e-bÜlten sayi 14 tarimsal ÜrÜn İzleme ve verİm tahmİn … · ise aralık ayı boyunca...

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel MüdürlüğüTarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Merkezi

TARIMSAL ÜRÜN İZLEME ve VERİM TAHMİN BÜLTENİ

E-BÜLTEN

SAYI 14

ARALIK 2018

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel MüdürlüğüTarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Merkezi

TARIMSAL ÜRÜN İZLEME ve VERİM TAHMİN BÜLTENİ

TARIMSAL ÜRÜN İZLEME VE VERİM TAHMİNİ BÜLTENİSAYI:14, ARALIK-2018

Bu Bülten Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü – Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Merkezi’ nin

aylık bir yayınıdır.

e-Bülten

https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tarlabitkileri/Menu/71/Bulten ve https://www.tagem.cbs.gov.tr adresinden online olarak takip edilebilir.

ANALİZLER ve RAPORLAMA

Dr. Murat Güven Tuğaç

Z.Y.M. Belgin Alsancak Sırlı

J.Y.M. Harun Torunlar

Dr. Meral Peşkircioğlu

Dr. Ediz Ünal

Recep Kodaş

YAYIN KURULU

Dr.Murat Güven Tuğaç (Böl. Bşk.)

Z.Y.M.Belgin Alsancak Sırlı

Dr. Armağan Karabulut Aloe

BASIM YERİ

Tarım ve Ormancılık Bakanlığı - Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı

GRAFİK TASARIM

Nuray Kinsiz

İLETİŞİM

E-posta: [email protected]

Adres: Gayret Mah. Şehit Cem Ersever Cad. Yenimahalle Tarım Kampüsü

Biyoteknoloji Araştırma Merkezi, Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Merkezi,

Yenimahalle / Ankara

Tel: 0312 343 10 50 / 2418 - 2410

MİSYONUMUZ

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın bilimsel araştırmalar kurumu olan Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü’ne bağlı CBS ve UA Merkezi olarak; yenilikçi coğrafi bilgi ve teknolojilerinin tarımla entegrasyonunu ülkemiz koşullarında bilimsel olarak

araştırıp-geliştirerek Türk Tarım Politikalarına destek olmaktır.

İklim verileri, Tarım ve Orman Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğünden temin edilmiştir.

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ VE UZAKTAN ALGILAMA MERKEZİTarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü 3İÇİNDEKİLER

I. GİRİŞ.............................................................................................................................................................4

II. UZAKTAN ALGILAMA İLE BİTKİ GELİŞİMİNİN İZLENMESİ............................................................................5

III. İKLİM DEĞERLENDİRMELERİ........................................................................................................................9

III. a) 2018 KASIM AYI YAĞIŞ DEĞERLENDİRMELERİ......................................................................................9

III. b) 2018 KASIM AYI SICAKLIK DEĞERLENDİRMELERİ...............................................................................14

IV. KASIM AYI GENEL DEĞERLENDİRMESİ.....................................................................................................18

ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil 1. Aralık 2018 Bitki Vejetasyon Gelişimi/Durumu (NDVI) Haritası ......................................................5

Şekil 2. Aralık 2018 NDVI Anomali Haritası....................................................................................................6

Şekil 3. Aralık 2018 Vejetasyon Durum İndisi Haritası...................................................................................6

Şekil 4. İç Anadolu Bölgesi’nde (Ankara-Konya-Sivas-Yozgat) 2018 yılı NDVI değişimleri......................7

Şekil 5. Marmara Bölgesi’nde (Edirne- Tekirdağ) 2018 yılı NDVI değişimleri NDVI değişimleri................7

Şekil 6. Karadeniz Bölgesi’nde (Rize-Trabzon) Aralık ayı NDVI değişimleri ...............................................8

Şekil 7. Ege Bölgesi’nde (Aydın-Manisa) Aralık ayı NDVI değişimleri.........................................................8

Şekil 8. Akdeniz Bölgesi’nde (Adana- Hatay) Aralık ayı NDVI değişimleri.................................................8

Şekil 9. Doğu Anadolu Bölgesi’nde (Elazığ-Bingöl) Aralık ayı NDVI değişimleri........................................9

Şekil 10. Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde (Diyarbakır-Urfa) Aralık ayı NDVI değişimleri.....................9

Şekil 11. Aralık 2018 aylık toplam yağış dağılımı .......................................................................................10

Şekil 12. Aralık 2018 - Aralık 2017 ayları yağış farkı dağılımı......................................................................11

Şekil 13. Aralık 2018 - Uzun yıllar Aralık ayı yağış farkı dağılımı..................................................................11

Şekil 14. 2018 yılı sezonluk toplam yağış dağılımı......................................................................................12

Şekil 15. 2018 yılı sezonluk - Uzun yıllar sezonluk yağış farkı dağılımı.........................................................13

Şekil 16. Aralık 2018 Aylık ortalama sıcaklık (°C) dağılımı.........................................................................14

Şekil 17. Aralık 2018 - Uzun yıllar Aralık ayı ortalama sıcaklık farkı (°C) dağılımı....................................15

Şekil 18. Aralık 2018 Maksimum sıcaklık (°C) dağılımı................................................................................15

Şekil 19. Aralık 2018 Maksimum Sıcaklık - Uzun yıllar Aralık ayı Maksimum sıcaklık farkı (°C) dağılımı..16

Şekil 20. Aralık 2018 Aylık ortalama minimum sıcaklık (°C) dağılımı.........................................................17

Şekil 21. Aralık 2018 Minimum Sıcaklık - Uzun yıllar Aralık ayı Minimum sıcaklık farkı (°C) dağılımı.......17

TABLOLAR DİZİNİ

Tablo 1. 2018-2019 Üretim Dönemi 31 Aralık İtibariyle Yağış Durumu (mm) ..........................................13

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ VE UZAKTAN ALGILAMA MERKEZİ Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel MüdürlüğüTarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü4

I. GİRİŞ

Sürdürülebilir gıda güvenliğinin sağlanması tarımsal ürünlerin alana özgü zamansal izlenmesi ile mümkün olabilmektedir. Ürünün ekimden hasada kadar olan üretim aşaması sürekli bir takip gerektirir. Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama (CBS & UA) teknolojileri tarımsal ürünlerin gelişimlerinin izlenmesini ve modellenmesini daha hızlı ve kolay hem de geniş alanlarda sağlayarak, arazi kontrol desteği eşliğinde güncel ve doğru bilgi üretilebilmesini mümkün kılmaktadır. Sürekli gelişim ve değişim gösteren bu teknolojinin kullanımı ile giderek artan doğrulukta verim ve rekolte tahmini, tarımsal kuraklık ve ürün gelişiminin izlemesi, tarımsal üretim alanlarının belirlenmesi konularında veri üretilmesi sağlanmaktadır.

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Bölümü tarafından ürün gelişim dönemi boyunca aylık olarak hazırlanan bu rapor ile Bakanlık İzleme Erken Uyarı ve Tahmin Komitesine ve karar vericilerine düzenli bilgi akışı sağlanmaktadır. CBS ve UA verileri ile yağış azalması, yağışın sezon içinde dağılım dengesizliği, sıcaklık anomalisi vb. iklimsel faktörler sonucu bitki gelişimi ve yoğunluğundaki değişimlerin uydu verilerinden üretilen vejetasyon indeksleri aracılığıyla (NDVI) izlenmesi ile tarımsal açıdan meydana gelebilecek riskler ve bölgesel olumsuzluklar önceden belirlenebilmekte ve buna bağlı olarak verim öngörüleri yapılabilmektedir.

Bitkilerin güneş ışığına karşı göstermiş olduğu kendine özgü yansıma ve soğurma özellikleri, kendi fizyolojik faaliyetlerinin bir sonucudur. Bitkiler fotosentez için güneş ışığının kırmızı dalga boyunu (630-690 nm) soğururlarken, yakın kızıl ötesi dalga boyunu (790-900 nm) geri yansıtırlar. Bitkilerin sahip olduğu bu ayırt edici spektral özellikler, gözlem uyduları tarafından kolaylıkla algılanarak vejetasyon indis verilerinin üretilebileceği uydu görüntülerine dönüştürülebilmektedir. Bu kapsamda en çok kullanılan indislerden birisi olan Normalize Edilmiş Vejetasyon İndeksi (NDVI), bitkinin fenolojik gelişimine göre onun canlılığını ve yoğunluğunu ifade eden nümerik bir değerdir. NDVI; iklim, arazi özellikleri ve yetiştirme tekniği uygulamalarının olumlu ve olumsuz etkilerinin bitki örtüsü üzerindeki etkisini gösteren en önemli vejetasyon indisidir. NDVI değeri, -1 ile +1 arasında değişirken, değerin artmasıyla birlikte vejetasyonun canlılığı da artmaktadır. Bitki gelişiminin sağlıklı olarak devam etmesi ürün veriminde pozitif bir etkinin olacağını göstermektedir.

ARALIK AYI UZAKTAN ALGILAMA İLE BİTKİ GELİŞİM RAPORU


Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü 5II. ARALIK - 2018 UZAKTAN ALGILAMA İLE BİTKİ GELİŞİM RAPORU

Uydu görüntülerinden elde edilen NDVI (Normalized Difference Vegetation Index) verileri, iklim şartlarının bitki örtüsü üzerindeki etkisini gösteren en önemli verilerden biridir. Vejetasyon canlılığı genellikle gelen yağışlarla ilişkilidir. Yağış miktarı arttıkça vejetasyon canlılığı da artmakta, bu da NDVI görüntülerinde değerlerin artmasına neden olmaktadır. Artan vejetasyon ve NDVI değerleri izlenen ürünün veriminin de artacağını göstermektedir.

Modis -Terra uydu görüntülerinden elde edilen NDVI (vejetasyon indeksi) verileri bitki örtüsü vejetatif durumunun izlenmesinde kullanılmaktadır. Vejetasyondaki değişimler 15 günlük zamansal aralıkta takip edilmektedir (Şekil 1). Aynı zamanda, dönemsel olarak elde edilen NDVI verileri ile aynı tarih aralığındaki uzun yıllar (2000-2018) NDVI verileri ile karşılaştırılarak anomali haritası elde edilmektedir. Haritada sarıdan kırmızıya doğru renkler uzun yıllar ortalamasına (normal) göre vejetasyon canlılığında azalmayı, açık yeşilden koyu yeşile doğru renkler vejetasyon canlılığında normale göre artış olduğunu göstermektedir (Şekil 2). Türkiye haritasındaki gri renkler ise mevcut tarih itibariyle bulutlu bölgeleri veya mevsim nedeniyle (kar ve soğuk) vejetasyon verisinin olmadığı yerleri işaret etmektedir.

Bu raporda yayınlanan NDVI anomali haritaları, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Merkezi’nce hazırlanıp bakanlık İzleme Erken Uyarı ve Tahmin Komitesine ve bakanlık karar vericilerine sunulmaktadır. Elde edilen veriler ile yağış azalması, yağışın sezon içinde dağılım dengesizliği, sıcaklık anomalisi vb. iklimsel etkiler sonucu NDVI’daki değişimlerin izlenmesi ile tarımsal açıdan meydana gelebilecek riskler ve bölgesel olumsuzluklar önceden belirlenebilmektedir.

Aralık ayına ait uydu görüntüsünden elde edilen bitki gelişim indisine göre, tahıl ekimi yapılan alanlarında bitki çıkışları gerçekleşmiştir. Yurdun genelinde yağış miktarındaki artışın uzun yıllar ortalamalarının üzerinde gerçekleşmesine bağlı olarak da bitki gelişimleri normal ve normal seviyenin üzerinde seyretmektedir. Özellikle, Güneydoğu Anadolu bölgesi normalin üzerinde bir vejetatif gelişme gözlenmektedir. Uzun yıllar gelişim haritasına göre Orta Anadolu Bölgesinde; Konya-Cihanbeyli ve Tuz Gölü civarında yer yer bitki gelişiminin geriden geldiği gözlenmiştir (Şekil 2).

Şekil 1. Aralık 2018 Bitki Vejetasyon Gelişimi/Durumu (NDVI) Haritası

31 ARALIK 2018 VEJETATİF GELİŞİM (NDVI)


Grafiklerle zamansal olarak bitki vejetasyon gelişimindeki değişkenliğin (NDVI değişiminin) takibi ve alansal olarak NDVI değerlerindeki değişimlerin belirlenmesi erken uyarı açısından önemlidir. Bu amaçla hazırlanan zamansal değişim grafikleri aşağıda görülmektedir. Grafik verileri il sınırları esas alınarak ilin tamamındaki ortalama NDVI değişimini göstermektedir. İl grafiklerinde ilin güncel NDVI verisi (kırmızı çizgi) ve 2000-2018 arası ortalama NDVI verisi (mor renkli) görülmektedir.

Şekil 2. Aralık 2018 NDVI Anomali Haritası

Şekil 3. Aralık 2018 Vejetasyon Durum İndisi Haritası

31 ARALIK 2018 VEJETATİF İNDEKS (NDVI) ANOMALİ


Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü 7İç Anadolu Bölgesi’nde; Ankara, Konya, Yozgat ve Sivas illerinde Aralık ayı boyunca vejetasyon gelişimi, yağış ve sıcaklık değerlerinde olumsuz ekstrem bir değer gözlenmediğinden normal değerin üzerinde seyretmiştir (Şekil 4).

Marmara Bölgesi’nde; Edirne ilinde Aralık ayı başlangıcında normal değerin üzerinde olan vejetasyon değerini ay sonuna doğru normal değerle aynı seviyeye gelmiştir. Tekirdağ ilinde ise Aralık ayı boyunca vejetasyon değeri normal değerin üzerinde seyretmiştir (Şekil 5).

(kırmızı çizgi: 2018 yılı Aralık ayı sonuna kadar olan NDVI değeri, mor çizgi: 2000-2018 arası ortalama NDVI değeri (normal))

Şekil 4. İç Anadolu Bölgesi’nde (Ankara-Konya-Sivas-Yozgat) 2018 yılı NDVI değişimleri

(kırmızı çizgi: 2018 yılı Aralık ayı sonuna kadar olan NDVI değeri, mor çizgi: 2000-2018 arası ortalama NDVI değeri (normal))

Şekil 5. Marmara Bölgesi’nde (Edirne- Tekirdağ) 2018 yılı NDVI değişimleri


Karadeniz Bölgesi’nde ise; Rize ve Trabzon illerinde bulutluluktan dolayı vejetasyon Aralık ayı boyunca gözlemlenememiştir (Şekil 6).

Ege Bölgesi’nde, Aydın ve Manisa illerinde Aralık ayı boyunca vejetasyon gelişimi artan yağış ve normali civarındaki sıcaklık değerlerine paralel olarak normal değerin üzerinde seyretmiştir (Şekil 7).

Akdeniz Bölgesi’nde; Adana ve Hatay illerinde ise Aralık ayı boyunca geçen yıla oranla artan yağışa paralel olarak vejetasyon gelişiminin artış göstererek normal değerin üzerinde seyrettiği görülmektedir (Şekil 8).

(kırmızı çizgi: 2018 yılı Aralık ayı sonuna kadar olan NDVI değeri, mor çizgi: 2000-2018 arası ortalama NDVI değeri (normal))Şekil 6. Karadeniz Bölgesi’nde (Rize-Trabzon) Aralık ayı NDVI değişimleri

(kırmızı çizgi: 2018 yılı Aralık ayı sonuna kadar olan NDVI değeri, mor çizgi: 2000-2018 arası ortalama NDVI değeri (normal))Şekil 7. Ege Bölgesi’nde (Aydın-Manisa) Aralık ayı NDVI değişimleri

(kırmızı çizgi: 2018 yılı Aralık ayı sonuna kadar olan NDVI değeri, mor çizgi: 2000-2018 arası ortalama NDVI değeri (normal))Şekil 8. Akdeniz Bölgesi’nde (Adana- Hatay) Aralık ayı NDVI değişimleri


Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü 9Doğu Anadolu Bölgemiz ’de ise, Elazığ ilinde Aralık ayı boyunca normalin yaklaşık iki katı üzerinde seyreden yağış ve normalin üzerindeki sıcaklık değerlerine paralel olarak vejetasyon değerinin de normal değerin üzerine seyrettiği görülmektedir. Bingöl ilinde ise vejetasyon gelişimi bulutluluktan dolayı değerlendirilememiştir (Şekil 9).

Güneydoğu Anadolu Bölgemiz’de ise; Diyarbakır ve Urfa illerinde ise Aralık ayı boyunca bu bölgede normalin üzerinde seyreden yağış ve sıcaklık değerlerine paralel vejetasyon gelişiminin normal değerin üzerinde olduğu görülmektedir (Şekil 10).

III. İKLİM DEĞERLENDİRMELERİ

Bu bölümde, tarımsal plan ve politikaların stratejik açıdan fayda sağlaması için meteorolojik istasyonlardan elde edilen iklim verileri ile bitki gelişiminin zamansal olarak izlenmesi sonucunda verimliliğe olan etkileri değerlendirilmektedir. Son zamanlarda, ülkemizde yüksek oranda kuraklık ve arazi bozulumu ile karşı karşıya kalınması nedeniyle yağış, sıcaklık, buharlaşma, sulama suyu ihtiyacı ve farkı gibi parametrelerin tarımsal üretimin sürdürülebilirliği açısından değerlendirilmesi önem arz etmektedir.

III. a) ARALIK 2018 YAĞIŞ DEĞERLENDİRMELERİ

1. ARALIK 2018 - AYLIK TOPLAM YAĞIŞ DAĞILIMI

Yurt genelinde, 2018 yılı Aralık ayında gözlenen aylık toplam yağış miktarlarının aynı yılın bir önceki Kasım ayına göre % 83.59 oranında artış göstererek aylık ortalama yağış miktarının 129,86 mm olduğu tespit edilmiştir. Yurdun büyük bir bölümünü oluşturan; Doğu Anadolu Bölgesinin güneyi hariç tamamı, Karadeniz Bölgesinin doğu ve batı kıyı kesimleri hariç tamamı, İç Anadolu, Ege ve Trakya bölgelerinin tamamı ile Akdeniz bölgesinin sahil kesimleri hariç tamamında, Aralık ayında gözlenen ortalama yağışın altında yağış alınmıştır. Doğu Anadolu

(kırmızı çizgi: 2018 yılı Aralık ayı sonuna kadar olan NDVI değeri, mor çizgi: 2000-2018 arası ortalama NDVI değeri (normal))Şekil 9. Doğu Anadolu Bölgesi’nde (Elazığ-Bingöl) Aralık ayı NDVI değişimleri

(kırmızı çizgi: 2018 yılı Aralık ayı sonuna kadar olan NDVI değeri, mor çizgi: 2000-2018 arası ortalama NDVI değeri (normal))Şekil 10. Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde (Diyarbakır-Urfa) Aralık ayı NDVI değişimleri


bölgesinin doğusunda Ardahan, Kars ve Iğdır illeri, Batı Karadeniz bölgesinin güneyinde Bolu ili ve Trakya’da Edirne ve Kırklareli illerinin kuzey kesimleri aylık ortalama yağışın altında 1 - 40 mm’lik miktarlarla en az yağışın görüldüğü alanlardır.

Karadeniz bölgesinin doğusunda Trabzon ve Rize illeri, batısında Bartın, Zonguldak ve Düzce, Marmara bölgesinde İstanbul, Yalova, Sakarya ile Balıkesir ilinin kuzey kesimleri, Akdeniz bölgesinde Antalya, Mersin, Adana, Hatay ve Osmaniye illerini kapsayan kıyıya yakın alanlar, Güneydoğu Anadolu bölgesinin tamamı ile Doğu Anadolu bölgesinin güney ve güneydoğusunu kapsayan Elazığ, Tunceli, Bitlis, Muş, Bingöl, Siirt, Şırnak ve Hakkari illeri Aralık ayında aylık ortalama yağışın üzerinde yağış alan alanlardır.

Rize ilinin kıyı kesimleri, Çukurova’nın güneyi, Adıyaman ve Diyarbakır’da lokal bazı alanlar ise aylık ortalama yağışın üzerinde 321 - 419 mm miktarlarla en fazla yağış alan alanlar olarak görülmektedir (Şekil 11).

2. ARALIK 2018 - ARALIK 2017 AYLARI YAĞIŞ FARKI DAĞILIMI

Yurt genelinin çok az bölümünde, 2018 yılı Aralık ayı yağışlarının bir önceki yılın aynı ayında gözlenen yağışlara göre, azalış gösterdiği görülmektedir. Buna göre, Doğu Anadolu Bölgesinin doğusunda Ardahan ve Kars illeri, Orta ve Batı Karadeniz bölgesinde Sinop, Samsun, Amasya, Ordu, Tokat, Kastamunu, Bolu ve Düzce illeri, Trakya’nın tamamı ile Batı Ege ve Marmara bölgelerinde Çanakkale, Balıkesir, Manisa ve İzmir illerinin batı kesimleri, yurt genelinde azalışların görüldüğü alanlardır. Çanakkale ve Samsun illerinin sahil kesimleri ile Edirne ve Kırklareli illerinin kuzey kesimleri, yağışlardaki azalışların 50 ile 94 mm olarak en fazla görüldüğü yerlerdir.

Bir önceki yılın aynı ayına göre yağışlarda görülen artış miktarları 1 ile 312 mm arasında değişmekte olup, bu artışlar yaklaşık olarak yurt genelinin % 95’inde görülmektedir. Çukurova’nın güneyi, Adıyaman ve Diyarbakır illerinin bir bölümü 241 – 312 mm miktarları oranında artışların en fazla görüldüğü alanlardır (Şekil 12).

Şekil 11. Aralık 2018 aylık toplam yağış dağılımı


Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü 11

3. ARALIK 2018 - UZUN YILLAR ARALIK AYI YAĞIŞ FARKI DAĞILIMI

Orta ve Batı Karadeniz bölgesinde Sinop, Kastamonu, Karabük, Çankırı, Bolu ve Düzce illeri, Trakya’nın tamamı, Marmara bölgesinde Çanakkale, Bursa, Bilecik, kıyı ve iç Ege’nin tamamında 2018 yılı Aralık ayı yağışlarının uzun yıllar Aralık ayı yağışlarına göre azalış gösterdiği görülmektedir. Edirne’nin orta ve güneyi, Çanakkale’nin kıyı kesimleri, İzmir ve Aydın’nın orta bölümleri ile Muğla ilinin güneyi 100 ile 134 mm arasında uzun yıllar Aralık ayına göre azalışların en fazla görüldüğü alanlar olmuştur.

Şekil 12. Aralık 2018 - Aralık 2017 ayları yağış farkı dağılımı

Şekil 13. Aralık 2018 - Uzun yıllar Aralık ayı yağış farkı dağılımı


Yurdun geri kalan büyük bir bölümünde uzun yıllar Aralık ayına göre 1 ile 278 mm miktarları arasında yağışlarda artışların olduğu görülmektedir. Mersin ve Hatay illerinin güneyi ile Çukurova, Adıyaman, Şanlıurfa ve Gaziantep illerinin tamamı, Bitlis, Siirt ve Hakkari illerinin yüksek kesimleri, 106 ile 278 mm miktarlarıyla 2017 yılı Aralık ayına göre artışların en fazla olduğu alanlar olarak görülmektedir (Şekil 13).

4. SEZONLUK (2018-2019 YILI) TOPLAM YAĞIŞ DAĞILIMI

Üç aylık (Ekim, Kasım ve Aralık ayları) sezonluk toplam yağışın, 8 ile 897 mm’lik yağış miktarları arasında dağılım gösterdiği görülmektedir. Sezonluk ortalama yağış miktarı 255,72 mm olarak hesaplanmış olup, yurdun çok büyük bir bölümünde ortalamanın altında yağış alınmıştır. Doğu Anadolu bölgesinin doğusunda Ardahan, Kars ve Iğdır illerinin doğusu, İç Anadolu bölgesinde Kayseri ilinin kuzeyi, Batı Karadeniz bölgesinde ise Bolu ve Düzce illerinin orta kısımları sezonluk ortalama yağışın altında, 8 ile 100 mm’lik miktarlarıyla en az yağış alan alanlardır.

Karadeniz bölgesi sahil kuşağı, Marmara bölgesinde İstanbul, Sakarya, Kocaeli ve Balıkesir ilinin kuzeyi, güney Ege bölgesinde Muğla ve Akdeniz bölgesinin kıyıya yakın sahil kesimleri, Güneydoğu Anadolu bölgesinin tamamı ve Doğu Anadolu bölgesinin güney ve güney doğusundaki Tunceli, Bingöl, Muş, Bitlis, Siirt, Hakkari ve Şırnak illeri sezonluk ortalama yağışın üzerinde yağış alan alanlar olarak görülmektedir.

Muğla, Antalya, Adana ve Hatay illerinin güneyi, Adıyama ilinin orta kesimleri, Diyarbakır, Siirt, Bitlis illerinin yüksek kesimleri, Rize ile Artvin illerinin kıyı bölgeleri sezonluk ortalama yağışın üzerinde 501 ile 897 mm’lik yağış miktarlarıyla en fazla yağış alan alanlar olarak görülmektedir (Şekil 14).

5. SEZONLUK (2018-2019 YILI) - UZUN YILLAR SEZONLUK YAĞIŞ FARKI DAĞILIMI

Yurdun Karadeniz sahil kuşağı ve kısmen iç kesimlerinde, Trakya, Marmara ve Ege bölgelerinin tamamında, Doğu Anadolu bölgesinin kuzey doğusunda Aradahan ilinin kuzeyinde, 2018 yılı üç aylık sezonluk toplam yağışın, aynı döneme ait uzun yıllar sezonluk toplam yağışa

Şekil 14. 2018 yılı sezonluk toplam yağış dağılımı


Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü 13

Şekil 15. 2018 yılı sezonluk - Uzun yıllar sezonluk yağış farkı dağılımı

Sütun 2:Normal (Uzun yıllar Ekim+Kasım+Aralık yağış ortalaması), Sütun 3: Ekim+ Kasım + Aralık 2017 yağışları, Sütun 4: 2018 yılı üretim sezonu (Ekim+Kasım+Aralık) kümülatif yağışları, Sütun 5: Ekim+ Kasım+Aralık 2018 yağışlarıyla uzun yıllar Ekim+ Kasım+Aralık ayı ortalama yağışları arasındaki farklar, Sütun 6: Ekim+ Kasım+Aralık 2018 ile Ekim+Kasım+Aralık 2017 yılları arasındaki yağış farkları, Sütun 7: Uzun yıllar Ekim+ Kasım+Aralık yağışları ortalamasına göre yağıştaki değişim oranı, Sütun 8: 2018 yılı Ekim+Kasım+Aralık yağışına göre yağıştaki değişim oranı

BölgelerNormal

(Uzun Yıllar Ortalaması)

2017-2018 Üretim Sezonu

2018-2019 Üretim Sezonu

Fark (mm) (Normale

Göre)

Fark (mm) (Geçen Yıla

Göre)

% Değişim

(Normale Göre)

% Değişim (Geçen

Yıla Göre) Orta Anadolu 119.0 91.0 137.0 18.0 46.1 15.1 50.6Orta Anadolu Guney 136.2 133.6 178.4 42.2 44.8 30.9 33.6Orta Anadolu Bati Gecit 159.7 130.3 181.0 21.4 50.7 13.4 38.9Trakya 257.4 250.5 221.7 -35.7 -28.7 -13.9 -11.5Marmara 240.4 241.0 233.0 -7.3 -8.0 -3.1 -3.3Ege 269.1 170.4 269.2 0.1 98.8 0.0 58.0Bati Akdeniz 374.3 289.0 359.4 -14.9 70.5 -4.0 24.4Dogu Akdeniz 269.6 217.4 365.5 95.9 148.1 35.6 68.1Guney Dogu 192.5 101.4 373.5 181.1 272.2 94.1 268.5Dogu Anadolu 166.6 116.9 233.6 67.0 116.7 40.2 99.8Dogu Anadolu Bati Gecit 200.8 108.7 303.8 103.0 195.1 51.3 179.6Bati Karadeniz 321.5 274.8 271.5 -50.0 -3.3 -15.6 -1.2Orta Karadeniz 186.8 173.8 165.5 -21.3 -8.3 -11.4 -4.8Dogu Karadeniz 492.5 448.4 445.8 -46.7 -2.6 -9.5 -0.6Genel Ortalama 241.9 196.2 267.1 25.2 70.9 10.4 36.1

Tablo 1. 2018-2019 Üretim Dönemi 31 Aralık İtibariyle Yağış Durumu (mm)

Yağış verilerinin detaylı analiz ve haritaları kullanılarak 2018-2019 üretim yılı yağış durumunun bölgesel olarak yapılan genel değerlendirme sonucuna göre (Tablo 1) Trakya, Marmara, Batı-Orta ve Doğu Karadeniz bölgesi diğer bölgelerimize göre nispeten normalin altında bir yağış almıştır. Buna bağlı olarak bu bölgelerimizde yer yer bitki vejetasyon gelişimde normalin biraz altında seviyeler gözlenmiştir. Özellikle Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu bölgesinin batı kesimlerindeki yağış artışları dikkat çekicidir ve bu bölgelerimizdeki normalin üzerindeki vejetasyon gelişimindeki baş etken olduğu söylenebilir.


göre azalışların olduğu görülmektedir. Kastamonu ilinin kıyıya yakın kuzey kesimleri, Edirne, Çanakkale, Manisa, İzmir illerinin batısı ile Bursa ilinin güney kesimleri bu azalışların 70 ile 154 mm miktarlarla en fazla görüldüğü alanlardır.

Yurdun geri kalan büyük bir bölümünde, uzun yıllar sezonluk toplam yağışa göre yağışların artış gösterdiği görülmektedir. Yağışlardaki bu artışların 1 ile 294 mm miktarları arasında değişmekte olduğu, artışların özellikle yurdun güney bölgelerinde ve Doğu Anadolu bölgesinin orta ile güney kesimlerinde yoğunlaştığı görülmektedir.

Mersin ve Hatay illerinin güneyi, Çukurova ve Güneydoğu Anadolu bölgesinin tamamı, Doğu Anadolu bölgesinin güney doğusundaki Muş, Bitlis, Siirt, Şırnak ve Hakkari illeri 161 ile 294 mm miktarlarla yağışlardaki en fazla artışın görüldüğü alanlar olmuştur (Şekil 15).

III. b) ARALIK 2018-SICAKLIK DEĞERLENDİRMELERİ

1. ARALIK 2018 AYLIK ORTALAMA SICAKLIK

2018-Aralık ayı ortalama sıcaklık ülke ortalaması 5.2 °C olarak belirlenmiştir. (Şekil ). -24 ile 14°C arasında değişen aylık ortalama sıcaklık değerlerinin dağılımı incelendiğinde 0°C nin altındaki sıcaklıkların Anadolu’nun yüksek ve sıradağlarının bulunduğu bölgelerde (Bölge no:1 ile 5 arası) görülmektedir. Anadolu yarımadasının denizle çevrili kıyılarında, Orta Anadolu’nun iç kısımlarında ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde ise 0°C nin üzerindeki sıcaklıklar dağılım göstermiştir (Bölge no: 6-9), ( Şekil 16).

2. ARALIK 2018 - UZUN YILLAR ARALIK AYI ORTALAMA SICAKLIK FARKI

Uzun yıllar Aralık ayı ortalamalarına göre, 2018 yılı Aralık ayında Ortalama sıcaklık kuzeyden güneye inen kuşaklar halinde batıdan doğuya artış göstermiştir. En batıda Kırklareli, Edirne, Tekirdağ, Çanakkale illeri ve Balıkesir ve İzmir’in kıyı kesimlerinde 2018 yılında 1.9 ile 1.5 °C düşüş göstermiştir (Bölge no: 1). Bu düşüş, Kastamonu, Çankırı, Ankara, Konya’nın batı bölümü, Antalya’yayı içine alan kuşağa kadar devam etmiştir (Bölge no: 4). Samsun, Çorum, Kırıkklae, Kırşehir, Aksaray, Konya’nın doğusu, Karaman, Mersin boyunca oluşan şeritten itibaren 0.5 ‘lik derecelerle artan kuşaklar halinde devam etmiştir. En yüksek artış gösteren

Şekil 16. Aralık 2018 Aylık ortalama sıcaklık (°C) dağılımı


Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü 15alanlar 1.5_1.9°C ile Hakkari ve Iğdır’da oldukça küçük birkaç adacık şeklinde yer almıştır (Bölge no: 8), (Şekil 17).

3. ARALIK 2018 AYLIK MAKSİMUM SICAKLIK

Aralık ayı maksimum sıcaklık yurt genelinde -20 _20 °C sınır değerleri arasında dağılım göstermiştir. Aylık maksimum sıcaklık ortalaması ise 8.7 °C olarak tespit edilmiştir. Maksimum sıcaklığın dağılımı haritada görüldüğü gibi Aralık ayı ortalama sıcaklığın dağılımına benzer

Şekil 17. Aralık 2018 - Uzun yıllar Aralık ayı ortalama sıcaklık farkı (°C) dağılımı

Şekil 18. Aralık 2018 Maksimum sıcaklık (°C) dağılımı


şekilde 0°C nin üzerindeki sıcaklıklar Anadolu’nun rakımı çok yüksek olmayan büyük kesiminde yer alırken (Bölge no: 6-10), 0°C nin altındaki sıcaklıklar yüksek rakımlı dağların zirvelerine doğru dağılım göstermiştir. Aralık ayının en yüksek maksimum sıcaklık değeri olan 16-20°C Anadolu’nun güney kesiminde Muğla, Antalya, Mersin, Adana, Osmaniye, Şanlıurfa illerini kapsayan şerit boyunca uzanmıştır. (Bölge no: 10), (Şekil 18).

4. ARALIK 2018 - UZUN YILLAR ARALIK AYI MAKSİMUM SICAKLIK FARKI

Uzun yıllar ortalamasına göre 2018 yılı Aralık ayı maksimum sıcaklık değerleri -10 ile -2.4 °C arasında düşüş göstermiştir. (Şekil19).Yurdun batı kesimindeki maksimum sıcaklık düşüşü doğusuna göre daha fazla kaydedilmiştir. Maksimum sıcaklığın en az düşüş (-4_-2.4°C) gösterdiği yerler Muş ilinde ve Van gölü çevresinde ve Antalya ili kıyı şeridinde oldukça küçük alanlar olarak tespit edilmiştir (Bölge no: 4). Aralık ayı maksimum sıcaklık değerinin uzun yıllara göre en fazla düşüş (-10_-8 °C ) gösterdiği yerler, Ordu, Tokat, Amasya, Samsun, Bartın, Zonguldak, Bolu, Düzce, Sakarya, Kocaeli, Yalova, İstanbul, Tekirdağ, Kırklareli, Edirne, Çanakkale, Bursa, Bilecik, Balıkesir, Kütahya, Eskişehir, Uşak, Afyon, Denizli, Konya, Karaman, Aksaray, Nevşehir, Niğde illeri olarak belirlenmiştir (Bölge no: 1), (Şekil 19).

5. ARALIK 2018 AYLIK ORTALAMA MİNİMUM SICAKLIK

Minimum sıcaklık Aralık ayı ortalaması 2.7 °C olarak belirlenmiştir. Yurt genelindeki sınır değerleri ise -27 ile 11 °C arasında görüleceği üzere oldukça geniş bir yelpaze çizmiştir. Yüksek dağların zirvelerine doğru en düşük minimum sıcaklık değerleri tespit edilmiştir (Bölge no: 1-5). (Şekil 20). En yüksek minimum sıcaklık değerleri kuzey, batı ve güney kıyıları boyunca ve Adana, Osmaniye, Hatay, Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Diyarbakır, Mardin, Batman, Şırnak illerini içine alan kısımlarda dağılım göstermektedir (Bölge no: 9-10), (Şekil 20).

6. ARALIK 2018 - UZUN YILLAR ARALIK AYI MİNİMUM SICAKLIK FARKI

2018 yılı Aralık ayı minimum sıcaklık değerleri uzun yıllar minimum sıcaklık ortalamalarına göre 4 ile 21 °C arasında artış göstermiştir. Bu değerler batıdan doğuya doğru artış gösteren bir dağılım göstermektedir. Marmara ve Ege Bölgesi ile güneyde Antalya, Mersin, Adana,

Şekil 19. Aralık 2018 Maksimum Sıcaklık - Uzun yıllar Aralık ayı Maksimum sıcaklık farkı (°C) dağılımı


Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü 17Hatay, Kilis, Adıyaman, Şanlıurfa ile Diyarbakır’ın komşu olan bölgeleri ve Şırnak, Kuzeyde ise Zonguldak ve Bartın Sinop, Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize boyunca uzanan kıyı şeridinde 4 ile 8 °C lik en düşük artışın belirlendiği iller arasındadır (Bölge no: 1) En yüksek minimum sıcaklık artışı (17-21 °C ) Erzurum, Kars, Ağrı ve Muş illerinin komşu olan bölgeleri ile Hakkarı’nin doğusunda tespit edilmiştir (Bölge no: 4), (Şekil 21).

Şekil 20. Aralık 2018 Aylık ortalama minimum sıcaklık (°C) dağılımı

Şekil 21. Aralık 2018 Minimum Sıcaklık - Uzun yıllar Aralık ayı Minimum sıcaklık farkı (°C) dağılımı


IV.ARALIK AYI GENEL DEĞERLENDİRMESİ

Yurdun güney ve güneydoğu bölgelerinde yağışlarda uzun yıllar ortalamasına göre sezonda önemli bir artış gözlenirken (Şekil 13), benzer şekilde orta ve güney bölgelerimizde minimum sıcaklıkların da normalin üzerinde seyrettiği gözlenmiştir (Şekil 20, 21). Özellikle, Güney Doğu Anadolu Bölgesinde uygun iklim koşulları neticesinde vejetasyon gelişiminin normalin (%30-50 artış) üzerinde seyrettiği gözlenmiştir. Nitekim aynı bölgelerde NDVI değerlerinde yer yer gözlenen artışlar bu yaklaşımı doğrular niteliktedir (Şekil 3).

Haritalar karşılaştırmalı olarak incelendiğinde maksimum (Şekil 19) ve minimum (Şekil 21) sıcaklık farklarının normale (uzun yıllar Kasım ortalaması) göre yüksek olduğu bölgeler ve normale göre yüksek sezonluk yağış (Şekil 15) alan bölgelerin, bitki vejetasyon gelişiminin iyi durumda olduğu bölgelerle (Güney ve Güneydoğu Anadolu, Orta Anadolu’nun büyük bir kısmı, Ege bölgesinde bazı alanlar, Trakya bölgesinde bazı alanlar) (Şekil 3) uyum gösterdiği gözlenmektedir.

Orta Anadolu Bölgesinde; bitki gelişiminde lokasyona göre bazı beklenen farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Özellikle bu sene ekolojik şartların uygun olmasından dolayı çıkışlar büyük oranda tamamlanmış olmakla birlikte bazı yerlerde bitkiler yakın zamanda çıkış yapmışken, bazı yerlerde bitkilerin 2-3 yapraklı olduğu ve bazı yerlerde ise 2-3 kardeşin oluştuğu gözlemlenmiştir. Toprak üstü bitki gelişiminin daha ileri derecede olduğu alanlarda; yağış gelmeden evvel ekimin yapıldığı, gelen yağışlar ve uygun toprak sıcaklığının yakalanması ile birlikte çıkışların tamamlandığı ve bitki gelişiminin hava şartları paralelinde devam ettiği; geç ekilen veya derin ekimin yapıldığı yerlerde ise ilerleyen dönemlerde toprak nemi uygun olsa dahi düşük seyreden sıcaklıklar veya kar örtüsü nedeniyle, çıkışların geç tamamlandığı ve bitki gelişiminin geriden gelmesine sebep olmuştur. Bu kapsamda, Orta Anadolu Bölgesinde; Konya’nın kuzeyi ile Tuz Gölü civarındaki bölgede yer yer bitki gelişiminin geriden geldiği gözlenmiştir.

Bu veriler ışığında 2018 yılı Aralık ayı vejetasyon gelişimi ülkenin genelinde normal ve normalin üzerinde seyrettiği ve tahıl ekiliş alanlarında dönem itibariyle tarımsal kuraklık açısından bir risk görülmemektedir (Şekil 3). İlerleyen bitki gelişim dönemlerinde bir aksi durum olmadıkça bunun da verimi olumlu yönde etkileyeceği söylenebilir.

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ VE UZAKTAN ALGILAMA MERKEZİ Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü2

www.tarimorman.gov.tr

e-bÜlten sayi 14 tarimsal ÜrÜn İzleme ve verİm tahmİn … · ise aralık ayı boyunca...

Documents