dynastia jagiellonÓw
DESCRIPTION
DYNASTIA JAGIELLONÓW. Co to jest dynastia Jagiellonów. DYNASTIA JAGIELLONÓW : władała państwem polsko-litewskim przez następne dwieście lat, tworząc w pewnym momencie (II połowa XV wieku) jedno z największych imperiów europejskich - Jagiellonowie rządzili w Polsce, na Litwie, - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/2.jpg)
Co to jest dynastia Jagiellonów.
DYNASTIA JAGIELLONÓW:władała państwem polsko-litewskim przez następne
dwieście lat, tworząc w pewnym momencie (II połowa XV wieku) jedno z największych imperiów europejskich - Jagiellonowie rządzili w Polsce, na Litwie, w Czechach i na Węgrzech. Panowanie Władysława Jagiełły powszechnie kojarzy się z wielkim militarnym sukcesem – rozgromieniem wojsk Zakonu Krzyżackiego pod Grunwaldem (1410). Niestety, zwycięstwo to nie zostało wykorzystane - Krzyżacy zdołali
obronić Malbork i, mimo kolejnych porażek w polu, potęga Zakonu nie została złamana. Kilkadziesiąt lat później doszło do kolejnego starcia (wojna trzynastoletnia 1454-1466) i dopiero wtedy udało się odzyskać Pomorze Gdańskie i zlikwidować zagrożenie, jakie dla państwa polskiego stanowił Zakon Krzyżacki. Z czasem państwo zakonne uległo sekularyzacji i stało się lennem polskim. Pojawiło się jednak kolejne niebezpieczeństwo. Na wschodzie wyrosła potęga, która przez następne 500 lat miała być nierozerwalnie związana z dziejami Polski - Wielkie Księstwo Moskiewskie. Nie udało się też Jagiellonom uratować Węgier, które na 200 lat znalazły się pod panowaniem tureckim.
![Page 3: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/3.jpg)
Jagiellonowie.
• Władysław II Jagiełło• Władysław III Wawreńczyk• Kazimierz IV Jagiellończyk• Jan I Olbracht• Aleksander Jagiellończyk• Zygmunt I Stary• Zygmunt II Stary
![Page 4: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/4.jpg)
Władysław II JagiełłoRys okresu historycznego...
Po śmierci króla Ludwiga Węgierskiego, królem została w 1384 r. jego najmłodsza, jedenastoletnia córka, Jadwiga (1384-1399), po uprzednim zerwaniu zaręczyn z księciem Wilhelmem Habsburgiem, wymuszonym przez możnowładców małopolskich. Jagiełło zgodził się zostać królem Polski, zawarto unię w Krewie, Jagiełło przyjął chrzest i imię Władysław, wziął ślub z Jadwigą, po ślubie został koronowany na króla polskiego i opierając się na duchowieństwie polskim w 1387 wprowadził wiarę katolicką w całym księstwie litewskim. Próbował temu przeciwdziałać brat stryjeczny Jagiełły, Witold, prowadzący w Wielkim Księstwie Litewskim samodzielną politykę, lecz niepowodzenia wwojnie z Tatarami i Krzyżakami zmusiły go do współpracy z Koroną.
Ciąg dalszy... Powrót
![Page 5: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/5.jpg)
Władysław II JagiełłoWielka wojna...
Powstałe z ziem Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego państwo stało się największym w ówczesnej Europie. Jagiełło zaczął przygotowywać się do rozprawy z zakonem krzyżackim, zajmującym nad Bałtykiem zdobyte ziemie pruskie, polskie i litewskie (Żmudź). Wojna z nim rozpoczęła się w 1409. Pierwsi uderzyli Krzyżacy, zajmując szereg polskich miast przygranicznych, w tym Bydgoszcz. W dniu 15 lipca 1410 doszło na polach pod Grunwaldem do wielkiej bitwy pomiędzy wojskami zakonu, wspomaganymi przez Marchię Brandenburską króla niemieckiego i węgierskiego Zygmunta Luksemburskiego i rycerstwo zachodniej Europy, a połączonymi siłami polsko-litewskimi, wspartymi oddziałami ruskimi, czeskimi i tatarskimi. Krwawa rozprawa "dwóch światów" zakończyła się rozbiciem wojsk krzyżackich. Na placu boju padł kwiat rycerstwa krzyżackiego wraz z wielkim mistrzem zakonu Ulrichiem von Jungingenem. Wojnę zakończył w 1411 pokój w Toruniu, zobowiązujący Krzyżaków do zwrotu Ziemi Dobrzyńskiej, Żmudzi i zapłacenia wysokiej kontrybucji 100 tys. grzywien za wykup jeńców.
Ciąg dalszy...
Powrót
![Page 6: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/6.jpg)
Władysław II Jagiełło.Po zwycięstwie grunwaldzkim...
Po zwycięstwie grunwaldzkim Jagiełło odbył dwuletnią triumfalną podróż po rozległych terytoriach Litwy od Żmudzi po Czerkasy nad dolnym Dnieprem. W 1413 między Litwą i Polska zawarta została unia horodelska, potwierdzająca i uściślająca wspólnotę obu państw. Za udział w walkach z Zakonem i za uznanie męskich potomków Jagiełły następcami tronu, Jagiełło przyznał szlachcie szereg przywilejów: niedopuszczalność konfiskaty majątków szlacheckich bez zgody sądu, nietykalność osobistą i inne. Znacznie wzrósł też autorytet państwa polsko-litewskiego w całej Europie. Na wielkim soborze biskupów i uczonych świeckich w Konstancji (1414-1418) odrzucono oskarżenia Zakonu wobec pogańskiej Litwy i odmówiono Krzyżakom prawa do nawracania tego kraju.
Po bitwie grunwaldzkiej Jagiełło nie wykorzystał jednak zwycięstwa, by zająć całe terytorium wroga. Krzyżacy nadal stanowili istotne zagrożenie, zwłaszcza dla Litwy. Dopiero w 1422 po kolejnych zbrojnych akcjach Polski, w których Polacy nie potrafili zdobyć warownych zamków, a Krzyżacy unikali bezpośrednich starć - zrzekli się oni ostatecznie swych roszczeń do litewskiej Żmudzi. Konsekwencją klęski Krzyżaków pod Grunwaldem było też powstanie tzw. Związku Pruskiego, to jest związku szlachty i miast Pomorza i Prus, będącego w opozycji wobec rządów Zakonu.
Po Władysławie II Jagielle, który zmarł w 1434 królem polskim został jego syn Władysław III Warneńczyk (1434-1444).
Powrót
![Page 7: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/7.jpg)
Władysław III Wareńczyk. ur. 31 października 1424, zm. 10 listopada
1444 - król Polski od roku 1434 i król Węgier jako Ulászló I od 1440.
Po śmierci Władysława II Jagiełły (1386-1434), królem został jego najstarszy syn Władysław III. Ponieważ w chwili wstąpienia na tron miał zaledwie 10 lat, więc przez kilka lat w jego imieniu rządy sprawowała Rada Opiekuńcza i regent, którym był kardynał Zbigniew Oleśnicki. W 1440 r., po wygaśnięciu panującej w Czechach i na Węgrzech dynastii Luksemburgów, Władysław III został także królem Węgier, liczących bardzo na pomoc Polski w obronie przed zagrażającym im bezpośrednio pochodem islamskiej Turcji.
ciąg dalszy...
powrót
![Page 8: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/8.jpg)
Władysław III Wawrzyńskii wyprawa przeciwko Turcji...
Faktycznie Władysław III podjął w 1443 r. zbrojną wyprawę przeciwko Turcji, zakończoną zwycięstwem i 10-letnim rozejmem w Segedynie. Jednak za usilną namową legata papieskiego J. Cesariniego, dwudziestoletni król zerwał rozejm, po czym w 1444 r. poprowadził przeciw Turcji źle przygotowaną krucjatę chrześcijańską, złożoną z ok. 25 tys. wojsk węgiersko-polsko-wołoskich. Po początkowych sukcesach skończyła się ona wielką klęską i śmiercią Władysława III 10 listopada w bitwie pod Warną nad Morzem Czarnym. Głowę polskiego króla sułtan turecki przechowywał potem, jako trofeum wojenne, w garnku z miodem przez wiele lat.
ciąg dalszy...
powrót
![Page 9: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/9.jpg)
Władysłwa III Wareńskii jego stan cywilny...
Władysław III nigdy się nie ożenił, wolał, podobnie jak królowie Anglii Edward II i Jakub I czy król Polski i Francji Henryk Walezy męskie przyjaźnie od romansów z kobietami. Po śmierci Władysława III Warneńczyka koronę królewską przejął, po trzechletnim bezkrólewiu, jego młodszy brat, wielki książę litewski, Kazimierz Jagiellończyk (1447-1492),
powrót
![Page 10: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/10.jpg)
Kazimierz IV Jagiellończyk. ur. 30 listopada 1427, zm. 7 czerwca 1492 w
Grodnie - wielki książę litewski od 1440 r., król Polski od 1447 r.
Kazimierz Jagiellończyk był młodszym synem Władysława Jagiełły i Zofii Holszańskiej. Po śmierci brata, Władysława w wojnie z Turkami pod Warną w 1444 r., przejął koronę królewską, po trzechletnim bezkrólewiu. Wcześniej od kilku lat był już wielkim księciem na Litwie. Wielkie Księstwo Litewskie było wtedy u szczytu potęgi, sięgając od Bałtyku po limany dniestrowe nad Morzem Czarnym. Nie obawiając się już Krzyżaków, Litwini wojowali o tron moskiewski. Kazimierz zgodził się na przyjęcie korony polskiej, po zaakceptowaniu przez polskie poselstwo, któremu przewodził kardynał Zbigniew Oleśnicki, jego warunków pełnego równouprawnienia Litwy wobec Polski. W 1447 r. król ożenił się z Elżbietą z Habsburgów, zwaną Rakuszanką lub "matką królów".
ciąg dalszy powrót
![Page 11: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/11.jpg)
Kazimierz IV Jagiellończyk.I wojna z krzyżakami...
W 1454 r. Kazimierz Jagiellończyk, wykorzystując bunt miast pruskich przeciwko Zakonowi Krzyżackiemu, wznowił wojnę z Krzyżakami, zajmując prawie całe Prusy. Obronili się oni tylko w Malborku i kilku zamkach, wkrótce jednak otrzymali wsparcie dobrze zaopatrzonego i wyszkolonego wojska zaciężnego z Rzeszy Niemieckiej, a na Związek Pruski, który wywołał powstanie przeciwko Zakonowi, papież rzucił klątwę. Wojna się przeciągała, trwała z przerwami 13 lat, prowadzona była bez wsparcia Litwy, tylko siłami Korony, i zakończyła się odzyskaniem w drugim pokoju toruńskim w 1466 r. Prus Królewskich, to jest Pomorza Gdańskiego oraz Warmii i ziemi chełmińskiej. Z pozostałych ziem Prus Wschodnich Zakon Krzyżacki musiał płacić Polsce lenno. Zwycięstwo to król okupił przyznaniem szlachcie szeregu przywilejów w tzw. statutach nieszawskich (1454), które stanowiły, że król nie może nałożyć nowych podatków i zwołać pospolitego ruszenia bez zgody szlachty. Oparł się głównie na średniej szlachcie, natomiast podjął starcie polityczne z przywódcą rządzącej oligarchii małopolskiej kardynałem Zbigniewę Oleśnickim. Po długiej walce odsunął go od władzy i uzyskał od papiestwa możliwość obsady katedr biskupich. Dzięki dobrym układom z królem Czech, zagwarantował dla syna Władysława tron czeski (1471), a następnie wymógł także tron węgierski (1490).
ciąg dalszy... powrót
![Page 12: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/12.jpg)
Kazimierz IV Jagiellończyki jego panowanie...
Panowanie Kazimierza Jagiellończyka było pomyślne dla rozwoju kultury i sztuki w Królestwie. Ważnymi ich ośrodkami były dwory królewski i magnackie oraz większe miasta. Upowszechniała się oświata, prowadzona przez szkoły parafialne. Głównymi przedstawicielami polskiego piśmiennictwa byli: historyk Jan Długosz, pisarz polityczny Jan Ostroróg, pisarz i dyplomata Filip Kallimach. Rzeźbiarz Wit Stwosz w 1489 r. ukończył prace nad ołtarzem głównym w Kościele Mariackim w Krakowie. Rozwijało się budownictwo w stylu gotyckim, zwłaszcza kościelne (katedry na Wawelu i w Gnieźnie), powstało też wiele zamków królewskich i magnackich, ratusze w Gdańsku i Toruniu.
powrót
![Page 13: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/13.jpg)
Jan I Olbracht
ur. 27 grudnia 1459, zm. 17 czerwca 1501 - syn Kazimierza Jagiellończyka i jego żony Elżbiety Rakuszanki z Habsburgów, 1492-1501 król polski, 1491-1498 książę głogowski.
Poszerzając przywileje, jakie ojciec, Kazimierz Jagiellończyk (1447-1492) nadał szlachcie w statutach nieszawskich, Jan I Olbracht ogłosił w 1496 r. tzw. statuty piotrkowskie, które zwalniały szlachtę od cła, ograniczały wychodźstwo chłopów oraz zabraniały nabywania przez mieszczan majątków ziemskich i piastowania urzędów państwowych.
ciąg dalszy...
powrót
![Page 14: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/14.jpg)
Jan I Olbracht.Wojenna klęska, skutki polityczne itp....
W 1497 r. Olbracht zorganizował wielką wyprawę wojenną 40 tys. pospolitego ruszenia na pomoc
księciu Mołdawii w wojnie z Turkami, i by pomścić klęskę warneńską. Mimo że od 1485 r. Mołdawia była lennem Polski, jej hospodar, Stefan Wielki, opowiedział się po stronie Turcji i wyprawa zakończyła się wielkimi stratami polskich wojsk, co utrwaliło powiedzenie: Za króla Olbrachta wyginęła szlachta.
Jeszcze gorsze od wojennej klęski były skutki polityczne nieudanej wyprawy mołdawskiej. W jej następstwie zawiązał się cały szereg przymierzy i koalicji państw ościennych przeciwko Królestwu Polsko-Litewskiemu. W walkach przeciwko wojskom koronnym, Wołochów wsparła Turcja, a nawet Węgry, rządzone przez króla Władysława II Jagiellończyka, wiosną 1498 r. Tatarzy najechali południowo-wschodnie terytoria Litwy, a car Rosji Iwan III Srogi próbował opanować Kijów. Zaś na zachodzie cesarz niemiecki Maksymilian Habsburg przejął część Śląska z Głogowem i zażądał zwrócenia zakonowi krzyżackiemu Prus Królewskich, w związku z czym komtur krzyżacki odmówił złożenia należnego hołdu królowi polskiemu. Wówczas, wiosną 1501 r., Olbracht zarządził koncentrację wojsk koronnych w Toruniu i sam tam pojechał, ale złożony ciężką choroba zakaźną zmarł wkrótce i wyprawa wojenna na Prusy Zakonne nie doszła do skutku.
ciąg dalszy... powrót
![Page 15: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/15.jpg)
Jan I Olbracht....
Za pierwszych Jagiellonów coraz większą rolę w zarządzaniu państwem odgrywała Rada Królewska, powoływana przez króla. Zaś od połowy XV w. znaczną część władzy przejęły ogólnopolskie zjazdy szlachty i dzielnicowe sejmiki. Ostatecznie Rada Państwa, za panowania Olbrachta, przekształciła się w Senat, a ogólnopolski zjazd stanu szlacheckiego, złożony z przedstawicieli sejmików, w Sejm. Tak więc, poczynając od XV w., Rzeczpospolita stała się szlachecką monarchią parlamentarną. Szlachta, zwłaszcza bogatsza i magnaci, stała się odtąd stanem panującym, skupiając w swych rękach ziemię, przywileje i urzędy. Zgodnie z Sejmem radomskim z 1504 r. administrację państwową stanowili: marszałek koronny i nadworny, podskarbi, kanclerz i podkanclerzy oraz starostowie, reprezentujący lokalną szlachtę.
Uprzywilejowaną pozycję uzyskał również w Koronie Kościół katolicki, a na Litwie i Rusi Cerkiew prawosławna. Należały do nich wielkie majątki ziemskie, otrzymywały one dziesięcinę ze wsi i liczne fundacje kościelne i klasztorne ze strony możnowładców, przy czym duchowieństwo nie płaciło podatków.
powrót
![Page 16: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/16.jpg)
Aleksander Jagiellończyk
ur. 5 sierpnia 1461, zm. 19 sierpnia 1506 - od 1492 r. wielki książę litewski, od 1501 r. król polski.
Aleksander Jagiellończyk, czwarty syn Kazimierza Jagiellończyka, brat króla Jana Olbrachta, od 1492 r. władał Wielkim Księstwem Litewskim, co równoznaczne było z zerwaniem unii personalnej pomiędzy Litwą i Koroną. Starając się o ułożenie pokojowych stosunków Litwy z Rosją, ożenił się z córką wielkiego księcia moskiewskiego Iwana III Srogiego. Jednakże w 1500 r. wojska rosyjskie zajęły część Zadnieprza i zagroziły Smoleńskowi. Gdy więc w następnym roku zmarł Jan Olbracht, pilnie podążył do Krakowa po koronę polską, licząc na polskie wsparcie w wojnie z Moskwą.
ciąg dalszy... powrót
![Page 17: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/17.jpg)
Aleksander Jagiellończykotrzymuje koronę...
Koronę polską uzyskał po podpisaniu dwóch aktów ustrojowych, przygotowanych przez możnowładców polskich: o zrzeczeniu się swych praw dziedzicznych do Litwy i zacieśnieniu unii polsko-litewskiej oraz przyznaniu władzy w kraju senatowi, co rychło nastąpiło. Było to równoznaczne z poddaniem króla kontroli magnatów. Sobiepańskiej władzy magnaterii przeciwdziałała jednakże szlachta, uchwalając na Sejmie w Radomiu w 1504 r. ustawy, zabraniające łączenia wysokich urzędów w jednym ręku i ograniczające rozdawnictwo dóbr królewskich. Sejm ten ustalił też organizację i kompetencje najwyższych urzędów państwowych.
ciąg dalszy...
powrót
![Page 18: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/18.jpg)
Aleksander Jagielloński.....
Z kolei w 1505 r. kolejny sejm w Radomiu uchwalił konstytucję praw „Nihil novi”, według której król praktycznie nie mógł nic nowego postanowić bez zgody izby poselskiej i senatu. Na tymże sejmie zatwierdzono również tzw. "Statuty Łaskiego", stanowiące zbiór przywilejów szlacheckich i kościelnych oraz praw miejskich, obowiązujących w Królestwie. Wiele kłopotów sprawiały także Aleksandrowi Prusy Zakonne, lenna Mołdawia, a zwłaszcza Tatarzy krymscy, którzy kilkakrotnie najeżdżali Litwę. W 1506 r. doszli oni aż pod Lidę, gdzie pod Kleckiem zostali rozbici przez Litwinów.
powrót
![Page 19: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/19.jpg)
Zygmunt I Stary.
ur. 1 stycznia 1467, zm. 1 kwietnia 1548 - od 1506 król polski i wielki książę litewski. Przedostatni z dynastii Jagiellonów.
Był przedostatnim z sześciu synów Kazimierza IV Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki, ojciec m.in. Zygmunta II Augusta. Dwukrotnie żonaty - z Barbarą Zapolyą 1512, a po jej śmierci z Boną z rodu Sforzów 1518.
Zanim został królem, zarządzał w imieniu swego brata, króla czeskiego Władysława Jagiellończyka, księstwem głogowskim (1499) i opawskim (1501). W 1504 został namiestnikiem całego Śląska i i Dolnych Łużyc.
ciąg dalszy... powrót
![Page 20: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/20.jpg)
Zygmunt I Start
Sprawując rządy korzystał z rady senatorów i kompetentnych ministrów kierujących kancelarią królewską, urzędem podskarbińskim i wielkorządcami krakowskimi. Pomimo że był niechętny systemowi parlamentarnemu i niezależności politycznej szlachty, zwoływał coroczne sejmy, z reguły uzyskując uchwały podatkowe (pobory) na obronę potoczną. Jednakże niepowodzeniem skończyły się próby stworzenia stałego funduszu na obronność z podatków zależnych od dochodów.
Do sukcesów można zaliczyć częściowe oddłużenie skarbu. Zygmunt I Stary oddzielił rachunkowość dotyczącą podatków publicznych od skarbu królewskiego. Wzmocnił działalność mennicy krakowskiej, zabiegał o uporządkowanie przepisów dotyczących dochodów z eksploatacji żup solnych i kopalni, wydał statut dla Ormian (1519), zasady procesowe (1523), zamierzał ujednolicić prawo w całym kraju (correctura iurium, zwana korekturą Taszyckiego, 1532, odrzucona przez sejm 1540).
ciąg dalszy...
powrót
![Page 21: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/21.jpg)
Zygmunt I Stary
Uporządkował gospodarkę celną ("nowe cło"), dbał o rozwój miast królewskich, odzyskał dla skarbu liczne kompleksy dóbr koronnej domeny królewskiej, znajdujące się pod zastawem. W działalności finansowej króla wspierała królowa Bona, dążąca do powiększenia dóbr królewskich, także w drodze zakupów i poprawy efektywności gospodarowania.
W rokoszu lwowskim (wojna kokosza) 1537 wysunięto postulaty egzekwowania praw średniej szlachty niezadowolonej z działań dworu (tzw. Egzekucja Praw). Żądania szlachty skierowane były przeciw hegemonii elit senatorsko-ministerialnych (co wiązało się z nieprzestrzeganiem zakazów łączenia określonych urzędów świeckich i kościelnych, tzw. Incompatibilitas), oraz z pomijaniem przy nominacjach na urzędy ziemskie zasady zamieszkiwania na obszarze jurysdykcji urzędu (tzw. "osiadłości"), sprzeciwiano się również wydatnej roli w życiu politycznym królowej i jej akcji wykupu w Koronie zastawionych królewszczyzn, wychowywaniu Zygmunta Augusta na dworze matki (bez zapewnienia mu edukacji politycznej i rycerskiej) oraz zbyt wysokiemu "nowemu cłu". Z powodu braku stanowczej postawy wśród przywódców szlachty, po długotrwałych rokowaniach, rokosz zakończył się kompromisem. Szlachta rozjechała się do domów, nie angażując się w wyprawę wojenną organizowaną przez króla (magnaci twierdzili, że jedynym wynikiem rokoszu miało być wyjedzenie drobiu w okolicy obozu, stąd pogardliwa nazwa "wojna kokosza").
ciąg dalszy... powrót
![Page 22: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/22.jpg)
Zygmunt I Stary.Jego benar....
Benar z podobizną Zygmunta I Starego... Ciąg dalszy Powrót
![Page 23: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/23.jpg)
Zygmunt I Stary Za namową swojej żony - Bony, uzyskał przyznanie, za swego życia, swemu małoletniemu synowi
Zygmuntowi Augustowi tronu wielkoksiążęcego na Litwie (1522), jak i tronu polskiego (1529) (w wyniku elekcji vivente rege). Był to pierwszy i zarazem ostatni, tego typu wybór władcy na tron królewski w Polsce.
Osiągnięciem było włączenie Mazowsza do Polski (po wygaśnięciu w 1526 męskiej linii książąt czersko-warszawskich) jako województwa mazowieckiego (1529), oraz wprowadzenie do sejmu posłów mazowieckich sejmików ziemskich.
Zygmunt Stary przede wszystkim przeciwstawiał się okrążeniu przez wrogów. Wielkie Księstwo Litewskie było zagrożone atakiem ze strony Moskwy, w wyniku wojen 1507-1508 i 1512-1522 utraciło 1514 Smoleńsk (mimo świetnego zwycięstwa polsko-litewskiego pod Orszą), a w 1522 Nowogród Siewierski. Wasyl III sprzymierzył się z cesarzem Maksymilianem I, a brak akceptacji przez cesarstwo postanowień pokoju toruńskiego (1466) dopomagał wyłamywaniu się wielkich mistrzów krzyżackich z lenniczej zależności względem Polski. Obawiano się przymierza między nowym wielkim mistrzem, Albrechtem Hohenzollernem, a Moskwą. Współdziałając z Władysławem Jagiellończykiem, doprowadził do rozbicia antypolskiego sojuszu państw habsburskich i państw skandynawskich pod panowaniem dynastii oldenburskiej. zjazd wiedeński 1515, zakończony cofnięciem przez cesarza poparcia dla Moskwy i uznaniem praw Polski do lenna Prus, rozwiązał ręce Zygmuntowi Staremu na północy. W wyniku ostatniej wojny z zakonem krzyżackim (1519-1520) doszło w 1525 do podpisania traktatu krakowskiego. Zygmunt Stary zaakceptował przejście majątków i urzędów krzyżackich spod władzy kościelnej pod świecką i przyjął hołd lenniczy Albrechta (jako luterańskiego księcia Prus). Polsce zaś traktat zapewnił prawo aneksji Prus Książęcych po wygaśnięciu rodu Albrechta po mieczu. Trzecia wojna z Moskwą, mimo sukcesu pod Starobudem (1535), nie przywróciła Wielkiemu Księstwu Litewskiemu Smoleńska. Walki trwały również na pograniczu z Tatarami krymskimi (ich najazdy odpierano przy pomocy obrony potocznej i "podarków") i Mołdawianami (zwycięstwo hetmana Jana Tarnowskiego pod Obertynem w 1531 roku uregulowało stosunki na Pokuciu).
ciąg dalszy... powrót
![Page 24: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/24.jpg)
Zygmunt I Stary...
Zygmunt I Stary był wybitnym mecenasem sztuki. Jego zasługą jest bardzo wczesne wprowadzenie sztuki renesansowej do Polski, która (pomijając Węgry) wyprzedziła w tym względzie inne kraje europejskie. Nie będąc jeszcze królem, ufundował renesansowy nagrobek swego brata, króla Jana Olbrachta w katedrze wawelskiej (ok. 1505). Za czasów jego panowania przybył i osiedlił się w Polsce Zybult Ajchigier. Za jego rządów między innymi przebudowano w tym samym stylu Zamek Królewski na Wawelu, który może się poszczycić największym renesansowym dziedzińcem w Europie, a ufundowana przez niego Kaplica Zygmuntowska przy katedrze wawelskiej jest nazywana "perłą toskańskiego renesansu na północ od Alp".
Rozwaga i pokojowe usposobienie Zygmunta Starego sprawiły, że w chwili śmierci cieszył się ogólnym szacunkiem w kraju i za granicą.
Okres jego panowania określany jest jako złoty wiek w Polsce.
ciąg dalszy...
powrót
![Page 25: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/25.jpg)
Zygmunt I Stary
Kaplica Zygmuntowska...
powrót
![Page 26: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/26.jpg)
Zygmunt II Stary
ur. 1 lipca 1520, zm. 7 lipca 1572) - od 1529 r. wielki książę litewski, od 1548 r. król Polski.
Zygmunt II August, jedyny żyjący syn króla Zygmunta I Starego był ostatnim królem z dynastii Jagiellonów. Przebywał on od 1528 r. w Wilnie, jako wielki książę Litwy i już w 1529 r. został koronowany na króla, choć władzę tę sprawował jego ojciec jeszcze przez 19 lat.
ciąg dalszy...
powrót
![Page 27: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/27.jpg)
Zygmunt II Stary Zygmunt II August, podobnie jak ojciec, oparł swe rządy na współdziałaniu z Senatem i
magnaterią. Po śmierci w 1545 r. swej pierwszej żony Elżbiety Austriaczki z Habsburgów, zawarł w 1547 r. potajemnie małżeństwo z Barbarą Radziwiłłówną, przymuszony do niego przez jej braci, a wbrew woli swej matki Bony. Gdy małżeństwo to zostało ujawnione, zostało uznane przez magnaterię za mezalians, godzący w powagę korony polskiej. Mimo to Barbara została koronowana na królową Polski w 1550 r., ale już w następnym roku zmarła, pochowana została w katedrze wileńskiej. Zygmunt ożenił się jeszcze trzeci raz, z księżniczką austriacką, młodszą siostrą swej pierwszej żony – Katarzyną. Natomiast Bona, skłócona z synem i dworem królewskim, wyjechała do Bari we Włoszech, skąd pochodziła, i tam w 1557 r. zmarła, otruta przez zausznika hiszpańskich Habsburgów.
W 1561 r. do Polski przyłączone zostały, jako lenno, Inflanty, od XIII w. opanowane przez Krzyżaków z Zakonu Kawalerów Mieczowych. Zagrożone przez Moskwę i Szwecję poddały się królowi polskiemu. Rozpoczęła się wtedy pierwsza wojna północna o panowanie nad Bałtykiem (1563-1570). Między innymi z uwagi na problemy, związane z ciężką wojną o Inflanty, prowadzoną z carem Rosji Iwanem IV, król Zygmunt II August, szukając szerszego wsparcia wśród szlachty, zdecydował się na wprowadzenie postulowanych przez nią reform, m.in. podatkowych, gospodarczych i utworzenia stałego wojska. Skarb państwa zasiliła zwłaszcza tzw. "egzekucja dóbr", tj. zwrot części majątków rozdanych magnatom.
ciąg dalszy... powrót
![Page 28: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/28.jpg)
Zygmunt II Stary
Zygmuntowi II nie udało się zrealizować wszystkich zamierzonych reform, w tym zwiększenia stanu wojska, wobec braku zgody szlachty na podwyższenie podatków. Pozytywnie natomiast przebiegła unifikacja państwa. Objęła część ziem Śląska, Mazowsza i Prus Królewskich, zaś przede wszystkim 28 czerwca 1569 r. w Lublinie zawarta została unia, która połączyła ostatecznie Koronę i Litwę w jedno państwo Rzeczpospolite Obojga Narodów ze wspólnym królem, sejmem, pieniądzem i polityką zagraniczną. Odrębne pozostały prawa, wojsko, skarb i urzędy. Podlasie, Wołyń, Kijowszczyzna znalazły się w Koronie. Unia przyspieszyła rozwój gospodarczy, społeczny i kulturalny Wielkiego Księstwa Litewskiego, prowadziła do polonizacji szlachty litewskiej i ruskiej oraz rozszerzała wpływy kultury polskiej aż na państwo rosyjskie.
Pierwsza wojna północna zakończyła się pokojem w Szczecinie, w którym dokonano podziału państwa inflanckiego Zakonu Kawalerów Mieczowych pomiędzy Szwecję, Danię, Rosję i Rzeczpospolite. Polsce i Litwie przypadły Kurlandia i znaczna część Inflant.
Za panowania Zygmunta II miał miejsce rozkwit literatury i sztuki renesansowej.Od jego imienia pochodzi nazwa miasta Augustów.
Zygmunt II August zmarł bezpotomnie w 1572 r. w Knyszynie, jako ostatni polski monarcha z dynastii jagiellońskiej. Kolejnym królem polskim, wybranym przez sejm elekcyjny był Henryk Walezy (1573-1574).
powrót
![Page 29: DYNASTIA JAGIELLONÓW](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062517/56813f1b550346895da9b684/html5/thumbnails/29.jpg)
Tą prezentacje wykonywała Ania Turzyńska z klasy II b.
Źródła z jakich korzystała:
• Internet
• Książki historyczne
• Encyklopedie