ng gi¸ trÞ lµ tiÒn. §©y lµ bíc quan träng vµ khã kh¨n cña ph¬ng ph¸p, bëi lÏ quy ®æi kh«ng ®Çy ®ñ vµ thiÕu tin cËy th× kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ sÏ sai lÖch. H¬n n÷a viÖc quy ®æi çc t¸c ®éng ra mÆt b»ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan

còng nh chñ quan cña ngêi lµm ®¸nh gi¸. ë ®©y çc ph¬ng ph¸p nh: gi¸ Hedonic (Hedonic Price Method), gi¸ mê (Shadow Prices), ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ngÉu nhiªn (Contingent Valuation Method) ®îc ¸p dông ®Ó tÝnh to¸n viÖc quy ®æi. ViÖc quy ®æi ®îc tiÕn hµnh theo hai tiªu chÝ: Chi phÝ cho dù ¸n ho¹t ®éng, ®Òn bï thiÖt h¹i vµ lîi Ých cña dù ¸n ®em l¹i, tøc lµ:

(i) X¸c ®Þnh chi phÝ cho ho¹t ®éng cña viÖc x©y dùng vµ qu¶n lý khai th¸c hÖ thèng c«ng tr×nh thñy lîi.

(ii) ¦íc tÝnh lîi Ých cña dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh thñy lîi.

Bíc 3:

TiÕn hµnh ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña dù ¸n, ®ã lµ viÖc so s¸nh gi÷a lîi Ých vµ chi phÝ cña dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh thñy lîi cã xÐt ®Õn çc yÕu tè vÒ m«i trêng b»ng çc chØ tiªu sau:

a) ChØ tiªu gi¸ trÞ thu nhËp rßng hiÖn t¹i - Net Present Value (NPV)

ChØ tiªu nµy thùc chÊt lµ tæng lîng thu nhËp rßng (l∙i thùc) trong suèt ®êi dù ¸n ®îc tÝnh ®æi vÒ thêi ®iÓm ®Çu tiªn víi mét l∙i suÊt i nµo ®ã:

( )

Tt t

0tt 0

B CNPV C

1 i=

−= −

+∑ (3-1)

trong ®ã:

Bt (Benefit) - thu nhËp do dù ¸n mang l¹i ë thêi ®o¹n tÝnh to¸n thø t;

Ct (Cost) - tæng chi phÝ thùc cña dù ¸n ë thêi ®o¹n thø t;

C0 - chi phÝ bá ra t¹i thêi ®iÓm ®Çu n¨m ë n¨m ®Çu tiªn.

b) HÖ sè néi hoµn kinh tÕ - Economic Internal Rate of Return (EIRR)

HÖ sè EIRR cña mét dù ¸n lµ trÞ sè l∙i suÊt mµ øng víi l∙i suÊt ®ã khi tÝnh ra sÏ cã ®îc trÞ sè NPV = 0, hay nãi çch kh¸c:

www.vnco

ld.vn


( )

Tt t

tt 0

B CNPV 0

1 IRR=

−= =

+∑ (3-2)

c) Tû sè thu nhËp víi chi phÝ B/C - Benefit Cost Ratio (BCR)

( )

( )

Tt

tt 0T

tt

t 0

B 1 iB

CC 1 i

−

=

−

=

+=

+

∑

∑ (3-3)

3.7. VÝ dô vÒ ph©n tÝch chi phÝ lîi Ých më réng

¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n tÝch lîi Ých chi phÝ më réng trong ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng C«ng tr×nh thñy lîi T©n Giang - Ninh ThuËn.

Çc ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng sö dông ë trªn chñ yÕu ph©n tÝch ®Þnh tÝnh, ®Þnh lîng vÒ m«i trêng th«ng qua çc th«ng sè m«i trêng lùa chän. Riªng ph¬ng ph¸p ph©n tÝch lîi Ých chi phÝ sö dông tÊt c¶ kÕt qu¶ çc ph¬ng ph¸p trªn ®a l¹i, tõ ®ã ®i s©u vÒ mÆt kinh tÕ vµ tiÕp theo lµ so s¸nh vÒ lîi Ých vµ tæn thÊt do ho¹t ®éng

ph¸t triÓn kinh tÕ ®a l¹i. ë ®©y, lîi Ých vµ chi phÝ (tæn thÊt) hiÓu theo nghÜa réng bao gåm c¶ chi phÝ vµ lîi Ých vÒ mÆt tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i trêng, v× vËy ®îc gäi lµ ph¬ng ph¸p ph©n tÝch chi phÝ - lîi Ých më réng. Nh vËy, b¶n chÊt cña ph¬ng ph¸p nµy lµ ®¸nh gi¸ mét ho¹t ®éng ph¸t triÓn trªn gãc ®é kinh tÕ, còng v× vËy cã thÓ gäi lµ h¹ch to¸n tæng hîp kinh tÕ vµ m«i trêng cho dù ¸n ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh thñy lîi nãi chung vµ c«ng tr×nh Thñy Lîi T©n Giang nãi riªng.

Çc bíc tiÕn hµnh:

§Ó tiÕn hµnh øng dông ph¬ng ph¸p ph©n tÝch lîi Ých - chi phÝ më réng vµo ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng c«ng tr×nh Thñy Lîi T©n Giang, cÇn tiÕn hµnh theo çc bíc:

Bíc 1:

Lîng hãa nh÷ng mÆt ¶nh hëng cã lîi vµ cã h¹i vïng dù ¸n. Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng cña çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi vïng dù ¸n c«ng tr×nh thñy lîi T©n Giang cã thÓ lîng hãa nh÷ng ¶nh hëng cã lîi, cã h¹i cã thÓ tãm t¾t l¹i nh sau:

C«ng tr×nh Thñy lîi T©n Giang ®îc x¸c ®Þnh x©y dùng trªn s«ng Lu thuéc ®Þa phËn x∙ Phíc Hµ, huyÖn Ninh Phíc, tØnh Ninh ThuËn. C«ng tr×nh Thñy lîi T©n Giang sÏ t¹o nguån níc tíi tù ch¶y cho 3.000 ha diÖn tÝch canh t¸c n«ng nghiÖp thuéc ®Þa phËn çc x∙ Phíc Hµ, Phíc H÷u, NhÞ Hµ, Phíc Nam vµ Phíc D©n thuéc huyÖn Ninh Phíc, ®ång thêi kÕt hîp cÊp níc cho d©n sinh, ph¸t triÓn ch¨n nu«i vµ c¾t, gi¶m chËm lò s«ng Lu, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn m«i trêng.

www.vnco

ld.vn


1. Khu vùc thîng lu vµ lßng hå cã nh÷ng biÕn ®æi hÖ sinh th¸i sau:


- MÊt mét sè ®Êt canh t¸c cña d©n do ngËp níc t¹o hå chøa, trong ®ã cã mét sè diÖn tÝch ®Êt canh t¸c ven s«ng, mét sè ®o¹n ®êng liªn x∙ vµ nhiÒu c©y cèi tù nhiªn vµ trång trong lßng hå. DiÖn tÝch mÆt níc øng víi mùc níc d©ng b×nh thêng lµ 82,91 ha.

- X¸o trén ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña d©n vïng thîng lu s«ng Lu do hå chøa ®îc h×nh thµnh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn båi l¾ng s¹t lë hå, lµm thay ®æi chÕ ®é thñy v¨n tõ dßng ch¶y s«ng suèi thµnh chÕ ®é thñy v¨n hå, lµm thay ®æi c©n b»ng níc, bèc h¬i mÆt níc tõ hå t¨ng lªn dÉn ®Õn thay ®æi vi khÝ hËu trong vïng.

- Hå chøa cã thÓ lµ nguån ph¸t sinh mét sè bÖnh dÞch liªn quan ®Õn níc nh ®êng ruét, sèt do muçi.


- Cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thñy s¶n ë lßng hå v× diÖn tÝch mÆt níc lín, s¶n lîng c¸ cã thÓ lªn tíi hµng tr¨m tÊn mçi n¨m, ®©y lµ t¸c ®éng cã lîi cho nguån dinh dìng cña céng ®ång.

- T¹o thµnh ®êng giao th«ng thñy thuËn tiÖn cho khai th¸c tµi nguyªn miÒn thîng lu.

- T¹o c¶nh quan du lÞch nghØ ng¬i gi¶i trÝ cho céng ®ång ®Þa ph¬ng, huyÖn Ninh Phíc.

2. Khu vùc h¹ lu hå cã nh÷ng biÕn ®æi hÖ sinh th¸i sau:


- Di chuyÓn d©n lµm kªnh tíi.

- Lµm thay ®æi ®Þa h×nh däc tuyÕn kªnh dÉn ®iÒu nµy cã thÓ ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng tho¸t lò vµ t¹o c¬ héi g©y lò quÐt.

- Lµm c¹n kiÖt níc s«ng vÒ mïa kh«, ¶nh hëng ®Õn hÖ sinh th¸i thñy vùc, lµm « nhiÔm ®Êt vµ níc do lîng ph©n bãn, thuèc trõ s©u ®îc sö dông t¨ng lªn trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.


- Cung cÊp níc tíi cho 3.000 ha.

- Cung cÊp níc sinh ho¹t cho gÇn 25.000 d©n khu vùc dù ¸n, ®ång thêi c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn níc s¹ch, vÖ sinh m«i trêng n«ng th«n.

- CÊp níc phôc vô cho ch¨n nu«i 20.000 con tr©u bß.

- Thay ®æi chÕ ®é canh t¸c vµ c¬ cÊu c©y trång, t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho n«ng d©n.

- C¶i t¹o ®îc ®iÒu kiÖn vi khÝ hËu, vïng dù ¸n sÏ trë nªn m¸t mÎ h¬n.

www.vnco

ld.vn


- T¨ng diÖn tÝch canh t¸c, t¨ng n¨ng suÊt c©y trång ®ång thêi t¨ng s¶n lîng l¬ng thùc, hµng hãa.

- Trî gióp viÖc trång rõng b¶o vÖ m«i trêng vµ chèng xãi mßn cña ®Êt theo ch¬ng tr×nh 327.

- H¹n chÕ ®îc n¹n ph¸ rõng, ®èt rÉy ë thîng nguån.

- N©ng cao hiÖu Ých phßng lò, do gi¶m dßng ch¶y lò ®¸ng kÓ ®èi víi trËn lò lín. VÌ mïa ma, hå T©n Giang cã thÓ c¾t gi¶m 15 ÷ 30% ®Ønh lò thiÕt kÕ (1% vµ

0,5%) vµ lµm chËm lò 5 ÷ 10 giê, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho tiªu tho¸t lò vµ gi¶m nhÑ t¸c h¹i cho c«ng tr×nh ë h¹ lu hå chøa.

- H¹ tÇng c¬ së ®îc n©ng cÊp: hÖ thèng giao th«ng bé thuËn lîi t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn vµ giao lu kinh tÕ v¨n hãa gi÷a vïng dù ¸n víi trung t©m huyÖn, tØnh.

- N©ng cao ®êi sèng nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ ®êi sèng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè: R¸c L©y, Chµm.

Bíc 2:

ViÖc chuyÓn hãa ®îc tiÕn hµnh theo hai tiªu chÝ: Chi phÝ cho dù ¸n ho¹t ®éng vµ lîi Ých cña dù ¸n ®em l¹i.

§èi víi dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh Thñy Lîi T©n Giang th× bíc 2 ®îc tiÕn hµnh nh sau:

1. X¸c ®Þnh chi phÝ cho ho¹t déng cña dù ¸n:

+ Tæng vèn ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh: 156.658.519.000 VN§

Trong ®ã:

- X©y l¾p: 127.452.754.000 VN§

- ThiÕt bÞ: 6.012.612.000 VN§

- Chi phÝ kh¸c: 21.710.333.000 VN§

- Chi phÝ dù phßng: 2.482.820.000 VN§

+ Chi phÝ qu¶n lý vËn hµnh:

- §èi víi c«ng tr×nh ®Çu mèi chi phÝ qu¶n lý vËn hµnh bao gåm chi phÝ tiÒn l¬ng cho çn bé, c«ng nh©n qu¶n lý vËn hµnh hÖ thèng, chi phÝ n¨ng lîng, chi phÝ söa ch÷a nhá, duy tu b¶o dìng c«ng tr×nh, íc tÝnh hµng n¨m chi phÝ nµy b»ng: 727.452.950 VN§/n¨m

- §èi víi hÖ thèng kªnh chi phÝ qu¶n lý vËn hµnh hµng n¨m bao gåm chi phÝ n¹o vÐt söa ch÷a kªnh, b¶o dìng ®Þnh kú, chi phÝ tiÒn l¬ng, chi phÝ ®iÖn n¨ng. Theo tµi liÖu tæng kÕt thèng kª chi phÝ qu¶n lý vËn hµnh çc hÖ thèng kªnh tíi khu vùc çc tØnh miÒn Trung (b¸o ço t vÊn No 1302 VN 1995) ®a

www.vnco

ld.vn


ra chi phÝ qu¶n lý ®èi víi diÖn tÝch tíi tù ch¶y lµ kho¶ng 280.000 VN§/ha (t¬ng ®¬ng 20 USD/ha). V× vËy, chi phÝ qu¶n lý vËn hµnh cho hÖ thèng kªnh tíi lµ: 840.000.000 VN§/n¨m

- Nh vËy tæng toµn bé chi phÝ vËn hµnh: 1.567.452.950 VN§/n¨m.

2. ¦íc tÝnh lîi Ých cña dù ¸n:

- Lîi Ých do tíi: Lîi Ých tíi cña dù ¸n ®îc ®¸nh gi¸ b»ng gi¸ trÞ s¶n lîng thuÇn tóy t¨ng thªm cña c¸c lo¹i c©y trång.

- DiÖn tÝch tíi ®¶m b¶o cña dù ¸n: 3000 ha (B¶ng 3-1).

B¶ng 3-1. Thèng kª diÖn tÝch phô tr¸ch tíi cña hÖ thèng kªnh cña dù ¸n

C«ng tr×nh DiÖn tÝch phô tr¸ch (ha) ChiÒu dµi kªnh (m)

Kªnh Cµ Tiªu 935 14.219

Kªnh Chµ Vin - KÝa 1.018 13.200

Kªnh Ma Rªn 880 7.106

Kªnh §Ëp §¸ 167 1.874

Tæng 2.985 36.399

- N¨ng suÊt c©y trång sau khi cã c«ng tr×nh thÓ hiÖn trong b¶ng 3-2.

B¶ng 3-2. N¨ng suÊt b×nh qu©n c©y trång tríc vµ sau khi cã dù ¸n

DiÖn tÝch (ha) N¨ng suÊt ( T/ha)

TT Lo¹i c©y trång Tríc khi cã c«ng tr×nh

Sau khi cã c«ng tr×nh

Tríc khi cã c«ng tr×nh

Sau khi cã c«ng tr×nh

1 Lóa §«ng Xu©n 40 200 3,8 5,0

2 Lóa mïa 1215 1,9 5.2

3 Mµu §«ng Xu©n 300

4 Mµu HÌ Thu 370 200

5 Thuèc L¸ 15 0,7

6 Nho 25 700 6,5 20,0

7 B«ng 10

8 C©y mÝa 2100 50 100

www.vnco

ld.vn


- Thu nhËp thuÇn tuý tríc khi cã dù ¸n ®îc thÓ hiÖn ë b¶ng 3-3.

B¶ng 3-3. Thu nhËp thuÇn tuý tríc khi cã dù ¸n

DiÖn tÝch gieo trång C«ng tr×nh

Lo¹i c©y trång F (ha)

Thu nhËp thuÇn

tuý (103 VN§/ha)

Tæng thu nhËp

thuÇn tuý (103 VN§)

Lóa §«ng Xu©n 40 1.161 46.440

Lóa mïa 1215 360 437.400

Mµu §«ng Xu©n 300 323 96.900

Mµu HÌ Thu 370 323 119.510

Thuèc L¸ 15 2.400 36.000

Nho 25 7.500 187.500

B«ng 10 304 3.040

C©y mÝa

Hå T©n Giang

Tæng céng 926.790

- Thu nhËp thuÇn tuý tríc khi cã dù ¸n ®îc thÓ hiÖn ë b¶ng 3-4.

B¶ng 3-4. Thu nhËp thuÇn tuý tríc khi cã dù ¸n

DiÖn tÝch gieo trång C«ng tr×nh

Lo¹i c©y trång F (ha)

Thu nhËp thuÇn

tuý (103 VN§/ha)

Tæng thu nhËp

thuÇn tuý (103 VN§)

Lóa §«ng Xu©n 200 1.800 360.000

Mµu HÌ Thu 200 477 95.400

Nho 700 26.000 18.200.000

C©y mÝa 2100 8.050 16.905.000

Hå T©n Giang

Tæng céng 35.560.400

(Thu nhËp thuÇn tuý lµ thu nhËp sau khi ®∙ trõ c¸c chi phi phÝ nh nh©n c«ng, gièng, ph©n bãn, lµm ®Êt, c¸c kho¶n thuÕ vµ thñy lîi phÝ).

+ Lîi Ých cÊp níc sinh ho¹t vµ ch¨n nu«i: Dù ¸n cã nhiÖm vô cÊp níc sinh ho¹t cho 25.000 ngêi víi møc tèi thiÓu 60 lÝt/ngêi/ngµy vµ cÊp níc cho ch¨n nu«i 20.000 tr©u bß. Lîi Ých cÊp níc sinh ho¹t lµ: 328,5 triÖu VN§/n¨m. (Sau khi trõ chi phÝ qu¶n lý. c«ng lao ®éng vµ chi phÝ kh¸c).

www.vnco

ld.vn


+ Lîi Ých cÊp níc nu«i trång thñy s¶n: hå T©n Giang cßn ®îc sö dông vµo nu«i trång thñy s¶n: íc tÝnh hµng n¨m sau khi ®i vµo khai th¸c cho mét s¶n lîng h¶i s¶n lµ 36 tÊn víi gi¸ b¸n b×nh qu©n lµ 15.000 VN§/kg. Nh vËy, lîi Ých thu vÒ do nu«i trång thñy s¶n lµ 100 triÖu VN§/n¨m (sau khi trõ chi phÝ qu¶n lý, gièng, c«ng lao ®éng, thøc ¨n vµ chi phÝ kh¸c).

+ Lîi Ých du lÞch: Trªn c¬ së íc tÝnh nhu cÇu ®i du lÞch vµ nghØ ng¬i cña kh¸ch trong níc, níc ngoµi vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn du lÞch cña hå T©n Giang, lîi Ých vÒ du lÞch cã thÓ t¹m tÝnh b»ng 100 triÖu VN§/n¨m.

+ Lîi Ých c¾t vµ gi¶m chËm lò s«ng Lu.

Theo tµi liÖu th«ng kª vÒ hËu qu¶ do lò lôt ë tØnh Ninh Thu©n tõ n¨m 1989 vµ dùa trªn kh¶ n¨ng c¾t lò cña hå T©n Giang lµ cã thÓ gi¶m ®¸ng kÓ ®èi víi trËn lò lín (tÇn suÊt 1% hiÖu Ých phßng lò ®îc íc tÝnh lµ 4,2 tû VN§. Tuy nhiªn do kh«ng cã ®ñ c¸c d÷ liÖu cÇn thiÕt nh t¬ng quan gi÷a thiÖt h¹i cña vïng dù ¸n g©y ra bëi nh÷ng con lò cã tÇn suÊt xuÊt hiÖn 2 n¨m, 5 n¨m, 10 n¨m trong thêi gian t¬ng ®¬ng ®êi sèng cña dù ¸n nªn viÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c lîi Ých chèng lò cßn lµ vÊn ®Ò cÇn ®îc nghiªn cøu ®¸nh gi¸.

Bíc 3:

TiÕn hµnh ®¸nh ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña dù ¸n. §ã lµ viÖc so s¸nh gi÷a lîi Ých vµ chi phÝ më réng cña dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh thñy lîi T©n Giang.

KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ chi tiÕt ®îc tr×nh bµy t¹i b¶ng 3-5.

B¶ng 3-5. TÝnh to¸n lîi Ých chi phÝ më réng trong ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng §¬n vÞ: 109 VN§

Tæng chi phÝ N¨m thø Vèn

®Çu t Chi phÝ QLVH

Tæng chi phÝ C

HÖ sè chiÕt khÊu

i = 10%

Chi phÝ C quy ®æi

HiÖu Ých B HiÖu Ých B

tÝnh quy ®æi

0 78,329 78,329 1,000 78,329 0,000

1 46,998 46,998 0,909 42,725 0,000

2 31,332 1,411 32,742 0,826 27,060 19,681 16,265

3 1,567 1,567 0,751 1,178 23,617 17,744

4 1,567 1,567 0,683 1,071 27,553 18,819

5 1,567 1,567 0,621 0,973 31,490 19,553

6 1,567 1,567 0,564 0,885 39,362 22,219

7 1,567 1,567 0,513 0,804 39,362 20,199

8 1,567 1,567 0,467 0,731 39,362 18,363

9 1,567 1,567 0,424 0,665 39,362 16,693

10 1,567 1,567 0,386 0,604 39,362 15,176

www.vnco

ld.vn




Tæng chi phÝ C


i = 10%



tÝnh quy ®æi

11 1,567 1,567 0,350 0,549 39,362 13,796

12 1,567 1,567 0,319 0,499 39,362 12,542

13 1,567 1,567 0,290 0,454 39,362 11,402

14 1,567 1,567 0,263 0,413 39,362 10,365

15 1,567 1,567 0,239 0,375 39,362 9,423

16 1,567 1,567 0,218 0,341 39,362 8,566

17 1,567 1,567 0,198 0,310 39,362 7,788

18 1,567 1,567 0,180 0,282 39,362 7,080

19 1,567 1,567 0,164 0,256 39,362 6,436

20 1,567 1,567 0,149 0,233 39,362 5,851

21 1,567 1,567 0,135 0,212 39,362 5,319

22 1,567 1,567 0,123 0,193 39,362 4,835

23 1,567 1,567 0,112 0,175 39,362 4,396

24 1,567 1,567 0,102 0,159 39,362 3,996

25 1,567 1,567 0,092 0,145 39,362 3,633

26 1,567 1,567 0,084 0,132 39,362 3,303

27 1,567 1,567 0,076 0,120 39,362 3,002

28 1,567 1,567 0,069 0,109 39,362 2,730

29 1,567 1,567 0,063 0,099 39,362 2,481

30 1,567 1,567 0,057 0,090 39,362 2,256

31 1,567 1,567 0,052 0,082 39,362 2,051

32 1,567 1,567 0,047 0,074 39,362 1,864

33 1,567 1,567 0,043 0,067 39,362 1,695

34 1,567 1,567 0,039 0,061 39,362 1,541

35 1,567 1,567 0,036 0,056 39,362 1,401

36 1,567 1,567 0,032 0,051 39,362 1,273

37 1,567 1,567 0,029 0,046 39,362 1,158

38 1,567 1,567 0,027 0,042 39,362 1,052

39 1,567 1,567 0,024 0,038 39,362 0,957

40 1,567 1,567 0,022 0,035 39,362 0,870

41 1,567 1,567 0,020 0,031 39,362 0,791

42 1,567 1,567 0,018 0,029 39,362 0,719

43 1,567 1,567 0,017 0,026 39,362 0,653

www.vnco

ld.vn




Tæng chi phÝ C


i = 10%



tÝnh quy ®æi

44 1,567 1,567 0,015 0,024 39,362 0,594

45 1,567 1,567 0,014 0,022 39,362 0,540

46 1,567 1,567 0,012 0,020 39,362 0,491

47 1,567 1,567 0,011 0,018 39,362 0,446

48 1,567 1,567 0,010 0,016 39,362 0,406

49 1,567 1,567 0,009 0,015 39,362 0,369

Tæng 160,921 313,101

NPV 152,179

B/C 1,946

IRR 18%

Theo kÕt qu¶ tÝnh to¸n nµy cho thÊy:

- HÖ sè néi hoµn kinh tÕ EIRR = 18%.

- Gi¸ trÞ thu nhËp rßng NPV = 152,2.109 VN§.

- Tû sè lîi Ých vµ chi phÝ B/C = 1.946.

KÕt luËn:

KÕt qu¶ ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng b»ng ph¬ng ph¸p ph©n tÝch lîi Ých chi phÝ më réng cho thÊy:

- ViÖc x©y dùng dù ¸n hå chøa níc T©n Giang xÐt vÒ khÝa c¹nh kinh tÕ lµ hoµn toµn cã tÝnh kh¶ thi.

- Lîi Ých thu vÒ cña dù ¸n: Lîi Ých tíi chiÕm 87,99%, lîi Ých cÊp níc sinh ho¹t chiÕm 0,83%, lîi Ých cÊp níc nu«i trång thñy s¶n 0,25%, lîi Ých du lÞch chiÕm 0,25%, lîi Ých phßng lò chiÕm 10,67%.

- Dù ¸n còng cã mét sè t¸c ®éng bÊt lîi nh diÖn tÝch ®Êt canh t¸c bÞ mÊt, hoÆc « nhiÔm m«i trêng ®Êt, níc nÕu sö dông qu¸ møc thuèc trõ s©u, ph©n bãn trong canh t¸c.

www.vnco

ld.vn


Tµi liÖu tham kh¶o 1. N. Gregory Mankiw, Kinh tÕ vÜ m«. Nhµ xuÊt b¶n thèng kª. Hµ Néi, 2001.

2. Robert S.Pindyck, Daniel L. Rubinfeld, Kinh tÕ vi m«. Nhµ xuÊt b¶n thèng kª. Hµ Néi, 1999.

3. Joachim Weimann, Umwelt Okonomik, Bochum und Magdeburg, 1997.

4. Siebert, H, Economic of the Environment, Berlin, 1987.

5. Lª Th¹c Çn, Kinh tÕ m«i trêng - Hµ Néi, 1995.

6. E. Paul DeGarmo, Engineering Economy, New york, 1988.

7. Ng« §×nh TuÊn, Ph¹m Hïng vµ nnk., B¸o ço ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng cña çc dù ¸n thuû lîi hå chøa Kr«ngBuk h¹, Hå T©n Giang, hå Lßng S«ng. §¹i häc Thuû lîi, Hµ Néi, 2002, 2004.

8. Pham Hung. Economics of Coastal Zone Manegement, Delft, 2002.

9. Michael Snell, Cost - Benefit Analysis for engineers and planners, USA, 1997.

10. NguyÔn Quang §oµn, Kinh tÕ thuû lîi, §µ N½ng, 1997.

11. Nguyªn Xu©n Phó, Ph¹m Hïng, Kinh tÕ Thuû lîi, NXB. N«ng nghiÖp, 2002.

12. User's guide ARC-View 3.2. Environmental Systems Research Institute (ESRI),1999.

13. Malczewski, Jacek, GIS and multicriteria decision analysis, John Wiley & Sons, Inc, 1999.

14. Roger Perman, Yue Ma, JamesMcGilvray, Michael Common, Natural Resource and Environmental Economics, Longman Press, England, 1999.

15. Phã §øc Anh, Ph©n tÝch hÖ thèng, Bµi gi¶ng cao häc, §¹i häc Thuû lîi, 1999.

16. Lª V¨n íc, Kinh tÕ tµi nguyªn níc, Bµi gi¶ng cao häc, §¹i häc Thuû lîi, 1999.

17. NguyÔn §øc B¶o, Ph¹m Hïng, Kinh tÕ Thuû lîi, M« h×nh m« pháng vµ quy ho¹ch thùc nghiÖm. Bµi gi¶ng cao häc, §¹i häc Thuû lîi, 2003.

18. NguyÔn ThÕ ChÝnh, Gi¸o tr×nh kinh tÕ qu¶n lý m«i trêng, NXB. thèng kª, Hµ Néi, 2003.

www.vnco

ld.vn


Nhµ xuÊt b¶n N«ng NghiÖp 167/6 - Ph¬ng Mai - §èng §a - Hµ Néi

§T: 8524506 - 8523887 Fax: (04) 5760748 Email: [email protected]

Chi nh¸nh NXB N«ng NghiÖp 58 NguyÔn BØnh Khiªm - Q.1, TP. Hå ChÝ Minh §T: 8297157 - 8299521 Fax: (08) 9101036

ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n: nguyÔn cao doanh

Phô tr¸ch b¶n th¶o: Ph¹m kh«i - Hoµng Nam B×nh

Tr×nh bµy b×a: Ngäc nam

M· sè: −− −

−63 630 230 05145NN 2005

In 250 b¶n khæ 19 x 27 cm t¹i xëng in NXB N«ng nghiÖp. GiÊy chÊp nhËn ®¨ng ký kÕ ho¹ch xuÊt b¶n sè 230/145 XB - QLXB do Côc XuÊt b¶n cÊp ngµy 03/02/2005. In xong vµ nép lu chiÓu quý IV/2005.

www.vnco

ld.vn


e. kinh tÕ tµi nguyªn níc vµ m«i trêng - vncold.vn file§§§ñülïbëÞñül 544 sæ tay...

Documents