. li][fi~~~-~~l Q[J)JUM&C»®fllè'J lrâ©ITïJ

-·-~}~ri" .. ,., .L::".-

Document nu , . , ·· mense en 2016

-~ 'i!\ ~11 .. ~~~A \\\Q~,-~~~-~~

REVO·L·UTION .FRANÇ;·· RUIET

ÈV'rr INSTRUCTION AR VRETONET,

6~td ~n ~. fttt!:~ PERSON• PERROS-GUIREC,

:EPAD E EXIL E BRÔ-SAUZ •

. Cinwe1!e1'1tnt in unum adversus Dominum' . et adversus C[tristum ejus! (Ps. 2·;-)

E ~IOXTROULEZ 1 EUS A IlUPRÙŒRI LliDAff:,.

1850.·

.lt.Îf Auttoû.LAY' a .erruas e~ a·~rô-Sauz e Pèrros-Guitec, ar 11Î.eùs <fl tis goucre 18.0i. 'lehel â·'eur·e:eu'Pcrros,-ar 14 ens a vis here 1802;·

Rpade exil, e chomme e qèver ·depot prisoniiérlèn Fr'anç, dastumct .c·

cMtel POJ'clièster, tost da Bort~mouth, e Brû,Sauz, ev ii elfout' éssoc:ll''

~-~ sicour-d'h6r .bt•eüd~ur malèü-rus'l~

Adalec rità voe·coi1tra1gnet, evii sa'i·eta(e· vuèz en:amzër eùzi:Is-z~, da' güittât ar Franç, _ ar·JJêle-g vcnerabl-se a seblante beza un œl ·:a-go_nsola .. · tion. digasset:,gant ar'Bt"o~'i'âanç:-divi_n--evit soulaji ar bri.sonnetién bac o··

tâqat da:·zoùtmt'enr vnez~an trfsta.·

'An den v'ërtuzuscse, sqüèr leai ens· il s. Viçanta Baur~ av6à bèpret' occuper da glasq an ollmoycnou evit procuri dezo eun douçder benac.

E iun_du-santel en devoa gounezet·de7;à-i1.isti~n-.ha memes cara~tez ar c'hommisser eus· an depot, a>J·A. llomoùth'; evelseivez·bep dervcz-a.voa llîèrqé't déüJetis··eur' vade lez· beilac en àndret ar brisonnérien:· E oaz da ùber ar, v ad' a ;y&' bete da· bcdi:an•AA;-a' chomnm tost cl' ar p'rison ,, da rèi

eul labon·r b'ènac dèziJ:; eve! a' c'Jiôatvez· dtllad ,-·bouteyer'; gamachou,. chaussonn·eyer ;· etc.-·· Ari aCtoU -a VêJ.delez-se en aüdtefe· guCnvroîs _nm .... ··

lëürus, a .dènneclezàn mil' ha mil benediction.·-

An·dranq.uilite o·veza detlt en Franç, ·an A. LI.:'Yne"voc cjèt aii clirczà'' O'uz· en e·m ·reüta ·en.-e V3.ht.:.bt~û: Anf.>\:;: Cafarelly,.-Escop St-Jlricç,. a c'hoan· ti\s en obcr·:e viqd-·vras; mès sc.uiz oüz ail oll drllb!lill en devoa andu­r·ët, e( pe(IàS ~d;ên:· l~zel da zlstrei ·eto-üei ·e :baroSsiot~~s,.·côz -, .. evit echui ~ ·· v-Uez, af }le~'3 vo&acCordct dêZàn, gant an titr·ac--viq-cr-vraS a-eüor. -ncntet' ctoùèz ·e zanvad, o·"vez.a gf.èt-eur·c'hH!ilved hli~ ~..,hoc ouz--·en··''enl··vclet- to~t-­dâ zilczel eur·vue'f.o·a_voti bët·ca-Pguet {t g-rOasi'oR'hac:a vertuzlou ,. -e;Jaqas -· qcn~er'l eOird~:rn-eus 'e:barossionis·;- evit olier dezty'e'··guimi~dou d~\icza. 0 fèdi a eure œe gOlidûi d'-an ilisre·pelec'h·; en deSp~t œe-~doC'hùrid-igt.1·ez·, è·-" reas c bcdennou, en eur visita ~rn ·men-fond, at gadot:·se·~·mon 'h3itàn aQ<- . tèriou. E gétnf)agnunei::à voa mantret. gànt ar glac'IÙ\t ha hetizCt- 011 el1;1

!laelou; 0 .contempli an œen.·santel-se oc'h adressi' e beùetr'a galon da··· Zo'ue·- en eiDempl ,-è\,-it ar vecli dtvezao_ Neûze e--:_v-oe't:mitluet d'-ar vêred:~:·. -lià retltet en eur cehen _plaÇ, c: c~houlennas-·eur \filver g-aude- c fiwo·~ .pe~-­hini, Cn)eZàn-, na _zàJCjc. 1:1:é_r."·- Autrou Per·son, eme1.&; pella}~-~ ar sùnje.:i-~

_ son ou drist~sc dejls hQ speret. -Va bugale baoLH', accorcli a rcot ~hu m11-:­me~a1' pezilzànda c'houlèn digan~c'111- Qeinent oll aèlfc piljoùt dêc'il~'

Au trou Person. -Eh bien, v-u mignonet, amâ eo.e meus c'hoant h•za · ~nterret, ei\ eur di~q-üez ar plaç; hac ec'h ajoutas·: Va m!gnonet, 'var"­r,'hoas va c:horf pao ur a repo:ro amâ, Ar pcz a zigouezas ève! en dcvoa lararet,,

' ' En eur àntren Cl) e dy, e pedas e berson (an A, B.), d'en cm zisposi d•·•

r~i :dez~n coll sac~~,amaJchou; hac a.r ceremoni ~chuct,. goude,· .. eur gomz-· benac adr:esset .d'ay. asist.~ntct, e rCntas e, cne et re: dauuarn. c. GI·oucr.·.

Petra aelfemp~ni •jou ti a gaeroc'h var sujeLeur pas tor qer vencrabl,. , eguçt ar rccit-güirion-mâ, prhini a:_zalc'homp de ... neus a e'un 1·rcHueriat­

a voa prisonni~r e, BrôoSauz ,_hac a zo bet iest patarit eus a vad-obérou diY~lz~.r autof_-ar· I\e_flcxion~u-rnâ ?- Admiroinp e: garantez_ Rçdarit evit·e Yaiu-brô. ~eprèt.- c laga_d_; troet var:zu ·a.r. Fra~ç ,c_C · tepOI:d_ gant ru;dot. ar: moment CÜI'U_s e pchlni'et'h a no teuler,e dreid ~v,ar ân do.uar- promctet .. -

C-rcdi a 1'!30lllp.c YCZO Jennet aJ fêyr:.mâ gant ~~tei-ést ,'dre·mâ zeoœuvr, · ~pq>~stm' cxil.ct, mçur]lct cafa)l 11<i drêti eu~.seurtsujct •.

A •. L. M. L •.

i. TaJan tchou b,as en'de,·oa rcceœt diouz at! Eé;, )l_ l-ies la ranH. a.ellçr ga pt pep_ s·ctnt güirione: ,,_, Biscoas d~n na ·ycri~as mui cguet en. dcus_grèt_, ·

An. t!tr eus a Ab6stol;a vrù arVretonet .... , , · , Cov.<cl ·ipsit sèrm.ones rec!issinw! ..

a.c; v,e1~it,ate pleno:J. -;l

Y. l\i. L. G;

Propriété •.

~~

,· ·i

REFLEXIONOU CHI\ISTEN

V .kR.

---'-~Q--.,----

P'EuR ela, o · va Doue, e teuyo an term.en 1\la velin c'hoas va _c'hbntre, douat· ar Fraucisien L' Va c'horf io pell diouto; mes nôs-de va sp.eret, Gant qement o deus grêt din ,. a sonj_ enne bepret; ·

Peinp bloas-zo dija achu ma zon deut da V:~ô~Sauz ::: Pa ze.zir calz ar galon~.e sqÜizèr'o.c'hôrtos; Mes, herv.e'r brud a glêvàn, labour; hua na di Aril bo c'hoas ,, ha marteze biqt!~ :Françua velin,

En -bord- an aud m~ezet bemdez v.ar eur garee TI. sqüizàn va daoulagad, ouz. · o derc:hel fix et,. ·na c'hout ha me a. velo eu! lestr benao a Frailç_: Eru. evit~ an'n~nç_ din q~lou va ctèlivranç,

~Cs, e rrià reus ar pec'het bac hini ar muntrou< · J;lerr na fih, na cllencliamant', o· ravajl va· brô'. Petra dai dln-me pelloe'h sonjàl tremen· ar môr ?~' A'llas !- en' Franç. na' souffrer na bèleg., na' pas tor';-_

_ , Ali! va ma!'eur va:.unàn· a' vez nebeut a dra F · ·Mes tnaleur ar gris teniez,- en nes eo a la ca'· Da redec .var va diou ohod .eur feunten a zaelou·,.: Pa sonjàn en abandbn ~Us_ và dènvedigou.

i:ruezus eo va doare, ha pitoyabl' ~a· stat ~: Clîasseer eus va c'l-iontte·, Ha collet va oll vat;: Mes ar chagrin am de v-or, co clêvet a bep tu-,­Air ~iz, ar religiOir,- en· Fran~:a•zo achu;-

Ne allà.n· qet a gompren eu·r bobl qer · gr.acius :.­-Qen poli , qcn amiabl\ güechal qer ver-tuzus , .. En qen nebeut a amzer en deffe coller cremF Fep san limant _a- enor, e .c'hisjim ,- e gr eden. ,

Da zizamma• va c'halon, da œza vu &p~cret<-­E- meus sônjet compos_i eur c-'hantic brezonee, Var malèuriou' an amzer, Q.re ma credàn e- V(}'

Util evit gloar D.oue ,.·ha' profiiabJ diàm bro.- .

· Dre agteinarit ar rimou, eur· vouëi melodiuS'i E deus càlmet·• av•iohou- sperej.ou furius, Ha tennct huanadou· deus calon·erir tneêliant< A> vije bet~ difficil--- da c'hounlt _au tramant.

Min' dezirif soulaji eur bugue!' a~ zo · dàn,­lhvantit eur rismadel, canÙ eur· son dezàn ;::

__ Froti:t gant dexterite mel deus bord ou an tas,.

llaè. ec~h-· evo·-~· remed~,_hep. ma sanio,-·e vlas·r

-9'--

En dezir~ze, va broïs, emeus _grêt ar verz"mà~ Da essa c'hoas ho counid; mes na ouffên_eana·,

. :Rac;c;n eur vro esiranjoul'' va zeod stag ouz va staon" Va oU rimou _zo- chenchet en canticou a gaon.

A voafc'h eo din rapporü; clasqet eun aU an ton' Abominationou ar Revolution. Neb a eure ar c'hrimou a lezàn d'o• c'hana ;. · Nemet re a velcolü ma meus eus o rima~

Tonniou ceder ha touchant, pel! ait eu\' va memoar ,. Ne ma mui àmzer ar joa, mes hini ar glac'har ; Ne glêvan i bep costez nemet son an toe~i:n, Trompill ar brez.el civil ha- trouz ar guillotin.

. - '

Ne velàn- nemét moustrou dirac va- daoulagad ;:. Franç, 'goloed a bennou, ha rivi.erou a voau,­llre oll Q ti'voguedi -~ arl on zo 'gant maJeur Gourvet en sqüud ar maro, hac o c'hortos é heur-•.

D1·e urz tud veo a gri m'ou-, e reder d'an ife rn,. Ève! pà na ·ve na corf, nac ene da cspern. Ne feil dezo, er bed-mâ, na Roue d'o gouarn, Nac er bed aU, ·ma elfent;. Douè ebet. d'o bai·n.

C remors 1: preon an ene_ ha compag-nun ar c'hrim,. Dibab din comzou pica nt hac heu ill bremâ va rim; Gra santout d'ar Fi'ancisien o dizmz miUiguct, .4r sujet~ eus. va daelou bac a re bech ar' bed.

Disqüelidê rJr grevustet ~us o sacrilej<m,. Mes -hep ho· disesperi-, rac Doue ·da, viro; .

I)'âm avisou charitabl mar prestont a~dianç, :ftfo distroyo, martezE), hac a ya da gomman.ç. . . . . . . . . )

1 ! '

'

·. '-'.

--u-. - . -

~~~~~~~~@8~<~@~~~~~·

. . .

1 • ' • •

;EUS "" G;RJJ.UOV !);B It:EWOI•JJTJON•

ln ttr1'CÎ polluerunt tabernaculum nominis tui; JJixàunt in corde sua èognatio. corum silpul : quiescêre (ariamll.$

omnes 'o/es{cstos Dei lt te1:râ. Pè~alm 73,

QENT. hlàni pep particulier, en em gon.daon{)mp oH, Rac dil;laud ,eo an hini J)'en d:etfe gr~t e ro.ll pa dennà ma leur e vrù; da rn .evit· domina, . D.arn a)l. vit. en elp venji , d.arn ai! evit pill.~.

Dan). ali, haè an darn,vuia,. :~;o rnanqe~ d'o dever, En defaut en' etri•oppos~en poe[)thac en,amzer; "N'o deüs zi·êt nep resi?tanÇ, gant morhed, eméze, Pa goll büez h~ madou,. ba.c .. o c'holl gquscouùe~

; . . ' - - ' ' . '. ·;·-'. _.,···.

An dud mechanta ;û~qeuz ,·pa .ve droue da.ooe~, Art haçoùraj an ifern, ha james ne. veler • pa zifeh ar virione:~: ar mern.es· inte~es'f:. N:.Îp f,lr J:Ueme? !Jpipn eto.ue:~: fl!l {!!Hl bq~éstr·

. Nombr a re-mà ordimïl zo bian en pe_b hrô; Mes en Franç, ispicial, eur pen nad anizer zo; Ne r~r ne~eut· a estim eus a lezen Doue t

A1' Feiz a· zlmînùe vislblamant bemde,

Eur societe secret eus a dod dibreder, Hanvet ar framaçonet, a zalc'he en peb qœr Assambleou danjerus, ha. leun a brejudiç -Da ~roajou ar Rouane ha d~ re an Ilis.

En· n6s en em cta·stumênt ève! ar sorcerien , - Ne~cut avoalc'h da guenta, mes bremâ o banden

A voa er. rouantelez cresqet en eur fêçon, Dibaud e v~a ar' e;hlubist na vije framaçori;

.. . -

He asperet zo noazus; pa ve goal irn-plijet. Pell· zo ar scridou illfam ·eus ar philosoph'é.t, · . Oe'h atlaqi an Ilis pe ar Gou~rnamant, · ·Jila· A gontribue muioc'h e'hoas d'an debordamaut.

Levriou qer ·petrJicius a voa Iennet part()~t . Gant mali ha gant plijadur; d'an oll, hervez o gout, E tebitent maximou impi, pe ridicul , - .

Hac hep sonj .en em gavet a la fin incredul.

·An dam~vuia an noblanç n'o dévoa qe~ ·stÛ<]i; ,,.. • Hae ar gommun ignorant; evft en instrui;·<

A glasqe tuda justiç; ''aç experimantét' " En-·art da ·Hvà 'guevier lia da bilia ar berl •.

ô. 0 .

13-

Da e'hounit al labourer, eo phmtet en e 'benn Na baeje deog, na cargou, na redevanç da ~eri : Ne vanqe mui d'm· -revoit nemet cJêvet e9 templ_ An Ïiltru eus e frezeg hac o têi a9 exempt. _

An Ilis a remercas àr bâr·mâ o tostàt; 'Mes ~n oll parlamantchou rai voa àr magistrat· A roje do rn d'an 1\is.; an oll à_ voa ga tet : _ Ar gouli a voa daro, ar g~r a zocrevet •.

Preparet voe o ma leur d'ar bob! ha. d'e Roue Gant eur ministr heretiq, o fiout ennàn re, A gonvocas d'ar stadou, non pas evel güec~al;. _ Tud-géntil, tud a'enor ,mestud fêbl ha tud .fall.

. . Clasq an tu da acqüitta dfe ar rouantelez,

Sicoü~ ar prinç da lacat ar bed oll en e êz, N'o devoa qen qevredi, e gouieguez an duel; Var ar c'hriinou da ober .e voat secret ha: mud.

Teir assamble en Paris, an ei\ varlerc'h eben, Dangèrussoc:h d'ar c'hontre eguet an teir goalen , Tud incapabl ela (houam , mes babil da deceo,

_ Var digare reformi, o deus collet () hrô. . .

DispartÎal ar Roue diouc'h e sujed~t vad, A~ Pastor dio_uc'h e zénved ,ar bugue\ diouc'h e daà, An ezec'h dioÙc'ho graguez, h.1Doue diouc'h an o\1:

_I)~:,e eno, .va broïs -pâü.tu ~ int commancet d'ho coll.

, ·Fouilla, confiss:a ro~dou, lànterni o ferc'hen ~· Spolia an dud-jentil , denonç ar vêleyen , Disarmi an-dud honest, institui clubou;

- Ne veler 1 ne, glêv~r qen <l~cretet .er stadou~ ' ' - . - . . t_ ·.. . . 2

14-

Qement a zisplich dezo, llrp sujet na rêson, ·A zo ractal cunduet d'an arrestation, Pautr· ha plac'h, no hl ha partabl ,_ar famillou a 'ttez, lia pa H'z leun ar pris::m, casset d'àr gui3ueres.

. .

Gopret o deus canailles da yeza- fals-testou, Da suscita· ar .reù)lt, da dâ.na noblançoü, Da bilia, var di'gare ûun açcaparamant', . l\lagazin ar marc'hadour, grignel ar paysan!.

l'rodig 3-voad o hreudeur, ganteu; orgouill bathar E tisclêryont ar breze! d'i!n 'ên ha cran douar; · Ua da ê'hortos ar ''oyen, eo gatlto dre avanç J,aqet dija ar famin en roua·ntelez l.''rariç.

Qellies·a antechrist !nt, siouas', me a gred, l>islonqet gant an ifern da hastilfin ar bed J>'er zamma a \'lasfê~OIJ, d'er golo_ a vizer: liac antin da ranyersi nn troo haè an autor. ·

Prononce! eo an arrêt, formeleo ar.c'homplt>t; Ret ''o da Louis-C'hoezec pignat. var ar chafft;t; E grim eo e vadelez, e setanç ar maro; . l~n tribunal ar bleiû an oan a berisso.

1\Je ''el .dija ar Yicffm cunduet ,·ar nr ph1ç, . lliri"q en eorf e roched; c benn roval en noas G. .· , ·· (n· .• - · • "" __ : · · '

. an! OUf \ISHC!l WHCIUS hac a groiZ C galon -É ro c'hoàs .d 'e bob! inarat in il. benediction.

Son a rêr an tabourin, cant aon na ,;o clêvet ·An adieu carantezus,a ra d'e:sujedet .. Savct co an i~strûmant. .. ar h1zçmcr a ~Houe : l~ benn' a ra d'a_n douar' _l;ae 'c erie d'an ~ê ..

J5 --

E\·clsc-t<l e trêter n1ab an Dueq<'s Arna !] Houe màd, mignon fidel, an dt:n an _honüSta! B~scoas o ~ na ~ro11s da gtm 'iHJ-ui chn ali_, Brscoas var inaro hini ne s~'nas q->ment. ali. ·

Tris ta Lit,, ô va Roue!: goude destUtn ar_ vrô Evit goulen e ·avis ha selaou o c'hlèrnou! Gant güir dezir. da renta justiç da bPp-hini;

· N'hoc'h eus evit recompanç nemet eur maro .cri!

Deut a~auc ;. tu1:1 ahcurtet; avancit, judevieil, Da vclft e'hoas èuir den just dir-ac e vourrevien,

_ Vicrim deus e vadelez, oc'h ober sacrifie -Deus evuez.precius .. Marvit.~. Adieu, L~Uis!!!. .•

Ne ·gredàn qet, va broïs, ho pije roei ca_r{f Na mouez d'ho teputeet da Iaza. h.o monarq;

. Mes lach oc'h het d'~n difen: àn oll, bras ha bian, Me ho. cüelo, hep dale, maleürus- oc'h-uoan.

Gant ùifferi puniasa re~olteri tud fall ~ · Ho/h eus êollet ho puez, ha millionou re-aH. He a zouçte•· a lies zo goas eguet rigueur; Hac · eun toi aùroritè a arrêt mil ma leur.

Goude eun torft>t qer bras, a Tés! eus ar c'I.uilllou A gommeter divo.rc'het. l\Iil ha mil a varvo- -Dindan ar fals mun!rercz -:· maJeur da biou benaê A zo en Franç pinvidic, pé no bi; pe christen mad.·

llourmen a rêr dre'r c'hœriou instp:1mant ar wa'ro, Da dibenna'r Francislen. Gar d'an neb a garo •. , ~11 hanà:alliberte, dre oH en·.o forèei•' Pe da veryel er breze! ; p\:l da Yetvel,

- 16

Crimou àll zo da ober, ha da renta an oll Effrontetoc'h da b-ec'hi, hardissoc~h d'en cm goll, E renonçont assambles,' dre'r santimant public, · Da religion o zud côs, d'an Ilis catholiq.

Ràc-se ouz ar vêleyen ema'r brassa friror; .Ma ~a reont ar sermant, h~ prelat ha pastor, .

. on e vi rit exterminet, ha mar prestont al 1~' lot livret d'an disés-per, d'~r vez, d'ar ba~urente.

Qement. seurt calomniou a elier da sonjal, Traou impossubl da gredi a glêver da damai D'ar re santela memes deus an dud a i-lis, · Evit lacat ar gommun da gaout outo ~aliç.

Ar barossit:m eur veach privet a vêleyeri,: An His a vo pillet, hac ar bob! n'o d'eo den Capabl pelloc'h d'o c'hele'n, 'na da zisqeuz deze Ar precipiç à valeur a gleuzer dindanne. -

·_ Cetu aze ar myster a gfrrsqer da guza't : Al le zo .eun digare; mes gout a .rêr' ervad Pa na· sonjer da ober nemet peb fallente, TÙd â Ilis ·en eur . vrô a zo beprét a re.

Ar guœr infam a Baris a ro dre gonsecant Ar signal da arrêti en peb departàmant An oll glérge catholiq. Urz ar Gonvantion Eo alumi'~ o cnep ar bersecution~ ·

0 Minis1ret àn ·Uis! c'hôui, oll , pastoret mad, PreSt co ar gurunenriou ; di gor eo ar- gombat.

'Qitiliadit-deusho ténved hac antreit èn liss_: Ho puez a .c'houlenner- br"emâ en sacriliç.

17

Qent.affronti ·ar maro, servicherien fidel.' Heuillit d'abord gant prudanç lezen an Avtel. · Persecutet cil eur plaç, clasqit eur refuch ali : Util ec'h ellit beza martezo en plaç ali.-

' Mes pelrc'.h e .yeoi- hu aranc hoc'h adverso~lf ?c Ji'ranç n'en· deo cargurt brem à nemet _a dud trmt?ur._ Goerzet oè'h oll , dre avanç; me v el trêgont· dmer Offret d'ar .c'henta Judas a laqai ho qemer •

Clasqiten'tu ma qerot eur_1~~ç a savete; Allas 1 nemet er é'hoajou, ~touez al loened goc N'ho po pell~c'h qen repu ; ne gredte den ebet . Rêi dêc'h eun nos vez memes eur c'horn deùs e oalet.

- ; - - ' ' .

Ret vo souffr a~1 diet{ez', ,an na on hac ar sec'het. Cousqet ermès alies. Mes en· em remettet : Jesus ne veve ive tiemet dre aluzen , · na· n'en devoa, qet memes plaç- da_ repos e benn.

Pebes btie , va Doue! mes , ne bado qet pell : Dre o!Î é voar o fouilla, impossubl en tec'hel~ ~r~out ra l)êleyèn _à gargou d'ar prison; Stnguet, treinet,- insultet , hep nep compassioll.

Godet ho pijo neuze pastoret venerabl , Grizet gant ar hfnijen , errêt o clanuàrn sacr, 0 renta d'an A viel enor ha· tes-teni;

_ Gant joa iilt 'pres.t da vervel, e iêr d'o ,ezumL

, NoùJbt' ~ zo, a vourrevien. Calz a yêl (fat· maro, 'Nonpas hini hac hini, mes a vandennadou;

Bete seiz, eiz eànt bêlrg·, en Paris:, driz a ve ~ A va~sacrer, balamour ma' tifennont. ar fe. ·

- 18·-

Ne zeus na form, na pr6c-es diarauc ar suppliç:­Peb bourreo en e guever a vâssacr en e c'his. · Assotnmi _, beuzi, tenna, o dra ilia· a b-eziou, Hac ar rest, sqüis o · laza , exilet deus o hr'ô.

.. En or dêc~h, ô va c'hontrel n'en do un peiJoè'h qer trist; J>ourvei a rit merzerieri da. Ilis JesuscChrist. Plijet gant Doue, outrajèt dre guellies- a grim, Ho pardoni en fayeur qellies a victim'.

, 0 merzèrién jenerus l ne voa qet dign ar bed -D'ho possedi davantach. Allas l ni zo chommet l~n d(aounieTh-mâa c'hlac'har, ha~é ouzomp doare

· P'em· deus prison at c'horf-mâ en em vel~t. pare.

" ·Ma' na,el!omp, eveldoc'h ~ rêi da Zoue hor goad ~ Ni en chencho. en daerou, ha dre hon daoulagad Evit hon merzerenti a gat• re· en sqüil!a · Hac appesi e goler dré al Iom diveza.

:0 Religion san tet a Jesus, va Doue l 0 tmn ineurbed venerabl a Vourbon, va Roue l Ab~oue daouzec catH vloas ~la voac'h gaÎlemp o rën, E r-ec'h consolation l1a gloar ar l<'rancisien •.

Mes tremenet eo amzer ar peoc'h h;:te ar justiç: Franç; va.brô,n'en dout pelloc'h nemet rej:m ar viç; Lazet ec'h eus da Roue. Renonç a res d'ar fe :

- Er bed oU e tetester da vaximou ha te.

· A gui~hen ma sa v an eol bete plaç e gousqet, An. hano sacr a Jesus a zo glorifiet. . Ne adorer; qen Doue nemetàn en Eur~p : Franç c-ut:an zo payan ... Franç a zo hugunot,

.....; 19 --

· EnFranç eo bremâ eur c'hrim iilstrui ha prezeg, Na receo nep sacram!)nt deus a zorn eur bêleg : Eureuji a rêr bepqen gant eur municipal; Eve! ma tiseureujer., pa deq eur sorben ali.

Ne gre,dte den en public I11Varat'é Rater, Nac ober sin ar c'hristen , · pe. en e zenoneet· ; J1ac eu!'. güir republican zo eun den po~sedet, Co.ueza ra en e varriou, pa v el traou. beniguet.

Drasta ra ~n ilizoU, briza' imacho~r. zent, Bote beyou'r re varo, oll e m1)int var e beni~ Eur e'hloc'h.~ hepqen zo mi ret evit son an alarm. 0 Doue l rêson o deus : sonet-àn d'an daou !~m •

. Evit na vo mui memor deus ar bloa · nac an 9e Ma c'hanas pe ma varvas evidotnp Mab Doue, Eus grêt eur ·c'halandrier ne ali den da entent, _ N'en deus 1_1a mis, na sêson ~e ha no diaguent.

Ar sul, ar gouël precius; qen ancien bac ar bed, · Gouël consacret ha berzet, memes gant. an Drindet,

Zo substituet dezàn, eve! d'an oll gouëliou, Assambleou milliguet, hanvet au· decadou. ·

A,r gouloJI' hon egare èn nos d,eus ar pec'het, Ourgouill ar speret humen .a zo diviniset; Templ ar- Furnes eternel , .an ty à orêson , A zo, gant tud insanset, dediet d'ar Rêsonl

, Div~r dron e garantez eo lancet_ Sent ar· Zent Gant dom an Apostasi; hac ar e'hlubou qetqeut 0 déus fixet en ilis o assignation. · ·

· 0 _(lbomination an dè'solation ! ...

. -20-

~Jouguet ê'r goulou el lamp, ha:ranv~rset ar Groas En i!is, . er bêrejou , ha drc an. hentchou bras · Abrojet 'e'n Avicl : ile vo prezeguet qeri '

Nen1et doctrin Lucifer, nanvet Droajou ail Den.

· Da c'ho:rtos têi da greûi ~o zeÙs. I\mc ebet, . 0. deus chenchet e ha no, ha bremâ en· g<Jllec, · liac er sans ma en t'en ton t eo a nat ar b!asfèrn Lacat en plàç an Drindetar gu~r ~ Etr-Suprêm.

Laqet eo var an trebe crün an idolatri; N'en deo pelloc'Jl ar C'hroucr a zo da adori; 1\Ies sottizou ar Rêson, eur Vezen, eur Bonet, Diviniteou femel, benfiou -~rl!maçmiet. ·

. '

. Savet e'r yeot en hentcl)ou , Sion a sqüil d<.)dou; Ne deu den; eme'r Profet, d'ar soremniteou. Allas! deomp-ni eo goela : m·· gülr Doue en F~auc N'en deus pelloc'h sàcdfiç, nac au ter, nac ezaitç: ·

Pardon, pardon , và Doue! me a zone: em ene · Uoc'h iil1ach, bac em c'halbn eun templ d'ho Majeste. Eno me rai dêc'h bemdez· mil amand a ehor , l'a na gavàn d'o ober an ilisou digor.

Na goilit qet, m'ho suppli, etouez ar re vechant · Eun niver a ·Franrisien, pere d'o badiziant ..

Ha dà greden an llis a zo chommet fidel ; . Mes dindan poan ar mato, int forcet da tlevel.

Excusit-e, va DoUe, mar rèqet~nt ar fould!! · Da güe~a visiblamaut ha da r'aqat en pouÎtr Au hugun?dçt, impi. Allas! ne ouzon~ qq Pa v cs brassa ho col er, na rit sehlant • ab et.

. ..;.__ 21

D'o squientchou reprouvet, liac en .o dallènte, Dre eur miracl a justiç e lest an dud faU-ze; Ha. mar di gor ·ho . cal on da rêi· dê c'hoas support,

· E vo ret eur miracl ail deus hq mis'ericord.

0 Convantîon milliguet 1 ar vech-tnà, m'en assur, Ne alles qet mont hirroc'h :· barreeeo ar musur.:. Gortos da bunition, ne c'heus, qen da ober; Doue zo just. E receo a ri en bêr amzer.

Ar re zo c'hClas da c'henel o de'o poan o credi . Extravaganç da grimou ; mes, me el,l assuri Ha qemeret da des tou ail- douar hac an êe' ,

·Ne meus qet c'hoas rapporlet an drederen anê. ·

Gra entretànt vantesQq d'ar bobl frenesiet; .. La var ne zeus neb abus ~a· c'heus-e reformet; . Pa laqes an A vie! en renq an· abuspu, Ganes ar vertu zo vis,_ ar virionez ·zo gaou.

Mes, eUec'h en cm dale da· ober ar recit Deus qellies a dorfet, me ya bremà dre scrit Da Iacat güîrioneou _ha rêsoniou patant. D'hotenna, va broïs paout·,diouc'h hoc'h·eg~ramant.

Ret eo din, var bep go~li, applica ar reméd , Despeigni dêc'h ar mons trou gant pere oc'h tromplet,

Hac ar maleuriou nevez a dleit da c'hortos, Ma n'ho pe qét a gomach avoalc'h d'en em oppos.

"Qenta a meus da ober eo ho tizabuzi · , Diou~ baV:ar9ach tud mechant, o deus grêt, a sonj din, Marc'hat gant an drouc-sperèt, ha pàct da renià An Aviel a -gi-edas an oU he te. vremâ.

. '

22

, Ne. feil d? qen sclèrijèn evit o c'hundui Neme~ hi ni ar Hèson. De0mp-ta d'e c'honsuhi •. Examuwtnp eur v rach' hep ober dei affroùi' ' Petra' lavàt· ar Rêson· oha P<'"ue·t't '1 .. Il. '. _ • ' ·u · cc 1 {' · mont •

. • Gmtes r.uœ lege . . , '· · .' · · -~- - _,_ J . . . tn no,~ JWt!_cnt, natü1~atilcl' ea lrœ 't

{aczunt .... !psi sibi sunt lex .... Tcsti>•wn. . l ' q. . . cgfi sunt' , - ipsorum .' cl' lntu·-sc iovki:m cogiL'l~io:z·~~~: rcdc. :nt~ .~ll_ts ronscicntia

defcnc{entib113. Ad l\om.-2. . : •. accuvall.lUllS' aut etiam

·,

- 23 <;--

J'alli autem sun! omnes homi·:es·, in quibus non subest -•rientia J>d.: et de his. quoi videniur bona, .non p~tuenmt intcliign't e11111

qui e~t, Sap •. 13, ' 'v

·nJsC(Wi pobl civilise~. nemet ar Francisièn, N'en del'oa imajinet ober d'an dud tremen

. ll:'p nep setin Religion, hac o fersuadi Eo inga!' caret_ Doue pe dont i:l'en oütragi. ·

1\'emet en. l·'ranç na glêrer langach tud rrneet, Brutal al'oalc'h da.eredi ne zeus Doue abel .Corf- hac cne, emezo; c varver assambles; Evit an innoçant~t co 'crê,t ar gristen~s. ..

' Eun den ·savel er scol-ze; a lazo hep remor!!­E dari, e vam, c vignon, p11 zeo güir ne ra furs: Ne us }Htrados, nac ifer{l , na vertu ; na dcJ:Pr; Ne chommo_ crim .c.zilac'h., na torfet da obcr.

Ne vo qen eus en derc'bèl nemet Droajouan Den, DPcrPjou impùissant, or.donnançou pnyen, Grêt gant tud bep qalite falloc'h tud rgueta; .. Mar guell cuzat e grimou, ne risq eta netra.

Da refuti blasfêmou eur scurt hugt1i10det, N'en deo qet ret; va broïs, mont da glasq doctoret.: Ar sans-commun a lavar d'an oll eus. un Doue, Ha consci,anç peb-hinr-a brouv eu~ un ene.

D'abord, en qement contre na bro zo habitet, ,_ Ellec'h ma 'poaz an don1der, ellec'h-ma frim bep ret,

Etouez 1111 dud sovach!l. e veler gouscoude Eun anaoudrguez_ benac deus an Div-inite.

An dud .a goll er bed-mâ sonj èus a gnement zo; Varia ra o langach, chench a _reont a vrô, Ha dish_anaout o ferc'hen memes, gant an àmzer; Mes bisco{ls n'o deus gallet dish-auav eur c'hroJ,Ier. . '

Mont a ras deus·o memor meur a virionez aH; Abred evoe neglijet meur a·vertus moral; Mes e ·qeit ha ma chornn:ïas tarn sqiant en ofenn, Biscoas. an Divinite na voe ancouêt a grenn.

'·

Evit güir, ar, bayaoet'ne vouient qet a sur Ne zeus nenret un Doue, hac eo em· speret pur; Sot avoalc'h e voent memes, qent tremen hep hini, l)'er~multiplla, siou~s ,-ha d'en difiguri..

1\Ja vijent bct er grc,den eus eur seurt tromplêson, E ,·vijent bet attantif rac langach ar rêson; ·

Oumâ; pa gomz ouz Doue, a la var c'hoa~ ~uc'hpen Ne zel!s effectivaniant nemet unau hepqen.

--25-

· Na~ , ne zeus' nemet unan ·, na ne ouffc ·b~za; Ar re a vPz en tuoni. na vent mad da netra; ,Hac Doue, dre e n~tur, pà zeo oll bu issant, Qement a rayo unan eve!, a.rae· cant,

r naou noue indepandant a rayo labour fall. Bac unan a ell · dispèn ar pe~ a ray eun .ali: Ha ma na ellont ober mann, her) en cm selaou, · Int; en o farticolier, impuissant o daou •.

An neb a lavar Doue, a la var dre. eno An hini zo infinit en perfectioimu; Or, e gu enta privilàch eo lieza _heb e bar: Ne zeus~ta nemet unan en ên hac en douar.

Eur vez'-eo dêc'h, va broïs, exija digané · ProU\i dêc'h eus un Doue, rac arbed oil, nos-de

A bubli e c'hraudeuriou ': an traou insansipla Sclêroc'h eguet a rin-l:ne' a gomz dêc'h ~nezâ.

nigorit lcvr an nat ur ha tallit ho' sellou .. ,Var an oll groriaduriPn : 0 pebes burzudou! Pebcs gallout infinit en e oherianç l Pebes art! pèbes furnes 1 sa varna Providanc!

Impossubl co niveri ped espeç differant. A. nij, a neu, a v ale, a· remu -hac a zant :. }~cp conta millionou, fit're zo destwet J)a broûui, da zivoan, heb bezà ani met.

Jiiou a ouffe: explica penos na pez fêçon E ve formet ar c'horfou dre generation, Na pcnos,. ispidal, · ec~h erru- ar m~ster, Ma ·VC' pe màl, pe Jemel, a-r frol!ez a gonce\'I.Jr. . . . . ... 3

-26-

Eur sqiant digoncevàpl eo a rene presida D'an traou:ze, rac an nàtur Îlè voar qet petra ra; _ J>e mar e deus eur speret da rêi dei sclêrijen , ,/\r spereHe eo memes an Doue a glasqen,

Peb crouadur zo formet gan't an .di mansion A dere deus e natur ha deus e fonction, Propr d'en em vultiplia, capa pl d'en em di~·oal, Evit ornamant ar bed hac àn urz general.

., _ BE>za zo va1· an douar nom br a grouadurien, A zo mil §üech biànnoc'h eguet eur fubm:n,.

0 deus' mello~ ; goaziet. penn ha !reid peb-unan' A liessoc'h a eze} eguet an olifan, - -

Etoues ar memes espe·ç hac ar memes nntur~ Ne gatrac'h qet gouscoude han.-al :daou grouadur : . An eii'zo deus.eguHe anavezet brprE't,

Ha.c oll, fêçon pe. f~çon, int d1fferanciet.

Ne ze'us hini anezo a ve croùet en vên : Peb~hiqi, en e fêçon, a zo util d'an den : Darn evit en exerci, darn· evit e vèzur, _ lJarn ali evit e zicour, darn aH d'e blijadur,

Ar marc'h na_drèin an arl)r, ar vioc'h ne ro an1a~n, Al la pousset na c'hô~ont, ne ra mel, ar güenan,

.Ne zeus g!oan var an dénved, na trevat er parcoJt Nemet evit fournissa d'an den e eiomou,

. .

Peb amzer ha· peb sêson , an eil varkrc'h eben, A ertu, ·hep varia, dà recrei an den.; .'

Hile. eveL da Qn ~oue, peb·hini en deus _e'hoant Da t'êi dezàn "eun tribut ha da·offr e bresmil,

-27-

Ar fleur·, en nevcz•amzer, a gui nic o ezanç, An hân, .prodig à vadou, a offr· rn abondanç Viciimou var e autcr, qen n'an dru alafin ·

- . -~ . f. ... An cost da rêi ar bara, hac nr gou,m ar gmn.

- '

An tân a brodu dezàn sclêrijen ha tomder, · An ave! ~n rafrechis , an dour en dizalter,

·An .e~r a form·c a~lan, ha d'e vagadurez Ar môr a ro e be-sqet, hae an douar e froue~,

'.Pebes generosite er grouadurien.àll! · An den, siouas, e-u nan. a. zo cri ha ga dai;

- Ne avïsqet, .an ingrat C examina memes . . ' A b.elec;h a teu dezàn eur seurt pinvidigùcz.

An eol a bign bep ruintin .er volz celestiel, Da zispanç ar sclêrijen d'ar, bed uniyersel. .. · Dif~n, sav diouc'h da vel!'l, den mortel " emezâ, An d~iz zo·. grêt d'al labour; rc,t eo · go unit_ bara.

Me a . meus ana vezet Ja raç. ha da ligne; N'en·dout qet eus a voelloc'heondition eguete ;. Ar_ re-ze a laboure. Pérac n'er rit-te qet? · Me 'meus tro'r bedda Über, ha n'en em glêmàn• qet.

Me ro ar fleur d'ar prajou hac o deillou d'ar goe,. Me ra d',aned qellida, d'ar frouez beza dare; Va,zellou a rent fertil ha joaüsan natur :

El leé'h rua veli ewm, rent iyez plijadur •..

Bep min till e ri'goràn, evel eu~ tnare'hadour ~·­Ar stal vra:s eùs ar bed-màn dre ~·a fales ,aaour;: Choas, qémer, me :ro gratis; mes: sonj; Jrug11recât<

A ri hi ni zo dreist-opn~tJH~, da A.u~r,ou ha da' Pad,

-28-

Alloar, bep abardaevez, gant e bisach aÙhanl, Qen caer hac :Jr berlezen etouez mil d" . . A , ;· . , . · . . . . ~amant, . ra cess! ar \ aearm a Iabourioa an de . .

Evit rêi plaç d'ar rf'pos ha d~an dranqili:e.

nïsqüis, 'emei, va m ignan, ha qemer da re~os 1

En dro da ty m.e veiHo brernàn ''pad an nos; Ha m,ar .renqes, dre valeur' interrompi da tin' Ha mont en hent adarre' me vo da gompagnun.

, An ~ol ~,renq e-unan brilla epad an de;

Troubh rm ~a zaoulagad' ma si•lles outàn re. Mes; .me zo graciussoc'h : mar gra did plijad~r Ec'h ·elles' hep acccidant '· contempli va figur. ,

-y a ~.clêrijen zo eommod •. Na mrus a vi ebet EvJt guelet o luiya endrodln'ar sten•d;

B:-rec ar preon-goulaouyer ·a lezàn da sqeudi· DJvoal' eve! a ràn-fr!e ', da goncev jalousi. '

An as trou ali zn sqignet''i:lr~ bêv.ar ~'horn an ~e . Eve! goulaou alumel' pa ve tec'het an' de Da zisqüel d'ar merdèlJd e roujou er inôr ~d-on Ma ello nron.t' .hep danjer' d'e _zestinatiun. ,

. . Ravi~s:~ en em gavàn' o velet mouvamant Haeeq•hbr an astrou ebars ér firmamant.

Aba·ou_e _ma zint c'rouet' bep cessi eu'r moment, Peb-hrm a ra e dro, ha dre 'eur memes hent.

l\fà teuffent d'en em stoca ha d'en em 'arrêti

1\:r~: vanqfe eur _vech IJlêÙJ~s an deiz- da c'ho.ulao~i ·. Pebes trubuill en nat ur 1 pebes ·confusion l : • .·

M bed·. oll èn en1_ gafè sezisset a spouron; _ ·

. (

-29-

Eur miracl cuntinUel eo güel<it ar bed-mà 0 chom en e bes pico!, ·hep cr.evi' na frailla, Bac én formet gousconde a bêvar elemant A ra an eil d'eguile breze! incessamant.

numa. a ra an astrou i hep èoeza diou~ ari: êe; Ar môr, gaQt e reversi, a chom en,, e vele, An douar ferm a .rezist d'an ave! o c'hoeza, · Hac an tân euzet dre oll a chom hep tlamiria,

Ma coefe eur stereden, ar bed oll ve fra illet; . An tân, ma teufe d'achap, an oH ve ambrâset; Lounqèt ar vrô, ma ·teufe ar môt· d'en em dirol, . liac an ear, ma ve tevoc'h~ cetu mou guet àn oll;

Labour am be discours! var-qement zo èrouet, Ha pou~me,n d.eus an eil penn da eguile ar bed;

Evit rêi dêc'h da entent ar. vertu,. an natur, ~la qement utilite en deus peb crouadur.

. Mes piou eo an injiner hacar spèr~tsl]btil ~ An .dorn experimantet, hac ar sculpter babil E~ deus crouet an t~aou-ze? Hac, hep un artisan

lmpossubl eo dê bezâ en em grêt o-unan. : ··

Eur c'hastel caer batisset gant re&lennou an ar_t, ;Den fm• na gredfe avanç e ve grêt dre hazard~ E ve ar mein. beneres, ar c'hoat hac an doen Diaz':lzét , .. esqennet ha taillet hep do rn çlen.

Ajust~t eo ar. c'hamprou d'ar vinç a gundtÎ d~,-·Ar prenëstrou zo placet. gant regularite;,. _ Ar guegutn' a .zo bolzet, Jambrusq!)t ù salo,n : ~ .

N'~n dêqet g~êran traou·ze·hepealvez,)la ll1.!1ÇoJ1. i

- 30-_

Ret ê ·bea insanset ev ft imajina

. N'e zrus drn nac Îi11primet, na -scrifet ar Vers-rn,\; 1\les eo. anê o-unan int coret var:àr paper ..\1 .liou,- al lizertmnou , ar rirri hac aLmatier.

Qemerit eur boezeHad fiurennou moollet, Ha sqüillit vàr plat eur èambr anezo a dol-jet; Cae~ hope c'hoari'11 dinçou er fêçon-ze eante~ Biqen tri euer rêsonabl ne formfet evelse. '

Ret eo eant combinêson plâci peb.JizPren, Da rr)presanti gueri ou ha goude .· eur phrasj)n, . Eur bagen, bac eur chabistr, bac eu! levr al afin • l\1es _ne ~êr qet qemenrs.e hep stndi bac in jin. '

·Ar vech qenta ma veler eur môntr olabourat, A verq. gant 'precision an 11eur, .an de, an dat, . Dre introdu rUI'Lnoade a varèh var ar e'hadra~. · E_ sonj dêc'h e deus· bu~- hac e ya e"unan.

Mes pà, Zit d'e di.gued~ pa veiit ar ressor:t, Ar chaden, ar. balancier, ar· m:ouvamant accord Etrc rodjou qe; mibin, ractnl ec:Er anza,'et .: . Emàn zo eur pez ac hu grêt gan Leu'n den ad rer.

,_ - ' -'. - .

_ Mes na eT! eta' eun r;', .euf fevr, eur bandufen, Bt;a grèt !~ep anisa!l? Piou a ouffe comptert E ve formN ~r bed- màn na qement a vele1· li<'p arti11an, na, mode!, na danve-z d'o ob er?

Mn, o sùpposimemes an ùanvez var ar plil{;, u,l p.rest an oll llléltériou; ret è. Ùi vina c'hoas' ' .···, Pi ou <'H dt~ us o _ar; imet , nac Il laqd en treiil> ..

Darn dit \'OH varz.u ar font!) daru ua sevtJ d'al leiH.

......: 3{

Ar marii'r, dre e natur, 'a zo pounner ha Jach; l\Ja na vo qet remue! • biqeri 11e, deu da: flach. Pio-u en deus roet deàn ar mouvamant qenta, -Ar-form, an direction, ar stu-mell deus bremâ? .

- Ar rnouvamant naturel; pa gommançer finval, Eo qemer an eon-linen, mont var eon ordinal. Piou en deus grêt d'an. astrou ,di lez~! ar rout~se·, lia Îrêi endro d'ar bed-màn, pe ar be? endro dê?

-E meur a sa;ls differant o gorlàn oH o trêi; Piou en de11s deterriliùet e varch da bep-hini_? . f'iou a ra d'ar bed baie gant qement a gadanç,

· Nemecloc'h, ô va Doue 1 dre. huc'holl buissanç? . '

0 in'credul! dihourvez a feiz hac a, sqient ,: Ha te a ella bremàn dont "al>enn' da ·entent Eo èur speret iufinit, eun intellijanç JlUI'

En deus c~ouet ar bed-màn hac a rën ~n nalur?.

[)'en em groui :e-unan ,"ne zeus capa bi neira, Hac ~vit en ém groui eo ret bea dija ; .. A rpez a ve supposi e zo~r, ha ne war qet , E zoar crouet d'an arnpoent ne zoar qet c'~oas crouet.

1\Jes en rèsonniou qer sim pl, pa na. ententes mann, .·· Goufen etaeur veach d_iganet da-unan, -

. Pio~ en deus da zieasset, da ·Iaqet er bed-màn ; . · Itac eus da benn 'da-unan n'en dout qet deut amàn •.

Etrezomp, crouadurien, n'en domp qet a viscoas: IIir ioomp, dec"h ne voamp qel, ha ne vimpq('t varc'hoas; Ne zeus neira er bed-màn a ve qen · necesser . N;tc a guen bras importauç 1 nà elier en divoar~

-32 ~ ~ -

Bremân e zeus daoQ c'hant vinas ne l'Oas qet en hue; Qentoc!h eç'h allies guenel, divezatoe'h ive'. En Indes; .pe· er Japon,. ev el eü Breiz-Izel, :Qindan lezen Mahomet pe scol· an A viel.'

Y ar nicun eus an traou"ze n'.en dout bet consùltet : Gant piqu~ta, e sonj dicle, out-te bet deputet na zont da recev bue·? rac imajin ervad Ne voe roet dit ~>Unnes na gant mam; na gant tad.

0 incr·edull dibourvez a feiz liac a sqient , Ha te ell6 · bremàn. dont a benn da entent Eo eur speret infinit, eur Brovidanç reél A groue, a. gonfere ar. bed universel ?

. - ' . '

l\Jes;ar C'hrouer,· emêdout, abelec;h eo-éndeùt! ·- Arrêt aze, ignorant; Consider e~n nèbéud; Deus· an oll g!iiriorieôu oum à eo ar SOllrcen : Croger an oll ne ouffe bez a crouet ga h t den.

Evü con1prenqemént-màn dre e'ur barabolen'; Deus an êe bete'n douar supposomp eur chaden J~n em. ZOùtén maiiJ ha maiJJ bete'r majiJ hue! la ; Mes lavar din :, ;lr maiil"ze, piou a zalc'h aneza?

.!Uar 1everes eo dal(het en tu benac ouz erec'h, ·nep toi me a c'huulenno gant pion' nac en· pelec'h? liac. lierve~ a ~·es ponti, me c.'houlenno ouspen,

_Piou a zalc'h ar; firmamant memes aziou~'h da ~enn?

· Forcét e vi da anzàv eus eur mail! principal, ·Dre e .ve~:tuz ~~Unau a Zlluten·ar re-ilfJ. llfe a entent eun Doue,· eur princip souveren\ Eternel dre e 'natur, ha_na zepaüt diouc:h dim.

-33-

Al labour a remetctrs, nonpns an artisan; . Ar oed-mâ a zo· matier. Ar c'hrouer e-unao

A zo vertuz ha huez, spcret pur ha parfet : N'en dèo na· cor.f, ua massif, evit beza · güelet.

Eternel. dre. e natur, .ec'h exist a viscoas, E pado da virviqen hac e màn en e c~oas über eve! a garo. An oll , bras ha bian , À zo conservet gantùn : ne zeus ne.tra ·IH'~tào,

-·--~~ .... ----

Omnia per ipsum (acta sunt; et sî11e ipso. factum est m'liil, qûo({ {aètum elit. Joan. Cap. 1. ' ' · · · ·

Bcncrticam Dominum qui tribuit miM i'!te!le.ctum, · P~. 15.

----ooo·.,.___....

Nolite Peri sic ut equus ct mu lus, qui/ms non· c~t intcllectu3. Ps •. ~1.

ME hoc'h · ador, va Doue, bac ho- trugareca. Ha possubl eo ho pe-hu grêt qellies a dra, Na qement a zispignou C\'it antretien

· Eun dra ~ zo da velet- qen dis ter hac an den !

Mes, petra lavaràn-me? an den eo er beâ,màn · Ho parfeta crooadur. Roet oc'h eus deàn Eun ene intellijaüt, ca.pabl d'hoc'h anao.ut·, Hac eur galon d;ho carorit, ar pez. zo güella tout.

An enc-ze, .. eveldoc'h, a grou· mil sonjeson / A gomprcn ar virionez, a ajis dre rêson. · · E memor, e bolontez hac e enientamant · "Eo ho poliret verintbl hac hoc'h imach patant.

...,.. 36'

·Gout a voar exaniina, rloueti, deliberi / Cltoas, en e~ determina; gout a ra preferi Eu iL action vertl,JZUS da cun ali a zO. faH Ne veler netrà eve! er grouadurién ait

Pet micher avantaNs, na pet secret ut il·, Pét calcul, pet instrumant, .pet benfeg, pet oustil E deus forjet an ene, _e,·it ar blijadur na imita,. da drec'hi memes va·r an n~tur!

Poezet é deus an ave!. ha mezuret an cê, A rpanlet ·an :oceaJl , dom pt et al loetJet goe, nesqet teuzi ar metal ha èhench natur ar·· plant,

·Ha troet en e frofit ar pêvar elemant.

' Pa deu d-ei c'hoant musical, h~p implija ar ,·ourz, Y ar ar c'hoevr bac an OJjal o fredon en e èz; . })re sèrit; hep offiç an teod, e convers en peb bro,; Ha bremàn ar re v<,~ro a gomz "éan t ar' re veo.

. '

. ])isqet e deus d'al lagad güel~t dre ar c'hristal Astrou en tu-ali d'an 'eol ha meur a vurzud-all · Invisi.bl pete vremàn. An fin, gant ar c'hompas Eus ca\•et eur bed .neve na lîanariet qet c'hoas.

· Nac a bed invantion o deÙs crouet an dud, · E qeit ha na remerqer en aneval.ed mud 'Na gout, na capacite cJa ober voell na voas Ar pez a reont bremàn, m· rejont a viscoas.

Gaou oc'h eûs eta Ùedi en deus dùll al loeiiet · Hêson, bac ontentariJant, balamour m'o güelet o·soigni 0 f'e. vuriud' 0 :clasq magadùrez,

re oUh _ober o ncizo~ gant qomen;t a adres. ·.

- 37'-

Ar rèson .a zisqüelon't n'en deo qef o hini; l\Jes rèson ar l\h)str_ hab'il a deu d'o c'hundui Ev el eur montr a zisqüel sqianr an artisan En deus-àn grèt, ha nonpas e sqiant e-unan.

· Coulz e ve dèc'h pretanti en dé?.s sqiant ar goue _ A Jèz -o greun da goueza goust;1dic dindanne, 0 golô gant -o deHiou, da. jermi er gouàn; Hac a fleuris adarre d'o abria Cl! hân.

Differant bras eo ober, ha gout perac e rer, Rac an ol1 elemanchou, ·an natu1· en antier .

. A ra, mes 'hep gout perac., p'arfetam.an_t peb (ra: An den hepqen e-unan a voar perac er gra. _

Lezomp-ta al loened mud é~el rna zint crouet. Pe int o deus eun instinc, pe int"hi n' o deus -qer:· N'oun doare. Mes èunduèt dre dorn ar Brovidanç, Ec'h ello.nt ober traou fur-, hep c1toùt iiltellijanç.

. ' .

An dén ·memes avichou ar~ mil· action Hep consul tL e ene hàc hep réflexion : ... Crafat e benn, remui, hac en em die' hourda., Cranèhat, ,frotta e zaouarn, hep gout petra a ra.

Evelse' teu al loened da imita an den; Mes, dre guernent a reont ;' e remerq.er bepqen

-Int corfou grêt dre ressort, i_nstrumanchou fragil, A ro demp anaoudeguez da, betra int ut il.

' . ~ '

Corf an den zo e-u nan evel hi ni ai loen, Eun instrumant d'allene, evit~ dree voyen; Remtii ha Qirij~, âr grouadurièn ali · .Y ar bere ~o d,eputet pa bite!} general. ·

0 caer a- privilachou a zo r:oet d'an den ! :Ar rêson evit rnrtach, an. droat bac a11 domen Var gnement a zo crouet; bac en tu~ali>da ze '-1\r faveur preçiu~sa ; an jri!~Ort(lljte! . . . .. ~

· .. An. ~rticl•mâ a brouver dre ar metaphisiq. G:t~t .. re.sonniou na e[ler ob.er dê nep_ repliq,; :Pifl1cll Int da· enrent d'an nep io hep stqdL~ ~ies me o l&qai amàn ar sçlcrra ma ellln.

' ' . - ""·•,

AI," ~~e.mbr an admirapla, an u-tilla: èze! Dèus an den, eo e lagad~ Ennes e'r santlnel A_ vel deus e c'heriden, hep en em diezân· ··. Qement tra, qemen~ objet· a ~0 endro--deàn:

An traoQ na el~ qctan do rn dadoucb na da dr;_~pout, · ~fab alla gad o digass en· eur moment d'e ga.ou.h · Uac eve! en. e guichen dezàn da gontemplf . Petra a eU q!l qezlna>a vê)d eqs rep-hini~ .. ·

. Al lagad, evit. bea qer parfet e labour, l>'en em velet<e,unan a rene eu.r me~ellour '­Er memes. tra , an cne -ne ·vel: nemet d.re b;an · :.Alles me~el!our ar fèiz. El:-guenel e-,.unan~ ·- .. ·

- Gouscou.dè, evit prou vi e im~~rtalite, . Ne 1ùeus sonj qa- imr_,.;ija ncmet autorite· · J.\;r sclêrijtm naturel, ma vo güelet patant ~~ar feiz hac ar rêson accord parfetamant,

Me voarervad:, va Doue~ jt~st eo en av()ul, Uus mm ~istaoç in finit. etr-e'n ene- lia c'h&~i · .~.

.· C'houi ni peb tra gant e.ur. gue,r, eo he!Jr al~~ere:t ~· :Pra vo e-rêLar. s.c.l,êrijen,,a~.'.spJêrijeo ~o g~êt\ · .

Mes an ene eveld&n a ell en ~eun ins!ànt. Ha éoncèv ha produi en e ententamant Mil dra extraordinal. Mar chommo_nt da obet, Eo n'o deus.qet a bouvôar avoalc'h var ar mtnro~.

·. Allas! ha treid ha d.aouarn, hostillou ha danvo,, . Â.ssamblës pe bep éiJ giiëc_h a ZO d()US e dale; Ha nemet dre hir-amzer na eH executi Mil projet a i·~agin :ha. mil zonj â deu dei.

Pes labour eun, 'artisan 'a ve grêt en ë benn, ' ' ' .

Hfl forjet en e s.pèr€t arauc en antrepren._ Ma ve an dotn a·,yaè qer pro nt haé an enè, · Na eH den iniagina nac a dt·aou a ra~ •..

Sonja! ha hepret sonja! eo natùr an ené; Sotl}al a ra en:·difun, ha sonja! dre unvre;

. Or, ar zrmj ·a rené beza eu.n. dra spiritiiet • · llac ne goèz dindan. ini'r sqientchou naturel •.

Imaginit eùr boultren , eun dra !:Ill distci:'a, e . .

Caout a nio(.gouseoude diou dinümsion dezâ .: . , Eun di nd an, eur vare'ho.uré, .eur c~hréizetre'n daoubenl! ; Mes biqen ze ne gtievot en sonjeson anden.

Ar sonj, na sqüer, r>f! compas na el! e rnezuri; N'en deo na bras, na bian; r.1'e deus na deo, na dei, Na costcz, na. para marit, na Ifou; ria vent abed; · Na neb henvelidiguez .gant qemen:t ZQ er bed.

An den il'en deo gouscoûde qen assur, eus .neU:a Eve! .eus .e :sorijeson , rac e remerq a ra Eve! :eur :vèrèlàourn a vrill en e eue, >·' Hep jàmés. dispar~ssi nac ,en n6s, naê en d~.

-40-

A ttribul d'ar cervel, d'ar goat, na d'a'n en pen Ar faculrè da sônjal, ar V().rtu da gompren, A zo injilst; rac an fin, perac é privet-lm

An troad, an do rn , an elin; eus ar memes _vertu?:

Mar .Iererit .eo co ni mun ar vertus~se d'ar c'horf, ·, Arc'hoad, Sir meïn,an houam,eur pôd,eur·vaz, urforc'h~ A VO capa bi da sonja!' r~c corfou int ive,

Ha pa zonjont, a r~son coulz ha c'houi, .marteze.,

Mes·, nan : ne el!. qet dTvoan ens ar gol'tupHon: J!:ur guenel qer precius ev el ar sonjeson.. . Ar matier nemet matier ne ail dà bro'd~i •. lhu:: ar zonj. na goncever Jba~ier eb~t· enni.,

. Gouir eo, an den a velrr egaret e rêson ,

Pa erru siouas deàQ, nPp al.teration ·

E.r fibnJU. eus e cervel ;. rac ao ene a cess. E operationou neuze en dia v es. .

. Ar c'horf a zo viciet; b~1 nonpS!s an ene-; An horobch a labour hep ma verq an fiOade-. An ene a guntinu da {}aout son_j.ou bepret; :Mes, allas! renta rê'sou aneze ne el'! .qet.

·An- habilla organist, mar dirench e o.crrou· E . u , · vo -faus ha dis;Jcord. an ton a dhoario; ,

Pa vez distign ar c'herden , ar violonç zo mud :: En eur guer, hep berdiou ne labour qet an. d.ud..

l\f;es pa zoc'h q~n obstinét da rêideomp da gredi . :Eo ar c'horf, hep an ene, ca.pabl da rêso.ni·

Grit eta. demp eur. machin a vo eus ho- fêço;, ~a oommur1i.qit de4.n talant ar sonieson,., . ,

-41-

Choasit evit e .ober ~~~ irigr~dianchon; Diou'c'h ar maÙer subtila, grit deàn ressortchou;

. Organisit aneàn er fêçon ma qerret, :

Petra' zisqot-hu deàn, p'o pezo'n achuet? ,

Gout a rayo, martezè, ober reverançou,, Mont ha dont, <~ana, dansai ha -prononç guiriennou,.

.. Eve! ar pompinellou eus. ar ·marioHet; .

Mes ober deàn sonja!, m'en tou, _na reot qet.

Pa VO capa pl da enferlt ar ~nthematicou' An dessin, pe al lor,iq f.l!nt e oll rrglmnou, Grit dln güe!Pt eur machin qene~traçJrdinal, 1\fe" accoTdo d'ar Olatier ar vertus·da sonja!.

Ar son hac ar sclêrijen eo an traou ar scavân) An nebeuta corporel;, mes pa o c'homparàn Ga.nt ar sot1j hac an ene, int grossier en effet~ An ear livet gàntan eol, pean ear aj . .itet. ...

Art an electrîcit.e, vertus ar men erna nt, Liou ar ,r_os, c'hoes· ar parfum, eclat an diamant1 Cbarmou .ah ·eol o seve!, pourpr ar ganevedelt A zo cras ha vi.Ièni etal eur zonj hepqen. ··

An traon caer a: .er bed"ma n'o deus taivoudeguez:, · Na pris', na reali_te'calz ahezo memes, - . Ne met a· bmportion ·ma ûn t ·· cmisiderêv

Gant fantasi an ene ha sonjou ar speret.

Pa Z'eû qer pur •' qer parfèt, qer sim pl ar sonjeson', An eue é orijin, gant muioc'h à rêson ,: - . · ·.

. A io caeroc'h e guened, ha zeabalamrmr· · . An artisaQ-zo noploc'h c'hoas eguet e I~bQUI\

kn eno 3 zo Ive simpi·, immateriel···

Na deus na pocz, tla Ice'bet' il a fi gu~' nac eze! :· I~lmor.tel dre gonsecant ;- rac' nrrhet at~ c'horfou, Ne. ellont bea suj~t da lezen ar· :maro •. ·. · . .

Ar mar·l'l, W.Jr a' onzoc'h., eo an destruc!lon r -~>Us ar substanç corporel, ar separation "i7 . "' " <

nus ar memprou elrezo; ac'.hano. concluet ·Né elr an cne mervel, tJa ne d~ns memiw abet ..

·. :O'at· c~110rfec'h.eller trrt'hi hac eun rzel ha daon,.

!lep ma ve grêt d'an enè na p~ejudiÇ, 1.1a gaou .. ~r c'horf a zi(llinuer, ha nonpas- an ene :: Oumàn a chom ordinal en e inregrite;

l\'lar boa a.n .dcn-ze savant-, habil ha. disqet mad · Qent ma voe troc'hefdeùn eur nrc' h fJè eur vorzad · p •.

~~ chom gantàn' 0 eoude·; e iujin' e sqient. llac an oll habilete_ en devoa dia.o:uent.

u

. Güelet a rêr illd· infirm'ha tud' estropiet· · O· caout muiüc'h a vemor, delicatoc'h spore!) Eur jiljamant· !iÜiiioc'h, éur rêson muioc'h just· Eguer dal'n zo· div-ac'haigri, corpularit lin r:obust. ..

Fa ·ve ar c'horf o r~pos· eo scàhva an ene} Vür dioue~qeJ· e zohjüu ·a pign neuze en êe,

· l 1e .. e. tisqen en ifern; hac h'ep en em fixa., ~romptüc'b eguet an a v el e r·a tro ar bed~inlt

'Antin' pa' deu_; dte gosni i an den da gadûcâl' . ~. màn nmzer · e furnez hac e av•isou mad · ·

. . - '' ' . ' ' ' ' E Hll!P!'ou a ZQ gouràet, tù-n d'eus pc'l'loc'i1 a nerz; Mes e, rêson z.o assur , 11ac c·. ene- zp sen., · ·

-1&.3·-

Goude' rêsonoiou qer ·sclêr, an neb a lavarfe . Èo deus eur memes .. substanç_ ar c'horf hac- an;ene,, A zo. eun den . v ici us hac elOI.lrdi e benn, ..

. :Evit gallout cliremors, beva eve! ~~ loen,_

Ar bayanct o-unan a ~mmortalisas. En o guis ai1 en.cou, hac a imaginas . . ..

. E ranqent deus an cil eorftremen en· egutle·;, na vea purifiet q.ent mont .d'an Elisee.

Inslruet gant ar rêson, an o!L dud anci~n 0 deus credet e c'haje, goude. maro an den,. I<:n eur vrÔ ali e cne,, cvit -receo eno

. ,Cbatimflnt pe recompanç, Iiervez e meritbu ..

" Er fond, an dud vertuzus a vele.r alies. 0. souffr a hed: <>' amzer miser ha di enes;: l'lac ar re. detesÙlpla 0 cao ut prosperilè' Cbanç' boueur hac _enoriou etro. pad o bllè~.

Ne aller: concilia daotl' dîzurs qer contre! Gant mad~lez eun Doue bac e justiç santel, .

Nemet ni. :a süpposse ·~ ,zeus e~r vuèZ, ali ·. , Ev urus d;.an dud 110i1cst' makurus d .an dud f!lll •.

Dre eutt desir naturel pep-hii1i a· tieqet , :Ma vo grêt •e ";euhmdi -c' hoas goud~ e zeced ; Uac rêi a. ra da gredi {lezàn e san\lmant .

Jivit beza de.cedet •· n'.en, deo, nemet absant.

N . D e. "a·c· a.n na:tur ne· ra neira en yên ;: a. ou , ...... ' . · 'fra:, 0 deus ela. 'gr av et. an dezir"se en den ' . Eo ev.ü rê'i .~a entent an ene na dle qet . . . J.1eJlt&sa iîl•nt ~r c'.botJfvu,' mes subsista pepretr

~-

.-.:.. 4:4

0 excelfanç an ene l n'en dout qet esclaves .. Nasujet_da vizeriou ar ê'horf a animes; ' Pa deu emâ da verve!, e ehenches a vue Pa ve an ty discaret, ar mestr a ya pare:

Cetu eta, va broïs, d're ar rêso~namant . Rancontî-'et d'ion -v~rionez ha daou dra. impo~tant; Da guen ta • eus un Doue, Crotier universel· D'an eil, natur an eue eo bea immortel •. '

-----9ill> __ _

. ;Wgnatum elt:sUpt;• nos.luinen vùttûstui' D,nniile . dedis li Î ~l·t· .. "' corde meo. Psalm 4,. - . ' . ' ' umt

'·_,

: ......... Brulpii nos Det(s de poiesta{e iene6rm·um el ihû1stùiÜ iÎi:-regnum fi/ii di/eclionis suœ. Coloss. 1,

-e-eo-

NA ·scuizomp qet, _va hroYs, eus·. en cm înstroi',. Rac nemet an ignoranc;; ne n: d'an dud impi. Cazout eve! à reont lezen an A viel', l~ehini eo gouscoud·e al leze1t naturér.

.Mad-oberou ar C'hrouer ha devcr ar. r.êson -A brou v m~ necessite eus· ar H:eJ:i.gi?n; Rac netra rêsmiapl'oc'h eguet trugarecat Ha renta gfoar hac enor d'ar•zourcen a bep mad •. ·

Pa· zeo ~n den ~omposet a- gorf lla<; a èntt, .· }<:(r j'usl 'e cont.ri.bufe an ei1 baç eguile . · na renta , en o fêçon, d'ar Mestr ·ôJI-bulssailt,, ~omàchou. intetior 11ac eur c',huh ~pparàrit.,

~les ar n~goï1 èaûnan ne· lavar qêt d'an den . Petare c.ult a dleer d'an Au trou souveren ~ . Na peseun sacrifiçou a zo ret d'e galmi, .

Pa bor ho bet ar· ma leur, siou.às, d'en offanci..

Ouspen-ze; ar goal éxen1pl, dallentéz a1· speret Hac indinationou ar galon corrompe~, Alies trec'h·d'ar_rêson; a ellèhench an homach Eus an adoration en I_Ju'r hugunodach.

· En· qeit ha ma voe lêzet · a11 dèn gàn-t e 'rês011 , Hep sicour, nac assistanç a revelàtion, . · Evoe güelet gant horrol, ouspen en e~r eh.ontre, ·

. An drouc-speret adoret e·n plaç ar güir Doue.

. An drouc·speret r dre orgouill, a fel.vezas deàn .Bea egal da Zoue ha parfet evelràn -1 · ·

An den_, dre gorruption ~ a forjas, .er c'hontrel, Doueou hanval outàn, vicius ha charnel, .

Da b!l viçou e galon. ha da re e ene.; E choasas peh a batron, ·a ras péb a zoue; Hac evit caout eun excus en e oll disurzou, E qemera~ da vodel ex-empl e zoueou. ' '

EvC'Ise gan.t an amzer e voe placet en eè Ar c'hrh:n hac e gompliçou ,, ha dre eun. dallente A zizenor ar rêson, e VPI}ac'h adori . Doueou be garjac'h qet da Ioja e,n Il(). ti.

Jupiter an impudic, an infam Cupidon, Venus nr vreg debordet, Mercur, tad al laeron, Bacchus, patron an debo.ch, Mârs, diaoul ar mun frou, Hac' an oll sceleradet a voe .Srêt doueou.

...... 4'1 ......

Dindan miJ figur estTànch e voe represanret Idolou mâl ha femel., daJnOJud • dam ~erp~~tet ; Hac ar pay~n d'an daoul!n' eve! eun ~~h!C!I' El lec'h un Doue hepqeh a hanaveas md.

Pep Doue da imita a'rê d'an hugunot Bea sèul-viciussoc'h' seul.vui ma. voa devot; Ha d're ma . rê. e. bossubl evit. go unit an eê • ~ creiz goc~et àn ifern en em brecipite. .

, Ac'hane e co'mmanças ar supertition . Da. invanti mil ~speÇ abomination.: Soree rez' di v.illerez ' ceremoniou vên,,

. Observançou impudic' sacriflçou hu men •

Ni hon-unan' va broïs' qent ma voe ann'oncet En hon tèmes an A viel' a voa ive plb.bjet

Er bras!;a tevalijen eus an idOla.tri : . . ' . . Ne voa qet var an douar· sottocJ1 eguetomp-m.

Qement. ene:~.;en neveha qement continant lt· zo bet dizoloet betec an heur br:sant, A voe cavet habitet gant tud goe ha sov,ach • Na n'eme~ da idolou nil, rentent o homach, .

Darn 0 devoa. e~r serpant evit en adori·, liac n gasse bugale deàn cla !l.evori ;· . . . ' Darn aiL voa ar c'his gante' hac a gave aheg Pa Wl maro an ozaè'h ma na !azet ar vreg.

. En eur vrô' eur rnerde~t·, padeu}e â'en emgoll, E ve casset-e• galo~ beo.bu:ec d'an. idol; . . . . , El lee' h-all ec'h.ordrenetd:an âud yaouanq ~ou~a 0 zad, 0 Ul_am, pa choment re' bell da lang?tssa. _

Gant mez; ~a confusion ne greten qet parlant Eus al ~ubn~Iteou' an ardou indeçant,, . Ar pratrcou mfernal a. voe imajinet Gant an d d · · · · · . . . .. u -evtt renta enor dan drouc-speret

. {Joan ho ~e eus ~a c'hredl, mes güir eo gouscoude' Qemen·t ac~wn bat·bar' qement brutalite_, Qement_ cnm' qenient tül·fet a elier da ober A voe,,cavet venuziou ha grêt dê eun aute~.

- Estrancha. impiete 1 peguen dibalamour P;guen dall' peguenoopabl. eorêson an d~n pao ur! C hoant am be da l,avarat eo coulz tremen hep-di. Al.loened gant o, instinc a zo muioc'h dissi. '

·_Ràlà.m_ant ~0 e ~ever accord gante hanchant; A.voale h eo dJfen eun dra • ennesjust en deus c'hoant Da ob~r dre bteferallç' bac eve! ma 've grêt • -E :zorc hen a ff0USt d?ùn ali es mil regi·et.

Carout ar mad ne .ra qet' cazout ~n droue a ra BI a~' h1l.e eur moment goude meuii ar memès- tra, • Na James bea contant' cetu aze an den' -Gant ar rêsoninconsîant a zo .caq;-uet d'e rën.

. Dre olle èlasq 'e.voneur, hep e gaout en nep lec'h. E~s.eun dra ,en rejouis' eus can t ali hac en nec'h.' HJrw var rod ar fortun' varc'hoas e ma dindan : Guenel a ra _en daelou ' meriel à ra er boa~_. .

C'hoas ma vije ar bonenr reservet. d'ar vertu t ~es' allas 1 peur-liessa a'r e'hontrel a erru. ' Eur gombat continuel; eur vicher meurbet ·rust Eo pra tic ar vertuziou ha_ buez an den jûst.

~ 49-

Pa ou rente, co !Jou, clénved a deu d'en eproovi; A•~ bed ha<; e vaxiu1ou a zo eus en trnti; Hac ar ·prz a ro deAn c'hoas muioc'h A labour,

. 'Eo dompti e voaL hanchant, e vrassa 11dversour.

An den a zo er bed~mà eur roue didronet•; . Grêt voa evit commandi ·d'e sion direglet;

Mes- revollet eo outàn ar suJedqu fail-mâ •. -Ha bremâ, e lec'h gouàrn, ·e renq oboissa.

Ar rêson ç'hoas avichou 'à bretant eo l)lestre-l; Mes dezTriotL ar :galon a c'hofo dei e mouez, : Hac a :refus e zpfanu qen na· vont contantet. Ar gonsçianç a reprcieh; mes an droue a .ve grêt,

Ha poss~tb! v~ e vi je. an den qen variant, Qen dianwl, qeri foliee en e gomma11çamant! Salocratd rac ar ,C'hrouer a ras peh tra p~rfe_t,:

-E oll œuvrou zo dissi, bac an den il'en deo qet<.

A11 dr;.n zo' dijeneret eta cur c'houlz- b~nac., , Ha ne ''oar qet e-unan. ua penos, na perac. _. Piou. a revelo- demp~ni ·a betore sourcen Eo deut ar c'henta dizurs eus an uatur humeo!

AL loened mud à vrlàn, hac' ar bed en. antier, Oc'h obcr i~cessamm~n_t biJI:outè o C~hrouer :, . .An den hepqen ~nte_Üet en e revolteres, Na ~elaou den , na Doue, na conscianç· memM.

Pio~ a reeonciHo aq den gan~ e Zoue'? • Na-.piô'J a rernedio da glénve.t ~ eneJ

. Allas) do un eo ~r go~uli ''· an_ dro~:~.c a .<Jeu a, b~.l1'r Me Jne.us· aoun· br·a.s ,e be.c'hei,~ ~Q Çlrjjinet:,.,i~:·r. - - . 5

.. .;._ 50 _;;,

;o sapianç étrrnrll disqennit diouz an eé :·

l.aqit c'hons ho er·ou:Hlur, 'var .. he nt ar· virione; SicDi:rrit-àn hoc'h-un:in da bresnn.li enfin

J~un home:c;J pur ha parfet d'ho Mnjeste divin.!

. · Considerit gant true frrnesi e r·~son, 'Tevalijen e speret, gouliou e g:ilon,

J)'èn !enna eus an nmnt, pn zoc'h -ber e Grouer, D'ep ll~nna diouc'h ar pec'het, b,ezit c'hoaseSrilve~~

Ar beden-ze, ,.a b.roïs, a zo bet e~ll!JCet : ·Eus e dron 'celes riel; Mab Doue disqémret; En. deus prenet an ene dro e vnro er a:roas; liac instruet ar rêson dre al-lezen a c'hraç. ·

AHezen,màn, è'hoas eurveéh, eo lè;en an nat'ur, D'abord gravrt en calo'n ar c'benta cro~adur; Etrn cil· güech gartt Morses e voa bet pÙbliet,

Eu.n deirvet gant Jesus-Christ co bet sanc-tionet. ·

Da drib1màl ho rês~n en ho caivàn 'bremâ; Consultet~hi , mar qeret, e,vit gout var betta _Eofontei ar virionez elis àr Religion, Nonpàs evit'penètri ar· revelation •.

· Jùs.t eo dêc;h ~xanÙna, rac pé bretanràn qet Gouilit hoc'h assantamant, qen e'm bo disqüelet

''lfa erêt d'ho rêson memes sa~JOût qemeot prcuven -·A ·d1e rêi dêc'b da gredi lezen ar gristcnien.·

, An idiplich eus ar rêson emu-iqen 'a gonsisb na c'hout h-ac én .'zo Doue bor Zalver .Jesus~G~risf; ;)~~6 ën a. ras d'èiprôu•i qe11ies a V'urtüdi,"_ •

· Af<rnn) hni: fén 'il .'Jeza~· '-ë.Ul ~eZê:n igiiin:t !lrî dud; ·~ ..

D'abord, ne zeus neb douetanç na el! Dot!ü parlant J.angach an .oll dud ma rye!, pa Zt'O oll-bu.issant; Hac an dud, eus o c'hosrez, n'o dPns bel ar têtlOU.

Ne~el evü ma. eljenl receo instruction .

Naturel eo d'an autro~ parlant ou:.>J e vevel, Ar roue eus e. sujet' an tad ouz e vuguel.. -N'en deo qet injurius qeri nebeud d'a~'C'hfQu()r Parlant. ouz e grouadur' qel~n e. serncher.

NE\ elier cta oppos d'ar revelation._ Nà~ ünpossibilite, na contradiction. , Ne rneus ive da brou vi nemet eun dra hepqeu : Eo Dou~ d_eui en_· effet da redima an den_. _

Var au douar ne a nu neu·a d.re• accidant, . 1 Drèchanç, na dre avantur; just eo dregonse.can.t

Ana out co 'ar BrovidauÇ en Ô Pus ho JH·est-r-v.et .. _ -B&r~ an oll danj•·rio_u-mârl : anes voac'li oll collet.

An dud a voe gant -Doue crouet expressamant., - J)'e a'l1aout, ha d'e.gar~'t; mes allas! arse'rpant;

0 dall~IS; .h;JC e so.njont stourm ouz Dou'e m.enle~; l\ies, allas l, victim l_nt bet eus o dallidiguez,

Mes ar C'hrouer _a voczo rt•pari e labom: •. iitilnilia'n drouc-speret harêi demp c'hoas sicou~: Jnfinit co e c'balloud, Jeun eq a ârugarè ,· · . i. Jalons eo ùiouz e enor' ne vanco q_et da :z~. ' ·",!

( : ' ' ' ' ; . . . . ' ~ " - - ' ,_,

_Me rayo va:r a.r po~>nH\O moyend'hG eont~~w~;: Mes teulet plê dre avanç: ar rêson ne dl~ ll!Ul·,,.

'Contes ti irzen_ Douo; eur veach ma padant; -~.Ar rês~n a. d.le tevel indubitablamant; ...

52-

, Mes. ar feiz ' , emêd(,JC. 'h-h . . . . ... •1. · · , .. · · ·. . · .. 11 -, a br __ opo_" da gredr'n n ysterwu · · · ·· · · " · ' ' C .. : ... • .. ~nconceranl , ha m~ né fpll qet din_

ontrar_Ia va rê_ son. wtc 'lJ.<lr·r· ·a . D · .. - . . . , · ' : '. ' .. A r cre. en . . a.d,_aou a zo dam spcretimj)Os~ubl da' cr . .

. _ · ~ . 0 0mpren, · Coulz"e ve dê 'h 1 · .. · · .

Eus . ·., ... . e . avan~t na gredit net ra tout a guement a _velit; raè ne allit qPt P •

Penos ec'h eH r· 1 . . . ·.· ... · onut E. .·· a agad_g_''_rlf'l ar __ ·p __ r_z a vel.

llnes a zo · · · 1 ·· 'h ·· • · · · ev Je oc · eur· myste_r naturel.

Mil dra zo V fil' an c{ . i . . . .

N Ir . . " ' . ouar afJraou coin mun avoalc\h a e lt qrt da i:rt.Jn, ~ ' t'· · . · · •

. • ' ·.. . . . ' . u. t:ev . CtlOm a ra ho t'l· 'h Da c hou t rien . . . . . . . . . ' 1 <IC . J· os eo crouct ba· for mn pep-h ..•

.An natur· e deus 'miret ar secret ~viti. ' Inl •

Var rapport ho tanu!arrarl o c'h. d' Pera . , · ·· . . - u' 1 <' 1 t gouscourle •

c et,~. drsfiout eus r:tpport eun llow'? I!o taoulagad z_o tromp! us' mes Doue tl. ·e"'n·d Na H · h . · · · eoqet· . e na' e~ !rom pfet' na. trom pla dew ebet. • ~ .· . .· . . ._peret ar Zent assamb!Ps f, .. '' .

·Dirvi.e · · .... t 1'1 sprret an lEie . : q n na gomprPtllnt qemPnt a voar Do·. Pc nos t · • h -· · · · - . ue. D. . ~a ec • elfe ruu den var au douar

JZolo e vysreriOu · . . d' . . . ' na son 1 e büuvoar?

ou~pen-te • ...•r rn t . ' . . • ·. ·. . . "." ys PrJou a ro dêc'h da redi

Mardmtcalzdreistarrèson n' j· _g • . J>a na 'v t a .•, .· ·', en ( ltll qPt COIItfOJ dei;

e qc_ r, ar reson seleramarJt. . y e veut __ fos, . ar gomz ·ooue h.umbfam<iut P tle en ern. . . -

. · " · . repos.

MaE~;~~ùguef~rPst,da c'henef, ha c'hnas .en ~ôf e v am' en con ta dea_ n eus Pttr·_· v r•ô ·. . fl . . .. H · · · · · · . nevez- am

v _a ca .. q~uet a varvilillou grèt d't_'l_J_ re __ ceo am à 4<Qnes a ve · · . n •

. . • men Hssur·' eur ~n~·ster evitàn.

0

-53--

Rêson am be, gonscoude; ha pa ve deut er bed Da eon rempli e-unan an eol bac ù stered, Hac 'oU charmou an tJatur, neuze ec'h âozafe · Em boa rapportet deàn conform d'ar virione.

Allas! Ille a zo ive c'hoas an devalijen;-. Côf -ar vam eo an douar a z~ eu's hon douguen. Dre ar· maro e teuinip ùa. c'hrnel a neve, Ha neuzé e comprenfomp sèlêroc:h comzoÙ Doué.

Pa glévàn. tud dirêson brèmàn o lavaret Eo re gôs an· Aviel evit bea· credet, _ Haè ec'h elier contes li t.raou. a deu à guer pel!,

. Ne oun -pe me die r_espont, pe, .me a d'le tevel.

An eol biscoas brillantoc.'h ne voe e sc.lêrijen, Gouscoude eo ar c'hossa eus ar grOU\ldarien :, Lavaret a reot-hu eo re bell .d1ouzoc'h Evit gallout assuri e scl~rra ac'hanoc'h 1

_ . An Ayiel zo ive sclêrijen an ene, lloctdn ·an oll vertuziuu, ha levr ar vi ri one; An traou. zo merqetennà·n,.· caer o dei1s b_eza CÔ$)

Pa voant güechal averet, n'en dint.'qet bremàn fos.

:C'boui hac hotud dirazoc'h, supposomp mil bloas~o. A bossed e~r gomma nant a feiz_ v ad en ho pro; liac én a ve dereaf dont d'e gontesti dêc'h, Var diga.re eus re bell aboe ma màn gànêc'h?

• Seul-gossoc'h eo ho tom an i1ac ho possession, SeUHejitimoc'h ive eo ar brescriptinn, . Dreist oll pa oc'h .l'US ti trou. hac obtenet sètanç

-~ Var ar re> o .deus dasqet, tro~bli JtQ .j0uissanç~ :::

De~rn.em'e" a·n· A ··r ·r " \'_le , seu -vui eo ancien,

Seuf-vui e verit _ive érear.ç ar gristenien · Seul~hirroc'h rna Zl!o padet ha ~1a pad e' zoctrin, Ha seul-parautoc'h ive e reler- eo divin. '

Ne zeus arr ici er Gredo n'rn d~o bet ëontestet • <\n. eil goride eguile gant an hèl'Niqet;

Me& gant .o ametarnant int tremenet pel! zo : Au A viel zo ehômrnet hac ar memes Credo. ·

~, 1 - -

_- Peb nel'enti zo eur c'hrim l'Il doctrin an llis; A bep llll)zer e veltw chasseal deus e c'hreiz Pi ou 'benac en e e'hrPden. a· alt,·r·as uer ra,

, Pas eur guer,_ eur- sylla ben,- memes eun iota.

, ' _l'rlaleur, eme'n AbostOf, maflo~ d'an den impi A bn•zeg eun Avi·él differant d'an hini - -· A mer1.~-me _ prezrguet dêc'h; ho pre l't'ni a ràn, Ua pa ve eun rel menws, -r1a gredit qet deàn.

-- _Mes perae, a ;t>pfico amàn tud insolant, No deu qet l)oue hremùn c-unan da ba~lnnt E!JS 'peb~hini ac'hanor11p, ~rel rna ras goechai_J Rac· n~ zeus dèn obhjet da gredi eun deq al!.··

·_ .cEvit respont en daou c'ller : Goulrnnomp dig:wte liac én a e-otJir~vener da urzo<J · eur Roue · . Pa na z~u qet-, beveach en e bersonach propr , Da. gom~ en r•articulicr eus peb.!hini e boblJ

.. Eur rurn -tud a zo hirlf'~ ha varehoas eor rum 'an. lla1· c_ar peb rum pretexti eun digare qen fall, - r

Ar prmç eta a renco bea bemùe en hent 0 colporti {) urzcu hep repo~ eur momè;t?

-55-

- · D'ar Gonv.;wrion e cnfac'h e ve re a fatiq - l\_la ranqfe en em dranspMt a hez en, pob distriq, · ·-En peb boûrg, en pebfami,ll, var ar meazhacenqœr,-

Da .noüfia 'dezo qement decret a rêr. · · ·

Mes, salncras: eur Roue_ eve! rur Republiq • 0 deu~> en peb tribunal officerien jllrrliq Da intima o .ur zou d'a.r -rrst ar sujt>det : Maletjr neuze d'an hini n'o ex:'cOto qet.

Er f~çon-ze, Mab o;me, ·qen qüittât ar bed-màn. En rleus choazet ministret carguet da bublia · Ar maximou important eus 'ar ·zilvirligurz,, liac urz d'an oH da zelaou ev el Doue -me'mes.

_ Ar s;mmi-ssion, ar respe~, _ar memes deft>runç 'n!eet d'al legislatou.t·, a zo·, en ·conscianç, Dleet d 1ar re zo ive cargw'l eus. e urzou.

. Pa zeo güir ne labouJout nemet en e hano.

Doue zo oll-galloudus, hac a ell, evit güir, Parlant ouzoc·~ e-umm, bac hervrz ho tezir; Mes goul~n ze zo injust, eur veach ma ouzoc:b

. Eo deus e bers assuret c parla&l't~T ouzoc'h,

· Avanç,n'oc'hrusneboblichdag"rediandudalf,-. Eo disclêrfa d'ar publlq oc'h eun orijinal; ·' Jtac nàc -~· rapport bemde na selariuit~h_u qet.

. c . 1 . b .. 1 tt Uac a gredil gouscoude •. leJ>;o eza gue e •

N'oc'h eus grêt nemet clê.vet historSpagn ba Brô-Sauzt , Ua bisc~as n'oc'h eus credei èc'h ellient beza fhus. __ R.tson oc'h eÙs; mrs ive ne zeus· his tor abet -Credâploc'h q_:uct hini Leçislatour ar bed.

~~ .. -. --.~

Remetqit peb ·· · · A .. . . . . . ez urz caer_ zo· er grouidiauez! . . . n eol, lad ar .sclêrijen 0 rêi an d ·: blJ Alloar d' · _·. ' . , e1z emdcz; A- .. e mouvam.anchou _ua. V/i!,ncas qet biscoas •..

r sterecl er fifmamant allest eur .C'I· . ' . ~ ·· 1rouor oras,

GûQ!it ar pêvar s'ê'on · 0 · c'h · • . · arru- Cil o ~:,>e t Uac o laqat prod · t · "' -n • A- fi . - . Ul pe J !ra, hervez o. hent. -. n Ill' selht enrli'O dêc~h -peb t b. ' . E . . .. _ '- ra a 10uvo sur un artisan· oll~buissant C . . -- . . ' rouer an ,oll natur •.

" -·~-~---

rt.de./i.• StJ'Ino' et omu aaep/ione ~i •.. l't'lill ;,, lame mrttldum • t gn,,. , qu.{Jtl ('lu istus J-t.9US

Pocca Ore8 saluas {acere. 1'. !.

.. ··

;;__ 5'1 -

DIVINITE A~ ,RELIGION GRIIS'I'fJlir. -. .

.... Ill agnum est ptetatfs SacramenlUm, quod manifcJtattc:<n ~st i11

c.cmie ; ... preclicatum est Gentib~is, credit tm~ cst.in mundi.>. 1. 'iï!H. ~-

NE zrus netra da gÎ'edi er brd ùniversel; Mar deo ar Bibl supposet ha faus an A viel. Mar domp trornplet ()r poen't-se, erne sant Cyprian, An' ne~ en deus. hon tromplet eo_ Uoue e~unan. ·

Daon bob! privilej.iét ara -profession Da gredi. eo revelet, o diou rrligion. An-titrou a bresantont a zo inëontèstabl; Eun niver zo â destciu, hac oll irrectJsabl.

An. da ou bobl-màn, _en ~ffet, ev el· o dt ou lezen: Ne dlefent ~eza contet nem,ct,u_n:m hepqèn, 'pa zeo güiran eil lezen n'e d!)\Is qet abrojet

· 'fotalamaiù ar guen ta, mes· perfectionet;,.·- ~

An assamble general èus an oll gd,toniM · Eo ar furra 'portion, ar savanta lodrn

Eus a 1}11 dud ar bed-màn. hrp côntestation : lliscoas n'o deus meritet qen reputation.

De-rn ernes ar jodevien, qênt_ rgnl.'t ar ré-m., A voe, deus tud o amzer, ar judiciussa; De-memes, divezatoc'h ,, tést an Tadou Santel A-unan e':deus fontet maxim an A viel.

· ~llèvrfou: relig:ius, e.crifet gant l\lilyse~ . . Ha re an 'oll Brofetet a. z.o c'hoas én hon touez Hep falsific<l.tion conserver ga ni res pet· · '

Abaoue pêvar ùJil bloas· dre bêvar ~'hârn ar bcd ..

, Eq daouarn ar judevi!'n .eve!. en bon re,ui

E maim conform da vd!'t, Impossuhl !'O prou.vi ; · E ve ganemp na g11nte :chenchet eur guer hepqen : · · · V ~r ze ne zeus etrriomp tep roch .abet agren,

An oll iHzou clu,isten, .e.vite da. ·vea Var rneu.r a huent disaccbrd, o ~Jeus' ar.memcs tr~ Conscrvet. fiddamàut ar pêvar Ai·iel . ·

Evél ma voent rccevc·t digant tin Ebestel.

. Ar Saeramant adiH:ilbl hacan Avielou A voa referet dPzo ilr memes resprjou

··Gant pr gristenieu gt,~ent<i. Eun torfet e l'ije Aheri, na· profani, 11a livr~ ancze.

Ma vije, ,nac ajouiei,. na supprirne-t oerra. Er; pêvar A~'icler, Iavarit demp -eta

G?ut P,inu~, pelec'h, pea goulz, napènosan flîs Ne deus" hi qet àbr~toc'h santet an artifiç? ·

An lUs co va ·goarant' erne sant AUGUStin; A nes e autorite; nac en leviàu divin, Nac en Avil-I mcmès, n'em be creden abct; . Mes var.e c'homz, impossuhl eodin bea tromplet.:

. Mar doc'h bremàn rêsonahl, bezit, mar plij ganêc',h, . Ar gomplesanç d'am selaou; ha me zisqürlo dQc'h N:t' ellit qet; gaiJt justiç .• supposi e ve fos · · Nac an Testa mant ne,·rz, nac an Tes-tamant côs~

. . .

Ar Bibl eo an archivou general eus ar bed, .· His tor an Tadou qenra. bac ar Batriarche.t

·Abraham, Isaac, Jacob hae é ~aouwc buguel., A bere eo sortiet ar ·bob! i{ Israël.·

. Allêvr-mà eo ~n d~pot -hac ar proces vcrb&l EU. ar miraclou public bac eitraordinal, ·

·A eure a bers D.oue Moyses .bac Aaron Da zelirra o breudeur eus daouarn l>haraon.

El 'lêvr-màn eo relatet hano ar .familloil, Ar partaj grêt entrezo, urt ar sacrifiç~u, Te.nor ·an, offiç divin, ar goüe!iou unnucl, .An droat hac ar c'hustumütl civil ·ha criminel.

. ·l\emerqlt, èn eurdrcmen, pe1iosan traou-màn i~ut A voe fontet en memor hœc e·vit rêi da c'hout

· Ar burzudou estonusc a voe grêt gant Doue Erinenoa ar. bobl-mà eus e gaptivite.

. . Peb gouël berz, peh règlamant, pe'b institution I~n eni l'apport d'ar lnirad a voe~n an occash:m.

. Eu!! o etablissamao't; lia dre j:ir rêson"ze · · 'Na·-êll den anz.ao ilûr:pQcilt .a :re~us· rguile,

.\

-;- 60 -

l'da!' doc'h eta an_têt~t' da. re\·oqui .en· douet Rapportjpu miraè'ulus. an hraëlite!, Eo qercoulz dêc'h, rn ·da ou ·c'hir, protesti a vremâ Biscoas pobl a Israël rw· zèus bet cr bed-mà.

-dnàb a vo grêt ac'himo~'h; mes ho~'h e;travagnnç­A ve insupportaploc'h', ma teÙfe deoc'h avanè ·.

· E ve Doùe in~apabl 'd~ ober nep. bÎmud : • Mar doc'h fur eta, cedit gant teste.ni an .dud.

-C'hoec'h-eant..mil den, hep con'ta an oll dUd ancien,

-_Ar graguez, 11r vugale,.a ya en eur vanden. · Oant Moyses d'an desert, hae a zo, a gredàn, _ Testou avualc'h_da guinnic d~an den incredula.

. Daou-pe dri den, ID\Hteze., pa vent bas asperet, A elier c'hoas da ·drompla i més n'en deü qct êzet Trompla eun niver qer bras a velas alies, Bac a altest assambles miraclou Moyses:

Ar. pez zo rem-ercapla, ar Profct a scrifas An traou, dre ma. erruent, ha nwmes. \'ar ar phlç, liac 0 lennàs alies d'ai: bobloll assam blet, .. Evit naYijepretext a ig~wranç ebet,

· · ]Jac e Yi je ~r zarJt-màn a~ tromp! er ar finn a, Gant e oll ·fincsseou, )mpossubl voa dezâ .

. 1\êi da gredi da eu~ vrô, d'an o!I, bian ha bras, _ ·. 0 deu.s güelet ha clêvet tra01,1 na veljont biscoas .. -

· ; · ~f)nos: da c'hôec'h-cant-llJil den gallout persuadi Ûi:dJ:'us.güelet _en Egypt nao goalen a .gasti . ' A extermin Pharaon lmé ~ çll sujr,get., •. 1• · ., i .

Mar de~ cüil' .. pe a11duràs. Phara~on dom.ach ebetJ ~" ' ~' ' •: • '' ~' -·- F 'o' : - '_' • _',,· '_ '• ·' " ' !

61-

Var dro(ldo deus, cmezo, treuzet fonçar .MM-Ru; Ar mâ.~ hepqen o bevas daou-uguent bloas diouch-tu. .Eur goabren o rj:ine bac en deiz hac en nos •

. Penos o deffecredei an trPou-ze, mar boant faus?

• 1\laro int gant ar sec'he,t, baG evit o recour, 1\Ioyses deus cur gàrrec a r(l · s.ailla an doùr. · Côs -ba yaouanq ec'h evont eur ar mèmes sourcen;

. Eun ~vant~r qer public ne deo qet mir fabien. ' '" ' ' ' . . .

Doue; e creiz _ar gur~n-, a ra en'tent évouez; ·· .· })ivar menez Sinaï, tout en e c'hlêvont frês; · 0 publia e .Cczen : ne: go llo nt qet.eur- gu ir;

Het e vijent oll sorcet, ma n'en deo q<ct s(! giiir •

Mes· qcment ·.a dud sor cet a zo marvailicu ali, :Ha marvaill evit marvaill, e ve ret be~~··dali Imajina et,~r yoyen a zo impi ha ft11l, . · E\·it contest miraclou auestet gànt an oll; . - ~ ..

-.Ne a~andn qet hirroe'h, rac va irHantion N'en deo qet. ober amàn eun dissertation. liac ar pez, ispicial, a zisplij muia r.lin, -

· · Eo rancout qen alies rêi dêc'h an denJanti. .. ·>: .

Mar qerit _lenn hoc'h·unan gant .e~r. sperct poset · . Levriou ar Scritur-Santel , -~- yezot didromplet : -Ne remercot qet eno larigach an trompleres,

· 1\l_ès langaeb ar virione hac hini ar furnes. .

Dalc'hlt da examina ha lennit pen-âa-bcn . ·· ·n ~n Hebreanet, hac e velot Ouspen

'' r f ! '

zeu~ qet eur figurën, na memes erir chabist gundu directamant da lezen Jesus"Christ. . 6

62

Emàjùst eo an alc'hoez a zignr _hile a zer hnellijanç ar· Scritur : hep emàn ne vrler En traou zo profetisrt na sûit, na sèlêrijrn; · En deffot ànzav. ei:nan eo dai! ar ju.dèvien.

Anfih, an ton, al latigach, ar inaxin1ou, ar stil ·. Eus ar levr.iou re velet, a ra p,üelet -facil

En .deus ar momes Sperot dictèt an dlrni lezen, liac eo an eil necesser d'a explica ebe~l.

Confrontit an A viel gant ar brofessiou, 011 sacrifiçou Aaron gant ar gouir MysteriliU,. An Testa mant· ancien gant. an. hi ni .Neve : Impossubl co dêc'h doueti ria v~nt ouvrach Dour.

Dàou vii bl·oas qen tm a c'ha~asM ah l1oue; honZal l'Cf,

Ar lk9fl'let a verr1e en termeniou qer sclêt~ E vuez hac e \'aro ,, e c'h!oar, e .bassion , Ma zeo _ret c parlantjcct d1;c inspir;uion.

A bell lezen l\1oysf's, a dost lezeri ar c'hraç, A arînoriç en pèb. pajen ar memes Messias : Ounnes .dre figurennou a r·o!) d~mp a·vis Ec'h arruj.J, hac oumàn. e. disqüel gallt ar: bis.

Mes fin zo d'al_ h'z~'n gôs : ne ve qet davarïtach Dirac 'ar r_ealite ezom eus e iniach. 1\J~dal U ra ah eclco,: pa VC -tostêt ar \'OUPZ ,.

· Pa deù an col da bara, ar squeud .a dispares.

An doriidigut>z divin eus ar Verb eternel

E deus ev it testeni mir'aclou qen ~ecl, . En qer bras nom br, qen anasd, ma forçontar rêson liac an natur e~tonet da anza\' int gufrion. ·

63-

Ar miraclou-màn iv.e:nc Vot'llt qf>t operet Diou pe ô.eir .giirch lwp rouiqenen coach haGen secret, Mes bemdez p,ublicamant ;. bac· en pres::nç ar re A garje o/honÙsti, ma \'ij.e possubldê.

Er .guœr a Jerusalem·, bJl, papoul tro va.r· ~ro, Ilor .Za!ver; 'hed e vuez., a eute bur~udou; Bac e Zisqibie"n· gonde, artnet eu!> e bouvoar_, Ne fl'jont qet ncbe.utoc!h .dre oiLvat an douar. · ·

Milliooou rnerzrrie~, euspeb }Jrô, eus peb 9ad, · Ha tud ar 're.,savanta o deus seuillet ·ogoad. ·

Qèpt,renohç da ,.les11~-C.hrist; .raeqer sclêr bac .:;l,ll:.de

. En e ber~on.~ch santç1.e velerit u.n J)oue. . .

An den, gant:e ·ali rêso.n, ne .voar qet da petra

;\Jtril;mi -ar vizer a. ii nd ur er· bed-mà,

Na g<)ut pelec'h e.zayo·, nac a belec'h eo deut. Allas! deus ar vjriopez ne v el nemet ar . sqeud.

Mes Doctrin Sa.lver àr bed a expliq d'.ar rêson Hor maleur orijinel, ar pris eus hmi 'rançon, Excellanç ·hon eneou , pianeden bor ,c'horfou, Natur_ an Dil'inite hac hon oU· deveriou •.

Commandi .a ra peb mad'· difen a ra peb droug ;' Ar re~cimpanç a bropos, ar b\l!lition a zoug;

0 diou e zint-eteroel .: peb tra.a vo poezet, · _Eullo!!l dour roet d'ar P?om, eur _gomz vên profcret.

· Eun .disqibl da Vab Doue a die dougurn e Groas, ;lter.onç deàn e-@an, carout an neb en" cas; He1ita'r, mad cvit ~n droug; rêi meme~ e vue

. E\'it. hi ni .e nessa_, pa. vo nec~sser 'le. ,

r

.- 6~-

' .

Discoas orgouill ar speret, na panchant ar galon N'o' deus ell!'l invanti eur seurt RP!igion. An den, goude ar pec'h_et , a zo re qizjdic Evit, a nes graç Doue, el la qat en pratic.

'' ·iJeUs an cil penn d'rguile, pa velàn-ta ar bed Sou mettet d'an ;\.vi Pl , chPnchet, comcrtisset Gant daouzPcden; nonobstant arc'lliq liac an natur, E velàn dÙrn ar C'hrouer o iën ér c'hrouadur; .

Dà ober an toi caer"mà, n'o deus an Ebestel ,, . Nac _armCou, nac arc'hànt, r.a talant naturel. 'Marsenrer dlouz o c'h.omzou, anzavomp ar burztid: Un Doue, dre o guinou, a gom'zè diouc'h- an dud.

:. , Ne· voe promet tet · de1'o , n' o deus ·. recevet qeit

Nemet tru bu ill ha croasiou eus ào eil br9 d'eben;·

Mes, en despit d'an ifern, d'ar bed ha d'e valiÇ; Dre q· goad haè 9 doctrin e fontont an Ilis.

An A viel zo clêvet hacLen Nord hac er Sut..!, An idolou. discaret, an- oraclou· zÔ. mud; Ro'm anfin 11 zo christe~ , hac e inipalaer A vcl trec'h d"e armeou daouzec pesqet~~r.

Pa gomzont, int compreneten qrment langach zo; Pa gueront, int ententet memes gant ar _maro ..

. Ar sqeud anê. o trem(;!n, a re_nt yac'h ar re glàn, · Ha betec an rerouant dezo a renq doujàn.

... Gouscoude e protestont d'<~n oll a votiez hue) lnt o-u nan f)eC'ht'rièn, tud paour ha tud mortel. D.re c'hraè Doue,. emeio, .· hac en ha no J~sus , ..

. Non pas dreizomp hon-ullan,· e zon1p qer &alloudus.

-65- . '

· Enporchet T~mpl Salomon me vel Pèrarretet Gant eur paÙur: .biscoas came'd na pas n'en devoa grêt. « Ne meus nac a our, nac arc'hant; erne Pêr da rêi dit;

· · <c Mes sao, en ha no Jesùs ,'divac'haign var da dreit. »

An œnvrou miraculus hac extraordinal A rê Paul ha Barnàbas , a roas da sonja! -D'an duù -e voant datÙ.l Dciue. ·Dija e proposer

' . Offr dezo et~r sacrÙiç ha. sev.el eun a9ter. ·

··Petra' rit-hu, emezo, .tud fol! ha diavis, Il enta d'ar gr.oy~durien enor ar sacrifiç!

)>a brrzrgaFgouir Doùe omp deut çn !10 presan_ç;. 6o~et, prened oc'h gaùtàri; roit deàn.hoc'h ezanç_.

. '·-__ '- . '- . ' \

Dre ar memes burzudou, o deus, o disqibien , PPrpetuet an Ilis, · astennrt. .~ dom en , .

. ·~·~i~et ci Sacramalltchou, .ha g<alt 'fidelite Conservet be te vremàn an depot eus, ar F.e.

Na~, nan; ne .eJI qct Doue.na pres ta e hano, ·. Na cedi 'e ·b.uiss1\nÇ da laq~t hon deceq

llre qud qen religius, dre viraciou qer sclêf, Droeun doc trin qer parfet, nac .c-pad qeit amzer.

Petra oc'h eus-hu.bremâ da rr;pEca d'ho trO?· En em glêm à reet~ hu eus. fi1t <j'~r mira_cJou? Ha. p~ ~à. v.elit ,pelloc'q pi ni W~t ga rit Doue,

, E inc'h teJ:jtet da goeza en· incredulite 1 . ·

Af1! petra leverit~hu? .ne rf11IJÏ1'acl abet!. .. . ·Piou e'nden. var {Ill d•mar. n'en.dep eri em {i:Jvet · C~uiz ,p~ ·g_;;ul~ ens e. vuez rn r:isq· da, ber.iss:-t , .·

Arles è;VlJW~g.;m:r?cl é dct<t: d;eu delivra.? -

-66-

N;en i:l-eo qet da gontanti curiosite an den­R tle Ooue implija e c'hallond soun;rrn. Ma- teufe àr mir:Jclou da_ vra re r:on1inün,

-Ne raent impression var daoulagad nicim.

Dre ma zeo eur rallentez, e teu't da admira flêva·r-mil den en dezert be v et gant -pemp bara, liac ar bed oll cônservet ha sustantet. bemde ])re elir lniracl cuntinu' den ne ra vân .a ze.

Doue-ta en deus sorijet djfuni ar -pec'her, Ha disqüel ar virionez a anJZer da amzer, l>re reuvrou dreist~naturel, pere, pa vent pr·ouvet, ]~vurus tleb o e'hredo hep o beza güelet. ·

N\>n deo qet ar miraelou qen rar a sonjfe dêc'h; Rac na veler plaç _devot frecantet en nep lec'h N'o deve rir miraclou ·roet occasion

- -

Deus o etablissamant hac o erection,

lVI es daou seurt a rrmerqer operet gant Doue :--- - -_ . --- - -

narn a ra el) e goler, darn ali dre garanie. JJishl!_naout e asistanç eo micher eun ingrat' Ha rësistà d'e doliou , _hini éur selerat.

- -Oh! naè adud a veler obstinet, bete'r poent Na den,_ na Doue pel!oc'b ne feil dê da entent! Elin niv~r a viraelou ~ velas P'haraon, Hi ni anê gouscoude ria douch~s -e galon;

Miraclo~ 'à· c;houlennit? Mes eîz-pe· hao hioas Z()

Êmù voalen a gastis astenn'et var ho pro; - flac hoc'h obstination' siouas' bele vremâ, E~ deus an oll · mintclou an epolivaniapla. -

Ar bed a vêl garn eston ·ar boan a gucmeret Erit bezn maleurus .. An oll a zo te~tet Oa lavare-\ et1 coezet mallos Doûe var Fr;ln{.'. Ila u\'\1 dc_o qet ar re-ze miraclou a veujanc?

, Acharnel.ouz an llis; e'eilrr;ac;b e dispen A v,uichen ar· mçn qenta; Gouscoude birviqen · J\'e deunt a brnn d'e discar, rac, dre. Cl!r HJÎracJ alf Doue, fid<'l d'·e go-mzo·u ra zo eus e â_ivoaL

E crriz an drbordamant rus -a hep seurt viçou A zo deus e.attaqi hac a ,a!faq d'e zro,-

·Gorrzrt ha dlsen(')retgant darn i' bêli·yrn:. lia n't•n dro qeteur mirriel azo euS: he zo_Ùteil!

Puissanç ar· rooàne; otorite ar bed A ell varia , siouas, test ar prz a velet ArTuet eu' ho_ coLtre. · Cacr.zo pol,iJic:f, An oll lezennou humen zo sujet da f<~.va.

Mes an Ili~catholif! _ne deus qet trivilet; Fidel d'ar m«:Jmes doctrin, biscoas n'e deus diclet Gourc'hemen- pernicius, .na decision contre! : . · Uet eo e ve cuni:luet garlt ar Speret-Sautèl. ·

, Abaotie trivac'h-cant vloas betee an heur bn!sant~ Ordinal perse.-eutet ha bepret triomphant,

-1< . . .

:E ra d' e adversourien verifia hem de Pronostic an A-viel > promesse _Mab Doue.

.Me e'r goarant, emezàn, an llis, vafrird, E œéo evit fondamant ar rué'h hile ar garrecj 011 buissanç. an Ifern ne· dree' ho qet'varrH; · · llete. fin an- amzeriou beprèt me' YO' garili,

-·

...... 68-

, Ccssit ela, tyran tet, rac • poan goliet ho pe E~se beuzi an His en goad l1e bugalr. . Ar goad put-ze a sqüillit eo ar gréun hac an bad A boblo. c'hoas àn douar eus a grist~nien v.ad.

Caer en 'deus an av el foH ht1c ,ar môr tourm~nti, nag Pêr ne rai qet naufrach. Pa deuj·o da galmi Heuz ar bersecutiori,,. e tiscoelo e fènn - - ,· . - ·-- - - ' ~'

Eve! an eol pa zispac demens à .eur goabren. ·

James an eol boniguet ne, lJaoues ·da vrilla : El lec'h. al e ve savet pa ve euzet amâ. Ar Fciz, eve!· ~n as trou, caer zo en em oppo~ .• Ecl-ipset en.Oriant ,_a sqeud en .Anter-Nos.

Coml}lanç a eure para en Asi , en Afriq , ,l]a ~re~âeus anEurop e ~·a d'an Ameriq. Deus • a Fra_nç.· e tremeno' martrze en plaç ali , Ellec'h rn~ vo recevét ha gant frouez ha gant rnall.

_Pourmen a ra e fla rn boes dre bêvar c'ho'rn ar bed; ·neuf; .e ~clêrijen divin pa na brodfër q~t, I~ dilez a_r bec'herien ec:h abr~ndon o bro:

· mvoallit, VlJ bmïs paour• ne' ve arru ho tro,

. Ar pastoret-se. meme.s oc'b eus forbaniset, A zo gant ar Broviùanç, martczc, ,destinet Da ·gass h;lllo Je~ us-Christ etouez. ar bob! pa yen : Alies maleur eur vro a ra boneur ~ben.' ·

Jufi~Îç Di\u~ a-tm_an .gant e viserieord. 'A lèz. da rn ar bec'beriep d<) berissa er port, Uaç a. bourv.~z ,asi:Jl\lHÇ.d'ar re z·o ennôr bras. AdorOpl.fhe oj(--bu.issanç )1,a mépajomp/~ p'hraç.

-69-

~ion a lavarjc ·Ùemp:ni drg vloas zo trNi1enct, · Nruze c'hoas, en ilppnranç, 'e 1·oamp Catboliqrt, E 'ijP, a bars nebcut, grêt ouzomp run difrn Da veza, d<l gaout memes an hauo a ~risten!

Cetu ni rc•ntet eno, hn guir ~w· lcvercr. Allas l !;ac a ncb~udou en em accustumet· Da dilezel praticou ar güir HP!igion Evit heuill neventiou impi ha dirèson.

EntretanJ an drouc-speret a avanç e labour; Caout a ra tud d'en se la ou, ha da rn ali d'en sicour; -Da ha de ar· goal exempl , ·siouas,, a c'hon!.'zo, Ha pa dilezimp Doue, Doue hon dilezo.

Vidit Dominus, et ad iracundiam conciratits est: et ait: Ab$COndum (acicm mcam ab cis .•.. /psi irretat·erùnt me in v'"anitàbus sui$; ct ego i11 gente stulta irritabo illas. CaJ', Mo)·.· De ut. 32, · -

. -

REFU I"ATIO.~ AR \TÈLEYE~ SEIUL\~TET.

' / - '

Si au/cm Ecclcsiam 1Wil audiçrit, sit tibi-sicut el 11icu~ 'ù -l'l!iJI!Cwlus. Math. 18.

----------' @~--

TmsTA generation-, va Doue, eo oum à.! · G'oechal,- f·~rni ha courajus, ar- gristenirn ·guen ta.

A yê d~ar ·verzen'nti, · qf'nf supporti biqetl Chen ch. an dis terra ai·ticL eus· an· doctrin gristen ..

flr~màri en e, ran\'ct'ser arLd c fondaihant, na eoustoude d'c .difen nemeur n'en em bresant. An oll a ,·ev disnurci , hep na feiz, na lezen, llete ma ello -div.oai peb-hini e voyen .

Eur· bêleg touer benac a. lezer c'hoas er vro ·)la ober e abos toi ha da Go li eneou ; .· . lles erai cv el a garo' sqiiiza raer gan tan; .

C'b.oant zo da taza ar c'hi, hâc er fonde :mâ clàn,,;/_ -

72 -'-

Arnâ en ho cortozen, bêleyen serman_tet : Poent eo rêîdêe'h eurguentel; mana brofitit qet, Ar bobl _fidel ~ martpzr. , -a brizo va selaou : 0 interest eo. gouzout gant pioù e mâ âr gaou.

-- . Pa .voamp-ni ou-z en cm c:lênr ec'h auaqet ar Fe, C h?ur bretante, er e'houtrel, bremâ e divije .M Ul a Justr ~ac a en or, bac e voa:'r barÙdos Hi gor franc! gant Ïn 'ho pi je _peb-hini eur bar ros.

' Mes avoui a renqit,- en ho confusion M1lr mâ ar sehism en llis hac ar'viç var'an tron N~ zeus ?en caus nemedoc'h, hac e fin ar c'habai,. N en doc h qet güellqc:h trettet. q~uet ho pr;eudeûr ali.

-:\n ignorànç, an ourgouill, ar goa li gomportamant . 0 deus dallet ac'hanoc'h da über ar sermant. If abord oc'h bet regal et, m~ulet-, _ salarirt, Ha bremàn oc'b miserabl, rebutèt gant ar bed.

. A'n, dud honest, gant rês~n; a deu d'oc'h evita, Andud faiJ,J'~lOpouffoni, gaude c'hoas ho trompla, ~~a_e ho· conscranç berndez a zo. ouz ho picat.

. I nsta de~olation J insupportapla stat 1

~erit pelloc'h ei.rr c'hlerje, ~ac eun urz distinPuet· · Ne zou~u_er d'ho caracter ll~lc .enor na r~spet ~- . ' En un rlrs polluot, mar- grit fvnctionou Ne gonfler qet- e_nnoc'h memes ar regist:ou.

- n.~ annonç ho~·.h bffi6é;~.~~' zon, lli·U~ ~r c'h)eyer 1

Qer .bras eo ar gassonr ,: qeinent e tetester Betecar fals meuleudi;H ren;tit da Zone,. ,-:Anfin' gant ho soutanéll 1111_ ~lrit mui baie.

....... 73.--.-

Evd pa ve nirz anzav ar M10stt· a. ~erYkhèt, Oc'h oblijet da zouguen en coach haè en .sêeret

. Cor(precius un Doue, hep na croas, na.lctcrn; Pa hù pc,, dre sacrilaéh, lavaret an·o.fetn.

' - -- ' '

- : '

Demp~i1i eve d'en em glèm; mesdêc'h-hu, salocra:.,, C'houi die tremen dre eno, pa oc'h eus grèl ar chou· lia~ al le da ~cceptl , hep resen'ation , An oH decréjou. iJnpi eus ar Goûvantion.

0 Je~us, oU ado_rabl,. mar deud da renia Dirac ho 'j'ad c·ternel .piou !Jenàc er bed-mà A rusio en o. servich, pe~ore trêta_mant D'ar bêleg a. renonç dèc'hmemés dre eur serm(lnH

Ne dlefen qet mont hirroc'h da. brouvi grevustet Eni Je qen abo~inabl; gouscoude, mar q,eret, Me a offr da exposi sclêroc'h m· guestion-Dre boez an autoritè bac. an discus$ion.

En eun affer important; maxim t\ll oll- dud· fllJ.: . Eo qemcret ar barti a zo muia assur,

- Ar barti lrjitima; an hini adoptet Muia genert\lamant en seol· an docteret. .

-Ma vijac'h en em reglet gant ai-: memes· pructan~, ·

Ho· poa güelet àr sermant refuset cre nu en -Franç- · Gant cam Escop ha trègont, gant ar muia moueziQu,

. - / '- 1})

l!ac an ,niver habilla eus. bêleyenho pro. . <

D-!ari nebeuta· e tleyee'.h consuhi leniou m~d 1

Goulen a_vis tud savant, heuill exenipl ho Prela"~'' 8opj.al ho poa. pronrettet on _ordinatioÙ , 'l)eb fidelite de,àn, ha pep sou.mi&sion. '

-74-

-~e zeus nrllîet uri Doue, ur· Feiz hac un Ilis; :Mes facil eo dèc'·h entent ma elfe tüd Paris E reformi bep d110u vloas dre aclou fantastiq, E ve güelet, hep dale, un Ilis bep distriq;

-Cesar-en deus-ezomen, an Ilis e hini; Droat an eil var Pguîle na die qet · usurpi. Ar stol -~ zo d~an Ilis, da Cesar m· c'hleze; · Emàn. a rën :ar c'horfou; hac eben_ an ène •.

Salver· ar bed. a roas hepqen d'an Ebestêl Ar presidanç en Ilis, an daiC'h spit:tueJ·, lia da Bèr an alc'boeziou, ar garg hac ar sourci J)a lc'houarn. ar pastoret eve! er berger!.

, :Ne allit iJPt -ignori- emt(r memes pouvoal' Gant ·e oll sticcessoret bépret var an douar; An Esqibien zo bremâ en plaç an Eb'estel ,

_ Hac ar Pàb e plaç sant Pèr, viqel ur~iversel. ·

A'r' ·Pa_b eo ·eus an Iiis ar rrien fondainantal. Inti! il eo dêc'h. essa ba tis-sa var eun ali. An Ilis eo'r güinien, ar Pab eo ar souchen; Ar branq dis'tag ac'hanè ne ra mui poursevl,'n.

·Ar' Pàb hae ar Preladet a forrn an. Tribunal -In'fayabl eus an Ilis; Ar poliç general O:deus eus ar grislenies; dezo e referer, Jla. ve abus da leme! , ha reform da ober;

En- henfar zilvidigùez, hep riSq d'en e111 drompla; ])rè ar' tout o de'o merqer an oll a· die marelîa ;= llac dezo eo- promei tet, pa 'gÔmzont a ur VOU Cl; •.

Ar Speret a ''irioJiet, à nerz haè à furnez.

loo!>', ....

,- '"-Dezo eo {)c'h apparchant:o.ber ordrenailÇou, ·

Instrui publicainant, accordi. dispançou, Delegui at' bastoret ,. hac .prdren gant justiç An implij zo da ober eus ,ml_ldQll an Ilis •

. Dezo eo ec'h·apparc'hant.prononç var ar·vœuy:ou~ Sqei an excumunuguen, regli an· offiçou , Interpreti :ar Scrittir ha fixa àr greden,

' .. Formi o bergeriou ha choas o bèleyen; ·

Eun Escap a zo gàlv~t evit eun dioces; Eur Person da eur barros, eur Bèlèg da gôves; Ne ellqnt _qet éxerci ·, a ne~ an depri t~at, Ar re-mà :eus _o Eséop, an Escop_ eus .at J>ab. _ . .

· -Evitbeza ,grét Bêleg, n?efi doc'h qet-c'hoas Pastor~ Ha pa: errufac'h eno, antreit dre an nôr, c

lia dre approbation ,ho superioret, · Nonpa,s. dre .elèclion eur c'htlib hugunodet.

. Biscdas decret an divors n'en deo bet_ eur rêson · na eun dén da gaout diou v reg; naehoc'h election'; Ne r6· ·qet dêc'h qen'ebeut a ri droat da sourcial : Deus pttrros hoc'h amezeg r nae eus ~énved re~all. ·

An :!lis eus ho recev en renq e bèleyen; . Da cetten fonctionou ho .. teputas hepqen E~it eur certen amzer hac· en eur certen lec'h: . Na dleyac'h qet mon! hirroc'h, pa na bermette d,êc'h. =

Ne ro qet e atè'hoeziou hep resetvi an. droaf' Da: reclami adarre evit rêson'niou mat; Ha pa,zoc:h en e c'heve1· coup-ab! a.-drahison) · E lanç ive'n. hoc'h · enèb an interdiction. . '''·

·-76-

Eur bêle a goal rPnO~linet, mar der d'e ofereil, }Ie ~~p'hêr, qet, ha memes, pa rn a'n nhsolven, E absolyen zo. valid, e qeit ha ma cousant An llis, o ."approÛvi; ·mes non pas .autramapt;, ·.

Ar c'hân a ro dour yac'hus hac a 'znlc'h âa red et, Pa ya bet,ec ar-zourcern mes,gout nvoalc'h a rel, Pa vë, distro ac'hane, e chom da zizec'ha : Inutil eo dêc'·h goulen digantà da èva.

An His· co ar zourcen , ar ~bêleg eo ~ar c'hàn ; Mes 'ar .bêlt>g separet dre e le e~unan Eus éommunion an .IIis, adi1·u d'e bouroàriou ; N~ ro· mui d'our- a vuez; mes hinféar 1Uai'6;

' An iilft'r zo decidet : Rùm a v~rq en e bu( Eo hoc'h, oll fonctiooou pe sacrilech, pé nÙJ; Êo ho constitution caq~uet a _heresi ~ __ Ho minister schismaüq, hnc ho serman(in1pi,

Na c'houi ,'liac ar fos esqeb o deus ho teleguot, N:ac hini ar vêleyer) 0 defe nrdrénet' . ' N'en doc'h netra en ilis : B!)c'.h. eus commission Neinel abe1,1rs 'eun decret peus ar Gunvantion.

Hoguen, na puissanç civil, na neb gallou<lhumen N'o déus b_et var an-douar dro11t çla rêi àbsolven; Ê~ eo ar· _Gonvantion ota calz re-vuan, _ Rei d_êc'h.euri,.autorite n'o. deus qet· e"unan._

' ' ' . Na ,sinagog ar Ji.rrieQ, nac ar Scnatt llomen,

Nac A'reopach ar Greç; n'odrus ... grèt Esqibien; Gqu5coude en o arnzer , hac en dés pet deie., E-voe -fontt:t ~r c'hent<t llisou eus ar l~e.

-71-

'[)indaù- lanç an tyran tet,· hac .hep o c'Mt1sulti • E conferet an urzou , e voa .ret deputi

. Ar Basloret d'ar c'hou~z"se, eve! a lenn an on· · En Actou an Ebestel , e Lizerou Sant PpL

:Hierarehi an Ilis haè e oll degreou 'A so qercoulz revelet evel ar mysteriou. Refus· credi ar re"mâ, eo bea heretiq , Ha dishanaotit ar· re-ze, eO beà schismati~.

.Eus àr schisrri d'an heresi no zeus nemet 11r pas; Ha{; ac'hane d'an ife rn e zeus nebeutoc'h c~hoas·: Unan a zistruj ar Feiz, un ali ar Charite. · No- zeus qet a varadus hep an diôtt vertuz-se.

Ne ouffen a guemeilt-màn ciia dêc'h. giiell gairan't · E~Juet ar: Scritur-Santel hac ar C'honcil .a Dr~nt. cÏlOui œ'h~unan ganemr-ni ho poa' bete vremâ, ' Ha credet ha prezeguet ar giiirloneou-mâ. _:

Derc'hél•ta da. -nssuri ne zeus netra chenchet · Ebats er .Religion, hac hoc'h Catholiqet,

Ha Ministret d'an llis, eyel ma voac'h güechàl, Eo langach eun ignorant, pe e,un den a feiz aH. ,

Eur. paysan,t, eur bugue!, a voar è Gaiekis; A brouvodêc'h, éndaouc'her, n'en doc'h nlUi enllis; Rac ,'mar goulen diganêe'h 1t -bélec'h · e' teu''t-hu? Nac a bes autorite: petra' respontüt~hir?·· · ·

Deu~·aBaris, emedoc'h; ha deus a: beurs tud Hq, · 0 deus lazet- o Roue ha-grêt eur- Rcptlbliq; - Ue\'inet an dud honest, chasseet o esqi'bien ,:

lia grêt eun -llis névez pemp bloas zo hep muiqeà;

Ar bugue) _a responto·: Ha ni zo eus a Rom, · Eus abèurs an Ebestel. Evit. beza. o chom' Uor 'Pastoret e11· e~i.l, o àénvt•d omp bepret:. C'houi a- UJ schismatiqet; n'oc'h ~ilavezomp qet.

Noc'h ensna'Pab, na Concil, emeàn, ào~'h anzao; 'Benoncet oc'h eus dew; ha 11lC!'JlCS d'a·n_ hano A Bastoret Catholiq_;· evit eaout an hini A Gonstitùtiqnriel. Pebes apostasil

Gant tudJiq oc'hbet choasd, ha dies gout gant piou, H!~C eur p<)y-an, eur judeo, ha tud a bep seurt liou, G~lnt. ma .vint citoyanet, ha pa vent di vade·, 0 deus, heryez an decret, o mouez e11 assam ble. ·

·Ar bley etouez an dénved,. 'al laer er bergeri, ·Ne ,zeu, cnie bor· Zalver, .·nemet da zevori ,; Urp- <tgremant a11 _Ilis, en .ho fonctionou Ne reet iv~. sioua&-, 'nemet èoll eneo11.

Pemp bloas e deus hoc'h llis.; anat eo güut ervat . Ne deoqet ~ibeurs Doue, pa !la deushirroc'h dat; Mes œuvt; an antechristet, repu ar volerien, Er ,bgp ,olJ mez. e anza·v ,<nemet e.ri Fran·ç hepqen.

. fion Ilis,nj zo: fontet daou vil- bloa& zo dija, D'ar memes chef a.lezen e talc'h hep varia; J)r~ ~llLe n!â, disperse!; d'an oll e_tisq. an be~t Eus an Eê • l1a -neineui na ell. produi sent.

Coll:et co bore Pasto ret; mes .Bouc o. c'havo ~· l1e a su~cüo re an en 0 _-flaç •· pa garro. ~feur a bQrsecution a .zo bet qenl houmtt, lia bepret at· güi.r lljs:zo ciJQnu~ct. en 1.qa.

-79--

Ar schism a ra milravach; mes, piou a zo da viam Nemet hoc'h .ambition hnc ho sermant -iffam !?' A rent ac'hanoc'h hem·el'eus Luther ha· Calvin, Hac o separ cveho di.ouc'h an llis Latin.

Ar Judevicn. ne glasqent obel' d'an Ebestel Noaz ebet, gant ma rajent promesse da àevel ; Mes, salocras, emrzo, mervel qe·nt a ve ret':.

, Just eo senti (luz Doue en preferanç d'at· hed.

C'houi, siouas, a ra leou hrp ilotnbr bac a~bep spPç, Prest da gomz; prest da devel, prest da livra memès Ti trou ho pêlrguiach evit heu ill an idol, Prest da laqat an turban qer buan _bac ai' .. stoL

Evit hoc'h antre qPnta· oc'li deut èn boil teinplou . Eve! .. 1 udas er jardin, escortet a droilplou; Ilac d sonja! profita' oc'h eus güerzet ive. liac ho mam · hac ho preudeut· d'ar Sin~ gog neve.·

• Pell zo i!ija eo · douguet ·ar setanç hoc~h enep Gant ar Pab bac an llis, ha n'o .selaouit qet. · :Mar gouzoc'h an Aviel; mar .prisit c'hoas én lenn', Clêvit-én .àiouc'h ho qerve,l qelli~s a, bayen. .

Pebes qenteF e\·idoc'h , va bréudeur egarét'l Mar deo dies supporti rebechou qer calet~

_ Sonjit ho po da receo- en tribunal Doue . Effroyaploè'h gourdrouzou·, mar marvit en ho le. ·

.· Elec'h eta d~m.rzi ha monT da zoU:dardet, JI a ! SCOÎt vàr boulJ ho ca ion ha dia'SSE'rm·ajltet • .-· (~oulenni-t dignnt D.oue graç ho conversi01r, _

·ua {Fit pinijGU ci:JUQliq da obt~n: ho paf.Ù:QI_l. .. , .

~ 80-

Exposet en cm guevot niarteze dfe, eoo Da vrzà pèrseeutet; ~es ehr voyen ho-po Da béa justiç Doue. Allas! bete vremâ' · .· Qement oc'-h_ eus anduret, rio servich da netra. ·

Dija ·oc'h bet condaonet d'a~ arrestation. Noc'h eus mui f!a paeamant, nà retribution Nemet hoc'h oferennou da va ga paourente; No vezot_ qet goas,-trêtet ha pa dorfac'h ho le.

Sellit pei rouantelcz a zo collet en Nord , Siouas, dre aritettamant schismatiqet' ho sort! . E: ma.leu~-ze, m'ho conjur., n~ dreinit qet ho pro, D1slr01t e boas : dor an llis zo digor d'ho receû.

Dremà1i, dre eun dislavar prout h~c edifiant, E rofot gloar da Zoue, -d'an oll coniantaman·t; . lleparation d'an llis, plijadur d'ho ,pretuieu 1·,

II.r sqüer vaâ d.'ar bec'herien da güittat 'o erreur.

Mes, mar daleit pelloc'h, e velo~ de ha de . Ar· schism memes-o éoeza, Franç o .cho~1 d.ivadc.

· C'houi oc'h-umin hèp au ter, na terfipl, na fonction': Petra' setvicJ10' neuze h,o re.uaclation ? '

- AllasJ neh a ra divors ga;t an Ilis, o ~·am; ·. N'eri devo ,qetDoue da dàd; mont ar~i lam ha lam:, ·.•

·Hac a error da error e coezo hep _dale · Er -precipiç tevalla, en incredulite. · _ ·.

-Mes c'houi, Pastoret fidel, mçmes en hoc'h exil Ho fonetionou divin a vo bepret ut_il. ' '

Jla zoc'h li br da exauci, e. é'honezot bemde Da Zo~é-se~vicherien, d'an Ilis bugale •.. · ••

-. 81

E. sanctual_ ho calon me o dêv o c'houiNt­lleza etouez ho prèudeur· ehoazet dà ana them Gapt ar memes charite'evel goechal Sant Pol­Dete n'en dayo hini dëus ho ténved da goll.,

Avichou gant Moyses, di var eréc'h ar mene; Hac. ho taqua rn gQureet e supplilt an Eê-'f)â ram·ersl Am alec; a. feli deàn oppos . Ne antn)feAsraël en douar é dud côs.

1\Jes,·pa bignit d;anauter, e cresq hocarantt~: E~Ô, ca lon ouz, ca lon,. e comzit ouz Douo ,· . Hac evit crimou ar buhl, o reqet divea Eo dont ive {;ant jésus d'en'em sacf'ifia. ·

Courach eta, Pastoret, eve! â.eiz ·an di_luch; Consen·et en arc'h Noë, __ oc'h eus cavet refuch

En Brô-Sanz, elec'.h biscoasna gredjçc'h diagusnt, _En Brô-Sauz, :ï vo dio~ yeeh l)anvetEnez ar Zèilt~ ·

Ô Sauz.on l tud jenerus! Samaritanet mad! Grêt vo eus ho charite our memor enorab,

. Bac eur chabistr en histor. flraç dêc'h da gao ut ouspen Ar güir Feiz da recomr.ianç evit hoc'h altize_n~ ·

. 0 Roue l dign da c'houaro eur bob! compatissant; Georch, mar bez anterinet ·fior pedennou fervant, Pinvidir,u'ez an douar. ha fa":euriou an Eê A vo saler da vertuz ha partach da ligne.·

Partiit, va Ebestel, erne Salver ar bed ; Annoncit va A viel, ha n'en em nec'hit qet Evit hoc'h antretien; mê a laqai pourve

·Pep tra d'an.neb a ,glasqo Rouarllelez an Eê.

-82

. Er·gout a rit, va breudeur, en Franç e voa dessin D'ho laqat da herissa er mûr, pe dre famio; ,

Mes ,,a drùgare'r Sauzon, ha graç d'a1· BrovîdarH.~, Cetu c'houi hep dienes hac oll eri assuranc,

. . ' - ~- . - - . Ht;>c'h exil en· eun tr'i~mph ev,idoc'h zo chenohet,

Hac ar bersecution , e mez ho tyran tet , . A zervich da bublia d'an oll nation~ lia iautelez lto.puez~ ha.faHente ho pro.

~..-- ~ _._.-_:

-----.. --900 __ _

. J!t.'~ 1103/IO.vlssim.us ostendit tanqumn t~orti destimttos :. quia (ac tl tumus. speetacutum munclo et angclis et llominibus; Ad. Philip. c* ; · . ' "··. .. . --' .. ,

. -~ \

,--.... ..... _.,,.., ..... __ _

., ..... • Veloces pedes eorurn act effzmdentzrm .~allguinem. Contritio et infeli~itas i•i'vilseorum, et viam P&is non cognovel·unt~ i'salœ1.3 •

PERAC n'en dôn-~e clêve't er c'hosle"all d'ar l\faoch, Pa ellàn d'ar vi ri one rêi bremâ e revanch? · Me grife .a vouez hue!.: Bretonet, m'ho couju'r, Disqüi.sit eus ho crim~u ,·ha disqit bea fu~.

Pegueit en ho qiielin-ine o tale hoc'h · amzer Da 'zelaou; tud etourdi gant rêsonniou dis ter; · · Oc'.h ober o doctoret, hep gout o A·, B, C, Uac, o comz gant insolanç, diouz an Divinité?

Prouvet ~ meus, dre avanç; int liùg1,1nodet pur"; A. sell ev el èun nètra ar blasfêm, an injur ; , Mes c'hoas int affronterîen ha güir ch~rlatanet, · A rn .~oab en -~o- 'è'halon:· eus .~ar· c.i"t-oy.aqet,. ··.ç

. ---Sf-'-

A dra zur, be'te vrerriàn n'o deus grêt net ra qr;1' Ne.met trompla ac'hanoc'h dre ar bmmessa vên Eus a eur brosperite birviqèn i)e arru. Nac cm ·amzer-rne, siouàs, nac en hoc'h amzPr' lw.

E qeit ha na vo casset d'ar- Stadou-Gcneral Nernet tud o deus laeret maclou national Jacobinet ·av cret, iud hep religion , ' Biqen en Fî;anç na velot -nemet division.

Hep en or, na santirnant o deus preneunoueziou, Pa voa qestion da veza implijct er c'harr,ou;

· Hep justiç, na lealdet <il. voerzont goude ~e Da unan e liberte, da eun al! e vue •

. Ar bed: oll a zo .collet en· Franç,- mar o c'hreder-,­.. En heur. ma zaï dig;inte an dorn hac an ober ·

Hac evit derc'hel o fost •• e publiant beprct ' E _ ve ar _vrô en danjer_, pa ria ve risq ebet.

An dud èt:edul ha timid n'o deus_ qet a amzer - Da examina pelec'h e nlâ- o güir danjer :

ile.Q. na fla ch, den na reinu, allas I hac elretant E tale'h.ont, .dre guntunu, an olL di nd an o daf)t ..

Gouséottde, mar zeus danjer; pkm a dlefe crena ~ N'en df!oqet c'houi, va b[oïs, racna risqit n~tra Nemet · heza -eurussoc~h, ma er ru chenchamant . Hac ar c:hen.ta e'r goellt~ : e1mes. so evidant. '

lies.~ ar cheffou principal, àn assas:sinerien .- -0 deus:erêt hac a. ra e'hoils' male tir ar Francisien, · Just, eo .d:<!l'• re-ze erena : gout a reonf erva:t E coezo vcnjaqç varue abret pe diveat;

- '85-.

Aoun () deus pa retorri~ a·n armeau d'a.r guêr, Po re zammet a lore, pe sqüis gant ar vizer, N'o· defe ar rantasi ,. nrart.eze alafhi, . . . Ha chenc!l buèuel cr e'ha~eL ~Hl bas var. tabou'rin.

Cetu eno ar'rêson !1111 tifferorÎt _ar peoc'li.,­Qen a vo exterminet an tri 'feri ac'hanoc'h,

- Evit ma ch~mmo gante qemen_t .:cl deus Iaeret, Ha qüines da bartaji eant .ar .re decedet.

Hit ne.pze. gant confianç' hit ern1ès ho contre Da laqat 'en em Jaza Cv.it tud ar seurt,seL

. .\\Jar deu ganêc'h ar victor ~<e .v~zot aviet : Ha mat· eoliït a~, goq.bat, e zoc'h disg,~aciet.

. Grêt o deus le da gazout ,an oll rouane aU •. Var guementse o dessign en dnuguen an tan-goalt Eus ar HevoÎution .en pêv·a•· .e'boh1 ar bed. · _ · I.abour ho. po,, :va brais; neinet commanç na ret,

Pobl ab'ed var .an douar na· ell a lev ri y at. über ganteeuntrête, nac eunaccordda bad;,

· llacel lcc'h. paèifia, ne glasq!)_nt, er c'hontrel, Nemet ~rouilla ar c'harto!l hile a.sten ar breze}._.

Gout a ouzont mani~q ~hwurf o c'homzou, f\êi d'ar ,viç Iiou _ar _veriu, ·.hii clasq troïdeHou · -Da essa justifia dirac- tud · im bic iL. 'Hac ar-br~zel estranjnur bac. ~m hini civil.

-En termenio~ bombançus e .reont an detaiU .Eus victoriou -. iJ,il}~ofit ; nws. l,l1l:- {lüenri.ée nà !fi aiR,·

· l'i'.o •• d~rvez .ar z~udardet evit ~faeamant, _·_ . · .•• . na. pa v~~ lnz~(q\)g-~;il,· llll~·&Q~t~r; né~Çt dant>:

-' ·.~ ·.··• ,_.··.,:_: •. •: ... ·.-:}.; /Y .. "•:.:.,i:f'·'·';·_-;tl . ' . 1

~ S6 _.. ·

Da' ·rêi beuz- d'ar gar;~ailles, é le,•erer · drze ]~o deusar bob\ e tepant àn oll autori~e·, ·· Ha f!OUSCoude e veler viol!' hep rêson .q '

0 droajou naiurella, droat o eléction.

Pa vez' choaset tud honest evit mont da Baris, Mar goulenn'ont netra just, irit casset var o c'his ,· · liac alios deportef var eun doJ]ar a dan Da c'hrilla, pe da pastur:;ovajet ar Guian ..

. - .

Ar memes rum a gomma nd; e mâ Q zroad er scleuq: Na bourc'liis, nac artisan; na dijentil, na c\Qùq N'o ,deus gu ir da lavarat. Caer à zo en em drei, Ar bob\. a ya .ordinal droât enguenou ar blei.

Dindan' àn hip()crisi eus o fra-ter~ite, . ~ vagont .an disfianç hac an duplicite ...

· Èun arinê _i~pionet a -zo bemdez var droad ])a: ciasq tud d~t bun issa' pa na vez den coupabl,

Detostapla ~ssamble! injusta tribunall . N'o deus na reliêion, na vertuziou m.oral. I>iJl~ch ha' sacrilachou, ne c'houlenno!it qen roll; In1pi e qever Doue/ha cruel diom; an ôll,

0--ullan nemet mass['~r ne veler entreze, Rae an ~il goal ·aneval a zevor eguile :. Dallet gant aml.)ition , pebchini' nê d'e dro

. . 'A eass, evit. bea· mè3tr, e gonsort d'ar maro. . . , . '

~r faction zo cren~a a extermin eben, . ·. liat ei1. avantaj ar bob\ :n'en. C!ll·interest den',

è;u~r zo ober decrêj~u •. ar' bëd n:ênda qet vôenr .• :· l\1' e~ 'êfu,,eutè•ÎtÙtit pelloc'h ,fuuigu'et en ToÏlr Bàbel.'' .

-87-

N:oun pet Consti.lution zo bet var an ta-pis; Peb assambie a· hretant obèr. u.nan d'e guis, Ha gonde :mille tou.et da ~~a fid~l dê, · · Dre qelies. a barjur ec~habrojer anè. ·

D'abord, e zoattcontl'aignet 9a. vontd'an ofer.en; Gonde zeus bet eun amzer 'ne avantute dei~ Mo.nt dei, ~a«_ e celebri; bremâ eo permette(. Ga'nt ua vet qet Catholiq, beza'r pez .a gueret.

Da guen la, e pretante tud an intrusio.n .. · .. Beza'n, des pet d'an' IIi~, en e c'homnmnion,

Ua· bremàn e pretanter,. en des pet da Zoue; Renta, dre'n idolalri , enor d'.e Yajeste.

A vichou e suppQser , pa vo fin. d~ar brezil , ·. E vo ~oét liberte· d'ar Bastoret fidel

Da ·re tor~ c'hoas d'o dénved; mes, allas 1 d~ zal~ Ha d!l drom pla ar public eo a Ieverer. se.

Forjet _e vo .adarre mil ha p~i\ teodad fa\1; .. Pe d'oOampech da reLrn, pe. d'o adchasseaJ.

. Trei ·a r,êr. da beb .ilvel eve\ girQuefou : Hi rio se;nt, en apparanç, varc'hoàs drouc"sperejou. · ·

A dud zo qen dienteni; qèndallet, siouas•dé, 1\J~ lavarfet en· Paris e ve. .nôS: da greiz-de ,. Den na gredte contesti; gant aoun d'en em,laq~t .. · . En.risq da ,veza trêtet evel ari~tocrat. . · .~,

E conscianç, va broïs, bac én a voe .biscoa:s E~n doctrin qer vicius. eur Gouatnarnant voa~s ,.

·Na ·ridiculoc'h sa bat·? Nè _gredàn qet ,er fon.<;!; · N~ anayezàn nicun, y ar ail douar tro~rong.

-88-

net 0 deus ar frenesida ·brometi d'ar bed En e rentjont evurus, pa· o dije laqf't Liberle, egalite·: daou dra qen impossub Eve! prejudiciabl, ·en qeit ha ma vo tud. ·

Avis a ra· dio clêvet. eun èil güech ar serpa nt Èn ari goeze~ ar revoh , ouznc'h ·oll o parlàln. · N'ho po nà Mestr, iJac'Autrou :. immortel,. emezàn, Ha sqient oll e. vezot, mar de_br'il ar froüez•rm\n.·

. . .

Güir vugafe da Adam-; oc'h eus' credet ractal Beza ive Houeou, renret li br hac inga!. Hit gant ar vez da guzat.;,, A vremâ e veJet · Oc~h en noaz, eve! At;!am • evel!àn -decevct.•

An nerz, àr vent,,ar yec'herl, armadou.; ar;sqfant, N'en dint qet disrribuet d'an olf ingalarnam. Ae'han d{; V<i broïs. pao ur; ho calcul z.o manqet; Cree'h ha traon, mestr ha mevet zo necesse.r er bed;

Refus· a rît ·an homaclr da noblanç -ho ·contre; lies plega renqit bremâ gann.laeron o danve. Hae al laer fieffera en deus ar pas -arec : D'an ·neKen deve madou e ~e !amel; ar1 toq.:

Ne voa qetan dhdjentil a voa dèc'h da âamaP, :Mes recevourien injust , procurorien-fiscal, : A revine al' gnuiqen , hac aben fin ar gont 0 deus chasseet bremàn an~ Au trou; deus .. e ,fond:.-

· Avocadet col-eozou., ha cliq ar briserien ~ Marc'hadourien. filët..boutic, raç ar valtotnerien. Rebut ar bob!, en-èur ·guer.,: a vo bremâ eri Franc, Daronet là Marqisien.•.O;Doue, pez nob!anç!

' - 89-,-

:Evel chass ar guiguerien endro da eur char~n E velàn Frànç· exposet d'ar scrab' ha d'ar rapin. Fortim a rêr eri un deiz gant fa us assignalou; :

. Ar ·pi Bach a z() digor ... Deut an ne~ a garo.

Da sav.etai o buei, an dud htinést bremâ A ra dilès d'o moyen bac a renq êr:nigra. Ha qemeùt- distoladen a err_u ~ ~èc'h~àll; A zo trêtet gQnt enor ha pmv,diC ractal.

An oll gargou zo gartte' hac ar maniam?nt . Deus madon ar Frimcisien bac eus o oii arc ha nt.. . Darn a zalc'h' darrràH a guign, hac etre o daou~rn AJ._loen, _ouspen e groc'hen, a. lès c'hqas e ouarn.

Eut· menez a our ii ac arc'l~anta ve grêt, hep douetàüÇ, . . Eus depo!iillou ar c'hlerge' ar vellac'h, an ~~blanç,: 1\ladou ar famill royal' ar presantchou CIVIQ' ,

· Ha cont abet anezo na renter d'ar publiq. ·

Clêm a rêc'hvar an taxou, michnnc ho poà r~son:; !\les' ha c'houi. a vel bremàn nep diminution?· Nomet en ho pugale, ho trafic, ho· micher, .A reriqit da zivoeret dre IJ1a cresq ho mizer~ l

·Elec'h o diminui, .eo triplet an taxon ; ' )Jemd~z e rêr rè nevez dâ beur~zamma ar vro~

Dija e vo goulennet ar yalc'h pe ar vne, · .. liac ar prest, pa zeo. f~>rcet, a. zo evelouz se;- · ·

Er oommançamant qenta, da Jaqat ohe~ hrnll~ .. E voe

0pris ar güiÎl·ardant dimtfl'I'Iet d'an'diHJ'

p'ermetet laza gibier' larÎ1et ar snell melin. . .. >u . Ar; tewnadec. d'ar. bil!.et, /ha deve1· ar .bu.ti·t:l'~ ·· 1

.- ' -· • 1 • • '

;..,....... 90,.....,..

M{'S ho maladén .bremàn ne raqe,t.go~H rapport; llrçmàn '.var bo,ez ho collier ,)1a ~()n_ pas dre ar sort. Oc;h var yuri ha diarc'l:len cunduet d:an arme ~ Qcr mad eo· dêè~h ho puiîn ha riscus ho chasse.

'lenel a ra .al ,labour, -pa D!l chom den er guêr; · Revînet eo ar c'hommerç ,_ ar beva a ~o qrr~;

Papef eo an oll ,nH)neiz; ar GlinvarHion ho piH, Ha c'houi ne chom ganêq;h qen nemet daclou da sqürlf.

Mezuret eo·. Mc'h ho erenn, ha poezet ho para ; t~oude dastum ho trev;1t, ri'Pn d01;'h mestr a netra :

!Hn_it ho tud, ho loened ·' p'e yêr d'ho poursiou , , · Ha c'hoas, m?r en em glêmit, divoallit d'irae piou.,

- .

Deus ho. qeverc er> parq' dPIJ:S ho qerent nessa. Deus hoc'h oll dev.e~ourien teulit evez- bremà. J\ boan pc'h el'lit fiziout rn ho prassa mignon; lktcc ho nJevel en ty a zo hoc'h espion.

:Na d'at bourg evi't affer; nac en qœr d'ar marc'hat N(, ût qet, vm· va c'lm·di, hPp eur certificat.-Pa -ober hoc'h ezomou_, marpellait dio~c'h' ho ty. Anez caout. eur passeport, ftUS urz d'hoc'lt arrêti.

0 G.oezen aT Liberte t a nat eo deus da frouez: Out greffet dlvar hini ar barados terres; Erel en j111'din Eden, ne brodui en Franç Ncmct a1; gl)ptivile, an trubuiH, ar veuJanç,

:Pez, differanç ~ va hroïs, etre'n ai-nzer a rëri Jlac an hi'ni a vrfemp deg vfoas Zù e muicjenJ }i:tr.·c;n hàti:hac ar' gouàn,: etre'n nôs !lac nh de ll:Us llrbet:tçç'h ,, m'en ~ssur, pcb den fur a v el .w~. -

-9'1-·

_ Ma .ve bremàn da gom-mànç ar Revolution, Den no garfe_ ehench Houe, na ehench Religion. Calz o drus prrnet sqient, hac a ·anzao ervat E voa goèll dà bep~hinichom en e guenta stat.

E_r mal<:mr eo · ~ satlter pris ar_ h~osperite, -E scol -an t)Xperianç e cc\mprenot ive Oc'h eus grêt eun troc fachus o clasq mal-a~J)ropos, Eun egalite noazus hac eu!_ .liberte fos.

En Franç, erne ar proverb; ne voa esdav ebet; .Mes b{"prrt, an dud mechant a gav da lavaret -E ve ar Prinç· eun tyrant, hà pa v.ent en e bk1ç., lnt ar c'henta tyrante~. ha 'crioc'h egueL chass. --

Sdlit Franç e,n e;~plandeur, selfit Franç en e.gloar. Jlindan U:mis- Pêvarzec, di'ndim Heni-Pêvar l Piou na die beza choqet, pà- rêr comparêson Etre eaout Robesp_ier da vestr , pe eur Bourbon l.

Ohl hano crirantrpJS r birvi a ra vap,oad', touis, pa sônjàn ennout. Te voa Roue ha 'fad Assambles d'ar Fraricisien, hac i,doL o c'halon · l~ctec an deiz mi.Jiiguet .deus o rebellion.

Franç a voa scol.an rnor, sejour ar joaüstot ,. ' ' ~ !

Grignol e amezeyen , brô an dud a speret,, Magnerez ar Homme, merc'h ena an .His, Custun) da rea en Europ :pell zo en e divis. -

Eve! goena~ er jardin da goniposi o mel, E velet estranjourien hac a dost hac a bd! P tont en Franç da obt'r Ô' acadeniiou, Ua da g,uemcret mode! betec eus e. 3uizi.ou ..

- 92--

Ar c'hoinmerç, an industri, an navigation, A rê d'an arc'hant roulla en peb condition. An oll o devoa labour ha. bara da zebri,

· Assuranç eus o moyen, ha repos~-en o zi.

Mes boueur ar Francisien, o freciussa grnÇ, . Ar Feiz Catholiq Romeu a voa bet a .viscoas Seul ~eligion o · c'hont-re. 0 d-eiziCÎu ·a vertu l Amzên a zoujanç Doue! peur e tistroot-hÙ! .

Allas! biqen martéze, E. màn ·en abandot\

An ilisou dirapàr. An -exH , ar prison A ra d'ar güir Bastoret bemdez disparissa , liac adieu d'ar gristeriies a ben deg vloas ·amâ.

, Sm;ach memes- e vezor, rac ne zeus espernét ' N'a scol~ch d'ar· yaouanqis, na coùent d'ar merc'het.

})'at: re-màn ec'h inspirer art ar gorrupüon, liac er re-ze, e c'hoezer tan ar rebellion.

Dre ar ReqisiÙon, ar grennardet hirrie, . Cassêf d'ar scol ar mun trou hac ah impiete.

· N'o d'co na .stat, na micher, na qen condition .Nemet beza hugünod, Ùbertin ha. fripon.

.. b .cruella planedèn evidoc'h; bugale! ' Pebes domach d'ar perc'hen! d'an oll pebcs qersel ·

~n dianvès ar. bre_zel, persecuret er gùÙ, A bep tu (lisplijadur ha 10c'h a ziiesper.

E màn ganêc'h, va broïs, ar c'har arauc an.dcnn; Ar masq var. o taonlagad, an treid 'o rën ar penn; Ar vati1narit hep piht, h:ic .a·r' bcd ranvet•set ~ .

Biqen 'gant ho· H.epubliq .ènirus n::t:v.ez..ct.

-93-

. Caer oc'h eus dissilhuli, an oll a_ \'él pa tant· A boan drus mil ac'hanofh unan a zo contant. Jacobinrt a zifun pa .gonsg ar'chouantct;

Pa vc tranqil eur brovinç, eun :}Il zo revollet.

A· viscoas e meus dêvet .eo difficil laqat, -

_Pa vez re ~ commanrli, e nep lec'h an urz vad; Seul-vui a ve a vestrou, seul-yui a ·zispignou .-. Seul-nebeutoc:h a accord, scul~vi!joc'h a griniou.

· _ A· dai à1· go~mançnmant, 1erinit his tor h~ prô;

Contit ar gond Z-? sçuiHet, ar saccach, ar mun trou, En amzer ho rouane , epad mil bl11as diouc'h~tu :

At· Republiq, en tr~ bloas; e deus grêt deg güeçh mu;

·Ne ouffe den niveri, rac urz zo da devel, An nom br a dud zo lazet seiz bloas .zo ér breze! ·

·' Nac ar re zo da laza , evit canut nebeùtoc'h · A Iodennou. da ober! pa erruo ar peoc'h.

Neute j1ist. e vo gürlet_ a voas rguet biscoas Eur o'hemesq ali o sevel, ar revoit hac al la~; Pa vo partnji ar preiz eus an injrtst•iÇou,

Piou a zonj dêc'h-hu n~~2;0 en d'eo ar p~ofitou?

. Mc meus gürlet e~n âmzer .ma cernet a bep tu

Eur ç'hond carguet a laeron : an oll a )'ê d'mi 1m; · 1\Jes bremàn, penos e,rzel, va Doue 1 penos pad? En Franç eus deus a laeron eur rouantelezad. ·

Eur yeac~. deut a~ decrèt ma vo. an oll egal, Ar madou a laer eurrum o deus droat eur rum' aH

· D'o adlaercs adarre; den na ell assuri

An dra=ze a zo ~ê~'h-hu-, ali dta-màn a zo din.

....... 9~-

Mar da maclou an Il~s, leveou an nohlanç Ga_nt canfartet andistfic, c'houi, pa cguefùt ho Janç, Var an distric e-unan ho po lec'h da goeza, , Da c'hortos ive>, q'ho. tro, eùr, rum ail d'~o pilla.

Marcha eta_, va broïs, a renqfot ho tispit. Ha derc' hel d'en . em laza ; hep henor na profit ; A1· c'hrog a vod'ar c'-hrénva, ha c'houi, evi\ loden, Pït .vo lonqet an- histrcn, ho pezo ar grog!Jell~

~u,tum ;-Jwmiridium,, adultet·ttiln immdav~runt Ûrra;n; · et .Mii· f!Uts sangttincm tetiqit, ~er, ·

E~OR D'AB.GÜIR DOUE~

l'rôpitius sit no bis Detis : non est uobis uli(e !'tlinquért /egem ttt juslittas Pei; ... ut- eamus _altqâ t'iâ, 1. M~çh, ~.

,· . ' ' 1 ' ' •

OnDIN!I. ar Fraricisien a voa bet reputet · na gaout eur speret volàch i mes ·biqenne gredjet . E vijent q\ln dirêsorî da choas ëvit ~estl'ou

. Qen alies â vandrin da re',·ina 0 bro. . .

. 0 Doue! pez da !lente~ èo hi ni ar gommùn! Pe a J::oulz eus e unvre er- güelin-me difuri? Moin a· rêr, à greiz olla, •ha gratis d'ar gombat, Uep gout-d-re urz pehini, evit pioti; tül- pe~'ac. -

En des pit d'o zantimant e tougont an armou , Ua gouscouM, ga ni eur gu ir, () è'hasser d'ar maro _ Eve! ar griminalet_, mouchet o daoulagàd, Pc evei tud counnaret, u'o deus mui à s~ns:·vadi . .

• t ·~

--- 96-

Tud dallet~ tüct variant, consu!tet a leni Evit piou co ret mervel, evit piou cumbatti; Goude ar poltret fidel a meus grêt dPus a -Franç­N'oc'h eus affer da zelaou- nemet ho conscianç.

Ho Houe var an- douar, bac o Toue en Eê A outrajer dirazoc'h. Ret eo venji anê; Enor ho HeligiDn ,_ droajou :u• gurui1cn , H;> Toue huc ho Houe, no'c'h eus qcn da zifen.

lJindan- âomination muntrerien ho Hou~, -Ne zeus hini ac'hanoc'h asSUI' eus e vue' Ha nebeutoe'h assuretrJa gqnservi ho Ira­Gant tud n'en dint revoltet nemct cvit pilla.'

J'tl es, hac o pè ar~ bed-.m~rn da bartaji gante; Petra' zcrvicho dêc'h~u, ri1ar côltit hoc'h ene? Or, ·daonet sur c vez_ot> ma heuillit maximou Ar baya net zo bremàn o cundui ho prô.

Ar buissanç tamporel a ell, mc a gonsant, Pà vez fontèt gant justiç, canut formou _ditfcrànt; Mes doctrin. an Aviel eo ar p,üei!a sou. tet' Da bep seurt gouàrnamant, memes Republiqen.

' En risq èta da yeza esclav d'ar· Republi,q, _Dalé'hit madda viana d'an llis Calholiq, ~fa leur dêc'h a nes ounnes. Hac ar pez zo tristoc'h; Qement a· deuy ho coude a vo voàs ac'hanoc'b.

Ar vugale 'maJeurus a zo c:hoas da ~c'henel, ~ A grio .veojanç vilrnoc'h gant daerou <eternel, Da veza serrei- OQto dôr ar z,ilvi.dip,!JCZ •<: . En d.efot, tlete'r maro 1 souten ar c'bristeniQs. . .

-91-

Ha pa ho pez mil buez, e tlefJc'h o livra Da ûfen caus Jesus-Christ a varvas d'l1o .-prena. Sever' a ra bleo va Teno, pa. sonjàn e vcet. An divez.a Christenien eus raç ar Vretonet.

0 Orme oU bu issant 1 discarguü assambleiJ~, Varnomp,mardeo necesser, brezêl, voceJi;qernes; Jlor c'horfou a amanto. Contantit ho justiç.. · Mes lisr ganemp ho toujanç ha feiz ar güir- Ilis.

(lenos t renonç a raer d'ar güir Religion, Gant aoun eus eun' dornad tud zq"cr Gonv:mtion! . Piou a ro dè an droat-se qen extraordinal · .. J)'h~ -~~qat, hu, va broïs, en reng loened brut!\H

Penas !n'en d'eo anDri.ndet -na .6lt)ar, ri~ ~uelodi, Na Jesus adorator, na serv.icher .Mari'! Na den beo sacramantchou '! nac anaon soulajet't Daoni'n oll corf ba~ ène ela zo lf}varet '! . ,

Penas !.en guis d.'an oc'hen pleguel dindan ar yeo, Pe .ar mu! dindan e zam., nemet d'an toi. ne gloo~ . H~ qüelàn dija rentet! ô pebes disrueganç .. · Da vu craie an lUs, .da dud ganet .en Franç!

. u " ' . ·- '

Eul lach~te qer coupa bi a laqaï var·~?: cont Mal~ur an amzer bresant h:ic an hini da zont. An bistor, a rapporta, ha Ûc'hvo. da gredi, . _ E voàc'h eus ar .Francisien hac ar fanq huc al h.

.·_, .,.; .. , ... _ .:; ' .. -

· · 1 ar Gonvarition Sonjit ~rvad na Jstim tuc .. Evi( netra exposi buez clrg mJlhon ; . .

·.. - · t a1• veren en dorn , :Be te ma vrrl't m:t Pans' gan. . .. ·. · .... . . .. · .· .. t d''ar breze} d'ml em laza en for m. · C'hom vo casse . _ · · •

G~unit qeiiia; coH goude ;-éaout a re.ot trec'h[Jar;: G .. •· de qellies a bompad' qèllies a victoar,

ou · . · - . .· ... .: . ··. . . t goassa • Uod ar· fort un a dToyo' nac e vez~· . . .. BriaÙa re assam bles ::to·' dies da starda. .

Pro~perÙear c'hrimou ne bad .<:jet' ordinal : . d. 'ho p'o ser·vichet da gast.Jza re-a .. !1' Gou e m .. -

' . a vO. brizet "a nt Dm·I· e. e-u nan'. . Ar voa~en • . . "" . · E. vreè'h ,en eni Zizarmo haè ho tolo e~ t:ur.

, E .. l ar foeltr. o coeza e Iessot var 110 lerc'h .. ve <, .·· .. ·. ·. . 'd ··. ·ar c'herc'h•

An natur ep'ouvantet,_ hacen .ouar. . - .•..... , . . . co~r6ri. hep ·seputtur' hn tn0mor exec~et'

~~c ar bed on en tdomph ·d'ho cüelet pensset.

.. ·An nem~r~nt' ac'hanoc'h diroÙei var ài. lan' . • : .· · . . . . . · · · ·· ha martèze hep tarn, Jiep•·· eu'r ·goennec da .anzav' . . . : . ··b· . •

- . . . . .. . ô e net. o<ant our one. Chommet hep ti ' na t en,. n I }' ·, . .·· .

Ua goeien al l~berte n~ vezot abr~tet.

Ho most rou ,eus ho eue let er pare divez.a, . . . c· l·. . ... •·ec netra_.· .qe.n .da·. b_. Ilia··' Fut· môr dac ou o re;u. , . .. . .. . • ·'f

~ ... l. h··c'ha·rc'.ha·otar>ueme.ro.al·l.tec·l, , 1 • ha our 1ac o · u · · \•<Hlt )OC·. · .··. . . · ..• ~ · · diod·În 'bec'h. ln\é tw ·Iezo ~ va broïs' oc n-u nan '

, tèt~i aze ar. profit ho fo l;c·t ô sei a où ,

Cabitonet' ar rc;volt ha doctoret ar g-~~u. . .·. ··.. , . . · ·· .· . ·· .. d ". qent ma VIJCOt a chu, · l'romellet ma·d P eyoa, ·.· .. .-: .~ ·. · , 1- ·d· .·: :·,. 1'-' • , . . . têred hac ar. vrô eu u u. . ~ vije Franç eur

ü F.ranci-s:te,n Afftijet;! :gane:t .oc'.h en heur fall; !Da -der.rii ih0 pllanede.B ., (qe;~:n:ed<t .eu.r nm:t.aU .A ssuret:Glc'.Ll ,cl"hoè'ih · ,eue:; :r~1c :e,vü :lw pue., \Chornmil tetl !!:Iii 1rna ,qar;r~t. lf:is,qt zo .eLLdaou .eos.te ..

:N'oc·':b ll~tls !U'OOH'it ;e,~!r w:o:yen 1da eHowLré-par:i :l'loc'h :3\V.a;Oil~fic>llil .fOo:lilett ~ lhtjp> ida'\:e ,, ;rU 'ho suppli~ A n;tPe:i.t. ;eu ib~l tte.v.e:r ,, II'eto:r·.l>lii!t ,da Zo:)e, Uac im.ril!ji>t :lia.c';h :ar;nio:u teil :sènr:ié:h ho !toue ..

~Jac:Q0 pe,, :en :uep lfêçon., 'lj·rêt .gàau·, na pr~judiç , . iD:ao nO:blanç,, <en .o 1m'adotJ ~ ira d':an .duel a llis1 ·

A_n oll a •ve p:wdonet , iJila '.IO :a·r Houe· ~lest ; ;Gr.aç .Ooue :hae tUl amier .a ;l'BfHtro ar ·rest~ . > :- ,· ' . \

Ar ,bed ·dll. a zo goulee .n·~oc'h_ eu~ roet na ·lec'h. :Nac -occasion d'u vevoJt, hac ·e *zeo.'n cle.spit dêc',Lt üc'h oblljet da v·arc:ha ··dre reqisiticm, !Ha da servicha 'control d':hÇl.c':h inc.linatïo.n.. ·.·.

. Biscoas güell ~eud d'anuohlanç, fidelloc'h d'ar Roue, Preciussoc'h ·d'an Uis, ne v<wc'h en· ho pué Eguct bremàri , mar qkit distTei a _grèiz calon :D'ar gaus vad; ha dilezel parti a-n drahiwù.

· 1Prguer ci'foyen 'benac ·e yec'h 'bet betec l~eim , 'Ne güezo qet, m'en assur, eur v lê ven deùs ho penn~ ·Contre! ::da gaout ·rrbecho~ , ho po mil amitie~ Hac· ~·!afin m:iJ ,herinos digan·Hud' ho ç~ntreA ·

< Massacri tnd a eur vrô en em 'ren(.d·'ar rêson, ·Eo m1cher hugtinodet zo- er Gonvantio'n : ·· Ober vad ha pardoni eut· bobi paour zo tromplet · J::o maxim an Aviel, dever; ar, Bourbonet.

~ ft)O-

~rancisien, qerent,breudeur, ha christenien ompoll: G-üell co distrei. divèat eguet mont ;crcnn da goll; · ·· ·na mervel evit mervel, mar oeû necess'er' ze, Gant guiNm ar fl.eur-de-Hs marvomp evit ar Fe.

Abaoue ma z~u's ranqet caout recours d'an armou Evit difen ar justiç ha pomsi01t ar c'hrimou • Biscoas caus lejitimoc'h ne voa bet difennet. Biscoa.s rie voe da venji qe!Hes a dorfet.

lla possubl ve, Bretonet,. e velfac'h en ho pro Renia ar gouit Doue, dis pen: e auteriou i Egor]i e vinistret., tana , vina, violi, Ha c.hom croasiet .ho tivrac'h hep en em opposi!

·Piou a v•el~, hep mUTmur, ·spolia e za-nve. Anlevi e vugale, .dibobli e gontre? Ar Roue .assà.ssinet , an Dauphin er prison • A r-êr dezàu e· broc_es qent usach .e · rês.on•

0 Lomsl va frinçyaouana. .• an no pla crouadur E'us a raç ar. roua rie! pèbès .displijadur A 'meus-me e~s ho qüélrt er prison o voela, En :renq ~r grimin(lletJ ~ boan ec'h eus deg vla1

~otad pa6ur bac;o mam guer' ù.o moereb vertuzus. ~0 eus ho huanailou ar _"sujl't lalflantus; Çollet o deus e huez , hae H(~ '!f:zet mi nor : · Ar Brovidanç e-:-unan a v0 ·ho cura tor.

. . .

Sec'hit ho taelou ,·va mest-r, 'bac •êchuit ho ·caon~ Ni varvo.1. ge beJJ dale, ho <tyrarr.tet d'an ,traon A. zervicho, da scabel dêc'h .da V{lnt var ho trQ~f .. Da Iaqat ren àr justiç bac ar religion.

10t -

. M"es, petra aglê_vàn"me? Eor poeson.Ient ha y~n A ·rood en ho coazret. bac a fix an term·en Eus ho pl.Jez innoçant L Va dorn , arrêt amâ : · An ·natur zo -rçvoltet .... Achuomp da rima.

_- (:') ·n~ue! ne oun pelloc'h petra d~ reqeÏi., ·Pe ~acwntet da zou !fr' pe nerz d'eil em venji; Gou~coude rêson, enor·, ·. justiç' ha cm1scianç, . .OU a ettr Yo.ücz e criont1 Yen,i·an·.ç zo. ·re·t . ·v· e . 1 · . - .. · · ' . ·" - · • •• · llJUllÇi

'Ne galfac'h _cy~t eur faniifl var douar 'Brèiz:Izcl _Ne mâ en affl.rcllo~. Ç'houi a. goll 'ho .puguèl, ..

. ;Me V~ ~ad, c houi ho iJ>ried' _hac eun aH e vara;; Pep-huu en ,e guever- en deus mtlz da o l . . . ue a.

... En e~r ma1eur, qer commun e 'iijegrèt goe~ha! P~_o?esswn~~ publiq ha yuniou gener~l:; ··

··Guelet e \'I:Je 'bemdez ar 'bob! ·en ilisou Jlrosternet bete'n douar ··ha beuzet en daelou;..

, .Mes, ri'o deus_~ ar 'Francisien, pèlloê'h perniission iD en em gonsoh memes lire ar .... ·1. . . . p . . .. . u.ç rgron. . OeiH eo eta' ·va brOis ' 'bac en tu ont da fl'OUJ ·D'an oli · d d. • · · . u • z,, · ' re ec an armou ·pa n·'o d · . • . . · • ' . eus qen recours.

Mar'boe'biscoas eun deverd'arbobl e -~·· 'Ven· .F · . . . · ' n em zeve ,, ,; - Janç_ et a, ranctsren! pDent, eo en em disgüei; ,Pep chrtsten a zo soudard' pa attaqer ar J.;'e

. !Peb soudard a die mer:vet da venji e 'Roue. ,

., An oU zo 'interesser. Ar gaus a io cornm~n .. Ne zeus mui d ·· · . . ·.. · ., , , · a_ ·ven,~JI na huez, ·na fortun; · .Rn eo ;n em _, dtsober·, eousto ·-dêè'h a gousto, .Eus . .ad\ er.soumn Do_ue ha :bouue\:ien' ho JJr~~-

,_.,-· 102 -

·Biqen 1 anes. eur Roue.,· .. Franç na ve :en repos:; A nes ar Eeiz. CŒtholiq, birviqen barados. 1\l.aleur et.U d'a.o den lach a dra his e Roue; llrassoc'h, maJeu.r d'ar c'hri&ten a orenon,ç d'.e Zoue.

)\r môr a vo bep maTe, bac an e6l hrp ~derder~ Ar ste red va:r an douar , hae ar •pesget en rer., ·Q~nt m.a. éhenehfen santimant .nac a Religion :: \Gilir GatholiiJ. em ·ene,· _1\oyat.ist em ·c'haloo. ·

-seza .zo. G'hoas. Bourbonet·; me vèl unan anê Instrne~ evel Oa.vid dr:e .an ad1·ersite; 'llèiiglus eveltào; ne. ouffen qct e nàc'h J?vit bor prin,ç naturel. Vive Lo~is"Trh~ac'h:!

}\1I?>n, BretoMt -vaillarrt, gant ar gocaràcn venn,. U~c armet a sin ar :groas., paressit en da chen;;

. E, mâ. eno a·r. v ietür 'pell .zo· deus ho qervèl ., En •eun do rn .ar v.as FQyaL, •en âll an A viel.'

' . . -

~Gr.::rv:it var ho quil1onou. ]')que lwc ·ar R,oue.. ff!)a di trou qer"precius conformit ho pue;

.mevit·en dptijanç ar 11Jestr., Pa zifennit e ·gaus:; 'Tr.iS:t ee gounit ar \~ictox ha ooli ar .Barados.

~r gombat, Doue memes, ·e:vit gloar e bane .a .btesido' e-unan. An hugunod d'e ôro A velfo't letm ~ ·spou.ron 0 qeJ!Ieret an tec'h. ;F-e .. ; .a.r ·remOI's •er _galon,, .Qu.z em ·rentA d.êc'h.

"Fin e.UT 'ZO!lÔll,rd, 'bn~unofl·eO "C zaonation:; .. 'lJCTVel 3. ra renegat, •qiTiec 3··tlrahÎSOO; . Mes •c'hol!'i m~mes. •0 éoeZtl , a YO victorin~., . lllo ir~.e.oin;paQ~ .assürét,, ho mar() ,;pre~i;o.s..

- - 103-

0 Doue_ an armeou, hon Autrou souvcren1 Uep asistanç naehini e combatter en vœn , . · 'Roit ho penn os d'hon. armou,· soutenit hoc'h llis. lia conservit var an tron ·hsritour Sant ;Louis.

Grit santout ho pùissanç da adverscrur ho _èloar;; Laqit-àn ·en he presanç da fontà eve! •coar;

· <Grh santout ·ho madelez d~ho pngâle ·;fide1•; :llÔit ar peoc'li:en 1wu amzer da ,F:ranç., da Vrcidzél.

0 D,;mar .a Vreiz-ilzet! ô 'brô qen ·desiretJ ;Jlortion qer precius'l dènved abandonetJ.

· i\ va nç a -ra va bloaziou.., eur chanç mar 110 qûrlân ; ~les metvèl a··fi:n. cÔn tant, nfam bœ.ar me:rmat-màn.

}"ranç a•zoé'hoas Cafholiq. 'An templou digoret, J\r bob! a red d'ar pardon; 'rentet ar Bastoret~ · :Ne glê\·cr a 'bep :cost~ nemet cantiq a joa, , 1\n Te· Deum ;Laudamus, vive, vive, le Rui.·t

BeniguctTa -yo an'heilr nfam'bo~eur<seurt qêlou: IDisposit~, ô >Va Douet! .n()!J.Ze eus ·va dciziou:. "N'cm bo qet .hirroé'h hèach 'da vont d~ar :Garados, i!lè .me ~Jd dre Vreiz-lzeL, pe me y el d~e\V~o"Saux.

'1)tfw':f<is :Qei{S -;t•'lc#!~~i!ateJll fQrâîJ et {iet'i pae~<i11 iii~lfif •.• w$U.:is • ..Ecçl. ~o.

- 104-­

·~~s~:::gggggg8gggg~~8~?.8888€:?.8!~

EPA.D AR BERSEUIJ'I.'IOLY,..

· !Tir'illtér agite, et co11(ortetur cor 11estrum, omnes qui .speNtt'ifi iin ilJommo. Psalm ,Jo •.

{) va orphèlinet paoud va far.ossionis'l Mar cüez etre ho taouarn. ar c'hantiq-mà en Breiz., :Disqit principa:lama;nt 'ha grit attarition iD'ar J'lez a meus .lavaret 'var ar <Religion;

C'houi oH, ladouha mamou, mestrou:ba m~streze.t., . ·· N'ho calv:in qet d'ar brezèl; me ·voar oè'h Ôblijet

· ~Da chom var ho tieguez. Mes m'ho sÙppli, er guêr~ 1\oü deùs an oll vér-tuz an exempl haè ar 'scoër.

·Na zisparliit lfiqen, arruei a garo, · · iDiouz feiz an Ilis llomen •. Ne zit james ·v ardre

:{)fliçou an to.uerrien, ho pugale na ·c'houi :; flastoret Ok:'h a·no JamiH; hoc:h ~Us .co lw iii.

-105-

Da sul, en cùulz an offiç, en commun grlt peden; Goulennit participa en qeinent oferen . . • A ct>febrer en deiz-se. ·nr.eist peb :tra :gnt rcq~s mou :pc deîr g<tiecll ar sümn d'ho tud. ar e'liatekis, ..

. l1adezit h0 pugale, ha gr1t. clê abredie. Anaout ka beza fidel d'an His Catholiq, 'ApostoUq- h,a Romer.l, ermès a· belüni , Eo impossobl d'ar C'bristeu ~n em savetei .•.

])'ar seol1iotl national, na a:la scol an in1r1i Na llassit qet anezG.l'liFen deo qet .absolu o'

!Ret dezo beza s~van:t; mes' earoot. 0 fer~'hon.· Ha gout .servic11a Doae .- ri'o deus, affer a ~U6lh

Pa ga-vint t~d vert11zns, ~est~e da demezi !En .presa,n-ç •Catholiqet, ha 'gant ~a vo hinli Deus an ampechamanchou oc'h- oppos aneze..., :Sa~f da supplei,formoù.an llis goude ze.

Observl't ar Yigiloti· ev>Cl ~l'r C'horaïs·, · , Œ:Ja qement solennite a vi-rer el) llis, . · Non pas ;l'fi hu.gunod'ac'R a :r.êr en decadou i Ràc n'elier qet .llssambJes c&ervicha dàou Autrou:.

D'en -em TecondHa , 1aq'it bo :poon .da g1asq _ Eu~ beleg fidel benac. hep gortos amzer Pasq~ ·· lia ma na zeus. dre valour:, hini. dre ar ,c'hontre; ·Commu.nii:t~ a galon,, c&vessit .ouz Doue;. .

. -Evel ar Sunamit~s. pe maonéz Jeric(l)., -

[\oit support ha~ asistanç:; mes serrit :ho qinou~ · 'nez 0 p'o da repui' înarteze profetet; . . Ho tiBollo amplamànt.-. ·Va .entent a 'dleet.

-106-

Uaè ho· -pez da restoli. memes intantion ~ Na brenit qet. a vadou di.gant an nation. :Dies eo restit,ui gofllde-7ie d'ar plwc'hen ·; 1\btlou. ·rJoaJ acqüisi Let. ne brosper.orit gant. den.

Promet ti mar l'! rit paea :ho •preudeu'!" en arc' ha nt, Lest ar paper a ~pste. Er fêçon m'oc'h eus ·c'hmm~

· E ve grêt dêé'h; :grit ive. Mi rit ho mandajoll Da baea ar Reputlliq, pâ na r{) qea gajol!l.

Evitit, mar he poss;ub'l, ar berseculion; Mes pa vezot arrêtef, gant resinatiofol · It dir:Jc ho parrierien. Ho cüella avocat Eo ar mestr a ·zervichit, hac. ho co.nscianç vad.

Na droub1it qet bo'speret da essa gout penos Na petra da làvarat evit difen ho caus: , 11rudant eve'! a-r serpa nt, do11ç ev el ar gonlmet.

. i>ardonit a greiz ·calon, hep discum den abet..

· tavadt oe'b Cafho1iq, ba na lavarît ·qen 'Bêr ha bêr, liac hep _respont da guestionou v.ên~ ;Goil'lennit di gant •Doùe, lù~rvez e bromesse; · Inspira dêc:h >fesf!onichc@U ·C0n·venabl en heur•ze •.

Mar 'l:'iec'h ·neuze èondaonflt en tribuna'l imp~i ~ -èomr,o~p :voelf; mar bec'h cavet dign a verzeren ti., o_ Christen ·prèdestinet-l rent-it gjoar da Zoue. Ha grit jènerusamant sacrifiç ho pue. ·

. '

Me a v el an· Eê di gor prest d"ho t1guefflere1. · iPebes .joa l pebes triomph :! dija eus pre pa ret Eun troo evit 'ho receô, Cou rach~ s'ervicher .mat:: ;Ne zeus saler lie_p victor, na vi~t.or. hep-com,,.bat~.

- 1'07-

Ar vue rie dàl pelloc'h ar boan d'e menaji ,. Evit ar prz zo · b-remà a blijadur en ni. Ret vo d,êc'hmerveleun. dei.z, ha bi5Jen, me·zo sur,. Ne ouffac'h càout d'hoc'h · ene Barados · qen assur ..

Gant joa c) tlefac'h dridal, ha non pas bea tri:st ,. Soüffr evit àr virione hac evit Jesus-Christ; Ul"i bue evit bue. 0 mil bennos en heur liac evurus ar moment' m'oc'!} eùs eur seurt faveur!

Ma ve éapabl m) .lEI es da goncev jal0usf, E vent güelet avius eus ar verzerenti ;• Raé eus ar güir garantez éo ar merq visipla·, Hac. en gloar ar· Ba rad os. an degre • huella.

Coulz èo ar.verzerenÙ ëveJ ar vadiûant, Hac- eiloraploc'h memes. Mar deus poan violant · Da zouffr, ü 'endeoqetpadus.Arè'hraç,trec'h d'au natur; A chcnch alies memes ar boan en plijadur. · ·

Eur pez .ferrubl a etof a ro ëur n1arc'hadour Evit caout en paeàmant 'eur pez bian a aoür; . Ha c'houi, evi't eur mornant a boan var- an douar, Ho po ~n eternite eur gurunen a c'hloar.

Hastit eta, bu gale, . èlisposi dre avanç . Peb tra evit ar gombat; reglit ho conscianç; l'edit noue da dcrri ho eoa!l habitujou; - . Rcnoncit, ispiéial, d'hoc'h atta~h d'~r;rriàd~u. '

A hlretcnit ctrezoé'h ar·· ~harÏ'te vl'assa;' · · Amier ho 'cUruilqpJant 'rmlrtezé·ri <;!6sta; Alleoui·ajit ·ho. 'preude,tlr, ha soutenîf'llr. re' .A zo, 'sio.uas' dê, ri~t}el ela dfahiftsà 'ar' Fe~·

fOS-

'Eun dra à meûs da e'houlcn, bac a recommandàn : Bisitit, me ho supplï, exortit ar re glàn ; Exercit en o . .c'hever an offiç a bastor ~ Eun amezec vertuzus zo bremâ eun tenzoF.

Allas! pa den ar c'hlénved eo brassa· ari da_njer Da vont hep Sacramantchou. Difficil e qever Eur hêleg mad da ober eur Aiüir gôvrssion •

. lspicial en amzer àr bersècution.

Me voar ·ervad en faveur e11r .pao ur agonisant. Gant aoun na zizesperre, an llis a· gonsant Ma 'teuyo d'{) absolvi eur bêleg sermantet, Pa zeo impossubl dezàn caout hioi ali ebct.

· Mes, nemet an absolven, hep nep Sacraman ta)!, Na ell an den-ze receo digantar bêl•:'{; fllH:. Ha c')loas divoall d~ ve_za pervèrtisset gantà,

· Na rei sujet da gristen d'en. ern scandilisn.

E.ur PrinçavoegüeH gantàn go!lchall s~:mffr armarao · Ha cedi e gurunen , eguet na voe receo

Ar gommuniori deus daouarri eùr bêleg heretiq; Grac d'an neb a laqayo e exempl en pratjq.

- <17 -- • • • • ,- ' ' 1

Evidoc'h-u, pa deuyo clérived d'oc'h affiija, Sonjit .dindan dorn Doue en em humilia, Ua goulennit digantàn graç ar Sacra man tchou .• Mar. ~·ho pe q~t e11 effet _a_r po~,eur<d'oJ<?Çeo.

. Ar maro hep eur pilot a zo eur goal bassach •. Nàc a hini, va Doue i a ra brelllâ Jlaufr~chl 1\ies, liep c~outpr~s~mption, rn 'ho con .ill!". me hope~, llo Tact a vo :h.o p~rner; na zi~~spe~i~ qet.. . ·

- 'f0'9-.

En met itou ~'ésus-Christ, •laqit. ;ho •contiarnt i' Gant êûr ·gred eve~ ®nes bezit :en ·assutanç. Fidel oc'h be.t 'd'e His , fidel e vo d'e dto 1\1 is'eriëord ·a :glasqi t , miserieord ho .. po.

Mes ar gontrition barfet, en 'defaut absolven, Dreist peb tra zo necesser. Allas! ha nà el! den Meritout eur seurt faveur; mes eden fie dle ive· Disfiout deus a buisssanç ·na madelez Doue.-

· En speret a binijen recevit ·ho clén'vet, · Da expia pec'héjou ho pue tremenet. Redoublit hoc'h esperanç'·, nevezait ho ·Fe, Ha grit alies actou a garante D~u·e.

Hep gortos na ve arru · hoc'h ·amzer divêa., .Pa vo poent testamànti, goulennit da g!Jèilfà Sermant eus ho pugale, ma vint a re a 'te Catholiqet eveldoc'h ha fidel d'ar güir F-e •.

•Pa ûeuyo dêc'h anduri caouaj011 polin gttîvus , En ho torn ar Grucifi, poqit da dreid Jes~s-, Dac ho panniou unissit gant re e. bassion ; En em excitit neuze d'at i?ir gontrition.

Lavarit gant confianç ha gant eur feiz parfet Dêc'h ·o-un.an: Va Doue, pa n'am eus eur .bêlea .

. - üJ

Ec'h anzavàn .va c'hrimou ha va direglamant : · N'am list qet da herissa 'var defot Sacramant •

Eve! ·ar paralitic, d'am goalc'hi er pincin. Ne meus den; mes, va Doue, c'houi zo eur medMin Hep applica remPjou a rent salo an'oll : Sellit ,o:uzin :a drue, h~ n'am list qet da goll.

1 .. 0

- 110-

. Me· ho cnr a vir. galon, bac a zo glac'harec . Da veza.'Bet èur moment meTI)'lS hep ho cùet. · Ho n'Îarfelei in finit, va .bue sacrilech, Ho touçder ha va maliç am esfon bep eil gürch.

Penos e mens-me gallet hoc'h ancouàt •. va zad? . Ah! n'ho poa grêt em c'hever ,biscoas nrmrt peb mat; Va c'hroui, va c'honservi, ha digass d'am prona Ho 1\fab, eus ho èomph:sanç an objet santela.

. · C'houi .eo a ri urz eternel, ar Mestr oll-buissarit, Sôurcen ar berfeètion, ha me poultr ha neant, A meus .trou hl et an urz-se, manqet d'ho ser.vichi,

. Ha neglijet d'ho carout, eve! cun etoùrdi.

Par,d<)n, va }\'ièstr binnig1iet: ar vez~ ar garante Hac ar remors assambles a occup va e;Je, Me voare rit eur miracl o tant d'arù acqüitta; Mes eu~ .miracl evidoc'h ~ zo nebeut a dra.

Castiit, sqoit er bed~màn; n'en deo qet ho tolliou, Mes po un d'ho coll, va Doue, a ra dln sqüill daelou : Chatima,nt a veritim, a acceptàn. memes, Rac hp justiç a garàn eve) ho madelez.

Sonjit oti ho. crouadur, ha dre adoption Unan drus hQ pngale; va c'hred, va c'hotion ' Eo Jf'sus-Christ e-unnn., ho .Mab muia-care.t: N'en .doc'h evit refusi .netr.a en e ~eqet:

, Nan, birviqen, ·va Doue, dem; ho misf'ricord Ya ene na zizesper, pa meus evit support ,lPsns. va mediator : mar deà bras va feê'het, Bras!loc'h eo e, veritou. Va acçord · a zo grêt.

Resolvét oun a vrémàn, cousto di n a gousto; Da dremè~- en ho servich ar rest eus ya deizioli; " ... Va zicourit, m'ho.suppli, da choin bepret· fidel,. Evit, en ho -carantez, beva, souffr, ha mêrvel.

. Gr.1ç demp, en heur divea, da gaout en bor c'halorî, A beurs ar Speret-Santel, eur seUI't contrition. Goulenoomp-hi a vremàu dre bedennou fervant, Bac evit mervel ervad, bevomp santelamant.

Pedit evit an Tlis ~ yu nit, grit œuvrou mat; An dorn e deus .ho scàet à ell c'hpas ho.ciïellàt. Secn'jou ar Brovidanç. a zo euzet ou zoe' h : Pa ve. brassa ar. breze!, e ve tosta d'ar pEoc'h •

Pa sonjfn) ho cüelin c'hoas, _gant joa e teu a'r gliz ·Da. c'blebia va daoulagàd; mes, allas! evel piz E red anê~ an daelou, pa sônjàn. qlmiada : Pardonit. din, va Doue, ar sèmpladurez-mâ.

Da soulaji eun nebeud va glac'har naturel, · · Greomp, en presanç Doue, promesse· mutuel . Da offr hl)r sacrifiçou ha bemdez · orêson , Me evidoc'h, bugale, Ç'h()ui evit ho Person.

Na elier hon sepai'i an eil ouz eguile . Nemrt evit eun amze1·. En Barados Doue Hep dale en em velfomp, ha cetu tremenet Exil, daelou, nec'hamant, oll trubuiiiou ar bed.

Cou rach-ta, nom bric bian, ho .tad a blich gantàn Rei dêc'h e rouantelez. An dud just er- bed-màn A renq beza eprouvet, ev el ma renq an aour · Tremen dre dân ar fournies. Adieu, bugalebaour ....

. ,..,._ tf•t.'l ~

ini~ an:1fÂdi. jijf:.~à.b,'ihae u ;spèrett~<tel, .. Un J)p;ùe ,en ~~;i.J<'er.sc:>n,; a ·beàinLa~ ,eil~ · '~p i:de'ùs o:Soufftet ;C~Î,dQ!Inp i$-3f<tl ha ·passion,, Recëvit:, ~deus va ,ex•H, :V·a€Jbe.nedicti~n. ·

,,

. -'1ttnior elito (.1)(imtM) 't!C:illflrè{li'ittoilt• '1Ut., t,uain

•· tnillo., PSllhn 7~ · · ·