STUDZIONKA – STUDZIONKA – historia historia naszej miejscowości i jej naszej miejscowości i jej

tradycje.tradycje.

DZIEŃ REGIONU 2008DZIEŃ REGIONU 2008

powiat pszczyńskipowiat pszczyński

proporzecproporzec herbherb flagaflaga

Pszczyna na mapie PolskiPszczyna na mapie Polski

Mapa GminyMapa GminyW skład Gminy wchodzą: miasto W skład Gminy wchodzą: miasto Pszczyna, sołectwa: , sołectwa: Brzeźce, , Czarków, , Ćwiklice, , Jankowice, , Łąka, , Poręba, , Piasek, , Rudołtowice, , Studzienice, , Studzionka, , Wisła Mała, , Wisła Wielka..

NAZWANAZWA „STUDZIONKA” POCHODZI OD ŹRÓDEŁ WODY

ZDROJOWA WODA JEST ZIMNA CZYLI W JĘZYKU STAROSŁOWIAŃSKIM

„STUDENA „

W ODLEGŁYCH WIEKACH MIEJSCA WYPŁYWU WODYZWANO „STUDENKAMI” LUB „STUDZIEŃCAMI”.

OD NIEPAMIĘTNYCH CZASÓW WYSTĘPOWAŁY ONE W POŁUDNIOWEJ CZĘŚCI WSI ,GDZIE NAJCZĘŚCIEJ

OSIEDLALI SIĘ LUDZIE.

TO OD „STUDENKI „ WZIĘŁA POCZĄTEK NAZWA NASZEJ MIEJSCOWOŚCI.

A OTO KILKA PRZYKŁADÓW A OTO KILKA PRZYKŁADÓW DAWNEJ PISOWNIDAWNEJ PISOWNI NAZWY WSI :NAZWY WSI :

STUCZONKA STUCZONKA ROK 1305 ROK 1305 STUDNA STUDNA ROK 1326 ROK 1326 STUDZONKA STUDZONKA ROK 1444 ROK 1444 STUDYONKA STUDYONKA ROK 1445 ROK 1445 STUDZIONKA ROK 1499STUDZIONKA ROK 1499 STUDENKA STUDENKA ROK 1517 ROK 1517 STUDZIENKA STUDZIENKA ROK 1598 ROK 1598

HERBHERB

W środku pieczęci znajduje się W środku pieczęci znajduje się herb : kwadrat odwrócony herb : kwadrat odwrócony wierzchołkiem do góry, a nad nim wierzchołkiem do góry, a nad nim wygięte na zewnątrz linie.wygięte na zewnątrz linie.

Oznacza on drewnianą studnię, a Oznacza on drewnianą studnię, a nad nią , wytryskujące w górę, nad nią , wytryskujące w górę, strugi źródłanej wody.strugi źródłanej wody.

Ostatni raz użyto pieczęci w 1865 Ostatni raz użyto pieczęci w 1865 roku do opieczętowania roku do opieczętowania dokumentów ewangelickiej dokumentów ewangelickiej szkoły.szkoły.

W latach póżniejszych W latach póżniejszych posługiwano się pieczęcią posługiwano się pieczęcią bezherbową.bezherbową.

HISTORIAHISTORIAStudzionka leżała w sąsiedztwie dawnej granicy

prusko – austriackiej .Tak było od połowy XVIII wieku do 1918 roku.

Do dzisiejszego dnia na południowo-zachodnim skraju wsi, na tzw. „Obszarach”,

zachowały się dwa austriacko-pruskie słupy graniczne nr IX i X.

Obecnie mimowolnie wytyczają one granice między Studzionką i Strumieniem.

Ich lokalizację na mapce oznaczono „x”.

  

POCZĄTKI 

Miejscowość „STUDZIONKA” istniała co najmniej od XIII wieku .

  Po raz pierwszy została odnotowana

w dokumentach w 1305 roku jako osada obejmująca 650 hektarów .

 

Dokładnego czasu powstania „STUDZIONKI” nie znamy .  

Podobnie jest z innymi, starymi wioskami na ziemi pszczyńskiej . 

 Ziemie te do XII stulecia były słabo zaludnione .

  

SZKOŁA 

W 1678 roku pojawiła się pierwsza wzmianka o istnieniu szkółki parafialnej .

Nauczyciel zwany „klerykiem” lub „żokiem” , był jednocześnie kościelnym i organistą .

W szkółce parafialnej uczono :• religii      śpiewu kościelnego      czytania      prostych rachunków      pisania liter

Jednak wyniki nauczania były bardzo słabe ,a nieobecnosć dzieci chłopskich w szkole duża .

Gdyż w każdej rodzinie zatrudniano starsze i młodsze dzieci do pracac domowych ,

gospodarskich i polowych.  

     

REFORMA OŚWIATY 

Nie doceniano nauki szkolnej, uważano ją za zbyteczną i nieprzydatną w wiejskim życiu .

 Dlatego jeszcze pod koniec XVIII wieku większość

mieszkańców Studzionki była analfabetami.

 W 1765 roku po reformie oświaty wprowadzono :  

- spis dzieci w wieku szkolnym - obowiązek nauki dla chłopców i dziewcząt - karanie rodziców za opuszczanie przez ich dzieci lekcji

- obowiązek prowadzenia przez nauczyciela dokumentacji szkolnej 

W 1872 roku wprowadzono nowy przedmiot „gimnastykę”,który rodzice nazwali „kopyrtaczki”.

 Reforma oświaty zmieniła szkolnictwo

parafialne na państwowe.

GOSPODARSTWA  

W roku 1536 w STUDZIONCE istniały już 53 duże gospodarstwa chłopskie ,

których użytkowników zwano „siodłokami”. 

 Zabudowania wiejskie ciągnęły się wzdłuż studzińskiego

potoku ,dziś zwanego „ Kanarem ”.

  

Pobierano z niego wodę do celów kuchennych i gospodarskich .

  

W średniowiecznych osadach nie istniały jeszcze studnie .

   

Zagroda Wsi PszczyńskiejZagroda Wsi Pszczyńskiej

SkansenSkansen

SkansenSkansen

SkansenSkansen

W Parku Dworcowym W Parku Dworcowym można zwiedzić można zwiedzić skansen Zagrodę Wsi skansen Zagrodę Wsi Pszczyńskiej o Pszczyńskiej o powierzchni 2 ha. powierzchni 2 ha. Zgromadzono tutaj Zgromadzono tutaj najcenniejsze zabytki najcenniejsze zabytki zabudowy drewnianej zabudowy drewnianej z okolicy. z okolicy.

Wnętrza prezentują Wnętrza prezentują autentyczne autentyczne wyposażenie dawnych wyposażenie dawnych chat. chat.

Przy odrobinie Przy odrobinie szczęścia na terenie szczęścia na terenie skansenu można skansenu można natknąć się na natknąć się na degustację degustację prawdziwego, prawdziwego, pysznego miodu i pysznego miodu i nabyć słoiczek pełny nabyć słoiczek pełny miodku, a ponadto miodku, a ponadto pogawędzić z pogawędzić z pszczelarzem :)pszczelarzem :)

Strój Strój pszczyńskipszczyński

Strój męski jak i kobiecy warstw najuboższych Strój męski jak i kobiecy warstw najuboższych cechowała duża prostota. cechowała duża prostota. Dzieci, młodzież a także starcy w domu Dzieci, młodzież a także starcy w domu chodzili w samych koszulach. Przy pracy w polu, chodzili w samych koszulach. Przy pracy w polu, głowy osłaniano słomianymi kapeluszami głowy osłaniano słomianymi kapeluszami własnego wyrobu. Latem wszyscy chodzili boso, własnego wyrobu. Latem wszyscy chodzili boso, a zimą tylko zamożne gospodynie nosiły a zimą tylko zamożne gospodynie nosiły wysokie, sznurowane buciki. Biedota chodziła w wysokie, sznurowane buciki. Biedota chodziła w kłopciach lub pantoflach na drewnianych kłopciach lub pantoflach na drewnianych spodach. Powszechne było okręcanie nóg w spodach. Powszechne było okręcanie nóg w szmaty. Gospodarze nosili kierpce (stare, szmaty. Gospodarze nosili kierpce (stare, płytkie obuwie) lub obrzynki. płytkie obuwie) lub obrzynki. Świąteczny strój służby i biedoty różnił się od Świąteczny strój służby i biedoty różnił się od ubioru roboczego tylko tym, że był nowszy i ubioru roboczego tylko tym, że był nowszy i mniej zniszczony. Na tle szarzyzny mniej zniszczony. Na tle szarzyzny świątecznego ubioru biedoty, wyraźnie odbijała świątecznego ubioru biedoty, wyraźnie odbijała się sukienna, barwna odzież zamożniejszych się sukienna, barwna odzież zamożniejszych gospodarzy. Strój grup bogaczy wyróżniał się gospodarzy. Strój grup bogaczy wyróżniał się większą gamą kolorów, lepszym gatunkiem większą gamą kolorów, lepszym gatunkiem materiałów, bogatszym i obfitszym zdobieniem, materiałów, bogatszym i obfitszym zdobieniem, a także ilością odzieży.a także ilością odzieży.

Strój ludowyStrój ludowy

Strój bogatych gospodarzyStrój bogatych gospodarzy

Strój bogatych gospodarzy Strój bogatych gospodarzy składał się z sukiennych, składał się z sukiennych, modrych (niebieskich) lub modrych (niebieskich) lub czarnych spodni wpuszczonych czarnych spodni wpuszczonych do butów z cholewami do butów z cholewami (zgrzybioki), takiej samej (zgrzybioki), takiej samej kamizelki (brucleka), pod którą kamizelki (brucleka), pod którą wkładano białą płócienną wkładano białą płócienną koszulę. koszulę. Do tego noszono dwa rodzaje Do tego noszono dwa rodzaje okrycia wierzchniego okrycia wierzchniego

- sukienny żupan i ploszcz. Był - sukienny żupan i ploszcz. Był widoczną oznaką bogactwa i widoczną oznaką bogactwa i godności. Zakładano go z godności. Zakładano go z okazji ślubu, chrzcin.okazji ślubu, chrzcin.

Mężczyźni nosili Mężczyźni nosili zgrzebne koszule i zgrzebne koszule i parciane portki parciane portki przepasane sznurkiem przepasane sznurkiem lub rzemieniem. W lub rzemieniem. W chłodniejsze dni chłodniejsze dni zakładali długie, zakładali długie, płócienne kamzele.płócienne kamzele.

Strój męskiStrój męski

Na strój kobiecy Na strój kobiecy składały się: płócienna składały się: płócienna koszula, kabotek (rodzaj koszula, kabotek (rodzaj bluzki z płótna, bluzki z płótna, ozdobiony tasiemkami ozdobiony tasiemkami lub haftem), oplecek z lub haftem), oplecek z kiecką (zasadnicza kiecką (zasadnicza część stroju-szeroka część stroju-szeroka fałdowana spódnica z fałdowana spódnica z doszytym do niej doszytym do niej stanikiem, lajbikiem) stanikiem, lajbikiem) oraz zapaska. W oraz zapaska. W chłodne dni kobiety chłodne dni kobiety okrywały się chustami okrywały się chustami złożonymi w trójkąt. złożonymi w trójkąt. Dziewczęta splatały Dziewczęta splatały włosy w warkocz włosy w warkocz opadający na plecy, opadający na plecy, zakończony sznorką, zakończony sznorką, szlajfką z bendliczką szlajfką z bendliczką (wstążką wiązaną w (wstążką wiązaną w kokardkę).kokardkę).

Strój kobiecyStrój kobiecy

czepiec

Strój kobiecy - mężatkiStrój kobiecy - mężatki

Strój kobiecyStrój kobiecy

suknia (oplecek+spódnica)

oplecek = gorset zszyty ze spódnicą

Bluzka pszczyńska Zapaska - fartuch

Strój kobiecyStrój kobiecy

Zespół ludowy „Wiślanki”Zespół ludowy „Wiślanki”

Zespół Regionalny „Pszczyna”Zespół Regionalny „Pszczyna”

Strój pszczyńskiStrój pszczyński

Lalka w stroju pszczyńskimLalka w stroju pszczyńskim

gwaragwara

Odcionganie mlyka

Czynności tej dzisiejsze dzieci niy znajom. A przeca jeszcze niy tak downo w wiejskich domach we wirówkach (po naszymu: maszynkach do odcionganio mleka) świeże mleko rozdzielało sie na śmietonka i "spuszka". Śmietonka była przeznaczono do wyrobu masła, "spuszka" - jako mlyko niypełne - do spożycia.

SzpanSłowo "koło" jest chyba pjykniejsze niżli "rower".

Po ślonsku koło dlo kobiety nazywo sie "damka". To było kiedyś coś, jak wtoś mioł koło,

a jak już koło-damka miała kobiyta i umiała na nim jeżdzić - był to szczyt szpanu.

To tak, jakby dzisioj bogato dziewoja jeżdziła kabrioletym.

gwaragwara

rys: Józef Kłyk

teksty: Alojzy Lysko

ŚLĄSKIE WYLICZANKIŚLĄSKIE WYLICZANKI

W Pszczynie bractwo kurkowe W Pszczynie bractwo kurkowe (zwane również strzeleckim) (zwane również strzeleckim) powstało stosunkowo późno, bo powstało stosunkowo późno, bo dopiero w 1681 rokudopiero w 1681 roku

zawody strzeleckie poprzedzone musiały być każdorazowo

prośbą kierowaną do panujących na Pszczynie książąt, a zwycięzcy

nagradzani byli m. in. przywilejami w postaci zwolnienia od wszelkich

podatków, myta, składek w ciągu roku.

Bractwo Kurkowe w PszczynieBractwo Kurkowe w Pszczynie

EUROPEJSKI KRÓL STRZELCÓW HISTORYCZNYCH 2006-2009

Tadeusz Żyła

Tarcza strzelnicza i kurekTarcza strzelnicza i kurek

Galeria zdobytych tarczGaleria zdobytych tarcz

DUCHY I DUSZKI DUCHY I DUSZKI BOJSZOWICKIEBOJSZOWICKIEAlojzy Lysko

Książka zawiera 62 Książka zawiera 62 opowieści, z których opowieści, z których większość zachowana większość zachowana została w orginalnym została w orginalnym brzmieniu gwarowym. brzmieniu gwarowym.

Legendy i opowieści pszczyńskieLegendy i opowieści pszczyńskie

KLECHDY PSZCZYŃSKIEKLECHDY PSZCZYŃSKIEAlojzy LyskoAlojzy Lysko

BOŻOGROBCY i PUDLYRZEAntoni Halor

los legendy sławnych

rabusiów Eliasza i Pistulki